Mindfulness voor kinderen en ouders Anne Formsma, MSc.
UvA minds/UvA minds You
Inhoud • Wat is Mindfulness? • Waarom Mindfulness voor kinderen en ouders? • De training • Oefeningen • Video
Oefening
Wat is Mindfulness? • Ontwikkeld door Jon Kabat-Zinn • Combinatie van Oosterse Boeddhistische principes en Westerse kennis over stress en het psychisch functioneren • Betekenis: bewust gewaar zijn van de ervaring van moment tot moment zonder oordeel = aandacht, bewustzijn, opmerkzaamheid
Mindful? • Als ik loop let ik bewust op hoe de beweging van mijn lichaam voelt • Ik ben goed in het vinden van woorden om mijn gevoelens te beschrijven • Het lijkt alsof ik op de ‘automatische piloot’ sta zonder dat ik me erg bewust ben van wat ik doe • Ik zeg tegen mezelf dat ik me niet zo zou moeten voelen zoals ik me voel • In moeilijke situaties kan ik me inhouden zonder onmiddellijk te reageren
Elementen van Mindfulness • Bewuste aandacht in dit moment (richten van de aandacht en de kwaliteit ervan verhogen) • Bewust in plaats van op de automatische piloot • Met een frisse blik • Verhogen van lichamelijk bewustzijn en intuïtie • Van automatisch reageren naar bewust beantwoorden • Afstand nemen tot gedachten en gevoelens • Zijn met wat is, acceptatie • Compassie
Bewuste aandacht in dit moment Aandacht wordt getraind: • Richten van de aandacht • Kwaliteit van de aandacht Opmerken waar de aandacht is, en deze leren terug te brengen naar dit moment, in plaats van op de automatische piloot bewust dingen doen
Zitmeditatie
Frisse blik • Mensen kijken met een gekleurde bril. We hebben snel een interpretatie of oordeel klaar en kijken niet meer met een “frisse blik” • Doel: leren automatische oordelen los te laten Aandachtig leven betekent in het hier en nu waarnemen, van moment tot moment, zonder oordeel. Pas dan kun je zien hoe je het beste met problemen kan omgaan
Verhogen van lichamelijk bewustzijn en intuïtie • • • •
Uit je hoofd, in je lichaam Zegt je hoe het nu met je is (adem/lichaam) Beter voor jezelf kunnen zorgen Antwoord laten opkomen uit de stilte
Afstand tot gedachten en gevoelens • Bewust worden van eigen gedachten en gevoelens • Vanuit afstand naar kunnen kijken, uitkijktoren (niet worden meegesleurd, bij de ervaring kunnen blijven) • Leren op verschillende manieren naar situatie te kijken
Zijn met wat is (acceptatie) • Niet verzetten tegen wat is, maar omarmen • Acceptatie brengt rust en ruimte, waardoor verandering beter mogelijk is
• Verkeerde verwachtingen bijstellen/loslaten
Compassie • Van oordelend, kritisch en streng naar een milde vriendelijkheid • Wees je eigen beste vriend/vriendin
Bewust beantwoorden i.p.v. automatisch reageren Stress automatisch reageren (F-F-F respons)
Stress moment van aandacht (“ademruimte”) bewust beantwoorden keuze 1 keuze 2 keuze 3
Ademruimte
Stap 1: Hoe is het nu met me? (Gedachten, emoties, fysieke sensaties, actieneigingen) Stap 2: Met de aandacht naar de adem Stap 3: Breid de aandacht uit naar het lichaam als geheel
Samenvatting • • • • •
Leren bewust te reageren en niet op de ‘automatische piloot’ Kijken met een ‘frisse blik’ Meer aandacht ontwikkelen voor lichaamssignalen en intuïtie Van afstand kunnen kijken naar gedachten en gevoelens Acceptatie van wat er is Resultaat: Werkelijkheid zien vanuit breder perspectief meer keuzemogelijkheden in denken en handelen Meer in het moment zijn bij de echte ervaring, zonder “lading” en zonder verzet meer rust en ruimte
Waarom kan Mindfulness waardevol zijn voor kinderen en ouders? • • • • •
Minder stress en meer rust ervaren Beter kunnen omgaan met moeilijkheden Meer (zelf)compassie Meer harmonie, minder conflicten Minder reactief opvoeden
Waarom kan Mindfulness waardevol zijn voor kinderen en ouders? • Verbeteren van de (kwaliteit van) aandacht • Betere emotieregulatie en impulscontrole • Beter voelen hoe het met je is en wat je nodig hebt, beter voor jezelf zorgen • Beter slapen • Beter presteren
Mindfulness en pleegzorg • Kwetsbare kinderen • Vaak met problematische achtergrond en gedragsproblemen • Pleegouder zijn is een zware taak
Mindfulness en pleegzorg Gevolg op opvoeding: • Meer straffen • Inconsequenter worden • Betrokkenheid en positiviteit neemt af > Negatieve spiraal
Mindfulness en pleegzorg Door Mindfulness: • Veerkracht verhogen • Afname gedragsproblemen • Afname van stress en spanning • Frisse blik >Negatieve spiraal kan worden doorbroken
Mindfulness en transitie jeugdzorg • Kortdurende evidence based training • Gericht op het aanleren van vaardigheden • Dus na de training “zelf doen”: wat past bij de transitie jeugdzorg die uitgaat van het versterken van de eigen kracht van kinderen en opvoeders
Mindfulness training • Groepstraining • Formele en informele meditaties, yoga • 8 weken, 1 ½ tot 3 uur per week + 1 terugkomsessie • Dagelijks huiswerk maken (oefenen) Motivatie en haalbaarheid is dus erg belangrijk!
Mindfulness training • Wordt ingezet bij een breed scala aan problemen (o.a. chronische pijn, depressie, (ouderlijke) stress, ADHD, Autisme, angst en piekeren, gedragsproblemen) • Zowel bij kinderen, jongeren als volwassenen
Het protocol Thema’s kinderen 1. Frisse blik 2. Thuis in je lichaam 3. De adem 4. Aandacht en afleiders 5. Stress 6. Snelweg-Wandelweg 7. Autonomie 8. De toekomst
Thema’s ouders 1. Frisse blik 2. Thuis in je lichaam 3. De adem 4. Automatisch reageren 5.Gewoontes en patronen 6. Breuken en reparaties 7. Acceptatie en grenzen 8. De toekomst
Aanpassingen kinderen/jongeren • Speelser • Kortere oefeningen • Aansluitend bij hun belevingswereld • Dynamischer • Inhoud wordt aantrekkelijker gemaakt (bijv. filmpjes)
Verder lezen? (volwassenen/ouders) • Williams, M. & Penman, D. (2011) Mindfulness. Een praktische gids om rust te vinden in een hectische wereld. Uitgeverij Nieuwezijds • Bögels, S.M. & Restifo, K. (2013) Mindful ouderschap. Een praktische gids voor hulpverleners. Uitgeverij Lannoo Campus
Verder lezen? (kids) • Snel, E. (2010) Stilzitten als een kikker. Uitgeverij Ten Have • Langenberg, G. & Brandsma, R. (2013) MindfulKids, HeartfulKids. Uitgeverij Lannoo
