--
t...
.
APK
~
e.
VNGeist periodieke inspectie
APK
.
josBijman
voor woning-
installaties in de maak
De veiligheidsrisico's van woninginstallaties lijken toe te nemen. Met een aantal calamiteiten als katalysator is door Vrom duidelijkheid geschapenover het toezicht op de veiligheidvan elektra- en gasinstallaties. Tevensis een verplichte periodieke keuring in de maak,jets waar Uneto-VNI allanger voor pleit. Samenmet een aantal partners is zij al begonneneen APKvoor woningen op te zetten.
Jaarlijksoverlijdenin Nederlandnaarschattingongeveertien
VROEGER WAS HET BET~R..
mensenaande gevolgenvan koolmonoxidevergiftiging. Ook zijn er regelmatigmeldingenvan explosiesen brand door gaslekkages en kortsluitingin de elektrischeinstallatie.En wat te zeggenvan het artikelin Intechvanfebruarijl. waarin meldingwordt gemaaktvan circa 1.500stalengasleidingen die in Castricumdreigendoorte roesten[I]. Het maaktduidelijkdat de risico'sdoor koolmonoxidevergiftiging,brand,elektrocutieen explosiesin woningendoor onveiligeinstallatieskunnentoenemen.Dit bevestigenonderzoekenvanzo~elVrom (2003)als het Eindhovens energiebedrijfNRE(2003/2004). Wie is er nu verantwoordelijkvoor de veiligheidvan de ruim 6 miljoen woonhuisinstallaties? De verantwoordelijkheid ligt,op basisvan het BurgerlijkWetboeken deWoningwetprimair bij de eigenaar: Dezemoet zorgenvoor eenveilige elektra- en gasinstallatie. Deze verantwoordelijkheid is duidelijk.Minder duidelijkwas wie er verantwoordelijkis voor het toezichtop dele verantwoordelijkheid.
Tot beginjaren negentigcontroleerdende nutsbedrijven de elektra-en gasinstallaties in de woningalvorensze overgingentot leveringvangasof elektriciteit[2]. Bijde gemiddelde bewoningsduur leiddedit systeemtot een controlefrequentie van eensper 7 jaar:Somswerden bestaandeinstallaties ook periodiekper wijk gecontroleerdalsdaartoeaanleiding was. Er bestond een adequaatwerkend systeemwaarin EnergieNed(het samenwerkingsverband van de netbeheerders) en de erkendeinstallateursen waaroorginstallateurs (gasen elektriciteit)een belangrijkerol vervulden.De vakbekwaamheidvan de installateurswerd'voorts bevorderd door de eisen voor vakbekwaamheid in de Vestigingswet voor installatiebedrijven. Sindshet beginvande jarennegentigis met de liberalisering van de energiesector de inspectiedoor de energiebedrijven sterk afgebouwd.De controletaak,die volgensartikel 100 van de woningwetformeel bij de gemeentenzou liggen, werd niet ingevuld.Oak zijn sinds 1996de eisenvoor vak-
g,o >-
02 "'" UJ Q
& I. Verschillende onderzoekengevenaan dot de veiligheidsrisico's in woningenkunnen worden ver/aagddoor een periodiekekeuring van de e/ektra- en
3 08
april 2004
gasinstallatie. VV+
--"
,
"
waarschijnlijk alleen de hoogstnoodzakelijke
,-
maatregelen ne-
men. Doet men het vanuit een rendementsoogpunt
dan zul-
len met name de punten in het advies die het rendement verbeteren i
worden aanpakt. Bij een motief vanuit de milieu-
ethiek zal men veel maatregelennemen,terwijl bij de motivatie imagovoordeel
de zichtbare en communiceerbare
maat-
regelen de nadruk krijgen.
CERTIFICERENDE
INSTELLINGEN
Het ligt in de bedoeling energiecertificaat
om bij overheidsgebouwen
dat wordt
verkregen
het
bp basis van het
EPA-U,oak een fysieke plaats in het gebouw te geven. 'Bijvoorbeeld
bij de receptie', zegt Blankestijn. 'Het wordt waar-
schijnlijk een label vergelijkbaar met de witgoedbranche.'
Op
basis van maatregelen uit het EPA-Uis een besparing op de energierekening van twee tot drie euro per vierkante meter te boeken, zo luidt de verwachting ervaringen
van Novem. De eerste
komen in maart beschikbaar; waama naar ver-
wachting van het agentschap nag in het eerste kwartaal van dit jaar de officiele introductie
plaatsheeft. Daama voigt de
weg naar verplichting. Novem hoopt dat partijen al voor de verplichte datum het instrument
voor een installatiebedrijf
om goed beslagen ten ijs te ka-
men', zegt Van Eck. Twaalf certificerende ge"jnteresseerde
invoerings-
ter hand nemen. 'Dit geeft de tijd
installatiebedrijven
instellingen gaan
onderwerpen
aan een
EPA-U-toets. De adviseurs daaruit verkregen, worden diek gecontroleerd
perio-
op hun kennis en kunde. De tijd tot ver-
plichting van de EPA-U(4 januari2006) lijkt lang,maar dat is die niet volgens Novem. Van Eck: 'Na de pilots hebben we nag een jaar om alles rand te krijgen. De wijzigingen naar aanleiding van de pilots, de kwaliteitsborging zen en de ontwikkeling
van de advie-
van een overdrachtregeling
voor de
certificaten.' Hoeveel moet een EPA-Ugaan kosten? Blankestijn: 'In de woningmarkt
hebben we wel een adviesprijs voor
neergezetmaar
dat doen we voor de utiliteit niet. De prijs
is namelijk sterk afhankelijk van de complexiteit te van het gebouw en zodoende luidende
een EPA
en de groot-
is er nauwelijks een eens-
adviesprijs te geven. Maar als ik een inschatting
moet geven, denk ik dat de meeste prijzen van een EPA-U tussen de 1.000 en 5.000 euro zullen liggen.' Installatiebedrijyen die meer willen weten of zich voor trainingen en/of certificering
willen
aanmelden
kunnen
terecht
bij branche-
vereniging Uneto-VNI.
. Ronald Bruins
;s werl
.J april 2004
VV+
307
,
I
bekwaamheid
voor gastechnische installateurs
gingswet verdwenen. fels ontstonden
-
uit de Vesti-
Het gevolg van dit alles is dat er twij-
over de controle-
en toezichtfunctie
op de
veiligheid van elektra- en gasinstallaties en dat buiten het gekwalificeerde
circuit
in toenemende
mate met te weinig
kennis aan gas- en elektriciteitsinstallaties (bijvoorbeeld
wordt
gewerkt
door doe-het-zelvers).
VERANTWOORDELljKHEID
TOEZICHT
Minister Dekker van Vrom heeft begin 2004 met een brief naarde Tweede Kamer duidelijk gemaakt dat de eerstelijnsverantwoordelijkheid
voor het toezicht
de woninginstallaties
ligt bij de gemeenten.Hiervoor
op de veiligheid van zijn in-
Ii
middels bestuurlijke afspraken gemaakt tussen het ministerie
!:
van Vrom, EZ en ~e vereniging van Neder!andse gemeenten
P
(VNG).
-..
In dele brief wordt aangegevendat de VNGde ver-
antwoordelijkheid
voor het toezicht op elektra- en gasinstal-
laties op zich nemen. Gezien de voorgaande
situatie is dit
2. De publicatie van de resultatenvan her NREonderzoekop 18 maart fl.trok
landelijke
be!angstelling.(fota: NRE)
feitelijk een nieuwe taak. Zij doen dit echter wet onder bepaalde voorwaarden. De belangrijkste voorwaarde luidt: 'De onzekerheden van het toezicht moeten sterk worden gere-
de vraag tenaanzien van de verantwoordelijkheid werd actueel. Om de juiste acties te kunnen nemen zijn twee on-
duceerd
derzoeken
in een systeem waarin de eigenaar van het pand
z.elfzijn verantwoordelijkheid neemt, er een verplichte keu-
uitgevoerd
naar de huidige de stand van zaken
:
:
over de veiligheid van elektra- en gasinstallatiesin woningen.
ring wordt ingevoerd en er een gecertificeerde keuring be-
Het eerste onderzoek betrof de 'Risico-analyseveiligheid
staat'. Deze voorwaarde is mede de aanleidingtot het initia-
elektra- en gasinstallatiesin de vvoning'van begin 2003, ge'i-
tier wat moet leiden tot een APKvoorwoningen.
nitieerd door het ministerie van Vrom en is vooral geba-
Om de risico's in de kwaliteit van gas- en elektravoorzienin-
seerd op statistischonderzoek.
gen op de korte termijn te beperken, zal in eerste instantie
Het tweede, op veldwerk gericht onderzoek is uitgevoerd
een verplichte keuring van evidente risicowoningen worden
door Energiebedrijf NREuit Eindhoven.
ingevoerd. Het is hierbij van cruciaal belang om te komen tot een goede definitie van het begrip 'risicowoningen'. Lig-
RISICO-ANALYSE ELEKTRA- EN GASINSTALLATIES
ging en ouderdom zullen naast de aard van het gebruik er
De doelstelli.ng van het eerste onderzoek was drieledig.
van, zoals kamerverhuur;criteria vormen. De kosten voor de
Naast de aard en emst van de risico's en de toekomstige
keuring en eventuele herstelkosten zijn voor rekening van
ontwikkeling hiervan wilde men i.n beeld brengen welke
eigenaar:
maatregelen moeten worden getroffen. Binnen het onder-
Op basisvan nader onderzoek naar de verschillende aspec-
zoek is gekeken naar de ongevallenstatistiek.de veiligheid
ten die met veiligheid en gezondheid van bewoners in de
van de installaties(gebreken en onderhoud), de mate en in-
woning te maken hebben en op basis van risicoanalyses,
vloed van (on)deskundigheid bij het installeren,een beoor-
wordt bepaald of en zo ja, in welk tempo er ook voor ande-
deling van de risico's en afsluitende een analysevan de mo-
re woningen, een verpJichte keuring moet komen.
1\
gelijk te nemen maatregelen.Voor de analysevan de ongevallenstatistiek is gekeken naar beschikbare cijfers over oor-
I 1
Standvan zaken vei/igheid
zakenvan ongevallen.Hieruit kan worden geconcludeerd
Waarom is er nu dele aandacht voor de woninginstallatie.
dat er jaarlijks circa acht tot twaalf doden te betreuren zijn
De in het kader genoemde gasexplosieshebben hier zeker
als gevolg van ongelukken met gasinstallaties.De hoofdoor-
aan bijgedragen. Ondanks het feit dat dele ontploffingen
zaak is koolmonoxidevergiftiging.Door brand vanwege kort-
achteraf niet toe te schrijven zijn aan de woninginstallatie
sluiting wordt crrca een dodelijk ongefuk ingeschat en door
heeft het we! een katalyserendewerkjng gehad. Met name
ongelukken door het werken aan de elektra-installatie ook april 2004
VV+
309
.
-
r Tabe! I. Samenvattingcriteria inspecties.
nog eens circa een a twee doden. Ingeschat wordt
dat er
verwarmingsinstallatie.
per jaartot
opge-
lijk een duidelijke relatie tussen het jaarlijks onderhoud
circa 54 mensen in het ziekenhuisworden
Uit de inspectieresultaten
blijkt name-
nomen door ongelukken met de elektra- (twee a negen) en
de veiligheidsrisico's. In het onderzoek zijn vijfhonderd
gasinstallaties (35 a 45). Op grond van dit onderzoek is geen
oorlogse woningen
stijgende tendens waargenomen.
datum ge'jnspecteerd, waaroij geen onderscheid
Ook is geconcludeerd
dat
en vijfhonderd
in 1995 ten opzichte van 1973 de installaties niet onveiliger
tussen huur- en koopwoningen.
zijn geworden
kozen woningen is representatief
en dat er een groeiend veiligheidsrisico
zou
zijn. Dit laatste wordt echter ook niet uitgesloten.
woningen van recentere
voor de Nederlandse
de gas-, elektra- en waterinstallaties
Dit onderzoek
genomen. geeft geen indicatie om belangrijke
maat-
Bij het onderzoek
is al vooruitgelopen
clan ook het APK-keur krijgen, worden eel worden
monitoring
uit te voering. Vrom is reeds gestart met het verlie de actie 'Gezond en veilig wo-
mee-
op een
mogelijke APK-keur: De duizend gekeurde woningen konden
risico's. Wel werd aanbevolen voorlichting
op te starten en
situ-
waaroij
integraal worden
schappelijke kosten te maken ten aanzien van de veiligheids-
zorgen van voorlichting,
is gemaakt
De samenstelling van de ge-
atie. De inspectie bekijkt de gehele woninginstallatie
Aanbevelingen
en
voor-
toestellen
afgekeurd en eventu-
afgesloten. Bij afsluiting zijn waar mogelijk alleen afgesloten, indien noodzakelijk de gehele installa-
tie. Bij afkeur is er geen urgentie voor afsluiten maar krijgt
nen'. Dit is vooral belangrijk om de burger bewust te maken
de bewoner wel advies om tot reparatie of aanpassing over
van zijn verantwoordelijkheid.
te gaan. Gedurende
Maar ook
om
ongelukken
, door foutief gebruik tegen te gaan. Om het juiste kwaliteitsbeeld van de woninginstallatie ringtraject
te krijgen wordt
in de vorm van een steekproefsgewijze
ke inspectie aanbevolen, waaroij vooral woningen
een monito-
moet worden
periodie-
naar de risicovolle
gekeken. Een duidelijke
registratie
van de ongevallen wordt eveneens aanbevolen.
publiceerd
de uitvoering van het onderzoek
is ge-
over het afsluiten van woningen. Ten gevolge
hiervan hebben een aantal particulieren het onderzoek waarschijnlijk een positiever
geweigerd, waardoor
medewerking
aan
het aantal afsluitingen
lager is uitgevallen en het onderzoek
mogelijk
beeld geeft van de werkelijkheid.
Het doel
was de inspectie per woning binnen een uur uit te voeren. Een deel van de criteria wordt in tabel I weergegeven.
ONDERZOEK In september NRE Netwerk
NRE
2003 besloten
de gemeente
Eindhoven
en
de staat van de veiligheid bij woningen vast te
stellen. Het doel was gegevens te verzamelen vaststellen van de veiligheidssituatie
over en het
voor wat betreft
wo-
Onderzoeksresultaten NRE Belangrijk punt van aandacht binnen het onderzoek
is de
leeftijd van de woning geweest. Op basis hiervan werden de meeste woningen
getest. Tabel 2 geeft de aantallen wonin-
ninginstallaties. En dit zowel voor de lokale situatie en om
gen per bouwperiode
bruikbare praktijkgegevens aan te leveren voor een landelij-
hoeveel procent van de woningen
ke discussie. Een afgeleide doelstelling was een methodiek
in het algemeen leer laag. Circa 75 procent zou geen APK-
te ontwikkelen 18 maart
omdeze
veiligheid te beheersen.
keur ontvangen. Zeven procent van de woningen werdzelfs (tabel
conclusie van het onderzoek is de wenselijkheid van een pe-
4 en 5). Slechts een kwart van de woningeneigenaren
pleegt
riodieke inspectie waaroij dele keuring wordt gecombineerd
jaarliJks onderhoud.
met de jaarlijkse onderhoudsbeurt
Slecht onderhoud
2004 VV+
gepubliceerd.
aangegeven
is goedgekeurd. Dit was
volledig of gedeeltelijk afgesloten van energielevering
31 0 april
jl. zijn de resultaten
weer: In tabel 3 wordt
Belangrijkste
van de warmwater-
en
van gastoestellen
is een reden om af te
.
,
"'
600 500 400 300 200 100 0
Tabe/2.Aantal
gekeurde huizen per bouwperiode. voor 1945
'45-'59
'60-'70
'71-'80
'81-'90
'91 en later
40 3S
Tabel5.Afges/oten
30
alleen het toesteQ.
woningen gas (metonderscheid
tussen instal/atie of
I I I
voor1945 '45-'59
'60-'70
'71-'80
'81-'90
'91 enlater
Tabel3.Percentage goedgekeurde woningen per bouwperiode.
voor1945
'45-'59
'60-70
'71-'80
'81-'90
'91 enlater
Tabe/6.Geenondemoud aangastoestel/en perbouwperiode.
81 AfsluitenE-toestel
. Afslu~n 2 I f I voor 1945
'45-'59
'60-'70
'71-'80
'81-'90
'91 en later
Tabel4.Afges/oten woningen elektro(metonderscheid tusseninstal/atie
voor 1945
'*5-'59
'£/),70
71-~
'81-:90
'91 en later
Tabel7.Nietgasdichte leidingen per bouwperiode.
of aI/fenhet toesteQ. i
;,;,
"':
keuren,lie tabel 6, Oak bleek dat gemiddeld 15 procent van
lien van de waterinstallaties blijken er ondanks de verstrekte
de gasleidingenniet gasdicht zijn (tabel 7), Hierbij is het op-
subsidiestach nag veelloden waterleidingen te zijn.
vallend dat dit oak nag in nieuwere woningen regelmatig voorkomt. Hierbij wordt slordige aanleg als mogelijke oor-
Conc/usies
zaak genoemd. daamaast worden opvallend veel kleine lek-
Toch wel geschrokken van de resultaten pleiten NREen de
kagesin de gastoestellengenoemd,
gemeente Eindhoven voor een combinatie van een perio-
Ten aanzienvan de elektra-installatie is met name de aarding
dieke keuring (eens per vijf jaar) met onderhoud Oaarlijks).
van badkamerradiator; randaarde wandcontactdoos en de
De kosten van de keuring blijven daardoor beperkt. Door
gasleidingeen punt van zorg gebleken. Oak de zelf aange-
de installatiebedrijven dele keuringen te laten uitvoeren
legde uitbreidingen voldoen vaak niet aan de norm. Ten aan-
kunnen gebreken oak direct worden hersteld. Aandachtsapril 2004
VV+
311
-
.
,
,
Tabel8,Onderhoud verldeintde veiligheidsrisico's,
..
punt is kennis en ervaring van de onderhoudsmooteur die
Qnderdeel van het projectplan is het opzetten van een
de keuring uitvoert, orndat de te verhelpen gebreken van
openbare intemetsite waarop de goed gekeurde woningen,
werktuigkundige en elektrotechnische aard zijn. Binnen het
op basisvan postcode en huisnummer;zullen worden ge-
onderzoek van NREis aangetoond dat periodiek onderhoud
plaatSt. Dit kan het draagvlak onder de gebouweigenaren
de veiligheidsrisico'sverkleint. Dit wordt aangegevenin tabel
vergroten. Het is aannemelijk dat men zijn huis graag op de
8. Extra aandacht zal er moeten komen om de bewoners
lijst van goedgekeurde woningen ziet staan. Zeker als men
te overtuigen van de noodzaak
zijn huis wil verkopen.
APKWONINGEN
TOEKOHST APK
Een van de belangrijkstevoorwaarden die de VNGheeft ge-
Met een proef in 3 tot 4 gemeenten zal de methodiek van
steld, en een van de belangrijkste aanbevelingenvanuit de
de APKen zijn verschillende onderdelen worden getest. Het
diverse onderzoeken, is de invoering van een verpjichte ge-
uiteindelijke APK-sYsteem waartoedit moet leiden zou door
certificeerde keuring voor woningen.Yrom heeft toegezegd
Yrom moeten worden geaccepteerd als afdoende periodie-
om voor het zomerreces met een planning te komen wat
keveiligheidskeuring van woningen waanmee wordt voldaan
moet leiden tot de wettelijke invoering van een verplichte
aan de voorwaarde van de VNGen wat. leidt tot beheersing
keuring. Parallel hieraan heeft Uneto-YNI in samenwerking
van de veiligheidsrisico's.Het doel is dan ook erkenning
met VNG,EnergieNed en Gastec een project opgestart om"
door Yrom van het op te stellen Komo' InStaI-certificaatBij
te komen tot een werkbare APK(algemene periodieke keu-
de opzet en uitbreiding van de APK-regelingzaldaamaast re-
ring) van woningen [3J. Yoor de APKvoor woningen wordt gedacht aan het' oprich-
kening worden gehouden met bestaande erkenningsregelingen en de per 2006 van toepassingzijnde EPD(energiecerti-
ten van een Stichting die een APK-sYsteem opzet en in Stand
ficaat per gebouw).
houdt
Binnen dit APK-systeem zullen bestaande woningen
een maal per vier jaar worden geinspecteerd.Ais eerste zul-
Referentie
len risicovolle woningen worden gei'nspecteerd.Dit betekent
[I] Intechfebruar! 2004.
wel een nauwkeurige omschrijving van deze woningen wat
[2] Risicoanalyse veili~id gas-elektro-instaffaties in de waning, O~derzoek in
afhankelijk zal zijn van bijvoorbeeld leeftijd, jigging en ge-
bruik Yoor een nieuwbouwwoning geldt een I 0 jarigeAPK,; vrijstelling
opdrochtvanMinisterieVrom.Directoroat-Generoal wonen(DGW), [3] www"uneto-vni"nl, dossier API:
indien de Komo-lnStaI-gecertificeerde aantoont
dat de inStaliatie voldoet aan de vereiste in het bouwbesluit.
Om de APKte kunnen uitvoeren zullen InStallatiebedrijven zich
moeten
certificeren.
Steekproefsgewijze
controle-in-
specties zullen de erkende bedrijven te controleren. De inspectielijst zal worden nonmcommissies
opgesteld door de verschillende
van de NEN. De kosten van een APK-keu-
ring zijn voor de eigenaar: Om dit aanvaardbaar te houden wordt naar een korte inspectieduur gestreefd.
.J april 2004 VV+
313
,
