PRINS ALEXANDER
MIJN WIJK
| zevenkamp
Integrale aanpak Winkelcentrum Zevenkamp Een nieuwe toekomst voor het winkelcentrum
Rotterdam, 31 oktober 2013
Integrale aanpak Winkelcentrum Zevenkamp en Ambachtsplein en omstreken plan voor een toekomstbestendig winkelcentrum
2
INHOUDSOPGAVE
1 Conclusies . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1 Hoofdconclusies . . . . . . . . . . . . . . 1.2 Overige conclusies . . . . . . . . . . . . . 2 Samenvatting. . . . . . . . . . . . . . . 3 Aanleiding. . . . . . . . . . . . . . . . 3.1 Bestuurlijke opgave . . . . . . . . . . . . . 3.1.1 Uitgangspunten voor de aanpak. . . . . . . . . 3.1.2 Totstandkoming van het plan . . . . . . . . . 4 In gesprek met ondernemers en bewoners; resultaten participatie. . . . . . . . . . . . 4.1 Gerichte enquête ondernemers juni 2013. . . . . . 4.2 Participatiestand braderie 15 juni 2013. . . . . . 4.3 Bijeenkomst met omwonenden van het Ambachtsplein 22 juni 2013. . . . . . . . . . . . . . . 4.4 Bijeenkomst met ondernemers van winkelcentrum Zevenkamp 8 juli 2013 . . . . . . . . . . . . 4.5 Inloopbijeenkomst op 18 juli 2013. . . . . . . . 5 Terugblik. . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1 Analyse en onderzoek. . . . . . . . . . . . 5.2 Maatregelen en activiteiten. . . . . . . . . . 5.2.1 Aanpak buitenruimte Ambachtsplein . . . . . . . 5.2.2 Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO). . . . . . . . 5.2.3 Veiligheid. . . . . . . . . . . . . . . .
5 5 5 7 9 9 9 10 11 11 11 12 13 14 17 17 17 17 17 18
6 6.1 6.1.1 6.2 7 7.1 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.2.4 8 8.1 8.2 A. 8.2.1 8.2.2 8.2.3 8.2.4 8.2.5 8.2.6 B. 8.2.7
Verkenning naar economische en fysieke situatie . . . Verkenning naar (wijk)economie. . . . . . . . . Samenvatting van de economische verkenning . . . . Stedenbouwkundige verkenning.. . . . . . . . . Verkenning van de sociale, maatschappelijke, en veiligheidssituatie . . . . . . . . . . . . Wijkanalyses . . . . . . . . . . . . . . . De buurt in cijfers . . . . . . . . . . . . . Bevolkingssamenstelling leeftijdsopbouw . . . . . Verdeling huishoudens. . . . . . . . . . . . Inkomen en uitkering . . . . . . . . . . . . Criminaliteitscijfers. . . . . . . . . . . . . De aanpak . . . . . . . . . . . . . . . . Randvoorwaarden voor succes. . . . . . . . . De aanpak . . . . . . . . . . . . . . . . Korte en middellange termijn . . . . . . . . . Wijkeconomie. . . . . . . . . . . . . . . Aanpak buitenruimte. . . . . . . . . . . . Uitstraling en aantrekkelijkheid . . . . . . . . . Veiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . Buurtgerichte zorg over grenzen heen. . . . . . . Samenwerking en communicatie. . . . . . . . . Lange termijn . . . . . . . . . . . . . . . Vervolgstappen vitalisering winkelcentrum Zevenkamp.
19 19 19 20 23 23 23 23 25 25 26 29 29 29 29 29 30 31 32 33 33 34 34
BIJLAGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Bijlage I: Overzicht van kort, middel en lange termijn acties. 36
3
Samenwerking is essentieel. Zonder commitment geen plan voor de toekomst!
4
1 CONCLUSIES 1.1 Hoofdconclusies
Winkelcentrum Zevenkamp; een verborgen schat Winkelcentrum Zevenkamp heeft alles in zich om een goed functionerend winkelcentrum te zijn: het is centraal gelegen in de wijk Zevenkamp en is goed bereikbaar, zowel met auto, openbaar vervoer als met de fiets. Er is veel gratis parkeergelegenheid, een overzichtelijke indeling van winkelstraten en het heeft een groot plein voor een keur aan activiteiten. Met ruim 16.000 inwoners is er in de wijk Zevenkamp voldoende consumentenpotentieel voor een economisch succesvol winkelcentrum. Maar het winkelcentrum slaagt er al jaren niet in om voldoende gebruik te maken van het consumentenpotentieel van de wijk. De fysieke mogelijkheden van het winkelcentrum worden niet of onvoldoende gezien en benut, waardoor er aan de winkelierskant sprake is van structurele leegstand en aan de bezoekerskant van achterblijvende bezoeken en bestedingen. Voor alle betrokken partijen leidt dit tot een neerwaartse spiraal. Het is nog niet te laat om deze te doorbreken, maar het besef groeit voor dit winkelcentrum dat het wel ‘vijf voor twaalf’ is. De weg naar boven moet weer gevonden worden door
Op weg naar een goed functionerend winkelcentrum voor Zevenkamp
inzet op het versterken van een aantal cruciale functies van het winkelcentrum, zoals: > Boodschappenfunctie (de dagelijks boodschappen functie versterken) > Aantrekkelijk verblijfsgebied (het moet er goed vertoeven zijn) De sleutel naar succes: samenwerking en commitment Alleen een gezamenlijke en gestructureerde aanpak kan het winkelcentrum weer toekomstbestendig maken. Afzonderlijke en losstaande acties in het verleden hebben geen of maar beperkt of tijdelijk effect en kunnen geen structurele ommekeer bewerkstelligen, omdat de winst komt van samenhang, wederzijdse beïnvloeding en een gezamenlijk belang. Het creëren van een economisch perspectief voor het winkelcentrum vereist een inspanning uit commitment van alle betrokken partijen: Vastgoedfonds NSI (eigenaar van de winkelpanden), de winkeliers-(vereniging) en de (deel)gemeente. Deze partijen moeten de bereidheid uitspreken om structureel de schouders eronder te zetten en de blik op de toekomst te richten. Die bereidheid moet omgezet worden in daden. Winkelcentrum Zevenkamp zal zich waar mogelijk moeten onderscheiden van omliggende wijkwinkelcentra
en daarvoor zijn (mede gezien in het licht van het huidige economisch klimaat) niet alledaagse oplossingen noodzakelijk. Alleen dan heeft de aanpak kans van slagen. De harten van het publiek moeten worden teruggewonnen. Mensen maken immers de wijk: ze geven sfeer op straat, doen er hun boodschappen en zorgen voor mond-totmondreclame over ‘hun’ winkelcentrum. 1.2
Overige conclusies
Achterblijvende bestedingen Ondanks de positieve elementen van het winkelcentrum is gebleken dat slechts 38% van de inwoners van Zevenkamp de dagelijkse boodschappen doet in Winkelcentrum Zevenkamp. In vergelijkbare centra in Nederland ligt dit percentage op 60%. Het veranderende bestedingspatroon van consumenten, de economische crisis drukken zwaar op de toekomst van het winkelcentrum. Dit complex aan factoren heeft verregaande negatieve consequenties voor de levensvatbaarheid van het winkelcentrum. De verkenning van Bureau Stedelijke Planning (september 2013) laat zien dat de toekomst van het centrum zonder structurele ingrepen onzeker is.
5
Veel geïnvesteerd, wat levert het op? Duidelijk is geworden dat de inspanningen van de deelgemeente in de afgelopen jaren -forse fysieke ingrepen, de begeleiding van de winkeliersvereniging, de inzet van het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) en de veiligheidsaanpakgeen of een beperkt effect hebben gehad op de toekomstbestendigheid van het centrum. Er is sprake van structurele leegstand en achteruitgang van het centrum. De samenwerking tussen ondernemers, NSI en deelgemeente staat mede daardoor al jaren onder druk; alle inspanningen tot nog toe hebben niet geleid tot een ommekeer en een goed functionerend winkelcentrum. Het winkelend publiek oordeelt wisselend over de kwaliteit van de buitenruimte, maar geeft over het algemeen aan dat de sfeer te wensen overlaat. Het plein en de omgeving zijn grijs en weinig sfeervol. Anderzijds geven sommige bewoners aan dat het een overzichtelijk winkelcentrum is, waar zij al jaren naar volle tevredenheid hun boodschappen doen. Werk aan een gezamenlijke visie De verkenning geeft inzicht in de verhoudingen tussen de betrokken partners: eigenaar Vastgoedfonds NSI, de ondernemers van het winkelcentrum, de winkeliersvereniging en de (deel)gemeente. Deze verhoudingen zijn niet optimaal. Over en weer zijn/worden verwachtingen
6
uitgesproken die niet naar tevredenheid zijn/ worden waargemaakt. Simpelweg omdat het perspectief op een structurele verbetering voor de toekomst ontbreekt. Het complex aan problemen dat speelt in en rond het winkelcentrum kan alleen worden aangepakt wanneer alle betrokkenen deze erkennen en ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid samenwerken aan de aanpak van het winkelcentrum. Pas dan is het mogelijk om een gezamenlijke visie te maken voor de toekomst en deze door concrete maatregelen te realiseren.
Participatie Naast NSI en de (deel)gemeente zijn nadrukkelijk ook ondernemers en bewoners onderdeel van het proces. Zij moeten betrokken worden bij het maken van een toekomstplan voor Winkelcentrum Zevenkamp. Zij zijn de gebruikers van het gebied en hun inbreng en betrokkenheid zijn daarom van belang.
2 SAMENVATTING
Nieuw elan Winkelcentrum vraagt inzet van alle partijen
Opdracht Hoe kunnen we Winkelcentrum Zevenkamp klaarmaken voor de toekomst? Het Dagelijks Bestuur van deelgemeente Prins Alexander gaf opdracht daarvoor een plan te maken. In dit plan wordt beschreven wat nodig is voor de toekomst van het winkelcentrum.
De uitkomsten van participatie en onderzoek versterken elkaar en worden uitgewerkt in dit plan. Het plan schetst een beeld van de kansen en bedreigingen voor Winkelcentrum Zevenkamp vanuit verschillende invalshoeken. Ook beschrijft het wat nodig is voor verbetering. Bewoners, ondernemers en andere betrokkenen worden geïnformeerd over de resultaten van de verkenning die voor het plan heeft plaatsgevonden.
In gesprek met bewoners, ondernemers en deskundigen In juni en juli 2013 zijn wensen en behoeften van bewoners, het winkelend publiek en ondernemers in kaart gebracht. Tijdens een aantal bijeenkomsten en een braderie in juni is met verschillende mensen gesproken. In hoofdstuk vier wordt hiervan verslag gedaan. Ook is een aantal deskundigen geraadpleegd voor de economische en fysieke aspecten van het winkelcentrum. Om de huidige economische en fysieke situatie van het winkelcentrum in kaart te brengen is een Quick scan uitgevoerd. De resultaten van deze verkenning zijn inmiddels met de eigenaar van de winkelpanden en de winkeliers(vereniging) besproken. In hoofdstuk zes treft u een samenvatting aan van de Quick scans.
Welke inzichten heeft de verkenning opgeleverd? Voldoende kwaliteit voor succes In potentie heeft het winkelcentrum voldoende kwaliteit om succesvol te zijn. De bereikbaarheid is uitstekend en er zijn genoeg inwoners die voor klandizie kunnen zorgen. Waarom is er dan toch al jaren sprake van stagnatie? Zoals in ieder (wijk)winkelcentrum hebben ondernemers het moeilijk in deze tijd van economische crisis en teruglopende bestedingen. Winkelcentra hebben ook te maken met een veranderend koopgedrag van consumenten. Mensen kopen bijvoorbeeld steeds vaker via internet. Ook veranderingen in de samenstelling van de bevolking kunnen van invloed op het succes van het winkelcentrum.
Uit de verkenning blijkt dat slecht 38% van de wijkbewoners de dagelijkse bestedingen doen in Winkelcentrum Zevenkamp, terwijl dit percentage in vergelijkbare centra op gemiddeld 60% ligt. Dit bestedingspatroon van de bewoners zal moeten veranderen om het winkelcentrum een toekomst te geven. De economische situatie laat zien dat het voor de toekomst belangrijk is om: - de twee functies (plek om boodschappen te doen en om prettig te vertoeven) te versterken; - de identiteit van het winkelcentrum te versterken, zodat bezoekers zich er welkom voelen. (Positieve) communicatie hoort hier bij. Het vervolg Een aantal maatregelen kan snel worden uitgevoerd, of is al uitgevoerd. De uitvoering van ingrijpende en structurele maatregelen vindt plaats op de langere termijn. De betrokken partijen: de eigenaar van de winkelpanden, de winkeliers(vereniging) en de (deel)gemeente moeten nadere afspraken over wat er wanneer moet gebeuren. Het overzicht van de maatregelen en de planning staat in hoofdstuk acht.
7
8
3 AANLEIDING
Maak van het Winkelcentrum Zevenkamp een goed functionerend winkelhart voor de wijk
Aanhoudende ontevredenheid en klachten van ondernemers en bewoners over Winkelcentrum Zevenkamp en de hardnekkige overlast van hanggroepen waren in het voorjaar van 2013 aanleiding voor de deelgemeente om burgemeester Aboutaleb te raadplegen. De instrumenten die de deelgemeente heeft om de overlast te bestrijden, blijken ontoereikend. De ervaring van de afgelopen jaren is dat de overlast verdwijnt na periodes van intensieve aandacht en aanpak, maar weer de kop opsteekt wanneer de inzet van de betrokken instanties op het ‘normale’ niveau wordt teruggebracht. De deelgemeente heeft de burgemeester gevraagd om de inzet van andere maatregelen en verdergaande bevoegdheden voor openbare orde, zoals de handhaving en vervolging van het samenscholingsverbod, cameratoezicht en het aanscherpen van de inzet van politie. De burgemeester zag aanleiding voor extra inspanningen op het gebied van veiligheid en wees een stadsmarinier van zijn veiligheidsstaf toe om deelgemeente Prins Alexander te ondersteunen bij de aanpak.
op het gebied van veiligheid en de roep van bewoners en ondernemers om een ‘andere aanpak’ zijn voor de deelgemeente reden voor het maken van een integraal plan voor het winkelcentrum, waarbij vanuit verschillende invalshoeken naar het winkelcentrum wordt gekeken. Zowel fysieke, economische en sociale aspecten als de veiligheidssituatie komen aan de orde.
Er is niet alleen een veiligheidsprobleem op het winkelcentrum. Het winkelcentrum kampt al jaren met teruglopende inkomsten, langdurige leegstand en een negatief imago. De extra inspanningen
3.1
Bestuurlijke opgave
De hiervoor geschetste situatie is voor het Dagelijks Bestuur van deelgemeente Prins Alexander aanleiding geweest om nader te verkennen wat er nodig is voor de toekomst van Winkelcentrum Zevenkamp en de directe omgeving. Het Dagelijks Bestuur wil voorwaarden scheppen om het tij ten positieve te keren en van het winkelcentrum een economisch goed functionerend centrum te maken waar het goed toeven is. Dit integrale plan heeft tot doel om een bijdrage te leveren aan het toekomstbestendig maken van Winkelcentrum Zevenkamp. De uitvoering van dit plan is zeker in de eerste plaats niet alleen een zaak van de deelgemeente, maar uitdrukkelijk een gedeelde verantwoordelijkheid van alle betrokkenen: (deel) gemeente, eigenaar NSI, ondernemers en bewoners.
Met een integraal plan beoogt het bestuur samen met betrokkenen een pad uit te stippelen voor de toekomst. Het plan zet in op verschillende onderwerpen, zoals veiligheid, economische en fysieke aspecten. Kernbegrippen voor de integrale aanpak zijn samenhang, samenwerking, verantwoordelijkheid nemen, afstemming en gemeenschappelijkheid. 3.1.1 Uitgangspunten voor de aanpak
Het deelgemeentebestuur heeft voor het integrale plan voor Winkelcentrum Zevenkamp een aantal uitgangspunten geformuleerd: Uitgangspunten - Bewoners en ondernemers denken mee; - Focus op ‘eigen kracht’ van bewoners (empoweren om zelf actie te ondernemen); - Duurzaam investeren met eigenaar en ondernemers; - Gezamenlijke inspanningen; - Zoek naar Quick wins: direct uitvoeren wat kan!
9
3.1.2 Totstandkoming van het plan
Analyse en onderzoek Voor de analyse van de actuele situatie van Winkelcentrum Zevenkamp en het Ambachtsplein en omgeving is informatie en cijfermateriaal verzameld. Relevant onderzoek uit het recente verleden is bestudeerd en er zijn enkele Quick scans uitgevoerd naar de actuele situatie. Een van de scans gaat in op de economische situatie, waarbij het winkelcentrum in perspectief van het huidige economische klimaat is geplaatst. Ook is gekeken naar ontwikkelingen die voor de toekomst van winkelcentra in het algemeen van belang zijn. Verder heeft een Quick scan plaatsgevonden naar de stedenbouwkundige en ruimtelijke aspecten van het plein: kansen en bedreigingen zijn in beeld gebracht. In hoofdstuk zes wordt een samenvatting gegeven van de resultaten van de Quick scans. Participatietraject Om te horen welke ideeën, wensen en verwachtingen leven onder bewoners, ondernemers en bezoekers is een aantal bijeenkomsten georganiseerd. Tijdens deze creatieve sessies is met verschillende betrokkenen gesproken. Hoofdstuk 4 geeft een samenvatting van die gesprekken.
10
Integraal plan Op basis van de analyse van de feiten en cijfers, Quick scans en de uitkomsten van het participatietraject is dit plan opgesteld. Het plan schetst een aantal perspectieven voor de ontwikkeling van Winkelcentrum Zevenkamp, gericht op relevante thema’s die in samenhang met elkaar moeten worden bekeken. Daarbij gaat het om zaken die op korte termijn en om maatregelen die op langere termijn kunnen worden uitgevoerd. Om maatregelen die behoren tot de verantwoordelijkheid van de (deel)gemeente (een buitenruimte die schoon, heel en veilig is) vallen, maar ook om ingrijpende maatregelen die behoren tot de verantwoordelijkheid van andere
betrokkenen en dan ook door hen moeten worden voorbereid en uitgevoerd. Terugkoppeling van de bevindingen Bewoners, ondernemers en andere betrokkenen bij de participatie krijgen in 2013 informatie over de behandeling van het integraal plan via e-mailberichten. Het plan wordt vooralsnog ter informatie gezonden naar de deelraad en ook alle betrokkenen worden geïnformeerd. Ook het stadsbestuur zal nadrukkelijk op de hoogte gebracht worden.
4 In gesprek met ondernemers en bewoners; resultaten participatie In opdracht van deelgemeente Prins Alexander heeft het Bureau Stedelijke Planning in september 2013 een economische analyse naar het functioneren van winkelcentrum Zevenkamp uitgevoerd. Met deze analyse kan een actueel beeld worden schetst van het winkelcentrum tegen de achtergrond van ontwikkelingen die van belang zijn voor de detailhandel in het algemeen en dit centrum in het bijzonder. 4.1 Gerichte enquête ondernemers juni 2013
Onveiligheidsgevoel in vestiging
Meer gezelligheid en betere handhaving op het plein Onveiligheidsgevoel rondom vestiging
Nee
Nee
Zelden
Zelden
Soms
Soms
Vaak
Vaak
Veiligheidsgevoel in de afgelopen 12 maanden Verbeterd
In juni 2013 heeft de stadsmarinier een gerichte enquête gehouden onder ondernemers van Winkelcentrum Zevenkamp. De vragen voor de enquête zijn afgeleid van de stedelijke veiligheidsmonitor. Het Stedelijk Jongeren Team (SJT) heeft de enquêtes aan de winkeliers overhandigd en direct laten invullen. Er zijn 30 enquêteformulieren ingevuld. De ondernemers hebben drie vragen beantwoord over het veiligheidsgevoel in en rondom de vestiging en of dit gevoel de afgelopen twaalf maanden is gewijzigd.
Gelijkgebleven Verslechterd
Aan de ondernemers is ook gevraagd aan te geven wat de problemen zijn en wat de volgende stappen moeten zijn om deze problemen aan te pakken. Uit de antwoorden is een top 3 afgeleid: 1 2 3
Top 3 van aan te pakken problemen Hanggroepen Leegstand Vervuiling
Uit de top 3 van aan te pakken problemen blijkt al dat sprake is van verschillende verantwoordelijken. De aanpak van de hanggroep en de vervuiling behoort tot de verantwoordelijkheid van de (deel)gemeente. De aanpak van de langdurige leegstand in het winkelcentrum is expliciet een verantwoordelijkheid van de eigenaar. 4.2
Participatiestand braderie 15 juni 2013
Op 15 juni 2013 werd op het Ambachtsplein een braderie georganiseerd met als thema Back To The Sixties. De deelgemeente was daarbij aanwezig om bezoekers te spreken over het Ambachtsplein. Er is met diverse passanten gesproken: met bewoners uit de wijk Zevenkamp, maar ook met passanten van buiten de wijk. Aan bezoekers is gevraagd wat zij van het Ambachtsplein vinden qua uitstraling en aanbod van winkels. Of zij hun dagelijkse boodschappen er doen, of dat zij die elders halen. De passanten van buiten de wijk is gevraagd wat hun beweegredenen zijn om (deze dag) het winkelcentrum en/of de braderie te bezoeken.
11
Over het algemeen geeft men aan dat het een prima plein en winkelcentrum is. Ook voor de dagelijkse boodschappen, zo geven bewoners van de wijk aan. Veel mensen vinden dat de leegstand bij de winkelpanden een negatief effect heeft op de aantrekkelijkheid van het plein. Een van de passenten gaf aan al 27 jaar met veel plezier in de buurt van het plein te wonen. Weer een ander woont er al ruim 30 jaar, kan prima terecht in het winkelcentrum voor de dagelijkse boodschappen, maar zegt dat meer variatie in het aanbod en een gezelliger sfeer welkom zijn. Ook de speelplek voor kinderen wordt positief gewaardeerd door de buurtbewoners. De passanten geven aan dat ze de braderie gezellig vinden en dat ze daar speciaal voor gekomen zijn. Ook vinden ze dat het plein er over het algemeen goed en verzorgd uitziet. Buurtbewoners zeggen dat ze het voormalig LCC een belangrijk punt vonden om samen te komen en dat dit behouden zou moeten blijven. Als verbeterpunt wordt vaak genoemd het aanpakken van de leegstand van de winkelpanden, door bijvoorbeeld ‘leuke’ winkeltjes. Als voorbeelden zijn genoemd speciaalzaken, zoals een groentewinkel, een slagerij of viswinkel, of een juwelier. Ook wordt aandacht gevraagd voor kleinschalige horeca, zoals een snackbar, een eetcafé en een terras. Een enkeling geeft aan dat de huur voor de panden mogelijk te hoog is en dat deze omlaag moet, willen winkeliers hier (terug) komen.
12
Ook de hanggroep op het plein wordt genoemd als een knelpunt dat voorgoed moet worden aangepakt. Het is met name de rotzooi die deze groep achterlaat waaraan mensen zich storen en soms de geluidoverlast (herrie door schreeuwen en hard praten). Een enkeling geeft aan dat: - het plein kaal en leeg is; - het water leuk is, maar onveilig voor spelende kinderen (plaats hekjes); - camera’s opgehangen moeten worden voor de veiligheid; - de rotzooi op sommige plekken vaker opgeruimd mag worden; - er veel politie is, wat de gezelligheid op het plein niet ten goede komt.
4.3 Bijeenkomst met omwonenden van het Ambachtsplein 22 juni 2013
De direct omwonenden van het Ambachtsplein zijn uitgenodigd voor een bijeenkomst in Recreatiecentrum Zevenkampse Ring om over de toekomst van het plein te spreken. Van de aangeschreven bewoners hebben acht bewoners daaraan gehoor gegeven. Voor de bijeenkomst is gekozen voor een actieve werkvorm, waarbij de deelnemers zelf aan het werk gingen. Een van de vragen: hoe zien bewoners het plein zelf? De volgende punten zijn daarbij genoemd: • Het is vooral een winkelcentrum dat redelijk netjes, schoon en ruim is ingericht en waar gemoedelijke bewoners omheen wonen. Het is ook een hangplek voor groepjes jongeren en een goede locatie voor evenementen. • Het plein is ruim. ’s Nachts donker en overdag het domein van hangjongeren. • Een gezellige woonplek boven winkels. Het is wel jammer dat het winkelcentrum leegloopt. • Soms is het te gezellig. Veel (hang)jongeren op het plein die luidruchtig zijn. • Het winkelcentrum is er voor de wijde omgeving en goed bereikbaar. Het is een ontmoetingsplaats voor activiteiten. • Er wonen gezellige en betrokken bewoners. • Tegen alcohol – en drugsgebruik moet veel beter opgetreden worden. • De leegstand valt op, dat is een slechte zaak, het geeft een gettogevoel.
\ 4.4
Bijeenkomst met ondernemers van Winkelcentrum Zevenkamp 8 juli 2013
Top drie van aan te pakken problemen 1. Leegstand van winkelpanden. Dit beïnvloedt de sfeer op het plein negatief, geeft een verlaten uitstraling. 2. Uitstraling van het plein. Meer gezelligheid door bijvoorbeeld een terras en de aanpak van de uitstraling van de winkelpanden. 3. Hanggroep van jeugd en oudere jeugd. Geluidoverlast in de avond en nachtelijke uren.
De ondernemers van de winkels aan en om het plein zijn uitgenodigd voor een gesprek. De bijeenkomst vond plaats in het voormalige LCC aan het Ambachtsplein. Van de ruim veertig uitgenodigde ondernemers hebben acht ondernemers en de voorzitter van de winkeliersvereniging aan de bijeenkomst deelgenomen. De aanwezige ondernemers geven aan dat ze zich zorgen maken over de toekomst van het plein. De leegstand vinden ze zorgelijk. Enkele deelnemers zeggen zelf ook moeite te hebben om het hoofd boven water te houden. Voor de leegstand benoemen ze een aantal redenen: - Saaie uitstraling van het plein, - Overlast van structurele hanggroepen, - Vervuiling, - (Te) hoge huren. Een aantal ondernemers vindt dat de onderlinge sfeer beter kan. Samen zouden de ondernemers afspraken moeten maken over maatregelen die ze zelf kunnen nemen. Oplossingen voor verbetering moeten volgens de aanwezige ondernemers vooral komen van de (deel) gemeente en NSI. Zij zijn van mening dat deze
13
partijen onvoldoende in het winkelcentrum hebben geïnvesteerd in het verleden. De voorstellen die de ondernemers doen voor verbetering zijn (in willekeurige volgorde): • Hanggroep verplaatsen van het plein naar elders (waar men geen hinder veroorzaakt), • Een (week)markt, • Toevoegen van (dag-)horeca met terras, • Aanbrengen van meer kleur in het winkelcentrum (gevels, bloemen), • Meer variatie in winkelaanbod aanbrengen en leegstand tegengaan. 4.5
Inloopbijeenkomst op 18 juli 2013
Op 18 juli 2013 was er een inloopbijeenkomst in atelier 7Art aan het Ambachtsplein voor iedereen die wilde meedenken en meepraten over de toekomst van het plein. Het is van belang om te vermelden dat voorafgaand aan het maken van dit plan een intensieve discussie heeft plaatsgevonden over het accommodatiebeleid. Een van de maatregelen die volgde uit die discussie is de sluiting van diverse panden voor maatschappelijk vastgoed, waaronder het Lokaal Cultureel Centrum (LCC) aan het Ambachtsplein in Zevenkamp. Het pand,
14
Ambachtsplein 141, heeft daarbij een andere functie gekregen, namelijk die van centrale jongerenvoorziening. Deze ontwikkeling heeft de gemoederen in de wijk beziggehouden en lag ten tijde van de inloopbijeenkomst nog vers in het geheugen. Een aantal deelnemers aan de inloopbijeenkomst greep deze gelegenheid aan om te ageren tegen het genomen besluit van de deelraad om een jongerenvoorziening te realiseren en het LCC te sluiten. In het kader van dit plan wordt niet verder ingegaan op de sluiting van het LCC, omdat het een afgerond proces is. Opmerkingen hierover worden verder buiten beschouwing gelaten.
De inloop is vorm gegeven door het inrichten van zes thematafels. Deze thema’s zijn afgeleid uit de eerder gehouden gesprekken met bewoners en ondernemers. 1. Algemene vraag: Wat vindt u van het Ambachtsplein en voor welke zaken komt u naar het plein? 2. Winkelcentrum: Heeft u ideeën wat er beter kan? 3. Leegstand: Hoe trekken we nieuwe ondernemers aan? 4. Ontmoeting en activiteit: Kan dit beter? Heeft u ideeën? 5. Buitenruimte: Kan dit beter? Heeft u ideeën? 6. Veiligheid: Voelt u zich veilig op het Ambachtsplein? Wat kan en/of moet er gebeuren?
Terugkomende onderwerpen: • Het plein is niet gezellig. Het gebied heeft te weinig uitstraling, plein en omgeving zijn vies, leegstand werkt negatief op winkelend publiek, het plein is domein van hanggroepen geworden en daardoor onplezierig, er is geen ontmoetingsplek, maak bijv. een terras, zorg voor meer groen en bloemen. • Pak de leegstand aan. Leegstand geeft een onplezierig gevoel bij het winkelen. Zorg voor gezellige winkeltjes, zoals een vis- of delicatessewinkel. • Gezelligheid en samenhang. Zorg dat ondernemers meer samenwerken, samen activiteiten organiseren, maak een ontmoetingsplek, een terras. • Maak de winkels gezelliger, aantrekkelijker en uitdagender. Zorg voor aankleding van de panden/etalages. Breng lagere huren in
rekening, die passen bij de crisis. Verbreed de openingstijden. • Toezicht en handhaving. Treed op tegen alcoholmisbruik en dealen. Laat groepen op een andere plek hangen, verbeter de veiligheid. De wijkagent moet optreden. • Vervuiling. Het plein is vies, er is veel zwerfvuil, de Ommoordse Tocht ligt vol met troep, de metrotunnel stinkt naar pies en geeft een verloederde indruk.
Uit alle gesprekken en bijeenkomsten blijken voortdurend dat voor de aanpak van de gesignaleerde problemen een beroep wordt gedaan op verschillende verantwoordelijken. De aanpak van de hanggroep, toezicht en handhaving en de vervuiling behoren tot de verantwoordelijkheid van de (deel)gemeente. De aanpak van de langdurige leegstand, het aantrekkelijker maken van de winkels in het winkelcentrum is expliciet een verantwoordelijkheid van de eigenaar en in mindere mate van de individuele ondernemers.
15
16
5 Terugblik
De inzet van de afgelopen jaren
In de afgelopen jaren zijn er door de deelgemeente verschillende initiatieven ontplooid om de uitstraling van Winkelcentrum Zevenkamp en de veiligheid te verbeteren. Ook zijn verschillende onderzoeken en analyses uitgevoerd voor verbetering van het winkelcentrum. Hierna volgt een overzicht van een aantal relevante ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden. Het overzicht is illustratief en is geen allesomvattende opsomming.
in 2012 door Polyground is geleverd, bleek dat de eerdere aanpak maar beperkt succes heeft gehad. De passiviteit onder de ondernemers is gebleven. Men bleek niet of nauwelijks bereid om actief (mee) te werken aan een beter toekomstperspectief. Adviezen aan ondernemers en winkeliersvereniging om zelf actiever aan de slag te gaan met wervingsactiviteiten en communicatie (o.a. invoering van een nieuwsbrief) zijn maar beperkt opgepakt.
5.1
Analyse en onderzoek
In 2008 is in opdracht van de deelgemeente een rapport (BRO, Boxtel) gemaakt over de ontwikkelingsmogelijkheden voor uitbreiding en opwaardering van winkelcentrum Zevenkamp. De analyse en de oplossingsrichtingen die in dit rapport zijn genoemd, worden in belangrijke mate bevestigd door de economische Quick scan die in september 2013 is uitgevoerd. In 2011 hebben de deelgemeente en de eigenaar van het winkelcentrum geïnvesteerd in de versterking van de zelfredzaamheid en de organisatie van de ondernemers in het winkelcentrum. Uit het (evaluatie)rapport dat
5.2
Maatregelen en activiteiten
5.2.1 Aanpak buitenruimte Ambachtsplein
In 2010 is het Ambachtsplein ingrijpend aangepakt in het kader van het stedelijke project Aquarel. Het project Aquarel was gericht op het opknappen en verbeteren van de buitenruimte van de metrostations in Rotterdam. Binnen dit project is ook het Ambachtsplein onder handen genomen. Voor ruim 400.000 euro is geïnvesteerd in het opknappen van het plein. Naast de aanpak van metrostation Ambachtsland zijn ook bestratingswerkzaamheden uitgevoerd aan het Ambachtsplein en is de verlichting aangepast.
Eerder is een bewonersinitiatief uitgevoerd, waardoor een speelvoorziening op het plein is aangelegd en er bankjes zijn geplaatst. Ook kreeg de onderdoorgang een gezelligere uitstraling. Kinderen hebben destijds, onder begeleiding van een kunstenaar, de tunnel voorzien van kleurige schilderwerkjes. 5.2.2 Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)
In 2009 is het project Veilig Ondernemen (KVO) opgestart. Het KVO is een initiatief waarbij ondernemers, (deel)gemeente, politie en eigenaar van het winkelcentrum samenwerken aan de kwaliteit en veiligheid van het winkelcentrum. Binnen het KVO worden diverse maatregelen uitgevoerd op het gebied van schoon, heel en veilig. Een KVO-werkgroep bekijkt periodiek (de buitenruimte van) het winkelcentrum en noteert actiepunten. Actiepunten zijn bijvoorbeeld opruimen van rondslingerende winkelwagens of van vuil dat op verkeerde momenten wordt aangeboden, vervangen van kapotte lampen, of verwijderen van graffiti. De actiepunten worden opgenomen in een zogenoemde maatregelenmatrix. Via deze matrix
17
kan de uitvoering gevolgd worden. Ook zijn/worden structurele maatregelen uitgevoerd zoals het aanbrengen van particuliere beveiligingscamera’s voor toezicht. De gepleegde inspanningen worden gewaardeerd met een ‘ster’. Winkelcentrum Zevenkamp heeft de eerste ster in 2011 behaald en gaat in het najaar van 2013 op voor de tweede ster. 5.2.3 Veiligheid
In het winkelcentrum aan het Ambachtsplein hangen al jaren groepen volwassenen en jongeren in wisselende samenstelling. Deze hanggroepen bezorgen ondernemers, bewoners en winkelend publiek frequent overlast. Het gaat voornamelijk om geluidoverlast in de avond en nachtelijke uren, achterlaten van troep, wildplassen, alcoholgebruik in strijd met het alcoholverbod, hinderlijk blowen en intimidatie. Ondernemers en winkelend publiek storen zich aan de houding en uitstraling van de hanggroepen op het plein. De groepen zijn bij goede weersomstandigheden midden op het plein te vinden. Bij slecht weer trekken zij naar de overdekte ingang van het metrostation Ambachtsland. Er is de afgelopen jaren, door en in opdracht van de (deel)gemeente flink geïnvesteerd in
18
het terugdringen van de overlast. De methode groepsaanpak is ingezet. Er hebben gesprekken plaatsgevonden tussen jongeren, ouders en ondernemers. Jongeren zijn thuis bezocht door jongeren- en maatschappelijk werkers; er hebben gesprekken plaatsgevonden met de deelgemeentelijk Adviseur Sluitende Aanpak (DOSAregisseur) en de projectleider jeugdoverlast. Ook zijn er activiteiten georganiseerd en hebben er coachingstrajecten plaatsgevonden. Het doel van de inzet is om de individuen binnen de groep te bereiken, waardoor een gerichte aanpak ingezet kan worden. Deze intensieve aanpak was/is deels succesvol gebleken, maar wanneer de inzet van de betrokken partijen zoals politie, Stadsbeheer en streetwork weer afschalen naar reguliere inzet, steekt de
overlast de kop weer op. De harde kern van de hanggroep keert telkens weer terug naar het plein en trekt nieuwe jongeren aan. In het voorjaar van 2013 heeft de deelgemeente de burgemeester geconsulteerd met het verzoek om een structurele aanpak van de overlast. Het verzoek was gericht op de inzet van een aantal concrete instrumenten die tot de verantwoordelijkheid behoren van de burgemeester: handhaving en vervolging op het samenscholingsverbod en inzet van cameratoezicht. Vervolgens heeft de burgemeester een bezoek aan het winkelcentrum gebracht en een stadsmarinier toegewezen voor de aanpak van de structurele overlast. Deze aanpak loopt momenteel en wordt in paragraaf 8.2.4 toegelicht.
6 Verkenning naar economische en fysieke situatie 6.1 Verkenning naar (wijk)economie
In opdracht van deelgemeente Prins Alexander heeft Bureau Stedelijke Planning in september 2013 een economische verkenning naar het functioneren van Winkelcentrum Zevenkamp uitgevoerd. Met deze verkenning wordt een actueel beeld geschetst van het winkelcentrum tegen de achtergrond van ontwikkelingen die van belang zijn voor de detailhandel in het algemeen en dit centrum in het bijzonder. Deze verkenning dient als bouwsteen voor de vervolgaanpak. Delen van de verkenning vergen overigens nader onderzoek of uitwerking. 6.1.1 Samenvatting van de economische verkenning
Als gevolg van de economische crisis dalen de bestedingen in de non-foodsector voor het vijfde jaar op rij, terwijl de bestedingen in de foodsector vrijwel gelijk blijven. Aankopen van duurzame consumptieartikelen, zoals keukens, meubels of auto’s worden uit- en/of afgesteld. Ook de malaise op de woningmarkt is van invloed
Winkelend publiek moet zich welkom voelen
op het koopgedrag van de consument. Het aantal aankopen op internet echter neemt nog steeds sterk toe: van 2004 tot 2011 met + 10%. De omzet per m2 van winkels is tussen de jaren2001 en 2011 in de dagelijkse sector met 8% gestegen, maar in de niet-dagelijkse sector met 29% gedaald.
ruim voldoende economisch draagvlak voor een winkelcentrum in Zevenkamp aanwezig. Het winkelcentrum telt 47 panden met een winkelvloeroppervlak van iets meer dan 4.000 m2. Er zijn 24 winkels en 15 verkooppunten in vrije tijd en diensten. Op dit moment staan 8 panden leeg.
Demografische ontwikkelingen zijn eveneens van betekenis. De komende jaren zal de bevolking aanzienlijk vergrijzen. De verwachting is dat ook in Zevenkamp het aantal ouderen de komende jaren zal toenemen. Naar verwachting zal de vergrijzing leiden tot een verdere daling van de besteding in de niet-dagelijkse sector. Niet omdat ouderen minder te besteden hebben, maar omdat zij andere behoeften hebben, zoals zorg en vrije tijdsbesteding. Daarnaast neemt het aandeel allochtonen toe. Op dit moment is 40% van de bewoners van de wijk Zevenkamp van allochtone afkomst. Het bestedingspatroon van deze categorie bewoners is anders dan van autochtone bewoners. Verwacht wordt dat dit ook tot een daling van de bestedingen zal leiden. Bovendien is het aandeel jongeren tussen de 15 en 25 jaar groot. Deze groep zal op niet al te lange termijn het ouderlijk huis verlaten.
Belangrijkste trekkers voor het winkelcentrum zijn de twee supermarkten Coöp en Lidl en een drietal winkels, te weten; Kruidvat, Blokker en Wibra. Wat opvalt is dat beide supermarkten naar de huidige normen relatief klein (namelijk 731 en 854 m2) zijn. Ter illustratie: de gewenste omvang van een supermarkt bedraagt ten minste 1.200 m2.
Met ruim 16.000 inwoners is er in principe
Het winkelcentrum functioneert economisch minder dan de andere winkelgebieden in Prins Alexander. Uit het koopstromenonderzoek (2011) blijkt dat Winkelcentrum Zevenkamp het slechtst scoort gemeten naar de omzet per m2. Eveneens blijkt uit dit onderzoek dat consumenten het winkelcentrum minder goed beoordelen, met uitzondering van de bereikbaarheid met het openbaar vervoer. Slechts 38% van de bewoners van Zevenkamp gaat voor de dagelijkse boodschappen naar Winkelcentrum Zevenkamp. In vergelijkbare gevallen wordt in Nederland tot 60% gehaald.
19
De centrale ligging en de goede bereikbaarheid worden onvoldoende benut. De aanpak van het winkelcentrum moet zich vooral richten op het versterken van de: • boodschappenfunctie (dagelijkse en frequent nodige artikelen); • aantrekkelijk verblijfsgebied. Voor de boodschappenfunctie moet er een compleet en aantrekkelijk pakket winkels in het centrum aanwezig zijn. Zo’n pakket bestaat uit voldoende winkels voor de aankoop van dagelijkse artikelen, artikelen die frequent nodig zijn en die gangbaar modisch zijn, aangevuld met daghoreca. Daarnaast moet er ruimte komen voor het vergroten van in ieder geval één van de supermarkten. Op korte termijn moet ook de leegstand worden opgelost. Wanneer dat niet op korte termijn lukt, moeten andere oplossingen worden gevonden om de uitstraling van de leegstaande etalages te verbeteren, zoals posters in etalages in plaats van rolluiken. Verder moet worden ingezet op de versterking van de identiteit van het winkelcentrum door het creëren van een eigen huisstijl. Bezoekers moeten meer een ‘welkomgevoel’ krijgen en er moet ingezet worden op positieve communicatie.
20
6.2 Stedenbouwkundige verkenning
Het cluster Stadsontwikkeling van de gemeente Rotterdam heeft in opdracht van de deelgemeente een stedenbouwkundige Quick scan uitgevoerd in het winkelcentrum en omgeving. De volgende aandachtspunten en observaties komen in de rapportage aan bod: • Kwalitatief is de inrichting van de zuidzijde van het winkelcentrum in combinatie met het water van de Ommoordse Tocht en de langzaamverkeerverbinding een positief element in het geheel. • De vormgeving van de winkelstraat aan de westzijde, de kant vanaf Spinet/Imkerstsraat, is goed en zorgt voor een prettig winkelgebied. • De inrichting van de watergang en de vormgeving van het fietspad kan verbeterd worden om de barrière tussen de twee delen van het winkelcentrum op te heffen. • Het pleingedeelte, het Ambachtsplein zelf, heeft een vrij harde, steenachtige uitstraling. Die uitstraling kan door het aanbrengen van meer groen en een andere inrichting worden verbeterd. • De branchering aan de noordzijde van het Ambachtsplein kan beter. • Het winkelcentrum is vanaf de Zevenkampse Ring niet zichtbaar. De eerste indruk wordt bepaald door het zwembad en horecagelegenheden. Deze
gebouwen hebben geen sterke uitstraling en presenteren zich slecht. • Vanaf de buitenzijde is er geen enkele verwijzing naar het winkelcentrum. Borden waarop het winkelcentrum wordt aangekondigd, ontbreken. • De oversteek van de Zevenkampse Ring voor bewoners aan de zuidkant van de Zevenkampse Ring kan/moet verbeterd worden. • De onderdoorgang bij het metrostation moet wat betreft verlichting, kleurstellingen e.d. worden aangepakt. • De toegang naar het winkelcentrum bij de Ommoordse Tocht vanaf de Imkerweg is redelijk. De toegang vanaf de Rietdekkerweg is zwak en niet uitnodigend, zeker aan de kant van de Blokkervestiging en vanaf de noordkant van de metro. • De toegang van de kant van de Rietdekkerweg, vanaf het parkeerterrein aan de zuid-oostkant, is onduidelijk en functioneel zwak ingericht. • De Griendwerkerstraat is een ruim bemeten bevoorradingsstraat met een weinig aantrekkelijke uitstraling. Mogelijk kan de straat ook anders ingericht en benut worden. • Er is sprake van een omvangrijk (Ambachts)plein. Nader onderzocht kan/moet worden in hoeverre een gedeeltelijke aanpassing van het plein een positieve bijdrage kan leveren in een schuifplan voor de winkels en de noodzakelijke uitbreiding van de supermarktfunctie in Winkelcentrum Zevenkamp.
21
Woningvoorraad Zevenkamp
22
7 Verkenning van de sociale, maatschappelijke, en veiligheidssituatie In het onderzoek van Bureau Stedelijke Planning wordt ook aandacht geschonken aan de invloed van demografische ontwikkelingen op de toekomstbestendigheid van wijkwinkelcentra. In dat kader is bij het opstellen van dit plan ook informatie verzameld over de wijk Zevenkamp.
De wijk Zevenkamp functioneert goed, maar zoals in iedere wijk zijn er verbeterpunten
7.2.1 Bevolkingssamenstelling leeftijdsopbouw
Het aantal inwoners van Zevenkamp is in de jaren 2000 t/m half 2013 teruggelopen van 17.545 naar 16.305. De leeftijdscategorie 0 t/m 18 jaar is met 27% is afgenomen, de groepen in leeftijdscategorie
19 t/m 34 en 35 t/m 64 jaar zijn nauwelijks van omvang veranderd. De leeftijdscategorie 65+ is met 15% gegroeid.
7.1 Wijkanalyses
Zevenkamp is gebouwd in de jaren ’70 en ’80. In deze periode zijn overal in Nederland kleinschalige woonerfwijken gebouwd met afwisseling in bebouwing. De woonerven zijn verkeersluw. Doorgaand autoverkeer wordt uit de buurten geweerd. De hiernaaststaande kaart van de woningvoorraad in Zevenkamp laat de opbouw van de wijk zien. 7.2
De buurt in cijfers
Voor de vergelijking van cijfers kijken we naar de wijk Zevenkamp als geheel en naar subbuurt 11, waarvan Winkelcentrum Zevenkamp deel uitmaakt. Bron: Publiekszaken Rotterdam (GBA)
23
Subbuurt 11 In subbuurt 11 wijken de ontwikkelingen in de leeftijdsopbouw af van Zevenkamp als geheel. De leeftijdscategorie van 0 t/m 18 jaar is in subbuurt 11 met bijna 69 % gestegen (van 112 naar 189 personen). De leeftijdscategorie van 65+ is met 49% afgenomen (van 97 naar 50 personen). Het totaal aantal inwoners van de subbuurt is licht gestegen (van 747 naar 774 inwoners). De ontwikkeling van de leeftijdsopbouw in deze buurt houdt direct verband met de kenmerken van de woningen. Het zijn relatief kleine woningen die aantrekkelijk zijn voor starters en kleine huishoudens (waaronder eenoudergezinnen).
Bron: Publiekszaken Rotterdam (GBA)
24
7.2.2 Verdeling huishoudens
Zevenkamp Het aantal eenpersoonshuishoudens is over de jaren heen licht gestegen van 32% naar 36% van het totaal aantal huishoudens. Het aantal gehuwde stellen met kinderen is met 5% van het totaal afgenomen in de loop der jaren. Verder zijn er geen opvallende schommelingen.
Subbuurt 11 Het aantal een-ouder-huishoudens is met 7% gestegen van 55 naar 82 huishoudens (19% van het totaal aantal huishoudens). Ook in de overige groepen hebben kleine schommelingen plaatsvonden. Huishoudentype 2004 in % 2013 in % Een-persoonshuishouden 51 53 Ongehuwd stel zonder kinderen 9 7 Gehuwd stel zonder kinderen 9 7 Ongehuwd stel met kinderen 5 5 Gehuwd stel met kinderen 7 7 Een-ouder-huishouden 12 19 Overige 1 3 Institutioneel 5 0 Bron: Publiekszaken Rotterdam (GBA) 7.2.3 Inkomen en uitkering
Bron: Publiekszaken Rotterdam (GBA)
In de wijk Zevenkamp is het inkomensniveau iets lager dan het gemiddelde in deelgemeente Prins Alexander als geheel. De cijfers uit 2010 laten zien dat 46% van de huishoudens in Zevenkamp een inkomen tot 19.000 euro heeft en voor heel Prins Alexander is dat 41%. 38% van de inwoners van Zevenkamp heeft een inkomen tot 30.500 euro en 16% heeft een hoger inkomen. Voor Zevenkamp geldt dat het aandeel gemiddelde inkomens gelijk is aan het landelijk gemiddelde.
25
Hoewel cijfers met betrekking tot het inkomen op buurtniveau niet beschikbaar zijn, is de verwachting dat het inkomensniveau in de subbuurt iets lager zal zijn dan het niveau van de wijk Zevenkamp als geheel. Het aantal mensen dat een beroep doet op hulp van de kredietbank is gestegen. De cijfers voor Zevenkamp laten zien dat er in 2008 111 budgetbeheerzaken zijn behandeld. In 2012 is dit opgelopen naar 190. Ongeveer 30% van alle budgetbeheerzaken voor Prins Alexander lopen in Zevenkamp. Deze verhouding is nagenoeg gelijk aan 2008. Het aantal trajecten schuldbemiddeling is van 14 in 2008 naar 36 in 2011 opgelopen(30% van het totaal aantal trajecten). Dit percentage is in vergelijking met 2008 opgelopen van 22,5% naar 29,5%. Ook bij de uitkeringssituatie is een directe relatie met de kenmerken van de woningen in de buurt. De relatief kleine woningen zijn goedkopere huurwoningen die vaker bewoond worden door eenpersoonshuishoudens en eenoudergezinnen. Deze categorie is oververtegenwoordigd in de groep met lage inkomens. 7.2.4 Criminaliteitscijfers
Hiernaast staan de criminaliteitscijfers van de straten Ambachtsplein, Kooikerweg, Rietdekkerweg, Griendwerkerstraat, Imkerstraat en Spinet vermeld. De cijfers zijn afkomstig uit de politieregistratie.
26
Misdrijven 2009 2010 2011 2012 2009 tov 2013 Diefstal/inbraak woning 2 6 8 6 Diefstal/inbraak box/garage/schuur/tuinhuis 1 1 1 1 Diefstal uit/vanaf motorvoertuigen 14 13 15 19 Diefstal van motorvoertuigen 1 0 2 4 Diefstal van brom-, snor-, fietsen 11 2 6 12 Zakkenrollerij 6 3 9 5 Diefstal af/uit/van overige voertuigen 1 0 2 2 Zedenmisdrijf 2 1 1 0 Openlijk geweld (persoon) 1 1 0 0 Bedreiging 1 2 2 4 Mishandeling 7 9 4 4 Straatroof 4 4 4 2 Overval 2 3 1 1 Overige vermogensdelicten 18 16 17 14 Vernieling cq zaakbeschadiging 17 10 20 15 Diefstal/inbraak bedrijven en instellingen 21 3 2 4 Winkeldiefstal 10 9 15 15 Meldingen Verkeersongevallen Drugsoverlast Burengerucht (relatieproblemen) Overlast
2009 2010 2011 2012 7 6 8 9 1 2 2 3 42 29 21 48 30 46 26 80
Overlast meldingen (jeugd gerelateerd) Lastig vallen Baldadige jeugd Overige overlast Totaal Bron: politie
2009 2010 2011 2012 3 5 8 7 27 39 18 72 0 2 0 0 30 46 26 79
Winkelcentrum Zevenkamp scoort op het gebied van veiligheid relatief goed; ook in vergelijking met andere wijkwinkelcentra. Wel moet hier worden opgemerkt dat uit de gerichte veiligheidsenquête onder ondernemers blijkt dat de aangiftebereidheid onder ondernemers laag is. Het aantal meldingen van jeugd gerelateerde overlast is de afgelopen jaren opvallend gestegen. Het gaat hier over overlast op en rond het Ambachtsplein.
De ontwikkelingen in de wijk Zevenkamp geven ook geen aanleiding om te denken aan herstructurering met ingrepen in de bestaande woningvoorraad. De conclusie van de wijkanalyses is dat er weliswaar aandachtpunten zijn, zoals het versnipperde groen in delen van de wijk, de parkeerdruk en de inrichting van de openbare ruimte.
Ook vanuit maatschappelijk perspectief is er geen sprake van ‘kwetsbare buurten’. Dat wil niet zeggen dat er geen problemen zijn, maar die problemen beperken zich tot een deel van een straat, een portiek of een galerij. De aanpak van deze problemen vereisen maatwerk.
Zoals in vrijwel iedere wijk in Rotterdam zijn er ook binnen de wijk Zevenkamp demografische ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen vinden geleidelijk plaats en zijn niet van dien aard dat hiermede een verklaring is gevonden voor de langdurige, economische problemen in Winkelcentrum Zevenkamp.
27
28
8
De aanpak
De resultaten van de verkenningen, die hebben plaatsgevonden in de afgelopen periode voor de aanpak van Winkelcentrum Zevenkamp, staan in voorgaande hoofdstukken beschreven. Duidelijk is geworden dat het winkelcentrum niet goed presteert en dat zonder ingrijpen de kansen op succes onzeker zijn. In dit hoofdstuk wordt aangegeven welke aanpak voorgesteld wordt en onder welke voorwaarden die aanpak kan worden uitgevoerd. 8.1
Randvoorwaarden voor succes
De aanpak van Winkelcentrum Zevenkamp is afhankelijk van verschillende factoren. In ieder geval moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan. • Gezamenlijke visie op de aanpak: Voor het toekomstbestendig maken van Winkelcentrum Zevenkamp is het essentieel dat er overeenstemming is over de aanpak. De eigenaar van de panden NSI, de (deel)gemeente en de winkeliers(vereniging) moeten zich gezamenlijk, ieder vanuit hun eigen verantwoordelijkheid, inzetten voor verbetering en verandering van het winkelcentrum.
Acties om de toekomst van het winkelcentrum veilig te stellen
• Commitment: Binnen de eigen verantwoordelijkheid werken NSI, winkeliers(vereniging) en de (deel)gemeente aan de aanpak. • Participatie & communicatie: Bewoners en ondernemers worden betrokken bij de uitwerking van de plannen. De mate van participatie -van infomeren tot (mee)uitvoeren- wordt per actie vastgelegd. Daarnaast houden NSI en (deel) gemeente bewoners en ondernemers actief op de hoogte van de ontwikkelingen. 8.2
De aanpak
Hierna volgt een overzicht van maatregelen die bijdragen aan het toekomstbestendig maken van Winkelcentrum Zevenkamp. De genoemde maatregelen staan in een willekeurige, niet geprioriteerde volgorde. De aanpak is gericht op de vier hoofdthema’s: sociaal, economisch, fysiek en veiligheid. Wanneer de acties in samenhang worden uitgevoerd, versterken ze elkaar. Een aantal maatregelen kan op korte termijn worden uitgevoerd omdat de aard (direct uit te voeren) en omvang (kosten) passen binnen bestaande mogelijkheden en budgetten, maar ook omdat alle
betrokken partners het eens zijn over de noodzaak van de uitvoering ervan. Sommige maatregelen worden of zijn al uitgevoerd als onderdeel van de deelgemeentelijke inzet op ‘schoon, heel en veilig’. Die inzet zorgt ervoor dat de basis voor beheer op orde is. Ook het KVO (beschreven in paragraaf 5.2.2) maakt daar onderdeel van uit. Meer structurele ingrepen moeten worden uitgewerkt. Die fase start wanneer dit plan het commitment heeft gekregen van alle betrokken partijen en voor de te nemen maatregelen door de verschillende betrokkenen ook middelen beschikbaar zijn. A.
Korte en middellange termijn
8.2.1 Wijkeconomie
Op de korte termijn moet de wijkeconomie een impuls krijgen door een aantal concrete maatregelen. Daarnaast is uit de verkenning van de economische situatie duidelijk geworden dat structurele maatregelen noodzakelijk zijn voor de toekomst. De structurele aanpak voor de lange termijn wordt in paragraaf 8.2.7 uitgewerkt.
29
Nr. 1 Terugdringen leegstaande panden
Beschrijving NSI geeft prioriteit aan het terugdringen van de leegstand in Winkelcentrum Zevenkamp, in het bijzonder aan het Ambachtsplein. NSI zet daarvoor de haar beschikbare middelen in, zoals het actief werven van nieuwe ondernemers en waar mogelijk steunen van huidige ondernemers, zoals met een schuifplan. Met het schuifplan kan NSI ondernemers die dat willen doorschuiven naar andere panden aan het plein. Initiatief NSI. Planning Doorlopend. In de te sluiten (intentie) overeenkomst dienen concrete afspraken te worden gemaakt.
Nr. 2 Ambassadeurs voor Winkelcentrum Zevenkamp
Beschrijving NSI en de winkeliersvereniging benoemen uit hun midden enkele winkeliers die kunnen en willen optreden als ambassadeur voor Winkelcentrum Zevenkamp. De ambassadeurs vertegenwoordigen het winkelcentrum naar buiten toe. NSI brengt potentiële ondernemers in contact met een ambassadeur. De ambassadeur informeert de toekomstige nieuwe huurder over het reilen en zeilen in het winkelcentrum en brengt de integrale aanpak onder de aandacht. Initiatief NSI, ondernemers Winkelcentrum Zevenkamp. Planning Gestart medio zomer 2013.
8.2.2 Aanpak buitenruimte
Uit het participatietraject blijkt dat regelmatig sprake is van zwerfvuil in de buitenruimte. Met name de metrotunnel valt negatief op. Projecten & acties Nr. 3 Aanpak zwerfvuil Zevenkamp
Beschrijving Zevenkamp heeft te maken met zwerfvuil. Het probleem speelt zich vooral af in het gebied tussen de metrostations Nieuw Verlaat en Ambachtsland. Stadsbeheer zet in opdracht van de deelgemeente een extra schoonmaakteam in. Dit team veegt en prikt in de wijk Zevenkamp op locaties die op basis van een schouw zijn geselecteerd. Daarnaast blijft de reguliere inzet van kracht. Dagelijks wordt dit team ingezet. Initiatief Deelgemeente. Planning De extra inzet is gestart en loopt vooralsnog van begin oktober t/m eind december 2013. In deze periode wordt ook bekeken of het nat reinigen van de urineplekken (onder hoge druk) vast ingepland moet worden. Tussentijds vinden er schouwen plaats om de voortgang te meten. In april 2014 zal een evaluatie plaatsvinden.
30
Nr. 4 Vervuiling metrotunnel
Beschrijving Schoonmaakactie metrotunnel. De metrotunnel is onder hoge druk schoongespoten. Er zal op korte termijn duivenwering worden aangebracht om de vervuiling voor vogeluitwerpselen tegen te gaan. Onderzocht wordt of plasschermen kunnen worden aangebracht om wildplassen tegen te gaan. Dagelijks worden de tunnel en de trappen geveegd. Initiatief Deelgemeente. Planning September/oktober 2013.
Nr. 5 Bliksemactie beheer en onderhoud openbare ruimte (onkruid, veegacties, vuilvissen) .
Beschrijving De inzet is om de basis voor schoon en heel (structureel) op orde te hebben. Uit de participatie zijn aanmerkingen voortgekomen. In september 2013 is een gezamenlijke schouw gehouden op het Ambachtsplein en in de directe omgeving in het kader van het KVO en voor de uitwerking van dit plan. Alle klachten zijn gemeld. Er is onder meer melding gemaakt van vervuiling in de Ommoordse Tocht (vuilvisactie is in september 2013 uitgevoerd), van onkruid, van vuile verkeersborden en van kapotte verlichting. Initiatief Deelgemeente. Planning September/oktober 2013.
8.2.3 Uitstraling en aantrekkelijkheid
Uit zowel het participatietraject als het onderzoek naar de economische en fysieke situatie van het gebied blijkt dat de uitstraling van het winkelcentrum voor verbetering vatbaar is. Het heeft een stenige en koude uitstraling. De volgende maatregelen worden voorgesteld om het winkelcentrum op korte termijn aantrekkelijker te maken. Projecten & acties Nr. 6 Identiteit Winkelcentrum Zevenkamp
Beschrijving Winkelcentrum Zevenkamp mist een eigen ‘identiteit’. Met identiteit wordt bedoeld een eigentijdse uitstraling in kleur en aankleding, een verwijzing naar het winkelcentrum, een actuele website en Facebookpagina, een kleurstelling en vormgeving die in balans zijn. Initiatief Het creëren van een ‘eigen identiteit’ is een gezamenlijke inspanning van de ondernemers, de winkeliersvereniging en NSI. Planning Start najaar 2013.
31
Nr. 7 Aankleding leegstaande panden
Beschrijving Onderdeel van de uitstraling van het winkelcentrum is de aankleding van de winkelpanden. Eenheid ontbreekt. Sommige panden hebben rolluiken, andere niet. De leegstaande panden hebben een negatief effect. Bij de leegstaande panden moeten op korte termijn de etalages worden aangekleed. Leegstand wordt in de toekomst direct aangepakt. Initiatief NSI in overleg met de winkeliersvereniging. Planning Uiterlijk begin november 2013 worden de leegstaande panden voorzien van een aankleding die een positieve indruk maakt op het winkelend publiek. Nb. i.v.m. Sinterklaas en Kerst is het van belang om de aankleding tijdig, begin november, gereed te hebben.
32
8.2.4 Veiligheid
Hanggroep gerelateerde overlast is een terugkomend issue in en om Winkelcentrum Zevenkamp. Momenteel loopt in opdracht van de deelgemeente de groepsaanpak: een integrale aanpak van overlast. Samen met partners, zoals politie, Stadsbeheer en streetwork, worden afspraken gemaakt over de aanpak. Daarnaast is een stadsmarinier toegevoegd aan de aanpak. Projecten & acties Nr. 8 Groepsaanpak Ambachtspleingroep
Beschrijving Voor de groepsaanpak Ambachtsplein is een integraal plan gemaakt. Het volgende overzicht geeft de instrumenten aan die worden ingezet. Dit is geen limitatieve opsomming. Werkende weg kunnen maatregelen worden toegevoegd: o Toezichtarrangement waarin de gecoördineerde inzet van netwerkpartners is vastgelegd en een bejegeningsprofiel is afgesproken. Wekelijks wordt de inzet afgestemd en besproken aan de hand van weekjournaals. o Extra veldwerk voor persoonsgerichte aanpak: 20 uur per week voor de periode juni t/m december 2013. o Vervangen van bestaande bewakingscamera’s
door dome camera’s (tijdelijke inzet van de Mobiele Camera Unit zolang de dome’s nog niet operationeel zijn). o Aanpak van vervuiling, o.a. aanbrengen van plasschermen in/bij de metrotunnel en duivenwering. o Handhavingsoverleg waarbij maandelijks alle betrokken partners bijeenkomen. Initiatief Deelgemeente. Planning De groepsaanpak loopt sinds 2012.
8.2.5 Buurtgerichte zorg over grenzen heen
Over het algemeen gaat het goed in Zevenkamp. Met een gedeelte van sommige plekken in buurten gaat het wat minder goed, zo blijkt uit onderzoek. De delen waar het minder goed gaat, zijn gelegen rondom Winkelcentrum Zevenkamp. Recent onderzoek laat zien dat er sprake is van problemen ‘achter de voordeur’ die ook op straat- of portiekniveau merkbaar zijn. Projecten & acties Nr. 9 Outreachende aanpak van problematiek ‘achter de voordeur’.
Beschrijving Onderzoek en ervaringen van buurtprofessionals laten zien dat bewoners van sommige buurten met problemen kampen, maar daar niet snel mee naar de hulpverlening stappen. Het blijkt dat de problemen toenemen. Bureau Frontlijn is door de deelgemeente gevraagd om een plan te maken voor aanpak van de gezinsproblematiek in de omliggende straten. Allereerst zal Bureau Frontlijn de actuele situatie in kaart brengen en waar mogelijk direct aan pakken. Bureau Frontlijn werkt samen met mensen ‘in de frontlijn’. Signaleert knelpunten en pakken die aan. Uitgangspunt is dat de mensen centraal staan, dat
de knelpunten samen met hen aangepakt worden en dat zij in staat gesteld worden om in de toekomst zelf hun problemen het hoofd te kunnen bieden. Initiatief Deelgemeente. Planning Over de aanpak en planning vindt nog nadere afstemming plaats met de partners in de buurt. Nr. 10 Ontmoetingsfunctie in de buurt
Beschrijving Bewonersorganisatie Zevenkamp (BOZ) maakt zich sterk voor het realiseren van een ontmoetingsfunctie in Zevenkamp. Het idee van de BOZ is om de ontmoetingsfunctie vorm te geven als informatie- en trefpunt, waar alle buurtbewoners terecht kunnen met vragen. Initiatief Bewonersorganisatie Zevenkamp. Planning Najaar 2013.
8.2.6 Samenwerking en communicatie
De samenwerking tussen de ondernemers van Winkelcentrum Zevenkamp verdient een impuls. De economische crisis, structurele leegstand en overlast vragen veel van ondernemers. Om samen de problemen het hoofd te kunnen bieden, is een gezamenlijke inzet een absolute must. Projecten & acties Nr. 11 Samenwerking tussen ondernemers Winkelcentrum Zevenkamp verbeteren
Beschrijving In overleg met winkeliers en de winkeliersvereniging worden afspraken gemaakt. De inzet van een intermediair of ondernemerscoach behoort tot de mogelijkheden. Initiatief NSI, deelgemeente en winkeliers(vereniging). Planning Start najaar 2013.
33
Nr. 12 Verbeteren imago: Actief en periodiek communiceren over ontwikkelingen
Beschrijving Alle partners die betrokken zijn bij de aanpak van Winkelcentrum Zevenkamp en het Ambachtsplein communiceren proactief over acties en ontwikkelingen die van belang zijn voor het winkelcentrum. Hierdoor wordt actief bijgedragen aan het verbeteren van het imago van het winkelcentrum en van de berichtgeving erover. Middelen die hiervoor bijvoorbeeld kunnen worden ingezet zijn een nieuwsbrief voor ondernemers, flyers en posters. Initiatief Winkeliersvereniging, deelgemeente, NSI. Planning Is gestart en vindt doorlopend plaats.
Nr. 13 Voorbereiding 30-jarig jubileum
Beschrijving In 2014 bestaat Winkelcentrum Zevenkamp 30 jaar. Dit is een mooie gelegenheid voor het genereren van extra publiciteit. Zie ook actie nr. 6. Initiatief Winkeliersvereniging en NSI. Planning 2013/2014.
B.
Lange termijn
8.2.7 Vervolgstappen vitalisering Winkelcentrum Zevenkamp
De conclusie is dat voor structurele verbetering van de (economische) positie van het winkelcentrum verregaande maatregelen nodig zijn. Structureel ingrijpen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van NSI, als eigenaar de winkelpanden en de (deel)gemeente voor het beheer van de openbare ruimte(schoon, heel en veilig). Maar ook winkeliers en de winkeliersvereniging spelen een cruciale rol in het slagen van de aanpak. De uitwerking van een programma voor vitalisering van Winkelcentrum Zevenkamp is gericht op de lange termijn. Onderdelen uit de verkenning voor de economische en fysieke situatie zullen nader moeten worden onderzocht en worden uitgewerkt. Het vervolg wordt in een projectstructuur uitgewerkt Bouwstenen uit de verkenning die onder meer aan bod komen zijn: • Het versterken van de tweeledige functie van het winkelcentrum; de boodschappenfunctie en de functie aantrekkelijk verblijfsgebied. • Onderzoek naar het vergroten van tenminste één supermarkt
34
• De functie van het pleingedeelte (inrichting en aankleding) en de mogelijkheden van het plein om een positieve bijdrage te leveren aan een schuifplan en/of de noodzakelijke uitbreiding van de supermaktfunctie in het Winkelcentrum Zevenkamp • Branchering • Verbetering van de toegankelijkheid en zichtbaarheid van het winkelcentrum De uitwerking vindt plaats in vier fasen. a. Initiatieffase b. Definitiefase c. Ontwerpfase d. Realisatiefase De resultaten van de onderscheiden fasen markeren de momenten waarop keuzes gemaakt moeten worden voor de volgende stappen in het proces. Elke fase wordt afgesloten met een serie afspraken voor de uitwerking van de volgende fase. De initiatieffase is met de vaststelling van het onderhavige plan afgerond. De definitie fase zal tot in 2014 doorlopen en wordt hierna toegelicht. De laatste twee fasen zullen thans niet nader geconcretiseerd worden omdat dat in de huidige fase nog niet kan.
Initiatieffase De initiatieffase voor dit plan wordt gekenmerkt door de verkenning die heeft plaats gevonden naar de kansen en bedreigingen voor Winkelcentrum Zevenkamp. Belangrijk is dat in deze fase bij de betrokken partijen het besef en de urgentie ontstaat dat alleen een gezamenlijke en structurele aanpak het tij voor Winkelcentrum Zevenkamp kan keren. Door de eigenaar van de winkelpanden, de winkeliers(vereniging) en de deelgemeente is de intentie uitgesproken voor de uitvoering van de maatregelen en de te zetten stappen voor de toekomst. Die mondelinge intentieverklaring zal uiteraard nog bekrachtigd worden door een overeenkomst of een convenant.
NSI, de winkeliers(vereniging) en de (deel) gemeente - vastgelegd. De afspraken gaan over de gestelde doelen en uitgangspunten voor de aanpak. Besproken wordt in welke vorm deze afspraken worden vastgelegd. Dat kan bijvoorbeeld met een intentieovereenkomst of met een convenant. Ontwerpfase en realisatiefase De concretisering van deze fasen is afhankelijk van de afspraken die in de definitiefase zijn gemaakt. Op basis van de gestelde doelen in de definitiefase zullen concrete activiteiten (kunnen) worden benoemd zoals het maken van een ontwerp voor fysieke aanpassingen van het winkelcentrum en plan voor branchering. In de realisatiefase worden plannen uitgevoerd.
Voor de deelgemeente is belangrijk dat gemeente Rotterdam bestuurlijk betrokken blijft c.q. wordt bij de ontwikkelingen voor Winkelcentrum Zevenkamp. Dit is van belang voor de periode na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014 en de overgang van deelgemeentebestuur naar gebiedscommissie. Voorgesteld wordt om de integrale aanpak daarom in het gebiedsplan Prins Alexander op te nemen. Definitiefase De definitiefase volgt aansluitend op de initiatieffase. In deze fase worden afspraken tussen de betrokken partijen - de eigenaar Vastgoedfonds
35
BIJLAGE
Bijlage I: Initiatieffase en voorbereiding
Wat Initiatieffase Bespreken uitkomsten verkenning
Wie
Wanneer
Resultaat
Deelgemeente NSI
Oktober ‘13
Draagvlak Commitment
Bespreken uitkomsten verkenning
Deelgemeente Winkeliers Winkeliersvereniging Deelgemeente Dagelijks Bestuur Deelgemeente Deelraad/commissie(s) Deelgemeente Bewoners
Oktober ‘13
Draagvlak Commitment
Oktober ‘13
Bestuurlijk draagvlak
November ‘13
Informatie en gedachtewisseling
November ‘13
Draagvlak
Deelgemeente NSI Winkeliers Winkeliersvereniging
December ‘13
• Structuur samenwerking • Ambassadeurs (vertegenwoordiging winkeliers) • Ondersteuning winkeliers
Vastleggen afspraken (intentieovereenkomst/convenant)
Deelgemeente NSI Winkeliersvereniging
Januari ‘14
• Vastleggen samenwerking • Afspraken uitvoering
Projectplan
Projectgroep: Deelgemeente NSI Vertegenwoordiging winkeliers Ondersteuning winkeliers
Januari ‘14
• Doelstelling (PvA) • Producten • Activiteiten • Planning • Financiën • Organisatie • Communicatie
Besluit integraal plan Informeren integraal plan Terugkoppeling verwerken participatie en missie voor de toekomst Voorbereiding Organisatie
36
BIJLAGE
Bijlage I: Overzicht van kort, middel en lange termijn acties
Wat Realisatie korte termijn Aanpak zwerfvuil
Wie
Wanneer
Resultaat
Deelgemeente
Schoon/heel/veilig
Schoonmaak metrotunnel
Deelgemeente
t/m december ’13 (extra inzet) Oktober ‘13
Schoon/heel/veilig
Beheer en onderhoud openbare ruimte (onkruid, veegacties) Groepsaanpak
Deelgemeente
Oktober ‘13
Schoon/heel/veilig
Deelgemeente
Schoon/heel/veilig
Leegstand winkels
NSI
t/m december ‘13 (extra inzet) Oktober t/m december ‘13
Realisatie middel-/lange termijn Communicatie/marketing
Projectgroep
Februari ‘14 (start)
Samenwerking en communicatie • Identiteit (kleur/aankleding/ vormgeving) • Communicatiemiddelen (nieuwsbrief, posters, flyers, website) • Verwijzing winkelcentrum (vlaggen/borden) • jubileum
Projectgroep
Februari ‘14 (start)
Opzet nadere planvorming over: • branchering • vergroting supermarkt • stedenbouwkundige verbeteringen: entrees, gevels • inrichting plein • inschakeling externen
Structurele verandering winkelcentrum
Uitstraling/aantrekkelijkheid • Verhuur • Tijdelijk gebruik • Aankleding lege winkels
37
MIJN WIJK
| zevenkamp
Ontwerp en opmaak: Pixel:ID, Rotterdam Dit is een uitgave van Deelgemeente Prins Alexander
