INTERNATIONALE KINDERONTVOERING STAND VAN ZAKEN, VERZET VAN HET KIND?
Ius Commune Conference Amsterdam Workshop Family Law 29 november 2012 Geeske Ruitenberg
Opbouw
> Toepasselijk recht > Cijfers: wie ontvoert en waar naar toe? > Haags Kinderontvoeringsverdrag > Procedure in inkomende zaken > Jurisprudentie art. 13 lid 2 HKOV (verzet van het kind)
2
Regelingen internationale kinderontvoering > Europees Verdrag betreffende de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen inzake het gezag over kinderen en betreffende het herstel van het gezag over kinderen 1980 > Haags Verdrag betreffende de burgerrechtelijke aspecten van internationale ontvoering van kinderen 1980 > 1 september 1990 inwerkingtreding verdragen voor Nederland incl. Uitvoeringswet internationale kinderontvoering Tevens (o.a.): Haags Kinderbeschermingsverdrag 1996 (1961), Verordening Brussel II bis (2005), EVRM en IVRK 3
Inkomende en uitgaande zaken Inkomende zaak = ontvoering naar Nederland > door wie? > vanuit welke landen? Uitgaande zaak =
4
ontvoering vanuit Nederland naar het buitenland > door wie? > vanuit welke landen?
Wie ontvoert de kinderen?
Ontvoeringen naar Nederland (inkomende zaken): > 2/3e moeder > 1/3e vader > incidenteel derde of beide ouders
5
Wie ontvoert de kinderen?
Ontvoeringen vanuit Nederland naar het buitenland (uitgaande zaken): > 2/3e moeder > 1/3e vader > incidenteel derde of beide ouders
6
Waar komen de kinderen vandaan?
Ontvoeringen naar Nederland (inkomende zaken): > meer dan 30 per jaar (2011: 61) > vanuit Verdragsstaten (ong. 90%); > voornamelijk vanuit omringende landen en de VS
7
Waar gaan de kinderen naar toe?
Ontvoeringen vanuit Nederland (uitgaande zaken): > meer dan 70 per jaar (2011: 94) > naar Verdragsstaten (ong. 75%); > voornamelijk naar omringende landen, Turkije en VS > ontvoeringen naar niet-Verdragsstaten: 15 in 2010 (16%) en 11 in 2011 (12%) 8
Haags Kinderontvoeringsverdrag Doel (art. 1 HKOV): > onmiddellijke terugkeer van ontvoerde kinderen > daadwerkelijk eerbiedigen gezags- en omgangsrecht > hoe? > snelle procedures, beslissing binnen 6 weken (art. 2, 11 HKOV) > aanwijzen Centrale Autoriteit (CA)
> waarom? > voorkomen eigenrichting, ontvoering mag niet lonen > terugkeer naar vertrouwde omgeving is in belang kind > forum conveniens 9
Internationale kinderontvoering Definitie: indien een kind <16 jaar, in strijd met een gezagsrecht dat daadwerkelijk werd uitgeoefend, van zijn gewone verblijfplaats naar een andere Verdragsluitende Staat wordt overgebracht of na verblijf in een andere Verdragsluitende Staat (bijvoorbeeld in het kader van een omgangsregeling) niet terugkeert (art. 3 HKOV) gezagsrecht = ‘het recht dat betrekking heeft op de zorg voor de persoon van het kind, en in het bijzonder het recht over zijn verblijfplaats te beslissen.’ (art. 5 sub a) > bepaald aan de hand van het recht van de gewone verblijfplaats van het kind 10
Terugkeer tenzij…weigeringsgronden (limitatief & restrictief) art. 13 lid 1 sub a > geen daadwerkelijke gezagsuitoefening > toestemming (vooraf) > berusting (achteraf) art. 13 lid 1 sub b ernstig risico op lichamelijk of geestelijk gevaar of ondraaglijke toestand van kind na terugkeer art. 13 lid 2 kind verzet zich tegen terugkeer art. 20 terugkeer in strijd met fundamentele beginselen betreffende bescherming van de rechten van de mens en fundamentele vrijheden art. 12 lid 2 mits >1 jaar tussen ontvoering en indiening verzoek bij rechter worteling kind in nieuwe omgeving 11
Aanvulling Verordening Brussel II bis (o.a.) art. 11 lid 2 Bij toepassing van art. 12 en 13 HKOV ervoor zorgen dat kind in gelegenheid wordt gesteld te worden gehoord (tenzij leeftijd/ mate van rijpheid) vgl. Art. 13 lid 2 Uitvoeringswet art. 11 lid 6, 7, 8 Indien teruggeleiding o.g.v. art. 13 HKOV wordt geweigerd: > processtukken binnen een maand naar de Staat van gewoon verblijf sturen > rechter van Staat van gewoon verblijf kan beslissing nemen die met zich meebrengt dat het kind alsnog moet terugkeren
12
Procedure inkomende zaken: sinds 01-01-2012 > Teruggeleidingsverzoek aan CA 6 weken > intake en poging tot minnelijke regeling (mediation)
> verzoekschriftprocedure Rechtbank ’s-Gravenhage 6 weken > regiezitting, evt. mediation > mondelinge behandeling MK > uitspraak
> hoger beroep Hof ’s-Gravenhage 6 weken > beroepstermijn 2 weken, schorsende werking (tenzij..) > mondelinge behandeling > uitspraak
> geen cassatie bij HR (alleen in belang der wet) evt. naar EHRM, HvJ Art. 2 Uitvoeringswet gelijke behandeling niet-Verdragszaken 13
Art. 13 lid 2 HKOV Leeftijd voor het horen van kinderen:
> t/m 4 evident te jong > 5 te jong, tenzij bijzondere omstandigheden > 6 t/m 8 soms wel, soms niet 6 meestal niet, 8 vaak wel > vanaf 9 gehoord. Tenzij horen niet in het belang van het kind is (mogelijk loyaliteitsconflict, geestelijke leeftijd)
14
Art. 13 lid 2 HKOV Voldoende mate van rijpheid: > leeftijd > t/m 9 vaak niet 8, 9 soms, 6 ½ uitzondering
> vanaf 10 jaar vaak voldoende rijp > assertiviteit, verbale vaardigheid > eigen mening of beïnvloed > (medische) achtergrond van het kind (evt. raadsonderzoek)
15
Art. 13 lid 2 HKOV Verzet tegen terugkeer: > enkele wens of voorkeur om bij de ontvoerende ouder in NL te blijven is ontoereikend enkele uitzonderingen (bv 15,5 jarige)
> ‘verzet’ is voldoende. Niet vereist is: ‘ernstig’ ‘hevig’ verzet, haat, of ernstig risico (vgl. 13b) > vanaf 10 jaar (enkele uitzonderingen) > verklaring van het kind is: -helder, consistent, stellig, authentiek -gebaseerd op concrete feiten- omstandigheden -waarbij de beleving van het kind een rol kan spelen -angst omtrent de algemene veiligheidssituatie in een Staat is ontoereikend
16
Art. 13 lid 2 HKOV Opmerkingen tot slot > Omstandigheden die van invloed lijken te zijn: -kan de ontvoerende ouder mee terug, band met die ouder -band met de achtergebleven ouder -levensomstandigheden in de Staat van gewoon verblijf -houding kind (‘ontvoering’ eigen initiatief, stelt weer terug te komen naar Nederland)
> gevolg kan zijn dat ook een broer/ zus mag blijven Hof Leeuwarden 20 maart 2012, LJN BW1994
> het aantal afwijzingen o.g.v. art. 13 lid 2 HKOV is de afgelopen jaren toegenomen > geen richtinggevende interpretatie door de HR 17
