[inst]allicht_ (rev1).indd :33

[inst]ALLICHT_04-2014(rev1).indd 1

17-04-14 13:33

no-nonsense.pdf

1

15-04-14 (week 16)

08:10

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K


17-04-14 13:33

05

Van de redactie Actueel

10

06

Licht 2014

Gemeente zweert bij inductieverlichting 12

16

Met NSVV de toekomst in Geïnspireerd door leven en heelal 18

22

IGOV mvo-tool

Dynamisch licht doet leven en presteren 24

27

IGOV-kort

Zuivere Powerline Sturing en dimmen met led 28

32

Coverfoto: Moet Art, moderne lichtobjecten

Productnieuws

met klassiek tintje.

Colofon [inst]ALLICHT is een uitgave van Covordia Publishing Postbus 907, NL-7400 AX Deventer T +31 570 820214 / M +31 6456-15588 Hoofd- en eindredactie Stéphanie Schoordijk [email protected] Uitgever Gerrit A.H. van Coeverden [email protected] Sales Italia, Österreich, Schweiz Casiraghi Pubblicità Internazionale Mr. Oliver D. Casiraghi Via Cardano 81, IT-22100 Como Phone: +39-031 261 407 [email protected] Aan dit nummer werkten mee Hanny Dekker, Saskia Hendriks, Rien Kort en Paul Settels. Abonnementen Jaarabonnement à ( 82,50 excl. 6% btw voor 10 nummers. Opgave nieuwe abonnees, wijzigingen en/of klachten bezorging: [email protected] T +31 88 7780193

Leesdoelgroepen

Architecten, ingenieurs- en (licht)adviesbureau, projectadviseurs, projectinrichters, calculatie, ontwerp, werkvoorbereiding, installateurs, lichtonderhoud, facilitair managers, hoofden technische dienst (hotel, industrie, museum, scholen, utiliteit, zorg, wellness en golfbanen), fabrikanten, groothandel, importeurs, agentuur, leveranciers, detaillisten, gemeente, provincie, DGWT, Rijksgebouwen-dienst, Rijkswaterstaat, diverse overheidsinstanties, woningbouwvereniging, VVE, belanghebbenden woonomgeving.

[inst]ALLICHT wordt uitsluitend verspreid onder betalende abonnees en via controlled circulation. Vormgeving Inkvisible, André Weigand, Warnsveld [email protected] Druk Veldhuis Media, Raalte www.veldhuis.nl Oplage deze maand 12.500 exemplaren.

Auteursrecht en aansprakelijkheid

Het auteursrecht voor de redactionele inhoud van [inst] ALLICHT wordt voorbehouden. Vermenigvuldiging en/of verspreiding van het geheel of delen van de inhoud is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. © Copyright 2012 Covordia Publishing. Uitgever en redactie betrachten de grootst mogelijke zorgvuldigheid bij de samenstelling van [inst]ALLICHT. Zij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor verstrekte technische gegevens en prijzen.

Covordia Publishing werkt journalistiek samen met:

• Agentschap NL - Taskforce Verlichting, • FHI-Ledcluster – brancheorganisatie, • IGOV - InterGemeentelijk-overleg Openbare Verlichting (mediapartner + rubriek), • NEN - Nederlands Normalisatie-instituut, • NLA - Nederlandse Licht Associatie, • NSVV (mediapartner + rubriek), • Uneto-VNI platform verlichting + lichtreclame.

Covordia Publishing treft u op diverse beurzen:

• EvenementenHal – ElektroVakbeurs (mediapartner), • FHI-led evenement (mediapartner), • Milano – euroluce & e-tech experience (mediapartner), • Utrecht Jaarbeurs – Elektrotechniek (mediapartner).

Verschijningsfrequentie [inst]ALLICHT verschijnt 10 maal per jaar. Voor meer informatie www.installicht.nl

03 [inst]ALLICHT_04-2014(rev1).indd 3

17-04-14 13:33

Plant? Archaeopteryx? Lamp?

Als dit een lamp is...

Zullen we hem laten schijnen! De Acrich2 boards, voorzien van Seoul Semiconductor‘s unieke MJT LEDs (Multi Junction Technology) geven designers, engineers en architecten volledige ontwerpvrijheid. De boards zijn zo klein dat ze in elk verlichtingsconcept toepasbaar zijn. Omdat er geen driver nodig is, is er minder behoefte aan ruimte, bespaart ACRICH2 gewicht en kan deze tevens rechtstreeks op de wisselspanning van het lichtnet worden aangesloten. Behalve een zeer laag energie verbruik variërend van 4W tot 16W per module biedt ACRICH2 een buitengewoon lange levensduur. ACRICH2 kan worden ingezet ter vervanging van bijvoorbeeld MR16 halogeen lampen, spots, downlighters en standaard LED retrofit lampen.

www.seoulsemicon.com ACRICH2 · Energy efficiency 90% · Power factor > 0.97 · Tot 140lm/W efficacy · THD < 25% · Dimbaar · Geen merkbare „flicker“

be bright


Anzeige_Lpi_176x249_NEU_NL.indd 1

17-04-14 13:33

15.04.14 12:20

4 12:20

VAN DE REDACTIE

Agenda

De definitieve door-

7 - 8 mei 2014 Smart Lighting 2014 Barcelona www.smartlighting.org

22 - 24 september 2014 Licht 2014 World Forum, Den Haag www.licht2014.nl

Opleidingen CLS ledworkshop: www.cls-led.com Edu-Lux: www.edu-lux.nl iLo: www.lichtontwerpen.nl Infra Engineering www.infra-engineering.nl/opleidingen Hogere verlichtingskunde ROC Midden NL: [email protected] Instituut voor audio- en belichtingstechniek: www.iabopleidingen.nl

braak van led?

Light+Building is weer achter de rug. Het meest opvallende nieuws van de beursvloer is dat led nu allround wordt toegepast. Er is nog steeds mooie, traditionele verlichting beschikbaar. Ik ben er nog niet helemaal uit. U wel? Ruim 211.500 bezoekers vonden hun weg naar Frankfurt am Main (in 2012 nog 195.500) om de 2458 standhouders te bezoeken. De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik ze niet allemaal heb gezien. Het meelopen met een bevriende architect (Victor) was een eyeopener. Mijn conclusie: hoe meer wij rekening houden met architectuur en ontwerp, hoe leesbaarder [inst]ALLICHT wordt. Victor heeft mij weer eens laten zien hoe ver architectuur en techniek soms van elkaar staan. De volgende beurs doe ik het hele setje: van zaterdag tot zaterdag ‘in alle rust’. En weer met alle antennes uit en op scherp. Deze editie besteden we aandacht aan de wetenschappelijke kant van verlichting. Naast gezondheid en lichtbeleving zien we ook dat RWS meer werk maakt van efficiëntie. Een enkele school houdt al rekening met het belang van licht/verlichting in haar opleiding (deden ze dat maar allemaal). En een grote verrassing zit in het eigenzinnige ontwerp van kunstenaar Moet Art die in deze editie iets van zijn kunnen laat zien. Het is een mooie editie geworden met treffende leermomenten. Dus veel leesplezier gewenst. De uitgever PS: De hoofdredacteur en haar partner genieten van hun pasgeboren dochter. De taken zijn nu iets anders dan u van ons gewend bent.

Lichtconsult: www.lichtconsult.nl Lighting Design Academy: www.lightingdesignacademy.org Meutzner LichtOpleidingen: www.meutznerlichtopleidingen.nl Romar workshops: www.romarled.com De Theaterschool: www.theaterschool.nl


17-04-14 13:33

ACTUEEL

School kiest voor minimalistische armatuur De Basisschool Oostelijke Eilanden in Amsterdam valt onder de verantwoordelijkheid van de Stichting Openbaar Onderwijs aan de Amstel (OOADA). Bij het ontwerp in 1991 stond het gebruik van natuurlijke materialen voorop. Recentelijk kreeg het gebouw een extra verdieping met een nieuw speellokaal en de kinder-

opvang. In samenspraak met de architect adviseerde het projectmanagement minimalistische (DALI-geregelde) armaturen in de nok van het dak, met de Stabia led-lichtlijnen van Attiva.

www.attiva.nl

Lichttherapie verbetert alertheid van piloten Slaperigheid, concentratieproblemen en een verminderde alertheid bij vliegend personeel zijn belangrijke risicofactoren. Veel ongelukken en bijna-ongelukken worden veroorzaakt door vermoeidheid. Piloten maken vaak lange dagen en lijden chronisch slaapgebrek. Lichttherapie met blauwachtig licht blijkt de alertheid aanzienlijk te kunnen verbeteren. Onderzoekers van de Universiteit van Western Michigan (USA) en onderzoeksbureau FluxPlus uit Tilburg stelden dit vast in een gezamenlijk onderzoek onder vliegend personeel van de Zweedse luchtvaartmaatschappij NOVAIR. In het onderzoek werd een groep piloten en cabinepersoneel - voorafgaande aan een langeafstandsvlucht - gedurende 30 minu-

ten blootgesteld aan intensief licht met een blauwachtige kleur. Van dit licht is bekend dat het de aanmaak van het nachthormoon melatonine onderdrukt en daarnaast een effect heeft op de energiehuishouding. Hoewel de onderzoeksgroep relatief klein was, lieten de resultaten een duidelijke verbetering van de alertheid zien. Bij eenzelfde groep die geen lichttherapie kreeg, bleef de verbetering uit. De resultaten geven aan dat nieuwe technieken de veiligheid in de luchtvaart mogelijk kunnen verbeteren. Diezelfde technieken zouden ook kunnen worden ingezet voor de verbetering van arbeidsomstandigheden in gebouwen zonder daglicht, tijdens nachtdiensten en bij ondergronds bouwen. Meer en grootschaliger onderzoek is noodzakelijk.

www.fluxplus.nl


17-04-14 13:33

ACTUEEL

Brandweerkazerne Doetinchem De nieuwe kazerne van Brandweercluster Achterhoek West te Doetinchem is ontworpen door Bekkering Adams architecten. De kazerne herbergt een mix van functies voor wonen, werken en slapen. Het gebouw is transparant, met zichtlijnen en doorzichten tussen de verschillende functies. Het gebouw, met energielabel A+ en gelegen aan een belangrijke vleermuisroute, is ingebed in de ecologische structuur. Functionaliteit, duurzaamheid en ecologische inpassing in de omgeving waren leidende ontwerpthema’s. De kazerne huisvest allerhande functies: remise, werkplaatsen en wasstraat op de begane grond, slaapvertrekken op de eerste verdieping en op de bovenste laag kantoorruimte, werk-café, fitnessruimte en woonvertrekken. Door de grote transparantie is er een goede daglichttoetreding en ontstaat een wijds uitzicht op de groene omgeving. De in het project toegepaste armaturen Cupole van Slide Design zijn op advies van Bekkering Adams Architecten geleverd via Designlines.

www.bekkeringadams.nl www.designlines.nl

Fotografie: Ossip van Duivenbode.

Dekra-certificaten voor led retrofits van IVITI IVITI Lighting beschikt sinds eind vorig jaar over de vereiste Dekra-certificaten voor haar led retrofit-units ten behoeve van openbare verlichtingsarmaturen. Het binnenwerk van bestaande armaturen met PLL-lichtbronnen 24, 36 of 55 W kunnen worden vervangen door de IVITI led retrofit van 12, 17 of 22 W. Zo’n unit bestaat uit een montageplaat die 1-op-1 in de armatuur past, inclusief de ledbuis met prisma, de driver en de aansluitconnector. IVITI somt de voordelen op: • Werkgelegenheid: de unit kan worden geassembleerd in een sociale werkplaats, waardoor minder maakkosten. • Stroomkostenbesparing van meer dan 50% met navenante reductie van CO2-uitstoot. • Arbeidskostenbesparing voor onder-

houd en vervanging op lange termijn, want de led-unit heeft meer dan 50.000 branduren. • Een led retrofit kost veel minder dan een volledig nieuwe led-armatuur. BURO:TETA l.t.t. in Tiel heeft vanaf eind 2012 diverse referenties kunnen plaatsen en recentelijk ook een provinciale weg uitgevoerd met de retrofit als SOXvervanger in SRS-armaturen. Gemeenten waren eerst nog sceptisch, maar lichtopbrengst en gelijkmatigheid van de leds voldoen aan de normen en leveren geen verblinding op. Octrooien merkenbureau Arnold + Siedsma heeft namens IVITI modelbescherming aangevraagd voor de retrofits. Technische gegevens en I-tabellen zijn op aanvraag verkrijgbaar bij IVITI in Borne.

www.enilight.eu


17-04-14 13:33

ACTUEEL

Winkelverlichting communiceert met smartphone Philips demonstreerde tijdens Euroshop in Düsseldorf een op verlichting gebaseerd intelligent indoor GPS-systeem voor de detailhandel. Het systeem gebruikt de verlichtingsinfrastructuur van de winkel om via een smartphone app locatie-gebaseerde informatie door te geven aan de winkelende klant. De verlichting communiceert met de app en stuurt aanbiedingen en informatie naar de smartphone, afhankelijk van waar de klant zich in de winkel bevindt. Zo kunnen winkeliers de verkoopplek voorzien van klantspecifieke informatie en vinden klanten eenvoudig hun weg door de winkel. Het systeem wordt op dit moment getest bij retailers.

“Het mooie van dit systeem is dat winkeliers niet hoeven te investeren in extra infrastructuur voor het onderbrengen, voeden en ondersteunen van locatiebakens voor binnenpositionering”, zegt Gerben van der Lugt van Philips Lighting. “De intelligente verlichtingsarmaturen kunnen deze informatie zelf communiceren op basis van hun aanwezigheid in de winkel.” Verlichtingsarmaturen zijn gewoonlijk geïnstalleerd in een fijnmazig raster om ter plaatse de juiste verlichtingsniveaus te kunnen leveren. Daardoor kunnen ze ook worden gebruikt in een positioneringsraster. Elke armatuur kan daarin individueel worden geïdentificeerd. Communicatie van de verlichtingsarmaturen met de smartphone vindt plaats via Visual Light Communications, ofwel zichtbaar licht. Stel dat een klant van plan is Mexicaanse fajitas te maken. De app leidt hem dan naar het gangpad waar de guacamole staat. Als de voorkeur uitgaat naar verse bereiding geeft de app de juiste route naar de avocado’s, tomaten, uien, chili’s en limoenen. Ook kan de app nieuwe merken in het winkelassortiment voorstellen, of een aanbeveling doen over alternatieve recepten.

www.lighting.philips.nl

Doe-het-zelf domotica als kans Er komen steeds meer doe-het-zelf domoticasystemen die makkelijk door de consument zelf zijn te installeren. Daar komt geen installateur meer aan te pas. Toch zien twee keer zoveel installateurs (45%) dit eerder als een kans dan als een bedreiging voor de installatiesector (23%). De overweging is dat consumenten door dit soort instappakketten kennismaken met domotica en vervolgens later meer professionele systemen laten installeren. Dit blijkt uit onderzoek van USP Marketing Consultancy, uitgevoerd onder zowel e- als w-installateurs. Ongeveer de helft van de ondervraagde installateurs werkt wel eens met domotica. Het gaat om bijna tweederde van de e-installateurs en een derde van de w-installateurs. Bij het werken met domotica loopt 91% van de installateurs af en toe tegen problemen aan. Het gaat dan vooral om gebrek aan kennis bij de klant en de nog te kleine, onvolwassen markt (beide 30%). Daarnaast geeft 20% aan dat er binnen het eigen bedrijf te weinig kennis in huis is om goed in te kunnen spelen op de marktwensen. Dat is

vaak een reden om dan maar helemaal niets te doen met domotica. Een vijfde van de installateurs (19%) geeft tenslotte aan veel concurrentie te ondervinden van eenvoudige producten die klanten zelf kunnen installeren. Uit eerder onderzoek van USP was al gebleken dat consumenten het (automatisch laten) aansturen en monitoren van de verwarming (50%), de verlichting (44%) en de beveiliginginstallatie (30%) de drie meest interessante domoticatoepassingen vinden.

www.usp-mc.nl


17-04-14 13:33

ACTUEEL

Warenhuizen weigeren lampen voor recycling Minder dan de helft van de warenhuizen neemt bij aankoop van een nieuwe lamp oude lampen in voor recycling. Winkels zijn hiertoe wettelijk verplicht. Dat blijkt uit onderzoek door de Consumentenbond in opdracht van Stichting LightRec. Woonwinkels, elektronicazaken en lampenwinkels doen het veel beter. Zij accepteren in veel gevallen de oude lampen van de consument. Hoewel in steeds meer winkelketens inzamelbakken staan waar de consument een lamp kan inleveren, wordt bij eenvijfde van de winkelbezoeken de kapotte spaarlamp nog steeds geweigerd of weggegooid. In totaal testten mystery shoppers bij

620 winkels van 30 verschillende ketens of zij oude spaarlampen konden inleveren bij aankoop van een nieuwe lamp. Een aantal winkels steekt met kop en schouders uit boven de rest. Andere ketens presteren juist ver onder de maat. Hoewel de overkoepelende score van warenhuizen tegenvalt, scoort Blokker uitzonderlijk goed: in 100% van de bezoeken werd de lamp aangenomen. Supermarkten scoren redelijk (gemiddeld 78%), met als positieve uitschieters Dirk en Dekamarkt. Van de doe-het-zelfzaken kwamen Gamma en Formido als beste naar voren en bij de elektronicazaken voert Media Markt de lijst aan. De bedrijven die ondermaats presteren, kregen hierover inmiddels een brief van LightRec. www.lightrec.nl

Groei aantal winkels met inzamelbakken over de afgelopen drie jaar en een prognose voor 2014.

Dutch Design buitenlantaarn Lightwell lanceerde op de Light+Building Biënnale in Frankfurt een led-buitenlantaarn: 100% van Nederlandse bodem, 50% minder energieverbruik. Ontwerper Friso Kramer, die ook de populaire kegelarmatuur uit de jaren zestig op zijn naam heeft, tekende voor het uiterlijk van de straatlantaarn. Zijn statement: “Het is een lantaarnpaal. Die wil ik er natuurlijk zo mooi mogelijk uit laten zien, maar hij moet ook optimaal werken. Daarom schijnt hij niet naar binnen op de eerste verdieping, maar wel tot het sleutelgat van de voordeur.” De lantaarn wordt geproduceerd door het Robedrijf in Rotterdam, dat als sociale werkplaats veel ervaring heeft met de productie van armaturen en elektrotechnische installaties. Vanuit Rotterdam

is de export eenvoudig te organiseren en kunnen klanten wereldwijd worden bediend. De eerste 1000 exemplaren werden eind 2013 geplaatst in Rotterdam en Venlo.

www.lightwell.eu


17-04-14 13:33

ACTUEEL

Licht 2014 heeft een interessant programma Licht 2014 is het congres over alle factoren van Licht en Verlichting, dus is het interessant. Na de Nucleaire Top staan van 22 tot 24 september a.s. de deuren van het vernieuwde congresgebouw World Forum in Den Haag open voor dit tweejaarlijks Lichtcongres. Het tweejaarlijkse Lichtcongres is al ruim 40 jaar het initiatief van de Duitse, Oostenrijkse, Zwitserse en Nederlandse genootschappen voor Licht en Verlichting. Dit congres wordt voor de 21ste keer gehouden, is volwassen en geeft naast lezingen en posterinformaties ook actieve workshops en standinformatie van exposanten. Dit jaar is de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (www.nsvv.nl) gastheer, vandaar dat het in Den Haag wordt gehouden. Goed licht is balans tussen daglicht en kunstlicht. Daglicht nodig voor het gelijkzetten van uw bioritme, kunstlicht voor een gezonde aanvulling van de dag. Kortom, licht is van grote invloed op de prestatie van mensen. Dit congres is hét platform voor alle betrokken partijen die met onderzoek, ontwerp, fabricage, installatie en gebruik van lichtbronnen, armaturen, verlichtingsconcepten van doen hebben.

“Licht leicht gemacht; Licht leicht gebracht” Dit lichttechnisch congres is geen zware wetenschappelijke kost, maar juist een interessante interactie tussen praktijk en wetenschap, tussen fabricage en ideeën en vormgeving, tussen opdrachtgevers, uitvoerders en gebruikers en facilities. Het programma van Licht 2014 is breed. Openbare en straatverlichting, licht en gezondheid, nieuwe lichtbronnen zoals led, oled en plasma, meten van lichtbronnen, armaturen en verlichtingsconcepten, gebruik en regelen van daglicht in gebouwen. Bij elkaar worden zo’n 130 lezingen gegeven plus 80 posters met een breed pakket aan informatie over licht, het gebruik

ervan en lichttechniek. Uiteraard krijgt de deelnemer daar uitleg bij. Verder worden op maandag 22 september twee interactieve workshops gegeven. Een workshop gaat over intelligente straatverlichting en wordt gegeven door hoogstaande ontwerpers, TU Berlijn, TU/Eindhoven en LuxLab. De andere workshop gaat over daglicht. Deze interactieve workshop wordt gegeven in samenwerking met docenten én studenten van de TU-Delft / Bouwkunde. In deze workshop staat de gevel oftewel de façade centraal mét daglichtregulering, maar de studenten denken vooral ‘out of the box’ en naast daglicht regulering wordt ook aandacht besteed aan warmte- en kouderegulering aan de gevel. Dat wordt dus een boeiende middag. In de expositieruimte worden ook de koffie/theepauzes gehouden en ook geluncht. Dus meeting & eating voor congresgangers en exposanten. Licht 2014 is dus hét podium voor producenten, onderzoeksinstellingen, universiteiten, energiemaatschappijen en afnemers en facilitaire gebruikers

van licht (o.a. onderwijs, gezondheidszorg, kantoren en industrie), maar ook voor architecten, adviseurs en ontwerpers uit binnen en buitenland. Licht 2014 is een uitwisseling van ervaringen en ideeën waar alle betrokken spelers uit de branche aanwezig zijn. De deelnemer gaat naar huis met toch weer nieuwe ideeën. Nieuwsgierig geworden? Kijk snel op www.licht2014.nl om het totale voorlopige programma te bekijken. Kortom: Als deelnemer krijg je waar voor je geld. Kom dus naar Den Haag naar Licht 2014, de informatie over Licht en Verlichting bevindt zich op www.licht2014.nl en u kunt meteen inschrijven. Veel deskundigen komen dan meer vertellen over de vele factoren van dagen kunstlicht en verlichting en al wat hiermee te maken heeft. Tot september dus. Wij zien u graag in september bij Licht 2014. Paul JM Settels, Jan Meutzer, Myriam Aries, Theo Mackaay en GCOCongress Organizers Licht 2014 Organisatie Informatie nodig? Donaties storten of exposant zijn? Mail naar:

[email protected]

Een korte blik vooruit: • 21/9 Zondag Begroetingsavond in Madurodam • 22/9 Maandag Opening + openingslezing door prof.ir. Ena Voûte, decaan Industrial Design TU Delft Diverse parallelsessies Posters en uitleg Meeting & eating bij de exposanten Workshop: Intelligente straatverlichting Workshop: “Daglicht”

• 23/9 Dinsdag Plenaire sessies Parallelsessies Posters en uitleg Meeting & eating bij de exposanten Eating|Meeting|Dancing buffet • 24/9 Woensdag Plenaire sessies Parallelsessies Posters en uitleg Slotlezingen, en welkom naar Licht 2016 in Duitsland Eating|Meeting|Farewell lunch bij de exposanten


17-04-14 13:33

ACTUEEL

Autonome mast in Waalwijk

Sinds kort staat voor het nieuwe Ecobility-pand in Waalwijk een volledig autonome lichtmast, een Touché van Priess. In combinatie met duurzame ledverlichting van partner Silbersonne is het kantoor nu zowel binnen als buiten geheel duurzaam verlicht zonder het warme, sfeervolle karakter uit het oog te verliezen. De Touché is gemaakt van 100% recyclebare materialen en biedt de mogelijkheid voor een volledig CO2-neutrale installatie. Vandaalbestendigheid en vormgeving maken dat de mast bijna overal kan worden geplaatst, zelfs op plaatsen waar zonlicht schaars kan zijn. Voor haar pand plaatste Ecobility Benelux de hybride uitvoering, die alleen zon en wind vereist. Alle Touché-modellen zijn voorzien van een managementsysteem waarin de persoonlijke gebruikersvoorkeuren worden vastgelegd.

www.ecobility-benelux.nl

Gloeilampendief De politie in Dordrecht betrapte onlangs op heterdaad een man die zes gloeilampen ontvreemdde van een horecaterras. De politie hoopt daarmee een serie diefstallen te hebben opgelost. De eigenaar van de horecagelegenheid was sinds vorige zomer al 130 gloeilampen lichter gemaakt, meldt de politie. Politie en eigenaar analyseerden een patroon van de diefstal. Agenten postten op basis daarvan op tactische tijden en konden zodoende een 54-jarige man uit Dordrecht op heterdaad betrappen. Er wordt nog onderzocht of de man iets met de andere lampenroven te maken heeft. Een motief voor de diefstal was volgens de politie nog niet bekend.

Uitbreiding leveringsprogramma Metalmek Lighting uit Nistelrode is sinds kort ook importeur van de Finse merken Lival en Nordic aluminium. Beide merken behoren tot de Livalgroep en zijn nu in Nederland verkrijgbaar op twee locaties. Lival is een producent van spots en downlights. Nordic aluminium produceert de bekende Global Track 3-fase spanningsrail. De combinatie van deze producten is wereldwijd terug te vinden in veel winkelconcepten. Naast het bekende pakket gasontladingsarmaturen richt Lival zich meer en

meer op de ontwikkeling van ledproducten. Zo wordt op de beurs Light+Building een complete range led ac-armaturen geïntroduceerd – die dus geen aparte driver vereisen, maar rechtstreeks uit het net worden gevoed. Behuizingen van railspots kunnen daardoor compacter en eleganter worden uitgevoerd. Hetzelfde ac-concept zal ook worden toegepast bij cardanische inbouwspots en downlights.

www.metalmek.nl


17-04-14 13:33

Gemeente Oosterhout zweert bij inductieverlichting De gemeente Oosterhout verkoos inductieverlichting boven led als energiebesparende en duurzame lichtoplossing voor de openbare verlichting. Een ‘ouder-

• door Rien Kort

D

wetse’ vorm van verlichting bleek de oplossing voor de lange termijn.

De gemeente Oosterhout zocht naar een lichtoplossing waarmee zowel een besparing op energie- als op onderhoudskosten kon worden gerealiseerd, aldus Bert van Esch van de gemeente Oosterhout. “Led is momenteel de norm, maar een grote hoeveelheid lichtpunten in de gemeente Oosterhout bevatte armaturen die nog ruim 15 jaar mee konden. Doodzonde om die al te vervangen. Dat zou kapitaalvernietiging zijn geweest.” De gemeente Oosterhout besloot deze dus te handhaven en alleen de inefficiënte lampsystemen te vervangen. Traditionele hogedruk-natriumlampen maakten daarom plaats voor warme en witte inductieverlichting. Volgens Van Esch vergde dit slechts een bescheiden investering, die binnen twee jaar terugverdiend zou zijn.

Prima staat van dienst Inductielampen zijn volgens Van Esch een prima product met een dito staat van dienst. “In Noord-Amerika en Azië bestaat bijna driekwart van de markt uit inductieverlichting. In Nederland heeft het nooit echt voet aan de grond gekregen. Dat komt voornamelijk doordat Philips als ontwikkelende partij het patent ruim tien jaar lang heeft vastgehouden. Daardoor bleef de prijs hoog en stokte de ontwikkeling van de driver. Inmiddels ligt die tijd achter ons, met een verbeterd product tot gevolg.”

Retrofitoplossing Vorig jaar startte de gemeente Oosterhout met pilotprojecten op industrieterrein Vijf Eiken en langs de Sint


17-04-14 13:33

dit niet en dat beperkt het risico op mogelijke gebreken.” Led mag dan het toverwoord zijn bij het terugdringen van de energiekosten, er zijn meer wegen die naar Rome leiden, vindt Van Mook. “Naast led en inductie bestaan er tig andere oplossingen. Leveranciers lijken gespitst te zijn op een nieuwe standaard en dat moet kennelijk led zijn. Goed dat er net als in de gemeente Oosterhout ook alternatieven worden ingezet.” Antoniusstraat. Bij 60 lichtpunten werd de hogedruk‘Geen puntverlich- natriumlamp vervangen door ting, en het verlicht een inductie-exemplaar. Om te onderzoeken of inductiegelijkmatig’ verlichting toepasbaar was, besloot de gemeente Oosterhout een aantal armaturen te testen. Van Esch: “We onderzochten een retrofitoplossing op basis van de technische uitvoerbaarheid van de armatuur zelf en de toepassing op locatie.” Hiervoor nam de gemeente infrabedrijf Imtech Traffic & Infra uit Breda in de arm, dat al jaren het onderhoud van de openbare verlichting in de gemeente Oosterhout voor zijn rekening neemt. “Een andere indeling van een lichtmastverdeling is een dure aangelegenheid. Uitgangspunt voor het onderzoek was het vinden van een lichtoplossing met een minimale aanpassing van onderdelen, die toepasbaar waren bij een bestaande armatuur”, licht regiodirecteur Ron van Mook toe.

Energiebesparing van 50% De optie om led te gebruiken in de gemeente Oosterhout ging ook bij de gemeente al vrij snel van tafel. Van Esch: “Dat vergt een totale vervanging van de armaturen, waardoor de kosten aanzienlijk stijgen. Bij nieuwbouw en grootschalige remplace-acties gaan we wel over op led. Dat geldt ook voor de algehele vervanging van armaturen bij het einde van de levensduur. In dit geval gaat het echter om armaturen die nog geruime tijd meekunnen.” Het vervangen van hogedruk-natriumlampen door inductieverlichting, met behoud van de armaturen, scheelt de gemeente Oosterhout behoorlijk in de portemonnee, aldus Van Esch. Door een TCO-berekening te maken

Testfase Hoewel inductieverlichting duurder is in de aanschaf, kent deze een langere levensduur en vergt het minder onderhoud of vervanging. “De armatuur behoeft geen externe aanpassing en het aantal montage-uren blijft beperkt. Tijdens de testfase hebben we de armaturen aanvankelijk met behulp van losse onderdelen zelf gemonteerd, totdat we een bedrijf troffen die ze kant-en-klaar en naar onze specifieke wensen kon leveren.” De inductielampen werden getest op lichtopbrengst, het richten en verblinding. Vooral op dat laatste punt wist inductieverlichting te scoren, aldus Van Mook. “Inductie betekent geen puntverlichting en het verlicht gelijkmatig. Dat zorgt voor een helderder beeld op straat.”

Meer wegen naar Rome Een ander voordeel is het terugschroeven van de onderhoudskosten, aldus Van Mook. “SON-T is een gasontladingslamp, waarbij de burner nog wel eens wil uitvallen. Dit wordt onder meer door trillingen veroorzaakt. Bij inductieverlichting speelt


17-04-14 13:33

The world’s highest performance buildings use Lutron blinds and Light Controls ®

Lutron biedt de meest geavanceerde geautomatiseerde raamdecoratie en lichtsturingssystemen •

Van volledig geautomatiseeerde settings tot persoonlijke bediening

•

Met expertise in LED-sturing en energiebesparing middels optimaal gebruik van het daglicht

•

Alleen Lutron biedt complete systemen voor de intergatie van raamdecoratie en verlichtingssystemen

Quantum® Green Glance®

Photos © Barry Halkin Photography. Main: Conference room in Ben Franklin Technology Partners of Northeastern Pennsylvania. Inset: Ben Franklin Technology Partners of Northeastern Pennsylvania.

To learn more, visit www.lutron.com/shade or contact us on +44 (0)20 7702 0657 or email us at [email protected]

[inst]ALLICHT_04-2014(rev1).indd 14 lutron_A4_full_page_ad_march_2014_dutch_final.indd 1

17-04-14 13:33 17/03/2014 12:35

014 12:35

waarmee de totale kosten inzichtelijk worden gemaakt, kwam de inductieverlichting tot een goed resultaat. “We realiseren een energiebesparing van 50%. Het vermogen van een inductielamp ligt de helft lager dan een SON-T lamp. Bovendien zijn de lichtkwaliteit en de kleurherkenning hoger, wat de sociale veiligheid ten goede komt.”

‘Ouderwets’ Een inductielamp gaat, met een levensduur van ongeveer twintig jaar, ook nog eens vijf keer zo lang mee als een hogedruk-natriumlamp. Van Esch verwacht daarom een afname in onderhoudskosten en vervangingsmomenten. Redenen genoeg voor de gemeente Oosterhout om in 2014 nog eens 100 armaturen om te bouwen voor inductieverlichting. Hoewel led in de huidige markt de boventoon voert, blijkt het dus niet in alle gevallen de meest zaligmakende oplossing. “Blindstaren op led moet je zien te voorkomen. Iedereen moet de eigen situatie als uitgangspunt nemen bij het zoeken naar een geschikte lichtoplossing. De algemene opvatting over inductie neigt wellicht naar ‘ouderwets’, maar voor ons bleek het het meest geschikte middel voor de lange termijn.” www.oosterhout.nl


17-04-14 13:33

PRODUCTNIEUWS

Met de Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde de toekomst in • door Saskia Hendriks De NSVV heeft de structuur omgegooid. “Het belangrijkste

NSVV nieuwe stijl

doel van deze nieuwe opzet is om een meer slagvaardige or-

Wat betekent NSVV nieuwe stijl volgens Bert van de Bunt, lid van het bestuur en verantwoordelijk voor de marketing? Hij vertelt vol enthousiasme: “De NSVV is van en voor de lichtwereld. Zij fungeert als een spin in het web. We bieden lichtdeskundigen talrijke mogelijkheden om de meest recente lichtkennis te delen met belangstellenden uit bijvoorbeeld de gezondheidszorg, het onderwijs, de overheid en het bedrijfsleven. De NSVV heeft daarbij niet alleen aandacht voor de uitkomsten en conclusies van actueel lichtgerelateerd onderzoek. Wij houden ons ook volop bezig met het communiceren van recente nationale en internationale ontwikkelingen op het gebied van normen, aanbevelingen en richtlijnen. In deze tijd van ontwikkelingen, die elkaar in hoog tempo opvolgen, ligt er dus een uitdagende taak voor ons als NSVV met al onze vrijwilligers. Allemaal vakmensen die gegrepen zijn door het lichtvak en hun kennis en kunde beschikbaar willen stellen aan de NSVV. Al deze vakmensen worden daarin gesteund door hun werkgevers of bedrijven, want uiteindelijk moeten zij de medewerkers de ruimte geven om bijvoorbeeld zitting te nemen in een kernteam, een expertteam of als bestuurslid. Ik benadruk het met klem, het is allemaal vrijwilligerswerk. In deze tijd van recessie en bedrijven die hun medewerkers zelf hard nodig hebben, is het moeilijk om deze medewerkers

ganisatie te worden met een goed aanzien in de markt. Een organisatie die hét aanspreekpunt is op het gebied van licht en verlichting.” Aan het woord is Leon Schrijnemaekers, voorzitter van de NSVV. “In de oude situatie werkten we met 10 tot 12 commissies. Elke commissie was vooral bezig met zijn eigen activiteit en er was weinig intervisie tussen de verschillende onderdelen. Iedere commissievoorzitter had zitting in het bestuur, waardoor we een groot bestuur hadden en niet erg slagvaardig waren. We vonden dat het beleidsmatig anders georganiseerd moest worden. Nu houden we steeds drie doelen voor ogen. We moeten onze relaties met de verschillende overheden verbeteren zowel centraal in Den Haag als lokaal bij de provincies en gemeentes. Daarnaast moeten we het accent leggen op het bundelen en vergaren van kennis en deze kennis ook uitdragen. Als laatste moeten we alle mogelijke vormen van samenwerking onderzoeken. Denk bijvoorbeeld aan internationale opleidingen en congressen, maar ook aan de samenwerking met Europese partners.”

Heldere ambities De voorzitter heeft de ambities helder voor ogen. “We willen ons als NSVV

ook beter op de kaart zetten. Daar werkt Bert van de Bunt nu hard aan. Denk aan het organiseren van activiteiten, zoals de het grote lichtcongres 2014 in het World Forum in Den Haag. Ook denkt er een adviesgroep met ons mee. Hierbij zijn veel ‘captains of industry’ van gerenommeerde bedrijven betrokken. We willen meer leden werven en ook meer voor onze leden betekenen. Dat doen we door ze goede informatie te geven. Natuurlijk blijven we dat ook doen op het gebied van richtlijnen, normalisatie en standaardisatie van regelgeving. Verder halen we meer vragen uit de markt, die we gaan uitwerken.” Er is dus genoeg te doen. “Dat klopt”, bevestigt de voorzitter. “Het afgelopen jaar hebben we ons beziggehouden met het vormgeven van de veranderingen en het installeren van de drie nieuwe kernteams. Zij nemen alle taken van de voormalige commissies over. Deze taken zijn nu verdeeld en iedereen is hard aan het werk. Ik vind het een uitdaging om het geheel aan te sturen en te kanaliseren en de NSVV zo een slinger te geven in verlichtingsland.”


17-04-14 13:33

PRODUCTNIEUWS

ook een aantal uren af te staan om in een werk- of projectgroep plaats te nemen. Daarin dragen ze bij door bijvoorbeeld een ROVL te schrijven, of een richtlijn voor sportveldverlichting, of een norm die moet worden aangepast voor bijvoorbeeld binnen- of kantoorverlichting. We hebben overleg met andere externe organisaties die ook actief zijn in de verlichtingsbranche, om met elkaar te komen tot een mogelijke afstemming van de bijeenkomsten die worden georganiseerd. Door in elk geval met elkaar in gesprek te gaan, proberen we te voorkomen dat we allemaal hetzelfde aan het doen zijn.”

Fondsen en vrijwilligers “Daarnaast proberen we contacten te leggen met onze centrale overheid om aandacht te krijgen voor de rol van verlichting in maatschappelijke thema’s en bij de totstandkoming van richtlijnen, want richtlijnen komen er niet vanzelf”, vervolgt Van de Bunt. “Die komen ook voort uit internationaal overleg in organisaties als ISO, IEC, CIE en CEN. DE NSVV speelt een grote rol bij het inbrengen van het Nederlandse belang in dat internationale overleg en werkt daarvoor ook samen met de NEN, het Nederlands Normalisatie-instituut. Het is belang-

rijk om internationaal te praten over richtlijnen voor bijvoorbeeld kantoorverlichting, noodverlichting en openbare verlichting. Dit gebeurt mede door vrijwilligers van de NSVV. Er gaat dus heel wat overleg vooraf aan het opstellen van richtlijnen. Dat kost veel tijd, inzet en dus geld. Daarom moeten we fondsen werven en duidelijk maken dat we de belangen van de Nederlandse lichtwereld dienen. Vraagstukken waarover ik samen met mijn marketingcommissie brainstorm. Deze commissie bestaat uit Aat Klompenhouwer, Geertje Hazenberg, Gerrit van Coeverden, Koen Smits, Rob Metz, Stephanie Schoordijk, Paul Rutte en ikzelf. We zijn bezig om met elkaar een goed plan te formuleren dat voor de NSVV toekomst-proof is. Tussendoor pakken we zaken op, zoals het opzetten van een nieuwe website, die meer

recht doet aan deze tijd. Verder hebben we een werkgroep geformeerd, die zich nu al gaat bezighouden met de organisatie van het NLC 2015. Niet in november, zoals jaren het geval was, maar op 5 februari 2015.” Het bestuur van de NSVV heeft tot taak om mee te denken en richting te geven aan de nieuwe weg die de NSVV moet inslaan. Dit is geen gemakkelijke taak, maar het bestuur zet zich er vol enthousiasme voor in. Een mooie uitdaging.

Het bestuur van de NSVV: Léon Schrijnemaekers (voorzitter) lid van het Dagelijks Bestuur Jan Zeguers (penningmeester) lid van het Dagelijks Bestuur Geertje Hazenberg (secretaris) lid van het Dagelijks Bestuur Bert van de Bunt (Marketing) Herman Croes (Netwerken) Rob van Heur (Kennisapplicatie) Rob Metz (Algemene zaken)

Lichtagenda Er wordt in Nederland veel georganiseerd op het gebied van verlichting. Soms vinden er meer bijeenkomsten plaats in dezelfde week of op dezelfde dag. Om dit te voorkomen, kunt u zelf uw evenement vermelden in de lichtagenda:

Datum 7 en 8 mei 8 mei 18 september

Activiteit Smart Lighting 2014 Promotiedag Duurzame Verlichting 2014 Kwaliteit van verlichting NSVV/KIEN

Plaats Barcelona (Spanje) Gent (België) Nieuwegein

17 17 [inst]ALLICHT_04-2014(rev1).indd 17

17-04-14 13:33

Moet Art: geïnspireerd door het leven en het heelal Jan Moet is klaar voor het grotere werk en professionaliseert zijn eigen designlijn. Na zes jaar bloed,

• door Saskia Hendriks

J

zweet en tranen gaat Moet Art echt van start. Moderne lichtobjecten met een klassiek tintje.

Jan Moet heeft inmiddels vijf lijnen ontworpen, die in stijl nogal van elkaar verschillen. Wat zegt dit over de ontwerper? “Dat hij zich niet in een hokje laat plaatsen”, antwoordt hij zonder spoor van twijfel. “Als ik voor de eerste keer in een bepaalde ruimte ben, kijk ik altijd naar de verlichting. Is het bijzonder? Hoe zou ik het zelf doen? Ik heb bewust voor verschillende stijlen gekozen, zodat er voor ieder interieur passende ontwerpen beschikbaar zijn, maar wel met mijn eigen identiteit. Nu heb ik een volstrekt nieuwe versie van de Free and Bright-lijn ontworpen. Dat doe ik door de armatuur van een polyesterlaag te voorzien. Deze laag wordt op een speciale manier geslepen. Dit gebeurt bij een bedrijf dat, als enige in Nederland, Steinway-piano’s mag restaureren. Er komt

een heel dikke, diepglanzende laag overheen net als bij deze piano’s. Strak en glad. De vorm van het ornament in het midden van Free and Bright is uniek. Het roestvaststaal wordt met een laser uitgesneden en daarna in zijn vorm gebogen. Dit vereist een speciale techniek, omdat de stroken in meer richtingen moeten worden gebogen. Voor mij heeft dat een diepere betekenis, namelijk dat elk individu in vrijheid zijn eigen richting kiest. Alle losse deeltjes worden daarna gepolijst en in de goede vorm vastgelast, precies op de juiste positie. Als het ornament is gelast, wordt het voor de afwerking vernikkeld. Nikkel heeft een iets ingetogener uitstraling dan chroom en ik zit er nu over te denken om ook een verzilverde versie te maken. Onder het ornament zijn kleine ledlampjes


17-04-14 13:33

‘We kronkelen ons door het leven’

geplaatst en ook een kleurenledstrip om de warmwitte leds heen. Dit geeft een subtiel kleureffect. Het ornament staat op twee dragers. Voor een mooie uitstraling wordt er onder de dragers een vernikkelde ring geplaatst.”

Keuzes in het leven

planeet Saturnus. “Saturnus heeft iets mysterieus”, vindt hij. “Ik ben op een andere manier gaan kijken naar de ringen, die om Saturnus draaien. Die laat ik terugkomen als lamellen in mijn New World-ontwerpen. Die lamellen zijn mijn artistieke verwerking van de ringen. Binnen het ontwerp zijn schijven te vinden, die gemaakt zijn van hoogwaardig mdf, dat machinaal wordt gefreesd, geprimerd en afgelakt. Daarna worden ze voorzien van ledverlichting, zowel in kleur als warm wit. De rgb-leds zijn zo geplaatst, dat ze naar de zijkant en naar het plafond schijnen en zorgen voor een subtiele kleur, die je zelf kunt instellen. De warmwitte leds schijnen naar beneden voor de praktische verlichting. De schijven waarop de leds zijn aangebracht, zorgen voor een mooie verspreiding van het licht en de lamellen aan de buitenkant zorgen voor een speels lichteffect tegen de lichttransparante stoffen kap. In de volgen-

“Ik zie het ontstaan van het leven als iets waar je je doorheen worstelt door het maken van keuzes. Dit is uitgebeeld in de draaiingen en kronkelingen van Free and Bright. Roots of Life is eigenlijk het kindje van Free and Bright en is ontstaan vanuit de wortels in het leven. We kronkelen ons door het leven en dat probeer ik in deze serie uit te beelden. Roots of life is de serie waarin ik de meeste modellen heb ontworpen. Het is een lijn waarin het framewerk van beukenhout wordt gemaakt. De verbindingen in deze lamp zijn heel lastig”, legt Moet uit. “De randen van het armatuur kennen alleen maar rechte lijnen en het is lastig om die helemaal haaks te krijgen. Dat vereist nogal wat ervaring. De lamp is voorzien van bewerkte rvs-platen, waarvan ik de vormen ontwerp met een 3D-tekenprogramma. Het bijzondere is dat echt elke lamp zijn eigen tekening heeft en dat elk ontwerp dus anders is. Het fijne is, dat je met de nieuwe ledtechnologie weinig ruimte nodig hebt voor de lichtbron zelf. Dat was vroeger wel anders met de gloei- en halogeenlamp. De driver voor de leds werk ik weg in de voet of in de wandbevestiging en bij grote projecten laten we de lampen ook wel door een centrale driver aansturen.”

De ringen van Saturnus De ontwerper Moet laat zich inspireren door het leven, maar ook door het heelal. Zijn serie New World is gebaseerd op de


17-04-14 13:33


17-04-14 13:34

de lijn van New World wil ik de lamellen alleen nog in nikkel of koper uitvoeren. Dat geeft een chiquer effect dan de gespoten exemplaren.“

Ouderwets vakwerk “Ik werk op dit moment alweer aan een nieuwe serie: New Space. Deze serie borduurt weer verder op New World. Ik wil steeds nieuwe dingen doen. Deze armatuur is een basicuitvoering van New World, maar dan zonder de lamellen. Ik werk hier ook met schijven en rgb-leds. De kap eromheen is gemaakt van riet.” Hiervoor werkt Moet samen met firma Regina. Dirk Hooft van dit bedrijft legt uit: “De kap is eigenlijk gemaakt van papier, een soort behang van riet, op een doorzichtige folie gecacheerd. Zo blijft het mooi rechtop staan. Om een mooie uitstraling te creëren gebruiken we voor New World een rekbare stof, die sluitend om het frame gaat. Een soort gebreide kous, die we met de hand strak spannen. Ouderwets vakwerk met een modern resultaat.” Hooft is te spreken over de ontwerpen van Moet. “Ik doe dit werk al meer dan 40 jaar en mijn beroep is een uitstervend beroep. Het is leuk om zo weer met nieuwe ontwerpen bezig te zijn. Samen vormen we een goede combinatie.” Moet werkt vaak samen met dezelfde mensen. “Voor al mijn ontwerpen geldt dat het een combinatie is van het ontwerp, het materiaal, de afwerking en de juiste leds”, stelt hij. “Samen een kunstwerk maken, dat is vakmanschap.”

Signatuur “Mijn werk is duurder dan een doorsneelamp, maar gaat, bij normaal gebruik, ook generaties lang mee, net als een kunstwerk. Dat koop je ook voor langere tijd. Op al mijn lampen plaats ik mijn logo, als de handtekening van de kunstenaar”, glimlacht Moet. “Mijn logo ontwierp ik met als doel een herkenning achter te laten op elke creatie. Afhankelijk van de afwerking van de lamp kan het logo erin worden gepolijst, waarbij de lak even hoog ligt als het logo. Dit kan bij het procedé met een polyestercoating. Bij dunnere afwerklagen ligt het logo erop. Het logo is mijn signatuur, waarmee ik exclusiviteit van mijn ontwerpen onderstreep.” www.moetart.com


17-04-14 13:34

PRODUCTNIEUWS

Mvo-tool: wegwijzer binnen bestaande richtlijnen en normen Binnen de overheid en het bedrijfsleven is het maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) als thema aardig ingeburgerd. Toch lijkt het nog te schorten aan ervaring en bewustwording op dit gebied. Vanuit het IGOV-innovatieplatform wordt werk gemaakt van een checklist • door Rien Kort

die duidelijkheid moet verschaffen over de waarde en het inkoopproces.

In maart hield het IGOV-innovatieplatform een bijeenkomst waarin mvo als thema centraal stond. Duurzaam ondernemen is bezig met een stevige opmars. Het geeft belanghebbenden duidelijkheid over het beleid, de resultaten en de ambities van hun leveranciers. Bovendien komt de industrie met mvo tegemoet aan de vragen en eisen die vanuit de markt worden gesteld. “Bedrijven zijn erbij gebaat om duurzaamheid aantoonbaar te maken voor hun afnemers”, vertelt Ton Wessels van LRQA - Lloyd’s Register Nederland. Deze instantie geeft voorlichting en toetst mvo-doelstellingen van organisaties. “Inkopers willen transparantie en duidelijkheid welke partijen en producten voldoen aan de door hen gestelde eisen. Er bestaat echter een grote hoeveelheid richtlijnen, die in mindere of meerdere mate worden nageleefd.” De roep om eenduidige en transparante invulling wordt daarom steeds luider.

Identiteit van een bedrijf De belangstelling voor mvo heeft een vlucht genomen. Vanuit de markt wordt de druk op fabrikanten en leveranciers om maatschappelijk verantwoord te ondernemen steeds groter. In andere gevallen komt de wens vanuit een onderneming zelf. Er zijn legio redenen om implementatie te overwegen. Besparing van afvalstoffen, verbruik en grondstoffen, het ontwikkelen van innovatieve groene business, het verhogen van de aantrekkelijkheid van het werkgeverschap en het borgen van de bedrijfscontinuïteit zijn

enkele voorbeelden. “Door mvo beleidsmatig aan te pakken, tonen bedrijven aan dat ze een verantwoorde bedrijfsvoering voorstaan. Het is een middel om de impact en continuïteit te verbeteren, en de onderneming positief te onderscheiden van andere ondernemingen. De identiteit van een bedrijf wordt mede bepaald door haar activiteiten. Maak dus zichtbaar waar je voor staat. Stakeholders en aandeelhouders hebben er belang bij. Instanties, zoals investeerders en banken, laten hun investeringsbeoordeling er steeds meer van afhangen.”

Checklist Hoewel de bewustwording en de bereidheid onder partijen groeiende is, bestaat er een aantal struikelblokken. Wessels erkent dat de huidige inkoopvoorwaarden ‘nog wat ruim’ zijn opgesteld. “Er is nog veel ruimte voor interpretatie, maar ik verwacht dat dit in de toekomst zal verbeteren.” Voor het IGOV is als overlegorgaan een rol weggelegd om met alle aangesloten gemeenten ambities en verbeteracties af te spreken. “Als groep kunnen zij invloed uitoefenen op het aanbesteedproces.” Een idee dat uit dit initiatief naar voren is gekomen, is een samenwerking in gang te gaan zetten middels een samen te stellen checklist maatschappelijk verantwoord ondernemen. Deze tool moet het overheden en industrie vergemakkelijken hun weg te vinden in de vele normen en richtlijnen op onderdelen van mvo, zoals CO2-prestaties, cradle to cradle en


17-04-14 13:34

PRODUCTNIEUWS

milieumanagement. Door onderdelen te kiezen waarop men invloed kan uitoefenen, deze te baseren op de erkende richtlijnen voor mvo en vervolgens samen te voegen tot een tool, zou een werkbare uitkomst kunnen worden geboden. Zowel voor leveranciers als voor inkopers biedt de tool uitkomst: de eerste partij heeft een transparante standaard die ruimte biedt voor mvo, de tweede een instrument waarmee ze producten en producenten op vergelijkbare mvo-waarde kunnen schatten. “Een tool helpt niet alleen bij het effectief invoeren in de eigen organisatie, het stimuleert ook nieuwe ontwikkelingen en innovaties in de ketensamenwerking.”

Vragen vanuit de markt De leveranciers van het marktgebied openbare verlichting leveren een breed scala aan producten, zoals armaturen, schakelmaterialen, elektrische componenten en lichtmasten. Mvo speelt een steeds belangrijker rol bij de bedrijfsvoering en ook bij het aanbesteden van opdrachten. In de praktijk worden de leveranciers dan ook vanuit de markt steeds vaker gevraagd om invulling te geven aan verschillende vragen. Dat geldt ook voor lichtmastfabrikant Nedal. “Voorbeelden zijn vragen over bijvoorbeeld CO2-

‘Als overheden zelf meer oppakken, kunnen ze bedrijven ondersteunen’

neutrale aanpak, energiebesparingen, hergebruik van materialen, social return en de levenscyclusanalyse en recyclebaarheid van onze producten”, licht Rob van der Meij van Nedal toe. “De inhoud van de vragen is steeds anders van aard. Als leverancier reageren we hierop met een eigen invulling. Door bijvoorbeeld klimaatneutrale masten te fabriceren, gebruik te maken van groene energie en 100% te recyclen.” Volgens Van der Meij is er behoefte aan toetsbare criteria die een exact kwaliteitsniveau waarborgen. “Iedereen onderschrijft het belang van mvo, maar een eenduidige norm ontbreekt. De één doet er veel aan, de ander doet het minimale.” Om de mvo-prestaties onderling te kunnen vergelijken en een duidelijk verwachtingspatroon bij de klanten te kunnen realiseren, leeft er een aantal vragen bij deze fabrikant. “Helderheid over uniformiteit, vergelijkbare normeringen, de noodzaak tot certificeren of zelfverklaringen, eenduidige certificeringen, toetsing door landelijke organisaties en een lokaal of landelijk afstandscriterium voor het plaatsen van masten zijn naar ons idee gewenst. Dat maakt het overzichtelijk en voorkomt willekeur.”

Vijf procent Over het algemeen hebben bedrijven het mvo dus redelijk tot goed in de picture en richten ze hun processen en organisatie ernaar in. Overheden schrijven dit ook voor, maar lijken zelf over weinig praktijkervaring te beschikken. Het was Theo Duijker, werkzaam bij Eleq en adviesbureau Enspiratie, opgevallen dat gemeenten opdrachtnemers op

leggen om tenminste 5% van hun opdrachtsom te besteden aan de inzet van langdurig werkzoekenden of stagiairs, terwijl ze dat binnen hun eigen organisatie vaak nalaten. Adviesbureau Enspiratie is gespecialiseerd in het opzetten van sociale ondernemingen, die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in het zadel helpt om zelfstandig werkzaamheden te verrichten. Duijker merkte dat veel ondernemers het vanzelfsprekend vinden om in het kader van mvo initiatieven te ontplooien. “Ongeveer negen van de tien ondernemers die ik spreek, kennen wel iemand uit hun omgeving met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daarom vinden ze het logisch dat er iets moet gebeuren, maar in de praktijk maakt de huidige regelgeving het bedrijven lastig om er een goede invulling aan te geven.” Vooral de wijze waarop de gevraagde 5% wordt gedefinieerd, zorgt voor onduidelijkheden. “Als overheden het zelf meer zouden oppakken, zouden ze ook in staat zijn om het bedrijfsleven te ondersteunen bij de invulling. De gemeente stelt een verplichting, die ze zelf nauwelijks naleven. Dat wekt de indruk dat het niet om de inhoud draait, maar om een systeem waarbij de regels vooropgaan.” Ondernemers hebben behoefte aan door de gemeente getoetste praktijkvoorbeelden die inzichtelijk maken, wat er precies van ze wordt verlangd.”

Krampachtige situaties Een oplossing kan worden geboden door bij de aanbestedingsopdracht een bijlage te verstrekken met daarin heldere voorbeelden van sociale projecten. Dat biedt zekerheid en voorkomt krampachtige situaties, aldus Duijker. Het verruimen van de norm is ook een optie. “Bedrijven doen vaak meer aan mvo dan van ze wordt gevraagd, maar een te rigide norm kan een ontmoedigend effect hebben. Het wordt ondernemers opgedrongen als iets wat ze moeten doen. Het draait niet langer om de inhoud.” Kortom: een kille calculatie, die zonder gevoel en ongeacht de motivatie moet worden uitgevoerd. Volgens Duijker moeten de gemeenten daarom meer ondersteuning bieden, maar dat kan alleen als ze zelf ook meer ervaring opdoen op het gebied van mvo. Dat stelt ze beter in staat om ondernemers van praktische handvatten te voorzien.

Cijfertjes Een checklist waarin de filosofie achter en de richtlijnen voor mvo helder worden uitgelegd, is daarom een goede, mogelijke oplossing. “Door een bijlage toe te voegen met enkele praktijkvoorbeelden en sociale projecten, kan er een goede invulling aan de mvo-normen worden gegeven. Het is belangrijk om er blijvend op te wijzen waar het ook alweer voor staat. Men moet mvo toepassen, omdat men het belangrijk vindt, omdat men erin gelooft, en niet enkel om de cijfertjes te laten kloppen. Dat komt de langdurig werkzoekenden ten goede, geeft de economie een impuls en de betrokken opdrachtnemers energie.”


17-04-14 13:34

Dynamisch licht doet leven en presteren Mensen met dementie hebben baat bij dynamische verlichting. Veel klachten die worden toegeschreven aan deze ziekte, verminderen bij de toepassing van

• door Saskia Hendriks

L

aangepast licht. Dat is de mening van Harrie van Beurden en Toine Schoutens.

Licht gebruiken om het leven duidelijker te maken of om prestaties te verbeteren. Dat is de kracht van dynamisch licht. Harrie van Beurden (Light Technology Nederland BV ) is hiervan overtuigd. “Licht helpt mensen om hun dag in te delen, maar ook om hun werk goed te doen”, meent hij. “We werden eens uitgenodigd om in een kleine woonvorm de verlichting en lichtsterktes te meten. Daar troffen we een situatie aan, waar bij 150 lux werd gewerkt met medicatielijsten en -uitgifte. Dat is echt te weinig. We zien dat vaker in dit soort kleine woonvormen. Voor een kantoor is 500 lux op de werkplek de regel. Dat voorkomt fouten op de werkvloer. In een apotheek werken ze toch ook niet met te weinig licht.”

De hele dag hetzelfde licht Van Beurden ziet meer situaties waarin veel verbetering wenselijk is. “Kleine woonvormen en gesloten afdelingen hebben meestal maar één verlichtingsbron, die de hele dag brandt. Dat is te beperkt en leidt zelden tot creativiteit. In centra voor ouderen is vaak een huiselijke sfeer gecreëerd met tapijten en een vogeltje voor het raam, maar ook met schemerlampen. Door de ruimten op deze manier te verlichten, heerst hier hele dag een avondsituatie”, verklaart Van Beurden. “Uit onderzoek is gebleken dat de mens van nature alert wordt van helder licht en dat gedimd en warm licht een gevoel van geborgenheid en veiligheid geeft. Dat doet de natuur ook.


17-04-14 13:34

Overdag helderwit licht en dan komt het avondrood. Dit natuurlijke licht stuurt onze dagindeling en het is volstrekt tegennatuurlijk om mensen in een permanent gelijke lichtsituatie te plaatsen. De mens heeft een 24 uursritme en dat raakt dan verstoord.”

Dankbaar Dit blijkt ook uit het project dat de lichtexpert uitvoerde op een school voor mensen met een gehoor- en/of zichtbeperking. “We hebben daar een proef gedaan met nieuwe verlichting. Voor elke situatie ander licht. Zo branden de led-panels ‘De hele dag helder bij het maken van een test en wat zachter in de kijken door een pauze bij het eten van een oranje-gele lens’ broodje. De leerlingen zijn enthousiast en hebben gevraagd of het lichtsysteem mag blijven. Ook de leerkrachten geven aan dat het goed werkt. De kinderen zijn alerter, beter geconcentreerd en ze weten door het licht precies wat van hen wordt verwacht. We hebben zelfs een signaal ingebouwd. Als het licht twee keer achter elkaar knippert weten alle leerlingen dat de leerkracht even de aandacht wil. Dynamische verlichting schept vastigheid aan hetgeen er verlangd wordt. In de oude situatie had men 260 lux en dat is zeer weinig. We hebben de verlichting een-op-een vervangen door dynamische led-panels die 800 lux geven en dat voor de helft van de energiekosten. Ze zijn ons echt dankbaar.”

aan de dementie. Sundowning heet dat. Deze patiënten worden in de loop van de middag angstig, onrustig en willen naar huis, zoals ze zich dat van vroeger herinneren. ’s Nachts blijven ze wakker. Als je deze mensen overdag veel licht geeft en ’s avonds meer duisternis dan herstelt hun bioritme zich en verbetert de situatie. Door de dynamische verlichting, die variabel is in kleurtemperatuur en intensiteit, weet men daarnaast beter welk moment op de dag het is en welke verlichting bij welke activiteit hoort.” “Ouderen hebben meer licht nodig. Zij hebben vertroebeling van de lens in het oog”, vervolgt Van Beurden. “Zij kijken als het ware de hele dag door een oranjegele lens. Alles krijgt daardoor een warme kleur. Het component blauw is helemaal weg in het licht en dat is juist de kleur waar mensen actiever van worden. Deze mensen ervaren 6500 K ook niet eens als heel blauw en dat komt door de vergeling van hun lenzen.”

Toenemende productiviteit Ook in kantooromgevingen komt er meer interesse voor dynamische verlichting. “ In Nederland zijn veel kantoren uitgerust met 3000 K”, weet Van Beurden. “Wij proberen om mensen ervan te overtuigen dat 4000 K beter werklicht is. Dat doen we door een proefplaatsing. Men moet er een paar dagen aan wennen, maar daarna wil men niet anders meer.

Sundowning Toine Schoutens (FluxPlus en Stichting Onderzoek Licht en Gezondheid (SOLG)) vult aan: “We zien ook veel schrijnende voorbeelden bij gesloten afdelingen voor mensen met dementie. Die afdelingen zijn vaak letterlijk gesloten en hebben te weinig daglicht. Mensen die daar verblijven hebben geen idee van tijd of seizoenen. Gedragingen van hen zoals angst, slecht slapen en overdag apathisch zijn, werden altijd toegeschreven


17-04-14 13:34

Arbodeskundigen zijn het gelukkig steeds vaker met ons eens. 4000 K wordt als frisser en helderder ervaren. De productiviteit op de werkvloer neemt toe en men voelt zich vaak minder moe. Ik vergelijk het wel eens met verwarming. Als het te warm of juist te koud is, werken mensen ook niet optimaal. Zo werkt het ook met licht. Het oog is een enorm flexibel orgaan, maar het aanpassen aan te weinig licht, kost heel veel energie en vermoeide mensen maken meer fouten.” Uit deze voorbeelden blijkt dat licht invloed heeft op de gedragingen en het functioneren van mensen. Licht heeft ook invloed op prestaties, maar om dat beter te verklaren is er nog veel onderzoek nodig, vindt Schoutens. Het verbeteren van prestaties heeft namelijk met veel meer factoren te maken, wat blijkt uit het volgende voorbeeld dat de expert geeft. “Ik werd in de zomer van 2001 gevraagd voor een project bij een bedrijf in de luchtvaartsector, dat veel met ploegendiensten werkt. Het ziekteverzuim was hier, met 12,5%, hoog en men dacht dat dit gedeeltelijk werd veroorzaakt door slechte verlichting. Nog voor ik goed en wel begonnen was, vlogen in Amerika de vliegtuigen in het World Trade Center. Ineens daalde het ziekteverzuim naar 2,5%. Mensen waren bang om hun baan te verliezen. Mijn project is toen stopgezet.”

Jetlag Schoutens zet zijn kennis ook in om prestaties te verhogen bij topsporters. Zo was hij betrokken bij de Olympische zwemmers in Peking. “In 2007 ben ik benaderd door de zwemcoaches Marcel Wouda en Jacco Verhaeren. Zij hadden iets gehoord over blauw licht en positieve resultaten. Tijdens de Olympische spelen in Peking moesten de sporters al vroeg hun wedstrijden zwemmen, omdat in Amerika de tv-beelden live werden uitgezonden. Het gegeven is dat topzwemmers minder presteren in de ochtenduren. Daarnaast was er zeven uur tijdverschil en hebben topsporters meer last van een jetlag dan gewone mensen, omdat hun arbeid-rustverhouding heel nauw luistert. Om de jetlag te voorkomen hebben we ze zes dagen voor de spelen al steeds een uur eerder naar bed laten gaan en een uur eerder laten opstaan, zodat ze bij vertrek al in de tijd van Peking leefden. Bij aankomst hadden ze daardoor geen last van jetlag. Dit hebben we later in Vancouver en in Sotsji ook toegepast. Verder


17-04-14 13:34

is er voor iedere sporter een apart programma gemaakt. We hebben onder andere geanalyseerd of het ochtend- of avondmensen waren, het slaap-waakritme gekoppeld aan het trainingsschema en een speciale diëtiek opgesteld. Heel veel topsporters maken nu gebruik van CPM, Chrono Performance Management, van FluxPlus. Een combinatie van lichttherapie en chronotherapie, speciaal voor sporters, om optimaal te kunnen presteren. Dit gaat samen met een goede begeleiding ter plekke. Later hebben we dit programma ook toegepast voor wielrenners, roeiers en turners en de afgelopen Olympische Spelen in Sotsji voor de schaatsers.” Iedereen weet hoe het met de schaatsers in Sotsji is afgelopen en CPM heeft hier echt een bijdrage aan geleverd.” Schoutens is dan ook al door verscheidene landen benaderd, maar daar laat hij verder nog niets over los. www.light-technology.nl www.fluxplus.nl www.solg.nl

IGOV Kort • Proefprojecten gezocht voor het beproeven van het Dekra LED Performance keurmerk. Het led performance label van de certificerende instantie Dekra waar IGOV samen met marktpartijen aan heeft meegewerkt, is zover gevorderd dat er nu praktijktesten kunnen worden gedaan om het keuringsmodel te beproeven. Aan IGOV en IGOV-Innovatieplatformdeelnemers van gemeenten en markt wordt als eerste de kans gegeven om led-armaturen aan Dekra aan te bieden om in aanmerking te komen voor een keuring. In de brief ‘proefprojecten’ staan de voorwaarden. Aanmelden kan via [email protected] of rechtstreeks bij Jaap Nuesink van Dekra.

• Han Faber, gepensioneerd beheerder OVL van de gemeente Maastricht, heeft het jaarlijkse IGOV speldje voor zijn bijzondere bijdrage op het gebied van OVL ontvangen tijdens de Week van de Openbare Ruimte. Han Faber is een stimulans voor de IGOV deelnemers als het gaat om kennis delen en gezamenlijk problemen aanpakken.

• In mei en juni organiseert het IGOV in samenwerking met de Netbeheerders een carroussel van IGOV Kenniscafés door Nederland waarin we met elkaar in gesprek gaan en samenwerken aan oplossingen op het gebied van OVL storingen, Schakelen en werken aan de netten. Deze bijeenkomsten zullen toegankelijk zijn voor zowel overheden als marktpartijen.

• Op 26 september organiseert het IGOV een Kenniscafé met het thema De rol van de ambtenaar. Breder kijken/ denken dan alleen vanuit techniek en publieke ruimte. Een nieuwe rol voorambtenaren: als partner in de netwerksamenleving stappen en het inhoudelijke gesprek aangaan met ondernemers, bedrijventerreinbeheerders en ondernemersverenigingen.


17-04-14 13:34

Zuivere Powerline Sturing en dimmen met led Rijkswaterstaat heeft DOV in de ban gedaan en kijkt momenteel uit naar eenvoudiger en goedkopere installaties en systemen. Een van de toepassingen

• door Rien Kort

R

die RWS nader heeft onderzocht is Zuivere Powerline Sturing (ZPS).

RWS koos in 2004 voor dynamische openbare verlichting in de verwachting dat deze oplossing slechts beperkte meerkosten zou hebben ten opzichte van niet-dynamische installaties. Inmiddels is gebleken dat de meerkosten hoger zijn dan destijds werd verwacht. Dat DOV (dynamische openbare verlichting die wordt aangestuurd vanuit een verkeerscentrale) niet de gewenste oplossing bracht, heeft volgens verkeers- en mobiliteitsmanager Cor Hoefkens van Ziut meer oorzaken dan alleen het hoge prijskaartje. Voor het maken van een grote kosten- en energiebesparende slag is ledverlichting de toekomst, maar zonder een betaalbaar en goed functionerend sturingssysteem is dit geen haalbare kaart. “Vanaf het moment dat led op de markt werd geïntroduceerd, concen-

treerden de meeste overheden zich op een goed communicatiesysteem voor het aansturen van deze vorm van verlichting. In de beginfase van de led waren er veel onbekende en nog niet ontdekte mogelijkheden.”

Betaalbaar en gebruikersvriendelijk De wens voor een betrouwbaar en robuust systeem voor dimbare openbare verlichting leeft niet alleen bij RWS, maar bij een grotere groep ov-beheerders. Op basis van hun vragen ontwikkelde Ziut ZPS, een betaalbare en bijzonder gebruiksvriendelijke oplossing. Zuivere Powerline Sturing is zo oud als de elektratechniek zelf en zeer betrouwbaar, aldus Hoefkens. “Het lijkt op powerline communicatie, maar het werkt veel simpeler. Het aanstu-


17-04-14 13:34

ren van bestaande systemen gebeurt aan de hand van bidirectionele datacommunicatie die op twee manieren plaatsvindt: via powerline communicatie of draadloze communicatie.” Het voordeel van deze twee systemen is dat ze geen extra kabel gebruiken. Vanuit het voedingspunt wordt een stuursignaal verzonden naar elke individuele armatuur, van waaruit weer een datasignaal retour wordt gezonden. Nadeel is wel dat beide technieken kwetsbaar en duur zijn.

wordt via de voeding een soort telegram verstuurd naar de armatuur, waar zich de Sinus Count Unit (SCU) bevindt, waarop de ledverlichting in de gewenste stand schakelt.” Direct na deze handeling schakelt de SSU zich weer uit. Bovendien voorkomt dit bij een spanningspiek de kans op uitval. De eerdergenoemde communicatiesystemen blijven continu in de stand-by mode staan voor mogelijke meldingen. Bovendien verbruiken deze systemen met draadloze communicatie maar liefst 5 á 9 W. De SCU heeft een energieverbruik dat niet hoger is dan 0,2 W. ZPS brengt dus ook nog een redelijke energiebesparing met zich mee. Blikseminslag of netvervuiling hebben geen invloed op de unit. Bij eventuele defecten aan ZPS blijft de verlichting, weliswaar met autonome dimfunctie, gewoon functioneren. “Na de tests bleek er bovendien geen sprake te zijn van extra belasting van het voedingsnet. Dit is dus een uitstekend voorbeeld van twee systemen die goed met elkaar samenwerken. Led en dimmen gaan prima samen in deze combinatie.”

Nut van terugmeldingen

Oeroude techniek

Een vereenvoudiging was wenselijk, vonden de ov-beheerders. Vooral aan het nut van de terugmeldingen werd ernstig getwijfeld. Een dergelijk communicatiesysteem was niet nodig, luidde de kritiek. “Deze systemen geven in de regel zeer veel informatie waarmee in de praktijk weinig gebeurt. Bovendien wordt alleen informatie over het elektrisch functioneren van een armatuur doorgegeven, maar vandaag de dag zijn de ledlamp en de driver de meest betrouwbare componenten. Hoewel deze vorm van bewaking suggereert dat het alle fouten terugmeldt, is dit niet geheel correct. Zaken als een beschadigde of scheefstaande mast, elektrische storingen of mechanische fouten worden niet doorgegeven.” Beheerders hadden belang bij een passend stuursysteem met dezelfde levensduur als de ledlamp, zonder bijkomende kosten en met weinig onderhoud, en dat wordt bereikt met ZPS, stelt Hoefkens.

Bijkomend voordeel naast de verhoogde betrouwbaarheid is de eenvoudige installatie. Aan zowel de masten als de armaturen hoeven geen speciale aanpassingen te worden gedaan in de vorm van extra programmeerbare modules. Het principe is vergelijkbaar met het functioneren van de ouderwetse telegraaf. Zuivere Powerline Sturing is wellicht een oeroude techniek, maar werkt ook nu, onder de huidige omstandigheden, nog uitstekend.

‘Schakelunit neemt tijdelijk de voeding over’

Telegram In essentie heeft Ziut de powerline-communicatie vereenvoudigd naar powerline-sturing. Het over de voeding verzonden datasignaal blijft daarbij achterwege. In plaats daarvan wordt bij Zuivere Powerline Sturing de stroom tweemaal kort onderbroken. Een schakelunit, een zogenoemde Sinus Switch Unit SSU), die zich in het voedingspunt bevindt, neemt vlak voor het dimsignaal tijdelijk de voeding over. Het aantal sinussen tussen de onderbrekingen vormt de boodschap. Op deze wijze


17-04-14 13:34

ELDTRAFFIC® XPE Dé kabel voor dynamische openbare verlichting reduceert uw onderhoudskosten. www.eldtraffic.nl

T +31 (0)475 566 767 | [email protected]

[inst]ALLICHT_04-2014(rev1).indd 30 ELD_ELDTRAF_Advert_XPE_195x275.indd 1

17-04-14 15-04-14 13:34 10:33

14 10:33

Zicht op duurzaamheid

Ontwikkelingswerk Langs de A12 is eind 2013 het eerste traject uitgerust met Zuivere Powerline Sturing. Het bleek de goedkoopste oplossing: ZPS kost ongeveer een kwart van de andere dimsystemen. Er valt dus nog het nodige terrein te veroveren voor ZPS. “Voor wegbeheerders betekent dit, dat er in de meeste bestekken nog geen rekening wordt gehouden met de mogelijkheid van Zuivere Powerline Sturing. Hier is dus nog enig ontwikkelingswerk te verrichten.” www.rijkswaterstaat.nl www.ziut.com

>100.000 branduren >150.000 branduren HBI ontwikkelt en fabriceert LED (nood)verlichtingsarmaturen voor een veilige en duurzame wereld.

www.hbi-lighting.com


17-04-14 13:34

PRODUCTNIEUWS

Verrassend vlak

De serie Livinglight Air van BTicino - onderdeel van het bestaande assortiment Livinglight springt in het oog door de afdekramen vanaf 5 mm dikte. Mooi en verfijnd schakelmateriaal, zegt de fabrikant erover, niet alleen dunner volgens de hedendaagse trends in design, maar ook chique dankzij afwerkingen en materialen. Livinglight biedt legio combinatiemogelijkheden. Eén serie bestaat uit de drie toetsafwerkingen Wit, Tech en Antraciet en uit de drie modellen afdekramen rechthoekig, ovaal en Air. Tevens in Livinglight Air uitvoering: de Green Switch, een display dat verbruik zichtbaar maakt en het beheer van verlichting, klimaatregeling en muziekinstallatie overneemt. Livinglight Air kan worden geïntegreerd met My Home, het woningautomatiseringssysteem van BTicino. De serie maakt daarbij gebruik van alle functies en technologieën uit het MyHome-assortiment: regeling van comfort, veiligheid, energiebesparing en audio/videocommunicatie, en controle - plaatselijk of op afstand met bijvoorbeeld een smartphone.

www.legrand.nl

Buitenverlichting op zonne-energie

Via de Energy Management Unit (EMU) in de buitenlampen van Gacoli wordt energie opgenomen uit daglicht en omgezet naar warmwit ledlicht. De combinatie van design, gemak en duurzaamheid maakt de lampen van Gacoli bij uitstek geschikt als buitenverlichting in de horeca. Het gebruik van led en duurzame materialen verlengt de levensduur en verhoogt de weer- en windbestendigheid. De sfeervolle (want warmwitte) verlichting is makkelijk schoon te houden en goedkoop in gebruik, en ook nog eens een eyecatcher door het opvallende design. De kunststof lampenkappen zijn te bedrukken met bedrijfsnaam of logo, zodat de identiteit van het bedrijf ook buiten herkenbaar blijft. Inmiddels is het aantal collecties flink uitgebreid met ondermeer Monroe, Catwalk en Powerblocks. Door de korte kap van de Monroe wordt de tafel goed belicht, terwijl de platte rvs voetplaat zorgt dat er op tafel genoeg ruimte overblijft voor borden en glazen. De Catwalk is bedoeld als robuuste verlichting voor entree en paden. De Powerblocks ten slotte vormen een adequate lichtoplossing onder parasol, veranda of andere overkapping.

www.gacoli.nl


17-04-14 13:34

PRODUCTNIEUWS

Toilet met licht

Geberit Monolith Plus is een nieuw soort toilet dat voor de muur wordt geplaatst, strak afgewerkt in glas en aluminium. De geïntegreerde luchtzuiveringsfunctie, de intelligente lichtsensortechnologie en de comfortabele spoelbediening vormen de drie meest in het oog springende kenmerken van het design. Geurtjes worden in het element geneutraliseerd met behulp van een duurzaam, keramisch filter dat - geïntegreerd in het reservoir - zes jaar meegaat. De lucht wordt gezuiverd en vervolgens aan de zijkanten van het element weer teruggebracht in de ruimte. De geurzuivering wordt eenvoudig in werking gesteld met een soft-touch knop bovenop het element of automatisch via een afstand-detectie en stopt automatisch na tien minuten. De slanke ledlichtbalk aan de bovenzijde van het element biedt discreet en indirect licht, dat aangaat zodra iemand de ruimte betreedt. Er kan worden gekozen uit zeven lichtkleuren, en ook de intensiteit kan naar wens worden aangepast. Vijf minuten na het verlaten van de ruimte schakelt de verlichting automatisch uit. Het element vergt geen ingrijpende installatie-aanpassingen. De Monolith-serie is verkrijgbaar in drie verschillende kleuren glazen voorplaten: wit, zwart en umbra (donkerbruin).

www.geberit.nl

Led voor parkeergarages

Op Intertraffic, de internationale vakbeurs voor verkeer en vervoer die eind maart plaatsvond in Amsterdam, kwam Hella met ledverlichtingsoplossingen voor parkeergarages en ondergrondse parkeerplaatsen. Het gaat om de modulaire productserie Eco IndustryLine die het mogelijk maakt rijgebieden en parkeervakken homogeen te verlichten. Specifiek het minimaliseren van schaduwen kan het ongevallenrisico sterk verminderen en studies tonen aan dat homogene verlichting bijdraagt aan het verhogen van het subjectieve gevoel van veiligheid, aldus Hella. Voor de exploitanten van parkeergarages speelt bovendien een rol dat de ledmodules een lange levensduur hebben bij lagere onderhouds- en reparatiekosten. Een defecte module kan op elk gewenst moment plug-and-play worden vervangen dankzij de geïntegreerde elektronische ballast en een enkele connector-plug. Het stroomverbruik van de Eco IndustryLine-serie bedraagt 17 W, tegen 58 W van een conventionele T-8. De CO2-uitstoot is dan ook 75% lager.

www.hella.nl


17-04-14 13:34

PRODUCTNIEUWS

Daglicht, daglicht en nog eens daglicht

Met een lichtoppervlak van ruim tien vierkante meter zorgt een Luxlight-platdakraam bij voorbaat al voor een royale hoeveelheid daglicht in huis, ook in vergelijking met met lichtkoepels en daglichtbuizen. Om nog meer daglicht binnen te krijgen, voorziet Luxlight zijn platdakramen nu van een nieuwe, kristalheldere glassoort, Crystall-glas. Het nieuwe Crystall-glas in het grootste platdakraam van Luxlight zorgt niet alleen voor het meeste daglicht in een woning, maar ook voor mooier licht, want de helderheid van het glas is ongeëvenaard en met het blote oog nauwelijks waarneembaar, aldus de fabrikant. Het binnenvallende licht is bijna 100% natuurlijk en kleurecht. Het assortiment platdakramen van Luxlight bestaat uit Luxlight Basic (standaard platdakramen, direct uit voorraad leverbaar) en Luxlight Pro (op maat gemaakte platdakramen). Beide series worden vanaf heden standaard geleverd met Crystallglas.

www.luxlight.nl

Opbouwarmaturen

De Norton Ledization-lijn is uitgebreid met drie typen opbouwarmaturen: CRB LED, SQC LED en SQV LED. Deze plafond- en wandarmaturen kennen vele toepassingsmogelijkheden in zorginstellingen, trappenhuizen, galerijen, gangen en entrees, en dergelijke. Door de combinatie met de gepatenteerde Norton Ledization Module (NLM) is een grote verbetering bereikt ten opzichte van PL-armaturen. Dankzij de geïntegreerde led is geen lampwissel meer nodig, zijn de energie- en onderhoudskosten zeer laag en is de lichtopbrengst hoger, laat de fabrikant weten.

www.norton.nl

Vlakste aanwezigheidsmelder

De aanwezigheidsmelder PC Pro IR Quattro Slim van Steinel is de eerste met een opbouwhoogte van slechts 4 mm en volgens de fabrikant daarmee ’s werelds platste. Dit gaat echter niet ten koste van het registratiebereik, want Steinel ontwikkelde een speciale retinalens met verrassende prestaties in een vierkant registratiegebied. Bij een inbouwhoogte tot maximaal vier meter is het registratiebereik nauwkeurig tot 16 m2. De aanwezigheidsmelder reageert ook op de kleinste bewegingen en dat is belangrijk voor de toepassing bij montage binnen, met name bij kantoren en klaslokalen. De melder is er in de varianten COM1, COM2, DIM en KNX. Programmering geschiedt met behulp van de optionele afstandsbediening.

www.steinel.nl www.steinel.be


17-04-14 13:34

der

LED energy saving

Verlichtings prestaties? Zeer doeltreffend! GE ConstantColor™ CMH Precise™ • Uitzonderlijk efficiënt • Voortreffelijke lichtopbrengst • Hoge betrouwbaarheid

Trapezio-serie (origineel sinds 1986)

Gecertiﬁceerd conform SKG-KE 571, dus ook toepassing binnen PKVW®-projecten.

(078) 6543 111 www.multicare.eu/led slagvaste polycarbonaat led-armaturen met • schemerschakelaar • bewegingsmelder • geïntegreerde noodfunctie toegepast door architecten • woningbouwverenigingen • VVE’s • overheid • adviseurs • aannemers

Bezoek www.gelighting.com voor meer informatie

toegepast voor achterpaden • voordeuren • achterdeuren • portieken • galerijen • gangen • trappenhuizen


17-04-14 13:34

Nu verkrijgbaar!

Vraag Uw dealer of neem contact met ons op.

Tijdens de afgelopen Light & Building 2014 in Frankfurt presenteerden wij onze gloednieuwe productcatalogus met meer dan 300 pagina’s boordevol lichtproducten voor de professionele markt. Bestel uw Artecta-catalogus 2014 als u ook kennis wilt maken met ons assortiment: Stuur een e-mail met uw bedrijfsgegevens naar [email protected] of bel 045-5667734.

[inst]ALLICHT_04-2014(rev1).indd 36 Advert_05_2014.indd 1

17-04-14 13:34 15-04-14 08:45

[inst]allicht_ (rev1).indd :33

Recommend Documents