Introductie NMa, inkoopsamenwerking en bid-rigging NEVI Zorgcongres Jeroen Braaksma & Marie-Louise Leijh-Smit Senior Inspecteurs, Directie Mededinging, Cluster Zorg
Inhoud 1.
Introductie NMa
2.
Inkoopzijde van de markt
3.
Bid-rigging bij aanbestedingen
4.
Casussen
5.
Vragen & discussie
Introductie NMa: de NMa in de media
Introductie NMa: toezichtstaken
Ex-post toezicht verbod kartels: prijs- en marktverdelingsafspraken, uitwisseling concurrentiegevoelige info, productiebeperkingen, vervalsing van aanbestedingen (“bid-rigging”) Ex-post toezicht verbod misbruik van economische machtsposities: hanteren van bijvoorbeeld roofprijzen of excessieve prijzen door dominante onderneming Ex-ante toezicht concentraties: groen of rood licht fusies & overnames Toezicht op overheden (sinds 1 januari 2012): ook de overheid moet zich aan regels houden om oneerlijke concurrentie met ondernemingen te voorkomen (Wet Markt & Overheid)
o.a. bedrijfsbezoeken, sanctiebesluiten, concentratiebesluiten, toezeggingen, guidance en marktstudies
Introductie NMa: tip ons!
Klachten, tips en signalen uit het veld zijn voor de NMa van groot belang. Uw tip kan ons helpen een overtreding op te sporen.
Verder zijn van belang: Economische detectie Clementieverzoekers Openbare bronnen Tipgevers (werknemers of ex-werknemers) Samenwerking met andere toezichthouders
Maar waar moet ik dan als zorginkoper op letten? Wat zijn belangrijke signalen?
Inkoopzijde van de markt Sectorstudie Medische
Hulpmiddelen (2012) Door: Ecorys, In opdracht van
NMa & VWS
Resultaten Ecorys t.a.v. medische hulpmiddelen
Versnipperd inkoopproces Traag proces, weinig openbare aanbestedingen, beslissingen door experts, inkoop faciliterend en administratief Wisselende professionaliteit bij inkoopafdelingen Weinig rekening gehouden met total costs of ownership Organisatorische barrières Budgettering op afdelingsniveau, organisatorische structuur (maatschappen) Relatie arts en fabrikant Artsen hebben veel zeggenschap bij inkoop, fabrikanten richten zich met marketing (trainingen, opleidingen, congressen) op artsen Asymmetrische transparantie t.a.v. prijzen en hoeveelheden Zorgverzekeraars spelen een beperkte rol
Aanbevelingen voor inkoop door Ecorys
Versterking van de vraagzijde (ziekenhuizen) Verdere professionalisering inkoop, meer openbare aanbestedingen, meer prikkels om efficiënt en effectief in te kopen, minder deelbelangen, strategische visie op inkoop, Samenwerken? strategische positionering Maar dat mag toch niet (altijd) van de Meer samenwerking tussen vragers NMa? Intensivering inkoopcombinaties, uitwisseling marktinformatie (prijzen) en ervaringen (kwaliteit), benutten van schaalvoordelen Verhogen van transparantie Grotere rol voor verzekeraars
Inkoopsamenwerking – visie van de NMa
Inkoopmacht: marktmacht aan de inkoopzijde van een markt, bijv. door vormen inkoopcombinatie
Meestal niet problematisch omdat het leidt tot kostenbesparingen en dus lagere tarieven (of andere voordelen) voor de consument
Inkoopsamenwerking – visie van de NMa
Nadelige gevolgen beoordeelt de NMa in combinatie met gevolgen voor de concurrentie op de verkoopmarkt Bijv. als kostenharmonisatie door inkoopsamenwerking tot prijsafstemming op de verkoopmarkt leidt
Afspraken over gezamenlijke inkoop ook mogelijk mededingingsbeperkend zijn (‘verkapt kartel’) Bijv. verboden prijsvaststelling, productiebeperking of toewijzing van markten
Dus: geen probleem zolang er voldoende concurrentie is op de verkoopmarkt en de voordelen worden doorgegeven aan de consument.
Meer weten?
Visiedocument NMa Inkoopmacht, december 2004
Individueel en collectief onderhandelen tussen vrijgevestigde extramurale zorgaanbieders en zorgverzekeraars, Visiedocument NMa, december 2009
Richtsnoeren NMa Samenwerking Ondernemingen, april 2008
Richtsnoeren Commissie betreffende Horizontale Samenwerkingsovereenkomsten, januari 2011
Bid-rigging: frustratie van uw inkoopproces
Bid-rigging: samenspanning tussen de bieders bij het uitbrengen van de offertes
Vormen van samenspanning: Afstemmen offerteprijzen Verdelen van afnemers of leveringsgebieden Schijnbieding (“prijsje lenen”) Collectieve boycot
“Kartelvorming is een vorm van diefstal van de consument”
Bid-rigging: vermindert voordelen concurrentie De economie heeft voordeel bij gezonde concurrentie:
De keuzes nemen toe omdat er een breder aanbod is.
Concurrentie garandeert dat u waar voor uw geld krijgt, omdat aan bieders concurreren op prijs en kwaliteit.
Concurrentie stimuleert innovatie omdat de ondernemingen gemotiveerd worden om creatief te zijn en nieuwe producten te ontwikkelen voor hun klanten.
Concurrentie stimuleert economische groei, door de toename van keuzemogelijkheden, innovatie en productiviteit.
Hoe herkent u signalen van bid-rigging? Signalen met betrekking tot de biedpatronen: a.
Bepaalde ondernemingen bieden regelmatig in een bepaalde regio, maar winnen nooit.
b.
Er schrijven minder ondernemingen in dan normaal en bedrijven waarvan u had verwacht dat ze zouden inschrijven doen dat niet.
c.
De winnaar geeft geregeld (grote delen van) contracten in onderaanneming aan zijn concurrenten.
d.
Er is een opvallend patroon van winnaars, waarbij bijvoorbeeld het ene jaar de één wint, het jaar daarop de ander enz.
e.
Sommige van de biedingen zijn beknopt en niet zo uitgebreid als u verwacht had.
f. g.
De prijzen zijn ineens veel lager wanneer een bepaalde aanbieder ook meedoet. De winnaar accepteert het contract niet en werkt vervolgens als onderaannemer van de nieuwe winnaar.
Herkent u dit?
Hoe herkent u signalen van bid-rigging? Signalen met betrekking tot de prijs:
a. De prijs komt om onverklaarbare redenen veel hoger uit dan bij vergelijkbare aanbestedingen op de markt of bij eerdere gunningen. b. Er zit een onverklaarbaar groot verschil tussen de winnaar en volgende bieders. c. Concurrenten wisselen publiekelijk prijsinformatie met elkaar uit. Dit kan heel subtiel gebeuren door woorden als “juiste” of “redelijke” prijs. d. Lokale aanbieders schrijven lokaal in tegen hogere prijzen dan zij elders doen ondanks dat de transportkosten voor het lokale contract lager zijn. e. Aanbieders schrijven in tegen dezelfde prijs of passen hun prijzen of voorwaarden min of meer gelijktijdig aan.
Herkent u dit?
Hoe herkent u signalen van bid-rigging? Signalen met betrekking tot gedrag:
a. Meerdere inschrijvingen hebben dezelfde lay-out, zijn op hetzelfde papier gedrukt of er staan dezelfde spellingfouten in. b. Eén of meer concurrenten doen een gezamenlijk bod, alhoewel in ieder geval één van hen in staat was de hele opdracht alleen uit te voeren. c. Een partij komt zijn documenten bij u inleveren en brengt meteen de documenten mee van een andere bieder. d. Aanbieders hebben vlak voor de deadline van de aanbesteding vergaderingen samen of worden samen gezien in een sociale omgeving.
Herkent u dit?
Neem de brochure mee! Zie voor digitale versie www.nma.nl
Contact met NMa
www.nma.nl
ConsuWijzer 088-070 7070 of
[email protected]
Informatielijn voor ondernemers 0800-0231 885
Clementiebureau 070-330 1710 of
[email protected]
