BIJLAGE 5
Internationale ketenverantwoordelijkheid. Activiteiten MVO Nederland & het Initiatief Duurzame Handel (IDH)
MVO Nederland en IDH zijn zeer actief en deskundig op het terrein van internationale ketenverantwoordelijkheid. De activiteiten van MVO Nederland zijn hoofdzakelijk gericht op voorlichting en draagvlakversterking. Het IDH richt zich op het verduurzamen van internationale handels- en productieketens, met name de eerste schakels van de ketens in ontwikkelingslanden en opkomende economieën. Het IDH is een zelfstandig functionerende organisatie binnen MVO Nederland.
Activiteiten MVO Nederland Internationale programma: internationale sectoraanpak26 Het internationale programma richt zich op het Nederlandse bedrijfsleven dat importeert, exporteert of investeert in het buitenland. Voor de periode 2009-2012 heeft het internationale programma projectfinanciering van BuZA/DGIS om activiteiten te starten met een focus op het Nederlandse bedrijfsleven in relatie tot ontwikkelingslanden. Daarnaast financiert EZ/BEB een project van een jaar om activiteiten te starten met een focus op het Nederlandse bedrijfsleven in relatie tot EZ-landen (zoals China, India, Rusland, Midden-Oosten en Turkije). Het internationale programma kent een sector- of brancheaanpak en start in de loop van 2009 activiteiten op met 10 branches die te maken hebben met internationale ketenproblematiek, zoals branches binnen de chemische en de maakindustrie. De afgelopen maanden is intern een studie uitgevoerd waarbij in kaart is gebracht welke branches economisch het meest belangrijk zijn voor Nederland en waar bovendien duurzaamheidproblematiek in de keten speelt. Verkend wordt momenteel of er binnen die sectoren ook draagvlak is voor het aanpakken van die duurzaamheidproblematiek.
26
Zie: http://www.mvonederland.nl/aandeslagmetmvo/mvointernationaal .
69
BIJLAGE 5
De activiteiten van MVO Nederland zullen ook voor wat betreft deze branches steeds liggen op het vlak van voorlichting/bewustwording en draagvlakversterking. Voorbeelden van mogelijke activiteiten met sectoren/branches: • Bewustwordingsactiviteiten bij bedrijven uit een bepaalde sector zoals de organisatie van workshops, het opzetten van communicatiecampagnes en het verzamelen van praktijkvoorbeelden/koplopers die als ambassadeur voor de sector kunnen optreden. • Initiëren van projecten met ondernemers uit een sector, gericht op samenwerking en ketenverantwoordelijkheid. • Ondersteuning van de branchevereniging in de ontwikkeling en verankering van internationale ketenverantwoordelijkheid binnen zowel de organisatie zelf als in de branche en specifiek hun leden; • Assistentie van betrokken brancheorganisaties bij het nemen van de stappen in de MVO cyclus: bewustwording, beleidsformulering, implementatie, monitoring en evaluatie; • Faciliteren van de stakeholderdialoog: MVO Nederland zal betrokken brancheverenigingen faciliteren in het starten van een dialoog over internationale ketenverantwoordelijkheid met maatschappelijke organisaties en andere stakeholders. In 2008 zijn o.a. de volgende resultaten gerealiseerd: • Sterk groeiend en opnieuw gestructureerd webdossier over de internationale aspecten van MVO, zowel op onze site als ten behoeve van onze samenwerkingspartners, met daarin o.a. informatie over ketenverantwoordelijkheid, tal van productketens, tips en praktijkvoorbeelden • Digitale tool ‘Wegwijs in duurzame ketens’, praktische informatie over 6 grondstofketens27. • Vier nieuwe MVO-landendossiers/toolkits: Marokko, Vietnam, Turkije en Roemenië. De toolkits zijn geplaatst op de site www.internationaalondernemen.nl en worden beheerd door de EVD. Eerder zijn al landendossiers uitgebracht over MVO en zaken doen in China, India, Brazilië, Rusland, Zuid Afrika en Indonesië. • Binnen het brancheprogramma is ervaring opgebouwd met de begeleiding van rond de 35 brancheverenigingen bij het formuleren van MVO-beleid en het werken aan draagvlakversterking binnen de branche. Dit programma is sterk groeiend. Een aantal van deze brancheverenigingen die al op weg zijn gebracht met MVO zullen nu activiteiten ontwikkelen op het terrein van ketenverantwoordelijkheid. • Training van 75 landenmedewerkers en 35 projectmedewerkers van de EVD over internationaal MVO en hoe dit te gebruiken in het contact met ondernemers. • Training van de internationale afdelingen van de Kamers van Koophandel over MVO, zodat zij dit kunnen meenemen in hun voorlichting aan ondernemers. • Training van medewerkers COS en ondersteuning van MVO-strategieontwikkeling.
27
Zie: www.mvonederland.nl/duurzamegrondstoffen .
70
BIJLAGE 5
• Voorlichting OESO-richtlijnen (financiering EZ/BEB) – zie uitgebreidere beschrijving hieronder. • Oplevering kennisdossier over inkoop en keten28. Samenvattend werkt het internationale programma van MVO Nederland met sectoren om landen- en themaspecifieke kennis over MVO en ketenverantwoordelijkheid te ontsluiten voor ondernemers. Daarnaast faciliteert het programma samenwerking tussen bedrijven en stakeholders. Ketenverantwoordelijkheid is een centraal thema en daarbij wordt ook steeds vaker verder gekeken dan de eerste toeleverancier. Communicatie OESO-richtlijnen De OESO-richtlijnen maken duidelijk wat de Nederlandse overheid van bedrijven in het buitenland verwacht op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en bieden internationaal ondernemende bedrijven een handvat voor corporate gedragscodes om met maatschappelijke kwesties als kinderarbeid, milieu en corruptie om te gaan. Daarmee vormen ze het MVO startpunt voor internationaal ondernemen. Door hun breedte geven ze richting in het totale internationale MVO landschap. Vandaar ook het grote gewicht dat gehecht wordt aan de voorlichtingstaak van het Nationaal Contact Punt (NCP). Om deze voorlichtingstaak te intensiveren, is de communicatiemedewerker van het NCP geplaatst bij MVO Nederland. Dit met het oog op synergie met voorlichtingsactiviteiten van MVO Nederland op specifieke sectoren (brancheprogramma en internationaal programma). De communicatie van het NCP via MVO Nederland heeft zich in 2007-2008 met name gericht op: • het ontwikkelen van concrete middelen (website http://www.oesorichtlijnen.nl, teksten, presentaties, factsheets, praktijkvoorbeelden etc.); • het voorlichten en betrekken van intermediaire organisaties die het bedrijfsleven bedienen. Dit heeft onder andere geresulteerd in: • een goed bezochte website www.oesorichtlijnen.nl; • praktische tools om de richtlijnen te implementeren in bedrijfsvoering; • getrainde bedrijfsadviseurs bij EVD en KvKs; • OESO-richtlijnen als normatief kader in EZ-beleid, SER initiatief IMVO, EVD MVO beleid, KVK MVO dossier, IDH, buitenland instrumentarium en enkele brancheorganisaties. Voor 2009-2010 worden bovenstaande resultaten onderhouden, en vindt vooral een accentverschuiving plaats naar een:
28
Zie: http://www.mvonederland.nl/aandeslagmetmvo/mvoinuwbedrijf/inkoopenketen .
71
BIJLAGE 5
• meer directe benadering van bedrijven (MKB en MNO), o.a. via direct mailing en ondernemersmedia; • meer in de publiciteit tredend NCP, met name over het meldingeninstrument; • voorgelicht NGO veld in zuidelijke landen over het meldingeninstrument; • lerende strategie aan de hand van NCP cases.
Portal voor ketenverantwoordelijkheid (2009 / 2010) Er zijn vele initiatieven om MVO handen en voeten te geven, en ook steeds meer op het terrein van ketenverantwoordelijkheid. Er lijkt echter behoefte te zijn bij ondernemers om snel concrete informatie te krijgen over beschikbare instrumenten om ketenverantwoordelijkheid te nemen. MVO Nederland voorziet deels in deze behoefte, maar raakt in wezen nog maar aan het topje van de ijsberg. Ook de overheid heeft behoefte om informatie beter te kunnen ontsluiten voor de ondernemer en zou graag een initiatief willen nemen tot een soort portal voor ketenverantwoordelijkheid. Deze portal moet het startloket voor ketenverantwoordelijkheid worden en laagdrempelig en gestructureerd informatie over ketens en ketenverantwoordelijkheid ontsluiten voor Nederlandse ondernemers. Hiertoe zal MVO Nederland in 2009 en in de loop van 2010 een website ontwikkelen, specifiek gericht op ondernemers met praktische informatie, links en contactpersonen voor ketenverantwoordelijk. Met het realiseren van een dergelijke “portal” (en het goed in de markt zetten daarvan) zou een positieve stimulans/ondersteuning geven aan de ondernemers die met ketenverantwoordelijkheid aan de slag willen. Resultaten tot nu toe: • Er hebben twee bijeenkomsten plaatsgevonden met de klankbordgroep waar het CBI, de EVD, EZ, de KvK’s en VNO-NCW zitting in hebben. Bij de derde bijeenkomst zal ook de NEVI aansluiten. • Er is een haalbaarheidsstudie uitgevoerd dat een projectplan heeft opgeleverd en dat eind augustus ingediend zal worden bij het ministerie van EZ, na verdere afstemming met de klankbordgroep.
Voorlichting aan Nederlandse Ambassades Medio 2009 is in opdracht van en in samenwerking met de ministeries van LNV, BuZa, VROM en de EVD gestart met de voorbereidingen van een MVO-campagne richting Nederlandse ambassades. Doel is om de Nederlandse ambassades voor te lichten op het thema MVO en ketenverantwoordelijkheid en vervolgens te ondersteunen bij het stimuleren van MVO bij zowel Nederlandse als lokale bedrijven.
72
BIJLAGE 5
Activiteiten Initiatief Duurzame Handel (IDH)29
Het Initiatief Duurzame Handel (IDH) heeft als doel de internationale handels- en productieketens duurzamer te maken. Het IDH vormt per sector ondernemende allianties tussen bedrijfsleven, vakbonden, overheid en NGO’s. Het IDH ondersteunt de partijen bij het opstarten en uitvoeren van sectorale verbeterprogramma's. De focus ligt op het verbeteren van arbeidsomstandigheden en milieuaspecten in ontwikkelingslanden en opkomende economieën. Het IDH is een uitvloeisel van het Akkoord van Schokland dat op 30 juni 2007 werd ondertekend door het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en de Ministeries van Buitenlandse Zaken, Landbouw en Economische Zaken. Het overheidsbudget voor IDH (32 M) is afkomstig van het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking. Met het verduurzamen van ketens draagt IDH bij aan de Millenniumdoelen voor armoedebestrijding (1), duurzame leefomgeving (7) en eerlijke handel (8). Samen met de stakeholders stelt IDH concrete verbeterprogramma's op. Binnen IDH wordt ook gewerkt aan intersectoraal leren (ISL). Via het uitwisselen van kennis en gerichte leer- en verbeterprogramma's kunnen stakeholders sneller en succesvoller werken aan de verduurzaming van hun handels- en productieketens. Resultaten tot nu toe: • Het totaalbudget van IDH voor ketenverduurzaming in verschillende sectoren is 64 miljoen voor de periode 2008-2013. • Meer dan vijftig bedrijven (waaronder 12 multinationals) en brancheorganisaties, meer dan twintig maatschappelijke organisaties en de vakcentrales FNV en CNV werken samen de sectorprogramma’s van IDH. • Sectorprogramma cacao: Mars, Nestlé, Cargill, Ecom, Heinz, Ahold en Kraft werken samen met ontwikkelingsorganisaties aan de verduurzaming van de cacaoteelt in West-Afrika. Deze partijen hebben gezamenlijk meer dan 30% van de wereldwijde cacaoteelt en chocoladeproductie in handen. Mars heeft recent verklaard dat in 2020 100% van haar chocolade duurzaam dient te zijn. Naar verwachting dient er in 2020 2 Miljoen ton duurzame, gecertificeerde cacao beschikbaar te zijn. Dit biedt groot perspectief voor honderdduizenden cacaoboeren in West-Afrika en andere landen als Indonesië en Vietnam. • Sectorprogramma tropisch hout: Zowel in Borneo als in de Amazone zijn twee grote programma’s gestart, die elk respectievelijk vier en drie miljoen hectare gecertificeerd FSC-bos dienen op te leveren (ongeveer de oppervlakte van 2x Nederland). Dit zijn programma’s van zowel lokale houtproducenten als de West-Europese houtindustrie (Precious Woods, DLH, Weima, Reef). Aan de marktkant zijn de Nederlandse aannemerij en de woningcorporaties aan deze programma’s verbonden. Doelstelling is om in
29
http://www.duurzamehandel.com .
73
BIJLAGE 5
• •
•
•
•
•
74
2015 50% van al het tropisch hardhout in Nederland FSC-gecertificeerd te laten zijn. Het duurzaam inkoopbeleid van de Nederlandse overheid richt zich voor het tropische hout tot nu toe alleen op FSC. Een derde groot FSC-programma voor het Congo-bos in Afrika met de Nederlandse, Franse en Italiaanse houtindustrie is in ontwikkeling. Sectorprogramma natuursteen. Dit programma werkt samen met twee natuursteenbrancheorganisaties (ABN en de VNNI) en een aantal koploper natuursteenbedrijven uit Nederland en België. Groeves en verwerkende bedrijven in India en China worden geaudit, en in 2010 wordt de sustainable Stone foundation opgericht, die plek biedt voor Nederlandse, Belgische, Engelse en Deense natuursteenbedrijven. Ook wordt er gewerkt aan de marktvraag, met name met een tiental Nederlandse gemeentes. Met een aanbestedingsjurist gaan deze gemeentes duurzame natuursteen inkopen. Sectorprogramma soja. De ronde tafel voor duurzame soja wordt ondersteund door de Taskforce duurzame soja, waarin de Nederlandse voeder-, olie en zuivelindustrie zich hebben verenigd. Deze bedrijven, tezamen met ontwikkelingsorganisaties als WWF en Solidaridad werken in een IDH-programma aan het versterken van het draagvlak voor de ronde tafel bij de Europese, Braziliaanse, Argentijnse, Indiase en Chinese soja-industrie. Met het vaststellen van de standaard voor duurzame soja, is er momenteel een IDH programma van de West-Europese feed, food en fuel soja industrie in de maak voor mainstream duurzame soja. Sectorprogramma thee. Unilever, Sara Lee, Twinings, en de Engelse thee-industrie coalitie ETP (ethical tea partnership) en de Nederlandse brancheorganisatie VNKT (Vereniging van Nederlandse Koffie en Theepakkers), tezamen met een aantal ontwikkelingsorganisaties hebben een programma gestart voor mainstream verduurzaming van theeproductie in landen als Kenia, Malawi, Indonesië en India. Het programma beslaat 10% van de wereldproductie van thee, en bijna een kwart van de wereld export van thee. Het programma richt zich op productiviteits- en kwaliteitsverhoging van de theeproductie van honderdduizenden theeboeren. Sectorprogramma toerisme. Een tiental grote reisorganisaties (waaronder TUI en OAD) hebben zich in dit programma verenigd voor de verduurzaming van de arbeiden milieuomstandigheden van de hotelaccommodaties in hun bestemmingen in ontwikkelingslanden en opkomende economieën. Dit betreft tienduizenden accommodaties. Ontwikkelprogramma viskweek. Samen met het Wereldnatuurfonds is het IDH een programma aan het ontwikkelen voor het nieuwe ASC label, dat zich richt op kweekvis (naast het bestaande MSC-label). De helft van de huidige wereldvisconsumptie is afkomstig uit kweekvis, en dit aandeel groeit snel. Kweekvis is een goed antwoord op overbevissing van de oceanen, maar kent haar eigen duurzaamheiduitdagingen. Het label wordt dit najaar gelanceerd op Europees niveau. Er is een zeer groot commitment bij de Europese retail alsook kweekvisproducenten en -handelaren om dit label in de markt te zetten. Tegelijkertijd zijn er verbeterprogramma’s in de maak om producenten in staat te stellen ASC-compliant te worden voor pangassius, tilapia en garnalen. Mid-2011 moet er voor elk van deze soorten 2-300,000 ton op de West-Euro-
BIJLAGE 5
pese markt ASC-compliant beschikbaar zijn. Deze programma’s worden tezamen met de Duitse ontwikkelingsorganisatie GTZ en waarschijnlijk andere donoren ontwikkeld en uitgevoerd. • Ontwikkelprogramma katoen. IKEA heeft de afgelopen 3 jaar grote stappen gezet in de productie en handel in duurzame katoen. Andere grote merken willen volgen. IDH ontwikkelt een programma met enkele van deze grote merken om het IKEA voorbeeld te volgen. • Sectoren “in de wacht”: Koploper bedrijven uit verschillende sectoren willen met IDH aan de slag om ook een programma op te zetten. Dit betreft de sectoren elektronica, sportschoenen, bloemen- en sierteelt, specerijen, cashew en tonijn.
75
