Inrichtingsplan Spier - Moraine

Inrichtingsplan Spier - Moraine Module 2 van het Inrichtingsplan Dwingelderveld Artikel 17 van de Wet inrichting landelijk gebied

In opdracht van

Dienst Landelijk Gebied, Regio Noord Groningen, 18 maart 2014

Inhoud 1 Inleiding _________________________________________________________ 5 1.1 Aanleiding________________________________________________________________________ 5 1.2 Procedure_________________________________________________________________________ 5 1.3 Organisatie________________________________________________________________________ 6

2 Doelstellingen______________________________________________________ 7 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Water __________________________________________________________________________ 7 2.1.1 Gewenst gronden oppervlaktewaterregime (GGOR)__________________________ 7 2.1.2 Opheffen waterafvoer uit gebied Spier door het Nationaal Park________________ 7 2.1.3 Gebied geschikt maken voor opvang water in extreme neerslagsituaties (WB21)_7 2.1.4 Opheffen wateroverlast kern Spier_ _________________________________________ 8 Natuur __________________________________________________________________________ 8 2.2.1 Opheffen verdroging_______________________________________________________ 8 2.2.2 Aansluiting ecoduct________________________________________________________ 8 2.2.3 Realisatie ecologische verbindingszone______________________________________ 8 2.2.4 Behoud en ontwikkeling van natuurwaarden_________________________________ 9 Recreatie__________________________________________________________________________ 9 2.3.1 Verbeteren recreatieve infrastructuur________________________________________ 9 Landschap en cultuurhistorie________________________________________________________ 9 2.4.1 Herstel openheid heide_____________________________________________________ 9 Landbouw_________________________________________________________________________ 9 2.5.1 Waarborgen droogleggingsnormen_ ________________________________________ 9 2.5.2 Realisatie WB 21_ _________________________________________________________ 9 2.5.3 Verbeteren landbouwstructuur______________________________________________ 9

3 Maatregelen_ _____________________________________________________ 10 3.1 3.2 3.3 3.4

Water _________________________________________________________________________ 10 3.1.1 Opheffen verdroging (GGOR)_ _____________________________________________ 10 3.1.2 Realisatie vervangende afvoer landbouwgebied Spier________________________ 10 3.1.3 Realisatie waterberging (WB21)____________________________________________ 10 3.1.4 Opheffen wateroverlast kern Spier_ ________________________________________ 10 Natuur _________________________________________________________________________ 10 3.2.1 Herstel natuurlijke waterafvoer_ ___________________________________________ 10 3.2.2 Aansluiting ecoduct_______________________________________________________ 11 3.2.3 Ecologische verbindingszone_______________________________________________ 11 3.2.4 Inrichting natuur_ ________________________________________________________ 11 Recreatie_________________________________________________________________________ 11 3.3.1 Ophogen recreatieve paden_ ______________________________________________ 11 3.3.2 Aanpassing wandelroutes_________________________________________________ 11 3.3.3 Aanpassing fietspaden____________________________________________________ 12 Landbouw________________________________________________________________________ 12 3.4.1 Aanpassing waterbeheersing_ _____________________________________________ 12 3.4.2 Realisatie WB21__________________________________________________________ 12 3.4.3 Verbeteren landbouwstructuur_____________________________________________ 12

4 Uitvoering 3 4.1 4.2 4.3 4.4

Realisatie doelen__________________________________________________________________ 13 Eigendom, beheer en onderhoud___________________________________________________ 13 Financiering______________________________________________________________________ 14 Uitvoeringsprogramma____________________________________________________________ 14

Bijlage 1: Samenstelling Bestuurscommissie_____________________________ 15 Bijlage 2: Kostenraming (alle bedragen inclusief BTW)_ __________________ 16 bijlage 2a: kasritme____________________________________________________________________ 17

Bijlage 3: Planning_ __________________________________________________ 18 Bijlage 4: Benodigde vergunningen____________________________________ 19

1

inleiding 1.1 Aanleiding Op 6 april 2010 heeft het College van Gedeputeerde Staten van Drenthe het Inrichtingsplan Dwingelderveld vastgesteld. Dit plan heeft betrekking op het Nationaal Park Dwingelderveld en enkele aangrenzende gebieden, een oppervlakte van in totaal 5.480 hectare. In het plan is aangegeven dat de inrichtingsmaatregelen in meerdere modules worden uitgevoerd. De eerste module is tegelijk met het Inrichtingsplan vastgesteld en vervolgens in uitvoering genomen. In deze eerste module is het grootste deel van het eigenlijke Dwingelderveld plus het Kloosterveld ingericht. Het grootste deel van de maatregelen is inmiddels uitgevoerd; de module loopt formeel nog tot 1 januari 2016. Op 7 maart 2013 hebben Gedeputeerde Staten de Bestuurscommissie Dwingelderveld opdracht gegeven om de tweede module van het Inrichtingsplan Dwingelderveld nader uit te werken. Deze module omvat de maatregelen in het gebied Spier-Moraine, inrichtingsgebied A op de plankaart van het Inrichtingsplan Dwingelderveld. Het gaat om een gebied van 775 hectare, voor een deel gelegen ten oosten van de A28 (Terhorsterzand en Moraine) en voor een deel in het noordoosten van het Nationaal Park Dwingelderveld. De begrenzing van het gebied is aangegeven op de plankaart. De tweede module zal lopen van 2014 tot eind 2016.

Dit rapport is het ontwerp-inrichtingsplan voor de tweede module. Het ontwerp-inrichtingsplan wordt conform artikel 3:16 lid 1 Awb eind maart 2014 ter visie gelegd. Vanaf dat moment kan een ieder gedurende zes weken, van 27 maart tot 7 mei 2014, een zienswijze over het plan indienen. Zienswijzen kunt u schriftelijk indienen bij: College van Gedeputeerde Staten Postbus 122 9400 AC Assen De zienswijzen zullen door GS worden beantwoord, eventueel na een hoorzitting, waarna GS het inrichtingsplan zullen vaststellen. De vaststellingsprocedure is als volgt: Wanneer

Wat

Wie

April 2014

Voorlichting ontwerp inrichtingsplan

BCD

April/mei 2014

Inspraak ontwerp inrichtingsplan (6 weken)

GS

Mei 2014

Behandeling zienswijzen en hoorzittingen

GS

Juni 2014

Vaststellen inrichtingsplan Spier-Moraine

GS

Vanaf augustus 2014

Realisatie van het plan

BCD

1.2 Procedure Het Inrichtingsplan Dwingelderveld wordt uitgevoerd onder de Wet inrichting landelijk gebied (WILG), onder verantwoordelijkheid van de Bestuurscommissie Dwingelderveld (BCD). Deze commissie is in 2010 door Gedeputeerde Staten van Drenthe ingesteld op basis van de WILG. De verschillende modules worden ieder als afzonderlijk inrichtingsplan onder de WILG vastgesteld.

Inrichtingsplan Spier - Moraine

5

1.3 Organisatie De Bestuurscommissie Dwingelderveld (BCD) is ingesteld door de provincie Drenthe en is in haar taak en functioneren beperkt tot de realisatie van de voorstellen in het inrichtingsplan. In de commissie zijn vertegenwoordigd de terreinbeherende organisaties Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, het waterschap Reest en Wieden, de gemeenten Westerveld, De Wolden en Midden-Drenthe, het Nationaal Park Dwingelderveld, Rijkswaterstaat, LTO-Noord en de provincie Drenthe. De BCD heeft een onafhankelijke voorzitter. De secretaris wordt geleverd door de Dienst Landelijk Gebied. De samenstelling van de BCD staat in bijlage

Bestuurscommissie Inrichtingsplan Dwingelderveld

Projectgroep Dwingelderveld (beheer- en beleidszaken)

Communicatie werkgroep

Technische werkgroep (begeleiding bestekken)

Werkgroep monitoring Werkgroep LIFE+ enzovoorts

Ingenieursbureau Aannemer(s)

Organigram projectorganisatie Inrichtingsplan Dwingelderveld

6


2

Doelstellingen 2.1

Water

2.1.1 Gewenst gronden oppervlaktewaterregime (GGOR) Het gebied Spier-Moraine kent een complexe waterproblematiek. De drooglegging voor de landbouw is voor de toekomst onvoldoende en bij het dorp Spier is sprake van wateroverlast in de bebouwing (zie paragrafen 2.1.4 en 2.5). Doordat het gebied afwatert op een diepe watergang door het Dwingelderveld, treedt daar verdroging op en wordt het natuurgebied belast met voedselrijk water (zie paragrafen 2.1.2 en 2.2.1). Deze problematiek wordt in deze tweede inrichtingsmodule integraal aangepakt. Eerder had het waterschap Reest en Wieden voor het gebied Spier-Moraine een ‘Water Op Maat’-project gepland. De doelstellingen van dat project zijn nu ondergebracht in het voorliggende inrichtingsplan. Een van de taken van het waterschap is overal het peilbeheer zo goed mogelijk af te stemmen op de functie(s) van een gebied. Hiertoe stelt het waterschap in ieder gebied het zogeheten Gewenst gronden oppervlaktewaterregiem (GGOR) vast. De maatregelen in deze inrichtingsmodule stellen het waterschap in staat het GGOR in het gebied Spier-Moraine te realiseren. Het waterschap neemt voor dit gebied een apart GGOR-besluit met een eigen inspraakprocedure, die parallel loopt aan de procedure van deze tweede inrichtingsmodule. Het GGORbesluit bevat ook een beschrijving van de verwachte effecten van de maatregelen en een monitoringsplan om de effecten te volgen. 2.1.2 Opheffen waterafvoer uit gebied Spier door het Nationaal Park Een diepe watergang voert water uit het landbouwgebied ten noorden van Spier (aan de oostzijde van de A28) door het noordoosten van het Dwingelderveld richting Beilerstroom/ Dwingelerstroom (Oude Vaart). Deze watergang zorgt voor verdroging en het water heeft


een voor de natuur ongewenste kwaliteit. Dat staat herstel van natte heide in dit deel van het Nationaal Park in de weg en verhindert bovendien een ecologisch ingepaste aansluiting van het ecoduct. Om het herstel van het watersysteem in het Dwingelderveld compleet te maken, is het wenselijk om het water uit het landbouwgebied in een andere richting buiten het Nationaal Park om af te voeren. 2.1.3 Gebied geschikt maken voor opvang water in extreme neerslagsituaties (WB21) In het Nationaal Bestuursakkoord Water Actueel van 2012 zijn normen vastgelegd voor ‘schade als gevolg van wateroverlast’ bij extreme neerslag en om de gevolgen van klimaatsverandering op te vangen. Op basis van doelstellingen uit het POP II van de provincie Drenthe en het Waterbeheersplan heeft het waterschap Reest en Wieden deze normen vertaald naar de WB21wateropgave voor zijn beheersgebied: de hoeveelheid water die tijdelijk opgeslagen moet worden bij een neerslaghoeveelheid die zich statistisch gezien eens in de honderd jaar voordoet. Ook in het plangebied van deze tweede module is ruimte te vinden voor het vertraagd afvoeren van gebiedeigen neerslag tijdens extreme weersomstandigheden. Het gaat om beperk-

77

te extra maatregelen bovenop de herinrichting van het watersysteem, waarbij rekening wordt gehouden met de doelen en eisen voor natuur, landbouw en andere functies. 2.1.4 Opheffen wateroverlast kern Spier In het dorp Spier is bij hevige regenval sprake van wateroverlast. De watergangen buiten de bebouwde kom hebben onvoldoende capaciteit om het hemelwater af te voeren en het water kan niet snel genoeg worden afgevoerd naar het buitengebied. Om dit probleem op te lossen moet de berging in de watergangen vergroot worden en de waterafvoer in noordelijke richting verbeterd worden. De verbeterpunten binnen de bebouwde kom van Spier worden door de gemeente Midden-Drenthe opgepakt. 2.2

Natuur

2.2.1 Opheffen verdroging Het Dwingelderveld is een zeer waardevol natuurgebied. Niet voor niets is het benoemd tot nationaal park. Het behoort tot de ecologische hoofdstructuur, het door de overheid aangewezen netwerk van natuurgebieden in Nederland. Tevens maakt het deel uit van het netwerk van de belangrijkste natuurgebieden van Europa, Natura 2000. Voor elk Natura 2000-gebied heeft het Rijk doelen geformuleerd om de natuur te behouden en waar mogelijk te verbeteren. Het belangrijkste knelpunt voor het realiseren van de natuurdoelen voor het Dwingelderveld is verdroging. Het Dwingelderveld is daarom opgenomen op de zogeheten TOP-lijst van verdroogde gebieden, waarvan het Rijk en de provincies hebben afgesproken dat ze voorrang krijgen bij het bestrijden van de verdroging. In de eerste module van het Inrichtingsplan Dwingelderveld is al een pakket maatregelen uitgevoerd om de verdroging van het gebied aan te pakken. Om ook in het noordoostelijke deel van het Dwingelderveld, een gebied van ruim 350 hectare, de verdroging op te heffen, zijn aanvullende maatregelen nodig. De belangrijkste is het dempen van de watergang die (landbouw)water vanuit de omgeving van Spier door het Dwingelderveld afvoert naar de Beilerstroom/Dwingelerstroom. De watergang heeft een verdrogende werking en het water heeft een gebiedsvreemde, voor de natuur ongewenste kwaliteit. Dat staat herstel van natte heide in dit deel van het Nationaal Park in de weg. Ontwatering in de omgeving ten behoeve van de landbouw, en het lage waterpeil in de Beilerstroom/Dwingelerstroom zijn van invloed op de grondwaterstanden en afstroming in het

8

Dwingelderveld. Binnen deze module zijn geen maatregelen voorzien om de huidige situatie buiten het Nationaal Park te wijzigen. Binnen het Nationaal Park verdwijnt daarnaast veel water door verdamping van naaldbomen. Een aantal rabatsystemen is verbonden met afvoerende sloten/greppels langs de zandpaden. Ook deze sloten en greppels zorgen lokaal voor ontwatering, en daardoor verdroging. Naast het dempen van de diepe watergang vanuit Spier zullen in een groot deel van het bosgebied maatregelen worden genomen om de verdrogende effecten van deze kleinere sloten en rabatten tegen te gaan. Na afloop van deze module zal door omvorming van bos naar open heide de verdamping door naaldbos worden verminderd. 2.2.2 Aansluiting ecoduct Een tweede probleem voor de natuur van het Dwingelderveld, maar ook voor de natuurgebieden ten oosten van de A28, is versnippering van het leefgebied van planten en dieren, onder meer door barrières in de vorm van infrastructuur. Om deze versnippering tegen te gaan is recent een ecoduct over de A28 aangelegd, dat het Dwingelderveld verbindt met het Ter Horsterzand. De aanleg van het ecoduct is geen onderdeel van het Inrichtingsplan Dwingelderveld, de inrichtingsmaatregelen die zorgen voor de aansluiting op de aangrenzende natuurgebieden aan weerszijden zijn dat wel. Deze maatregelen zijn reeds uitgevoerd en hebben alle daarvoor vereiste juridische procedures doorlopen. Financieel maken ze echter deel uit van de tweede module. Om de natte heidegebieden met elkaar te verbinden zijn onder meer delen van het tussenliggende bos gekapt en natte laagten hersteld dan wel aangelegd. 2.2.3 Realisatie ecologische verbindingszone Het ecoduct maakt deel uit van een geplande ecologische verbindingszone van het Dwingelderveld via het Ter Horsterzand en de Vossenberg naar het Mantingerzand. De gemeente Midden-Drenthe is de trekker voor de realisatie van deze verbindingszone, waarvan een deel door het gebied Spier-Moraine loopt. De verbindingszone bestaat uit een droog deel en een nat deel. Het droge deel is zo goed als gerealiseerd; er ontbreekt alleen nog een droge faunatunnel in de spoorlijn. Deze wordt de komende jaren door ProRail aangelegd. In dit inrichtingsplan Spier-Moraine zijn enkele maatregelen opgenomen die zorgen voor een goede inpassing van de duiker in de verbinding. In de natte verbinding ontbreekt nog het deel tussen het spoor en Ter Horst. Hiervoor zijn in dit plan maatregelen opgenomen in samenhang met


de aanpassing van de waterhuishouding in het plangebied. (Zie figuur 1)

2.2.4 Behoud en ontwikkeling van natuurwaarden Kwaliteitsverbetering van vennen is een van de natuurdoelstellingen voor het Dwingelderveld. In combinatie met de landschappelijke inpassing van het ecoduct is tevens een ven opgeschoond. Deze maatregel hoort, net als de inpassing van het ecoduct, financieel tot deze tweede module. Verder zijn in deze module maatregelen voorzien om twee recent door Staatsbosbeheer verworven gebieden aan weerszijden van het bestaande natuurgebied De Moraine in te richten als nieuwe natuur. 2.3

Recreatie

2.3.1 Verbeteren recreatieve infrastructuur In het visiedocument Recreatie & Toerisme (Perspectief voor 2008-2017) kiest de gemeente Midden-Drenthe voor een meer exclusieve beleving van het platteland, de natuur en de historische elementen, waarbij rust en ontspanning in een gastvrije omgeving de boventoon voeren. Hierbij streeft Midden-Drenthe, net als gemeente Westerveld, naar optimale openstelling van de natuurgebieden door een netwerk van fiets-, wandel-, ruiter- en menpaden. Dit inrichtingsplan levert daaraan een bescheiden bijdrage door de plaatsing van informatiepanelen en andere kleine voorzieningen, aanpassing van wandelroutes en fietspaden en ophogen van enkele paden in het te vernatten deel van het Dwingelderveld; dit alles in samenhang met de inrichtingmaatregelen voor natuur en waterbeheer. 2.4

2.4.1

Figuur 1 EHS-Kaart 2013, geactualiseerd 26-6-2013

Landschap en cultuurhistorie

van exoten) naar open heide wordt de verdamping door naaldbos verminderd en het gebied vernat. In deze tweede module zijn slechts bescheiden inrichtingswerken voorzien die hiervoor de voorwaarden scheppen, zoals het dempen van slootjes. Staatsbosbeheer zal, nadat de hydrologische maatregelen in module 2 zijn uitgevoerd, het bosbeheer afstemmen op de ontwikkeling van open heide gebieden. 2.5

Landbouw

2.5.1 Waarborgen droogleggingsnormen In de huidige situatie voldoet het gebied SpierMoraine aan de droogleggingsnorm die het waterschap in het waterbeheerplan hanteert. Om in de toekomst ook aan deze norm te kunnen voldoen, moet het watersysteem worden aangepast. Dat is nodig vanwege de verandering in de waterafvoer (paragraaf 2.2.2) en om te anticiperen op de gevolgen van klimaatverandering.

Herstel openheid heide

De heide van het Dwingelderveld herinnert door zijn omvang nog enigszins aan de uitgestrekte Drentse open heidevlaktes van vroeger. De omvorming van het Noordenveld van landbouwgrond in heide in module 1 bood de mogelijkheid om de aaneengesloten oppervlakte open vochtige heide te vergroten. In het noordoostelijke deel van het Dwingelderveld streeft Staatsbosbeheer naar herstel van de open heideslenken. De landschappelijke samenhang wordt hierdoor versterkt, een van kernopgaven in het kader van Natura 2000. Een oorzaak van interne verdroging is dat het bos, met name het naaldbos, veel water aan de bodem onttrekt. Door omvorming van bos (kap


2.5.2 Realisatie WB 21 Voor het landbouwgebied wordt het watersysteem toekomstbestendig ingericht om te voldoen aan de gestelde norm ter voorkoming van wateroverlast bij extreme neerslag en om de gevolgen van klimaatsverandering op te vangen. 2.5.3 Verbeteren landbouwstructuur In samenhang met de realisatie van de diverse planonderdelen zal worden bekeken of door middel van uitruil tevens een bijdrage geleverd kan worden aan de verbetering van de landbouwstructuur.

9

3

Maatregelen 3.1

Water

3.1.1 Opheffen verdroging (GGOR) In het Dwingelderveld wordt de drainerende waterloop vanuit Spier richting de Beilerstroom/Dwingelerstroom gedempt. Hiermee wordt de verdroging van 350 hectare in het noordoostelijke deel van het Dwingelderveld tegengegaan en neemt tevens de belasting van het natuurgebied met voedselrijk water af. Het waterpeil in het Dwingelderveld kan vervolgens worden verhoogd naar het gewenste (GGOR-)peil. De demping vindt plaats zodra de vervangende leiding uit het landbouwgebied rond Spier is gerealiseerd (zie 3.1.2). 3.1.2 Realisatie vervangende afvoer landbouwgebied Spier Er zijn vier alternatieven uitgewerkt als vervanging van de huidige waterafvoer door het Dwingelderveld. Uiteindelijk is gekozen voor een afvoer in oostelijke richting door een aansluiting te maken op het waterlopenstelsel richting het Linthorst-Homankanaal. Daarvoor wordt een nieuwe watergang gegraven. Aansluitend hierop wordt de bestaande watergang in het gebied verruimd door het huidige schouwpad te vergraven en wordt er een gemaal geplaatst. Het waterschap gaat in dit gebied over op breedspooronderhoud; hierover worden met de eigenaren van de aanliggende gronden nadere afspraken gemaakt. Uitgangspunt hierbij is dat de vereiste drooglegging in de landbouwgronden ook in de toekomst blijft voldoen tijdens een situatie die statistisch gezien één keer per 25 jaar voorkomt. Hiermee wordt tevens de waterafvoer rond de Sint Nicolaasbeek aangepast en wordt het gebied klimaatproof gemaakt. 3.1.3 Realisatie waterberging (WB21) Delen van het plangebied worden geschikt gemaakt om gebiedseigen water langer vast te houden. Hierbij wordt gedacht aan een hoe-

10

veelheid gebiedseigen water van circa 450.000 kubieke meter, waarvan ongeveer 400.000 in het gebied ten westen van de A28 (rond Witteveen en Meeuwenplas) en ongeveer 50.000 in het gebied ten oosten van de A28. Het water uit het retentiegebied in het westelijke deel wordt door middel van een knijpstuw geleidelijk afgevoerd naar de Beilerstroom/Dwingelerstroom. 3.1.4 Opheffen wateroverlast kern Spier Om de wateroverlast in het dorp Spier op te lossen wordt een nieuwe watergang in noordelijke richting gegraven vanaf de Moraineweg naar de te verbreden hoofdwatergang en worden duikers verruimd. Ook wordt, indien nodig, extra berging gecreëerd door het verruimen van de bestaande watergangen.

3.2

Natuur

3.2.1 Herstel natuurlijke waterafvoer De belangrijkste maatregel voor de natuur is de demping van de waterloop door het Dwingelderveld, zie paragraaf 3.1.1. In samenhang daarmee worden de slenken in het gebied hersteld en worden sloten en greppels gedempt. Hiermee wordt de natuurlijke waterafvoer hersteld. Zolang de drie landbouwpercelen in het Lheebroekerzand nog niet zijn verworven, houden deze een eigen waterafvoer. Hiervoor wordt aan de rand van het natuurgebied een stuw geplaatst.


3.2.2 Aansluiting ecoduct Het ecoduct over de A28 is ingepast in het landschap als onderdeel van een (natte) ecologische verbindingszone. Om het Witteveen en de Witteveenslenk te verbinden met het ecoduct zijn natte laagten hersteld. Aan de oostzijde van de A28 is een halfopen landschap gecreëerd door het afgraven van ongeveer 8 hectare grasland en aanplant van nieuwe bomen. Ten westen van de A28 is eveneens een gebied opnieuw ingericht. 3.2.3 Ecologische verbindingszone In opdracht van Prorail en de provincie Drenthe wordt in de periode 2014-2017 een droge faunapassage aangelegd onder de spoorweg. Vervolgens sluit de droge verbindingszone via de beplanting langs het Koninginnepad aan op het Terhorsterzand. De inrichtingsmaatregelen die hiervoor nodig zijn maken deel uit van deze tweede module. Als onderdeel van de natte verbinding worden, in samenhang met de aanpassing van de waterbeheersing, natuurvriendelijke oevers langs een hoofdwatergang ten zuiden van het Koninginnepad aangelegd. Ook zal een strook langs de Sint Nicolaasbeek als natuurlijke verbinding worden hersteld. De realisatie van circa 3,5 hectare nieuwe natuur in deze strook kan dienen als compensatie voor de kap van laanbomen langs de weg Lhee-Kraloo uit de eerste module. 3.2.4 Inrichting natuur In het noordelijke deel van het Dwingelderveld is een ven hersteld door de aanwezige stobben


te verwijderen. Dit ven vormt samen met twee naastliggende vennen één natuurlijk systeem. Ten westen van het natuurgebied De Moraine is 10,5 hectare grasland van Staatsbosbeheer omgevormd naar natuur door de fosfaatrijke bovengrond af te plaggen. Een graslandgebied van 11,5 hectare direct ten oosten van het bestaande natuurgebied zal op dezelfde manier worden ingericht. Met de vrijkomende grond kan een ingesloten laagte ten noorden van Spier worden opgehoogd, waardoor de daar te graven watergang (zie paragraaf 3.1.2) minder diep aangelegd hoeft te worden. Voor het beheer van de open gebieden worden rasters aangelegd, zodat begrazing mogelijk is. 3.3

Recreatie

3.3.1 Ophogen recreatieve paden Door de te verwachten grondwaterstandstijging zullen niet alle paden in het noordelijke deel van het Dwingelderveld het hele jaar door toegankelijk zijn. Om het hoofdpadennet zomer en winter begaanbaar te houden, worden enkele zandwegen opgehoogd. 3.3.2 Aanpassing wandelroutes In het Ter Horsterzand wordt een wandelroute aangepast indien de plaatsing van faunarasters hiertoe aanleiding geeft. Ook worden infopanelen en banken bij het uitzichtpunt geplaatst. Doordat de schouwpaden bij het verruimen van de watergangen zullen verdwijnen, zullen delen van het dorpsommetje vanuit Spier aangepast moeten worden.

11

3.4

Landbouw

3.4.1 Aanpassing waterbeheersing Om het waterbeheersingssysteem geschikt te maken voor de afvoer richting het Linthorst Homankanaal, worden de watergangen verruimd door de aanwezige schouwpaden te vergraven. Als gevolg hiervan zal het onderhoud door het waterschap vanaf het eigendom van de aanliggende grondeigenaren gaan plaatsvinden. Hierover zal het waterschap met de betrokken grondeigenaren nadere afspraken maken. Daarnaast wordt ten noorden van Spier een gemaal geplaatst en wordt een laagte in overleg met de betrokken grondeigenaren opgehoogd. 3.4.2 Realisatie WB21 Om te voorkomen dat de gevolgen van grote afvoerhoeveelheden worden afgewenteld op lager gelegen stroomgebieden, wordt de berging binnen het waterbeheersingssysteem vergroot met 16.000 kubieke meter. Deze berging wordt gerealiseerd langs de nieuw te graven verbinding met het watersysteem van het Linthorst Homankanaal. Hiervoor wordt een gebied van 800 bij 33 meter voorzien van een kade van een halve meter hoog. 3.3.3 Aanpassing fietspaden Door de inrichting van de landschappelijke aansluiting op het ecoduct aan de westzijde (de Dwingelderveld-kant) moet de fietsverbinding ter plekke worden aangepast. Het fietspad is deels verlegd naar een tracé door het bos (het Smalbroekpad). Voor het andere aan te passen gedeelte (Commissaris Cramerpad) wordt gedacht aan het tracé van de te dempen watergang. Voor de aanwezige ATB-route wordt binnenkort eveneens een vervangend tracé gerealiseerd.

12

3.4.3 Verbeteren landbouwstructuur Onder andere voor de realisatie van de ecologische verbindingszone moeten gronden van de aanliggende grondeigenaren worden verworven. Er zal bekeken worden of door middel van ruiling tevens een verbetering van de landbouwstructuur te realiseren is.


4

Uitvoering 4.1 Realisatie doelen In het inrichtingsplan Spier-Moraine worden de volgende provinciale doelen gerealiseerd: a. Vermindering verdroging: ruim 350 hectare b. Realisatie ecologische hoofdstructuur (inrichting): 25 hectare c. Ontsnippering: inrichten aansluiting ecoduct, bijdrage aanleg ecologische verbindingszone d. Vasthouden gebiedseigen water: circa 450.000 kubieke meter e. Verbetering landbouwkundige ontwatering 4.2 Eigendom, beheer en onderhoud Voor de realisatie van het plan is circa 50 hectare grond nodig, verdeeld over de volgende onderdelen: • Inpassing ecoduct: 30 hectare • Aanpassing waterbeheersing (klimaatproof maken): 16 hectare • Realisatie natte ecologische verbindingszone: 3,5 hectare


Over het toekomstige eigendom, beheer en onderhoud zijn de volgende afspraken gemaakt: • Natuurgronden: Staatsbosbeheer en andere terreinbeheerders volgens bestaand eigendom. Ten oosten van de spoorlijn zijn de gronden in erfpacht uitgegeven aan Het Drentse Landschap. • Voorzieningen voor het waterbeheer komen in beheer en onderhoud bij het waterschap Reest en Wieden. Het eigendom van stuwen en duikers komt ook bij het waterschap. Het eigendom van kades en waterlopen wordt nader overeengekomen. Eigendom, beheer en onderhoud van de voorzieningen voor het waterbeheer worden via een leggerprocedure juridisch vastgelegd. Het onderhoud van de verbrede watergangen zal plaatsvinden vanaf de percelen van de aanliggende grondeigenaren. Hiervoor maakt het waterschap nadere afspraken.

13

• Vervallen hoofdwatergangen van het waterschap gaan over naar de terreinbeherende organisaties of particulieren in het kader van dit plan. • De ondergrond van de kades blijft in eigendom bij de terreinbeherende organisaties. Het waterstaatkundige beheer van kades komt bij het waterschap; het dagelijks beheer (onderhoud begroeiing) bij terreinbeherende organisaties. • In 2014 formuleert de provincie nieuw beleid voor de verkoop van BBL-gronden binnen nieuwe natuur als uitwerking van het grondbeleid. • Het nieuw aangelegde fietspad (Smalbroekpad) en het aan te passen fietspad (Commissaris Cramerpad) komen in eigendom bij Staatsbosbeheer. Het onderhoud komt bij de gemeente Westerveld.

4.4 Uitvoeringsprogramma De onderstaande tabel geeft een meerjarenplanning weer. De uitvoeringstermijn is afhankelijk van de benodigde vergunningen en de daarvoor vereiste onderzoeken. De inrichting zal in elk geval binnen de genoemde looptijd moeten plaatsvinden. Naast de vaststellingsprocedure van het inrichtingsplan (zie hoofdstuk 1) betreft dit de MERprocedure, de RO-procedures bij de gemeenten (met name aanvragen omgevingsvergunningen), de Natuurbeschermingswet en de Floraen faunawet. Waar mogelijk zullen procedurestappen worden gecombineerd om tijd te kunnen besparen. In bijlage 2 is een kostenraming weergegeven, met daar achter het geplande jaarlijkse kasritme. In bijlage 3 is het procedureschema opgenomen. Een overzicht van de benodigde vergunningen is weergegeven in bijlage 4.

4.3 Financiering De kosten voor het inrichtingsplan Spier Moraine worden begroot op € 2.400.000. Een deel van de kosten komt uit het ILG, waarbij de provincie Drenthe een extra bijdrage van € 400.000 levert in verband met de inrichting van het ecoduct. Het overige deel wordt door de overige partijen gefinancierd, volgens dezelfde procentuele verdeling als in module 1. De inrichting zal in elk geval binnen de genoemde budgetten moeten plaatsvinden.

14


Bijlage 1: Samenstelling Bestuurscommissie De uitvoering van het plan vindt plaats onder de verantwoordelijkheid van de Bestuurscommissie Dwingelderveld (BCD). Deze commissie is door Gedeputeerde Staten van Drenthe ingesteld op basis van de Wet Inrichting Landelijk Gebied en bestaat uit de volgende personen: • dhr. W.P.M. Urlings / onafhankelijk voorzitter • mevr. M.M. Kool / Waterschap Reest en Wieden • dhr. W.F.G. Alblas / Natuurmonumenten • Dhr. B. Hummelen / Staatsbosbeheer • Dhr. J. Pit / gemeente Midden-Drenthe • Dhr. R. Martens / gemeente Westerveld • Dhr. J. ten Kate / gemeente De Wolden • Mevr. C. Scholten / Regionaal Landschap Drents-Friese Grensstreek • Mevr. A. Bernhard / Rijkswaterstaat • Dhr. A. Steenbergen / LTO-Noord • Dhr. W. Paas / Provincie Drenthe, adviseur • Dhr. A.W. Albers / Dienst Landelijk Gebied, secretaris

De Bestuurscommissie komt vier tot zes keer per jaar bijeen. De praktische regie berust bij een Projectgroep. Deze bewaakt de afstemming en de financiën en zorgt voor samenhang van de uitvoeringsprocessen. De projectgroep adviseert gevraagd en ongevraagd de Bestuurscommissie en stelt - indien gewenst - werkgroepen (bijvoorbeeld voor communicatie of besteksbegeleiding) of een klankbordgroep (vertegenwoordiging landbouw en bewoners Spier) in op deelonderwerpen. In de Projectgroep zitten ambtelijke vertegenwoordigers van het waterschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer, de gemeenten, de secretaris Regionaal Landschap Drents-Friese Grensstreek, de coördinator Communicatie en Educatie van het Nationaal Park Dwingelderveld en de uitvoerend projectleider van de Dienst Landelijk Gebied. De voorzitter van de Projectgroep wordt benoemd door de Bestuurscommissie. De Projectgroep vergadert zes tot acht keer per jaar of zoveel vaker als nodig. De Dienst Landelijk Gebied (DLG) verzorgt in opdracht van de provincie Drenthe het secretariaat van de Bestuurscommissie, de Projectgroep en de eventuele werkgroepen. Deze opdracht leggen DLG en de provincie vast in een prestatieafspraak.


15

Bijlage 2: Kostenraming (alle bedragen exclusief BTW) Thema

Maatregel

PMJP-prestatie

water

vervangende waterafvoer Spier

realisatie WB-21 waterberging

opheffen wateroverlast kern Spier

Gebied met inrichting volgens Waternood Water vasthouden en bergen (7.1) Gebied met inrichting volgens Waternood

ophogen zandpaden als gevolg vernatting

Water vasthouden en bergen (7.1)

opheffing verdroging Dwingelderveld realisatie ecologische verbindingszone westzijde ecoduct

Vermindering verdroging (2.4c) Inrichten EHS (2.1d)

190.000

inpassing ecoduct oostzijde A28

Inrichten EHS (2.1d)

500.000

compensatie laanbomen


200.000

Totaal water natuur

monitoring ecoduct


Totaal natuur

recreatie

wandelroute Ter Horsterzand

dorpsommetjes Spier-Smalbroek

Provinciale routenetwerken (4.2) Provinciale routenetwerken (4.2)

Totaal recreatie algemeen

algemene kosten

765.000 300.000 30.000

90.000 1.185.000 190.000

25.000 1.105.000

Milieukwaliteit verzuring en vermesting (2.4b)

5.000 5.000 10.000 87.500

Nationale Parken (2.3)

Totaal algemeen Eindtotaal

100.000

2.400.000

De financiering van deze module geschiedt met het positieve saldo vanuit module 1 en volgens de procentuele verdeling zoals deze gold voor de diverse maatregelen in module 1. Een uitzondering is gemaakt voor de kosten van de inpassing van het ecoduct, waar-

16

Begroting

12.500

voor de provincie Drenthe een bedrag van € 400.000 heeft toegezegd. Deze toezegging vangt tevens de verminderde bijdrage op van de Europese subsidies, die een beperkte looptijd hebben.


bijlage 2a: kasritme (alle bedragen exclusief BTW) Onderdeel

2013

2014

2015

2016

Water •

Opheffen verdroging Dwingelderveld

95.000

95.000

•

Vervangende waterafvoer Spier

382.500

382.500

•

Realisatie WB21 waterberging

150.000

150.000

•

Opheffen wateroverlast kern Spier

30.000

Natuur •

Realisatie ecologische verbindingszone

90.000

•

Inpassing ecoduct oostzijde A28

500.000

•

Inrichting overige natuur

50.000

150.000

•

Monitoring ecoduct

6.250

6.250

100.000

6.250

6.250

45.000

45.000

Recreatie •

Aanpassing recreatieve paden / Smalbroekpad

•

Wandelroute Ter Horsterzand

5.000

•

Dorpsommetjes Spier-Smalbroek

5.000

Algemene kosten

25.000

25.000

25.000

25.000

TOTAAL

581.250

908.750

803.750

106.250


17

Bijlage 3: Planning

Module 2 Spier-Moraine

Wie

2013

11, 12, 13a, 14

11

Doelstellingen project 5, 11, 12, 13a, 13b, 14

Onderdeel

Globale maatregelen

4, 5, 7

11, 12

1, 2a, 2b BCD

10

2014 2

WRW

4

11, 12

3

BCD

4

1

Bepalen GGOR

WRW / BCD

12

Eventueel bijstellen maatregelen

BCD

4, 5

AB/GS/ raad

Uitwerken watergebiedsplan (GGOR + projectplan) + inrichtingsplan

DB

4

4, 6

Vaststellen ontwerp inrichtingsplan

GS

WRW / BCD

Financiële afspraken Vaststellen concept inrichtingsplan Gebiedsproces GGOR + voorlichting inrichtingsplan Afstemmen grondeigenaren

Vaststellen ontwerp watergebiedsplan (GGOR + projectplan)

GS / DB

Onderzoeken: hydrologie, natuurtoets, archeologie

Vaststellen ontwerp inrichtingsplan

Voorleggen definitief inrichtingsplan aan GS

GS / AB

DB

BCD

6

Ter inzage ontwerp inrichtingsplan + watergebiedsplan (GGOR + projectplan) Aanvragen omgevingsvergunningen (reguliere procedure) Uitwerken bestek (Eventueel) aanvragen vergunning Nb-wet / ontheffing Ff-wet

Voorleggen definitief watergebiedsplan (GGOR + projectplan) aan AB

Behandeling zienswijzen en hoorzittingen

Vaststellen en bekendmaking inrichtingsplan + watergebiedsplan (GGOR + projectplan) Aanbesteding bestek Beroepstermijn Uitvoeren werkzaamheden LIFE-subsidie

4

5

6

7

8

9

10

11

12

2015

1

2

3


18

Bijlage 4: Benodigde vergunningen Vergunning/ontheffing

Bevoegd gezag

Wanneer

Duur procedure (zonder behandeling bezwaarschriften)

Wet ruimtelijke ordening (bestemmingsplan)

Gemeente(n)

Bij maatregelen in strijd met huidige bestemmingen

6-8 maanden

Aanlegvergunning

Gemeente(n)

Aanvragen voor werken waarvoor een aanlegvergunningstelsel is opgenomen in het bestemmingsplan

8-16 weken

Melding in het kader van de Boswet

Provincie

Bij kappen bosopstanden en laanbomen

1 maand

Kapvergunning

Gemeente(n)

Aanvragen bij het kappen van bomen volgens gemeentelijke kap/ bomenvergunning. De kapvergunning is 1 jaar geldig

1-3 maanden

Vergunning Wet milieubeheer

Gemeente (n) (afhankelijk van omvang ontgraving)

Voor de ontgrondings-activiteiten kan een Wm-vergunning vereist zijn, bijv. voor langdurige tijdelijke opslag van grond

6 maanden

Ontgrondingsvergunning

Provincie

Noodzakelijk bij ontgronding

6 maanden

Ontheffing Keur

Waterschap

Bij werkzaamheden binnen een door de keur van het waterschap beschermde zone of waterkering

8 weken

Bouwvergunning

Gemeente(n)

Bij bouw constructies als vlonderpad en kunstwerken

8 weken

Besluit Bodemkwaliteit

Gemeente(n)

Bij hergebruik vrijkomende grond

8 weken

Ontheffing Flora- en faunawet

Ministerie van EZ

Bij negatieve gevolgen voor in de wet genoemde flora en fauna

3-6 maanden

Vergunning Natuurbeschermingswet

Provincie

Bij negatieve gevolgen voor beschermde gebieden en instandhoudingsdoelen

3–6 maanden

Verdrag van Malta

Provincie

Bij verstoring archeologische waarden meldingsplicht


19

Colofon Dit rapport is een uitgave van de Bestuurscommissie Dwingelderveld, maart 2014.

Correspondentieadres: Dienst Landelijk Gebied Postbus 30027 9700 RM Groningen Telefoon: (050) 317 8500

Productie: Dienst Landelijk Gebied Redactie: Henk van den Brink, Noordwolde (Gn) Foto’s: Albert Henckel, Jaap van Roon Druk: Koninklijke van Gorcum, Assen


Inrichtingsplan Spier - Moraine

Recommend Documents