1 Interview met de Spaanse arts Betty Cerda de Palou, 63 jaar oud en sinds 32 jaar in Maastricht Betty: Ik ben Betty Cerda de Palou. Ik woon in Maastricht al 32 jaar. Ik ben 63 jaar. Ik ben arts, maar op dit moment ben ik met de VUT, dus ik werk niet meer. Alexandra: Je komt oorspronkelijk vanuit…? Betty: Ik kom uit Barcelona en ik ben al 32 jaar in Maastricht. Alexandra: Waarom ben je precies hier? Wat was de reden dat je naar Nederland en naar Maastricht gekomen bent? Betty: Ik kwam naar Maastricht omdat ik getrouwd ben met een Nederlandse man. Hij komt zelf uit Amsterdam, dus hij is geen Limburger. Wij vonden Maastricht een heel leuke stad om te gaan wonen, juist omdat toen we elkaar leren kenden, kon ik geen Nederlands spreken. Maastricht zit naast België waar je Frans kan spreken. Hij was pas klaar met zijn studie. Hij kon woning en werk in Maastricht vinden bij de universiteit die pas naar Maastricht kwam. De universiteit is begonnen in Maastricht 32 jaar geleden. In dezelfde tijd had ik de mogelijkheid stage te lopen in het ziekenhuis van Luik, dus het kwam best goed uit naar Maastricht te komen wonen. Alexandra: Wat vond je van de stad? Je bent in Barcelona opgegroeid?!? Dus je hebt eigenlijk jouw hele leven, tot je naar Maastricht verhuisd bent, in Barcelona geleefd? Betty: Ja. Alexandra: Hoe was het dan? Was het een cultuurshock als je naar Maastricht kwam? Wat waren jouw eerste gedachten toen je in Maastricht aangekomen bent? Betty: Was zeker geen cultuurshock. Ik was vaak in Nederland geweest, in andere plekken zoals Rotterdam en Leiden, waar mijn man heeft gestudeerd. Ik vond Maastricht een heel andere soort stad met veel van Duitse en Franse steden. Een heel gezellige stad. Ik vond vooral de omgeving heel mooi met de heuvels die je nergens anders in Nederland hebt. Alexandra: Dus je vond het wel leuk om hier te gaan wonen? Het was voor jou geen groot probleem om je hier thuis te voelen? Betty: Nee. Ik vond Maastricht juist een plekje in Nederland waar je nog heel open bent voor de rest van Europa. Ik vond het heel mooi om te mogen wonen. Alexandra: Hoe woon je nou precies in Maastricht? In wat voor een huis en in welke wijk? Betty: We wonen in een gezinshuis in Amby vlaak bij het Amby bos aan de rand van de gemeente Maastricht, bijna in Meerssen. Maar we vonden de plek heel mooi omdat het zo rustig is totnogtoe. Binnen een jaar of twee zijn er plannen om te gaan bouwen. We kunnen
2 makkelijk wandelen in het bos of in de omgeving zonder in de auto te stappen en tegelijk kunnen we ook naar de stad. We kunnen de stad makkelijk bereiken met de bus of met de fiets. Tot zes uur rijdt een bus elke tien minuten. Alexandra: Wat vind je van de Maastrichtenaren? Betty: Maastrichtenaren zijn zeer vriendelijke mensen. Ik denk dat ze heel goede levensgenieters zijn, waarschijnlijk meer dan andere Nederlanders. Ze kunnen er veel plezier maken en ze zijn vooral heel trots op hun stad en hun dialect. Alexandra: Voel je je als een deel van de Maastrichtse gemeenschap? Denk je dat je als buitenlander inmiddels toch wel ook een deel bent van de gemeenschap of voel je je nog steeds misschien als iemand die buiten staat? Betty: Als je zo lang in Maastricht woont en je vriendelijke buren hebt, (…) voel je je natuurlijk een deel van de stad. Alhoewel zolang je geen dialect spreekt, ben je niet 100% Maastrichtenaar. Alexandra: Nog even iets over Amby. Ik heb gisteren met iemand gepraat, een Engelsman die ook in Amby woont sinds 26 jaar (Bob Wilkinson). Hij zei dat het in Amby bijna nog iets meer bijzonders is dan in Maastricht omdat Amby een eigen dorpje was tot het een deel van Maastricht werd. Heb je daar ook iets van gemerkt, dat Amby nog meer in zich gesloten is? Betty: Mogelijk wel. Ik denk dat Amby vroeger een eigen gemeente was, maar dat is het allang niet meer. Volgens de Maastrichtenaren zijn de mensen in Amby meer buren (dan de Maastrichtenaren). Maar eigenlijk wonen in Amby zo veel mensen die van ergens anders komen, vooral uit Maastricht, dat je daarmee niet dagelijks geconfronteerd bent, met het verschil. Alexandra: Nou misschien nog iets over de taal. Natuurlijk is het makkelijker je in het buitenland of in een andere gemeente te integreren als je de taal kunt spreken. Wat zijn jouw ervaringen met de Nederlandse taal? Wanneer en waar heb je Nederlands geleerd? Vond je het moeilijk? Hoe was jouw persoonlijke ervaring met Nederlands? Betty: Nederlands is beslist een heel moeilijke taal. Toen ik naar Maastricht kwam wonen, was er in Maastricht geen mogelijkheid om Nederlands te leren. Dus dan heb ik op en neer een tijdje in Luik gewerkt om op de universiteit van Luik Nederlands of eigenlijk Vlaams te kunnen leren. Later heb ik vooral van vrienden en mijn man geleerd. Maar de uitspraak blijft voor mensen, die uit Spanje komen, moeilijk. Alexandra: Ben je nog vaak in Spanje? Betty: Ja, we reizen vaak naar Spanje of naar Catalonië. Ik heb een zoon die daar woont en we gaan natuurlijk een, twee, drie keer op bezoek per jaar. De laatste jaren vooral dat we minder
3 werken. Ik werk helemaal niet meer, mijn man werkt nog een beetje. Maar vroeger gingen we soms om de twee jaar, meer niet. Alexandra: Als je bezoek hebt uit Spanje, wat zijn dan de indrukken van de mensen, van de bezoekers die je hebt? Als die Maastricht zien, vinden die het ook leuk, of wat zeggen die? Betty: Ze vinden het allemaal vrijwel zeker leuk, maar iedereen heeft zijn eigen interessen. Een aantal mensen kennen Maastricht vooral vanwege de Europese Unie, de Maastricht Treaty van ’92, en willen altijd iets zien van Maastricht dat met de Europese Unie te maken heeft. Ik heb recent gezien dat op de website van “Zicht op Maastricht” een wandeling is, die langs de Euroroute ’92 loopt. Dat ga ik zeker doen met de volgende bezoekers, dat vinden ze interessant. Andere mensen vinden juist leuk om in een Nederland iets van de Romaanse ruinen te vinden, zoals onder het Hotel Derlon. Maar ook de kleine dingen die zo Maastrichts zijn, zoals de heksenhoek, de Bisschopsmolen en de stadsmuur. Dat vindt iedereen hartstikke mooi. En het uitzicht vanuit de Sint Servaasbrug. Je kan het Bonnefantenmuseum (zien). Het is een heel bijzonder voorbeeld van architectuur. En de provinciale huizen ook. Dat vindt iedereen dus hartstikke leuk om daar te wandelen. Het is een kleine stad. Het centrum zelf vergeleken met Barcelona is een kleine centrum. Maar het zit vol kleine gebouwen en die meestal ook goed gerestaureerd zijn. Alexandra: En wat zijn jouw persoonlijke favoriete plekken in de stad? Heb je gebouwen, pleinen, winkels of zo waar je zegt: ”Dat zou ik echt gaan missen als ik toch eens niet meer in Maastricht woon”? Betty: Ik vind het De Bosquetplein mooi met het monument voor de onderwijzer, denk ik, van Fons Olterdissen. Dan vind ik ook leuk om vrienden, die het onderwijs brengen, daar naar toe te brengen om het te bekijken. Het is ook een rustige plein. De heksenhoek vind ik heel mooi, heb ik al gezegd. Onze-Lieve-Vrouweplein is natuurlijk een prachtig voorbeeld van architectuur van verschillende tijden. Ik denk dat het ook de oudste kerk van Nederland is. Als moderne dingen is de Ceramique buurt heel bijzonder omdat je een deel van het industriële verleden van Maastricht ziet, maar tegelijk is het hartstikke modern en bijzondere architectuur. En de Selexyz boekhandel. Het is voor Spanjaarden heel bijzonder dat een kerk als boekhandel wordt gebruikt. Maar dat is zeker heel origineel en de moeite waard om te zien. Alexandra: Wat vind je algemeen van de cultuur in de stad? Geniet je daarvan? Wat heb je in de hele tijd dat je hier woont aan cultuur gezien of meegemaakt in de stad? Betty: Op dit moment is in Maastricht van alles te zien. Er is een hele boel theater. Elke jaar komen nieuwe dingen. Theater Derlon brengt bijzondere werkstukjes die vroeger niet te zien
4 waren. In de Centré Ceramique worden vaak leuke dingen georganiseerd. Vooral nou dat ik niet werk, ga ik soms naar de “Letters bij de Lunch” of muziek, ook tijdens de lunchuren. Is best interessant om te zien. Er zijn een hele boel concerten die de moeite waard zijn om naar te luisteren, niet alleen in de Vrijthof, maar ook in het conservatorium. Het conservatorium heeft een prachtige zaal met een mooie akoestiek. Qua bioscopen: Lumiere brengt heel interessante stukjes. Het is erg gezellig in de kleine zalen. Minerva is voor het grote publiek ook interessant. Als ik dat vergelijk (met de situatie) toen ik 32 jaar geleden naar Maastricht kwam, waren er amper twee bioscopen – of misschien waren er drie, maar ik zag alleen maar twee- die constant pornofilms draaiden. Volgens mij gaf het publiek absoluut geen belangstelling voor geen vorm van films. Wij gingen toen vaak naar Luik omdat er filmhuizen waren. Wat er is er veel veranderd. Op dit moment kan je alle soorten films zien in Lumiere en waarschijnlijk ook in Minerva. In Ciné-K hebben ze ook films die interessant zijn, maar die draaien niet altijd. Alexandra: Zie je groot verschillen vandaag als je het vergelijkt met de tijd toen je hier in Maastricht aangekomen bent? Hoe is de ontwikkeling al de jaren die je hier woont? Heb je daar groot verschillen gezien in de architectuur, in de mensen die naar Maastricht komen, bezoekers, de talen die je op straat hoort, winkels die geopend werden enz.? Als je een beetje reflecteert over de ontwikkeling van de stad sinds je hier woont… Betty: Dat is zeker een grote verandering. De hele Ceramique buurt bestond toen nog niet. Het is ook op de Vrijthof te zien met de renovatie van de Sint Janskerk met de mooie rode stenen. De parking ondergronds is ook later gemaakt. Dan verandert zeker de stad. Ook op de Markt met de Entre Deux en het nieuwe winkelcentrum. Dat bestond absoluut niet, dus er is absoluut heel veel veranderd in de laatste 32 jaar. Alexandra: Wat vind je van carnaval? Dat is ook iets bijzonders in Maastricht en heel veel mensen kenen het misschien niet uit hen vaderlanden. (…) Doe je daar mee of zeg je:”Oh nee, carnaval is echt niet mijn favoriete tijd in Maastricht”? Betty: Carnaval in Maastricht is zeker absoluut heel bijzonder in Nederland. Soms vind ik de optochten hartstikke leuk, niet alleen in de stad maar ook zelfs in Amby. De kinderoptocht is elke jaar heel leuk om te zien! Bijna alle kinderen en alle kleine verenigingen participeren. In de stad is het tegenwoordig zo druk dat ik dat niet elke jaar meegemaakt heb. Maar het is zeker een bijzondere feest en ik vind het vooral leuk dat er zoveel wordt geparticipeerd vanuit alle verenigingen, van sportverenigingen tot zeilverenigingen en alle andere maatschappelijke groepen. Het is vooral leuk als in de optochten satirische aspecten komen zonder dat iemand beledigt wordt. Dat vind ik best kunst als dat lukt.
5
