Slim innoveren in de landbouw: Hoe netwerken? Evelien Lambrecht, Universiteit Gent
Hoe organiseer ik de afzet van mijn miscanthus? 15 december 2015 Blauwe Stap - Herent
1
Deel I: Toelichting IWT-project “Slim innoveren in de landbouw: Hoe netwerken”
2
Slim innoveren in de landbouw – Hoe netwerken? Doel:
Innovatie stimuleren in de Vlaamse landbouw via netwerking
Hoe:
Opmaak van een toolbox voor netwerking: bundeling van praktische tips, tools en handige instrumenten en contacten in een boekje
Begeleiding opstart netwerk in hennep
Bijstand en opvolging opstart netwerk in miscanthussector en oprichting PO in melkveehouderij
Wie:
UGent, Vakgroep landbouweconomie
ILVO, Eenheid Landbouw en Maatschappij 3
Slim innoveren in de landbouw – Hoe netwerken? Duurtijd:
1/10/2014 – 30/09/2016
Financiering:
90% IWT (Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie)
10% cofinanciering
Partners:
PCG, Inagro, ILVO plant, Boerenbond, Goed ter Deurhout, Versele Laga, GrowAbric
4
Toolbox Een instrument voor landbouwers om hun innovatief idee te vermarkten via netwerking Wat is netwerking en hoe draagt het bij aan innovatie?
Netwerk
geheel van relaties via dewelke ondernemingen kennis verkrijgen, verwerken en omzetten in een voordeel voor het bedrijf
Voordelen
visie vormen voor het bedrijf (bedrijfsrondgang)
vangnet aankomende veranderingen, opportuniteiten herkennen, tijdig innovatieve aanpassingen doorvoeren
technisch-productieve, bedrijfseconomische of marktgerichte kennisverwerving
feedback-kanaal over haalbaarheid innovaties
doorbreken van verankerde routines
…
Variërende belangen:
tegengestelde belangen (vb. de verticale keten)
versterken van gedeelde belangen
5
Toolbox Focus toolbox
Niet:
netwerken voor het vormen van visie of verwerven van inzichten, verkrijgen ideeën, door bv. aansluiting bij bestaand netwerk
product- of procesinnovaties
Wel:
innovatieve ideeën al aanwezig zijn, nog op zoek naar netwerkpartners
systeeminnovaties waarbij verschillende schakels in de keten tot een gezamenlijk, schakeloverschrijdend businessplan willen komen 6
Toolbox Waarom voor landbouwers?
Liberalisering en mondialisering - veranderende marktomstandigheden
Continue druk om bedrijfsvoering aan te passen en te innoveren om te overleven
Netwerking als strategie om tot innovatie te komen
Ervaren heel wat uitdagingen bij netwerking zoals:
7
Toolbox Uitdagingen voor netwerking Algemeen
investering tijd en inspanningen screening potentiele partners
relaties met partijen met verschillende mentaliteit beheren
voordelen op een gepaste manier verdelen onder partners
omgaan met potentieel verlies van de controle over innovatieproces en resultaten
capaciteiten om relaties binnen en buiten het bedrijf te beheren
capaciteiten om opgevangen informatie op een succesvolle manier om te zetten
Specifiek voor landbouw
traditionele idee van innovatie: veelal ontwikkeld buiten landbouwbedrijf
beperkte marktmacht
nasleep GLB
=> Heel wat ideeën ten onrechte aan de kant geschoven 8
De gevalstudies
Hennep – miscanthus – melkveehouderij
9
Waarom hennep, miscanthus en melkveehouderij?
kiemen voor innovatieproces liggen er reeds, pioniersgebeuren aanwezig
Hennep en miscanthus (verticaal netwerk)
Heel wat kennis omtrent teelt
Heel wat interesse in teelt, zowel landbouwers als verwerkers
Probleem om keten op te richten
Melkveehouderij (horizontaal netwerk)
Afschaffing quotum in 2015
Ondersteuning EU via mogelijkheid oprichting PO
heel wat vragen rond werking, concrete invulling, taakverdeling, financieringen en organisatie van de PO’s
10
Rol Ugent binnen case miscanthus
Aanleiding: afgelopen onderzoeksproject UGENT-ILVO “Netwerken als katalysator voor innovatie in de land- en tuinbouwsector”
Vastgestelde interesse in teelt van miscanthus
Expertise in analyse en management van netwerken en ketens
Netwerkvorming stimuleren tussen producenten onderling en met afnemers
Werkgroep in maart 2015: ‘Mogelijkheden voor de teelt van hennep en miscanthus in Vlaanderen’
Hulp bij organisatie werkgroep dec 2015: ‘Hoe organiseer ik de afzet van mijn miscanthus?’
11
Vragen?
Evelien Lambrecht
[email protected] - Tel.: 09 264 59 30 Universiteit Gent, Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Divisie Agrifood Marketing en Ketenmanagement Coupure links 653 B-9000 Gent, Belgium 12
13
Deel II: Wat zijn de mogelijkheden om samen te werken voor de afzet van miscanthus? Zijn er succesvolle praktijkvoorbeelden in vergelijkbare sectoren?
14
Iedereen hoopt op een makkelijk traject naar de markt
Bron: Departement Landbouw en Visserij, 2014
15
Dit heeft de realiteit in petto
16
Samenwerking
Productie en dienstverlening groter, flexibeler, sneller, efficiënter, gevarieerder, slimmer, professioneler en/of origineler maken
Omgaan met veranderingen, uitdagingen, bedreigingen
Operationeel niveau of vanuit tactisch strategisch oogpunt
Bescheiden operationele samenwerking kan gaandeweg uitgroeien tot samenwerking in formele organisatie
Voordelen situeren zich dus voornamelijk op drie vlakken:
Bron: Departement Landbouw en Visserij, 2013
17
Sterke focus op samenwerking in beleid
Europa:
Creëert ruimte voor producentenorganisaties (PO) en brancheorganisatie (BO) in nieuw GLB
Instrument om weerstand te bieden aan moeilijke marktomstandigheden
Vlaanderen:
Vlaamse regering wil coöperatieve dynamiek in Vlaanderen versnellen
Lange termijnbenadering van coöperatie is extra waardevol in economisch moeilijkere tijden
18
Samenwerking in een coöperatie Een coöperatie is… “… een autonome organisatie van personen die zich vrijwillig verenigen om hun gemeenschappelijke economische, sociale en culturele behoeften en ambities te behartigen door middel van een onderneming waarvan ze samen eigenaar zijn en die ze democratisch controleren (ICA, 1995)”
Bron: Coopburo, 2014
Belangrijk: participatie! Geen passief lidmaatschap
19
Erkenning van producenten (PO)- en brancheorganisatie (B0)
Coöperatie is niet meteen PO
Erkenning biedt startsteun + aantal uitzonderingen op wet van mededinging
Voor miscanthus kan geen erkenning aangevraagd worden
20
Focus van coöperatie
Traditioneel: Maximaal volume verhandelen om onderhandelingsmacht en schaalgrootte op peil te houden
Nu: Meer focus op volume dat kan verhandeld, verwerkt én rendabel verkocht worden
Element planning in productie
Creatie van gedeelde toegevoegde waarde
Bron: Departement Landbouw en Visserij, 2013
21
Voordelen samenwerking in afzetcoöperaties
22
Bron: Departement Landbouw en Visserij, 2013
Grote coöperaties
23
Kan ook op kleinere schaal…
24
Belchanvre
25
Organic Goatmilk coöperatie
26
VOC: Verenigde Onafhankelijke Champignontelers
40-tal champignontelers uit BE en NL
Kortste en snelste manier van verhandelen
Kwaliteit: gesloten koude keten
27
English hops
Engelse coöperatieve van hoptelers: English hops Ltd/Botanix (http://www.botanix.co.uk/).
Vlaamse hoptelers hebben zich daar ook aangesloten…
29
… of groeien vanuit een losser samenwerkingsverband zoals…
30
Vlaams initiatief rond vermarkting hennep Online platform
31
Een Frans initiatief rond miscanthus
NovaBiom: staat producenten bij die miscanthus willen telen en legt contacten met consumenten en afnemers die op zoek zijn naar stabiel aanbod van biomassa-producten
Onderzoek naar beste kwaliteit rizomen
Bijstand bij het planten
Zoekt producenten in omgeving van de vraag
Plantte meer dan 2.000 ha in Europa sinds 2006
Capaciteit aanplant van meer dan 1.000 ha per jaar
http://www.novabiom.com/fr/ 32
Belgisch initiatief rond vermarkting miscanthus
Online marktplaats
Olivier Baudry – kijken voor samenwerking
33
TOT SLOT
34
Samenwerking zal bijna altijd nadelen hebben, maar niet samenwerken ook
Belang van een goede organisatiestructuur! 35
Zelfevaluatie: durf kritisch naar jezelf te kijken
Doel : SAMEN beter worden
36
Denk niet in problemen…
37
Denk in mogelijkheden
38
Bedankt voor uw aandacht!
[email protected] - Tel.: 09 264 59 30 Universiteit Gent, Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen 39
Referenties
Studienamiddag PO 4/12/2014 – Concreet aan de slag. Lieve Jacobs, Coopburo,
Studienamiddag PO 4/2/2014 – Wettelijk kader. Guy Lambrechts, Departement Landbouw en Visserij
Coöperaties en producentenorganisaties, een doorlichting, Departement Landbouw en Visserij, 2013
40
