Instellingsplan

o n z S

e

A M e

N

b

e

l

o

f

t

L

E

V

I

N G

e

A

A N

D

E

Instellingsplan 2012-2016

k w a p

r o

m a

s

f

e

s

s

t

e

r

s

i

o n a

i

t

e

i

t

s

k g

e

r

i

c h

t

l p

v

l

a

l

a

k

t

i

o n d

e

r

z o

a

t

i

o r

r

i

s

j

e

e

k

c

u

l

t

u u

r

Kennis in interactie Instellingsplan 2012-2016

Inclusief prestatieafspraken met de overheid

Inhoud Woord vooraf  5

Naar een hoogwaardige kennisinstelling  33

Onze visie  9

Onderzoek 49 Beroepspraktijk en regio  53

De HAN: kwaliteit en ambitie  9 Een duidelijk profiel  11

Kwaliteit is mensenwerk   60

Speerpuntenbeleid: inhoudelijke zwaartepunt­

Implementatie 70

Operational excellence  67

vorming 13 De keuze van speerpunten  13 De organisatie van speerpunten  15 De internationale dimensie  16 Onderwijsvisie 19

Bijlage A De han in 2016; prestatie­afspraken

met de overheid  78 Bijlage A1 Definities en bronnen bij

indicatoren prestatieafspraken  83 Bijlage B1 Honours- en

Waar staan we nu?  19 Onderwijskwaliteit bacheloropleidingen  21 Masters   23 Onderzoek 23

excellentieprogramma’s 87 Bijlage B2 De speerpunten; samenvattingen

van de ‘business cases’  89 Bijlage B3 Centre of Expertise Logistiek  104

Contractonderwijs en adviesdiensten  24 Beroepspraktijk en regio  24 Ondernemerschap 26

Bijlage B4 Consultatieronde regiopartners

maart 2012  106

Mens en organisatie  28 Context 29 Samenvattend 30 Onderwijs 33

4

5

De koers die we in dit instellingsplan voor de periode 2012-2016 uitstippelen, bouwt voor een deel voort op de bestaande strategie. Ons ambitieniveau gaat daarbij wel omhoog. Dat vraagt de samenleving ook van ons. We gaan de HAN krachtig verder ontwikkelen tot een university of applied sciences: een instelling voor modern hoger beroepsonderwijs, met opleidingen die verweven zijn met praktijkgericht onderzoek, internationaal zijn georiënteerd en kennis leveren die van nut is voor de maatschappelijke en economische ontwikkeling van de regio.

We weten waar we goed in zijn. Op een aantal terreinen

overheid vanaf 2016 mogelijk budgettaire consequen­

van onderwijs en onderzoek sluiten we in samenspraak

ties verbindt aan de realisatie.

met bedrijven en instellingen aan bij de regionale eco­

Deze prestatieafspraken zijn nog in concept. Half

nomische en maatschappelijke agenda. Hierop ont­

september brengt de zogeheten Reviewcommissie

wikkelen we de komende periode onze speerpunten.

over deze voorgestelde afspraken een advies uit aan staatssecretaris Zijlstra. Voor 1 november zullen de

In dit instellingsplan geven we aan wat ons te doen

prestatieafspraken definitief zijn gemaakt.

staat als maatschappelijke organisatie. Het bevat onze doelstellingen en onze beloften aan de samen­

Dit plan kan niet zonder breed draagvlak en is tot

leving.

stand gekomen na zorgvuldige consultatie en overleg.

Wat betreft die doelstellingen en beloften kent dit in­

Ambities en de opeenvolgende concepten van dit

stellingsplan een noviteit. Een deel ervan bevat ‘pres­

plan zijn regelmatig onderwerp van gesprek geweest

tatieafspraken’ die we met de overheid zullen maken.

(in oriënterende en besluitvormende zin) met faculteits­

Deze zijn direct afgeleid van onze plannen en ambi­

directies, instituutsdirecties en staf en met de Mede­

ties, maar hebben een bijzondere status doordat de

zeggenschapsraad en de Raad van Toezicht. 6

In de aanloop van het plan hebben we alle instituten en service units bezocht en zijn in direct gesprek ge­ gaan met docenten en medewerkers. De resultaten van een enquête onder onze studenten en medewerkers laten zien dat er brede steun is voor de gekozen koers. Er hebben vijf regionale consultaties met stakeholders (bijlage B4) plaatsgevonden, vooral om na te gaan of de gekozen speerpunten kunnen rekenen op steun van onze regio. In een enkel geval is afgezien van een bepaald (concept)speerpunt, in een ander geval is op verzoek van de regio een speerpunt toegevoegd. Een van de consultaties was euregionaal van aard, gezien de nauwe verwevenheid van onze regio (maatschap­ pelijk en economisch) met het Duitse achterland. Met de ons omringende collega-hogescholen hebben we afgestemd over de gekozen profilering en speer­ punten. Voor een belangrijk deel zijn we complemen­ tair in onze keuzes en op sommige onderdelen kun­ nen we goed samenwerken. We zetten ons ervoor in om onze omgeving te laten zien en ervaren dat de HAN een kennisinstelling is die dankzij een open verbinding met de beroepspraktijk en de (eu)regio een belangrijke bijdrage levert aan de sociale en economische ontwikkeling.

College van Bestuur augustus 2012

7

8

9

Onze visie

eigen verantwoordelijkheid en de wil om ook het beste

Onze maatschappelijke opdracht is helder: studenten

uit zichzelf te halen. We bieden aanvankelijk structuur,

op een hoog niveau opleiden en beantwoorden aan

maar willen dat studenten op enig moment het heft in

de vraag naar hooggeschoolde, innovatieve en onder­

eigen hand nemen.

nemende mensen. Het is daarbij onze overtuiging dat dit doel het beste gediend is met wat wij ‘onderwijs­

Onderzoek hoort bij ons en krijgt een natuurlijke plek

leergemeenschappen’ noemen. We willen ons onder­

in wat we doen. Ons onderzoek is praktijkgericht, inno­

wijs meer en meer organiseren in voor de studenten

vatief en draagt bij aan de kwaliteitsverbetering van ons

herkenbare entiteiten en in gebouwen en een omge­

onderwijs. Het gaat om een continue wisselwerking:

ving die de identiteit uitstralen van het beroep waar

onderzoek innoveert en verbetert de beroepspraktijk,

we voor opleiden. Dat gaat het best met docenten en

wat ‘materiaal’ oplevert voor verbetering van het onder­

medewerkers die de ruimte voelen om eigenaar van

wijs aan de toekomstige beroepsbeoefenaren.

het onderwijs te zijn en mee vormgeven aan die eigen identiteit.

We zetten de komende jaren een duidelijk HANkwaliteits­keurmerk neer en beloven dat ons onderwijs

Onze onderwijsprogramma’s zijn zo ingericht, dat als

over de hele linie aan dat keurmerk voldoet. Daarmee

onze studenten ‘afzwaaien’, ze met kennis en kunde

creëren we een brede basis van goed bacheloronder­

toegerust zijn om als onderzoekende, ondernemende

wijs. Boven op dat brede en solide fundament gaan

beroepsbeoefenaren zichzelf een mooie toekomst te

we selectief concentraties ontwikkelen van onder­

bezorgen én innovatieve bijdragen te leveren aan de

zoek, minoren en masteropleidingen. We gaan daar­

economische en maatschappelijke ontwikkeling van

bij uit van onze eigen kracht én waar de samenleving

de samenleving. Dat is onze wettelijke plicht en we

behoefte aan heeft. We bekennen kleur.

voelen het als onze maatschappelijke verantwoorde­ lijkheid. Daarbij zoeken we de goede wisselwerking met de student. Wij organiseren de onderwijsleergemeen­ schap, ontwerpen een uitdagend en voldoende in­ tensief programma, nodigen onze medewerkers uit het beste uit zichzelf te halen en bieden onderwijs dat studenten een optimale kans geeft op een goede toekomst, doordat we daar met werkgevers goed over gesproken hebben. We vragen van studenten inzet,

10

11

De han wil een brede multisectorale hogeschool blijven, met een dekkend aanbod in die sectoren waar zij actief is. Recent arbeidsmarktonderzoek1 in de regio Gelderland laat zien dat er in relatieve zin voor hoger opgeleiden krapte bestaat op de arbeidsmarkt; de zogeheten ‘krapte-index’ is relatief het hoogst in de (para)medische sfeer. Dat laatste heeft te maken met het ‘Health-profiel’ van de regio. Om die relatief krappe arbeidsmarkt nu en in de toekomst te kunnen blijven bedienen, moet de han de breedte van haar assortiment behouden; zeker ook doordat vaststaat dat een relatief hoog percentage van onze studenten uit de regio komt.

De HAN is een geprofileerde instelling met een doel­

Hier is in de afgelopen jaren een kwalitatief stevige

bewuste keuze voor een Nijmeegs profiel en een

basis gelegd van een economisch opleidingen­aanbod

Arnhems profiel. In Nijmegen ligt de nadruk op ge­

(Arnhem Business School) en van een internationaal

drag & maatschappij, gezondheid, sport en opleiden,

aanbod bij techniek (in het bijzonder Automotive).

in Arnhem op techniek. Beide campussen bieden

De keuze voor een breed assortiment van voltijdse

breed economisch onderwijs en een lerarenopleiding

bacheloropleidingen met als ambitie dat over de hele

primair onderwijs. Ze hebben ook beide een interna­

linie kwaliteit en niveau stijgen, noemen wij onze

tionaal profiel. Deze profilering laten we intact, waarbij

breedtestrategie. Alle opleidingen dienen te voldoen

we op de Arnhemse campus de Engelstalige program­

aan een gegarandeerde basiskwaliteit die we aan de

ma’s voor ‘degree seeking’ studenten uit het buiten­

hand van heldere indicatoren doorlopend meten. In

land verder uitbouwen tot een uniek profielkenmerk.

de prestatieafspraken met de overheid garanderen we

1

Provinciale en regionale discrepantieanalyse Gelderland, Broersma en Van Rijn, Groningen, 21 maart 2012.

12

een minimale kwaliteit van onze opleidingen: ze zijn

geven aan de (selectieve) ontwikkeling van professio-

geaccrediteerd en kennen een studenttevredenheid

nal masteropleidingen en aan de ontwikkeling van ons

van minimaal een 7. Onderdeel van deze basiskwali­

praktijkgerichte onderzoek in verbinding met het on­

teit is dat we elke opleiding in de voor haar relevante

derwijs. We zullen terughoudend zijn in de ontwikke­

context plaatsen en deze zodoende een ‘couleur loca­

ling van associate degree-programma’s (Ad’s).

le’ krijgt. Elke opleiding krijgt een doorlopende leerlijn onderzoek die past bij die opleiding. Datzelfde geldt

De HAN streeft naar een internationaal profiel: alle

voor de internationale dimensie, passend bij de be­

opleidingen zorgen voor internationalisering van het

treffende opleiding en de beroepspraktijk waar deze

curriculum. Ze doen dat in de vorm en de mate die

zich op richt.

passen bij het beroep waartoe ze opleiden.

Naast een strategie gericht op kwaliteitsverbetering

De HAN is een hogeschool met een publieke

en niveauverhoging in den brede, geven we ruimte

oriëntatie. In de prestatieafspraken geven we aan

aan profilering en excellentie; we hanteren naast onze

dat we een hogeschool willen zijn met een duidelijk

breedtestrategie een dieptestrategie. We doen dat op

publiek profiel. Vanuit die insteek geven we geen

verschillende manieren. Bij het onderwijs doen we dat

prioriteit aan commerciële activiteiten. Het is wel

in de vorm van speciale programma’s voor studenten

onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om een

die meer willen en kunnen. We ontwikkelen (en heb­

selectief aanbod (na)scholingsfaciliteiten te bieden

ben die nu ook al) voor hen zogenoemde ‘honours’-

die het werkveld en deelnemers financieren en waarin

en excellentieprogramma’s. Boven op het palet van

private partijen niet voorzien. Overigens scharen

bacheloropleidingen en de meer basale verbinding

we hier onze (niet-bekostigde) masteropleidingen

van onderzoek met ons onderwijs ontwikkelen we

nadrukkelijk niet onder. Het verzorgen van dit

speerpunten: synergetische concentraties van hoog­

onderwijs rekenen wij tot onze publieke taak en

waardig onderzoek, uitstekende masteropleidingen

vragen de overheid op dit punt dat ook als zodanig

en minoren.

te erkennen en over te gaan tot bekostiging van dit onderwijs. Deze opleidingen zijn volgens de regels

De HAN wil haar (nu al stevige) positie in de markt

van de overheid geaccrediteerd en worden allerwegen

van leren voor werkenden verder versterken en zal een

gezien – niet in de laatste plaats door de commissie

selectiever en hoogwaardig aanbod ontwikkelen van

Veerman – als een noodzakelijke aanvulling op het

haar deeltijdonderwijs. Onderwijs dat voldoet aan de

palet aan hoger onderwijs in Nederland.

criteria maatschappelijke (toegevoegde) waarde, vol­ doende schaal en bovengemiddelde kwaliteit. De HAN wil zich verder ontwikkelen tot een university of applied sciences (UAS). Dat houdt in dat we prioriteit

13

Speerpuntenbeleid: inhoudelijke zwaartepunt­vorming

De keuze van speerpunten

De HAN wil gericht bijdragen aan het te gelde

mende mate geënt op het landelijke topsectorenbe­

maken van kennis, gelooft in de claim dat kennis

leid. Regio’s stellen zich de vraag in welke sectoren

de motor is van economische ontwikkeling en

ze sterk zijn en met welke sectoren ze zich binnen dit

koppelt haar uitstekende staat van dienst op het

beleid willen profileren.

gebied van stimuleren van ondernemerschap en het

Een eerste analyse van de economische agenda’s

2

Het regionale economische beleid wordt in toene­

organiseren van valorisatieprogramma’s aan haar

van de provincie Gelderland, de Stadsregio Arnhem-

speerpuntenbeleid.

Nijmegen, de kerngemeentes Arnhem, Nijmegen en Doetinchem, de ‘Exzellenz’-clusters in Nordrhein-

Leidend bij de keuze voor deze HAN-speerpunten is

Westfalen, het kaderprogramma Horizon 2020 en de

het nieuwe bedrijfslevenbeleid (het topsectoren­

eigen sterktes van de HAN heeft geleid tot een eerste,

beleid), de uitgangspunten van dit beleid voor de

voorlopige keuze voor sectorale speerpunten: High

regionale sociaal-economische ontwikkeling, de mate

Tech Systemen en Materialen, Chemie, Energie- en

waar­in een koppeling gelegd kan worden met onze

Milieutechnologie, Creatieve Industrie, Life Sciences

eigen sterktes en de bijdrage die wij kunnen leveren

& Health, Logistiek en Food. Naast deze economi­

aan het ontwikkelen van deze regionale topsectoren.

sche sectoren hebben we daarbij ook een keuze ge­

Daarbij zien we voor onszelf een drieledige rol weg­

maakt voor enkele maatschappelijk relevante topsec­

gelegd:

toren: Zorg & Welzijn, Sport en Onderwijs.

• Het bieden van een antwoord op het verwachte tekort (kwalitatief en kwantitatief) aan arbeids­

In nauw overleg met de faculteiten is op basis van een

krachten in de diverse sectoren (de Human Capital

eerste toetskader een nadere inhoudelijke invulling

Agenda).

gegeven aan deze sectorale speerpunten.

• Het versterken van de vraagsturing tussen onder­ wijs, onderzoek en bedrijven/instellingen. • De innovatie via het praktijkgerichte onderzoek (valorisatie).

Vervolgens is per voorlopig vastgesteld speerpunt een ‘business case’ opgesteld. In deze business case is aangetoond hoe relevant en kansrijk de ontwikkeling van het speerpunt is.

2

 alorisatie: het beschikbaar maken van kennis voor economische en V maatschappelijke benutting.

14

Daarbij zijn de volgende criteria gehanteerd3:

faculteit heen (multidisciplinariteit) en waaruit die

1 De verbinding van het speerpunt met de

betrokkenheid bestaat.

(regionale) topsectoren en de maatschappelijke uitdagingen. Het gaat om de aansluiting bij het

5 De ambities rondom het speerpunt. Hierbij gaat

landelijke topsectorenbeleid, bij het economische

het om een concrete beschrijving van doel­stel­

programma van de provincie Gelderland (prio­

lingen en producten/diensten ten aanzien van:

ritaire programma’s en brede economie), bij

• Het onderzoek en de onderzoeks­

de Human Capital Agenda’s en bij de relevante bedrijvigheid en bedrijvenclusters in de regio.

programmering. • Het onderwijs. Vooral van belang is de

Extra aandacht ook voor de aansluiting bij Nord­

aansluiting bij de Human Capital Agenda’s

rhein-Westfalen en de Europese uitdagingen.

(kwalitatief en kwantitatief vergroten van in- en uitstroom voor de betreffende sector) en de

2 Het huidige ‘trackrecord’. Hierbij gaat het om het huidige onderwijsaanbod op het speerpunt, verworven onderzoeksopdrachten en resultaten

mogelijkheden voor differentiatie (minoren, honoursprogramma’s, masters). • Valorisatie: kennisdisseminatie, afstudeer­

daarvan, overzicht van valorisatieactiviteiten

projecten, starters en dergelijke. Belangrijk is de

(zoals spin-offs), participatie in netwerken van

aansluiting bij ‘Gelderland valoriseert!’4.

overheden en bedrijfsleven.

Het gaat om excellentie en om het onder­ scheidend vermogen ten opzichte van collega-

3 De verbinding met werkveld en regio. Dit betreft

hogescholen.

de vraag hoe de omgeving (bedrijven, instellingen en overheden) bij de ontwikkeling van het speerpunt betrokken is/wordt. Vraagsturing en

6 De uitvoerbaarheid van de ambities. Dit betreft: • Een beschrijving van de strategie om de

mogelijkheden voor publiek-private samenwerking

kloof tussen huidige situatie en de ambitie te

zijn belangrijke aandachtspunten.

overbruggen. • Een realistische planning van activiteiten

4 De verankering van het speerpunt in onze breedte- en dieptestrategie. De centrale vraag hierbij is of het speerpunt voldoende verbonden

gedurende de vier jaren. • Een realistische inschatting van benodigde financiële middelen en menskracht.

is met de brede basis om als vliegwiel voor kwaliteitsverbetering te kunnen fungeren. Belangrijk daarbij is het aantal opleidingen en lectoren dat bij het speerpunt betrokken is, zowel binnen een faculteit als over de grenzen van de 3

15

De criteria zijn ontleend aan die voor een Centre of Expertise.

4 Een omvangrijk project (totaal € 12,5 miljoen) dat loopt van 2012 tot en met 2017 en waarvan de HAN penvoerder is. Hierin hebben enkele kennisinstellingen (HAN, ArtEZ en RU), bedrijven en overheden – met name de provincie Gelderland – hun krachten gebundeld voor meer innovatie en werkgelegenheid in de regio en de opbouw van een regionale valorisatie-infrastructuur. (Zie ook hoofdstuk 4, onder ‘Beroepspraktijk en regio’.)

• Een realistische inschatting van de te verwerven

Speerpunten han

Faculteit

Vooral van belang is de eigen prioriteitstelling

Automotive

Techniek

van de instelling/faculteit wat betreft de inzet

Duurzame (elektrische) energie

Techniek

Biodiscovery

Techniek

Sneller herstel

Gezondheid, Gedrag en Maatschappij

getoetst en gevalideerd. De beoordeling van de busi­

Vitale leefomgevingen, kleine kernen

Gezondheid, Gedrag en Maatschappij

ness cases en de conclusies uit de consultatierondes

Talentherkenning en -ontwikkeling in sport

Gezondheid, Gedrag en Maatschappij

is besloten niet zelfstandig het speerpunt Logistiek te

Ondernemen en ondernemerschap

Economie en Management

ontwikkelen, maar gezamenlijk met de zes hogescho­

Leren met ict

Educatie

baten (eerste, tweede en derde geldstroom).

van middelen en capaciteiten. Vervolgens hebben we in (eu)regionale consultatie­ rondes met relevante stakeholders de gemaakte keuzes

hebben geleid tot enkele wijzigingen in de keuze. Zo

len van het Kennisakkoord Logistiek een aanvraag voor een Centre of Expertise Logistiek in te dienen (zie bijlage B3). Hetzelfde geldt voor het speerpunt

Bijlage B2 bevat een korte inhoudelijke beschrijving

Creatieve Industrie: niet zelf ontwikkelen maar aan­

per speerpunt aan de hand van de hiervoor genoemde

sluiten bij het initiatief van onze collega-hogeschool

zes criteria. We hebben de omliggende hogescholen

ArtEZ. Eén speerpunt is mede op verzoek van vele ex­

(Saxion, Windesheim, Avans, Fontys Hogescholen en

terne stakeholders toegevoegd: Ondernemen en on­

Christelijke Hogeschool Ede) geïnformeerd over onze

dernemerschap. Dit betreft een sectordoorsnijdend

speerpunten; in voorkomende gevallen voeren we af­

speerpunt waarbij de HAN in de afgelopen jaren al een

stemmingsoverleg.

belangrijke reputatie heeft opgebouwd. Uiteindelijk heeft dit proces geleid tot de keuze voor 5

de volgende acht speerpunten .

De organisatie van speerpunten Met een speerpunt geven we een antwoord op de spe­ cifieke behoeften in de betreffende sector in termen

5



Bij de keuzebepaling zijn o.m. de volgende documenten geraad­ pleegd: – De innovatieagenda’s van de negen topsectoren, incl. de Human Capital Agenda’s. – Masterplan Bèta en Technologie: naar 4 op de 10 – meer techno­ logietalent voor Nederland (2012). – Foto economische zwaartepuntvorming HBO techniek (1 maart 2012), platform Bèta Techniek. – Sociale infrastructuur agenda (NWO 2012). – Statenvoorstel prioritair programma topsectoren en innovatie (2012). – Provinciale en regionale discrepantieanalyse Gelderland – aanslui­ ting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt 2015 (maart 2012).

van voldoende en voldoende gekwalificeerde beroeps­ krachten, vergroten van het innovatief vermogen en (nieuw) ondernemerschap. Een speerpunt vormt een samen­hangend geheel van opleidingen, praktijk­ gericht onderzoek en kennisvalorisatie. Excellentie en profilering vormen daarbij de sleutelbegrippen. Speerpunten worden georganiseerd in de vorm van programma’s die dwars door de bestaande organi­ 16

satorische entiteiten van kenniscentra en onderwijs

De internationale dimensie

(bachelor, master, ‘leven lang leren’) heen lopen. Bij

Zoals hiervoor al aangegeven hebben speerpunten bij

voorkeur heeft een speerpunt een internationale en/

voorkeur ook een internationale dimensie. Een eerste

of euregionale dimensie. Vanuit een speerpunt wordt

vergelijking met de Exzellenz-clusters van de deel­

interfacultaire en multidisciplinaire samenwerking ge­

staat Nordrhein-Westfalen maakt duidelijk dat zeker

stimuleerd en mogelijk gemaakt.

in de euregio voldoende aanknopingspunten liggen voor gezamenlijke projecten. Maar ook breder, zoals

Vraagsturing vanuit de sector staat bij de ontwikke­

in het kader van KP76 en het toekomstige kaderpro­

ling van een speerpunt centraal. Nauwe samenwer­

gramma Horizon 2020, liggen er goede mogelijkhe­

king met regionale bedrijven(platforms)/instellingen,

den. Internationale projecten leiden tot een verhoging

overheden en andere publieke organisaties is een

van de kwaliteit van onderwijs en onderzoek binnen

voorwaarde voor succes.

de speerpunten, versterken onze profilering en ma­

Middels onder andere de verbinding van de speer­

ken financiering van onze regionale ambities meer

punten met het project ‘Gelderland valoriseert!’, de

mogelijk (‘Regionally integrated, globally connected’).

netwerkorganisatie Zorgalliantie en het HAN Smart

Voorwaarde daarvoor is dat we per speerpunt een hel­

Business Centre worden hiervoor de nodige condities

dere strategie en de juiste partnerships ontwikkelen.

geschapen.

De gerealiseerde uitbreiding van het Subsidiebureau

Niet alle opleidingen, kenniscentra en individuele

met deskundigheid op het terrein van internationale

lectoraten zullen in eerste instantie in gelijke mate

subsidies is hiervoor een belangrijke succesfactor.

verbonden zijn aan de speerpunten. Naarmate speer­ punten zich verder ontwikkelen zal de bijdrage van onderwijs en onderzoek, ook vanuit de breedte maar zonder deze te verliezen, toenemen.

6

17

 e volledige naam van KP7 is het 7e kaderprogramma voor onderzoek D en technologische ontwikkeling van de EU. Het zal zeven jaar duren, van 2007 tot en met 2013. Het programma heeft een totaalbudget van meer dan 50 miljard euro.

18

19

Onze doelstellingen hebben we zo realistisch mogelijk geformuleerd. We baseren ons hierbij op een (‘swot’-)analyse van de bestaande situatie, waarin we sterke en minder sterke punten kunnen aanwijzen. De sterke punten bieden een goede uitgangspositie om onze ambities verder waar te maken. Op andere punten zullen we ons eerst moeten verbeteren, wil van doorontwikkeling sprake kunnen zijn. Die beweging moeten we maken in een tijdsgewricht met veel onzekerheden en een aantal fundamentele wijzigingen in de bekostiging en in het overheidsbeleid. Onderwijsvisie

• Wij willen jonge professionals afleveren die vanuit

Onze visie op onderwijs is gebaseerd op de volgende

zelfstandigheid hun beroep gaan uitoefenen. Om

uitgangspunten:

die reden rekenen wij het tot onze opdracht jonge

• Al ons onderwijs dient het doel om professionals

mensen die zelfstandigheid bij te brengen en be­

op te leiden; daarom willen wij dat studenten

vorderen het zelf verantwoordelijkheid nemen voor

onderwijs aangeboden krijgen dat in dienst staat

zowel de studie als – later – de uitoefening van hun

van dat doel. Anders gezegd: we willen de beroeps­

beroep. De opbouw van onderwijsprogramma’s

gerichtheid bevorderen en we doen dat concreet

is daarop afgestemd. Studenten krijgen in de be­

via het leren vanuit beroepstaken. Beroepstaken

ginfase van hun studie meer structuur en naar het

maken in het ontwerp van ons onderwijs de brug

einde toe steeds meer eigen verantwoordelijkheid.

tussen eisen die de professie stelt en het concrete

• We zijn ons ervan bewust dat niet alle studenten op

aanbod in de onderwijseenheden (owe ’s).

elkaar lijken: mensen zijn verschillend en doelgroe­ pen zijn verschillend. Dit geldt niet in de laatste

20

plaats voor voltijdonderwijs aan jonge mensen

Grafiek 1 Groei in studentaantallen 2001-2011

versus deeltijdonderwijs in het kader van ‘leven lang leren’.

Aantallen inschrijvingen per jaar 30.000 28.361

We hebben een breed aanbod van opleidingen, ver­ deeld over twee campussen. Welbewust elk met een duidelijk eigen profiel. De campus in Arnhem is hoofdzakelijk technisch en economisch. Ook is er een deel van de HAN-Pabo gevestigd. Nijmegen profileert zich vooral op gezondheid, sport, gedrag & maat­

15.000

tijd, deeltijd en duaal). Veel studenten zijn onder de

23.033 18.244 18.777

19.865

20.903

0

ook economische opleidingen en ‘life sciences’.

hebben veel opleidingen verschillende varianten (vol­

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Groei in % per jaar 10,2%

10% 8,4%

6,7%

20 jaar bij de start van hun opleiding en komen recht­ streeks van het havo, mbo en in mindere mate vwo,

5,8%

5%

anderen vallen in de categorie ‘werkend lerenden’ en

5,2%

zijn vaak wat ouder. In totaal gaat het om afgerond

2,9%

30.000 studenten (10.000 in Arnhem en 20.000 in Nijmegen), verdeeld over 63 bacheloropleidingen, 21 masteropleidingen en zeven associate degrees. Dat

29.519 29.925

26.588

7.500

schappij en op educatie, daarnaast kent deze campus

De studentenpopulatie is divers samengesteld en dus

24.968

22.500

25.771

4,1% 3,2%

3,2%

2% 1,4%

0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

aantal studenten is in de afgelopen periode behoorlijk gegroeid: tien jaren geleden waren er nog iets meer dan 18.000 studenten. Grafiek 1 laat zien welke groei

Als we kijken waar onze studenten vandaan komen,

de HAN de afgelopen jaren heeft moeten accommo­

dan zien we dat bijna 70% uit de regio komt en dat

deren. Die groei is disproportioneel hoog geweest als

56% van de afgestudeerden in Gelderland en 37% in

we deze vergelijken met de landelijke trend. De groei

een aangrenzende provincie gaat werken.1 Mede op

van de instroom bij de HAN in de periode 2005-2010

basis van dit gegeven, koestert de HAN haar regionale

bedraagt 21% en ligt fors boven het landelijk gemid­

inbedding en identiteit.

delde (13%).

De HAN is met het deeltijdonderwijs relatief groot in Nederland en is als een van de weinige hogescho­

21

1 Volgens de instroomgegevens 2011-2012 van de HBO-raad resp. de HBO Monitor 2011. Onze regio definiëren we als: Apeldoorn/MiddenIJsselgebied, Arnhem/Nijmegen en omstreken, Noord-Limburg, Oostelijk Maas en Waal, Zuidelijke Achterhoek.

len sinds 2001 gegroeid. Is ons marktaandeel in het voltijdse onderwijs 9,7%, in het deeltijdonderwijs be­ draagt dat 12,8%. Op dit moment studeert bij de HAN

Tabel 1 O verzicht van accrediteringen (nqa Instellingsportret han 2005-2011)  

Onvoldoende

Voldoende

Goed

Excellent

17,2% in deeltijd. De grootste groep deeltijders is in

Doelstellingen

0

0%

39

11%

321 89%

0

0%

de leeftijd van 25-34 jaar. De HAN is dus een instelling

Programma

0

0%

369

38%

590 61%

1

0%

voor relatief jonge werkend lerenden. De omvang van

Inzet personeel

0

0%

77

21%

283 79%

0

0%

het duaal onderwijs is vrij bescheiden.

Voorzieningen

0

0%

107

45%

131 55%

2

1%

Interne kwaliteitszorg

0

0%

84

23%

273 76%

3

1%

Resultaten

2

1%

186

78%

48 20%

2

1%

Totaal

2

0%

862

34% 1646 65%

8

0%

Onderwijskwaliteit bacheloropleidingen Kijken we naar de verschillende kenmerken van onze onderwijskwaliteit, dan zien we een wat wisselend beeld. De HAN mag zich verheugen in een overwegend goe­

Tabel 2 meerjarig overzicht van scores nqa   % excellent

2006

2007

2008

2009

2010

0%

0%

0%

0%

0%

de beoordeling bij accreditaties.

% goed

58%

65%

73%

66%

72%

Uit die accreditaties blijkt dat we over het algemeen

% voldoende

42%

34%

27%

34%

27%

goede docenten hebben die goed onderwijs geven. De

% onvoldoende

0%

0%

0%

0%

0%

scores bij de toetsing en beoordeling en het gereali­

% geen oordeel

0%

0%

0%

0%

0%

seerde eindniveau spreken iets minder tot de verbeel­ ding; hier gaat het bij het grootste deel om de score ‘voldoende’. Tabellen 1 en 2 geven van onze instelling

De tevredenheid van bachelorstudenten die zij jaarlijks

een aardig beeld.

in een enquête (nse) aangeven, is voor ons een twee­ de belangrijke kwaliteitsindicator. Hier scoort de HAN

Compact samengevat:

ten opzichte van andere hogescholen iets onder het

• Scores vertonen een stijgende lijn gelet op de ver­

landelijke gemiddelde. Overigens betekent dit dat bij

houding ‘voldoende’/ ‘goed’. • Goed in programmeren; goed onderwijs door

de andere hogescholen de stijgende lijn blijkbaar iets steiler is, want bij ons is de tevredenheidscore over

goede docenten (bij 87% van de opleidingen is de

de afgelopen periode opgelopen; het totale kengetal is

score ‘goed’).

van 75% neutraal/positief in 2008 gestegen naar 83%

• Voorzieningen die variëren van voldoende tot goed.

in 2011. Vermeldenswaard is de bovengemiddelde

• Score op toetsing en beoordeling / gerealiseerd

score van bijna 89% bij het oordeel over docenten.

niveau is overwegend ‘voldoende’.

(Zie voor de historische reeks tabel 3.)

Kwaliteitszorgsystemen zijn prima op orde, maar er is aandacht nodig voor het goed en geheel doorlopen van de pdca (Plan-Do-Check-Act)-cyclus en het vol­ doende betrekken van externen.

22

Tabel 3 Overzicht sto/nse sinds 2007 (percentages neutraal en positief)   Kengetal totaal

Onze conclusies: • Toetsen en beoordelen moet een focus zijn.

2008

2009

2010 2011

75%

77%

82%

83%

 

 

 

 

83%

83%

86%

86%

Algemene vaardigheden

-

-

93%

93%

Vaardigheden praktijkgericht onderzoek

-

-

-

86%

Voorbereiding beroepsloopbaan

84%

85%

86%

84%

Docenten

86%

87%

88%

88%

Informatie 1

73%

76%

79%

79%

Studiefaciliteiten 1

67%

70%

83%

83%

Ondersteunende diensten*

93%

95%

95%

96%

Toetsing en beoordeling 1

68%

72%

75%

75%

Studieroosters

64%

68%

76%

77%

68%

70%

77%

77%

Studiebegeleiding

-

-

86%

87%

Internationale studenten*

-

-

74%

76%

Overige faciliteiten en de studieomgeving*

-

-

81%

80%

62%

65%

75%

75%

A s pe c ten o p l eid i n g

Inhoud

1

Studielast 1

Betrokkenheid 1

• We moeten de aandacht voor verbetering van de onderwijslogistiek vasthouden. • We moeten onze kracht – kwaliteit van docenten – beter in stelling brengen. In de Keuzegids Hoger Onderwijs, die voor meer dan driekwart is gebaseerd op de NSE en voor een klein kwart op expertoordelen, staat de HAN op de ranglijst van de grotere hogescholen ex aequo op de achtste plaats met een totaalscore van 59,0. Nummer 1 scoort 71,0 en nummer 17 scoort 51,5. Opvallend in de ranking van de Keuzegids zijn de uit­ schieters bij ons; de hoogste score in de Keuzegids (voltijdbachelor) 2012 is 98 punten en de laagste 44. Bij de slecht scorende opleidingen gaat het behalve om het toetsingsaspect vooral om de organisatie en de informatievoorziening die voor die lage score zorgen.

* Tellen niet mee in het kengetal han-brede aandachtspunten

Kijkend naar het deeltijdonderwijs, zien we een verge­

nse 2011 is leidend, bij lege cellen is voor de betreffende jaren geen informatie beschikbaar

moeten we vaststellen dat de interne aandacht voor

1

lijkbaar beeld van variatie in kwaliteit. Op onderdelen de deeltijd onvoldoende is. Het organisatorisch bij elkaar houden van voltijd en deeltijd is ten koste gegaan

Vergelijken we de HAN met het totale hbo in een cijfer

van de eigenheid van de deeltijd. Dat komt ook tot uit­

op de vijfpuntsschaal, dan komen we op een 3,62 ten

drukking in de meest recente Keuzegids deeltijd 2012.

opzichte van 3,65 landelijk. Op de meeste aspecten

Weliswaar staan we nog (net) in de top 10 van grotere

van studenttevredenheid zitten we een paar honderd­

hogescholen, maar we zijn een aantal plaatsen gezakt

sten onder het landelijk gemiddelde. Uitzondering is

ten opzichte van het jaar ervoor.

de score op ‘toetsing en beoordeling’. Hier staan we

Met het studierendement aan de HAN scoren we boven

op 3,20 tegenover 3,30 bij het totale hbo. Nemen we

het gemiddelde van grote hogescholen, maar verlie­

dit samen met de score op dit kwaliteitsaspect bij de

zen we wel terrein. (Zie hiervoor tabel 4.)

accreditaties, dan blijkt hieruit dat we kwetsbaar zijn. 23

Tabel 4 Overzicht rendement nationaal na 5 jaar Cohort jaar

   

2001

2002

2003

Tabel 5 O verzicht score Keuzegids 2011 masters op hogeschoolniveau

2004

2005

han

57,5% 59,1% 60,3% 59,5%

55,9%

Totaal grote hogescholen

55,9% 57,2% 57,3% 56,2%

54,7%

han

Totaal hbo

57,1% 58,4% 58,5% 57,2%

55,9%

Artez hogschool voor de Kunsten

 

Christelijke hs Windesheim

De daling is bij ons bij het laatst gemeten cohort (2005)

Fontys Hogescholen Hogeschool van Amsterdam

verhoudingsgewijs wat sterker. Landelijk daalt het ren­

Aantal opleidingen

Score

10

70

7

63

4

63

21

62

4

59

dement met 1,5 % naar 54,7 en bij de HAN is dat met 3,6 % naar 55,9. We hebben een verklaring. De enorme en disproportioneel grote groei heeft de HAN wat instabiel

Over de breedte van het aanbod scoort de HAN de

gemaakt, zeker doordat deze groei samenviel met een

toppositie in de Keuzegids 20112. Ook bij de tevre­

HAN-brede vernieuwing van onderwijsprogramma’s.

denheidscore onder de studenten zit het prima:

Aspecten waar we goed op moeten letten:

zo goed als 90%. De masters richten zich op de ver­

• De verwijzing en de studievoortgang aan het einde

dere ontwikkeling van zowel de professionals als de

van de propedeuse- en het begin van de hoofdfase.

beroepspraktijk waarin deze werkzaam zijn. Er is ook

• Het relatief behoorlijk achterblijven van het studie­

een hechte band met het praktijkgerichte onderzoek.

succes bij mannelijke studenten. • Terugdringing van studievertraging (wegnemen barrières, verbeteren studiegedrag, persoonlijke

Daarmee spelen deze opleidingen een belangrijke rol in de interactie tussen studenten/professionals, docenten/onderzoekers en de beroepspraktijk.

aandacht).

Onderzoek Masters

Onderzoek bij de HAN is ondergebracht in 39 lecto­

Onze masteropleidingen – kleinschalig van opzet en

raten, geclusterd in zeven facultaire kenniscentra. We

ondergebracht in het interfacultaire instituut HMP

zijn met dit praktijkgerichte en innovatieve onderzoek

(HAN Master Programma’s) – doen het zeer goed.

op de goede weg. Dat is de conclusie van de Valida­

Zie hiervoor tabel 5. 2 Na vaststelling van dit plan door het CvB kwam de Keuzegids Masters 2012 uit. Daarin wordt het beeld van de HAN als hogeschool die goede masters aanbiedt, bevestigd. Nu meer hogescholen en meer opleidingen beoordeeld zijn, blijft de HAN hoog in de rangorde staan: een gedeeld tweede plek en samen met de HU op de eerste plaats waar het de grote multisectorale hogescholen betreft.

24

tiecommissie Kwaliteitszorg Onderzoek, VKO3. Deze

het begin van het studiejaar 2011-2012 is dit respectie­

commissie toonde zich enthousiast over ons beleid,

velijk tegen de 55% en 6%.

de organisatie en de kwaliteitszorg bij het praktijkge­ richt onderzoek. Zij stelde de HAN ten voorbeeld aan andere hogescholen.

Contractonderwijs en adviesdiensten Als gevolg van de economische teruggang is in dit

Ook een aantal afzonderlijke onderzoeksvisitaties

deel van het portfolio ingrijpend gesneden in de kos­

hebben gunstige resultaten opgeleverd. Een ander

tenstructuur, met als positief gevolg dat de activitei­

blijk van kwaliteit is de toekenning van subsidies voor

ten minimaal kostendekkend en licht winstgevend

praktijkgericht onderzoek over de afgelopen vier jaren

zijn. Na een teruggang in 2008-2009 is de HAN erin

(de zogeheten RAAK-subsidies). Over het geheel ge­

geslaagd om het omzetvolume vanaf 2010 stabiel te

nomen is 70% van onze aanvragen toegekend. Opval­

houden.

lend en ook goed voor onze relatie met het MKB, is de toekenning van alle 11 aanvragen voor praktijkgericht onderzoek in deze belangrijke sector van het bedrijfs­

Beroepspraktijk en regio

leven.

Nauwe contacten met de beroepspraktijk bestaan in veel sectoren al langere tijd. We blijven daardoor goed

Belangrijk uitgangspunt van de HAN bij haar onder­

op de hoogte van vragen en ontwikkelingen in de be­

zoeksbeleid is de noodzakelijke, zeer nauwe verwe­

roepspraktijk. En we spelen daar met ons onderwijs

venheid van het praktijkgerichte onderzoek met het

en onderzoek goed op in via allerlei projecten die stu­

onderwijs. Die keuze wordt ondersteund in een en­

denten, docenten en onderzoekers in samenspraak

quête onder studenten en medewerkers. Meer dan

met bedrijven en instellingen uitvoeren. Docenten en

80% van de ondervraagde studenten vindt het wen­

onderzoekers vinden – zo blijkt uit verscheidene ses­

selijk dat ze onderzoek leren doen dat past bij het be­

sies die de afgelopen periode zijn belegd en uit de en­

roep dat ze gaan uitoefenen. Het onderzoek verhoogt

quête – die samenwerking in de regio buitengewoon

dankzij een inhoudelijk sterke relatie met de beroeps­

belangrijk.4 Met dergelijke samenwerkingsprojecten

praktijk de kwaliteit van het onderwijs. Onze omge­

behalen onze studenten vaak prijzen. Ook op die ma­

ving vraagt steeds meer om onderzoekende profes­

nier draagt de HAN bij aan de nodige innovatieve ont­

sionals. Een doorlopende leerlijn onderzoek maakt al

wikkelingen in de praktijk.

bij 69% van de opleidingen deel uit van de curricula.

25

Verdere stappen zijn nodig. Onderdeel hiervan is het

Overigens is ‘de regio’ in dit geval niet beperkt tot

verhogen van het percentage docenten met een mas­

Gelderland. Veel instellingen en bedrijven opereren in

tergraad en het aantal gepromoveerde docenten. Aan

toenemende mate internationaal. Dus kunnen onze

3

4

 alidatierapport Kwaliteitszorg Onderzoek Hogeschool van Arnhem V en Nijmegen. Validatiecommissie Kwaliteitszorg Onderzoek (VKO), Den Haag, januari 2012.

 nquête Instellingsplan: bijna 70% van studenten en medewerkers E vindt het (zeer) wenselijk dat het werkveld een grote betrokkenheid heeft bij de opleidingen.

studenten, docenten en onderzoekers niet zonder een

hoog in de Nuffic-ranglijst van universiteiten en hoge­

internationale oriëntatie. Internationalisering is dan

scholen met buitenlandse studenten. Vermeldens­

ook een belangrijk verbindend element in de verdere

waard is dat wij als grensinstelling – evenals de top

versteviging van onze basiskwaliteit als kennisinstel­

3 – relatief veel Duitse studenten hebben. (Zie onder­

ling. Bij ons begint de internationalisering dicht bij

staande grafiek uit de Nuffic-publicatie ‘Mobiliteit in

huis. In de euregio bestaan al langere tijd goede sa­

beeld 2011’.) Opleiden voor een euregionale arbeids­

menwerkingsverbanden met kennis- en zorginstellin­

markt is onderdeel van onze onderwijsvisie.

gen, bedrijven en overheden. De HAN heeft tegen de 2.700 buitenlandse studenten

Een ander verbindend element dat ons helpt bij het

(bijna 9% van het totaal) en staat daarmee relatief

up-to-date blijven als hogeschool is duurzaamheid.

Grafiek 2 Buitenlandse studenten aan universiteiten en hogescholen

Universiteit Maastricht

3629 4325 5047 5748 6095

Fontys Hogescholen

2472 2659 2823 3252 3628

Saxion Hogescholen

1854 2166 2615 2999 3285

Hogeschool Arnhem en Nijmegen

1877 2041 2221 2484 2783

Technische Universiteit Delft

1542 1776 2051 2264 2371

Stenden Hogeschool

1200 1605 1943 2261 2313

Rijksuniversiteit Groningen

862 1093 1372 1824 2207

Erasmus Universiteit Rotterdam

1066 1291 1501 1729 2154

Universiteit van Amsterdam

1438 1512 1787 2047 1874

Hogeschool Zuyd

1822 1809 1814 1873 1853

2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2010-2011

0

1.000

2.000

3.000

4.000 5.000

6.000 7.000 26

Op dit aspect staan we er goed voor. De HAN loopt bij

Ondernemerschap

voortduring voorop waar het gaat om duurzaamheid.

Het stimuleren van ondernemerschap is al geruime

Er is een meerjarenprogramma ontwikkeld dat zowel

tijd een aspect waaraan we veel aandacht geven en

betrekking heeft op de eigen bedrijfsvoering als op

waarmee we in de regio een goede reputatie hebben

onderwijs en onderzoek. De opbrengst daarvan:

opgebouwd. Het is nu dan ook een van onze acht

• Drie opleidingen met twee sterren duurzaamheid

speerpunten (zie hoofdstuk 2 en bijlage B2). De toe­

en recent twee opleidingen die gehonoreerd gaan

komst van de (regionale) economie is in belangrijke

worden met drie sterren (Bouwkunde en Civiele

mate afhankelijk van de ondernemendheid van de

Techniek). Daarnaast zijn op dit moment vijf oplei­

jongeren van nu. Om dit aspect zo goed mogelijk in te

dingen bezig met het verwerven van twee sterren.

bedden in de curricula heeft de HAN twee onderschei­

5

• Het honoreren van een veelheid aan onderwijs- en

den organisatieonderdelen die dit bewerkstelligen.

onderzoeksprojecten (15) waar duurzaamheid cen­

Het in 2002 opgerichte Centrum voor Ondernemer­

traal in staat. De HAN heeft daar de afgelopen jaren

schap (CvO) heeft bijvoorbeeld de minor Onderne­

k€ 869 in geïnvesteerd vanuit het speciaal daarvoor

merschap opgezet. Met circa 220 studenten per jaar

bestemde budget duurzaamheid. Cofinanciering

is deze binnen de HAN de meest populaire minor.

uit interne of externe middelen is een voorwaarde,

Young Business Society (YOB) is het 250 leden tellen­

waardoor het totaal geïnvesteerde budget ongeveer

de netwerk van studenten en vooral alumni met inte­

k€ 1.800 bedraagt.

resse in ondernemerschap en veelal een eigen bedrijf.

• De HAN is qua bedrijfsvoering uiterst kritisch op haar energiegebruik en wordt allerwegen gezien

Dankzij het project go! (Gelderland Onderneemt!) is

als voorloper op dat punt6; de nieuwbouw van de

gedurende de periode 2008 tot en met 2011 vanuit het

Faculteit Educatie gaat het meest duurzame onder­

Centrum voor Ondernemerschap binnen de HAN een

wijsgebouw van ons land worden; in het verlengde

goede infrastructuur opgebouwd voor het stimuleren

van een bouwprogramma waarbij de HAN steeds

van ondernemend gedrag en begeleiding bij het star­

geaccepteerde normen op duurzaamheidsgebied in

ten van een eigen bedrijf. Het totale budget voor die

positieve zin heeft overtroffen.

periode was € 5,8 miljoen.

• De ontwikkeling van een belangrijk speerpunt

De HAN coördineerde dit gezamenlijke project met

Duurzame Energie, waarmee de onderwijs- en

ArtEZ hogeschool voor de kunsten (met een aandeel

onderzoeksactiviteiten van onze Faculteit Techniek

van ongeveer 25%) en de Radboud Universiteit (met

richting krijgen.

een aandeel van ongeveer 20%). In de ranglijst van de in 2007 door hbo- en wo-instel­ lingen ingediende projecten was go! nummer 1 van de

5 6

27

 ie sterren verwijzen naar AISHE (Auditing Instrument for Sustainable D Higher Education). Zie http://dho.nl/certificering/aishe-audit.html. Zie bijvoorbeeld ‘Jaarverslag HAN Duurzaam, Energiebeleid en Duur­ zaamheidaspecten binnen Bedrijfsvoering 2010’ en ‘Voortgangsrap­ portage ontwikkeling energiegebruik en energiebesparing in het hoger beroepsonderwijs over het jaar 2009, SenterNovem, oktober 2010’.

25. Uiteindelijk zijn er slechts zes goedgekeurd.

We kunnen vaststellen dat het doel van go! – het op­

maken omzetprognoses en dragen zorg voor eigen

zetten, uitbouwen en verankeren van een infrastruc­

startkapitaal door de verkoop van aandelen. Dit al­

tuur voor ondernemerschap – is gerealiseerd (zie on­

les onder begeleiding van ervaren adviseurs uit het

derstaand overzicht).

bedrijfsleven, een bedrijfsbegeleider en een financieel adviseur. Een ondernemende docent fungeert als tu­

Naast het CvO hebben we het project HAN Student

tor/procesbegeleider.

Companies. Het is binnen diverse onderwijspro­ gramma’s een verplicht onderdeel en is gebaseerd

Jaarlijks zijn gemiddeld vijfenveertig student compa­

op het principe van prikkelen, uitdagen en stimule­

nies actief, wat neerkomt op een deelname van ruim

ren van ondernemendheid en ondernemerschap met

vierhonderd studenten. Door een goede samenwer­

als minimale uitkomst ondernemend gedrag. Het is

king met de Stichting Jong Ondernemen Nederland

een vorm van actiegericht (uitdagend) ondernemer­

heeft het project ook een stevige verankering buiten

schapsonderwijs met als basis ‘learning by doing’.

de hogeschool en beschikt daarmee over een zeer uit­

Een groep van zes tot acht studenten zet een eigen

gebreid netwerk binnen ondernemend Nederland. In

onderneming op met een managementteam en be­

de afgelopen periode (2008-2012) is het totaal aantal

denkt een product of dienst met als doel (meer)

student companies 187, met een totaal aantal studen­

waarde te creëren. Ze doen grondig marktonderzoek,

ten van 1.329.

Belangrijkste resultaten van go! (ten opzichte van doelstellingen van de drie instellingen samen) Doel

Realisatie

Percentage

Toelichting

Aantal bereikte studenten

25.000

32.861

  131%

Voorlichting, lessen, bijeenkomsten etc.

Aantal bereikte docenten

     800

   4.190

  524%

Voorlichting, kennismaking uitleg, seminars

Docenten geschoold in masterclasses

    112

     369

329%

Intensieve trainingen, bijscholing voor docenten

Studenten deelgenomen aan specialisaties

     540

   1.287

237%

Bedrijfsopvolging, minoren, mvo, innovatie e.d.

Start en go! pas uitgereikt

    600

       392

  65%

Pas voor gratis advies bij bank, accountant, jurist, fiscus voor de goede student-ondernemers

Aantal starters

    800

       732

    92%

Incl. freelancers, zzp’ers en parttime ondernemers

28

Kwalitatief zijn de resultaten prima. Jaarlijks zijn stu­

Een professionele organisatie hoort een geoliede

dent companies van de HAN vertegenwoordigd in re­

machinerie te zijn. Als je betrouwbaar, duurzaam en

gionale, landelijke en Europese competities.7

transparant wilt zijn, moeten de bedrijfsprocessen

De laatste vier jaar is er sprake van een groeiend aan­

gesmeerd lopen. Voor het realiseren van onze ambi­

tal doorstarts en stichten studenten tijdens of na hun

ties is ‘operational excellence’ nodig. Dat geldt vooral

studie een eigen onderneming. Over het geheel geno­

voor de organisatie van het onderwijs, de roostering,

men gaat 20% van de afgestudeerden die deelnamen

ICT-voorzieningen, kwaliteitszorg, personeelsbeleid,

aan een student company, met een eigen bedrijf aan

huisvesting en de financiële huishouding. Aan deze

de slag.

aspecten moeten we de komende tijd ruim aandacht geven. Naar aanleiding van een onderzoek van de On­ derwijsinspectie bij een van onze opleidingen naar de

Mens en organisatie

naleving van wettelijke voorschriften bij de toetsing

Voor het leveren van de onderwijs- en onderzoeks­

en beoordeling, gaan we jaarlijks de zogenoemde

prestaties is een professionele organisatie noodzake­

‘compliance’ bij alle opleidingen doorlichten.

lijk. Een organisatie die betrouwbaar is en transparant en die duurzaam opereert.

Onze financiële huishouding hebben we goed op orde. Dankzij een solide begrotingsbeleid in de afge­

De HAN staat bekend als een goede werkgever. De

lopen jaren staan we er de komende tijd relatief goed

medewerkers tonen zich in toenemende mate tevre­

voor. Met waarden tussen de 35% en 40% ligt de sol­

den; de gemiddelde score in 2011 is een 7,8. Hoge

vabiliteit in de meerjarenraming op of boven de norm

scores zien we bij werkinhoud, sfeer en onderlinge

van 35% die binnen de hbo-sector gebruikelijk is. De

samenwerking. Op de onderdelen interne commu­

liquiditeitsratio ligt tussen 0,4 en 0,7; daarmee vol­

nicatie, werkdruk en invloed op het afdelingsbeleid

doen we aan de norm (0,5) die we hanteren.

8

is winst te boeken. De tevredenheid is de afgelopen jaren gegroeid, zoals blijkt uit onderstaande tabel 6.

De HAN is scherp op de verhouding tussen het primai­ re proces en overhead en hanteert hiervoor als indica­

Tabel 6 Ontwikkeling mto sinds 2008 Kengetal

tor de verhouding OP (onderwijzend personeel) / OBP

2008

2009

2010

2011

(ondersteunend en beheerspersoneel). Ons streven is

7,5

7,7

7,7

7,8

deze ratio ten gunste van OP te laten groeien omdat we nog meer mensen en middelen direct in het onderwijs willen inzetten. We hebben in de begroting van 2012 de beweging ingezet om de personeelsgroei ten gunste

7 8

29

Zie http://www.hansc.nl/images/documenten/trackrecord.pdf In het landelijk onderzoek Beste Werkgever van Effectory bekleedde de HAN in 2010 de 13de plaats en was daarmee de hoogst genoteerde instelling voor hoger onderwijs. We scoren vooral goed op oplei­ dingsmogelijkheden, aandacht voor persoonlijke ontwikkeling en doorgroeimogelijkheden.

van het OP te laten plaatsvinden (116 fte worden in het lopende jaar al extra voor onderwijsintensivering inge­ zet, waarbij de dekking gevonden is in de afbouw van

overhead, een scherpere focus op het primaire proces en scherper begroten).

• Intensiever onderwijs met een hoeveelheid contact­ uren per week die aan een minimumnorm voldoet. • Minder uitval van studenten.

Om onze interne doelstelling te ijken hebben wij deelgenomen aan het ‘2012 benchmarkonderzoek overhead hogescholen’ van Berenschot. Met een to­ taalpercentage overhead van 34,5%9 steekt de HAN

• Betere borging van en verscherpt toezicht op niveau en kwaliteit van ons onderwijs. • Hoger opleidingsniveau van docenten (in 2016 heeft 80% een mastergraad of is gepromoveerd).

gunstig af ten opzichte van het gemiddelde van de

• Betere studiekeuzebegeleiding.

deelnemende hogescholen. Bij de andere grote hoge­

• Meer praktijkgericht onderzoek, voor een deel in de

scholen (meer dan 15.000 studenten) is het gemid­

speerpunten die aansluiten bij de topsectoren van

deld 37% en het gemiddelde van alle deelnemende

het kabinet.

hogescholen is 35,7%.

• Meer aandacht voor de benutting van onderzoek in

Binnen deze totaalpercentages onderscheidt Beren­

zowel het onderwijs als in de beroepspraktijk.

schot generieke (ook wel ‘zuivere’) overhead en ho­

• Vermindering van indirecte kosten; beschikbaar

geschoolspecifieke overhead (onderwijs- en onder­

budget zoveel mogelijk besteden aan onderwijs en

zoeksondersteuning). Vooral de generieke overhead

onderzoek.

is bij de HAN beduidend lager dan bij vergelijkbare ho­ gescholen en het gemiddelde van alle deelnemende

Wat onze financiële positie betreft, is het lastig om de

hogescholen. De HAN scoort 21,3% tegen 23,8% voor

bedreigingen in te schatten; deze komen van buitenaf.

de grote hogescholen en 24,7% voor het gemiddelde

Zo is nog onduidelijk welke consequenties er zullen

van alle deelnemers. De hogeschoolspecifieke over­

zijn van aangekondigde overheidsmaatregelen in de

head (waar onderwijs- en onderzoekondersteunende

sfeer van collegegelden en studiefinanciering. Ook

activiteiten onder vallen) ligt met 13,2% op het niveau

tasten we in het duister over hoe de uitwerking zal

van de grote hogescholen (13,1%) en boven het ge­

zijn van de op stapel staande vraagfinanciering van de

middelde van alle deelnemers (11,0%).

deeltijdopleidingen. Uit onze enquête blijkt dat stu­ denten en medewerkers zich zorgen maken over de effecten van de gewijzigde financiering op de toegan­

Context

kelijkheid van het hoger beroepsonderwijs en van de

De staatssecretaris zet in de strategische onderwijs­

hogeschool verwachten zij dat ze daar een standpunt

agenda sterk in op een aantal thema’s. Deze zijn ver­

over inneemt. Zij vinden de verschraling van het be­

taald naar een hoofdlijnenakkoord met de hogescho­

kostigde aanbod tot opleidingen die relevant zijn voor

len. De door de HAN ingezette koers sluit goed aan bij

economie en arbeidsmarkt onwenselijk.

deze doelstellingen: De demografische ontwikkelingen in de regio zijn 9

Gemeten als fte overhead/fte totale organisatie.

vooralsnog gunstig. Pas vanaf 2020 treedt krimp op, 30

zij het eerder in de Achterhoek dan in de verstede­

studenttevredenheid een belangrijke graadmeter blijft

lijkte gebieden. Voor de periode 2012-2016 verwacht

voor de kwaliteit van opleidingen.

de HAN nog een lichte stijging van de studentenin­

Zowel studenten als medewerkers vragen om klein­

stroom.

schaligheid, de menselijke maat, meer contact en be­

De economische situatie brengt met zich mee dat een

geleiding passend bij de individuele student.

aantal bedrijfstakken (vooral in de technische hoek en

Docenten en onderzoekers onderstrepen het grote

bij de kleinere bedrijven) het nog zwaar hebben, re­

belang van een goed scholingsaanbod voor werken­

sulterend in verminderde belangstelling voor scholing

den in de regio en dat de HAN beter zou kunnen an­

en advieswerk. Deze trend zal naar verwachting enige

ticiperen op regionale ontwikkelingen. Vergroting van

tijd aanhouden, maar wordt gecompenseerd door

onze bijdragen aan kennisvalorisatie en innovatie is

groei in andere sectoren.

daarbij wenselijk. We hanteren een principe van verschillende snelhe­

Samenvattend

den als het gaat om doorontwikkeling. Bij opleidingen

Het kwaliteitsbeleid van de HAN is de afgelopen jaren

met lagere scores moet eerst ‘het huis op orde zijn

sterk gericht geweest op consolidatie, stabilisatie van

gebracht’. Vandaar de focus op operational excellence.

de organisatie en focus op bacheloronderwijs, wat

Studentenoordelen geven ook aan dat deze nodig is;

zijn vruchten afwerpt.

zij zijn overwegend ontevreden over de operational excellence van hun opleiding.

Het generieke kwaliteitsbeeld van de HAN stemt ech­

Maar we richten ons ook op inhoudelijke thema’s,

ter nog niet tot tevredenheid. Het geeft juist aanlei­

met als belangrijkste het organiseren van adequate

ding om – daar waar opleidingen kwalitatief gemid­

toetsing en beoordeling ter borging van het niveau.

deld of onvoldoende zijn – de kwaliteitsverbetering

Pas dan kan voor deze opleidingen sprake zijn van

van het bacheloronderwijs blijvend centraal te stellen.

doorontwikkeling van onderwijs en onderzoek, dat wil

Studenten en docenten geven in meerderheid aan dat

zeggen verdere differentiatie en profilering.

het studieklimaat ambitieuzer moet; de lat mag best hoger worden gelegd. Dat blijkt ook uit de enquête die we hebben gehouden onder studenten en medewer­ kers om de uitgangspunten van dit instellingsplan te ijken. Studenten en medewerkers geven de voorkeur aan hoge kwaliteit in plaats van een fraai ogend rende­ ment, maar zijn pessimistisch over de waarschijnlijk­ heid van die ontwikkeling. Studenten zien graag dat

31

32

33

Hiervoor hebben we in vogelvlucht aangegeven wat de stand van zaken is bij de fundering, de basiskwaliteit van de han. We hebben ook aangegeven hoe de han invulling geeft en gaat geven aan de noodzaak om scherpe keuzes te maken en onze strategie geduid in termen van een combinatie van een breedte- en een dieptestrategie. In dit hoofdstuk werken we onze profilering en ambities voor onderwijs, onderzoek, werkveld en regio, en mens en organisatie verder uit.

Onderwijs

ces organiseren en (externe) kwaliteitskaders borgen.

Algemeen: de kern

Onze medewerkers moeten dat proces dragen en zich

De interactie tussen studenten, docenten en de be­

eigenaar voelen van de inhoudelijke keuzes die daar­

roepspraktijk is bepalend voor alles wat we doen. De

bij gemaakt worden.

intensiteit én kwaliteit van die interactie is de kern. Daarmee introduceren we als uitgangspunt dat de

We vinden ondernemendheid en zelfstandigheid van

maat der dingen is of we die kern weten te verbeteren.

onze studenten belangrijk. Die kenmerken hebben ze

Hoe dat precies moet, zal dicht bij die kern bepaald

later nodig als professional. Maar om een dergelijke

moeten worden. Met een goed gevoel voor wat de be­

houding vol zelfvertrouwen te kunnen aannemen,

roepspraktijk vereist, goed kijkend naar wat studenten

moet dit gefundeerd zijn in een stevige kennisbasis,

willen en met hen ook actief het gesprek zoekend, ver­

vakinhoud en de bijbehorende beroepsvaardigheden.

wachten we dat onze docenten daarin het voortouw

We gaan er ook niet a priori van uit dat zelfstandigheid

nemen. Couleur locale als uitdrukking van de nood­

vanaf de eerste studiedag een feit is, maar dat onze

zaak te differentiëren omdat de ene beroepspraktijk

studenten daar als het ware naartoe groeien, de een

de andere niet is, de ene student de andere niet is, dat

sneller dan de andere. De opbouw van onderwijspro­

is het adagium. Zodoende zijn we in staat opleidin­

gramma’s is daarop afgestemd. Studenten krijgen in

gen neer te zetten waar onze professionals zich mee

de beginfase van hun studie meer structuur en naar

verbonden voelen. Leidinggevenden moeten dat pro­

het einde toe steeds meer een eigen verantwoorde­ 34

lijkheid. Van begin tot eind is het nodig de studenten goed te begeleiden om de kans op studie-uitval te ver­ kleinen en die op studiesucces te vergroten. Studenten doen gedurende hun opleiding actuele kennis op, ontwikkelen een nieuwsgierige houding en verkrijgen onderzoeksvaardigheden. Zij moeten nieuwe kennis kunnen identificeren, ontwikkelen en benutten. Uiteindelijk zijn ze toegerust om ten minste praktijkgericht onderzoek op resultaten te beoordelen en om die resultaten toe te passen in hun werk. Of studenten de benodigde kennis en competenties hebben verworven, moeten we uiteraard toetsen. Bij het toetsbeleid hanteren wij twee uitgangspunten. Het eerste uitgangspunt is dat de kwaliteit van toet­ sing en die van het toetsbeleid omhoog moeten, bin­ nen accreditatie- en wetgevingskaders, interne regels als het Onderwijs- en Examenreglement en vanuit de wens te komen tot een niveauverhoging. Het tweede uitgangspunt is dat opleidingen vrijheden hebben om het toetsbeleid daarbinnen in te vullen op een manier die zij vinden passen binnen hun onderwijskundige uitgangspunten en het beroep waar ze voor opleiden. Er is daarbij één HAN-brede afspraak: de opleidingen van de HAN onderscheiden zich doordat er drie mo­ menten zijn waarop we dat op een zogeheten ‘inte­ grale’ manier doen: aan het eind van de propedeuse en bij de start en aan het einde van de afstudeerfase. Op die momenten kijken we of de student al op weg is naar die zelfstandige beroepsbeoefenaar, waarbij alle daarbij behorende facetten in samenhang getoetst worden.

35

Wat gaan we doen? Uit onze analyse bleek dat we relatief kwetsbaar zijn op het aspect toetsing. Dat is ook aanleiding om de

1.

komende jaren systematisch alert te zijn op de kwa­ liteit van onze toetsing. We doen dat door interne au­ dits. Deze voeren we uit in een rooster gekoppeld aan de accreditatie, maar ook themagewijs, gericht lettend

2.

op toetsing. We treffen indien nodig maatregelen. De regionale vraag van werknemers op mbo-niveau die hun kwalificaties willen verbeteren met een asso­ ciate degree-programma is klein en blijft naar ver­ wachting beperkt tot enkele disciplines. De HAN

3.

kiest voor een terughoudende opstelling bij nieuwe initiatieven. Met het oog op doelmatigheid dienen de

 e bieden veel ruimte voor variëteit, een W beperkt aantal goed in het Onderwijs- en Examenreglement verankerde uitgangspunten en zijn vooral gericht op hoge kwaliteit. Het eigenaarschap van het onderwijs komt nadrukkelijker bij onze docenten terecht. Zij geven daar invulling aan met een goed gevoel voor wat de beroepspraktijk vraagt én in interactie met studenten. We werken met prioriteit aan het verbeteren van de toetsing en houden strak de vinger aan de pols door middel van interne audits.

maatschappelijk toegevoegde waarde van een nieuw Ad-programma en de omvang van de vraag voldoen­ de groot te zijn alvorens het op te zetten. Dit betekent concreet dat de HAN zelf geen nieuwe Ad’s zal ont­ wikkelen, maar bereid is medewerking te verlenen aan overtuigende initiatieven van ROC’s waarmee wij sa­ menwerken.

Studenteninstroom, diversiteit en kwaliteit Als brede, regionale hogeschool staan wij open voor

We kiezen ervoor om geen apart beleid te ontwikkelen

studenten die verschillen in vooropleiding, studie­

voor groepen studenten met een specifieke etnische

loopbaan en achtergrond. Sommigen komen van het

achtergrond. We zijn ons wel bewust van het feit dat

mbo of havo, anderen hebben al enige tijd een baan.

vooral deze groep studenten soms achterop raakt

Er zijn voltijdstudenten, anderen studeren in deeltijd,

door een relatieve taalachterstand. Daar focussen we

in combinatie met werk en/of gezin. Sommigen stre­

ons op, opdat ook deze studenten maximaal geëqui­

ven naar een volwaardig diploma, anderen hebben

peerd zijn om met succes de opleiding te doorlopen.

voldoende aan bijscholing. Wij houden dus goed re­

We zetten meer in op kwaliteit dan op kwantiteit.

kening met de verschillen tussen studenten, waar ze

Onze huidige omvang en relatieve positie ten opzich­

vandaan komen en welke capaciteiten en mogelijk­

te van vergelijkbare hogescholen willen we daarbij wel

heden ze hebben. Daarbij horen faciliteiten voor een

handhaven. Groei van de instroom is dus geen doel

goede instroom, doorstroom en studievoortgang.

op zich. 36

Uitzonderingen hierop zijn:

In voorkomende gevallen herzien we dus ons aanbod

• Opleidingen die qua schaal kwetsbaar zijn en

op basis van landelijke afspraken die zijn afgeleid van

waarbij het maatschappelijke belang van groei re­

sectorale verkenningen.

latief groot is. Zo is er bijvoorbeeld veel vraag naar hoogopgeleide technici en doet de regio Gelderland

De HAN zal specifieke en uitdagende trajecten ont­

vooral een appel op het opleiden van (para)medici.

wikkelen voor vwo’ers. Het gaat om bacheloroplei­

• Opleidingen die landelijk uniek zijn. (In bijlage

dingen die de lat voor studenten hoger leggen door

B1 geven we precies aan om welke opleidingen

de programma’s te versnellen en/of te verzwaren

dat gaat.)

(honoursprogramma’s), waarbij de juiste balans tus­ sen praktische en theoretische studieonderdelen

De HAN kiest ervoor een breed assortiment aan ho­

wordt gezocht. We ontwikkelen deze speciale trajec­

gere beroepsopleidingen aan te bieden. In hoofdstuk

ten in het bijzonder bij opleidingen waarvoor geen

2 is duidelijk gemaakt dat de HAN voor een belangrijk

universitaire pendant bestaat en bij technische en

deel – bij landelijke unieke opleidingen ligt dat anders

medische opleidingen om daar voor de noodzakelijke

–  regionaal rekruteert en ook professionals aflevert

instroomgroei te zorgen.

voor met name de regionale arbeidsmarkt.  Vanuit die

Daarbij creëren we in voorkomende gevallen de mo­

dubbele maatschappelijke verantwoordelijkheid wil

gelijkheid om aansluitend een professionele master­

de HAN haar assortiment handhaven, waar het de vol­

opleiding te volgen waarin de studenten ook werk­

tijdse bacheloropleidingen betreft. Dat wil niet zeggen

ervaring opdoen, dan wel door te stromen naar een

dat de HAN zich niet openstelt voor andere vormen

wetenschappelijke master zonder overbruggingsjaar.

van ordening van haar assortiment in CROHO (Cen­

Bijlage B1 geeft aan bij welke opleidingen die trajecten

traal Register Opleidingen Hoger Onderwijs)-licen­

in elk geval zullen zijn ontwikkeld in 2016.

ties. De positie van de HAN is het beste te illustreren in de vorm van haar reactie op het verkenningsrap­

De instroom bij de opleidingen in Arnhem neemt de

port techniek1. Deze commissie, onder voorzitter­

laatste jaren af. Het verschil in omvang tussen onze

schap van Martin van Pernis, pleit voor meer herken­

campussen groeit daardoor. Die tendens willen we ke­

baarheid door de bestaande licenties te bundelen in

ren omwille van de onderwijskwaliteit, het profiel van

een beperkt aantal, te weten vier. Wij delen de opstel­

de Arnhemse campus en de verbinding met de stad

ling van de HBO-raad in dezen: een dergelijke bunde­

en het achterland.

ling is wenselijk, maar vermoedelijk zal een aantal van 10 à 15 licenties de uitkomst zijn van een in samen­

Goede studiekeuzevoorlichting, minder uitval

spraak met het bedrijfsleven uit te voeren bundeling.

Het is in ieders belang dat de juiste student op de juiste plaats komt. Dit bevordert het studiesucces van

1

37

 BO Techniek in BEDRIJF. Advies van de Sectorale Verkenningscom­ H missie HBO Techniek, Den Haag, december 2011.

studenten en het rendement. Ook heeft het een posi­

Wat gaan we doen? 01. 02. 03. 04. 05.

06. 07. 08. 09. 10.

E xtra letten op Nederlandse taal­vaardigheid als onderdeel van start- of intakegesprekken om na te gaan of een student hierin ondersteuning of passende training nodig heeft; als dat het geval is, bieden we extra taalondersteuning aan. Investeren in/prioriteit geven aan de werving voor technische* en paramedische opleidingen. Investeren in/prioriteit geven aan de werving voor landelijk unieke opleidingen. Programma’s ontwikkelen die driejarig en/of verzwaard zijn – we noemen dat honours- of excellentieprogramma’s – voor vwo’ers. Programma’s ontwerpen vanuit een aantal uitgangspunten: het gaat om de juiste balans tussen praktische en theoretische studieonderdelen; hierbij ligt het accent op opleidingen die geen universitaire pendant kennen. Het gaat, conform onze strategie, zeker ook om technische en paramedische opleidingen om daar voor de nodige groei te zorgen. We zoeken koppelingen met (professional) masterprogramma’s, om daarmee de aantrekkelijkheid voor vwo’ers extra te vergroten. (Bijlage B1 geeft aan bij welke opleidingen die trajecten in elk geval zullen zijn ontwikkeld in 2016.)** Terughoudendheid betrachten bij decentrale selectie; de han houdt toegankelijkheid hoog in haar vaandel. (Zie bijlage B1 voor de lijst van opleidingen.) We handhaven de aard en hoeveelheid opleidingslicenties waar het de voltijdse bachelor­ opleidingen betreft, om die geprofileerde, brede hogeschool te zijn die we willen zijn. Nieuw aanbod van bacheloronderwijs ontwikkelen we uitsluitend vanuit onze speerpunten­ strategie. Ons assortiment herzien we eventueel op basis van landelijke afspraken die zijn afgeleid van sectorale verkenningen. * In het licht van het Masterplan Bèta en Technologie (februari 2012). ** Daar waar voor de implementatie van deze lijn nadere wetgeving noodzakelijk is, zijn we uiteraard daarvan afhankelijk.

tieve invloed op de sfeer en de studiecultuur. Voor de

hebben om uit te vallen en meer kans op een succes­

aansluiting en doorstroom van havisten, vwo’ers en

vol verloop van hun studie. En daar waar ze vaststel­

mbo’ers is een goede studiekeuzevoorlichting nodig.

len dat ze een verkeerde keuze gemaakt hebben, moe­

Studenten moeten kunnen rekenen op een adequate

ten ze goed begeleid worden naar een alternatief voor

studieloopbaanbegeleiding, zodat ze minder kans

hun opleiding. 38

De HAN wil benadrukken dat kwaliteit en niveau de doorslaggevende criteria zijn en wil op geen enkele manier het signaal afgeven dat in het hoger onder­ wijs het denken in termen van rendement de norm zou moeten zijn. Dat is vooral bedoeld in de richting van onze docenten. En hoewel het beleid gericht op verhoging van de studenttevredenheid, op de ontwik­ keling van onderwijsleergemeenschappen én op een verdere verbetering van de voorlichting een gunstig rendementeffect zal hebben, stuurt de HAN niet expli­ ciet op rendement, anders dan dat we beloven ons in te spannen om de huidige rendementpositie te hand­ haven. Bij de beoordeling van het presteren van stu­ denten moeten docenten autonoom tot een oordeel komen op basis van hun eigen professionele inzicht en in het licht van de normeringen zoals die vastge­ legd zijn in de onderwijs- en examenregelingen. Op geen enkele wijze moet dat proces beïnvloed worden doordat rendement van groter belang zou zijn. Daar­ naast spelen er nogal wat onzekere factoren bij het rendement. De overheid verandert op dit moment de condities waaronder gestudeerd kan worden ste­ vig en die kunnen een positief, maar ook een negatief effect hebben op het rendement. Ons beleid bestaat uit een sterke en eenduidige focus op kwaliteit en het sturen op aspecten die de kwaliteit bevorderen. Zeker de kwaliteitsaspecten die van doen hebben met het onderwijsproces, maar ook maatrege­ len gericht op de studeerbaarheid van programma’s, zullen niet alleen een gunstig effect hebben op de kwa­ liteit, maar zeker ook op de kwa­ liteitsbeleving van studenten – en dus op het rendement. 39

Wat gaan we doen? 1. 2.

3.

4.

5.

6.

I nvoering van start- en intakegesprekken bij opleidingen met een weinig geprofileerd beeld van het beroep en/of van de noodzakelijke competenties om succesvol te kunnen zijn. Studenten beter begeleiden op het moment dat zij tot de conclusie komen te willen stoppen met de studie. Hiervoor komen ‘studiewisselpunten’ voor studenten die niet de juiste studie hebben gekozen. Er zijn hiermee goede ervaringen opgedaan bij een aantal opleidingen. Bij de (organisatie van de) begeleiding van studenten willen we meer letten op de diversiteit binnen de studentenpopulatie; we gaan onze mensen additioneel scholen op dat punt. Aankomende studenten krijgen meer feitelijke en vergelijkbare informatie over de inhoud en de inrichting van opleidingen: ‘Studie in cijfers’, als onderdeel van het voorlichtingsmateriaal over opleidingen. Instelling van een onafhankelijke commissie – met vertegenwoordiging vanuit studentenbonden – die het voorlichtingsmateriaal screent op onafhankelijkheid en zorgvuldigheid. Een 100% focus op kwaliteit, met een inspannings­ verplichting om de huidige rendementspositie te handhaven.

40

Onderwijsintensiteit Zeker in de eerste twee jaar van de studie is de kwaliteit en kwantiteit van de interactie tussen student en docent van belang voor de kwaliteit die we willen leveren. Het gaat ons om een ambitieus studieklimaat dat inzet vraagt van studenten en docen­ ten. Kijkend naar de kwaliteit van de HAN, kunnen we vaststellen dat de HAN bewe­ zen heeft mooie onderwijsprogramma’s te maken; ook blijkt steeds weer dat onze docenten hoog gewaardeerd worden. Deze relatief gunstige uitgangspositie maakt het mogelijk dat we ons de komende jaren vooral gaan concentreren op het verhogen van de in­ tensiteit waarmee ons onderwijs aangeboden en genoten wordt. We realiseren ons dat intensiteit gepaard moet gaan met kwaliteit en niet geïsoleerd gepropageerd moet worden. Maar dat is ook precies wat we gaan doen. Er is zowel een onderwijskundige als een inhoudelijke aanleiding om meer onderwijs aan te bieden; omdat het bijdraagt aan studiesucces, omdat we meer kennis willen en moeten meegeven, omdat we onze studenten met meer vaardigheden als jonge professional willen afleveren, niet in de laatste plaats met die additio­ nele onderzoeksvaardigheden die wij passend vinden in het huidige tijdsgewricht.

Studenttevredenheid Studenten moeten tevreden zijn over het aangeboden onderwijs. Niet vanuit een soort ideologie van ‘consu­ mentisme’, maar omdat we de overtuiging hebben dat studenttevredenheid een indicatie is van de geleverde kwaliteit. Daar komt bij dat tevreden studenten in de hier­ 41

Wat gaan we doen? 1.

2.

3.

 e garanderen bij onze voltijdopleidingen 15 uren W geprogrammeerde contacttijd gemiddeld per onderwijsweek in het eerste en tweede jaar buiten de stageperiode, als een minimumnorm. Het jaarrooster van de han bestaat uit vier blokken, waarvan steeds acht onderwijsweken; in de overige weken vinden toetsen en examens plaats en worden de schoolvakanties geprogrammeerd. Verkleining van de groepen waar mogelijk, respectievelijk intensivering van de begeleiding van studenten.

42

voor genoemde kern waar het allemaal om draait, ge­

bij ook baseren op een handleiding hoe een dergelijke

makkelijker te motiveren zijn om hard te werken en

gemeenschap op te bouwen, de betrokkenheid van de

beter uitgedaagd kunnen worden om het beste uit

studenten te vergroten en de uitval te verminderen.4

zichzelf te halen.

De uitgangspunten van professional communities leiden tot aandacht voor de schaal waarop het onder­

Het sturen op studenttevredenheid wordt voor een

wijs is georganiseerd en ook voor de wens dat groe­

belangrijk deel gedicteerd uit de analyses die te maken

pen docenten zich eigenaar voelen van dat onderwijs

zijn op basis van de resultaten van de Nationale Stu­

(professionele autonomie). Ook van belang voor ons

denten Enquête (NSE). Dat leidt tot gerichte aandacht

onderwijs is het rekening houden met de menselijke

voor het beter organiseren van het onderwijs (vooral

maat bij de fysieke inrichting van onze gebouwen,

roostering, maar ook de wijze van communiceren met

die bovendien een uitstraling krijgen die past bij de

studenten) en gerichte aandacht voor ‘toetsen en be­

beroepen of sectoren waar we voor opleiden (‘voca­

oordelen’. Daarmee continueren we het ingezette – en

tional branding’) en die docenten en studenten een

succesvolle – beleid van de afgelopen jaren.

‘thuisgevoel’ geven. Dit beleid is inmiddels ingezet, maar we willen dit de komende vier jaar verder door­

Wat we anders gaan doen, is dat we dit in de context

denken en invullen. Daartoe zetten we de volgende

gaan plaatsen van het ontwikkelen van onderwijsleer­

stappen:

gemeenschappen (professional communities, of ook

Er wordt een strategisch huisvestingsplan opgesteld,

kortweg: leergemeenschappen). Daarmee introduce­

niet gericht op nieuwbouw, maar gericht op interne

ren we een onderliggend concept dat vergaande ge­

verbouw, met als doel het aanbrengen van ‘couleur

volgen gaat hebben voor de manier waarop wij ons

locale’.

onderwijs verzorgen én hoe we georganiseerd zijn.

Binnen opleidingen wordt gekeken naar het zodanig

Onderzoek bevestigt dat studenten in leergemeen­

inrichten van groepen en van de begeleiding, dat stu­

schappen over het algemeen beter scoren op vakin­

denten meer betrokkenheid ervaren van een relatief

houdelijke kennis en vaardigheden, op het leren com­

vaste en in omvang overzichtelijke groep docenten.

municeren, op het leren problemen op te lossen en op

We zijn er alert op dat onderwijsleergemeenschap­

ethische en sociale aspecten van het beroep waartoe

pen studenten wel verbinden met de opleiding, maar

ze worden opgeleid. Uit een ander onderzoek onder

dat zij er niet in ‘opgesloten’ raken en we stimuleren

ruim 80.000 studenten blijkt, dat het participeren in

studenten met behulp van het minorenbeleid, (bui­

een actieve onderwijsleergemeenschap een positieve

tenlandse) stages en dergelijke, om ook buiten hun

invloed heeft op de betrokkenheid, de studieresulta­

major te treden.

2

ten en de studenttevredenheid. We kunnen ons hier­ 3

2

3

43

 alvin Smith and Debra Bath. The role of the Learning Community in C the Development of Discipline Knowledge and Generic Graduate Outcomes. In: Higher Education, Vol. 51, No. 2 (Mar., 2006), pp. 259-286. Chun-Mei Zhao and George D. Kuh (2004). ADDING VALUE: Learning Communities and Student Engagement. Research in Higher Educa­ tion, Vol. 45, No. 2, March 2004.

4

 hristenson, S. L. et al. (2008). Check and connect: A comprehensive C student engagement intervention manual. Mineapolis: University of Minnesota.

Wat gaan we doen? 1. 2. 3. 4.

5.

 e gaan het onderwijs organiseren in onderwijs­leer­ W gemeenschappen, waardoor sociale cohesie ontstaat én meer identificatie met de opleiding en het werkveld. We blijven hoge prioriteit geven aan studenttevredenheid en streven naar een verhoging van het gemiddelde bij de voltijd bacheloropleidingen van 7,17 naar 7,3. Onze toppositie bij het assortiment masteropleidingen willen we handhaven met een gemiddelde studenttevredenheid van 7,4 of hoger. We garanderen daarbij een minimale kwaliteit van onze opleidingen: een nvao-accreditatie en een studenttevredenheid van ten minste 7. Opleidingen die daar niet aan kunnen voldoen en waarbij geen uitzicht is op verbetering, worden vanaf 2016 beëindigd. Drie thema’s uit tevredenheidsmetingen krijgen voorrang: toetsen en beoordelen, beter communiceren met studenten en beter organiseren van het onderwijs (operational excellence).

44

Studenten een actievere werkhouding? Een opvallend ‘wringpunt’ dat uit de enquête naar het instellings­ plan naar voren komt, is het verschil tussen de wenselijkheid en de waarschijnlijkheid van een veel actievere werkhouding van studenten. Van de medewerkers en studenten vindt ruim 80% dit (zeer) wenselijk en 25% acht dit waarschijnlijk. We verwachten dat de ontwikkeling van onderwijsleer­gemeen­ schappen de waarschijnlijkheid in de nabije toekomst kan vergroten.

45

Accreditaties Het oordeel van de visitatiepanels respectievelijk van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) is een andere gewichtige kwaliteitsindicator. Vooral het expertoordeel over de toetsing en de hbowaardigheid van het diploma (het ‘gerealiseerde eind­ niveau’) willen we over de hele linie hoger. Het valt namelijk op, dat ook bij prima accreditaties dit aspect relatief vaker ‘voldoende’ scoort dan ‘goed’. Dat maakt kwetsbaar, want een onvoldoende hier betekent dat er geen accreditatie wordt afgegeven.

46

Wat gaan we doen? 1. 2. 3. 4. 5.

 e hanteren het systeem van aangescherpte interne W audits. We maken betere en meer transparante Onderwijs- en Examenreglementen, zodat helder is op welk (hoog) niveau we toetsen. We zorgen ervoor dat bij alle afstudeerprocedures onafhankelijke externe betrokkenheid is geborgd (vast te leggen in het Onderwijs Examenreglement). We scholen onze mensen daar waar nodig. We vertrouwen bovenal op het integere en professionele oordeel van onze mensen.

Meer onderzoek in het onderwijs

de vaardigheden die van belang zijn om onderzoek en

Zowel de regionale consultaties als de toetsing van de

innovatie een plek te geven in de beroepspraktijk, zo­

strategische koers onder studenten en medewerkers

als ondernemendheid en communicatief vermogen.

onderschrijven het belang van praktijkgericht onder­

47

zoek. Studenten en medewerkers vinden het wenselijk

Professional masteropleidingen

dat studenten onderzoek leren doen dat past bij het

Wat niet goed is, moet beter en wat goed is, moet

beroep dat ze gaan uitoefenen. Als antwoord daarop

goed blijven. Dat laatste is het uitgangspunt voor de

versterkt de HAN haar keuze voor een nauwe verwe­

HAN-masteropleidingen. De HAN heeft een lijn ont­

venheid van het onderwijs met praktijkgericht onder­

wikkeld die succesvol is: kleinschalig qua organisatie,

zoek.

een sterke nadruk op beroepsgerichte invulling en

De betrokkenheid van (associate) lectoren en docen­

geen compromissen wat betreft de kwaliteit. De HAN

ten-onderzoekers bij de ontwikkeling van curricula is

streeft naar handhaving van haar toppositie bij haar

hierbij essentieel. Studenten krijgen de tools aange­

masterassortiment. Deze strategie van behoud van

reikt om (stage)onderzoek te doen en resultaten op

topkwaliteit leidt tot terughoudendheid bij de kwanti­

innovatieve relevantie te beoordelen respectievelijk

tatieve uitbouw van ons assortiment. De uitstekende

toe te passen. In ons onderwijs ontwikkelen we ook

beoordelingen willen we immers bestendigen. We

voeren een toelatingsbeleid om het een excellent en kleinschalig instituut met een professionele oriëntatie te laten blijven. Doel is professionals

Wat gaan we doen? 1.

(met ervaring) tot een niveau op te leiden waar­ op zij een (innovatieve) bijdrage kunnen leve­ ren aan het oplossen van complexe vraagstuk­ ken in de beroepspraktijk. Zij maken daarbij gebruik van praktijkgericht onderzoek. Ons masteraanbod is gebundeld in het inter­ facultaire instituut HAN Masterprogramma’s (HMP). In cocreatie met het werkveld en met behoud van excellentie bouwen we het as­

2.

sortiment de komende jaren terughoudend uit, aansluitend bij het speerpuntenbeleid van de HAN en de regionale en landelijke Human Capital Agenda’s.

Internationalisering Het merendeel van onze afgestudeerden

3. 4.

blijft weliswaar werkzaam in de regio maar ze moeten wel kunnen omgaan met interna­ tionale kennisontwikkeling en samenwerking, met buitenlandse klanten, cliënten, collega’s en leveranciers. In haar beleidsvisie op internationa­

5.

I n 2016 willen we dat 100% van onze voltijd­ bacheloropleidingen een doorlopende leer­lijn onderzoek in het curriculum hebben geïm­ple­ menteerd. Nu is dat het geval bij 69%. De onder­ delen uit het curriculum die behoren tot deze leerlijn onderzoek worden als zodanig benoemd en omvatten in termen van studiebelasting minimaal 10% van de opleiding. Deze leerlijn leidt onder andere tot verhoogde deelname van docenten en studenten aan han-onderzoekprogramma’s. We koppelen die leerlijn naar inhoud en vorm aan de specifieke eisen van het beroep waarop de betreffende opleiding is gericht; de leerlijn is afgestemd met het betreffende kenniscentrum. We plaatsen een senior onderzoeker in elke examencommissie; bij voorkeur iemand die is verbonden aan een kenniscentrum van de han. We verplichten elke curriculumcommissie iemand met onderzoekservaring op te nemen, bij voorkeur iemand die is verbonden aan een kenniscentrum van de han. We organiseren betrokkenheid van (associate) lectoren bij de minoren en de masteropleidingen.

lisering5 brengt de HAN dit tot uitdrukking. Behalve het sterker profileren van het internationaal georiënteerde aanbod in Arnhem, zullen we alle op­ leidingen voorzien van een internationale dimensie.

van internationalisering. Dit kan variëren van inten­

De vorm en mate waarin dat gebeurt, hangt af van het

siever gebruik van internationale literatuur tot speci­

beroep waar de opleiding zich op richt. Opleidingen

fieke curriculumonderdelen zoals wereldburgerschap,

verschillen daardoor in werkvormen en de intensiteit

internationale minoren en internationale stages tot

5

 aar een internationale en interculturele omgeving. Strategisch N beleidsplan internationalisering 2010-2013 van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.

48

Wat gaan we doen? 1. 2. 3. 4. 5. 6.

7. 8.

49

 e versterken het internationale profiel van het Arnhemse aanbod. W We passen daar ons assortiment op aan, met name bij techniek en introduceren een sterke interculturele component bij de Arnhemse Pabo. We zorgen, in samenspraak met de gemeente en woningbouwcoöperaties, voor goede huisvesting voor internationale studenten. We ondersteunen de ontwikkeling van internationale studentenverenigingen. De werving in Duitsland beperken we tot het verstrekken van feitelijke informatie over mogelijkheden die we studenten bieden. De han bestendigt haar rol als opleider voor de euregionale arbeidsmarkt van zorg en hulpverlening. Opleidingsroutes gericht op de euregionale arbeidsmarkt zijn met ingang van instroom september 2013 tweetalig (Nederlands-Duits). In 2016 beschikken deze opleidingen over het nvao bijzonder kenmerk Euregionalisering. Met werkgevers aan weerszijden van de grens voeren we overleg om de opties voor Nederlandse en Duitse studenten voor stage en werk aan beide zijden van de grens te vergroten. We intensiveren de aansluiting bij landelijke en inter­nationale (subsidie) voorzieningen zoals ‘Erasmus for all’.

volledig internationale opleidingen6. Ook taalbeleid is

Praktijkgericht onderzoek neemt in belang flink toe.

hier een wezenlijk onderdeel van. In de visieontwik­

Doordat ons onderzoek altijd praktijkgericht is, speelt

keling op curriculuminternationalisering gebruiken

het een belangrijke rol bij de toepassing en benutting

we het bijzonder kenmerk Internationalisering van

van kennis. Deze ‘valorisatie’ komt almaar meer in de

de NVAO als referentie. De HAN is onderdeel van een

publieke, economische en politieke belangstelling te

euregio, liggend in een gebied dat sterk verbonden is

staan.

met de Duitse regio net over de grens. De HAN heet Duitse studenten welkom als uitdrukking van deze

Breedte- en dieptestrategie

verbondenheid. We ambiëren daarbij geen groei van

Ons praktijkgericht onderzoek is een van de hefbo­

het aantal studenten. Het onderwijsaanbod aan Duit­

men voor verdere kwaliteitsverbetering van de oplei­

se studenten zal tweetalig zijn. Daarmee krijgen zij

dingen. In 2016 willen we voor alle opleidingen een

een grotere kans op de Nederlandse arbeidsmarkt en

inhoudelijk dekkend aanbod aan (associate) lectoren

Nederlandse studenten op de Duitse.

hebben. Elke opleiding is een verbinding aangegaan met een of meerdere (associate) lectoren, leidend tot bijdragen aan de curricula (breedtestrategie). Voorts

Onderzoek

heeft elke opleiding een doorlopende leerlijn onder­

Praktijkgericht onderzoek beschouwen we als een

zoek geïmplementeerd.

kerntaak en het dient drie doelen: kennisontwikke­

Op een aantal onderwerpen kiezen we voor synerge­

ling binnen het onderzoeksdomein; doorwerking naar

tische concentraties van praktijkgericht onderzoek en

de opleidingen; innovatie en ontwikkeling van de be­

excellent onderwijs (dieptestrategie). Deze speerpun­

roepspraktijk.

ten kleuren nadrukkelijk het onderzoeksprofiel van

Ons praktijkgericht onderzoek kent een aantal speci­

de HAN7. (Bijlage B2 bevat een uitgebreid overzicht

fieke kenmerken. De vraagstelling van het onderzoek

van de speerpunten.) In 2016 willen we dat dergelijke

wordt ingegeven door de beroepspraktijk. Het onder­

concentraties zijn gerealiseerd. Deze zijn met hun on­

zoek vindt plaats in netwerken met interne en externe

derwijs- en onderzoeksprogramma aangesloten bij de

stakeholders en is vaak multi- en interdisciplinair van

regionale maatschappelijke en economische agenda’s

aard. Het genereert kennis, inzichten en producten

en bij enkele van de zogenoemde topsectoren. Deze

die bijdragen aan de ontwikkeling van de beroeps­

sectoren heeft het kabinet aangewezen om de econo­

praktijk en aan de opleidingen van de HAN. Resultaten

mische ontwikkeling te stimuleren en de concurren­

worden op uiteenlopende manieren met de diverse

tiekracht van ons land te vergroten.

doelgroepen gedeeld: via publicaties in vakbladen,

Op bovenstaande wijze draagt onderzoek bij aan

protocollen, producten, workshops, lezingen, het on­

zowel onze breedte- als onze dieptestrategie. Bij de

derwijs, Communities of Practice, of wetenschappe­ lijke publicaties. 6

I n 2012 heeft de HAN 7 Engelstalige bacheloropleidingen, 4 Engelsta­ lige masteropleidingen en 15 Engelstalige minoren.

7

De speerpunten zijn: Automotive, Biodiscovery, Duurzame (elek­ trische) energie, Sneller herstel, Vitale leefomgevingen en kleine kernen, Talentherkenning en -ontwikkeling in sport, Ondernemen en ondernemerschap, Leren met ICT, Logistiek.

50

breedtestrategie gaat het dan vooral om programme­

Om op deze manier onderzoek te ontwikkelen en in te

ring van leerlijnen onderzoek in ons onderwijs, om

zetten voor het onderwijs, is het nodig dat onderzoek

aansluiting van onze opleidingen bij de lectoraten en

– dat nog relatief beperkt is qua volume – adequaat

om focus en massa in de kenniscentra. Bij de diep­

aangestuurd wordt. Opdat focus en massa tot hun

testrategie gaat het om een specifieke inhoudelijke

recht komen, is besloten die organisatie op facultair

profilering die gaat leiden tot een samengaan van on­

niveau te laten plaatsvinden. Met andere woorden:

derzoek, masters en minoren, met daaromheen een

het onderzoek gebeurt in de bestaande facultaire ken­

krachtig netwerk van (regionale) organisaties waar we

niscentra, waarin de lectoraten zijn geclusterd. We

ons op dat thema mee verbinden en die ook bereid

gaan dat zodanig doen, dat interfacultair samenwer­

zijn ons te helpen om de activiteiten rondom die the­

ken in gezamenlijke, multi- en interdisiciplinaire on­

ma’s verder uit te bouwen.

derzoeksprojecten wordt bevorderd.

Wat gaan we doen? 1. 2. 3. 4. 5.

51

 nderzoek sterker verbinden met het onderwijs. O De kenniscentra goed positioneren binnen de facultaire managementteams en goed verbinden met besluitvormingsprocessen in het onderwijs (via examencommissies en curriculumcommissies). De speerpunten verder ontwikkelen, in overleg met het beroepenveld en de betrokken opleidingen. Verder ontwikkelen van minoren en masteropleidingen in de context van de speerpunten en voorzien van een adequate onderzoeksbasis. Instellen van een commissie van deskundigen die advies aan het CvB gaat uitbrengen om de ritmes van onderwijs (roosters) en onderzoek (projectmatig en met variabele tijdhorizon) beter met elkaar te verbinden.

Wat gaan we doen? 1. 2. 3.

I n 2016 is het aantal fte voor onderzoek met 15% gegroeid en komt op 135 fte. In 2016 heeft elke voltijdopleiding een leerlijn onderzoek ingebouwd, gekoppeld naar inhoud en vorm aan de specifieke eisen die voor het desbetreffende beroep gelden. In 2016 verwerft elke faculteit per fte lector minimaal 150.000 euro uit externe (2de, 3de en 4de) geldstromen voor onderzoek. We streven naar een gemiddelde (han-breed) van 200.000 euro per fte lector.

Omvang onderzoek

zoeksopdrachten van studenten, promovendi en

We gaan meer inzetten op onderzoek. Dat doen we

docenten-onderzoekers. Programmering op deze ma­

door in de begroting meer ruimte te reserveren en

nier voorkomt versnippering, leidt tot kwaliteitsver­

externe financiering aan te trekken. Dat doen we te­

betering van het onderzoek en vergroot de impact op

vens door het onderzoekspotentieel in zowel de ken­

het onderwijs en de beroepspraktijk. Onderzoeksmid­

niscentra als in de breedte van de HAN te versterken:

delen kunnen zo efficiënter worden ingezet en de her­

de inzet van docent-onderzoekers bij de kenniscentra

kenbaarheid van ons onderzoek vergroot, waardoor er

groeit, we stellen meer master-opgeleide en gepro­

meer kansen ontstaan voor het verwerven van externe

moveerde docenten aan, en we scholen medewerkers

onderzoeksmiddelen.

op het gebied van onderzoeksvaardigheden en het be­



geleiden en beoordelen daarvan.

Onderzoeksprogrammering Om de interne en externe impact van ons onder­

Wat gaan we doen?

zoek te vergroten en de verbinding met externe sta­ keholders te intensiveren geven we bijzondere aan­ dacht aan focus in de onderzoeksprogrammering. In samenspraak met het beroepenveld en de oplei­ dingen formuleren we meerjarige onderzoekspro­ gramma’s voor de kenniscentra (breedtestrategie) met als inhoudelijke leidraad ons speerpuntenbeleid



I n 2014 hebben alle kenniscentra hun missie, onderzoekslijnen, programmering en strategisch plan ontwikkeld in samenspraak met opleidingen en regionale partners.

(dieptestrategie). Dit vormt de bedding voor onder­ 52

Wat gaan we doen? 1.

2.

 e handhaven ons hoge niveau van kwaliteitszorg. We W implementeren de adviezen van de vko. Daarin geven we bijzondere aandacht aan de koppeling tussen kwaliteitszorg onderwijs en onderzoek, de bijdrage van stakeholders bij bijvoorbeeld onderzoeksprogrammering en hun rol als opdrachtgever, en de balans tussen ontwikkelingsgerichte en controlerende kwaliteitszorg. We implementeren de adviezen van de externe visitatiecommissies onderzoek. Aanbevelingen geldend voor alle kenniscentra worden opgevolgd met een instellingsbrede aanpak, gericht op kennisdeling.

Kwaliteitszorg

het onderwijs. Als we de kwaliteitszorg zo aanpakken,

De vergroting van ons onderzoekvolume gaat samen

bereiken we tegelijkertijd een versnellend effect op de

met de verdere ontwikkeling van het instrumentarium

verdere ontwikkeling van het onderzoek aan de HAN.

van onze kwaliteitszorg. Onze uitgangspositie is uit­

Uiteraard willen we ook dat het zorgsysteem voor on­

stekend; door de landelijke Validatiecommissie Kwa­

derzoek borg staat voor goede beoordelingen van ex­

liteitszorg Onderzoek (VKO) zijn we gekwalificeerd als

terne visitatiecommissies.

een voorbeeldhogeschool. Daarnaast besteden we veel aandacht aan de inbedding van het onderzoek in de curricula en het effect ervan op de kwaliteit van 53

Relatiemanagement en -beheer Het werkveld benadrukt de noodzaak van een structu­

Beroepspraktijk en regio

rele verbinding en samenwerking tussen het werkveld

Het onderwijs en praktijkgerichte onderzoek van de

en de HAN. Dit vraagt om een georganiseerde, syste­

HAN zijn onlosmakelijk verbonden met de beroeps­

matische aanpak die niet afhankelijk is van toeval of

praktijk. Belangrijk voor onze kwaliteit is de voortdu­

van de affiniteit van individuele medewerkers. Zowel

rende en systematische interactie tussen studenten,

de opleidingen als de lectoraten zullen hun relatie

docenten, onderzoekers en de beroepspraktijk.

met het werkveld intensiveren. Dat vraagt ook om een

Gezien onze geografische positie ten opzichte van

versterking van de verbinding tussen kenniscentra en

collega-hogescholen richten we ons in eerste instan­

opleidingen. Medewerkers geven in de enquête aan

tie op de (brede) regio, inclusief die over de grens met

dat zij de samenwerking in de regio met bedrijven

Duitsland (euregio). Voor opleidingen met een lande­

en instellingen buitengewoon belangrijk vinden voor

lijke of internationale arbeidsmarkt wordt ‘regio’ op

betrokkenheid en innovatie in het onderwijs en voor

die schaal gedefinieerd.

kennisdeling. 54

Wat gaan we doen? 1. 2.



 e professionaliseren het relatiemanagement, W ondersteund door ict-oplossingen. We behouden de koppeling tussen opleiding en werkveld en intensiveren de verbinding met de lectoraten. Minoren, stages, praktijken afstudeeropdrachten koppelen we waar mogelijk aan de onderzoeksprogramma’s.

Ten slotte sluiten we zoveel mogelijk aan bij regi­ onale voorzieningen voor innovatie en ontwikkeling, zoals de Regionale Centra voor Technologie (RCT’s). Een goed voorbeeld van hoe dat kan, is het Kennis­ centrum in de Achterhoek, waarin we samenwerken met de gemeente Doetinchem en met het regionale opleidingencentrum het Graafschap College. Dit cen­

Verbinding met het werkveld intensiever

trum profileert zich als toegankelijk transferpunt van

De HAN staat bekend om een sterke verbinding met

kennis voor zowel individuele cursisten als groepen,

het werkveld in Gelderland en de (eu)regio. De ko­

bedrijven en maatschappelijke instellingen. Voor een

mende periode willen we die kwaliteit verder uitbou­

aantal (economische) bacheloropleidingen kunnen

wen en intensiveren. Bedrijven en instellingen be­

studenten in de komende periode daar het eerste half­

trekken we bij de ontwikkeling van het bachelor- en

jaar van hun propedeuse volgen.

mastercurriculum en de onderzoeksagenda. Op een aantal vakgebieden geven we de Beroepenveld Ad­

Werkend lerenden

viescommissies een impuls. Zij spelen een belang­

De regio heeft grote en groeiende behoefte aan ho­

rijke rol in de aansluiting van het curriculum bij de

ger opgeleide werknemers. Om het welvaartsniveau

ontwikkelingen in het veld. Verder zorgen we ervoor

hier op peil te houden is menselijk kapitaal nodig dat

dat bij al onze afstudeerprocedures onafhankelijke ex­

zijn kennis permanent onderhoudt. Onze relatie met

terne betrokkenheid vanuit het veld geborgd is (vast

de beroepspraktijk en de regio kunnen we bestendi­

te leggen in het Onderwijs Examenreglement).

gen en verstevigen door ons opleidingenaanbod voor

In de brede waaier aan interacties tussen werkveld en

werkenden. De deeltijdopleidingen vormen kwanti­

opleidingen (stages, praktijk- en afstudeeropdrachten,

tatief de hoofdmoot van onze opleidingsportefeuille

gastdocentschappen, begeleiding start-ups, curricu­

voor werkend lerenden, die verder ook masters, duale

lumontwikkeling) zorgen we voor meer kennisdeling,

trajecten, een aantal associate degrees, commerciële

cocreatie en een transparante zoek- en verwijzings­

trainingen en cursussen bevat.

tructuur voor het werkveld. 55

De maatschappelijke en politieke omgeving van het

meest succesvolle deeltijdopleidingen van de HAN

bekostigde deeltijdonderwijs gaat veranderen. Het

zijn sterk in de verbindingen met buiten. Ons doel is

macro-doelmatigheidsbeleid van de overheid is aan­

een hernieuwd en beperkter assortiment op basis van

gescherpt in het voordeel van de onbekostigde aan­

kwaliteit, maatschappelijke relevantie en betaalbaar­

bieders. Zij heeft hiertoe ook een bestuursakkoord

heid. Voor de samenstelling van dat assortiment doen

gesloten met de koepel van onbekostigde opleidings­

de faculteiten voorstellen en laten we ons adviseren

instituten (NRTO).

door een commissie met externe deskundigen.

Daarnaast heeft de overheid aangekondigd vanaf stu­ diejaar 2017-2018 een vorm van vraagfinanciering in

De HAN blijft gericht op de volwassen student die

te willen voeren (via studenten die hiervoor een beurs

voor een bachelordiploma gaat en niet op personen

hebben) bij het deeltijdonderwijs. Hoe dan ook – dat

die min of meer vrijblijvend certificaten verzamelen

wil zeggen: los van de vraag of een vorm van privati­

zonder diplomadoel voor ogen. Uiteraard hebben we

sering gaat plaatsvinden – heeft de HAN de ambitie

wel aandacht voor vormende aspecten die niet direct

een belangrijke speler te blijven bij het deeltijdonder­

aan het specifieke beroep gekoppeld worden, waaron­

wijs. Dat betekent wel dat we scherpe keuzes moeten

der onderzoeksvaardigheden.

maken. We kiezen strategisch voor de bachelordeel­ tijdopleidingen en voor de kwaliteit ervan. De huidige

56

Om hiervo0r genoemde ambities mogelijk te maken zullen we de deeltijdopleidingen anders gaan organi­ seren: ze krijgen een eigenstandig gezicht en een ei­ genstandige organisatievorm op het niveau dat past bij de specifieke kenmerken van de betreffende bran­ che. Dat kan per faculteit variëren. Er is een apart competentieprofiel nodig voor docen­ ten die volwassenen opleiden, met daaraan gekop­ pelde scholingsmogelijkheden. De ict-ondersteuning zullen we moeten aanpassen aan de wensen van de doelgroep.

57

Wat gaan we doen? 1. 2. 3.

4.

5. 6.

 e blijven kiezen voor een profilerend aanbod op het W gebied van werkend lerenden, los van de vraag of een ander bekostigingsregime ingevoerd gaat worden. We stappen af van het automatisme dat een voltijdopleiding een deeltijdvariant heeft. Het huidige aanbod van deeltijdopleidingen snijden we geheel toe op de specifieke wensen en behoeften van werknemers en werkgevers. We vragen een commissie van externen ons te adviseren over een vernieuwd assortiment en over de randvoorwaarden en de financieringsmogelijkheden hiervoor. We sluiten zoveel mogelijk aan op onze speerpunten en de economische sectoren in de regio. Hiervoor zetten we een geselecteerd aantal deeltijdopleidingen en duale trajecten in. E-learning en blended learning nemen we mee in het aanbod op. De organisatie van de deeltijd, de bemensing én facilitering snijden we toe op de specifieke doelgroep. We gaan het vernieuwde aanbod voor 23+’ers duidelijker ‘vermarkten’. Dat is ook van wederzijds belang. Werknemers die wij een opleiding bieden, brengen ons actuele praktijkkennis en contacten met instellingen en bedrijven.



58

Wat gaan we doen? 1.

2.

3.

 e professionaliseren onze valorisatie-infrastructuur in nauwe W samenwerking met de andere partners in ‘Gelderland valoriseert!’. Met ondernemers, kennisinstellingen en overheden bouwen we gezamenlijk aan het Gelderse Valorisatienetwerk. We streven niet naar groei in aantal mensen en middelen maar vooral naar verbetering van de kwaliteit: betere verankering van valorisatie in instelling en regio, versterking van de vraagsturing en transparantie, effectievere en slimmere verbinding van onze valorisatievoorzieningen en -activiteiten en opvulling van witte vlekken. We verbreden en herschikken ons aanbod aan ondernemerschaps­ onderwijs met bijzondere aandacht voor het Centrum voor Ondernemerschap en de han Student Company.

Kennisvalorisatie Het praktijkgerichte onderzoek dat we in volume zul­

verbeteringen mogelijk zijn zoals:

len uitbreiden, heeft ook een belangrijke rol bij het

• Meer transparantie intern en vooral ook extern in

verstevigen van de verbinding met de beroepspraktijk

wat we te bieden hebben.

en de regio. Al dan niet in opdracht verricht, levert on­

• Meer focus rondom de speerpunten.

derzoek kennis op die van nut is voor economie en

• Meer samenhang in en samenwerking tussen de

samenleving. Deze valorisatie is ook voor ons in toe­

valorisatievoorzieningen en het opvullen van witte

nemende mate van belang. In de onderzoeksvisitaties

vlekken.

en de regionale consultatie komt de samenwerking met het werkveld naar voren als een sterk punt. In het voorjaar van 2012 heeft prof. dr. Paul Iske (hoogleraar Open Innovation and Business Venturing,

• Beter faciliteren van de ontwikkeling van onderne­ merschap naar werkelijke startups. • Versterken van de integratie van valorisatie in het primaire proces.

Maastricht University) binnen de HAN de stand van

59

zaken bij kennisvalorisatie onderzocht. Daaruit komt

Wat dat laatste betreft: belangrijke instrumenten voor

naar voren dat de HAN al veel voorzieningen en faci­

kennisvalorisatie vanuit het beroepsonderwijs zijn

liteiten voor valorisatie in huis heeft, maar dat er ook

de stage- en afstudeeropdrachten. Door middel van

deze opdrachten worden de nieuwste inzichten uit

bedding van ondernemerschaponderwijs in curricula.

onderwijs en onderzoek door onze studenten naar en

We kunnen voortbouwen op het succes van het pro­

in de beroepspraktijk gebracht. Een mooi voorbeeld

ject Gelderland Onderneemt! en gebruik maken van

hiervan zijn de zogenaamde innovatiecenters zoals

de expertise van ons lectoraat Ondernemerschap en

die onder andere in de Achterhoek gestalte krijgen.

ondernemendheid.

Wisselende groepen studenten werken vanuit deze centra, onder leiding van een alumnus, in stage- en

Branding, profilering en marketing

afstudeeropdrachten continu aan praktijkproblemen

Belangrijke voorwaarde voor kennisvalorisatie is een

en innovaties die door een bedrijf of bedrijven zijn in­

betere bekendheid bij het werkveld van ons praktijkge­

gebracht.

richte onderzoek en de branding van de HAN als ken­ nisinstelling. Alle onderzoeksvisitaties onderstrepen

De komende periode gaan we de kennisvalorisatie

dit in hun aanbevelingen. We hebben veel te bieden

mede op basis van de resultaten van het onderzoek

maar worden nog onvoldoende gevonden.

van professor Iske verder ontwikkelen en ons daarop onderscheiden. Motor daarvoor is het omvangrijke project ‘Gelderland valoriseert!’ dat loopt van 2012 tot en met 2017 en waarvan de HAN penvoerder is. Hierin hebben een aantal kennisinstellingen (HAN, ArtEZ en RU), bedrijven en overheden – met name de provin­ cie Gelderland – hun krachten gebundeld voor meer innovaties en werkgelegenheid in de regio en de op­ bouw van een regionale valorisatie-infrastructuur. Het gaat in eerste instantie om regionale samenwerking

Wat gaan we doen? 1.

binnen en tussen de topsectoren Creatieve industrie, Chemie en Energie. Minister Verhagen van Economi­ sche Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) heeft voor de periode 2012 tot 2016 een stimuleringssubsidie van vijf miljoen euro toegekend, door regionale par­ tijen aangevuld tot 12,5 miljoen euro.

2. 3.

E en infrastructuur inrichten voor verspreiding van kennis in de beroepspraktijk. De han profileren als een kwaliteitsmerk voor kennisontwikkeling en innovatie. Het werkveld actief betrekken bij de onderzoeksprogrammering van de kenniscentra.

Een deel van onze afgestudeerden zal op enig mo­ ment werkzaam zijn als zelfstandig ondernemer. Een ondernemende attitude is ook in loondienst een voor­ waarde voor innovatie. Daarvoor verbreden we de in­

60

Proactief alumnibeleid

De meeste alumni-organisaties kennen een bestuur

Alumni vervullen een belangrijke functie in de verbin­

van alumni op vrijwillige basis. Dat ondersteunt de

ding met ons (eu)regionale en internationale werkveld

vraagsturing en de verbinding met het werkveld, maar

en het beroepsgerichte karakter van de opleidingen.

beperkt de mogelijkheden. De behoefte aan (bij)scho­

De HAN telt 52 alumni-organisaties, alle opererend op

ling op andere terreinen dan de oorspronkelijke op­

het niveau van de opleiding. Een uitzondering hierop

leiding stijgt naarmate alumni verder komen in hun

is YOB (zie in hoofdstuk 3 onder ‘Ondernemerschap’).

loopbaan. Dat vraagt om een HAN-brede aanpak.

Behalve de functie van netwerkplatform hebben ze tot doel pas afgestudeerden een vangnet te bieden, leden op de hoogte te houden van nieuwe ontwikkelingen

Kwaliteit is mensenwerk

en mogelijkheden voor bijscholing (kennisvalorisa­

Onze maatschappelijke opdracht en onze ambities

tie), bij te dragen aan curriculumontwikkeling, prak­

zijn de ene kant van het verhaal. De vervulling en rea­

tijkstages en gastcolleges te faciliteren en de kwaliteit

lisering ervan de andere. Voor de ontwikkeling tot een

van de opleiding te volgen (borging diplomawaarde).

geprofileerde kennisinstelling kunnen we niet zonder een organisatie van en door professionals. De komende periode zal de HAN haar reputatie van goed werkgeverschap blijven waarmaken, blijkend uit een hoge medewerkertevredenheid. De doorontwik­

Wat gaan we doen? 1.

2. 3.

keling naar een university of applied sciences en de kwaliteitsverbetering van het onderwijs vragen erom dat we in de deskundigheidsbevordering en professi­

 e laten een onderzoek verrichten W naar de mogelijkheden van een hanalumnibeleid met een duidelijke plek voor de opleidingsverbonden alumni-organisaties en internationale alumni. We gaan één relatiemanagement­ systeem van alumni opzetten en het aanbod voor hen uitbreiden. We onderzoeken de bereidheid en mogelijkheden van alumni om financieel bij te dragen aan het praktijkgericht onderzoek.

onalisering enkele belangrijke stappen zetten.

Scholing en ontwikkeling De pensioenleeftijd schuift op en de overheid ont­ moedigt vroegtijdige pensionering. Medewerkers zullen langer vitaal inzetbaar moeten zijn. Studenten verwachten dat docenten investeren in hun profes­ sionaliteit. Wie dat onvoldoende doet, zou naar hun mening de lesbevoegdheid moeten verliezen.8 Perma­ nente scholing, professionalisering en ontwikkeling worden de norm en de kern van ons personeelsbe­ leid. Uit de consultaties van medewerkers en studen­ ten in de aanloop naar het instellingsplan blijkt dat 8

61

 ie Enquête Instellingsplan HAN. 70% Van de studenten vindt dit Z (zeer) wenselijk.

men intensief gebruik van ICT en social media in het onderwijs als de meest waarschijnlijke toekomstige ontwikkeling ziet. Didactische

Wat gaan we doen? 1.

ervaring en praktijkkennis worden gezien als een belangrijke kwaliteit van docenten. In lijn met onze onderzoeksambities en onder­ steund door de consultaties van studenten en medewerkers streven wij ernaar dat 80% van onze bachelordocenten in 2016 een

2. 3.

mastergraad heeft dan wel gepromoveerd is. Docenten in de masteropleidingen zijn overwegend gepromoveerd. We vinden het

4.

daarnaast belangrijk dat ook de ondersteu­ nende (beleids)medewerkers beter op de hoogte raken van wat onderzoek inhoudt. Onderwijs voor werkende volwassenen,

5.

ten slotte, vraagt om specifieke compe­ tenties van docenten. Hetzelfde geldt voor internationale oriëntatie en competenties; internationalisering is immers van toene­

6.

mend belang voor onderwijs en onderzoek en vergt een goede taalvaardigheid van medewerkers. Bij het taalbeleid voor docen­

7.

ten hanteren we een internationaal erkende norm. In meer algemene zin vinden we het voor de

8.

dynamiek binnen een grotere organisatie als de onze en voor de vitaliteit van mensen belangrijk dat medewerkers periodiek in elk geval voor een deel van hun taken en soms van functie wisselen. Voor het management geldt dat elke vier jaar geke­ ken wordt of mobiliteit aan de orde is. Voor andere medewerkers komt wisseling van (deel)taken perio­

9.

 e richten een han Academy in met een W opleidingsaanbod op het gebied van onderwijs, onderzoek, ondersteuning, leidinggeven en persoonlijke effectiviteit. In 2016 besteden we minimaal 5% van de totale personele lasten aan professionalisering. Het aantal docenten dat een mastergraad heeft of is gepromoveerd, neemt toe van respec­tie­velijk 55% en 6% in 2012 naar 72% en 8% in 2016. Voor de opscholing van docenten is een masterfonds, een fonds voor promotieonderzoek en een pakket aan faciliterende maatregelen beschikbaar. Het selectiebeleid voor nieuwe docenten, leidinggevenden en ondersteunende staf passen we aan aan de onderzoekambities en aan ons internationale profiel. Het behalen van de pedagogisch-didactische bekwaamheid blijft een voorwaarde voor een vaste aanstelling als docent. Alle medewerkers hebben jaarlijks een R&Ogesprek, waarin scholing en ontwikkeling expliciet aan bod komen. De afdeling Vitaliteit zal medewerkers actief adviseren over interne mobiliteit, loopbaanmogelijkheden en over re-integratie en coaching. Het ziekteverzuim zal maximaal op het niveau van het branchegemiddelde blijven. De mede­ werkertevredenheid blijft op de huidige 7,8 of wordt hoger.

diek aan de orde in het R&O-gesprek.

62

Cultuur

de beroepsopvatting en van het feitelijke gedrag. De

Onze bedrijfscultuur past op onderdelen niet bij de re­

komende jaren zullen we veel tijd en energie besteden

alisatie van onze ambities. Het instellingsplan vraagt

aan het opbouwen van een gedeeld kwaliteitsbewust­

dat medewerkers gedreven worden door de wens een

zijn.

hoge kwaliteit te leveren, als individu en als team. De

De HAN stamt uit een tijdperk van een bedrijfscultuur

kwaliteitsopvattingen lopen nog sterk uiteen. Zo is er

die gekenmerkt kon worden als een taakgerichte, hi­

vanuit een onvolledige beroepsopvatting bij sommige

ërarchische bureaucratie met een sterke actiegericht­

medewerkers onvoldoende aandacht voor formele

heid, focus op het eigen organisatieonderdeel en

wet- en regelgeving, bedrijfsprocessen en infrastruc­

weinig aandacht voor kritische (zelf)reflectie en dia­

tuur, terwijl die onlosmakelijk deel uitmaken van de

loog. Vanuit een verleden als fusieorganisatie ligt er

kwaliteit en de betrouwbaarheid van onderwijs en

een opgave tot verdere ontschotting en groei naar een

onderzoek. Het afdwingen van een betere compli­

HAN-identiteit.

ance kan langs de weg van meer regels en strakkere handhaving. Dat is een noodzakelijke tussenfase,

Zowel medewerkers als studenten spraken zich in de

maar niet ons einddoel. In een volwassen organisatie

enquête over het instellingsplan nadrukkelijk uit voor

moeten medewerkers in staat zijn om zelfstandig ver­

het werken in kleine eenheden. Medewerkers vragen

antwoordelijkheid te dragen binnen de afgesproken

om invoering van kleinschaligheid met behoud van de

kaders en moet het bestuur erop kunnen vertrouwen

mogelijkheden, voordelen en (financiële) robuustheid

dat men die ruimte op deze wijze invult. Om dat te

van een grote organisatie. Om daaraan tegemoet te

kunnen bereiken zal een integraal en volwassen kwa­

komen kiezen we voor een dubbele beweging.

liteitsbesef intrinsiek onderdeel moeten worden van

63

Wat gaan we doen? 1.

2.

3.

 e zetten sterk in op het bouwen W van onderwijsleergemeenschappen voor elke opleiding; kleinschalige professional communities van docenten en studenten. We versterken onze activiteiten rond han-brede kennisdeling en professionalisering, interne netwerkvorming als instrument voor beleidsontwikkeling en implementatie en het multi- en interdisciplinair samenwerken over de facultaire grenzen heen. Om de bedrijfskosten te minimaliseren en de interfacultaire samenwerking te ondersteunen bouwen we aan gemeen­ schappelijke standaarden voor de kernbedrijfsprocessen.

64

Leiderschap Onze strategische doelstellingen zijn ambitieus maar realistisch. Ze stellen hoge eisen aan sturing en per­ soonlijk leiderschap in termen van kennis, vaardighe­ den en attitude. Medewerkers en studenten geven aan dat ze te veel afstand ervaren tot het manage­ ment en last hebben van de bureaucratie. Men vraagt meer aandacht voor de menselijke maat. De cultuur­ omslag van een bureaucratische top-down organisa­ tie naar een kennisinstelling van professionals, geor­ ganiseerd in professional communities met oog voor operational excellence, vraagt om nieuwe vormen van aansturing, beleidsontwikkeling (cocreatie), samen­ werking en communicatie en een betere verbinding tussen medewerkers en leidinggevenden. Leidingge­ venden moeten die omslag kunnen voorleven en vormgeven.

65

Wat gaan we doen? 1.

2.

3. 4.

 e breiden het managementontwikkelingsprogramma uit. Naast W de bestaande leergang voor instituutsdirecteuren, hoofden van service units en hun directies (het Leerplatform) start een programma voor coördinatoren en een voor projectmanagers en projectleiders. We brengen de profielkenmerken voor leidinggevenden op de verschillende niveaus geheel in lijn met de ambities van het instellingsplan. Kennis van, dan wel affiniteit met onderzoek en bedrijfsvoering wordt een standaard selectie-eis. We starten met een instellingsbrede aanpak voor het herkennen en ontwikkelen van (potentieel) leidinggevend talent. We besteden in de jaarlijkse onderzoeken naar medewerkertevredenheid bijzondere aandacht aan de ervaren kwaliteit van de leidinggevenden.

66

Bedrijfstijd Docenten geven aan dat ze graag meer uren per week aan hun kerntaken willen besteden: onderwijs verzorgen en onderzoek doen. Wat hen daarvan afhoudt is de als zwaar ervaren administratieve kant van het werk, de bureaucratie en de veelheid aan rollen en deeltaken. Uit de enquête blijkt dat medewerkers ervan uitgaan dat ze in de toekomst meer zullen moeten werken, uitgedrukt in de ophoging van hun jaartaaknorm van 1659 uur naar 1750 uur. Deze ontwikkeling wordt als niet wenselijk, maar wel als waarschijnlijk gezien.

Hoe gaan we hiermee om? Een deel van de oplossing ligt binnen ons bereik. De keuze voor kleinschaligheid en een verscherpte focus op de kwaliteit van de ondersteuning en op de proceskwaliteit van het onderwijs (operational excellence) moet leiden tot vermindering van de administratieve belasting en terugdringing van de bureaucratie. Het andere deel van de oplossing ligt op de cao-tafel en daarmee buiten de beïnvloedingsfeer van de han.

67

Operational excellence Een grote hogeschool als de onze is een complexe, professionele organisatie met een mooie en uitdagen­ de maatschappelijke opdracht. Een goede, geoliede bedrijfsvoering ten dienste van onderwijs en onder­ zoek is dus essentieel. Het gaat dan om opera­tional excellence: het bereiken van een hoog niveau van betrouwbaarheid en samenhang in de verschillende ondersteunende diensten en processen binnen de fa­ culteiten en het Service Bedrijf. De strategische keuze voor operational excellence in het verbeteren van de onderwijs en onderzoekskwaliteit vindt weerklank bij de interne en externe betrokkenen. Studenten en medewerkers geven in meerderheid als wenselijke ontwikkeling aan dat docenten meer uren per week kunnen besteden aan hun kerntaken: onderwijs ver­ zorgen en onderzoek doen. De verdere professiona­ lisering van de onderwijsondersteuning zal daaraan een belangrijke bijdrage leveren. Uit studenttevreden­ heidsmetingen blijkt dat klachten relatief vaker gaan over de proceskwaliteit van het onderwijs en minder over de inhoud. Zo is verdere verbetering van de on­ derwijslogistiek noodzakelijk voor de kwaliteitsverbe­ tering van het onderwijs. Het uitbouwen van onderzoek vraagt optimalisering van de onderzoeksinfrastructuur. Verbinding met het werkveld vraagt een herkenbare toegang en soepele doorverwijzing voor werkgevers. En een serieuze po­ sitionering van de HAN als kennisinstelling voor werk­ end lerenden, ten slotte, vereist een herbezinning op de inrichting van de daaraan ondersteunende proces­ sen.

68

Wat gaan we doen? 1.

2.

3. 4.

5.

69

 e handhaven – gezien onze relatief lage W overhead – het concept van een centraal Shared Service Centre in de vorm van het Service Bedrijf. We gaan experimenteren met klantspecifieke producten en dienstverlening, ondersteunend aan de onderwijsleergemeenschappen en aan een beleving van kleinschaligheid. De jaarlijkse 0,5 procentpunt krimp op de kosten van het Service Bedrijf zetten we voort. Om de overhead binnen faculteiten verder te reduceren gaan we de komende periode de middelentoekenning aan onderwijs en onderzoek normeren en verhogen, leidend tot een daling van het facultaire Onderwijs Beheer Personeel. We streven naar een optimale verhouding Onderwijzend Personeel / Onderwijs Beheer Personeel van nu 60,9%/39,1% naar 65,0%/35,0% in het jaar 2016.

Dit alles willen we realiseren binnen de bestaande

ren we ict in het onderwijs en optimaliseren we het

budgettaire kaders door te innoveren, efficiënter te

relatiebeheer met het werkveld en de alumni. Door

werken en kritisch te kijken naar de verleende diensten.

standaardisering en betere onderlinge afstemming

Om dit proces in goede banen te leiden stellen we een

verhogen we de kwaliteit van de stuurinformatie en de

meerjarenagenda op voor kwaliteitsverbetering.

(administratieve) ondersteuning van het onderwijs en onderzoek. Tot slot ontwikkelen we bij de huisvesting

Voorzieningen

en (digitale) informatievoorzieningen meer facilitei­

Uiteraard moeten we materieel goed toegerust zijn

ten voor de groep buitenlandse studenten.

voor het geven van onderwijs en het doen van onder­

Deze doelen en uitgangspunten bij de ict-voorzienin­

zoek. Voorzieningen als huisvesting en ict zijn essen­

gen gaan we nog meer en duidelijker koppelen aan

tieel. De afgelopen vier jaar hebben we zwaar geïnves­

onze duurzaamheidsambities. Het gaat dan om ener­

teerd in de vernieuwing van laboratoria die nu state of

giezuinige computerwerkplekken, het samenbrengen

the art zijn.

van enkele servers op één energiezuinige server, het

In 2013 ronden we het voorlopig laatste nieuwbouw­

efficiënter opslaan van data en dergelijke.

project af. Het gaat om Nederlands meest duurzame onderwijsgebouw voor de Faculteit Educatie. Hier

Verbetering van de interne informatievoorziening en

zijn nagenoeg alle aspecten van ons beleid voor duur­

communicatie is een belangrijk aandachtspunt in de

zaamheid samengebald: in materialen, energiehuis­

tevredenheid van student en medewerker. Goede toe­

houding van het gebouw én in de curricula van de

gankelijkheid van databases en van studiecentra is

verschillende opleidingen.

essentieel. We richten ons op de verbetering van de

De nadruk komt nu te liggen op onderhoud en ver­

interne media, de website en de kwaliteit van de inter­

nieuwing van bestaande huisvesting. De beleving van

actie tussen docenten en studenten, tussen leiding­

kleinschaligheid en verbinding met de praktijk (voca­

gevenden en medewerkers. Het inrichten van klein­

tional branding) nemen we als leidraad. Ook zullen

schalige onderwijsleergemeenschappen werkt daarin

we de groeiende onderzoeksruimte voor de docenten-

ondersteunend.

onderzoekers accommoderen.

Om de vindbaarheid van ons onderwijs en onderzoek voor specifieke doelgroepen (bedrijven, instellingen

Bij de ICT-voorzieningen – als conditio sine qua non

en werkend lerenden) te verhogen, ontwikkelen we

voor onze studenten, docenten, onderzoekers en on­

een gefocuste voorlichtingsstrategie.

dersteunende medewerkers – vernieuwen we de drie belangrijkste systemen: het financiële systeem, het HR(Human Resources)-systeem en het studentenin­ formatiesysteem (HAN-SIS). Daarnaast bouwen we de digitale onderzoeksinfrastructuur verder uit, facilite­

70

Toezicht

Onze financiering komt voor het overgrote deel uit

Onderwijs en onderzoek vallen onder landelijke wet­

publieke middelen. Dat stelt hoge eisen aan de kwali­

ten en regels. We moeten over de naleving daarvan re­

teit en doelmatigheid van de activiteiten die we onder­

gelmatig verantwoording afleggen. Ook de komende

nemen. Ons risicomanagement gaan we verder pro­

periode zal de landelijke controle eerder toe- dan af­

fessionaliseren. De HAN handhaaft haar beleid van

nemen: Onderwijsinspectie en NVAO zullen hun toe­

transparantie en openheid in het afleggen van maat­

zicht en beoordeling verscherpen. De HAN zal haar

schappelijke verantwoording. Op dit punt van gover­

compliance verder op orde brengen en houden, en in­

nance heeft een evaluatiecommissie vastgesteld dat

vesteren in bewustwording, laagdrempelige scholing

de HAN behoort tot de hogescholen die de hiervoor

en interne kennisdeling onder docenten.

geldende branchecode volledig naleven.9

Hiermee laat de HAN zien lessen te willen trekken uit het feit dat het afgelopen jaar een van haar opleidin­

Implementatie

gen om die reden door de Inspectie als ‘zorgelijk’ is

Algemeen

aangemerkt. De inhoud van de betreffende opleiding

Succesvolle implementatie vraagt om draagvlak en

bleek in orde te zijn, de formele borging van de kwa­

commitment. Zoals in de inleiding is aangegeven

liteit was dat niet. Inmiddels is dat op orde gebracht

zijn aan dit instellingsplan twee jaren voorafgegaan

en hebben we besloten de ervaringen die bij deze op­

van interne en externe consultaties en voorbereidend

leiding opgedaan zijn, breder te trekken. Compliance

beleidswerk. Zomer 2010 is de ambitie gelanceerd

borgen we samen met de onderwijsprofessionals

om onderzoek een nadrukkelijke rol te geven in ons

door het ontwikkelingsgerichte interne toezicht op de

profiel en in het onderwijs. Aan de hand van werk­

kwaliteit van de WHW-uitvoering te continueren.

bezoeken van het College van Bestuur aan alle orga­ nisatieonderdelen en consultatie van werkgevers is

Op een vast moment in het voorjaar zullen we al onze

die ambitie doorgesproken, bijgesteld en verfijnd. In

opleidingen beoordelen op drie facetten:

2011 zijn de hoofdlijnen van dit plan tot stand geko­

• Staat het programma inhoudelijk goed uitontwik­

men, getoetst, aangescherpt en verder ingevuld door

keld klaar om uitgevoerd te worden.

deelonderzoeken, interne werkbezoeken, werkcon­

• Zijn alle condities aanwezig opdat dit inhoudelijk

ferenties en externe en interne consultaties van alle

goede programma ook goed uitgevoerd gaat wor­

stakeholders. Een enquête onder alle medewerkers en

den (we letten dan vooral op de roostering).

studenten bracht mogelijke wrijfpunten tussen wens

• Is de kwaliteit van dit programma formeel goed

en werkelijkheid in beeld. De speerpuntenaanpak, ten

geborgd, waarbij we vooral kijken naar de adequaat­

slotte, is ontwikkeld in nauw overleg met het werk­

heid van de Onderwijs- en Examenregeling.

veld, het bedrijfsleven en de lokale overheden. Met de 9

71

 oed bestuur in het hbo. Advies van de evaluatiecommissie brancheG code governance hbo, Den Haag, april 2012.

ons omringende hogescholen is overlegd over speer­

Planning en control

punten en profilering.

De ambities van het instellingsplan zijn kaderstel­

Parallel aan dit proces en aansluitend op het instel­

lend en worden vertaald in beleidsrijke begrotingen

lingsbeleid hebben alle faculteiten en het Service Be­

en deelstrategieën. De voortgangsbewaking op de

drijf hun strategische beleidsplan ontwikkeld en wor­

realisatie van onze strategische koers gebeurt op de

den de voornaamste strategische koersdocumenten

vijf kernthema’s (onderwijs, onderzoek, mens en or­

(onderwijs, onderzoek, HR) herijkt, leidend tot con­

ganisatie, regio en werkveld, operational excellence)

gruentie van beleid en het scheppen van de randvoor­

en aan de hand van een select aantal kernindicato­

waarden voor de uitvoering van de instellingstrategie.

ren. Hierin zijn de prestatieafspraken met de staats­

Onze koersontwikkeling is in lijn met de strategische

secretaris vervat. Dit ‘mainframe IP’ vormt de basis

agenda van OCW/EL&I en het hoofdlijnenakkoord.

voor de planning & controlcyclus en wordt vertaald in

Dat alles heeft geresulteerd in een breed gedragen en

jaarlijkse managementcontracten en periodieke ma­

visiegedreven ontwikkelingskoers van de HAN. Een

nagementrapportages. Indicatoren hebben een sig­

verhaal dat bindt, verbindt, inspireert en waar ieder­

naalfunctie. Het zijn zo realistisch mogelijke benade­

een de schouders onder zet.

ringen van de werkelijkheid. Waar de meetresultaten aanleiding geven tot zorg volgt nadere analyse.

Een organisatie van verschillende snelheden

De voortgangsbewaking van het instellingsbestuur op

Alle opleidingen en onderzoek moeten voldoen aan

de realisatie van de strategie is proportioneel en risi­

een bepaalde, meetbare basiskwaliteit. Bovenop deze

cogericht. Eenheden die conform de norm presteren

basisinfrastructuur geven we ruimte aan excellentie in

op de kernindicatoren rapporteren in de gebruikelijke

de vorm van het speerpuntenbeleid en speciale pro­

frequentie, op het hoogste aggregatieniveau en op de

gramma’s voor studenten die meer willen en kunnen

standaardwijze. Voor eenheden die onder de norm

(dieptestrategie).

presteren wordt de rapportagefrequentie aan het in­

De sturingsfilosofie van de HAN kenmerkt zich door

stellingsbestuur verhoogd en het analyseniveau ver­

beleidsontwikkeling in cocreatie, balans tussen cen­

diept. Periodiek vindt voortgangsoverleg plaats met

trale kaders en decentrale ruimte, en periodieke

het instellingsbestuur.

voortgangstoetsing en verantwoording aan het in­ stellingsbestuur over de realisatie van de doelen.

Financiering

Organisatie-eenheden kennen hierbij verschillende

Doorrekening van de meerjarige ambities uit dit plan

uitgangsposities. Sommige voldoen al grotendeels

leidt tot de conclusie dat we – naast de investeringen

aan de ambities, andere hebben nog een weg te gaan.

die nu al in de meerjarenraming van de begroting

Er komen afspraken over hun mix aan prioriteiten en

2012 voor onderwijs en onderzoek zijn opgenomen

over de fasering van invoering. Het huidige sturings­

– eenmalig nog € 0,8 miljoen additioneel moeten

instrumentarium is toereikend voor de realisatie van

investeren om de streefwaarde voor het aantal do­

het instellingsplan.

centen met een mastergraad in 2016 te kunnen rea­ liseren. We gaan er daarbij van uit dat die investering 72

gevonden moet worden in een interne reallocatie en

waarde voor toekenning van deze middelen over de

slechts voor een deel (met name onderzoek) via exter­

periode 2013-2016 is de met OCW getekende pres­

ne fondsen gefinancierd zal kunnen worden. Ook om

tatieafspraak.10 Voorwaarde voor continuering van

die reden is het noodzakelijk de overhead verder terug

deze financiering in de periode 2017-2020 is realisa­

te brengen. De doelstelling van groei van Onderwij­

tie van de prestatieafspraken in 2016. Indien in 2016

zend Personeel ten opzichte van Onderwijs Beheer

blijkt dat de doelstellingen niet zijn gerealiseerd, kan

Personeel is daarmee niet slechts beredeneerd vanuit

de HAN met een korting van 5% over de rijksbijdrage

de wens zoveel mogelijk geld direct in onderwijs en

2017-2020 te maken krijgen. Uitgaande van een rijks­

onderzoek in te zetten, maar vloeit ook rechtstreeks

bijdrage van circa € 170 miljoen in 2012 is het bedrag

voort uit de noodzaak additioneel te investeren in on­

dat hiermee jaarlijks gepaard gaat circa € 8,5 miljoen.

derwijs en onderzoek op basis van dit instellingsplan.

Daarnaast wordt voor de periode 2013-2016 een deel (2%) van het beschikbare onderwijsbudget selectief

Bij de doorrekening van de kosten om dit instellings­

toegekend op basis van de ingediende voorstellen.

plan te realiseren zijn wij uitgegaan van de veronder­

Uitgaande van de rijksbijdrage 2012 betekent dit een

stellingen uit de meerjarenraming van de laatste be­

bedrag van € 3,4 miljoen op jaarbasis.

groting (2012) uit het vorige instellingsplan. Op het moment van schrijven van dit instellingsplan is een

Aan de lastenkant zijn er enkele onzekere factoren.

aantal overheidsmaatregelen aangekondigd waarvan

Na afloop van de lopende cao in 2012 is voor 2012

de financiële impact, al dan niet direct, nog niet goed

en verder een nulgroei voorzien. Onzeker is nog wat

is in te schatten. Deze worden hierna toegelicht.

de verwachte loonontwikkeling zal worden. De pensi­ oenlasten zijn in 2012 in verband met de herstelop­

De eerste doorrekening van het nieuwe instellings­

slag ABP gestegen. Ook voor de toekomst blijft de

plan wijst erop dat realisatie binnen de beschikbare

ontwikkeling van de pensioenlast ongewis. Het effect

ruimte zoals die in de meerjarenbegroting 2012 was

van de voor studiejaar 2012/2013 ingevoerde langstu­

opgenomen, kan worden gerealiseerd, waarbij naar

deerdersmaatregel is nog niet in te schatten. In de be­

verwachting realisatie van de doelstelling voor 2016

groting 2012 is aangenomen dat het aantal studenten

van 72% master / 8% gepromoveerden zal leiden tot

waarover de HAN een strafkorting ontvangt gelijk is

circa € 0,8 miljoen extra kosten.

aan het aantal dat het verhoogde collegegeld betaalt. In studiejaar 2012/2013 gaat het om 1.924 studenten.

De belangrijkste potentiële verlagingen van inkom­

Wegvallen van al deze studenten zou leiden tot een

sten zijn gerelateerd aan de rijksbijdrage en college­

inkomstenderving van € 3,1 miljoen in 2012. In 2013

gelden. De voor de prestatieafspraken beschikbare

zou dat op jaarbasis € 9,3 miljoen betekenen. Hoeveel

middelen beslaan in totaal ruim 7% van het onder­

kostenreductie met een dergelijke potentiële reductie

wijsbudget voor het hbo. Het grootste deel hiervan, ruim 5%, betreft voorwaardelijke financiering. Voor­ 73

10 De prestatieafspraken zullen naar verwachting vóór 1 november zijn gemaakt.

in studentaantallen gepaard gaat, is nog niet bere­

tuur (werken met een op de faculteiten afgestemd

kend.

basispakket en een aanvullend pakket op basis van specifieke wensen).

Het ministerie van OCW heeft aangekondigd dat na de periode van dit instellingsplan, dus pas in 2017, deeltijdonderwijs vraaggestuurd gefinancierd zal wor­ den. Dit geeft ons vier jaar de tijd om, zoals al opge­

• Afspraken met afzonderlijke faculteiten over het inregelen van ketenprocessen in de ondersteuning, alsmede specifieke rolverdeling. • Invoeren van accountmanagement om beter en

nomen in dit instellingsplan, de deeltijdportefeuille

sneller te kunnen inspelen op vragen en behoeften

bij te stellen op basis van een grondige portfolioana­

die zich uitstrekken over meerdere disciplines.

lyse. Bij de HAN gaat het om ruim 5.000 deeltijdstu­

• Verder verbinden van de service units door de inzet

denten. In de portfolioanalyse zullen zowel aan de in­

van expertteams en Skilled Service Desks waarin

komsten- als aan de kostenkant meerdere scenario’s

de deskundigheid vanuit verschillende disciplines

worden doorgerekend om te kunnen bepalen hoe wij

tegelijkertijd kan worden ingezet.

de wijzigingen kunnen accommoderen. Service Centrum Onderwijs

Aanscherping beleid Service Bedrijf Om de hiervoor genoemde ambities te realiseren zal de ondersteuning aan het onderwijs en onderzoek

• Doorontwikkelen tot een unit die de faculteiten ondersteuning kan bieden bij de realisatie van specifieke thema’s uit het instellingsplan.

optimaal moeten zijn. In het voorafgaande is op ver­

• Adviseren van College van Bestuur en het Manage­

schillende plekken aangegeven wat dat impliceert

mentteam van de HAN in de beleidsontwikke­

voor ons Service Bedrijf. Hierna worden focus en prio­

ling en beleidsimplementatie op het gebied van

ritering van de verschillende units op een rij gezet.

onderwijs. • Ondersteuning bij de vormgeving en implementa­

Service Bedrijf algemeen

tie van de leerlijn onderzoek.

• Handhaving van de reductie van de overhead door jaarlijkse terugloop van de kosten van het Service

Studentzaken

Bedrijf ten opzichte van de totale omzet van 0,5%.

• Blijvende focus op optimalisatie van roostering

• Het terugdringen van de kosten van het basispak­

en andere onderwijsondersteunende logistieke

ket door het ‘lean’ maken van gestandaardiseerde processen met behulp van onder andere Lean Six Sigma. • Ontwikkeling van een nieuwe systematiek van aan­ sturing van de dienstverlening door modernisering van de Dienstverlenings Overeenkomsten-struc­

processen. • Samen met andere service units werken aan de kwalitatieve verbetering van de HAN-brede processen gericht op een optimaal resultaat tegen minimale kosten. • Het inrichten van de dienstverlening dicht bij het

74

onderwijs.

nieuwe structuur, ingericht langs de taken Financië­

International Office

le Administratie, Internal Control, Business Control

• De internationale werving en de zoektocht naar

en Informatiemanagement.

strategische internationale partners koppelen aan het speerpuntenbeleid. • Het ondersteunen bij curriculuminternationalise­ ring.

• Het excellent administreren van transacties, het optimaal ondersteuning bieden aan besluitvor­ mingsprocessen en er zorg voor dragen dat de organisatie voortdurend in control is.

Informatie- en CommunicatieTechnologie

Marketing, Communicatie en Voorlichting

• Het verschaffen van een, in hoge mate beschikbaar

• Ondersteuning van de ontwikkeling en het proces

en betrouwbaar, pakket aan basisvoorzieningen op

van herziening van het voorlichtingsmateriaal,

het huidige kwaliteitsniveau.

inclusief een bijsluiter met geobjectiveerde infor­

• Het verschaffen en ontwikkelen van een gevarieerd pakket aan dienstverlening en ondersteuning op

matie. • Ontwikkeling van een marketing- en communica­

basis van het onderscheid tussen voltijd-, deel­

tieaanpak op basis van een strategie met betrekking

tijd- en duaal onderwijs, alsmede het onderscheid

tot specifieke groei voor onder andere driejarige

bachelor en master.

trajecten voor vwo’ers, technische opleidingen en

• Het leveren van maatwerk en flexibiliteit ten behoeve van onderwijs en onderzoek binnen de overeengekomen standaards.

werkend lerenden. • Het ontwikkelen van dienstverlening gericht op de branding van de HAN als kennisinstelling (UAS) voor onderwijs en onderzoek.

Hogeschool Informatie Architectuur en -Management (HIAM) • Implementatie van het nieuwe SIS-systeem, salaris­ systeem en e-HRM-systeem. • Het samen met de faculteiten bepalen en indien nodig bijstellen van de positie in de digitale wereld. • Het verder verplaatsen van handelingen van de

• Coördinatie en ondersteuning van het relatiema­ nagement door middel van een CRM-systeem. • Het in samenspraak met de klant ontwikkelen van nieuwe kaders en doelstellingen en de daarbij pas­ sende ondersteuning onderscheiden naar voltijd-, deeltijd- en duaal onderwijs, en ook naar bachelorof masteronderwijs.

fysieke naar de digitale wereld, zoals het digitaal aanbieden van onderwijsmateriaal, onderzoek

Human Resources

langs digitale weg en van selfservice-functies in

• Door implementatie van nieuw aan te schaffen

plaats van papieren formulieren.

HR- en salarissystemen komen tot een verdere uniformering en standaardisering om zodoende de

Financieel Economische Zaken • Het omvormen van de huidige afdeling tot een 75

kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren. • Het ziekteverzuim terugbrengen en de re-integratie

en mobiliteit bevorderen. • Via de nieuw opgerichte HAN Academy de deskun­ digheid bevorderen op het gebied van onderwijs, onderzoeksvaardigheden, meertaligheid en com­ municatie- en managementvaardigheden.

Juridische Zaken • Verdere juridische borging van processen en beheersing van risico’s ten behoeve van good governance en compliance. • Het verschaffen van juridische kennis, advies en informatie ten behoeve van onderwijs, samen­

Facilitaire Zaken

werkingsverbanden met externe organisaties en

• Het in samenwerking met onder andere de Service

bedrijfsvoering, beheer en vermarkting.

Units ICT, SZ en MCV meer grip krijgen op de reser­ verings-, meldings- en ketenprocessen waarbij lean, efficiency, korte doorlooptijden en betrouwbare en constante kwaliteit geborgd worden. • Het splitsen van de dienstverlening in front- en backoffice waarbij de klant centraal staat om daar­ mee vraaggestuurd te kunnen werken tegen zo laag mogelijke kosten. • Focus op herbouw/inrichting van bestaande gebou­ wen met de nadruk op de couleur locale van kleine herkenbare eenheden. • Strakke sturing op de flexibele schil in Nijmegen. • Beleid ontwikkelen voor het Nijmeegs vastgoed in combinatie met de nieuwbouw voor de Facul­ teit Educatie en de locaties Pabo Groenewoud en Gymnasion. Kwaliteitszorg • Het borgen van de basiskwaliteit en stimuleren van interne kwaliteitszorg en -cultuur afgestemd op externe kaders ten behoeve van de instellingstoets kwaliteitszorg. • Het in samenwerking met lectoren implementeren van het ontwikkelde kwaliteitszorgmodel voor on­ derzoek gericht op externe onderzoeksevaluaties.

76

77

We hebben in dit instellingsplan uiteengezet wat onze

tieafspraken’ (mogelijk per 1 november 2012) met de

mogelijkheden en ambities zijn. Op het gebied van

overheid. Deze afspraken passen weliswaar naadloos

onderwijs, onderzoek, de (regionale) beroepsprak­

in onze plannen, maar hebben wel een aparte plek

tijk en onze HAN-organisatie hebben we aangegeven

in dit instellingsplan; de minister en staatssecretaris

welke thema’s we belangrijk vinden en waarop we

kunnen budgettaire consequenties verbinden aan de

ons willen verbeteren respectievelijk willen profileren.

mate waarin we ons aan die afspraken houden. Aan

Dat hebben we heel concreet aangegeven. Onder de

het einde van de planperiode (2016) is duidelijk welke

kopjes ‘Wat gaan we doen?’ hebben we per thema de

consequenties dat zullen zijn. Die aparte plek voor de

beloften aan onszelf en aan de samenleving geformu­

prestatieafspraken hebben we ingeruimd in de navol­

leerd. Die beloften staan er in de vorm van prestatie-

gende, eerste bijlage (A) van dit plan.

indicatoren en streefwaarden. Naar onze overtuiging zijn dat de zowel ambitieuze als realistische handvat­

Al werkend aan de realisatie van onze doelen res­

ten om onze uitdagende maatschappelijke opdracht

pectievelijk aan het nakomen van onze beloften en

te vervullen. Daar kunnen en willen we op worden af­

afspraken, ontwikkelen we ons als HAN verder tot de

gerekend.

instelling waar we hoogwaardige kennis in interactie ontwikkelen. In 2016 hopen en verwachten we dan

Dat afrekenen is voor een deel van de doelen en be­

een heel eind op weg te zijn als university of applied

loften heel letterlijk: het deel dat gaat over de ‘presta­

sciences!

78

Bijlage A De han in 2016; prestatie­ afspraken met de overheid De HAN kan op basis van het fundament dat is be­

• De HAN handhaaft haar (nu al stevige) positie in de

schreven en onderbouwd in het instellingsplan voor

markt van leren voor werkenden en zal een meer

2012-2016 de samenleving beloven dat niveau en kwa­

selectief, maar hoogwaardig aanbod ontwikkelen

liteit van ons onderwijs en onderzoek de komende ja­

van haar deeltijdonderwijs; onderwijs dat voldoet

ren omhoog gaat. We laten dat tot uitdrukking komen

aan de criteria maatschappelijk (toegevoegde)

in de hieronder volgende Prestatieafspraken 1 die we

waarde, voldoende schaal én meer dan gemiddelde

met de overheid willen maken:

kwaliteit; zij laat zich daarbij extern adviseren. • De HAN ontwikkelt zich verder tot een university of applied sciences (UAS). Dat houdt in dat we

Een duidelijk profiel

prioriteit geven aan de selectieve ontwikkeling

• De HAN blijft een brede multisectorale hogeschool,

van professional masteropleidingen en aan de

met een dekkend aanbod in die sectoren waar zij

ontwikkeling van ons praktijkgerichte onderzoek in

actief is.

verbinding met het onderwijs. We zullen terughou­

• De HAN handhaaft/versterkt daarbij haar keuze

dend zijn bij de ontwikkeling van Ad’s.

voor een specifiek Nijmeegs profiel (nadruk op

• De HAN bestendigt en versterkt ondernemendheid,

gedrag, gezondheid, sport en opleiden) versus

ondernemerschap en valorisatie als profielkenmer­

een Arnhems profiel (nadruk op techniek), met in

ken en maakt daar een belangrijk speerpunt van

beide steden breed economisch onderwijs en een

(zie bijlage B2).

lerarenopleiding primair onderwijs; zij versterkt het

• De HAN houdt duurzaamheid hoog in het vaandel

internationale karakter van haar Arnhemse campus.

waar het haar eigen bedrijfsprocessen betreft en laat duurzaamheid een focus zijn in haar acti­

1  De indicatoren waar de HAN in haar prestatieafspraken mee werkt, worden steeds door middel van voetnoten toegelicht bij de betreffende afspraak. In Bijlage A1 is die indicering technisch nader toegelicht en is tevens aangegeven welke het bronbestand is en op welk moment de meting op de betreffende indicator heeft plaatsgevonden.

79

viteiten op het gebied van onderwijs en onder­ zoek, onder andere blijkend uit het speerpunt Duurzame(Elektrische) Energie (zie bijlage B2).

• De HAN ambieert een internationaal profiel: alle

• De HAN zal programma’s ontwikkelen die driejarig

opleidingen worden voorzien van een internationa­

en/of verzwaard zijn (we noemen dat Honours-

lisering van het curriculum, passend bij het beroep

of excellentieprogramma’s) voor vwo’ers. Deze

waarvoor wordt opgeleid.

programma’s worden ontworpen vanuit een aantal

• De HAN wil werken vanuit een publiek profiel.

uitgangspunten: het gaat om opleidingspro­

Vanuit die insteek geven we geen prioriteit aan

gramma’s met de juiste balans tussen praktische

commerciële activiteiten. We zien het wel als onze

en theoretische studieonderdelen; de opleidingen

maatschappelijke verantwoordelijkheid om een se­

die geen universitaire pendant kennen. Het gaat

lectief aanbod aan (na)scholingsfaciliteiten aan te

ook om technische en paramedische opleidingen

bieden die het werkveld en deelnemers financieren

om daar voor de nodige groei te zorgen. (Bijlage B1

en waarin private partijen niet voorzien. De HAN

geeft aan bij welke opleidingen die trajecten in elk

zal haar reputatie van goed werkgeverschap blijven waarmaken.

geval zullen zijn ontwikkeld in 2016.) • Koppelingen worden gezocht met (professional). masterprogramma’s, om daarmee de aantrekkelijk­ heid voor vwo’ers extra te vergroten.

Assortiment: breed aan de basis, selectief aan de top • De HAN handhaaft haar assortiment waar het gaat

Kwaliteit: het doorslaggevende criterium

om haar voltijdse bacheloropleidingen. Ons aan­

• We garanderen bij onze voltijdopleidingen 15 uren

bod herzien we eventueel op basis van landelijke

geprogrammeerde contacttijd gemiddeld per on­

afspraken die zijn afgeleid van sectorale verkennin­

derwijsweek in het eerste en tweede jaar buiten de

gen, zoals bijvoorbeeld de Verkenningscommissie

stageperiode, als een minimumnorm.2

Techniek.

• We blijven hoge prioriteit geven aan studenttevre­

• Nieuw aanbod van bacheloronderwijs ontwikkelen

denheid en streven naar een verhoging van het

we uitsluitend vanuit onze speerpuntenstrategie.

gemiddelde bij de bacheloropleidingen van 7,17 naar 7,3.3

• De HAN houdt haar assortiment van deeltijdonder­ wijs tegen het licht en gaat het zo organiseren dat duidelijk is dat ze hiermee een andere categorie studenten bedient. • De HAN komt tot een uitbouw van haar assortiment

2

van professionele masteropleidingen in lijn met haar keuzes voor speerpunten. • De HAN ontwikkelt op eigen initiatief geen nieuwe Ad’s, maar is bereid tot samenwerking bij initiatie­ ven van ROC’s uit de regio.

3

 etreft de in de opleiding geprogrammeerde klokuren (60 minuten) B per leerjaar voor onderwijsactiviteiten waarbij de docent fysiek aanwe­ zig is, exclusief tentamentijd, gemiddeld per week. Het aantal weken betreft de onderwijsweken buiten de stageperiode. Bij de nulmeting bedroeg het percentage voltijd bacheloropleidingen met minimaal 15 uur geprogrammeerde contacttijd in het eerste leerjaar: 82% en het tweede leerjaar 57%. Eind 2015 moeten beide percentages op 100% uitkomen. Studentenoordeel over de opleiding in het algemeen (bron: NSE) om­ gerekend naar een rapportcijfer op basis van de transformatieformule van ResearchNed zoals gehanteerd voor het Elsevieronderzoek ‘Beste studies 2011’.

80

• Onze toppositie bij het assortiment masteroplei­

• De HAN spant zich in om haar huidige positie op

dingen willen we handhaven met een gemiddelde

het studiesucces van de voltijd bachelor 4 te hand­

studenttevredenheid van 7,4 of hoger.

haven. De HAN wil een eenduidig signaal afgeven: de focus moet de komende jaren liggen op kwaliteit

• We garanderen een minimale kwaliteit van onze op­

en niveau.

leidingen: een NVAO-accreditatie en een studentte­ vredenheid van ten minste 7. Opleidingen die daar niet aan kunnen voldoen en waarbij geen uitzicht is

Voorlichting: eerlijk en transparant

op verbetering, worden vanaf 2016 beëindigd.

• Aankomende studenten krijgen meer feitelijke

• Het onderwijs van de HAN is in 2016 georganiseerd

en vergelijkbare informatie over de inhoud en de

in onderwijsleergemeenschappen (professional

inrichting van opleidingen: ‘Studie in cijfers’, als

communities), waardoor sociale cohesie ontstaat

onderdeel van het voorlichtingsmateriaal over opleidingen.

én meer identificatie met de opleiding en het werkveld.

• Instelling van een onafhankelijke commissie – met

• De HAN zorgt ervoor dat bij al haar afstudeerpro­

vertegenwoordiging vanuit studentenbonden – die

cedures onafhankelijke externe betrokkenheid

het voorlichtingsmateriaal screent op onafhanke­ lijkheid en zorgvuldigheid.

geborgd is (vast te leggen in het Onderwijs- en Examenreglement).

• De HAN organiseert intake- en startgesprekken bij opleidingen met een weinig geprofileerd beeld van

• De HAN heeft toegankelijkheid hoog in haar vaan­ del en is om die reden terughoudend met decen­

het beroep en/of de noodzakelijke competenties

trale selectie. (Bijlage B1 geeft aan waar dat plaats

om succesvol te zijn; bijlage B1 geeft aan waar dat

zal vinden.)

in elk geval zal zijn. • De HAN biedt studenten begeleiding aan op het moment dat zij tot de conclusie komen te willen

Kwaliteit boven kwantiteit en rendement

stoppen met de studie. Hiervoor komen ‘studiewis­

• De HAN hanteert als uitgangspunt geen groeistra­

selpunten’ voor hen die niet de juiste studie hebben

tegie en gaat uit van handhaving van haar markt­

gekozen.

aandeel. • De HAN hanteert wél een groeistrategie voor haar Bèta en Technologie – en voor de paramedische

Onderzoek: meer volume en dichter op het onderwijs

opleidingen gezien de specifieke regionale vraag.

• De HAN verhoogt het volume van onderzoek.

techniekaanbod – overeenkomstig het Masterplan

• Daarnaast hanteert de HAN een groeistrategie bij

• In 2016 is het aantal fte voor onderzoek met 15% gegroeid en komt van 116,7 fte op 135 fte.5

opleidingen die landelijk uniek zijn; bijlage B1 geeft uitputtend aan welke dat zijn. 4

81

5

 it komt overeen met de volgende streefwaardes voor 2015: uitval ≤ D 30%, switch < 13% en bachelorrendement ≥ 66%. Zie hiervoor ook het overzicht van de definities in bijlage A1. Het aantal fte voor onderzoek in het afgelopen kalenderjaar op basis van de definitie van de HBO-raad ten behoeve van de brancherappor­ tage voor OCW.

• In 2016 verwerft elke faculteit per fte lector mini­

B2 bevat een toelichting op de acht speerpunten.

maal 150.000 euro uit externe (2de, 3de en 4de)

• Deze speerpunten worden grotendeels bepalend

geldstromen6. We streven naar een gemiddelde

voor de ontwikkeling van ons masteraanbod en

(HAN-breed) van 200.000 euro per fte lector.

ook voor het aanbod van (unieke) minoren die

• In 2016 heeft 100% van onze voltijd bachelorop­

toegankelijk zijn voor alle Nederlandse studenten

leidingen een doorlopende leerlijn onderzoek in

in het hoger onderwijs.Daarnaast zal de HAN met

het curriculum geïmplementeerd7. Nu is dat het

vijf andere hogescholen gezamenlijk een landelijk

geval bij 69%. De onderdelen uit het curriculum

Centre of Expertise Logistiek ontwikkelen. Zie

die behoren tot deze leerlijn onderzoek worden als

bijlage B3 ter toelichting.

zodanig benoemd en omvatten in termen van stu­ diebelasting minimaal 10% van de opleiding. Deze leerlijn leidt onder andere tot verhoogde deelname

Valorisatie

van docenten en studenten aan HAN-onderzoeks­

• Onze personele inzet in valorisatie en ondernemer­ schap handhaven we op het relatief hoge niveau

programma’s.

van 8% (in 2012: 190 fte)8.

• De studiebelastingsnorm van de leerlijn onderzoek voor de deeltijd-, duale en masteropleidingen, die

• De investeringen in onze valorisatie-infrastructuur

per 1 januari 2013 ingaat, wordt in de loop van 2012

en in ondernemerschapsonderwijs handhaven we

vastgesteld.

op het niveau van 5,5 % van onze omzet (in 2012: €14,2 miljoen)9.

• We koppelen die leerlijn naar inhoud en vorm aan de specifieke eisen van het beroep waarop

• In 2016 bevatten alle opleidingen ondernemer­ schapsonderwijs; vorm en intensiteit passen bij de

de betreffende opleiding is gericht. De leerlijn is

betreffende beroepspraktijk.

afgestemd met het desbetreffende kenniscentrum van de HAN.

• Bij 65% van de (voltijd)opleidingen bestrijkt het ondernemerschapsonderwijs10 minimaal tussen de 1% en 3% van de opleiding – in studiebelasting tus­

Excelleren en profileren met behulp van speerpunten

sen de 70 en 200 uren. Bij 30% van de opleidingen is dat meer dan 3% – in studiebelasting 200 uren

• Boven op de brede hoogwaardige basis van goede bacheloropleidingen, ontwikkelt de HAN acht speer­

of meer. • In 2016 heeft 1% van de afgestudeerden de minor

punten, zijnde synergetische concentraties van

Ondernemerschap gevolgd.

onderzoek, bachelor- en masteropleidingen. Bijlage 8 6

7

 iddelen voor onderzoek (2de, 3de en 4de geldstroom) op basis van de M definitie van de HBO-raad ten behoeve van de brancherapportage voor OCW met die uitzondering dat ook de verworven middelen buiten de kenniscentra hierin zijn meegenomen. Doorlopende leerlijn onderzoek: logisch op elkaar volgende onder­ delen in het gehele curriculum waarin studenten onderzoeksvaardig­ heden ontwikkelen die zij nodig hebben om aan te tonen dat zij de competenties / beroepstaken op eindniveau beheersen.

 e personele inzet in fte voor de valorisatie-infrastructuur binnen de D instelling betreffende: beleidsontwikkeling, projectmanagement, ac­ countmanagement en relatiebeheer, vraagarticulatie en matching en subsidieverwerving, ondernemerschap, projectuitvoering, voorzienin­ gen, organisatie stages en afstudeeropdrachten en contractonderwijs. 9 Het betreft hier de kosten voor personele inzet (zie hierboven), extra middelen (in cash) voor infrastructuur en activiteiten zijnde geen loonkosten en de financiële bijdrage aan relevante netwerken. 10 Onderwijsactiviteiten gericht op het bevorderen van ondernemend­ heid en ondernemerschap van studenten.

82

ondernemerschapsonderwijs met bijzondere aan­

Focus op kwaliteit en efficiënte implementatie

dacht voor de Student Company en het Centrum

• De HAN beperkt de overhead en wil een verhou­

• We verbreden en herschikken ons aanbod aan

voor Ondernemerschap. • We handhaven de omzet van ons contractonderwijs op het huidige niveau: 6% van de totale omzet (in

ding Onderwijzend Personeel / Onderwijs Beheer Personeel (in fte) van 65,0%/35,0%. Deze is nu 60,9/39,1.15

2012: € 15,6 miljoen).11 • We professionaliseren onze valorisatie-infra­ structuur in nauwe samenwerking met de andere partners in Gelderland valoriseert!. Met onderne­ mers, kennisinstellingen en overheden bouwen we gezamenlijk aan het Gelderse Valorisatienetwerk.

Kwaliteit is mensenwerk • In 2016 heeft 80 % van het onderwijsgevend perso­ neel van de HAN een mastergraad of is gepromo­ veerd.12 • In 2016 wordt minimaal 5% van de loonsom van de HAN besteed aan professionalisering.13 • In 2016 tonen HAN-medewerkers zich tevreden over hun werk en werkgever, door blijvend hoog (7,8) of hoger te scoren op de meting van de mede­ werkertevredenheid.14

11 D  it omvat de omzet van de contractafdelingen wat betreft het verzor­ gen van contractonderwijs (open opleidingen, maatwerkopleidingen, trainingen en consultatie) ten behoeve van bedrijven, instellingen, overheden en individuele beroepsbeoefenaren. 12 Voor 2015 ligt deze streefwaarde op 76%. Het betreft hier alle mede­ werkers die conform de Hay-functie zijn ingedeeld in de functie van hoofddocent, docent, onderzoeker, lector, associate lector of opleider/ trainer/adviseur, geteld in headcount. 13 Berekening op basis van de percentages uit “dynamisch overzicht factsheets werkgeversdelegatie” t.b.v. CAO overleg (pagina 35 t/m 37) plus de kosten voor de masteropleidingen en de promotietrajecten. 14 De gemiddelde score over alle items in het medewerkertevreden­ heidsonderzoek waarbij de vijfpuntsschaal is omgerekend naar een rapportcijfer.

83

15 D  e verhouding OP/OBP is berekend op basis van de Hay-functie per medewerker zoals geregistreerd in de instellingsadministratie Edukaat.

Bijlage A1 Definities en bronnen bij indicatoren prestatieafspraken Geprogrammeerde contacttijd

rapportcijfer op basis van de volgende transformatie­

Definitie: het betreft hier de in betreffende studiejaar

formule: Rapportcijfer =

door de opleiding geprogrammeerde klokuren (60

(AlgemeenOordeel _01 * 1.1247634467092)

minuten) per leerjaar voor onderwijsactiviteiten waar­

+ 3.0916424726512.

bij de docent fysiek aanwezig is, exclusief tentamen­ tijd, gemiddeld per week. Het aantal weken betreft de

Deze omrekenformule is tot stand gekomen op basis

onderwijsweken buiten de stageperiode. Het jaar­

van regressieformules, waarin rekening wordt gehou­

rooster van de HAN bestaat uit vier blokken, waarvan

den met het verschil in antwoordpatronen op een

steeds acht onderwijsweken; in de overige weken vin­

5-puntsschaal en een 10-puntsschaal zoals die door

den toetsen en examens plaats en worden de school­

Researchned is berekend en ook gehanteerd is voor

vakanties geprogrammeerd. De stageweken worden

het Elsevieronderzoek Beste studies 2011. Het betreft

berekend door het aantal stageuren te delen door

een gewogen gemiddelde conform de weegfactor die

veertig uur.

is opgenomen in het benchmarkbestand.

Bron: beschrijving onderwijseenheden (als onderdeel

Bron: NSE benchmarkbestand versie 2.1.

bijlage bij het Onderwijs Examenreglement).

Meetmoment: 2011.

Meetmoment: januari 2012.

Uitval Studenttevredenheid: Studentenoordeel over de opleiding in het algemeen

Definitie: Het aandeel van het totaal aantal voltijd ba­

Definitie: de gemiddelde score op de vraag uit de Na­

meer bij dezelfde instelling in het hoger onderwijs

tionale Studentenenquête ‘Hoe tevreden ben je over

staat ingeschreven.

je studie in het algemeen?’, weergegeven als een rap­

Bron: 1cijferHO. Leverancier DUO.

portcijfer. De vijfpuntsschaal is omgerekend naar een

Meetmoment: 2011, cohort 2010.

chelorstudenten (eerstejaars HO) dat na één jaar niet

84

Switch

Bron: jaarverslagen kenniscentra, overzicht promo­

Definitie: Het aandeel van het totaal aantal voltijdse

vendi Programmamanager Onderzoek, afgestemd

bachelorstudenten (eerstejaars HO) dat na 1 jaar stu­

met beleidsmedewerkers onderzoek faculteiten en

die staat ingeschreven bij een andere studie bij de­

P&O, fte extern gefinancierd onderzoek buiten de

zelfde instelling.

kenniscentra, via jaarrekening controllers en be­

Bron: 1cijferHO. Leverancier DUO.

leidsmedewerkers onderzoek.

Meetmoment: 2011, cohort 2010.

Meetmoment: de jaarverslagen maken deel uit van de P&C-cyclus van het kenniscentrum en de jaarreke­ ning. Data gebaseerd op het aantal fte van de kennis­

Bachelorrendement

centra over het gehele jaar 2011.

Definitie: Het aandeel van de voltijd bachelorstuden­ ten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij de­ de nominale studietijd + één jaar (C+1) bij dezelfde

Implementatie leerlijn onderzoek in curriculum

instelling het bachelordiploma behaalt.

Definitie: de doorlopende leerlijn onderzoek bestaat

Bron: 1cijferHO. Leverancier DUO.

uit logisch op elkaar volgende onderdelen in het cur­

Meetmoment: 2011, cohort 2006.

riculum waarin studenten onderzoeksvaardigheden

zelfde instelling inschrijven (herinschrijvers) dat in

ontwikkelen die zij nodig hebben om aan te tonen dat zij de competenties / beroepstaken op eindniveau

Aantal fte voor onderzoek

beheersen. Hierbij wordt geredeneerd vanaf het in­

Definitie: is afgeleid van de definitie die de HBO-raad

stroomniveau in jaar 1 tot en met afronding in jaar 4

hanteert, waaraan de HAN jaarlijks rapporteert ten be­

(inclusief afstuderen), gerelateerd aan de eindtermen

hoeve van de brancherapportage voor OCW. Het aan­

van de opleiding.

tal fte voor onderzoek in het afgelopen kalenderjaar

Bron: instituutsdirecteuren op basis van beschrijving

dat verbonden is aan de activiteiten van de kennis­

onderwijseenheden (als onderdeel bijlage bij het

centra in het afgelopen kalenderjaar, de promotieon­

Onderwijs Examenreglement).

derzoeken die door de HAN (mede) worden gefinan­

Meetmoment: maart 2012.

cierd waarvan de fte niet zijn ondergebracht bij de kenniscentra, en de omvang fte aan onderzoek in de

85

faculteiten die extern wordt gefinancierd maar niet is

Middelen voor onderzoek

ondergebracht in de kenniscentra. Het betreft hier de

Definitie: is afgeleid van de definitie die de HBO-raad

volgende personeelscategorieën: lectoren, associate

hanteert, waaraan de HAN jaarlijks rapporteert ten be­

lectoren, docenten en andere onderzoekers, promo­

hoeve van de brancherapportage voor OCW met die

vendi, ondersteuning, studenten.

uitzondering dat ook de verworven middelen buiten

de kenniscentra hierin zijn meegenomen. Het betreft

en de financiële bijdrage aan relevante netwerken.

hier: tweede geldstroom bestaande uit RAAK-midde­

Bron: uitvraag binnen de instelling.

len en overige tweedegeldstroommiddelen, derde

Meetmoment: kalenderjaar 2012.

geldstroom bestaande uit contractinkomsten en col­ lectebusfondsen en vierde geldstroom bestaande uit buitenlandse inkomsten en filantropische inkomsten

Omzet contractonderwijs

voor onderzoek inclusief middelen buiten het kennis­

Definitie: de indicator omvat de omzet van de afdelin­

centrum.

gen ECEM (FEM), CPM (FT), VDO (GGM), Interstudie-

Bron: Decentrale middelen: jaarverslagen kenniscen­

NDO en ILS–academie (FED) in 2011 wat betreft het

tra (jaarrekening faculteiten). Centrale middelen: jaar­

verzorgen van contractonderwijs (open opleidingen,

rekening HAN.

maatwerkopleidingen, trainingen en consultatie) ten

Meetmoment: Jaarlijkse P&C-cyclus van de kennis­

behoeve van bedrijven, instellingen overheden en in­

centra, de faculteit en de instelling. 2011.

dividuele beroepsbeoefenaren. Bron: jaarrekening 2011. Meetmoment: 2011.

Personele inzet in valorisatie en ondernemerschap ling van een) valorisatie-infrastructuur binnen de in­

Deelname studenten aan ondernemerschaps­onderwijs

stelling betrekking hebbende op: beleidsontwikkeling,

Definitie: substantiële programmering van onderne­

projectmanagement, accountmanagement en relatie­

merschaps-/ondernemendheidonderwijs in het curri­

beheer, vraagarticulatie en matching en subsidiever­

culum (voltijd) dat naar inhoud en vorm gekoppeld is

werving, ondernemerschap, projectuitvoering, voor­

aan de specifieke eisen van het beroep.

zieningen, organisatie stages en afstudeeropdrachten

Bron: Centrum voor Ondernemerschap op basis van

en contractonderwijs.

uitvraag bij directies op basis van beschrijving onder­

Bron: uitvraag binnen de instelling.

wijseenheden (als onderdeel bijlage bij het Onderwijs

Meetmoment: kalenderjaar 2012.

Examenreglement).

Definitie: De personele inzet in fte voor de (ontwikke­

Meetmoment: maart/april 2012.

Middelen voor valorisatie en ondernemerschap Definitie: het betreft hier de kosten voor personele

Docenten met een mastergraad dan wel gepromoveerd

inzet (zie hierboven), extra middelen (in cash) voor

Definitie: percentage docenten met een mastertitel

infrastructuur en activiteiten zijnde geen loonkosten

dan wel een doctorgraad. Het OP betreft alle mede­

86

werkers die conform de Hay-functie zijn ingedeeld

Professionaliseringsuitgaven

in de functie van hoofddocent, docent, onderzoeker,

Definitie: Berekening op basis van de percentages uit

lector, associate lector of opleider/trainer/adviseur,

“dynamisch overzicht factsheets werkgeversdelegatie”

geteld in headcount. Onderwijsassistenten en sport/

ten behoeve van CAO overleg (pag 35 t/m 37) plus de

bewegingsadviseurs zijn, hoewel OP,  niet meegeno­

kosten voor de masteropleidingen en de promotietra­

men in de telling omdat zij niet horen tot de hier be­

jecten.

treffende OP/selectie. De Hay-functie per medewerker

Bron: jaarrekening 2011.

is bepaald op basis van het HAN-functiebouwwerk dat

Meetmoment: 2011.

is opgebouwd uit functieprofielen die zijn beschreven volgens de Hay-methode. Bron: instellingsadministratie Edukaat (via IMD). Meetmoment: 27-2-2012.

Verhouding op/obp (in fte) Definitie: de verhouding OP/OBP is berekend op basis van de Hay-functie per medewerker zoals geregistreerd in de instellingsadministratie Edukaat. De Hay-functie per medewerker is bepaald op basis van het HANfunctiebouwwerk dat is opgebouwd uit functieprofie­ len zoals beschreven volgens de Hay-methode. Bron: instellingsadministratie Edukaat. Peildatum: 31-12-2011 (op dat moment in dienst).

Medewerkertevredenheid Definitie: De gemiddelde score over alle items in het medewerkertevredenheidsonderzoek waarbij de vijf­ puntsschaal is omgerekend naar een rapportcijfer. Bron: Medewerkertevredenheidsonderzoek HAN. Meetmoment: mei 2011.

87

Bijlage B1

Driejarige programma’s voor vwo’ers:

N.B. Voor Engineering zal in 2016 eveneens een op

• Opleidingskunde

vwo’ers gericht traject zijn ontwikkeld waarbij nader

• Verpleegkunde

marktonderzoek onder vwo’ers de gewenste mix tus­

• Chemie

sen versnelling en verzwaring van het curriculum zal

• Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek

bepalen.

• Informatica • Technische Informatica • Bedrijfskundige Informatica

Decentrale selectie bij: • Fysiotherapie • Mondzorgkunde

Excellentie- en Honoursprogramma’s voor vwo’ers:

• Medische Hulpverlening

• Verpleegkunde

• Communicatie Multimedia Design

• Fysiotherapie (ingebed in 5-jarig BaMa-programma

• HBO-rechten (eventueel; is afhankelijk van evaluatie

/ professional master) • Ergotherapie (ingebed in 5-jarig BaMa-programma

• Toegepaste Psychologie

studiestartgesprekken) • Sport Gezondheid en Management

/ professional master) • Logopedie • Voeding & Diëtetiek • Sociaal Pedagogische Hulpverlening • Autotechniek (ingebed in BaMa-programma) • Academische Pabo • Alle opleidingen van de FEM: voor succesvolle studenten; niet exclusief voor vwo’ers 88

Groeistrategie bij landelijk unieke opleidingen:

Additioneel:

• Medische Hulpverlening

komsten voor geselecteerde doelgroepen; voor ove­

• Embedded Systems Engineering

rige studenten desgewenst.

• Autotechniek

Alle Educatie-opleidingen voor studenten die nadere

• Bioinformatica

oriëntatie wensen.

Alle FEM-opleidingen arrangeren studiestartbijeen­

• Food & Business • Opleidingskunde

Intake-gesprekken bij: • Alle GGM-opleidingen • Alle ICA-opleidingen • Autotechniek • Deeltijd Engineering • Deeltijd Tweedegraads lerarenopleidingen

89

Bijlage B2 De speerpunten; samenvattingen van de ‘business cases’ Automotive

studie van Roland Berger1 noemt een schatting van

De HAN voert al jaren Automotive als speerpunt. De

een benodigde groei van het aantal studenten met

opleiding Bachelor Autotechniek bestaat al 70 jaar

100% tot 2020. De Nederlandse automotive sector

(sinds 1942) en heeft ruim 4.500 afgestudeerden

bestaat onder andere uit ruim 500 productiebedrij­

(ruim 200 per jaar). De HAN is hofleverancier van af­

ven.

gestudeerden in de automotive branche in Nederland en ver daarbuiten. Tot voor kort was deze opleiding

Trackrecord

de enige in de Benelux op het technische automotive

Vanuit het speerpunt kan voortgebouwd worden op

terrein. En nog steeds is het de grootste automotive

een gedegen reputatie zowel wat betreft opleidingen

opleiding in Nederland. Ambitie van het 2010 gestarte

(bachelor, master en arrangementen voor leven lang

Automotive Center of Expertise (ACE) is de komende

leren) als concrete onderzoeksprojecten met het be­

jaren uit te groeien tot een TOP instituut met internati­

drijfsleven.

onale erkenning van de onderwijs- en onderzoekskwa­ liteiten en met een selfsupporting financiële structuur

Verbinding met werkveld en regio

na 2015.

In Gelderland bevinden zich veel MKB-bedrijven en StartUps en in (Oost) Brabant een flink aantal grote

Verbinding met (regionale) topsectoren en maatschappelijke uitdagingen

bedrijven. In Helmond wordt, vanuit Brainport, de Au­

Automotive is één van de speerpunten binnen de top­

scholen en bedrijfsleven hebben in 2010 het initiatief

sector High Tech Systemen en Materialen (HTSM). De

genomen voor de vorming van het Automotive Center

Nederlandse auto-industrie wil haar sterke positie in

of Expertise (ACE) met vestigingen in Arnhem en Hel­

tomotive Campus vorm gegeven. HAN, Fontys Hoge­

het High Tech mondiale speelveld verder uitbouwen. Gespecialiseerd onderwijs en hoogwaardig toegepast onderzoek spelen daarbij een cruciale rol. Een 90

1

Berger, R. (2010). Vision for the Dutch Automotive sector 2010-2020. Federatie Holland Automotive.

mond. Ook de Hogeschool Rotterdam maakt deel uit

vatie, ondernemerschap en kennisvalorisatie waarin

van het ACE-consortium.

duurzaam nieuwe kennis wordt ontwikkeld en toege­ past.

Verankering in breedte- en dieptestrategie han

Ambities die gerealiseerd worden

Met ACE willen partijen een substantiële bijdrage le­

De ambitie van het ACE is om binnen vijf jaar uit te

veren aan zowel het verder verhogen van de kwaliteit

groeien tot hét hbo kenniscentrum voor toegepast on­

en kwantiteit van de uitstromende studenten als aan

derzoek en gespecialiseerd onderwijs op het gebied

het scheppen van een structuur gericht op open inno­

van High Tech mobiliteit. Deze ambitie wordt vertaald naar de volgende concrete doelstellingen2:

Doelen

Prestatie-indicatoren

Toename van de wervingskracht voor aankomende studenten resulterend in een groeiende instroom in de automotive bachelor

Stijgende instroom van 220 in 2010 naar 300 in 2015

Toename van het aantal automotive afgestudeerden door een interne rendementsverbetering

Uitstroom groeit van 140 in 2010 naar 150 in 2015

Opleiden van top studenten ten behoeve van de Automotive sector door middel van de verkoop van opleidingspakketten aan han en Fontys voor hun 3e en 4e jaars studenten

Groeiend aantal 3e en 4e jaars studenten dat door ace wordt opgeleid. Groeiend naar 30% in 2015

Stijging van de kwaliteit van het onderwijs door de koppeling aan onderzoek

Minimaal gelijkblijvende studenttevredenheid en tevredenheid van het afnemende beroepenveld. Terugkoppeling via de programmaraad van ace

Groei van de Automotive onderzoeksomzet van het ace waarbij een significant deel wordt uitgevoerd ten behoeve van het mkb

Stijgende omzet van 1,4 M€ in 2010 naar 1,9 M€ in 2015. Aandeel door mkb betaalde opdrachten: significant.

Groei van cursussen en opleidingen aan derden

Stijgende omzet van 100k€ in 2010 naar 350 k€ in 2015

StartUp’s van nieuwe bedrijven groeit

Minimaal 3 nieuwe starters tot 2015

Uitbouw van het internationale netwerk

Docenten nemen deel aan onderzoeksprojecten van het ace

Stijging van het aantal internationale contacten Stijgend aantal docenten dat deelneemt, naar 35% van de docenten in 2015

2

I n dit overzicht worden alleen de deeldoelstellingen genoemd waarvoor HAN Automotive operationeel verantwoordelijk is. Deze zijn vastgelegd in het prestatiecontract met het Platform Bèta Techniek.

91

Deze doelstellingen worden geoperationaliseerd in

de opleidingen van het Instituut Applied Sciences.

concrete onderwijsproducten en diensten voor ba­

Doel is de activiteiten in omvang en kwaliteit te ver­

chelor- en masterstudenten, voor docenten en voor

sterken. Biodiscovery zal sterker worden geïntegreerd

medewerkers van bedrijven en onderzoeksproducten

in het (bachelor- en master)onderwijs, er zal een ho­

voor nationale en internationale overheden, bedrijven

noursprogramma op dit terrein worden ontwikkeld en

en organisaties. Het toegepast onderzoek van de lec­

het onderzoek zal worden opgeschaald en verbonden

toren in ACE heeft in Arnhem specifieke aandachtsvel­

worden met regionale netwerken. De HAN zal hiermee

den die samenhangen met de landelijke thema’s van

een verdere bijdrage leveren aan de ‘groene groei’ van

AutomotiveNL: innovaties in zwaar verkeer, mens-

de economie.

machine interactie, schone brandstoffen en elektrifi­ cering van de aandrijflijn. ACE sluit hierbij aan bij het speerpunt Duurzame (elektrische) Energie.

Verbinding met de (regionale) topsectoren en de maatschappelijke uitdagingen Biodiscovery is verbonden met ontwikkelingen bin­

De uitvoerbaarheid van de ambities

nen de topsectoren Life Sciences & Health, Agro-

ACE is een publiekprivate samenwerkingsconstructie

food, Chemie en Energie en in het bijzonder met de

(PPS), vormgegeven op basis van samenwerkings­

Biobased Economy, aangewezen als ‘doorsnijdend’

overeenkomsten. Het samenwerkingsverband heeft

thema van deze topsectoren.

een bestuur bestaande uit afgevaardigden van HAN,

Ook de provinciale agenda richt zich op deze thema­

Fontys Hogescholen en partijen uit het bedrijfsleven.

tiek.

Daarnaast is er een Programmaraad ingesteld met partijen uit kennisinstellingen (universiteiten en TNO) en bedrijven.

Trackrecord Onderwijs: De HAN heeft 3 bacheloropleidingen die zijn gerelateerd aan dit speerpunt. Verder is er een excellente masteropleiding Molecular Life Sciences

92

Biodiscovery

met landelijke en zelfs internationale uitstraling. Deze

Biodiscovery richt zich op het ontdekken, analyseren

opleiding wordt extreem hoog gewaardeerd door

en produceren van biomoleculen met behulp van

studenten en bedrijfsleven. Het inbedden van delen

biologische productiemethoden. Dit proces leidt tot

van onderzoek in het onderwijs heeft geleid tot een

nieuwe commercieel toepasbare stoffen en tot alter­

enorme verhoging van de kwaliteit van het onderwijs.

natieve productiemethoden voor bestaande stoffen,

Ten slotte heeft de HAN zich onderscheiden met de

ter vervanging van chemische productiemethoden.

ontwikkeling en uitvoering van een landelijk toptalen­

Bij de HAN is uitgebreide expertise aanwezig op het

tenprogramma voor de analytische chemie.

gebied van biodiscovery bij het Expertisecentrum voor

Onderzoeksopdrachten: Zowel via contractonderzoek

Life Sciences & Chemistry, het HAN BioCentre, en bij

als via gesubsidieerd onderzoek vinden bedrijven hun

weg naar de specialistische kennisinfrastructuur van

brandstoffen. De samenwerking met kennisinstellin­

het HAN BioCentre. De expertise blijkt uit een hoge

gen zorgt voor een stevige verankering in het weten­

waardering van de kwaliteit en focus van het onder­

schappelijke domein. Participatie binnen DAS en het

zoek en uit het binnenhalen van diverse subsidiegel­

Centre of Biobased Economy (in voorbereiding) leidt

den (o.a. Agentschap NL, RAAK-pro).

tot afstemming tussen de verschillende hogescholen.

Cursussen voor bedrijfsleven: De HAN geeft jaarlijks diverse nascholingscursussen aan bedrijven. Uit de

Ambities die gerealiseerd worden

evaluatie van de cursussen en de toenemende belang­

Biodiscovery zal sterker worden geïntegreerd in het

stelling blijkt dat de cursussen voldoen aan een grote

(bachelor- en master-)onderwijs, er zal een honours­

behoefte uit de markt.

programma op dit terrein worden ontwikkeld, en het onderzoek zal worden opgeschaald en verbonden

Verbinding met werkveld en regio

worden met regionale netwerken. De HAN levert

Het speerpunt is tot stand gekomen in overleg met

hiermee een bijdrage aan innovaties en kennisont­

kennisinstellingen en bedrijfsleven. Het bedrijfsleven

wikkeling bij bedrijven, een bijdrage aan de Human

ondersteunt de gekozen insteek en benadrukt daarbij

Capital Agenda, een vergroot onderwijsaanbod en een

de noodzaak van het uitvoeren van onderzoek en van

versterkte onderzoeksfaciliteit en –infrastructuur (ex­

het opleiden van nieuw personeel. De HAN is actief

pertisecentrum) met een goede toegankelijkheid voor

in een groeiend aantal relevante netwerken met regi­

bedrijven.

onale industrie en kennisinstellingen. Op dit moment is participatie in voorbereiding in het Centre of Bioba­

De uitvoerbaarheid van de ambities

sed Economy (Wageningen University) en het Kluyver

De HAN bouwt voort op de ingezette richting door

Centre of Genomics & Industrial Fermentation  (sa­

hoogwaardig onderzoek en onderwijs uit te voeren, in

menwerkingsverband van TU Delft, de Rijksuniversi­

nauwe samenwerking met relevante stakeholders. De

teit Groningen, Universiteit Leiden, Vrije Universiteit,

HAN heeft aantoonbare ervaring met het opzetten en

Wageningen University, Universiteit Utrecht, NIZO

uitvoeren van een succesvol toptalentenprogramma.

Food Research en een platform van bedrijven).

Verankering in de breedte – dieptestrategie van de han

Duurzame Elektrische Energie

Het onderwijs en onderzoek van het HAN BioCentre

dat het aan de gehele elektrische energieketen (bespa­

en het Instituut Applied Sciences zijn ingebed in de

ring, opwekking, opslag en netten) waarde weet toe te

Faculteit Techniek & Life Sciences en het Kenniscen­

voegen. Onze focus op elektrische energie is ingege­

trum Technologie & Samenleving. Daarbij wordt o.a.

ven door onze omgeving, het beroepenveld waarvoor

samengewerkt binnen de thematiek van duurzame

wij opleiden en vanwege de dominante trend naar

energie, bijv. bij het produceren en toepassen van bio­

elektrificering van de maatschappij. Aan dit speerpunt

De HAN is toonaangevend en uniek op dit thema om­

93

wordt invulling gegeven door het opzetten en inrich­

 Trackrecord

ten van een Expertisecentrum ( Centre of Expertise)

Als één van de eerste hogescholen heeft de HAN op

Duurzame Elektrische Energie. Het onderzoek focust

strategisch, bestuurlijk en operationeel niveau vorm

op de innovatieve decentrale elektriciteitopwekking,

en inhoud gegeven aan duurzame ontwikkeling. Vanaf

decentrale energieopslag en de effecten op het smart

2009 is het HAN programma ‘Duurzame ontwikke­

grid. Het expertisecentrum richt zich via kwalitatief

ling’ in uitvoering waarvoor geheel uit eigen mid­

hoogstaand onderzoek op kennisontwikkeling met

delen tien miljoen euro is vrijgemaakt. Hieruit zijn

een spin-off naar het onderwijs.

tientallen projecten gefinancierd waardoor onderwijs, onderzoek en de eigen bedrijfsvoering een enorme

Verbinding met de (regionale) topsectoren en maatschappelijke uitdagingen

duurzaamheidimpuls hebben gekregen. Veel van deze

Wereldwijd wordt onderkend dat een transitie naar

voorziening.

duurzame c.q. hernieuwbare energie noodzaak is:

De HAN heeft inmiddels drie opleidingen met twee

fossiele brandstoffen raken op en de wereldregio’s

sterren4 duurzaamheid en recent twee opleidingen die

waar een groot deel van de fossiele brandstoffen zich

gehonoreerd gaan worden met drie sterren (Bouw­

bevinden zijn politiek instabiel. Daarnaast heeft het

kunde en Civiele techniek). Daarnaast zijn op dit mo­

gebruik van fossiele brandstoffen allerlei klimaateffec­

ment vijf opleidingen bezig met het verwerven van

ten, zoals CO2 en fijnstof. Energie is door het kabinet

twee sterren.

projecten betroffen het verduurzamen van de energie­

aangemerkt als een van de economische topsectoren. De energietransitie moet economisch voordeel op­

Verbinding met werkveld en regio

leveren voor het land: groen én groei. De provincie

Zowel de landelijke als de regionale overheden en de

Gelderland heeft Energie- en MilieuTechnologie (EMT)

bedrijven benoemen de arbeidsmarkt in de energie­

aangemerkt als speerpunt en Arnhem is vanouds Ne­

sector als krap tot zeer krap. Gezien het relatief grote

derlands elektriciteitsstad. In de zomer van 2011 heeft

aantal energiegerelateerde bedrijven in onze regio is

de gemeente de Energieraad ingesteld die adviseert

de kwantitatieve vraag hier groter dan in de rest van

over de toepassing van innovatie en acties op het ter­

het land. In Oost Nederland (Gelderland en Overijs­

rein van energie, technologie en duurzaamheid. De

sel) zijn 800 bedrijven actief in de energiesector en

HAN is in deze zevenkoppige raad vertegenwoordigd

er werken 60.000 personen. De behoefte richt zich

door de CvB-voorzitter3. Het gezamenlijke doel is bij

vooral op afgestudeerden op het gebied van energie­

te dragen aan nieuwe technologieën, nieuwe bedrij­

techniek c.q. de energievoorziening van de toekomst.

vigheid, nieuwe werkgelegenheid en een beter, scho­

De HAN heeft een intensieve en duurzame verbinding

ner (leef)milieu in Arnhem en omgeving.

met de diverse regionale programma’s en initiatieven, onder andere door de verbinding met ‘kiEMT’, een

3

94

 e Energieraad bestaat verder uit de directeur van Burgers Zoo, de diD recteur van Industriepark Kleefse Waard, de voorzitter van de raad van bestuur van de KEMA, de voorzitter van de Stichting kiEMT, de directeur van woningcorporatie Portaal en de wethouder Stadsregio, Ruimtelijke Ordening, Milieu en Openbare Ruimte van de gemeente Arnhem.

4

 ie sterren verwijzen naar AISHE (Auditing Instrument for Sustainable D Higher Education). Zie http://dho.nl/certificering/aishe-audit.html

sterk netwerk van EMT-gerelateerde bedrijven, overhe­ den en kennisinstellingen in Oost-Nederland.

• kennisvalorisatie: startup’s, innovaties in het MKB en aan het thema gerelateerde afstudeerprojecten

Verankering in breedte- en dieptestrategie van de han

De uitvoerbaarheid van de ambities

Door middel van het speerpunt wordt een kwaliteit­

op dit terrein wil de HAN samen met het bedrijfsle­

simpuls gegeven aan meerdere HAN-opleidingen

ven een publiekprivate samenwerking inrichten in de

doordat docenten geprofessionaliseerd worden door

vorm van een Centre of Expertise Duurzame Elektri­

onderzoek- en valorisatietrajecten, doordat de be­

sche Energie. Het bedrijfsleven en vooraanstaande

roepspraktijk nog sterker bij het onderwijs wordt be­

kennisinstellingen krijgen hierin zeggenschap via het

trokken en doordat flink wordt geïnvesteerd in onder­

bestuur en een Raad van Advies.

Vanuit de ruime ervaring in onderwijs en onderzoek

zoeksapparatuur.

Ambities die gerealiseerd worden

Sneller herstel

De gezamenlijke belangen van bedrijfsleven en ken­

Het speerpunt Sneller Herstel bouwt de bestaande

nisinstelling vertalen zich in de ambities van het ex­

onderzoeks-, onderwijs- en contractactiviteiten op

pertisecentrum: meer instroom (en minder uitval)

het gebied van revalidatiezorg binnen de HAN uit tot

van voltijd- en deeltijdstudenten (energie)techniek

een interdisciplinair Centre of Expertise (CoE) Snel­

en het toerusten van studenten van andere discipli­

ler Herstel in 2016. De ambitie van het speerpunt is

nes met competenties op het gebied van (de transitie

om het herstel na letsel of bij chronische ziekte te

naar) een duurzame energievoorziening.

versnellen en te optimaliseren. Het speerpunt brengt

Vanuit deze ambitie hebben we de volgende doelstel­

focus en massa aan en verankert de interdisciplinaire

lingen opgesteld:

samenhang tussen diverse lecoraten en de paramedi­

• meer studenten: meer instroom, meer doorstroom

sche en verpleegkundige opleidingen. De HAN draagt

en minder uitval; concreet: 100% meer instroom,

met het speerpunt Sneller Herstel op een unieke en

van ca. 150 nu naar 300 in 2016

onderscheidende wijze bij aan innovatie van de reva­

• betere afgestudeerden die toegerust zijn voor de

lidatiesector en verhoging van de onderwijskwaliteit

energievoorziening van morgen via het TOPtalen­

naar excellent niveau. Allereerst door interdisciplinair

tenprogramma; concreet: deelname van 20% van

onderzoeken en opleiden. Ten tweede door duurzame

de energiegerelateerde studenten in 2016

samenwerking met topinstellingen op het gebied van

• cursusomzet stijgend van 200 k€ nu naar 350 k€ in 2016

revalidatiezorg zoals UMC St Radboud, St. Maartens­ kliniek, RU, ZZG-groep, Tolbrug, Groot Klimmendaal.

• onderzoeksomzet van het HAN lectoraat Duurzame

Ten derde door de uitrol van een vernieuwende, voor

energie (incl. Energieneutraal bouwen) stijgend van

onderzoek, onderwijs en professionalisering succes­

600 k€ nu naar 800 k€ in 2016

vol gebleken fieldlabstructuur, waarin HAN- en prak­ 95

tijkprofessionals en studenten op de werkvloer van de

zoeksopbrengsten in het onderwijs (o.a. het lande­

patiëntenzorg samenwerken.

lijk grootste en als beste gewaardeerde aanbod aan masteropleidingen, waarvan twee uniek), (3) spin-offs

Verbinding met topsectoren en maatschappelijke uitdagingen

zoals het Computergestuurd Articulatie Instrument

Nut en noodzaak van het speerpunt worden ontleend

mende omvang van 2e en 3e geldstromen (€ 900.000

aan de maatschappelijke uitdaging om de kosten van

voor Neurorevalidatie in 2012), (5) partnership in

revalidatiezorg te beperken binnen een context van

meerdere toonaangevende allianties, (6) een innove­

vergrijzing en schaarser wordende arbeidskracht. Het

rende fieldlabstructuur van 10 tot 15 projecten in 2012

saldo van kosten en baten van revalidatie kan worden

rondom de patiëntenzorg, en (7) het BeweegLAB.

(CAI) en specifieke behandelrichtlijnen, (4) een toene­

vergroot door het versterken van onderzoek naar de effectiviteit van behandeling en organisatie van de

Verbinding werkveld en regio

revalidatie, valorisatie van nieuwe behandelingsricht­

De regio Nijmegen (‘Health Valley’) is qua praktijk- en

lijnen en -instrumenten alsmede vernieuwing van

kennisinfrastructuur op het gebied van de revalidatie­

onderwijs. Het speerpunt Sneller Herstel past naad­

zorg kwantitatief en kwalitatief van uniek niveau. De

loos bij het Topsectorplan Life Sciences & Health en

HAN vervult hierbij een sleutelrol vanwege de uitvoe­

het economisch innovatiebeleid van de provincie

ring van vraaggestuurd toepassingsgericht onderzoek

Gelderland. Met het speerpunt levert de HAN een bij­

en tal van professionaliseringstrajecten ten behoeve

drage aan de Human Capital Agenda Life Sciences &

van de revalidatiepraktijk. Uniek is de hechte relatie

Health. De ambities worden gerealiseerd binnen be­

van kenniscirculatie tussen UMC St. Radboud, RU en

staande (inter)nationale samenwerkingsverbanden,

de HAN: de praktijk, fundamenteel en toepassingsge­

door uitbouw van de samenwerking met NordRhein

richt onderzoek.

Westfalen en passen bovendien binnen de grote Euro­ pese uitdagingen en het overheidsbeleid van taakher­ schikking in de zorg.

Verankering speerpunt in breedte- en dieptestrategie han De HAN heeft als strategische ambitie om de innova­

Trackrecord

tiekracht van de regio te versterken en economische

Met het speerpunt Sneller herstel en de daarbij be­

en maatschappelijke waarde toe te voegen. De bijdra­

trokken lectoraten (Neurorevalidatie, Langdurige

ge aan de innovatie van de revalidatiesector is binnen

Zorg, Muskuloskeletale Revalidatie, Arbeid & Ge­

deze strategische ambitie een belangrijk speerpunt.

zondheid en Management van de Zorg) heeft de

Vanaf 2016 wordt de inzet van het speerpunt/CoE ver­

HAN een hoogwaardig trackrecord opgebouwd op

breed naar de lectoraten van de beleids- en organisa­

het gebied van revalidatie. De belangrijkste resultaten

tiekant en relevante onderdelen binnen de faculteiten

zijn: (1) aansprekende onderzoeken, (inter)nationale

Techniek en Economie & Management.

publicaties en presentaties, (2) vertaling van onder­ 96

Ambities speerpunt Sneller Herstel

Vitale leefomgevingen, kleine kernen

Met de uitbouw van het speerpunt naar het CoE Snel­ ler Herstel heeft de HAN de ambitie om de huidige

Bevolkingskrimp, ontgroening en vergrijzing hebben

hoogwaardige kwaliteit van het speerpunt duurzaam

een negatief effect op de leefkwaliteit en de econo­

te borgen en te intensiveren: (1) lopende onderzoeken

mische ontwikkeling in kleine kernen5. Dit wordt nog

vanuit lectoraten, promotietrajecten en contractactivi­

eens versterkt door de terugtredende overheid. Te­

teiten worden geïntensiveerd; (2) in cocreatie met het

gelijkertijd neemt de vraag naar ondersteuning van

veld vindt interdisciplinair onderzoek en (inter)pro­

kwetsbare groepen toe. Vitale leefomgevingen, kleine

fessionalisering plaats; (3) de unieke fieldlabstructuur

kernen doorbreekt deze neerwaartse spiraal. Met een

wordt ingezet in innoverende ‘koploperpraktijken’ zo­

unieke aanpak, gericht op innovatie en samenwer­

als Herstelhotel Dekkerswald, de ‘eerstelijnsvoorzie­

king. Een beknopte samenvatting.

ning nieuwe stijl’ Thermion en de doorbraakprojecten op de revalidatieafdelingen van UMC St Radboud; (4)

De uitdagingen in de kleine kernen vragen om een

de opbrengsten worden ingebracht in het onderwijs.

anders denkende hulpverlener: de professional 2.0. Maar ook om een andere manier van managen. Want

Uitvoerbaarheid ambities

door de arbeidsmarktdiscrepantie staat de bedrijvig­

Op dit moment worden de eerste stappen gezet met

heid onder druk. Beleid op het gebied van innovatie

het oog op de doorontwikkeling van het speerpunt

en economie moet richting geven aan de kleine ker­

Sneller Herstel naar het CoE Sneller Herstel in 2016.

nen. Tot slot is een betere inzet van technologie no­

Samen met onze partners worden in juli 2012 de on­

dig. Daarom zet het speerpunt gericht in op levens­

derzoeksprogrammering, -opbrengsten en organisa­

fasebestendig wonen, domotica, e-health en social

tie van het beoogde CoE vastgesteld.

media.

Verbinding topsectoren en maatschappelijke uitdagingen Vitale leefomgevingen, kleine kernen draagt bij aan het Topsectorenplan Life Sciences & Health. Hoe? Door de leefkwaliteit op het gebied van wonen, zorg en welzijn te verbeteren. Maar ook door het oplei­ dingsniveau in de sociale sector te verhogen, een van 5

 eestal wordt een kleine kern gedefiniëerd als ‘aaneengesloten M bebouwde gebieden van minimaal 5 hectare met 10 - 2000 woningen’. In dit speerpunt wordt uitgegaan van een bredere definitie waarop een integrale gebiedsgebonden aanpak mogelijk is. dat geldt bijvoorbeeld ook voor wijken.

97

topsector. Bestaande activiteiten van het speerpunt

Verankering speerpunt in de breedte- en dieptestrategie van de han

werken we verder uit in een ‘eigen’ HCA. Op interna­

Binnen de faculteit Techniek en de faculteit Gezond­

tionaal niveau zijn er ook mogelijkheden voor ver­

heid, Gedrag en Maatschappij zijn verschillende lec­

binding. Bijvoorbeeld met de ‘Exzellenz’ clusters in

toraten en opleidingen bij het speerpunt betrokken.

Duitsland (Nordrhein-Westfalen) en met het Euro­

Vertegenwoordigers werken nauw met elkaar samen.

pese programma Horizon 2020.

Ook is er een verbinding met de faculteit Educatie.

de kerndoelen van de Human Capital Agenda van de

Het speerpunt biedt een unieke kans om activiteiten

Trackrecord: wat hebben we al gerealiseerd?

op elkaar af te stemmen en een kwalitatieve impuls

Binnen het speerpunt zijn inmiddels 15 bachelors, 5

te geven aan excellentie. Enerzijds door multidiscipli­

minors, 5 post-hbo opleidingen en 4 masters verte­

nariteit te verbinden, anderzijds door te focussen in

genwoordigd. Ook werden er resultaten geboekt in

programmering.

het praktijkgerichte onderzoek van de HAN, en is de gebiedsgebonden aanpak van het speerpunt getoetst

Ambities speerpunt

in experimentele settings. Grote, relevante partijen

Onze ambitie is te excelleren op het gebied van onder­

hebben meerjarige onderzoeksprogramma’s onderge­

wijs, onderzoek en valorisatie. Gemeenschappelijke

bracht bij de lectoren. Valorisatie is nauw verbonden

deler? Integraal werken aan innovatieve oplossingen

met onderwijs en onderzoek, en komt altijd tot stand

voor vraagstukken in kleine kernen, in samenspraak

op basis van vragen vanuit het werkveld. Verschillen­

met het werkveld. Daarnaast hebben we ook een ideo­

de gremia houden zich hiermee bezig. De totale om­

logische ambitie: we willen écht een verschil maken

vang van deze activiteiten is ruim 2,6 miljoen euro.

door een kwalitatief hoogwaardige bijdrage te leveren aan de vitaliteit van de kleine kernen, zowel sociaal-

Verbinding werkveld en regio

maatschappelijk als economisch. De verbinding tus­

De HAN kiest voor een brede, multidisciplinaire,

sen technologische oplossingen, de professional 2.0

gebiedsgebonden aanpak en een publiekprivate

en de nieuwe managementlogica’s maken de aanpak

infrastructuur. Die is opgebouwd uit een Kennislo­

van het speerpunt uniek. Om dit te bereiken is er een

ket Kleine kernen en een consortium, bestaande uit

multidisciplinair meerjarig programma voor onder­

overheden (gemeenten, provincie, ministeries), in­

zoek, onderwijs en valorisatie opgesteld. Bestaande

stellingen (universiteiten, hogescholen, zorg- en wel­

succesvolle activiteiten worden geïntensiveerd en op­

zijnsinstellingen), bedrijven (zorgverzekeraars, tech­

geschaald naar een integrale aanpak.

nologische en bouwbedrijven, woningcorporaties) en burgers (cliëntenraden, Wmo-raden, verenigingen en

Uitvoerbaarheid van de ambities

kleine kernen).

We starten met doorontwikkelen van de bestaande activiteiten. Daarvoor is een investeringsplan opge­

98

steld, dat voorziet in versterking en uitbreiding van

vormen van sporten en bewegen die passen bij de in­

bestaande activiteiten. Bestaande publiekprivate sa­

dividuele vermogens en interesses van ‘gewone’ kin­

menwerkingsverbanden worden in een ‘Consortium

deren/jongeren, zodat zij ook buiten school en later

Kleine kernen’ geïntensiveerd en georganiseerd. In

in hun leven als volwassenen kiezen voor sport- en

dat consortium werken we samen aan de uitvoering

bewegingsactiviteiten die passen bij hun voorkeuren

van de ambities.

en mogelijkheden. De keuze voor een zwaartepunt

Het speerpunt krijgt een bestuur, waarin werkveld,

specifiek gericht op de rol van het onderwijs bij ta­

burgers en onderwijs zijn vertegenwoordigd. Ook

lentherkenning en talentontwikkeling op het gebied

komt er een Raad van Advies. Er wordt een ‘Kennis­

van sport en bewegen is strategisch van groot belang

loket Kleine kernen’ ingericht als onderdeel van de

(Olympische en maatschappelijke ambities Kabinet;

kennisinfrastructuur en randvoorwaarden. We sturen

Sectorplan Sportonderzoek en –onderwijs; visiedocu­

proactief aan op samenhang en synergie tussen on­

ment SLO, KVLO en ALODO): alle ‘talenten in de dop’

derzoek, onderwijs en valorisatie. Een programma­

verkeren tijdens de sleutelfase voor talentherkenning

manager (0,5 fte) is verantwoordelijk voor de aanstu­

en -ontwikkeling immers langdurig binnen het onder­

ring.

wijs. De HAN heeft de ambitie om in de periode 20132016 in samenwerking met regionale en (inter)nati­ onale partners uit te groeien tot een toonaangevend

Talentherkenning en -ontwikkeling in sport

expertisecentrum in Nederland op het gebied van

Het speerpunt Talentherkenning en –ontwikkeling in

het onderwijs op het gebied van sport en bewegen.

talentherkenning en talentontwikkeling in en rondom

sport richt zich op de doorontwikkeling van bestaan­ binnen de HAN ten aanzien van talentherkenning en

Verbinding topsectoren en maatschappelijke uitdagingen

talentontwikkeling op het gebied van sport en be­

Nut en noodzaak van het speerpunt worden ontleend

wegen. In de voorbije jaren heeft de HAN op dit ge­

aan (1) de Olympische en maatschappelijke ambities

bied een solide trackrecord opgebouwd. Binnen het

van het Kabinet, (2) het Sectorplan Sportonderzoek

speerpunt wordt in de periode 2013-2016 meer focus

en –onderwijs, opgesteld door de Nederlandse ken­

en massa gecreëerd rondom de rol van het onder­

nisinstituten op het gebied van sport en bewegen on­

wijs bij talentherkenning en talentontwikkeling. Cen­

der leiding van NOC*NSF, en (3) het door SLO, KVLO

traal hierbij staat de vraag: ‘Op welke wijze kan het

en de gezamenlijke ALO’s opgestelde visiedocument

onderwijs optimaal bijdragen aan talentherkenning

‘Human movement and sports in 2028’ over de toe­

en talentontwikkeling van kinderen en jongeren op

komst van het bewegingsonderwijs in Nederland. Het

het gebied van sport en bewegen?’. Hierbij gaat het

speerpunt heeft de ambitie om bouwstenen (kennis,

niet alleen om toptalent, maar om het ontdekken van

instrumenten) te genereren voor de Human Capital

de onderzoeks-, onderwijs- en contractactiviteiten

99

Agenda van bovenstaande strategische ambities, vi­

Het onderzoek komt tot stand op basis van weten­

sies en plannen. De ambities worden gerealiseerd

schappelijke inzichten en vragen van de genoemde

binnen bestaande (inter)nationale samenwerkingsre­

samenwerkingspartners.

laties en passen binnen de grote Europese uitdagin­ gen.

Verankering speerpunt in breedte- en diepte­ strategie han

Trackrecord

De focus van het speerpunt is in eerste instantie ge­

In de relatief korte periode dat de HAN zich gericht

richt op het creëren van toegevoegde waarde voor het

heeft op de ontwikkeling van het thema Talentontdek­

vakgebied sport en bewegen. Op middellange termijn

king en –ontwikkeling (vanaf 2007 binnen het Insti­

(vanaf circa 2016) liggen inhoudelijke verbindingen

tuut voor Sport en Bewegingsstudies) zijn op het vlak

tussen het speerpunt Talent en verwante vakgebieden

van onderzoek, onderwijs en valorisatie een groot

binnen de HAN zoals HRD en educatie voor de hand.

aantal aansprekende resultaten geboekt: (1) gezag­ hebbende onderzoeken, publicaties en presentaties

Ambities speerpunt Talent

(ruim 35 publicaties 2010-03/2012, (2) structurele

Met de doorontwikkeling van het speerpunt naar een

samenwerking met de RUG, (3) vertaling onderzoeks­

CoE heeft de HAN de ambitie om de huidige hoog­

opbrengsten in onderwijs (o.a. minor ‘Sports Perfor­

waardige kwaliteit van het speerpunt te borgen en te

mance Enhancement’, speciaal programma afstu­

verduurzamen. Het onderzoek binnen het speerpunt

deerprojecten talentherkenning en talentontwikkeling

Talent bestaat allereerst uit lopend onderzoek in het

(15-20 per jaar)), en (4) veel aandacht voor contract-

kader van de lectoraatsopdracht, promotietrajec­

activiteiten en valorisatie: ruim 300.000 euro omzet

ten en contractactiviteiten. Met het creëren van een

2 en 3 geldstroom per jaar; meer dan 10 structurele

zwaartepunt rondom de bijdrage van het onderwijs

samenwerkingsovereenkomsten met externe partners

aan talentherkenning en talentontdekking ontstaat

(o.a. NOC*NSF, InnoSport NL, Gelderse Sportfedera­

een inhoudelijk onderscheidend onderzoekscluster.

tie, NEC); tal van kleine en grote spin-offs (testinstru­

De opbrengsten worden vertaald naar het onderwijs

ment talentherkenning; ict-infrastructuur ‘Sportfo­

(minor, honourscourse, vernieuwing bestaande ISBS-

lio’).

opleidingen) en spin-offs voor het onderwijsveld (o.a.

e

e

modelcurriculum plus didactisch model gedifferenti­

Verbinding werkveld en regio

eerd bewegingsonderwijs).

Het speerpunt bouwt voort op een traditie van samen­

100

werking tussen de HAN, overheden, kennisinstituten

Uitvoerbaarheid ambities

en het werkveld (sportbonden, sportverenigingen en

Met de doorontwikkeling van het speerpunt naar een

scholen). Deze samenwerking krijgt in belangrijke

Centre of Expertise per 1 januari 2013 is reeds begon­

mate gestalte op regionaal c.q. provinciaal niveau.

nen. In de periode 2013 – 2016 zal de HAN het huidige

speerpunt uitbouwen naar een volwaardig Centre of

Trackrecord: wat is er al gerealiseerd?

Expertise. Bij de doorgroei naar een CoE is ook de in­

Binnen het speerpunt zijn een lector Ondernemer­

stelling van een tweede lectoraat aan de orde, speci­

schap, het Centrum voor Ondernemerschap (CvO),

fiek gericht op talentherkenning en talentontwikkeling

het eerste en grootste expertisecentrum ondernemer­

in sport binnen het onderwijs. De huidige formatie

schap in Nederland, student companies en het Smart

van het speerpunt zal hierbij uitgebreid worden van

Business Center actief.

circa 12 fte naar circa 20 fte, waarbij een uitgangspunt

Er zijn in het studiejaar 2011-2012 ruim 40 student

van de HAN is, dat vanaf 2016 minimaal 25 procent

companies gestart. Over de jaren heen ging dit om

van de begroting van het CoE gedekt dient te worden

een kleine 400 ondernemingen.

uit 2 en 3 geldstroomactiviteiten (conform huidige

Bij de bacheloropleiding Small Business & Retail Ma­

financieringsmodel ISBS).

nagement zijn de afgelopen 5 jaar 400 studenten per

e

e

jaar opgeleid. Er zijn twee masterprogramma’s waar­ binnen ondernemerschap een prominente rol speelt

Ondernemen en ondernemerschap

in het curriculum.

Voor het succesvol opereren van mens en bedrijf is

Bij het project go! was de HAN penvoerder en trekker,

een hoog kennisniveau en een ondernemende hou­

ook namens ArtEZ en de Radboud Universiteit. CvO

ding van belang. Om de regio aantrekkelijk te houden

was nummer 1 bij de start van de 6 landelijke Centers

en te maken voor de werkende samenleving is het sti­

of Entrepreneurship in het hoger onderwijs (looptijd

muleren en ondersteunen van ondernemerschap en

2008-2011, budget 5,8 miljoen Euro). In dit project

ondernemen essentieel.

zijn 400 docenten geschoold, 32.000 studenten be­ reikt en 700 bedrijven gestart. Het vervolg op Go! is

Verbinding van het speerpunt met de (regionale) topsectoren

het programma Gelderland valoriseert, waar de HAN

Belangrijke ‘drivers’ voor de ontwikkeling van de ne­

budget 12,5 miljoen Euro). Gelderland valoriseert richt

gen topsectoren zijn ondernemerschap en valorisatie.

zich op de topsectoren Energie, Creatieve industrie en

Dit vraagt om samenwerking tussen de 4 O’s: Onder­

Chemie. Faciliteiten voor ondernemers, studenten en

nemers, Onderzoek, Onderwijs en Overheid wat bij­

onderzoekers in dit project zijn onder andere inno­

draagt aan de ontwikkeling van ‘human capital’ voor

vatieve broedplaatsen, advies bij eigendomsbescher­

de topsectoren.

ming, financiering en netwerken.

ook trekker en penvoerder van is (looptijd 2012 – 2017,

In het Expertise Centrum Ondernemen (ECO) wordt kennis vormgegeven over de ontwikkeling van onder­

De verbinding met werkveld en regio

nemerschap naar een combinatie van ondernemer­

Primair richt het speerpunt zich op Oost-Nederland

schap en managen. Dit speelt vooral bij de doorgroei

en Nordrhein-Westfalen om een bijdrage te leveren

van klein naar middelgroot bedrijf, de moeilijkste ont­

aan de ambitie van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen

wikkeling die bedrijven doormaken.

om in 2020 de economisch best presterende regio buiten de Randstad te zijn. 101

Het speerpunt opereert daarbij in een uitgebreid net­ werk met externe partijen.

• de doorgroei van startende ondernemingen facili­ teren.

De HAN vervult voor ondernemend Gelderland de rol

Deze nieuwe kennis maken we toegankelijk voor

van kennis- en innovatie-instituut.

studenten van de HAN in diverse opleidingsarrange­

Vanuit Gelderland valoriseert! wordt een valorisatie­

menten. Voor ondernemers, zowel landelijk als in de

netwerk in samenwerking met de Kamer van Koop­

regio, komen er een kennisbank en diverse dienstver­

handels en Oost N.V. opgezet.

leningsconcepten.

Verankering van het speerpunt in de breedteen dieptestrategie van de han

Uitvoerbaarheid

De HAN beschouwt het speerpunt ondernemen als

nemen actieve gremia wordt verder vormgegeven. Op

een sectordoorsnijdend thema voor onderzoek en

basis van de ambitie wordt de geoperationaliseerde

onderwijs. Het ECO zal als kennisbank voor onder­

missie geformuleerd en de human capital verder inge­

nemend Gelderland functioneren (in samenwerking

vuld. Daarmee groeit de omzet van 4 miljoen Euro, in

met Radboud Universiteit, Wageningen Universiteit

2013 naar 10 miljoen Euro in 2015.

De clustering van de op ondernemerschap en onder­

Research en de regionale opleidingscentra).

Ambitie

Leren met ict

Met de verdere ontwikkeling van dit speerpunt On­

De vraag naar onderwijs op maat, talentontwikke­

dernemen en ondernemerschap tot een Expertisecen­

ling, een leven lang leren en een bijbehorend flexibe­

trum Ondernemerschap heeft de HAN de ambitie om

ler onderwijssysteem wordt steeds urgenter, zowel

de huidige hoogwaardige kwaliteit op het gebied van

vanuit een economisch perspectief (Nederland een

onderzoek, onderwijs en valorisatie op een excellent

koppositie in de kennismaatschappij) als vanuit een

niveau te brengen. Het ECO is de plek waar onderne­

maatschappelijk perspectief (uitval, segregatie). Tech­

mend Gelderland terecht kan met vraagstukken over

nologie maakt gedifferentieerd en flexibel onderwijs

ontwikkeling van ondernemerschap en de transfer

in toenemende mate mogelijk, maar wordt nog sterk

naar ondernemen. Binnen de HAN is ondernemer­

onderbenut in onderwijs en opleidingen. De Faculteit

schap en ondernemen vervlochten met al haar activi­

Educatie van de HAN heeft zich met onderwijs- en

teiten, wat de HAN maakt tot een innovatieve en dyna­

kennispartners in de regio ten doel gesteld aan het ge­

mische organisatie.

bruik van ICT in het onderwijs een sterke impuls te ge­ ven. Zij heeft voorts de ambitie om direct en indirect

In de onderzoeksprogrammering ligt het accent op de

via het professionaliseren van leraren, jongeren op te

ontwikkeling van interventies en instrumenten die:

leiden tot creatieve, ondernemende, ICT-geletterde

• het ondernemend gedrag in organisaties verster­

netwerkers. De faculteit ontwikkelt zich via dit speer­

ken; 102

punt tot hét Expertisecentrum Leren met ICT binnen

de maatschappelijke topsector onderwijs. Dit doen

Stevig ingebed in de (inter)nationale kennisinfrastruc­

we in nauwe samenwerking met het regionale (onder­

tuur rond leren met ICT zijn door het lectoraat de af­

wijs)werkveld. ICT is in het speerpunt zowel een doel

gelopen jaren vele praktijkonderzoeken uitgevoerd in

(ICT-geletterdheid bevorderen) als een middel (ICT ter

en met het onderwijsveld ten behoeve van effectieve

realisatie van onderwijs op maat).

en efficiënte inzet van ICT voor leren. In nauwe rela­ tie met het werkveld heeft het lectoraat bijgedragen

Verbinding met maatschappelijke uitdagingen.

aan de integratie van Leren met ICT in de lerarenop­

Twee maatschappelijke uitdagingen liggen ten grond­

leidingen van de HAN. Met name Pabo Arnhem wordt

slag aan het speerpunt Leren met ICT:

inmiddels landelijk als voorloper op dit terrein be­

Kennis wordt de grondstof van onze samenleving.

schouwd. In het lectoraat is een cyclische methodiek

Deze samenleving heeft in toenemende mate behoef­

ontwikkeld en beproefd om samen met leraren, op­

eeuwse competenties

leiders, onderzoekers en studenten onderzoeksmatig

te aan kenniswerkers die 21

ste

beheersen; in het bijzonder ICT-geletterdheid.

ICT-leerarrangementen te ontwerpen. Het startpunt

De diversiteit in het onderwijs neemt toe, de instroom

is altijd een concrete onderwijsvraag uit de praktijk.

wordt heterogener zowel wat betreft culturele achter­

In het speerpunt wordt deze methodiek grootschalig

gronden als leerbehoeften en leerpotenties. Ook de

ingezet.

druk op talentontwikkeling en rendement wordt gro­ ter. Dit vraagt om specifieke deskundigheid en han­

Verbinding met werkveld en regio

delingsbekwaamheid van leraren, waarbij vooral ge­

De Faculteit Educatie heeft een stevige samenwer­

bruikmaking van ICT ter ondersteuning van het leren

kingsinfrastructuur met het (educatieve) werkveld in

van de leerlingen grote kansen biedt.

de brede provincie Gelderland, waarin het speerpunt

In het speerpunt Leren met ICT integreren we de the­

is ingebed. Het lectoraat Leren met ICT, onderdeel van

ma’s: recht doen aan verschillen, de inzet van tech­

het Kenniscentrum Kwaliteit van Leren, is hier nauw

nologie en onderzoeksmatig en opbrengstgericht

bij betrokken door middel van onderzoeks- en profes­

werken.

sionaliseringsactiviteiten. De Faculteit Educatie heeft, samen met de school­

Trackrecord

besturen voor primair onderwijs Delta, de Basis en

Alle (leraren)opleidingen van de Faculteit Educatie en

Fluvius6 het iXPERIUM in Pabo Arnhem geopend. Het

de educatieve masters van het HAN Masterprogram­

iXPERIUM is een uitdagende experimenteer- en leer­

ma zijn inhoudelijk betrokken bij het speerpunt Leren

werkomgeving voor leren met behulp van nieuwe

met ICT, evenals het HAN-lectoraat Leren met ICT.

technologieën van en voor leraren in opleiding en le­

Dit lectoraat, gestart in 2003, is in Nederland één van

raren uit het regionale scholenveld.

de toonaangevende onderzoeksgroepen als het gaat om de inzet van ICT in met name het po, vo en mbo.

6

 e han vormt samen met de besturen voor primair onderwijs Delta, de D Basis en Fluvius het Community Learning Centre Arnhem.

103

Verankering in de breedte- en dieptestrategie van de han

Uitvoerbaarheid ambities

In het speerpunt werken we zowel aan de basiskwa­

planning van personele inzet en activiteiten en een

liteit van de opleidingen van de Faculteit Educatie

gedegen uitgewerkte begroting.

(breedte) als aan een excellentieprogramma (diepte) in het kader van Leren met ICT.

Ambities van het speerpunt Leren met ICT Het speerpunt Leren met ICT is in 2016 een toonaan­ gevende onderzoeksorganisatie voor onderwijsont­ wikkeling met gebruikmaking van technologie en me­ dia in de provincie Gelderland. Het speerpunt heeft twee centrale ambities: bijdragen aan de ontwikkeling van onderwijs waarin met behulp van technologie het recht doen aan ver­ schillen (waarin excellentie en talentontwikkeling een uitdrukkelijke plek hebben) daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Micro-mesoconsistentie is hierin een essentiële voorwaarde. Het speerpunt richt zich dan ook op het faciliteren van maatwerkoplossingen met technologie voor leren (micro) en op het ontwikkelen van klas- en school-organisatiemodellen die dit maat­ werk mogelijk maken (meso). bijdragen aan het opleiden van leerlingen, studenten, leraren en opleiders in de benodigde 21ste eeuwse competenties, specifiek ICT-geletterdheid. Deze ambities worden uitgewerkt in de volgende ac­ tiviteiten: praktijkgericht onderzoek, promotieonder­ zoeken, ontwikkeling van de lerarenopleidingen voor de 21ste eeuw, minor Ontwerpen van ICT-rijke leer­ arrangementen, honoursprogramma SALTO, master Recht doen aan verschillen met behulp van ICT, iXPE­ RIUM in Arnhem en Nijmegen, iXPERIUM ontwikkel­ kringen, in- en externe dienstverlening.

104

De business case is voorzien van een gedetailleerde

Bijlage B3 Centre of Expertise Logistiek

Om voor de logistieke sector focus en massa te be­

De centra krijgen hiermee een regionale verankering.

reiken zijn zes hogescholen, te weten NHTV (Breda),

Daarnaast zal ook de samenwerking worden opge­

Fontys Hogescholen (Venlo), Hogeschool van Am­

zocht met relevante kennisinstituten, waaronder an­

sterdam, Hogeschool Rotterdam, Windesheim (Zwol­

dere onderwijsinstellingen in de zes regio’s (horizon­

le) en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen een

taal en verticaal) en Dinalog.

samenwerking aangegaan op het gebied van logistiek

Elk regionaal centre specialiseert en profileert zich

onderwijs, praktijkgericht onderzoek en innovatieve

onderscheidend op een of enkele thema’s binnen de

ontwikkeling. Binnen het kader van profilering wil­

logistiek die essentieel zijn voor innovatie binnen de

len deze zes hogescholen gezamenlijk een landelijk

Topsector Logistiek. Specialisatie en regionale the­

Centre of Expertise Logistiek ontwikkelen, met zes

matisering zullen plaatsvinden op basis van econo­

regionale expertise centra. Hogeschool van Amster­

mische zwaartepunten van het regionale logistieke

dam treedt hierbij op als penvoerder. Dit voorstel is

bedrijfsleven1, de trackrecord van de hogeschool en

in samenwerking met de Topsector Logistiek en in af­

de ambitie die de hogeschool heeft voor de komende

stemming met de andere hogescholen met logistiek

periode.

onderwijs tot stand gekomen. Binnen elk regionaal centre werken de hogeschool en het bedrijfsleven samen aan excellent onderwijs, prak­

Visie en doelstellingen

tijkgericht onderzoek en innovatieve ontwikkeling. Be­

De zes hogescholen hebben de ambitie gezamenlijk

drijfsleven en onderwijs nemen elk vanuit hun exper­

de hbo-kennisinfrastructuur te vormen voor de Top­

tise hierin hun verantwoordelijkheid. Elke hogeschool

sector Logistiek. Het Centre of Expertise Logistiek

heeft een lectoraat Logistiek dat bijdraagt aan prak­

wordt gevormd door zes regionale centra, elk een

tijkgericht onderzoek. De zes regionale centra werken

publiekprivate samenwerking tussen het regionale lo­ gistieke bedrijfsleven en een van de zes hogescholen.

1 Zie hiervoor ook Verkenningscommissie Van Pernis: HBO Techniek in bedrijf.

105

daarnaast samen als landelijk Centre of Expertise voor

(Co)Financiering

kennisuitwisseling en circulatie, samenwerking op

Dit voorstel heeft, aangezien op huidige infrastruc­

het snijvlak van verschillende en elkaar aanvullende

tuur en initiatieven kan worden voortgebouwd, een

thema’s, en bijvoorbeeld uitwisseling van studenten

kansrijk ontwikkelingsperspectief. Om een extra ont­

via minoren.

wikkelingsimpuls te geven aan dit Centre of Expertise met zes regionale centra met eigen thematisch profiel binnen de logistiek, wordt een overheidsinvestering

Voortbouwen op bestaande kennisinfrastructuur

gevraagd van in totaal 7,4 miljoen Euro voor de pe­

Het ontwikkelen van een Centre of Expertise Logis­

worden met 50% cofinanciering uit het bedrijfsleven.

tiek sluit aan bij de ontwikkelingen van de afgelopen

Na deze ontwikkelingsfase zal het Centre of Expertise

periode binnen de sector: in samenwerking met de

zelfvoorzienend zijn.

riode van vier jaar. In deze periode zal dit gematcht

(Top)sector Logistiek, het Platform Kennisakkoord Logistiek en het kennisinstituut Dinalog is er een hbokennisinfrastructuur opgezet. De zes hogescholen,

Vooruitblik

verspreid over Nederland, vormen op dit moment

Medio 2013 leveren de zes hogescholen, met als

een publiekprivate samenwerking in de vorm van een

penvoerder Hogeschool van Amsterdam, een busi­

Regionaal KennisDistributieCentrum (RKDC) met cofi­

nessplan op waarin zowel de business case als het

nanciering (nog deels in ontwikkeling).

businessmodel voor het Centre of Expertise is uitge­ werkt. Concreet zal hierin worden aangegeven welke partners (bedrijfsleven en kennisinstituten) binnen het CoE samenwerken, een begroting en hoe de cofinanciering is georganiseerd.

106

Bijlage B4 Consultatieronde regiopartners maart 2012

Organisatie

Functie

Arcadis

Directeur Divisie Mobiliteit

AkzoNobel

Market Development Manager

Syntens

Resourcemanager

Witteveen + Bos

Directeur

vno/ncw Midden (regio Arnhem/Nijmegen)

Voorzitter

vno/ncw Midden

Bestuurslid

Kiwa Gas Technology bv

Senior Consultant/productmanager

Tennet

Senior Manager

nv nuon Energy

Businessmanager

Alliander

Directeur hrm

nv kema

ceo

Waterschap Rijn & IJssel

Manager Projecten

vdl Bus & Coach

Leader Concept Development

daf Trucks

Project manager advanced technology & external contact

fev Motorentechnik GmbH

Sr. Automotive Projects Manager

Bosch Transmission Technology bv

Directeur

Dyadic Netherlands

General Manager

Euro-Diagnostica

Directeur

Synthon

Head upstream biotechnology

dsm Biotechnology

Senior scientist

csk Food Enrichment

Director R & D

Friesland Campina Research

Principal scientist

Sanquin Bloedvoorziening

Directeur

107

108

Organisatie

Functie

O2S – Life Sciences Park Oss

Project manager screening

Kenniscentrum Wonen en Zorg

Directeur

Talis Nijmegen

Directeur Goede Woning

Klokbouw

Bedrijfsleider divisie Zorg

tno

Projectmanager

coast (Comprehensive Analytical Science and Technology)

Managing Director

Kamer van Koophandel

Algemeen Directeur

De Liemerse Ondernemersvereniging Lindus

Voorzitter

Deutsch-Niederländischer Businessclub Kleve

Vorsitzender

Stadt Kleve

Geschäftsführer der Wirtschaftsförderungsgesellschaft

Euregio Rhein-Waal

Geschäftsführer

Wirtschaftsförderung Kreis Kleve

Geschäftsführer

vno/ncw Midden (Stedendriehoek)

Voorzitter

act (Achterhoeks centrum voor technologie)

Directeur

Platform Creatieve Technologie Midden Gelderland

Innovatiemakelaar

Regionaal Nijmeegs Centrum voor Technologie

Innovatiemakelaar

Regionaal Centrum voor Technologie Rivierenland

Directeur

Regionaal Centrum voor Technologie de Vallei

Innovatiemanager

Stichting Innovatienetwerk Stedendriehoek

Innovatiemakelaar

Veluws Centrum voor Technologie

Innovatiedirecteur

Stichting kiemt

Directeur

Platform Onderwijs Arbeidsmarkt (poa Achterhoek)

Secretaris

Ontwerpersplatform Arnhem O.P.A.

Voorzitter

Siza (zorg en dienstverlening voor mensen met een handicap)

Voorzitter Raad van Bestuur

Dr. Leo Kannerhuis

Voorzitter Raad van Bestuur

Zorggroep Zuid Gelderland (zzg)

Voorzitter Raad van Bestuur

BrabantZorg

Voorzitter College van Bestuur

nim Maatschappelijk werk

Directeur/Bestuurder

Kamer van Koophandel Gelderland

Regiomanager

sg Rijk van Nijmegen

Directeur Bestuurder

Insituut Leraar en School Radboud Universiteit

Algemeen Directeur

roc Nijmegen

Voorzitter College van Bestuur

Graafschap College (roc)

Lid College van Bestuur

roc Aventus

Voorzitter College van Bestuur

Organisatie

Functie

Artez hogeschool voor de kunsten

Voorzitter College van Bestuur

Artez hogeschool voor de kunsten

Lid College van Bestuur

Conexus (Scholengroep primair onderwijs)

Bestuursvoorzitter

Hochschule Rhein-Waal Kleve/Kamp-Lintfort

Präsidentin

Ons Middelbaar Onderwijs

Voorzitter College van Bestuur

Quadraam

Voorzitter College van Bestuur

Alliantie Voortgezet Onderwijs voor Nijmegen en het land van Maas en Waal

Voorzitter College van Bestuur

Radboud Universiteit Nijmegen

Rector Magnificus

Radboud Universiteit Nijmegen

Vice-voorzitter College van Bestuur

Radboud Universiteit Nijmegen

Hoofd Marktverkenning, Strategie & Ontwikkeling

Provincie Gelderland

Gedeputeerden

Gemeente Nijmegen

Wethouder Financiën, Economie & Toerisme en Stadsregio

Gemeente Nijmegen

Wethouder Cultuur Mobiliteit en Onderwijs

Gemeente Nijmegen

Hoofd Economische Zaken

Gemeente Arnhem

Wethouder Werken, Cultuur en Vrije Tijd

Gemeente Doetinchem

Wethouder Onderwijs

Stadsregio Arnhem Nijmegen

Bestuursvoorzitter

109

b

a

s

i

s

b

a

c h e

k w a l

l

t

e

i

o r o n d

e

rs w

g o

e

d

w e

r

k g

i

e

v

e

r

t

s

i

j

s

c h a

g o

e

d

w e

r

k n

I

J

K G E R

I

r

s

c h a

p

o n a

l

i

r

p

e

P R A K T

e m e

r n a

t

i

s

e

i

C H T

O N D e R Z O E K o p e r a t

i o n a l

e x c e l l e e n c e

n g