Integrale dagvoorzieningen senioren en mensen met een beperking Peel en Maas. Gemeente Peel en Maas Zorgkantoor Noord- en Midden-Limburg

Beleidsadvies Integrale dagvoorzieningen senioren en mensen met een beperking Peel en Maas

Gemeente Peel en Maas Zorgkantoor Noord- en Midden-Limburg

6 mei 2010

Aan:

Gemeente Peel en Maas R. Genders, regisseur Leven in het Dorp WWZ Postbus 7088 5980 AB Panningen Tel.: 077-3279630 Mail: [email protected] Zorgkantoor Noord- en Midden-Limburg J. Thijssen, zorginkoper Postbus 3272 5902 RG Venlo Tel.: 077-3879399 Mail: [email protected]

Van:

T

Thönissen Management en Advies Maarten Thönissen Tongerseweg 36 6214 BB MAASTRICHT Tel.: 06-52405910 Mail: [email protected]

Samenvatting notitie integrale dagvoorzieningen Peel en Maas

2

Inhoud

1

Inleiding..................................................................................................................................................... 4 1.1 Vraagstelling .................................................................................................................................. 4

2

Uitgangssituatie integrale dagvoorzieningen ........................................................................................ 7 2.1 Aanbod dagvoorzieningen ............................................................................................................. 7 2.2 Gebruik/vraag .............................................................................................................................. 12 2.3 Wijze van financiering .................................................................................................................. 15 2.4 SWOT-analyse ............................................................................................................................. 16 2.5 Conclusies uitgangssituatie.......................................................................................................... 19

3

Toekomstige situatie .............................................................................................................................. 21 3.1 Uitgangspunten ............................................................................................................................ 21 3.2 Operationalisering ........................................................................................................................ 23 3.3 Implementatie/fasering ................................................................................................................. 25 3.4 Monitoringsinstrument .................................................................................................................. 25

4

Bijlage: overzicht dagvoorzieningen in Peel en Maas......................................................................... 26

5

Bijlage: Brief tijdelijke regeling dagvoorzieningen Peel en Maas ...................................................... 27

T


3

1

Inleiding

1.1

Vraagstelling

Leven in het Dorp WWZ In de gemeente Peel en Maas wordt reeds geruime tijd gewerkt aan een robuuste Wonen, Welzijn en Zorgstructuur (WWZ). In 2003 is door de regiepartijen en maatschappelijk partijen een convenant gesloten onder de noemer Leven in het Dorp WWZ. In 2008 is dit convenant herijkt en een beleidsnota door de partijen vastgesteld. In deze beleidsnota is de visie aangescherpt en een regie/netwerkstructuur uitgewerkt en zijn de gezamenlijke uitvoeringsafspraken vastgelegd. De gemeente Peel en Maas (gemeente) en het Zorgkantoor Noord- en Midden-Limburg (zorgkantoor) werken in dit kader als regisseurs en financiers samen met de burgers/sociale verbanden en vrijwilligers- en professionele maatschappelijke organisaties om senioren en mensen met een beperking in staat te stellen de kwaliteit van het leven te bevorderen, de regie over leven en leefomgeving te behouden en zo lang als mogelijk zelfstandig te blijven functioneren en wonen in de vertrouwde leefomgeving. Centrale principes in de WWZ-aanpak in Peel en Maas zijn gezamenlijke regievoering door gemeente en zorgkantoor, vastgelegd in een regionaal afsprakenkader, én dialoogsturing, waarbij een gelijkwaardige en wederkerige relatie bestaat tussen regisseurs, maatschappelijke partners en inwoners/dorp, de zogenaamde “gouden driehoek”. Bij de herijking in 2008 van Leven in het Dorp WWZ zijn in zogenaamde programmalijnen concrete uitvoeringsafspraken gemaakt. Een van de programmalijnen betreft “Ontmoeting en Dagvoorziening”. Doel van deze programmalijn is te komen tot integrale dagvoorzieningen en WWZ-steunpunten (als integraal onderdeel van een lokaal multifunctioneel centrum) in elk dorp, waar mensen ondersteuning krijgen en elkaar ontmoeten. Integrale dagvoorzieningen Om deze programmalijn verder vorm te geven is een Themagroep integrale dagvoorzieningen Peel en Maas in het leven geroepen, die de opdracht heeft gekregen de integrale dagvoorzieningen verder te ontwikkelen. In 2009 is een beleidsadvies opgesteld waarin de bestaande dagvoorzieningen voor senioren in beeld zijn gebracht en de gezamenlijke methodiek voor de ontwikkeling van dagvoorzieningen is beschreven. Daarin zijn de ideale dagvoorziening, het gemeenschappelijke afsprakenkader en de te volgen processtappen uitgewerkt. Geconcludeerd is dat reeds goede stappen zijn gezet naar een dekkende structuur van integrale dagvoorzieningen voor senioren. Wel zullen nog witte vlekken in bepaalde kernen ingevuld moeten worden; zal nog een inhoudelijke doorontwikkeling van de dagvoorzieningen moeten plaatsvinden én is een verbreding van de dagvoorzieningen met doelgroepen mensen met een lichamelijk, verstandelijke of psychische beperking gewenst. De conclusies en aanbevelingen uit het beleidsadvies zijn breed gedragen door bestuur en management van de gemeente, zorgkantoor en maatschappelijke partners. Instandhouding en versterking van de voorzieningenstructuur van dagvoorzieningen is dan ook uitgangspunt voor alle samenwerkingspartners. Ontwikkelingen in AWBZ De wens en noodzaak om de beleidsaanbevelingen uit het onderzoek te concretiseren zijn met de verdere ontwikkeling van de Wmo en de zogenaamde AWBZ-pakketmaatregelen nog meer toegenomen. In de AWBZpakketmaatregelen zijn de AWBZ-functies ondersteunende begeleiding, activerende begeleiding en behandeling samengevoegd tot twee nieuwe functies: begeleiding en behandeling. Dat betekent dat alle

T


4

mensen, die een AWBZ-indicatie op deze functies hebben, zijn geherindiceerd. Een deel van deze personen verliest (deels) hun indicatie. Verwachting is dat dit ca. 30% van de deelnemers betreft. Omslag naar een toekomstbestendige zorg/welzijnstructuur noodzakelijk De behoefte aan dagbesteding zal de komende jaren (fors) stijgen, met name door de vergrijzing, maar ook door de toenemende wens om in de eigen leefomgeving te blijven leven. Het AWBZ-budget voor dagvoorzieningen zal echter met ca. 25% afnemen. Ook de gemeenten worden met bezuinigingen geconfronteerd. Deze tegengestelde beweging maakt een omslag in de organisatie van welzijn en zorg noodzakelijk, zoals verwoord in het beleidsplan Uitvoeringsafspraken Leven in het Dorp WWZ 2010-2012. Daarbij staan de volgende uitgangspunten centraal: • Primair inzet van collectieve welzijnsvoorzieningen en maatschappelijke steunsystemen (Netwerk Welzijn Versterkt). • Wisselen van perspectief door professionals: het gaat niet om een cliënt, maar om een inwoner van een dorp met zijn/haar steunsysteem en zijn/haar mogelijkheden i.p.v. beperkingen. Tijdelijke maatregelen dagvoorzieningen Door de regiepartijen, gemeente en zorgkantoor, wordt in het kader van hun regionale afsprakenkader de integrale dagvoorzieningen in Peel en Maas als cruciaal gezien in de inrichting van een toekomstbestendige WWZ-structuur. Integrale dagvoorzieningen, op nieuwe leest geschoeid, kunnen de leemte opvullen die valt met de AWBZ-pakketmaatregelen. Instandhouding van de ondersteuning voor de huidige klanten is dan ook uitgangspunt. Gemeente en zorgkantoor hebben daartoe tijdelijke afspraken tot 1 juli 2010 gemaakt zodat alle huidige klanten gebruik kunnen blijven maken van de dagvoorzieningen (zie brief aan betrokken partijen in bijlage 5). Inrichting toekomstbestendige dagvoorzieningenstructuur In de tussentijd willen de gemeente en het zorgkantoor komen tot een structurele aanpak voor de instandhouding en verdere ontwikkeling van de dagvoorzieningen. Uitgangspunten van de beide regiepartijen zijn daarbij: • Inhoudelijke ontwikkeling van de bestaande dagvoorzieningen, waarbij collectieve voorzieningen en vrijwilligersinzet prominent aanwezig zijn binnen de dagvoorzieningen. Daarbij wordt de professionele zorg ingezet als dat nodig is (op afstand). Per dagdeel is een sociaal cultureel medewerker beschikbaar vanuit een welzijns- of zorgorganisatie. • De dagvoorzieningen maken onderdeel uit van de zogenaamde beschikbaarheidsvoorzieningen. Op deze beschikbaarheidsvoorzieningen is geen concurrentiebeginsel van toepassing. De maatschappelijk partners werken samen om te komen tot een zo groot mogelijke beschikbaarheid van deze voorzieningen. • De dagvoorzieningen zo adequaat en doelmatig mogelijk georganiseerd moeten worden, mogelijk met een eigen bijdrage van de deelnemers. • Verbreding van doelgroepen plaatsvindt naar mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking. • De infrastructuur van de welzijn/zorgsystemen dient volgend te zijn op het klantperspectief. De ondersteuningsbehoefte van klanten is niet opknipbaar over AWBZ en Wmo. • Een gebiedsdekkende infrastructuur van dagvoorzieningen (in elk dorp) wordt ingericht. • De dagvoorzieningen op regioniveau een sluitende exploitatie kennen. Dit betekent dat een mogelijk exploitatietekort van bepaalde dagvoorzieningen wordt vereffend door mogelijke exploitatieoverschotten van andere dagvoorzieningen. • Het terugdringen van de regelzucht. Samen met maatschappelijk partners, vrijwilligers, deelnemers en vertegenwoordigers (familie of bewindvoerders) worden door de regiepartijen afspraken gemaakt over het opzoeken van de grenzen van de beleidsregels op basis van de behoeften en reële mogelijkheden.

T


5

•

Het gezamenlijke inkoopkader uit gaat van gezamenlijke inzet van budgetten van de gemeente en het zorgkantoor.

Doel notitie Om een concretiseringslag te maken wil de gemeente Peel en Maas en het zorgkantoor verder onderzoek doen. Het onderzoek is gericht op verdere beleidsvorming maar geeft vooral een operationalisering aan het reeds geformuleerde beleid. De resultaten van dit onderzoek vormen vervolgens de basis voor het gezamenlijk inkoopkader van gemeente en zorgkantoor en een implementatieplan vanuit de verbeteropgave van de dagvoorzieningen Peel en Maas breed. Op 18 mei 2010 worden de resultaten van het onderzoek gepresenteerd. Daarna gaan de gemeente en het zorgkantoor gesprekken aan met de betrokken partijen om het implementatieplan verder vorm en inhoud te geven. Dit vraagt om een gezamenlijke inzet van alle partijen. Het pro-actief oppakken van de verbeteropgave wordt daarbij gestimuleerd. De gezamenlijke inzet in de komende periode leidt ertoe dat we op tijd inspelen op de ontwikkelingen die op ons afkomen en de bedreigingen om kunnen zetten in kansen. Zonder dat dit hoeft te leiden tot negatieve maatregelen.

T


6

2

Uitgangssituatie integrale dagvoorzieningen

In dit hoofdstuk wordt de uitgangssituatie van de dagvoorzieningen in Peel en Maas geschetst. Eerst worden de belangrijkste analyses ten aanzien van aanbod,vraag en financiën op een rij gezet. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een sterkte-zwakte-analyse en conclusies. 2.1

Aanbod dagvoorzieningen

Indeling type dagvoorzieningen In de gemeente Peel en Maas is een scala aan dagvoorzieningen voor senioren en mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking. Daarnaast worden er op dit moment nog veel nieuwe initiatieven genomen. Op basis van de beleidslijnen van gemeente Peel en Maas en Zorgkantoor kan grofweg een indeling in twee typen dagvoorzieningen gemaakt worden: de dorpsdagvoorzieningen en doelgroepdagvoorzieningen. In onderstaande tabel zijn de kenmerken (en verschillen) van beide type dagvoorzieningen weergegeven. Dorpsdagvoorziening Centraal gelegen in de kern. Veelal ondergebracht in/bij andere voorziening zoals gemeenschapshuis, wozoco of intramuraal zorgcentrum. Veelal gericht op senioren, maar soms ook op andere doelgroepen. Activiteitenaanbod gericht op vrijetijdsactiviteiten. Inbedding in dorpsgemeenschap. Initiatief van dorpsgemeenschap (onderop) en/of welzijns/ zorgaanbieder. Deelnemers veelal uit directe omgeving (dorp). Past meer in Wmo-pijler Deelnemers wel (merendeel) en niet AWBZgeïndiceerd. Bekostiging vanuit AWBZ-inkomsten, collectieve welzijnsmiddelen, bijdragen in natura (huisvesting) en eigen bijdragen (beperkt). PGB komt nauwelijks voor. Grote inzet vrijwilligers Kosten laag gehouden door: • Inzet vrijwilligers • “Inwonen” bij gemeenschapshuis, wozoco, intramurale zorg.

T

Doelgroepdagvoorziening Niet (per se) in dorpskern. Veelal zelfstandig gevestigd (zorgboerderij) of in intramurale setting. Gericht op senioren of mensen met lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking Specifiek programma vrijetijdsaanbod of arbeidsmatige dagbesteding Niet of minder relatie met de lokale dorpsgemeenschap Initiatief van ondernemer of zorgaanbieder. Deelnemers uit hele gemeente en daarbuiten (regio). Past meer in AWBZ-pijler. Deelnemers grotendeels AWBZ-geïndiceerd. Bekostiging voorzieningen sterk afhankelijk van AWBZ-inkomsten. PGB komt beperkt voor. Beperkte inzet van vrijwilligers Kosten laag gehouden door: • Gedeeltelijk “werken om niet” door zorgondernemer • Lage investering- en huisvestingslasten (c.q. niet doorberekenen.


7

Aanbod naar organisatorische opzet De dagopvangvoorzieningen kennen naar gelang de kenmerken van de dagopvangvoorzieningen een verschillende organisatie opzet. Van belang hierbij zijn twee items: • Organisatie: mate van inzet van vrijwilligers en/of professionals. • Financiering: mate van (aandeel) bekostiging vanuit de AWBZ. Er zijn dan vijf organisatorische type dagopvangvoorzieningen te onderscheiden: 1. Dorpsdagopvang met vrijwilligers. Het betreft veelal huiskamerprojecten van vrijwilligers in een bestaande accommodatie (wozoco, intramuraal of gemeenschapshuis). Professionele begeleiding vindt niet of nauwelijks plaats. Financiële steun is beperkt (budget van gemeente via Vorkmeer of zorginstelling) en in natura (huisvesting). Daarnaast eigen bijdrage van de deelnemers. Kostendekkende voorziening (zeer geringe omvang). 2. Dorpsopvang met vrijwilligers en professionals. Het betreft de dagvoorzieningen die veelal in gemeenschapshuizen zijn gevestigd. De inzet van vrijwilligers is hier aanzienlijk zowel in organisatie, activiteitenbegeleiding als vervoer. Professionele begeleiding is ook aanwezig voor coördinatie en begeleiding. Financiering vindt plaats vanuit AWBZ, uit collectieve middelen (al dan niet in natura (vrijwilligersondersteuning, huisvesting) en eigen bijdragen deelnemers. Kostendekkendheid wisselend afhankelijk van verdeling vrijwilligers/professionals en met name huisvestingslasten. 3. Dorpsopvang met professionals. Het betreft veelal de dagopvang in wozoco of zorgcentrum veelal met een zwaardere zorgondersteuningscomponent. De professionele inzet in begeleiding is groter. Vrijwilligers hebben een ondersteunende functie. Financiering vanuit de AWBZ, vaak vanuit totale zorgbudget. Kostendekkendheid wisselend afhankelijk van met name huisvestingslasten en aantal AWBZ-deelnemers 4. Doelgroepopvang zorgboerderij. Begeleiding van de dagopvang vindt door de zorgboer plaats, al dan niet met beperkte professionele ondersteuning. Vrijwilligersinzet is beperkt. De professionele zorginstelling vervullen een rol op de achtergrond (administratieve afhandeling met zorgkantoor, kwaliteitskeurmerk, advisering, overleg en indien nodig vervanging) en ontvangen hiervoor een vergoeding. De dagvoorzieningen zijn over het algemeen kostendekkend bij een goede bezetting, mede door niet (volledig) doorberekende loonkosten ondernemer en huisvestingslasten. Aandachtspunt zijn de vervoerkosten. Deze zijn over het algemeen niet kostendekkend. 5. Doelgroepopvang intramuraal/arbeidsmatig. Het betreft dagopvangvoorzieningen in een intramurale setting veelal voor specifieke doelgroepen met een zwaardere ondersteuningsvraag. Hieronder vallen ook de arbeidsmatige dagbestedingen voor mensen met een verstandelijke, lichamelijke of psychische beperking.. Begeleiding gebeurt door professionals. Vrijwilligers worden beperkt ingezet. Financiering vindt plaats vanuit AWBZ. Kosten maken onderdeel uit van totale zorgbudget. Deze activiteiten zijn kostendekkend.

In onderstaande figuur is het huidig aanbod aan dagvoorzieningen weergegeven.

T


8

Dagopvangvoorzieningen Peel en Maas

Maasbree 10 10 10 10 10 10

op Grashoek

5

op ? Koningslust

1

Inc. 10 Meijel op

10 10 2

Beringe

Panningen

5

2

10 8

op 6

? 5 10

2 ½

12

Egchel op

8

?

Helden op 6

Baarlo ? 8

1 op

8

Type en capaciteit dagdelen per week 10 10 10 10 10

1) Dorpsdagopvang vrijwilligers 2) Dorpsdagopvang vrijwillig & professional 3) Dorpsdagvoorziening professional 4) Doelgroepdagvoorziening zorgboerderij 5)Doelgroepdagvoorziening intramuraal/arbeidsmatig

op op

Dorpsdagopvang in ontwikkeling Doelgroepdagopvang in ontwikkeling

1

Kessel 8 op

Kessel-eik

Naast deze dagvoorzieningen is nog een aanzienlijk aantal voorzieningen aanwezig, dat een bijdrage levert aan de dagbesteding voor senioren en mensen met een beperking in Peel en Maas. Het betreft ondermeer: • Voorzieningen buiten de gemeente waar mensen uit Peel en Maas gebruik van maken. Met name kan zorgboerderij Neerkant genoemd worden, die samenwerkt met het zorgcentrum in Meijel. • Activiteiten van zelforganisaties zoals KBO, Zij Actief, Zonnebloem etc.. • Logeerhuis Heldendom, waar kinderen in de weekenden opgevangen worden. Wauw, speciaal voor jou. Activiteiten voor kinderen. Deze voorzieningen worden in deze notitie verder niet betrokken, aangezien zij niet binnen de definities van de dagvoorzieningen vallen. Wel zullen de regiepartijen bij mogelijke ondersteuning van deze initiatieven sturen conform de uitgangspunten, die zij ook voor de dagvoorzieningen hanteren.

T


9

Toetsing kenmerken aan beleidslijn WWZ-infrastructuur In onderstaande tabel zijn schematisch de kenmerken van de dagvoorzieningen weergegeven. Bij de beschrijving van de kenmerken zijn de cruciale onderdelen uit de beleidslijn van gemeente Peel en Maas en Zorgkantoor als criterium genomen. Te weten: • Welke rol speelt de dagvoorzieningen in de lokale gemeenschap/dorp (in hoeverre staat deze open voor de lokale gemeenschap)? • Hoe actief en uitgebreid is de rol van vrijwilligers? • In hoeverre is sprake van integraliteit (samenwerking en/of huisvesting met andere voorzieningen en doelgroepen, zowel AWBZ als niet AWBZ deelnemers)? • In hoeverre is de dagvoorziening afhankelijk van bekostiging uit de AWBZ (aandeel geïndiceerden)? • In hoeverre functioneert de dagvoorziening kostendekkend? De cijfers/kleuren geven de score aan op de verschillende items: • Rol in gemeenschap: 1 (rood)= klein/geen; 5 (groen)= grote rol in dorpsgemeenschap (en vice versa) • Inbreng vrijwilligers: 1 (rood)= weinig vrijwilligersinzet; 5 (groen)= veel vrijwilligersinzet • Integraliteit: 1 (rood)= weinig: één doelgroep; 5 (groen)= veel meerdere doelgroepen (AWBZ /niet AWBZ-deelnemers. • Afhankelijkheid AWBZ: 1 (rood)= volledig afhankelijk; 5 (groen)= niet afhankelijk • Kostendekking: 1 (rood)= niet kostendekkend; 5 (groen)= wel kostendekkend • Leeg (wit)=geen gegevens bekend

T


10

Dagvoorziening

Type organisatie

Plaats

Rol in gemeenschap

Inbreng vrijwilligers

Integraliteit

Afhankelijkheid AWBZ

Kostendekking

1 1 1 1 1 1 1

Baarlo

4

5

2

5

5

Kessel

4

5

3

5

5

Maasbree

4

5

4

5

5

Meijel

5

5

4

5

5

Meijel

5

5

4

5

5

Meijel

2

1

3

5

5

Panningen

3

5

2

5

5

2 2 2 2 2 2

Beringe

5

5

5

2

2

Grashoek

5

5

5

2

5

Helden

5

5

5

4

5

Kessel

3

3

2

1

5

Meijel

4

3

4

2

5

Panningen

4

5

5

5

5

3 3 3 3

Baarlo

3

3

2

1

1

Maasbree

4

3

4

1

4

Panningen

4

4

4

2

1

Panningen

4

2

5

5

3

Helden

3

1

3

1

4

Kessel

3

1

2

1

4

Maasbree

3

2

2

1

4

Maasbree

2

1

2

1

4

Maasbree

4

4

5

1

3

Meijel

4

1

2

1

4

Panningen

1

3

1

1

4

Activiteiten zorgcentrum Baarlo

4 4 4 4 4 4 4 5

Baarlo

1

2

2

1

AC Maashorst

5 Baarlo

Dagactiviteiten Savelberg

5 5 5 5 5 5 5 5 5

Ouderensocieteit Baarlo Huiskamer Wozoco Kessel Huiskamer Maasbree Huiskamerproject St.Jozef Welfare st Jozef Alexanderhof Contactgroep Keppelerhof Dagvoorziening Beringe Dagvoorziening Ankerplaats Dagvoorziening Helden Dagverzorging wozoco Kessel Activiteiten St. Jozef Actitviteiten verst. Gehand. Vorkmeer Dagverzorging zorgcentrum Baarlo Dagverzorging wozoco Maasbree Dagverzorging de Wietel DAC Vorkmeer Zorgtuinderij Kaate Zorgboerderij Odahoeve Zorgboerderij Paddestool Zorgboerderij Dubbroek Dagvoorziening de Fabriek Zorgboerderij Katsberg Zorgpony Menno

Dagbesteding atelier de Fabriek Dagbesteding greun de Fabriek Assemblagegroep Meijel Dagverzorging St. Jozef Activiteiten de Wietel Dagbehandeling de Wietel Atelier oet de Verf Bakkerij op de Beek

3

1

Koningslust

1

2

1

1

Maasbree

3

2

5

1

Maasbree

3

2

5

1

Meijel

1

1

1

1

Meijel

2

3

3

1

Panningen

1

1

2

1

Panningen

2

3

2

1

Panningen

3

4

2

1

Panningen

4

3

3

1

4 5

De volgende conclusies kunnen getrokken worden uit de tabel. • Duidelijk is dat de huiskamers en dagopvangvoorzieningen in gemeenschapshuizen het beste aansluiten bij het model conform WWZ/Leven in het dorp. • Ook wordt duidelijk dat de inzet van aantal vrijwilligers en de verdeling professionals/vrijwilligers zeer verschillend is binnen de dagvoorzieningen en van dominant belang is voor de opzet en kostendekkendheid van de dagvoorziening. In bijlage 4.2 is een overzicht van inzet vrijwilligers en professionals opgenomen.

T


11

• •

De rol in de gemeenschap is van de doelgroepdagvoorzieningen maar beperkt. Integraliteit van de dagvoorzieningen is nog sterk wisselend. Met name de dorpsdagopvangvoorzieningen met vrijwilligers en professionals zijn over het algemeen integraal van opzet.

2.2

Gebruik/vraag

Huidig gebruik In onderstaande tabel is het aantal deelnemers, de bezetting en het aantal deelnemers weergegeven per type dagvoorziening. Type organisatie

Totaal

Capaciteit dagdelen per week

Bezettingspercentage

Aantal deelnemers

AWBZdeelnemers

% AWBZdeelnemers

1 Dorpsdagopvang met vrijwilligers Dorpsopvang met vrijwilligers en 2 professionals.

130*

78%

132*

0

0%

398

85%

98

60

61%

3 Dorpsopvang met professionals.

508

75%

88

69

78%

4 Doelgroepopvang zorgboerderij.

634

68%

108

102

94%

5

820

93%

169

169

100%

2490

82%

595

400

67%

Doelgroepopvang intramuraal*

*Keppelerhof is maar eenmaal in twee weken geopend. **gegevens niet compleet De volgende conclusies kunnen getrokken worden: • Opvallend is dat de bezetting van de dorpsopvangvoorzieningen lager is dan de doelgroepdagvoorzieningen. • Ook wordt duidelijk dat de doelgroepdagvoorzieningen grotendeels op AWBZ-deelnemers draaien en de dorpsopvangvoorzieningen in mindere mate. De dorpsdagopvang met louter vrijwilligers (huiskamers) hebben (uiteraard) geen AWBZ-geïndiceerde deelnemers. • De zorgboerderijen hebben een aanzienlijk aandeel in de capaciteit. Deze capaciteit wordt echter ook voor een aanzienlijk deel gebruikt door deelnemers van buiten de gemeente Peel en Maas. Doelgroepen In onderstaande figuur is aangegeven welke doelgroepen de dagvoorzieningen bedienen. Duidelijk is dat het merendeel van de dagvoorzieningen gericht is op senioren. Ook voor de doelgroep verstandelijk gehandicapten zijn meerdere dagvoorzieningen (zowel intramuraal, als recreatief, als arbeidsmatig) aanwezig. Een beperkt aantal dagvoorzieningen werkt integraal, d.w.z. voor meerdere doelgroepen. Hierbij moet aangetekend worden dat de dagvoorziening in de Fabriek en het Activiteitencentrum van Vorkmeer weliswaar separate groepen voor de verschillende doelgroepen kent, maar wel onder één dak gehuisvest zijn en ook inhoudelijk en organisatorisch samenwerken.

T


12

Dagopvangvoorzieningen Peel en Maas

Maasbree

op op

Grashoek

Koningslust Beringe

Panningen

Meijel op

Baarlo op

5

Helden op

op

Egchel op

Doelgroepen Senioren Mensen met verstandelijke beperking Mensen met psychische beperking Mensen met lichamelijke beperking Meerdere doelgroepen op

op op

Kessel op

Kessel-eik

Dorpsdagvoorziening in ontwikkeling Doelgroepdagvoorziening in ontwikkeling

Ontwikkeling gebruik Een tweetal ontwikkelingen is van essentieel belang voor de toekomst van de dagvoorzieningen. Het betreft: • De behoefte vanuit de samenleving/doelgroepen aan dagvoorzieningen. • Beleidsmatige ontwikkelingen, die de vraag naar dagopvangvoorzieningen beïnvloeden met name op het gebied van de herijking van de AWBZ en Wmo. Behoefte aan dagvoorzieningen De behoefte aan dagvoorzieningen zal toenemen door de vergrijzing in Peel en Maas. Bovendien blijft de wens om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen in de eigen kern een positieve invloed uitoefenen op de behoefte aan dagvoorzieningen. In onderstaande figuren is de prognose van het aantal senioren (75+) weergegeven. Hierbij is ook nog onderscheid gemaakt naar de vier voormalige gemeenten, waarbij opvalt dat in de kernen van Kessel het aantal senioren het meeste stijgt.

T


13

Op dit moment maakt 12% van de 75+ gebruik van een dorpsdagvoorziening in Peel en Maas. Uit onderstaande grafiek wordt duidelijk dat de behoeft aan dorpsdagvoorziening sterk zal toenemen (in tien jaar tijd met ca. 50%).

Potentieel aantal deelnemers dorpsdagvoorziening senioren Peel en Maas 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0

Beleidsontwikkelingen De pakketmaatregelen in de AWBZ en te verwachten verdere bezuinigingen zullen een afname van de indicaties (en dus financiering) vanuit de AWBZ laten zien. De verwachting is 30% afname. Dit zal zich met name doen gevoelen bij de mensen individuele begeleiding en deelnemers met een lichtere beperking. Op dit moment hebben de herindicaties in het kader van de pakketmaatregelen nog een beperkt effect op de “zittende populatie” in de dagvoorzieningen. Er zijn nauwelijks deelnemers die hun indicatie hebben verloren. De bestaande klanten worden dus nauwelijks getroffen. Ook in de productiecijfers in het eerste kwartaal 2010

T


14

van het zorgkantoor is nog geen terugloop te zien. De financiering van de dagvoorzieningen staat op dit moment dan ook nog niet onder druk. Ondanks dat de aanspraak op de dagvoorzieningen dus zal stijgen door de vergrijzing, zal het volume aan AWBZ-indicaties toch gaan afnemen, aangezien er 25% minder budget voor dagbesteding beschikbaar is. En dit, terwijl op dit moment 68% van de dagdelen dorpsdagvoorziening vanuit de AWBZ gefinancierd wordt. In onderstaande figuur zijn de gevolgen van deze ontwikkelingen grafisch weergegeven. Het aandeel AWBZfinanciering in de dorpsdagvoorzieningen zal in absolute zin met 25% (aantal euro’s) en in relatieve zin (aandeel binnen de totale bekostiging) met 50% afnemen. In feite betekent het dat voor een volume van ca. 75% van het huidige gebruik een andere vorm van bekostiging gevonden moet worden

160 140 120 100 80

AWBZ

60

Niet-Awbz

40 20 0 Nu

2.3

Over 10 jaar

Wijze van financiering

Er zijn verschillende vormen van financiering van dagvoorzieningen, te weten: • AWBZ-financiering. Hierbinnen zijn weer te onderscheiden: ▪ Zelfstandig wonende senioren met indicatie en budget dagbesteding. Dit kan in natura of in Persoonsgebonden budget worden vertaald. ▪ Bij senioren die voor intramurale zorg geïndiceerd zijn, ontvangt de zorginstelling een zogenaamd ZZP, waarin de budgetten voor wonen, zorg en dagbesteding integraal zijn verwerkt ▪ Bij mensen met een verstandelijke beperking wordt wel onderscheid gemaakt in de budgetten voor wonen, zorg en dagbesteding. ▪ Zorgboerderijen. Voor de zorgboerderijen geldt een specifieke constructie. Hierbij is een zorgaanbieder de formele partij die de budgetten ontvangt voor de AWBZ-geïndiceerde deelnemers. De AWBZ-budgetten worden doorgesluisd naar de zorgboer, waarbij de zorgaanbieder een vergoeding inhoudt voor begeleiding, administratie en kwaliteitsbewaking. • Wmo-financiering. De gemeente Peel en Maas financiert activiteiten in het kader van de WWZinfrastructuur. Algemene lijn hierbij is dat de gemeente vooral een voorwaardescheppende, stimulerende en faciliterende rol heeft, onder andere door te investeren in collectieve voorzieningen en versterking van de sociale infrastructuur/gemeenschap..

T


15

•

2.4

Eigen bijdrage/deelnemersgelden. Tenslotte worden de dagvoorzieningen (voor een beperkt deel) bekostigd door de deelnemers zelf.

SWOT-analyse

Onderstaand is de Sterkte zwakte-analyse voor de dagopvangvoorzieningen weergegeven. Sterke punten Uitgebreid netwerk van dagvoorzieningen. Grote diversiteit van dagvoorzieningen. Zowel ingebed in de dorpsstructuur als voor specifieke doelgroepen uit de gehele regio.

Veel inzet van vrijwilligers, met name in de dorpsdagvoorzieningen Vrijwilligersinzet bij organisatie van activiteiten, uitvoering van activiteiten en vervoer. Door regiofunctie van zorgboerderijen is er een grote diversiteit aan dagopvangvoorzieningen in de gemeente Peel en Maas aanwezig. In verschillende kernen is dorpsvervoer door vrijwilligers aanwezig. De financiële problematiek als gevolg van de herindicaties als gevolg van de AWBZpakketmaatregelen is nog zeer beperkt. Binnen de dorpsdagvoorzieningstructuur als geheel in Peel en Maas zijn er geen tekorten.

Zwakke punten Nog geen dagvoorzieningen in Egchel en Koningslust. Doelgroepdagvoorziening/zorgboerderijen hebben vooral een gemeente-overstijgende functie en minder een rol in de lokale gemeenschappen. Afstemming hierover met gemeenten uit de regio vindt (nog) niet plaats. De meeste dagopvangvoorzieningen zijn nog weinig integraal van opzet. Er is een beperkte mix van AWBZen niet-AWBZ-geindiceerde deelnemers. Bezetting van sommige dagopvangvoorziening is niet optimaal. Afhankelijkheid van AWBZ-financiering van met name dagopvangvoorziening met (louter) professionals en van de zorgboerderijen is groot. Kostendekkenheid van met name dorpsdagvoorzieningen met professionals (type 3) is zwak. Vervoer is veelal niet kostendekkend en versnipperd geregeld.

Er is geen duidelijke verwijsstructuur, c.q. overzicht van het keuzeaanbod in de gemeente Peel en Maas voor de klanten. Er wordt onvoldoende gestuurd op leegstand/onderbezetting van dagopvangvoorziening. Klanten hebben in de praktijk geen optimale keuzevrijheid. Zorgaanbieders verwijzen eerst door naar eigen voorzieningen. Intramurale klanten kunnen dagopvangbudget niet meenemen naar voorziening elders (b.v. zorgboerderij). De regie ligt in sommige gevallen nog onvoldoende bij de uitvoerende partij in de dagvoorziening (zorgboerderij of lokale gemeenschap). Vergoeding voor de zorgaanbieder bij de zorgboerderijen lijkt niet in verhouding te staan met de rol/taken die zij in deze constructie vervullen.

T


16

Kansen Sterke groei potentiële doelgroep 75-plussers. Bij gelijkblijvende deelname betekent dit telkens 15 meer klanten per jaar.

Bedreigingen Ontwikkelingen in de AWBZ (afname budget met 25%) zorgen voor afname aantal AWBZ-indicatie en daarmee belangrijke financieringsstroom voor dagopvangvoorzieningen. Verdere inbedding dagopvangvoorzieningen in WWZ- De combinatie van afname AWBZ-budget en sterke infrastructuur zorgt voor versterking vrijwilligersinzet groei aan behoefte van dorpsdagvoorzieningen door de en integratie van voorzieningen, waarmee vergrijzing (ca. 50% groei) maakt de veranderopgave in (maatschappelijke) winst en financieel rendement te organisatieopzet en bekostiging nog urgenter. behalen is. Meer samenwerking en sturing op Dreigende overcapaciteit van dagopvangvoorzieningen voor hele gemeente Peel dagopvangvoorzieningen, met name voorzieningen die en Maas zorgt voor betere bezetting van afhankelijk zijn van AWBZ-indicaties. dagopvangvoorzieningen. Een centrale en neutrale p.r. en verwijsstructuur zal Sterke afname van AWBZ-indicaties en PGB's zal met zorgen voor meer keuzevrijheid voor klanten, beter name exploitatie van zorgboerderijen en op maat gesneden aanbod voor de individuele klant dorpsdagvoorzieningen met professionals onder druk (ook niet-geindiceerd), eerlijker marktwerking tussen zetten. de doelgroepdagvoorzieningen én een betere bezetting van dagvoorzieningen in Peel en Maas. Vervoer door vrijwilligers op kernniveau organiseren biedt kansen voor efficiencyverbetering en verdere versterking van de sociale infrastructuur op kernniveau.

T


17

SWOT per kern Indien we naar de voorzieningenstructuur per kern kijken ontstaat het volgende beeld. Hierbij staat 1/rood voor weinig aansluiting bij de uitgangspunten van de regiepartijen en 5/groen voor veel aansluiting bij de uitgangspunten. Kern Baarlo Beringe

Egchel

Grashoek Helden

Kessel

Kessel-Eik

Omschrijving situatie Oordeel Aanwezigheid zorgcentrum met dagopvang. Nog weinig integratie met dorp. Relatief weinig inzet vrijwilligers. Vooral aanbod voor AWBZ-geïndiceerde deelnemers 2 Beperkt aanbod maar wel op maat van de kern. Dagopvang geïntegreerd in dorpsinfrastructuur. Veel inzet vrijwilligers. Uitbreidingsmogelijkheid binnen voorziening. 5 Nog geen dagvoorzieningen. Wel in oprichting. Nabijheid van doelgroepdagvoorzieningen in Panningen en zorgboerderijen. Bij realisatie dorpsdagvoorziening aanzienlijk betere score. Aanwezigheid dorpsvervoer Egchel, Helden, Panningen. 2 Aanbod op maat. Integratie in dorpsinfrastructuur. Veel inzet vrijwilligers. Uitbreidingsmogelijkheid binnen voorziening. Aanwezigheid dorpsvervoer. 5 Voorzieningenniveau op orde. Dorpsdagvoorziening geïntegreerd in gemeenschapshuis. Veel inzet vrijwilligers. Uitbreidingsmogelijkheid binnen voorziening. Daarnaast diverse zorgboerderijen in de omgeving. Aanwezigheid dorpsvervoer Egchel, Helden, Panningen. 5 Aanwezigheid wozoco met dagopvang. Nog weinig integratie met dorp. Relatief weinig inzet vrijwilligers. Vooral aanbod voor AWBZ-geïndiceerde deelnemers. Nabijheid doelgroepdagvoorziening. Integrale dagvoorziening in oprichting. Aanwezigheid dorpsvervoer Kessel (Eik). 3 Nog geen dagvoorzieningen. Aanwezigheid dorpsvervoer Kessel (Eik).. 2

Koningslust

Maasbree Meijel

Panningen

T

Nog geen dagvoorzieningen. Wel in oprichting. Nabijheid van doelgroepdagvoorzieningen/zorgboerderijen. En aanwezigheid dagvoorzieningen van Daelzicht (voor eigen doelgroep). Zeer divers aanbod aan dagvoorzieningen, zowel dorpsdagopvang als doelgroepdagopvang. Redelijk veel vrijwilligersinzet. Voorzieningenniveau is op orde. Goede integratie van zorgcentrum (intramuraal) en dorp (extramuraal). Veel inzet vrijwilligers. Aanwezigheid dorpsvervoer. Zorgboerderij Katsberg heeft functie voor dorpsbewoners. Uitgebreid voorzieningenniveau. Vooral doelgroepdagvoorzieningen. Inbedding in dorpsinfrastructuur nog beperkt, mede door meer stedelijk karakter van de kern Panningen. Vernieuwing Wietel en project Ringoven zal positief effect hebben op structuur van dagvoorzieningen. Aanwezigheid dorpsvervoer Egchel, Helden, Panningen.


2 4

5

4

18

2.5

Conclusies uitgangssituatie

De uitgangssituatie voor de dagopvangvoorzieningen in Peel en Maas kan als volgt omschreven worden: Aanbod • De uitgangssituatie voor de dagopvangvoorzieningen is positief. Er is een groot aantal dagopvangvoorzieningen gespreid over de diverse kernen. De leemten in de kernen Egchel en Koningslust worden binnenkort opgevuld. • Opvallend is de diversiteit aan dagopvangvoorzieningen mede door de doelgroepdagvoorzieningen die ruim aanwezig zijn en een regionaal verzorgingsgebied hebben. • De capaciteit is wel onevenwichtig over de kernen verdeeld. Ook wordt de huidige capaciteit nog niet volledig benut. Er is geen sprake van wachtlijsten. Daarnaast staat nog een behoorlijk aantal nieuwe initiatieven in de steigers. Overcapaciteit van dagvoorzieningen ligt op de loer. • Grofweg kunnen de dagvoorzieningen in twee typen ingedeeld worden, de doelgroepdagvoorzieningen en de dorpsdagvoorzieningen, die elk een andere organisatieopzet, doelgroepen, verzorgingsgebied en positionering in de lokale samenleving kennen. Beide type voorzieningen hebben hun waarde voor de klanten, maar vragen om een andere benadering. Vraag • De bezetting van sommige dagopvangvoorzieningen is niet optimaal. De doelgroepdagvoorzieningen hebben vooral deelnemers met een AWBZ-indicatie. Bij de dorpsdagvoorzieningen zijn er (in meer of mindere mate) ook deelnemers zonder AWBZ-indicatie. • Geconstateerd wordt dat de beperkingen van de seniore deelnemers aan de dagvoorzieningen steeds groter worden. • Naar verwachting zal de behoefte aan dagopvangvoorzieningen groeien door de sterke groei van het aantal senioren en blijvende wens om in de eigen kern te blijven wonen. Een toename van 50% in 10 jaar tijd is te verwachten. • Met name de dorpsdagvoorzieningen kunnen profiteren van de groeiende vraag van senioren. • Het AWBZ-budget voor dagvoorzieningen zal echter met 25% teruglopen, hetgeen betekent dat in het totale volume minder AWBZ-geindiceerde deelnemers komen en/of wachtlijsten zullen ontstaan. • Het afbreukrisico als gevolg van de strengere indicatiecriteria voor de AWBZ én de dreigende overcapaciteit is voor de doelgroepdagvoorzieningen groter. • De zorgboerderijen opereren meer in een open, concurrerende markt en zullen door actieve marktbewerking én een goede verwijsstructuur voldoende deelnemers moeten blijven trekken. • De keuzevrijheid voor de klanten functioneert in de praktijk niet optimaal. Er is voor de klanten geen overzichtelijke en neutrale verwijsstructuur, waardoor vaak automatisch doorverwezen wordt door de “vaste” zorgaanbieder. Ook de integratie van de budgetten dagbesteding in het ZZP voor intramurale deelnemers bemoeilijkt de keuzevrijheid voor (intramurale) klanten. Financiën en organisatie • Er is een vijftal type financieringsopzet binnen de dagopvangvoorzieningen te onderscheiden: ▪ Dorpsdagopvang met vrijwilligers ▪ Dorpsopvang met vrijwilligers en professionals. ▪ Dorpsopvang met professionals. ▪ Doelgroepopvang zorgboerderij. ▪ Doelgroepopvang intramuraal/arbeidsmatig. • Met name dorpsopvang met professionals kennen een wisselende kostendekkendheid, afhankelijk van inzet van vrijwilligers en huisvestingslasten.

T


19

•

•

•

•

•

T

Op dit moment zijn er geen financiële problemen als gevolg van de herindicaties in het kader van de pakketmaatregelen. De dorpsdagvoorzieningen (waar dit speelt) zijn in zijn totaliteit (voor de hele gemeente Peel en Maas) kostendekkend. De financiële problematiek zal echter op korte termijn wel gaan spelen door het teruglopen van het AWBZ-budget. Aanpassing van de organisatie-opzet en bekostiging is dan ook noodzaak, allereerst voor de dagvoorzieningen die (dreigende) financiële knelpunten kennen. Beïnvloedbaarheid van de kostenstructuur in doelgroepdagvoorzieningen is moeilijker dan in dorpsopvangvoorzieningen doordat hier minder gemakkelijk een verschuiving kan plaatsvinden van professioneel naar vrijwilligersondersteuning. Redenen hiervoor zijn: zwaardere problematiek deelnemers (intramuraal), bedrijfsopzet (zorgboerderij), weinig inbedding in sociale infrastructuur (potentieel vrijwilligers). Er is nu geen duidelijke verwijsstructuur, c.q. overzicht van het keuzeaanbod in de gemeente Peel en Maas voor de klanten. Ongewenste concurrentie tussen met name de zorginstellingen en zorgboerderijen ligt hierdoor op de loer. De meest haalbare wijzigingen in organisatie- en financieringsopzet zijn te vinden in: ▪ Een verschuiving van type 3 naar type 2 (door meer inzet van vrijwilligers). ▪ Een verschuiving van type 5 naar type 3 door integratie (gezamenlijke huisvesting) van voorzieningen en organisatorische samenwerking. ▪ Efficiencyoordelen voor type 4 (zorgboerderij) door samenwerking (b.v. vervoer, p.r. en werving) en herdefiniëring van de rol van de zorgaanbieder.


20

3

Toekomstige situatie

In dit hoofdstuk wordt de toekomstige situatie van de dagvoorzieningen in Peel en Maas geschetst. Eerst worden de belangrijkste uitgangspunten voor de toekomstige inrichting van de dagvoorzieningen in Peel en Maas beschreven. Vervolgens wordt dit geoperationaliseerd. 3.1

Uitgangspunten

De volgende uitgangspunten worden gehanteerd voor de dagvoorzieningen: • Maatwerk. In de benadering en sturing van de dagvoorzieningen zal onderscheid gemaakt worden tussen de dorpsdagvoorzieningen en doelgroepdagvoorzieningen. • Beheerste capaciteitsuitbreiding. Uitbreiding van de capaciteit zal in verband met de dreigende overcapaciteit beheerst plaatsvinden. • Versterken positie deelnemer. De keuzevrijheid voor de deelnemer zal versterkt worden door een goede neutrale voorlichting en verwijsstructuur in te richten én de ondersteuning van klanten bij het kiezen/samenstellen van het dagbestedingspakket te versterken. • Gezamenlijke profilering. De bekendheid van de dagvoorzieningen en de uitgebreide mogelijkheden die in Peel en Maas bestaan, zullen goed voor het voetlicht gebracht moeten worden door samenwerking in p.r. en voorlichting. • Verleggen regie naar uitvoeringsorganisatie. De regie zal meer bij de partij moeten komen te liggen, die de daadwerkelijke exploitatie voert van de dagopvangvoorziening. Bij de dorpsdagvoorzieningen door de lokale vrijwilligersinitiatieven een formele rol te geven en bij de zorgboerderijen door de zorgboeren een meer coördinerende rol te geven en de zorgaanbieder een meer dienstverlenende rol. • Veranderrichting dorpsdagvoorzieningen. De dorpsdagvoorzieningen zullen zich nog nadrukkelijker als integrale dagvoorzieningen moeten ontwikkelen. Integraal in de zin van: ▪ Inbedding in de lokale gemeenschap. ▪ Open voorziening voor AWBZ-geindiceerden en niet-AWBZ-geïndiceerden ▪ Zo veel mogelijk bedienen van meerdere doelgroepen. ▪ Zo uitgebreid en optimaal mogelijke inzet van vrijwilligers en goede samenwerking/afstemming met professionals. • Veranderrichting doelgroepdagvoorzieningen. De doelgroepdagvoorzieningen zullen sterker afhankelijk zijn van AWBZ-financiering en bovendien in een meer open regionale markt opereren. Verdere efficiency verbetering is in deze dagvoorziening van belang, ondermeer door: ▪ Experimenten met vrijwilligersinzet en afstemming dorpsinfrastructuur. ▪ Goede verwijsstructuur voor klanten. ▪ Herdefiniëring taak- en kostenverdeling tussen zorgboer en zorginstellingen. • Afstemming regio. Met de regiogemeenten zal door de gemeente Peel en Maas en het zorgkantoor overleg gevoerd worden over het gebruik van deze dagvoorziening door deelnemers uit andere gemeenten. • Optimalisering vervoer. Het vervoer van deelnemers zal tegen het licht gehouden moeten worden., waarbij samenwerking tussen instellingen, inzet van vrijwilligers uitgangspunt zijn. • Eigen verantwoordelijkheid deelnemers. Van de deelnemers mag verwacht worden dat zij, naar vermogen, ook een financiële bijdrage leveren voor de dienstverlening die zij ontvangen. • Bekostiging. De budgetten van de belangrijkste financier op dit moment (zorgkantoor) zullen teruglopen, terwijl de behoefte aan dagvoorzieningen zal stijgen. Om de structuur van dagvoorzieningen toch in de lucht te houden, zal de bekostiging van de dagvoorzieningen opnieuw ingericht moeten worden. Een mix van bekostigingsstromen en efficiënte inrichting van de exploitatie van de dagvoorzieningen zal hiervoor moeten zorgen. Hierbij wordt de verantwoordelijkheid voor de verschillende kostencomponenten neergelegd bij de partij, die daar ook invloed op uit kan oefenen. Te weten:

T


21

•

T

▪ Zorgkantoor. De bijdrage van de AWBZ is gericht/ blijft gekoppeld aan de zorg voor de individuele deelnemers/ zorgvragers. Voor de huisvestingslasten kan ook gebruik gemaakt worden van de subsidie zorginfrastructuur AWBZ. ▪ Gemeente. Bijdrage vanuit gemeente/Wmo is vanuit het belang van een goede WWZ-infrastructuur vooral gericht op de infrastructuur en collectieve voorzieningen. De gemeentelijke bijdrage zal dan ook vooral gericht zijn op door de gebruikers en uitvoerende partijen niet beïnvloedbare kosten m.b.t. de infrastructuur, c.q. collectieve voorzieningen. Gedacht moet worden aan bijdragen voor huisvestingslasten, vrijwilligersondersteuning, ondersteuning van een goede p.r. en klantondersteuningsstructuur, investering in vrijwilligersvervoer. ▪ Aanbieder. De zorgaanbieder/exploiterende partij is verantwoordelijk voor de inrichting van een gezonde en efficiënte exploitatie van de dagvoorziening (met name personele kosten). Deze kosten zijn immers beïnvloedbaar door de instelling. De instelling/organisatie krijgt dan ook de opdracht om zorg te dragen voor de organisatie van een goede mix van vrijwilligers en professionals en efficiënte inzet van middelen. ▪ Deelnemer. De omvang en aard van de dienstverlening/activiteiten is mede afhankelijk van de wensen van de deelnemers. Bekostiging van deze directe exploitatielasten (activiteitengelden, maaltijden etc.) dient dan ook deels te geschieden vanuit een eigen bijdrage. ▪ Gemeenschap. (Dorps)dagvoorzieningen voorzien in een behoefte van de lokale gemeenschap. Een actieve bijdrage (om niet) in de vorm van vrijwilligersinzet mag dan ook van de lokale gemeenschap verwacht worden. ▪ Overige partijen. Daarnaast zijn nog andere maatschappelijke partners in beeld, die een bijdrage kunnen leveren (in natura) in de bekostiging van dagvoorzieningen. Gedacht kan worden aan de zorgverzekeraar, woningcorporaties, onderwijsinstellingen etc.. Met deze mix van bekostiging en kostenbeheersing moeten de dagvoorzieningen, met een efficiënte inzet van vrijwilligers en professionals, kostendekkend kunnen draaien. De inhoudelijke uitgangspunten, tezamen met de bovenbeschreven bekostigingsystematiek, zullen de regiepartijen hanteren bij de veranderopgaven, c.q. verzoeken om financiële bijdragen die individuele dagvoorzieningen zullen voorleggen.


22

3.2

Operationalisering

In deze paragraaf wordt aangegeven hoe de bovengeschetste beleidslijnen geoperationaliseerd worden. Hierbij wordt eerst ingegaan op de verandervoorstellen voor de voorzieningenstructuur van dagvoorzieningen als geheel en tenslotte op de veranderopgave per type dagvoorziening. Verandervoorstellen voorzieningenstructuur De onderstaande verandervoorstellen m.b.t. de structuur van de dagvoorzieningen in Peel en Maas. Deze gelden voor alle dagvoorzieningen en de daarbij betrokken partners: • Versterking positie deelnemer/klant door: ▪ Meer keuzevrijheid. De deelnemer moet zelf kunnen bepalen waar hij zijn dagbesteding wil ontvangen. ▪ Ondersteuningstructuur klant. De klant met een (latente) hulpvraag zal op een vroegtijdig stadium voorgelicht moeten worden over de dagbestedingsmogelijkheden in Peel en Maas. • Gezamenlijke p.r.. Om de dagvoorzieningen goed op de kaart te zetten is onderlinge samenwerking tussen de dagvoorzieningen op het gebied van p.r., vrijwilligersondersteuning, klantondersteuning en de verwijsstructuur gewenst. • Vervoer. Veel winst kan gevonden worden door het vervoer van deelnemers anders in te richten door dit vervoer zoveel als mogelijk te integreren en te koppelen aan vrijwilligersinitiatieven in de diverse dorpen. Onder regie van gemeente en zorgkantoor zal hiervoor een werkgroep ingericht worden waarin zorgaanbieders en vrijwilligersinitiatieven zitting nemen. • Huisvesting. Huisvestingslasten zijn in belangrijke factor in de kostenopbouw van de dagvoorzieningen. Door gemeente en zorgkantoor zal met zorgaanbieders en woningcorporaties bekeken worden hoe om te gaan met de bekostiging van de huisvestingslasten. • Verweving in de samenleving. De integrale dagvoorzieningen maken deel uit van de lokale samenleving. Gedacht moet worden aan de zelforganisaties, maar ook het verenigingsleven in de kernen. De gemeente zal stimuleren dat er een verdere integratie/afstemming in activiteiten plaatsvindt tussen deze verschillende sociale structuren onder andere via het subsidiebeleid. Veranderopgave per type dagopvangvoorziening Onderstaand wordt voor de vijf type dagvoorzieningen de veranderopgave weergegeven. • Dorpsdagopvang met vrijwilligers. Deze dagopvangvoorzieningen behoeven slechts weinig te veranderen. Op de volgende punten zijn nog wijzigingen wenselijk, waarmee de dagvoorzieningen ook voor de langere termijn een stevige positie kunnen behouden: ▪ Eventueel uitbreiding van capaciteit in aantal dagdelen indien daar binnen de kern behoefte aan is. ▪ Versterking samenwerking met andere dagvoorzieningen met name op het gebied van p.r., vrijwilligersondersteuning en productontwikkeling. ▪ Verdere openstelling voor nieuwe klanten en productvernieuwing. ▪ Samenwerking met zelforganisaties zoals KBO etc.. • Dorpsopvang met vrijwilligers en professionals. Deze dagopvangvoorzieningen zijn qua opzet op orde. Er is reeds een mix van vrijwilligers en professionals actief en dagopvang maakt deel uit van de lokale infrastructuur. Afhankelijk van de specifieke situatie van de betreffende voorzieningen dienen nog de volgende verbeterpunten doorgevoerd te worden: ▪ Uitbreiding van capaciteit in kernen waar nog geen dagvoorziening is, c.q. uitbreiding van aantal dagdelen in dorpen waar nog behoefte is aan dagopvang. ▪ Verbreding van doelgroepen. ▪ Evenwichtiger mix van deelnemers met en zonder AWBZ-indicatie.

T


23

•

•

•

T

▪ Voor sommige dagopvangvoorzieningen geldt dat een grotere inzet van vrijwilligers wenselijk is, waarmee de personele lasten verlaagd kunnen worden. ▪ De regie binnen de dagopvangvoorziening zal (nog) nadrukkelijker bij de initiatiefnemers, c.q. lokale gemeenschap moeten komen te liggen, ondermeer door de lokale gemeenschap ook een formele positie te geven via een samenwerkingsovereenkomst met zorgaanbieder en Vorkmeer. ▪ Er zal een eigen bijdrage ingevoerd moeten worden (op basis van een nog te ontwerpen richtlijn). ▪ De niet beïnvloedbare huisvestingslasten dienen op een “aanvaardbaar” niveau te zijn en de exploitatie niet te zeer te belasten. Dorpsopvang met professionals. Deze dagvoorzieningen kennen de grootste veranderopgave, aangezien deze een relatief ongunstige mix van vrijwilligers en professionals kennen en bovendien sterk afhankelijk zijn van AWBZ-financiering. De veranderopgave voor deze dagvoorzieningen ligt in: ▪ Geen uitbreiding van capaciteit. ▪ Verschuiving naar een evenwichtiger mix van vrijwilligers en professionals. ▪ Betere inbedding in de lokale gemeenschap onder andere door inzet van vrijwilligers, gebruik van vrijwilligersvervoer en huisvesting in een multifunctionele accommodatie. ▪ Openstelling voor mensen zonder AWBZ-indicatie. ▪ Verbreding van doelgroepen. ▪ De niet beïnvloedbare huisvestingslasten dienen op een “aanvaardbaar” niveau te zijn en de exploitatie niet te zeer te belasten. Hierover zal door de regiepartijen in overleg getreden worden met de exploiterende organisaties en de eigenaren van de accommodaties. Doelgroepopvang zorgboerderij. Deze dagvoorzieningen kennen een specifieke situatie en opereren in een regionale markt. De dagvoorzieningen zijn geheel afhankelijk van AWBZ-financiering. De grootste opgave voor deze dagvoorziening ligt dan ook in het exploitabel houden van de dagvoorzieningen. Verbeteringen kunnen hierbij doorgevoerd worden door: ▪ Inrichting van een transparante verwijsstructuur voor klanten in de gemeente Peel en Maas. ▪ Betere inbedding in de lokale gemeenschap onder andere door inzet van vrijwilligers, gebruik van vrijwilligersvervoer etc.. ▪ Mogelijk maken dat intramurale klanten hun AWBZ-dagbestedingsbudget meenemen naar een zorgboerderij. ▪ Herdefiniëring rol van zorginstelling, waarbij de taken en bemiddelingsvergoeding verminderd of anders georganiseerd worden. Hiermee komt de regie (en budget) meer bij de zorgboeren te liggen. Gedacht kan worden aan inkoop van een ondersteuningspakket voor een vaste vergoeding bij een zorgaanbieder door de zorgboer i.p.v. een afdracht per dagdeel dagbesteding. Doelgroepopvang intramuraal/arbeidsmatig. Deze dagopvangvoorzieningen richten zich op de dagbesteding van de eigen klanten van de zorginstelling, ofwel binnen de instelling ofwel op locatie, zoals arbeidsmatige dagvoorziening. Deze dagvoorzieningen draaien volledig op AWBZ-financiering. Gezien de directe link met de woon-zorgcomponent is niet de verwachting dat de AWBZ-financiering van deze voorziening onder druk staat. Desondanks zijn de volgende wijzigingen gewenst: ▪ Geen uitbreiding van capaciteit. ▪ Meer inzet van vrijwilligers. ▪ Betere inbedding in de lokale gemeenschap onder andere door inzet van vrijwilligers, huisvesting in een multifunctionele accommodatie, c.q. dagbesteding op locatie. ▪ Verbreding van doelgroepen c.q. integratie/gezamenlijke huisvesting met andere type dagvoorzieningen. ▪ Het budget voor dagbesteding zal de deelnemer volgen. Als een intramurale bewoner gebruik wil maken van dagbesteding elders (b.v. bij een zorgboerderij) zal dit door de zorgaanbieder (financieel en organisatorisch) mogelijk gemaakt moeten worden.


24

3.3

Implementatie/fasering

Niet alle bovenstaande veranderingen zullen direct doorgevoerd te worden. Grofweg kan een twee sporenaanpak gevolgd worden, namelijk: • Veranderopgave individuele dagvoorzieningen. Het ligt voor de hand om bij de implementatie van de veranderopgave van de individuele dagvoorzieningen aan te sluiten bij de ontwikkelingen, die in de verschillende dagvoorzieningen spelen, c.q. op het moment dat vanuit de regiepartijen gesproken wordt met de dagvoorzieningen over een uitbreiding/financiering etc. De beschreven beleidslijn kan dan als leidraad gehanteerd worden bij de beoordeling van de voorstellen/initiatieven van de dagvoorziening. Hiermee wordt voorkomen dat er in één keer bij alle dagvoorzieningen van bovenaf veranderingen bewerkstelligd moet worden. Bovendien is de veranderbereidheid groter indien de dagvoorziening op dat moment ook een probleembesef heeft c.q. behoefte heeft aan ondersteuning door gemeente en zorgkantoor. De volgende aanpak kan gehanteerd worden bij de veranderopgave van de dagvoorzieningen: ▪ Overleg met dagvoorzieningen die acuut financieel probleem hebben/krijgen. ▪ Overleg opstarten met de grote zorgaanbieders met meerdere dagvoorzieningen, te weten: de Zorggroep en Daelzicht, waarin gezamenlijk tot een invulling van de veranderopgave gekomen wordt. ▪ Prioriteit ligt bij de dorpsdagvoorzieningen (type 2 en 3). • Veranderingen in dagvoorzieningenstructuur. De beleidsvoornemens m.b.t. de verbetering in de gehele infrastructuur kunnen onder regie van gemeente en zorgkantoor direct opgepakt worden. Hiertoe zal een aantal werkgroepen ingericht worden. Onderstaand zijn deze in prioriteitsvolgorde weergegeven: ▪ Inrichting verwijsstructuur ▪ Gezamenlijk p.r. ▪ Vervoer ▪ Huisvesting ▪ Afstemming regio ▪ Verweving samenleving.

3.4

Monitoringsinstrument

De bovenstaande beleidslijnen zal gefaseerd ingevoerd worden door de regiepartijen (gemeente en zorgkantoor) in samenspraak met de dagvoorzieningen. Om de regie te kunnen blijven voeren is het van belang dat de regiepartijen goed zicht houden op de voortgang van de ingezette ontwikkelingen. Dit kan vorm gegeven worden door de uitvoerende organisaties één maal per jaar in een vast format de essentiële gegevens aan te laten leveren. Het eerste format kan fungeren als het startdocument, waarbij de dagvoorziening aangeeft hoe men de veranderopgave gaat vormgeven. Vervolgens kunnen de regiepartijen jaarlijks aan de hand van dit monitoringsinstrument de voortgang volgen en indien nodig het beleid, c.q. de (betrokken) dagvoorzieningen bijsturen.

T


25

4

Bijlage: overzicht dagvoorzieningen in Peel en Maas

Type organ isatie

T

Coordinerende instelling

Naam dagvoorziening

Plaats

Gevestigd in

Type dagvoorziening

1 1 1 1 1 1 1

vrijwilligers vrijwilligers vrijwilligers vrijwilligers vrijwilligers vrijwilligers St.Jozef

Contactgroep Keppelerhof Ouderensocieteit Baarlo Huiskamer Wozoco Kessel Huiskamer Maasbree Huiskamerproject St.Jozef Welfare st Jozef Alexanderhof

Panningen Baarlo Kessel Maasbree Meijel Meijel Meijel

wozoco intramuraal zorgcentrum wozoco wozoco intramuraal zorgcentrum intramuraal zorgcentrum wozoco

Doelgroepdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang

2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

Vorkmeer Zorggroep Proteion Zorggroep St.Jozef Vorkmeer Zorggroep Zorggroep Zorggroep zorggroep Zorgboer zorgboer Zorgboer Zorgboer zorgboer Zorgboer zorgboer Zorggroep SGL Daelzicht Daelzicht Daelzicht Daelzicht St.Jozef Zorggroep Zorggroep Daelzicht Dichterbij

Activiteiten verst. Geh. Vorkmeer Dagvoorziening Beringe Dagvoorziening Ankerplaats Dagvoorziening Helden Activiteiten St. Jozef DAC Vorkmeer Dagverzorging zorgcentrum Baarlo Dagverzorging wozoco Kessel Dagverzorging wozoco Maasbree Dagverzorging de Wietel Zorgtuinderij Kaate Zorgboerderij Odahoeve Zorgboerderij Paddestool Zorgboerderij Dubbroek Zorgboerderij Katsberg Zorgpony Menno Dagvoorziening de Fabriek Activiteiten zorgcentrum Baarlo AC Maashorst Dagactiviteiten Savelberg Dagbesteding atelier de Fabriek Dagbesteding greun de Fabriek Assemblagegroep Meijel Dagverzorging St. Jozef Activiteiten de Wietel Dagbehandeling de Wietel Atelier oet de Verf Bakkerij op de Beek

Panningen Beringe Grashoek Helden Meijel Panningen Baarlo Kessel Maasbree Panningen Helden Kessel Maasbree Maasbree Meijel Panningen Maasbree Baarlo Baarlo Koningslust Maasbree Maasbree Meijel Meijel Panningen Panningen Panningen Panningen

m.f. accommodatie m.f. accommodatie m.f. accommodatie m.f. accommodatie intramuraal zorgcentrum m.f. accommodatie intramuraal zorgcentrum wozoco wozoco intramuraal zorgcentrum zelfstandig zelfstandig zelfstandig zelfstandig zelfstandig zelfstandig m.f. accommodatie intramuraal zorgcentrum zelfstandig intramuraal zorgcentrum m.f. accommodatie m.f. accommodatie zelfstandig intramuraal zorgcentrum intramuraal zorgcentrum intramuraal zorgcentrum m.f. accommodatie zelfstandig

Doelgroepdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang Doelgroepdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang Dorpsdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Dorpsdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang Doelgroepdagopvang


26

5

T

Bijlage: Brief tijdelijke regeling dagvoorzieningen Peel en Maas


27

T


28

T


29

T


30

Integrale dagvoorzieningen senioren en mensen met een beperking Peel en Maas. Gemeente Peel en Maas Zorgkantoor Noord- en Midden-Limburg

Recommend Documents