Innoveren in de schoolorganisatie PM 9 maart 2012
Ben van der Hilst
Een optimistische start… • 90% van de innovatie-energie in het onderwijs leidt tot niets.. • 10% van de innovatie-energie leidt tot systeemveranderingen.. • Van de systeemveranderingen leidt 10% tot verbeteren van het leren van leerlingen.. • Van de verbeteringen in het leren leidt …% tot verbeterde resultaten…
Veranderproces
Systeemverandering
Leren
Resultaten
achtergrond- en sturingsdomeinen
schoolorganisatie
school onderwijslogistiek
omgeving
visie, ROC-plan
‘veranderaar’
personeel
Leren van studenten
facilitair wet- en
resultaten
regelgeving
cultuur feedback
Staande organisatie Structuur Project organisatie Veranderingsproces Proces
Eigen competenties
Communicatie
leren van leerling
didaktiek leren van leerling
logistiek didaktiek leren van leerling
arbeidsorganisatie logistiek didaktiek leren van leerling
regionaal arbeidsorganisatie logistiek didaktiek leren van leerling
nationaal regionaal arbeidsorganisatie logistiek didaktiek leren van leerling
nationaal regionaal arbeidsorganisatie logistiek didaktiek leren van leerling
onderwijsleerproces
• Te vaak verstoort (in plaats van faciliteert) de logistiek de goede bedoelingen van het onderwijsleerproces
nationaal regionaal arbeidsorganisatie logistiek didaktiek leren van leerling
nationaal arbeidsorganisatie
regionaal didaktiek leren van leerling
logistiek
de arbeidsorganisatie als lerende organisatie
Lerende organisatie • Organisatie die adequaat en tijdig kan reageren op interne en externe veranderingen • Organisatie waarbij individueel leren, teamleren en organisatieleren direct aan elkaar gekoppeld zijn • Organisatie waar leren, kwaliteitszorg en veranderen gekoppeld zijn in één proces
Veranderen, verbeteren of leren? • PDCA cyclus (nadruk op plannen maken als start en het checken van resultaat) • Leercirkel voor PLG (veranderen (=verbeteren) is resultaat van leren en leren start bij huidige praktijk)
organogram • Industriële model • Ernst Marx (1976): matrix organisatie • Senge/ Schwieringa (vanaf 1990): lerende organisatie
Industriële model
strategisch
tactisch
operationeel
Dit model is niet ingericht op leren, maar op uitvoeren
matrixmodel Klas 1
Klas 2
Klas 3
Sectie 1 Sectie 2 Sectie 3 Sectie 4
(Ernst Marx, 1976)
Klas 4
Lerende organisatie • Organisatie die adequaat en tijdig kan reageren op interne en externe veranderingen • Organisatie waarbij individueel leren, teamleren en organisatieleren direct aan elkaar gekoppeld zijn • Organisatie waar leren, kwaliteitszorg en veranderen gekoppeld zijn in één proces
Het industriële model of de netwerkorganisatie strategisch
tactisch
leerwegeenheid
operationeel
expertgroepen
didac,sche vaardigheden
60 %
jaren ervaring
5
10
(van der Grift, 2010)
De uitdaging:
60 %
jaren ervaring
5
10
Waar wordt geleerd? • • • •
Op de werkplek (van de docent!) In het team In de school of afdeling In de scholengemeenschap (bijv ROC breed) • Extern (opleidingen, cursussen, etc) In een lerende organisatie worden deze typen leren zo veel mogelijk met elkaar verbonden
• Het meeste leerrendement mag verwacht worden van de combinatie van werkplekleren en teamleren
• Dat betekent dat een goede teamstructuur noodzakelijk is
data verzamelen
leren van leerlingen
performance van docent
besluiten
reflecteren
leercirkel voor PLG
conceptualiseren
1.verbeteren 2.veranderen 3.innoveren
onderzoek
onderzoek
data verzamelen
leren van leerlingen
performance van docent
reflecteren
leercirkel voor PLG
conceptualiseren onderzoek
besluiten
1.verbeteren 2.veranderen 3.innoveren onderzoek
leerstoornissen • gefragmenteerd of verdeeld actorschap (duidt op verkeerde organisatiestructuur) • competentie-leren ipv performanceleren • niet goed doorlopen van de leercirkel
innovatiesysteem • Systeem van (gekoppelde) actoren en processen die bepalen of er inventies zijn en of een inventie leidt tot een innovatie • De organisatiestructuur (organogram) van een school is een cruciale factor van het innovatiesysteem
• De toekomst van het MBO ligt in handen van de nieuwe meesters • Succes daarbij!
