Integratie evidence based gezins- en traumabehandeling voor ouders en kinderen binnen de jeugd ggz 8 juni 2012 Frederique Coelman
Doelgroep de Bascule, divisie Gezin en Gezag • Gezinnen met psychiatrische problematiek bij ouders
en/of kinderen (0-18 jaar) • Multistress gezinnen: problemen op meerdere levensgebieden • Complexe systeemproblematiek/ huiselijk geweld • Bedreigde of gestagneerde ontwikkeling kinderen
Casus Marionne en Stijn
Gezinsgeschiedenis 1 • • • •
Moeder ongepland, maar wel gewenst zwanger Ouders gaan samenwonen tijdens de zwangerschap Bevalling traumatisch verlopen Moeder daarna depressief en voelt geen binding met Stijn • Enerzijds overbezorgd, anderzijds ook deken gooien over Maxi Cosi en Stijn alleen laten • Fysiek geweld tussen ouders in aanwezigheid van Stijn • Ouders scheiden als Stijn 2 jaar oud is, moeder in crisis en Stijn opgevangen door zus moeder
Gezinsgeschiedenis 2 • Moeder borderline persoonlijkheidsstoornis, eetstoornis en depressieve klachten • Moeder: “mijn jeugd was een hel” • Ouders oorlogsslachtoffer Indië; werd heel erg mishandeld door zijn vader • Als haar vader boos was, vertelde hij als straf moeder een uur lang hoe hij mensen moest vermoorden waarna hij moeder sloeg • Haar moeder hield zich afzijdig, greep niet in
Huiselijk geweld • Geweld (verbaal en fysiek) • Verwaarlozing van kinderen (emotioneel, fysiek,
pedagogisch) • Kinderen getuige van geweld (verbaal en fysiek)
Definitie: APA, NJI 2007
Huiselijk geweld en kinderen • 3% van de kinderen tussen 0-18 jaar wordt geconfronteerd met huiselijk geweld
• 30 tot 40% van deze kinderen is zowel getuige als slachtoffer van geweld • 80% van deze kinderen is getuige van mishandeling van hun moeder Bron: Tweede Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van kinderen en jeugdigen, 2011
Huiselijk geweld en ouderschap 864.000 ouders voldoen aan DSM-V diagnostische criteria
voor psychopathologie. Merendeel van deze ouders is in hun jeugd blootgesteld aan huiselijk geweld Trimbos 2007, gezondsheidsraad 2011
Huiselijk geweld en ouderschap Kans groot dat ouders zelf hun kind mishandelen door:
- onmacht - onwetendheid - verstoorde emotieregulatie - stress door psychische problemen
Gezondheidsraad 2011
Behandeling van multi stress gezinnen
Analyse zorgen en krachten
individuele gezinsleden en gezin
Analyse casus Marionne en Stijn Moeder
Vader
Stijn
Analyse eigen casus
Behandeling van multi stress gezinnen Opstellen behandeldoelen en prioritering
Divisie Gezin en Gezag: behandeling van multi stress gezinnen 1. Borgen van veiligheid
2. Analyse zorgen en krachten individuele gezinsleden en gezin 3. Opstellen behandeldoelen en prioritering (wat?) 4. Keuze practice/evidencebased behandelmodulen(hoe?) 5. Behandelplanning en keuze van behandelaren
(wanneer en door wie?)
Casus Marionne en Stijn
Stap 1: Borgen van veiligheid: wat gedaan ?
Casus Marionne en Stijn • Signs of Safety en Netwerkberaad
• Babygroep • Individuele behandeling Marionne: Verslaving, borderline problematiek (volwassen GGZ)
Casus Marionne en Stijn Stap 1: Borgen veiligheid
Stap 2: Analyse zorgen en krachten van individuele gezinsleden en gezin
Casus Marionne en Stijn
analyse schema
Casus Marionne en Stijn Stap 1: Borgen veiligheid
Stap 2: Analyse zorgen en krachten van individuele gezinsleden en gezin Stap 3: Opstellen behandeldoelen en prioritering (wat?)
Prioriteren behandeldoelen 1. Moeder kan tijdens het samenspelen gerichte aandacht geven aan Stijn en hem volgen in zijn spel 2. Moeder kan effectieve opdrachten en een time out geven bij niet luisteren Stijn 3. Moeder heeft traumatische ervaringen verwerkt
Divisie Gezin en Gezag: behandeling van multi stress gezinnen 1. Borgen van veiligheid
2. Analyse zorgen en krachten individuele gezinsleden en gezin 3. Opstellen behandeldoelen en prioritering (wat?) 4. Keuze practice/evidencebased behandelmodulen(hoe?)
Effectieve behandeling van gevolgen van huiselijke geweld Ouder-kind interactie interventies gericht op • voorkomen mishandelen/verwaarlozen van jonge kind
• ouderrol en opvoedingsvaardigheden • afname van invloed van psychische problemen Effectief:
- PCIT - EMDR
- TF-CBT Gezondheidsraad 2011
Divisie Gezin en Gezag: behandeling van multi stress gezinnen 1. Borgen van veiligheid
2. Analyse zorgen en krachten individuele gezinsleden en gezin 3. Opstellen behandeldoelen en prioritering (wat?) 4. Keuze practice/evidencebased behandelmodulen(hoe?) 5. Behandelplanning en keuze van behandelaren
(wanneer en door wie?)
Keuze behandelinterventies 1. Eigen behandeling moeder 2. PCIT: dagelijks leven op orde krijgen, beginnen met ouder-kind interactie in aansluiting op hulpvraag moeder 3. Traumabehandeling moeder: ter versterking van PCIT behandelresultaat
Het belang van PCIT
Kenmerken van PCIT • Ouder en kind samen (2 t/m 7 jaar) • Vaardigheden worden actief getraind • Nadruk op het herstructureren van ouder-kind interactie patronen • Fasering: - Versterken van relatie (kind gerichte interactie)
- Disciplinering (ouder gerichte interactie)
Kind-Gerichte Interactie
Ouder-Gerichte Interactie
Ouder volgt het kind
Speltherapie vaardigheden Nonverbale communicatie
Gedifferentieerde sociale aandacht
Fase van versterking van de relatie
Ouder leidt het kind
Management van onvoorspelbaarheid Grenzen stellen Consistent zijn Redeneer vaardigheden
Fase van disciplineren
One-way screen
Raam Timeout kamer
Coach
Vader
Co-Therapeut
Time Out stoel
Kind
Moeder
Raam Time-out Kamer
Coach
Echtgenoot
One-way screen
One-way screen tive Skills
Stille kamer
Training
Aparte stoel
Ouder
Kind
‘Oortje
Casus Marionne en Stijn PTSS klachten Marionne belemmeren inzet van geleerde
opvoedingsvaardigheden het dagelijks leven Reden traumabehandeling : effect van PCIT vergroten
Traumabehandeling Marionne Keuze therapeut:
Aanbeveling door PCIT therapeut
Zelfde instelling Therapeut bekend met PCIT Start werkrelatie:
Informatie, keuzevrijheid Marionne (onderwerpen en tempo)
Doel en stabilisatie Doel stellen: Relatie met Stijn vs relatie eigen ouders Stabilisatie: PCIT vaardigheden bekrachtigen Krachtbronnen intern en extern, RDI, veilige plek, positief dagboek
Traumageschiedenis Marionne Inventariseren trauma’s • Gezinsgeschiedenis • Levensgeschiedenis • Levenslijn • Huidige relaties
Clustering van trauma’s • Clustering traumatische gebeurtenissen
Moeder, Vader, Stijn • Disfunctionele cognitie per gebeurtenis /schema “Ik doe er niet toe, ik ben waardeloos”
Relatie cluster ‘Moeder’ ‘Ze bleef aan tafel zitten als ik werd mishandeld’
‘Als ik huilde na mishandeling liep ze weg’ Opvoeding Stijn: • Voorkomen van stress/ongemak bij Stijn • Zeer hechte en intense relatie
Relatie cluster ‘vader ‘ ‘ Hij liep heen en weer en dan begon het slaan’
“ Indonesische muziek, commanderen, heen en weer lopen, zijn (trauma) verhalen” Opvoeding Stijn: OGI fase (opdracht geven) refereert aan commando’s
‘Relatie cluster ‘Stijn‘en opvoeding Uitspraken
‘Ik heb de eerste jaren niet naar hem omgekeken’’ ‘ Ik heb nare dingen over hem gedacht en tegen hem gezegd’’ ‘Ik sla hem niet maar ben net zo gek als mijn vader’
Interactiepatronen Marionne en Stijn • Toename gedragsproblemen Stijn (coercive pattern) • Toename gevoel van machteloosheid/waardeloosheid
• Toename angst bij Stijn • Vergootte kans op huiselijk geweld vanuit onmacht
Traumabehandeling Marionne Disfunctionele cognitie : “ik doe er niet toe, ik ben waardeloos” Bewijzen in dagelijks leven voor: “ik ben waardeloos”
Protocol EMDR
Behandeling Stijn • Functioneren Stijn op school stagneert (groep 3)
• Individuele diagnostiek Stijn: ADHD, hechtingsproblemen, PTSS klachten, PDD-nos? • Te overwegen: individuele behandeling Stijn • Systeembehandeling: PCIT booster sessies? Gezins dagbehandeling?
Integratie van gezins- en trauma behandeling
Wat hebben wij geleerd Wat zijn jullie ervaringen, tips en waar zitten volgens jullie de valkuilen?
Onderwerp 1: integratie van evidence based behandelprogramma’s Behandelintegriteit van geprotocolleerde behandelingen versus Flexibiliteit om ‘op maat’ behandeling aan te bieden
Integratie van PCIT en traumabehandeling Behandelintegriteit PCIT: • Volledige behandeling (2 fasen) • Geen aanpassingen protocol voor traumaklachten kind of ouder Behandelintegriteit EMDR: volledige protocol Dus: PCIT en EMDR na elkaar ipv tegelijkertijd !
Onderwerp 2: behandelplanning Stepped care: zo licht mogelijk Matched care: juiste intensiteit bij de ernst van de problematiek
Onze voorkeur: behandelplanning • Mate van veiligheid • Behoefte/wens ouder
•
Ouder: in staat tot regie nemen over hun leven en hun gezin?
•
Mogelijkheid ouder om informatie tot zich te nemen
•
Kan de ouder nadenken over wat het kind nodig heeft voor herstel?
•
Draagkracht kind
Voorkeuren: behandelplanning 1 Bevorderen relatie/hechting (practice/evidence based programma’s) 2 Alledaagse leven: opvoedingsvaardigheden PCIT als stabilisering
voor traumabehandeling ! 3
Bij jonge kind: eerst traumabehandeling ouder
Met dank voor jullie aandacht! De Bascule, Divisie Gezin en Gezag spreekuur : 020 - 8901050
[email protected] klinisch psycholoog/psychotherapeut directeur behandelzaken
