Innovatie architectuur

Innovatie architectuur Game shift on Enterprise Architecture Pascal Huijbers Hoe visie en uitvoering te verbeteren en IT te stroomlijnen met behulp van business demands en business models.

Ontwikkeling van de enterprise architectuur Terwijl de complexiteit van de veranderende wereld en economie waarin we leven langzaam doordringt tot onze dagelijkse werkzaamheden, wordt steeds duidelijker dat het managen van complexiteit, samenhang, flexibiliteit en innovatievermogen een belangrijke uitdaging wordt voor de komende decennia. Vanuit een industriële ‘era’ zijn we terechtgekomen in een informatie ‘era’. De opkomst van technologie en technologische mogelijkheden is enorm sterk en leidt tot verandering in de business en business modellen. Sociale media, digitalisering, kennis on the web, digitale gegevensuitwisseling, entertainment, e-commerce/e-government en het nieuwe “mobiel” werken leiden tot vraagstukken en mogelijkheden voor organisaties tot het ontwikkelen van nieuwe producten, het ontwikkelen en doorvoeren van innovaties en het slimmer, beter en sneller organiseren van de business. Terwijl de basis infrastructuur meer een commodity wordt leveren de toepassingen op ICT nieuwe mogelijkheden. De digitale wereld geeft hierdoor mogelijkheden en uitdagingen die enige jaren geleden nog onbekend waren en waarop de antwoorden complexer en vluchtiger worden. De trend van versnelling van verandering zet zich steeds sterker door. En voor de afzienbare toekomst ziet het er naar uit dat dit een blijvend thema is. De aanpakken van vroeger leiden tot frictie bij de uitdagingen van nu. Disciplines die zijn ontstaan vanuit de noodzaak tot controle zijn zoekende naar hun nieuwe rol en taak in deze verandering.

Uit de praktijk Graag neem ik u mee in het verhaal van dhr reuter. Reuter is CEO bij een top100 organisatie en heeft tijdens de crisis een pad uitgestippeld met de executive committee om ondanks het dalende vertrouwen van de consumenten in zijn sector toch een stijging van de winst met 10% af te geven. Daarnaast breidt de organisatie zijn activiteiten uit in een groot buurland en zoekt naar een marktpenetratie van 30%. De aanpak wordt geconcretiseerd in zijn executive board naar KPI's voor de verschillende bedrijfsonderdelen. De CIO die onderdeel vormt van de executive board en tevens participant bij het strategieproces is hierbij verantwoordelijk als enabler en moet ervoor zorgen dat de IT blijft draaien ondanks alle veranderingen. Daarnaast zal er een kostenbesparing moeten worden doorgevoerd om financiën ten behoeve van de uitbreidingsoperatie gedeeltelijk te kunnen financieren en de balans op orde te krijgen. Hoe krijgt hij zijn IT organisatie afgestemd

www.via-nova-architectura.org

October 2006

1

op deze ontwikkelingen en hoe zorgt hij ervoor dat hij de innovatiekracht van zijn organisatie vergroot door de juiste inzet van informatie en ICT.

De rol van Enterprise Architectuur verandert Enterprise architectuur (EA)is in potentie een manier om richting te geven aan veranderingen d.m.v. sturende principes en modellen op zowel bedrijfskundig-, informatiekundig- als op de ICT-gebied. Van oudsher kent EA een "blauwe" benadering met de nadruk op modellen, structuren, harde richtlijnen en blauwdrukken. Hierdoor heeft het in een aantal organisaties een negatieve connotatie; het zou vertragend werken en past niet goed genoeg op de actuele behoefte en vragen. De algemene perceptie is inmiddels wel dat deze aanpak (vaak) niet meer past en dat er een nadruk moet komen op een meer dynamische architectuur die incrementeel ontwikkeld kan worden en kan meebewegen met de behoefte en de veranderingen. Toch is ook dit niet voldoende. Enterprise architectuur is zoekende naar haar rol. Enterprise architecten voelen de druk voor aansluiting op de werkelijke bedrijfsbehoefte maar leggen het contact moeizaam. De struggle die architectuur doormaakt lijkt hierbij sterk op die van CIO. Van een ICT-gerichte aanpak moet de architectuur zich gaan richten op het mede vormgeven van de strategie en op het enablen van de organisatie voor het realiseren van de strategie. De bedrijfsarchitect krijgt hierbij in toenemende mate de rol van rechterhand van de business directeur en de enterprise architect als rechterhand van de CIO. Bij Innovatieve organisaties vervult de CIO deze rol zelf of kent hij een nauwe relatie met zijn architect.

IT ontwikkeling is overal Bekruipt u nooit het gevoel dat we in een constante verandering zitten waarbij elke stap die we nemen de volgende dag al weer normaal lijkt. Kunt u zich nog voorstellen dat u uw dagelijkse werkzaamheden uitvoert zonder een laptop, PC, email of internet? Kunt u zich nog voorstellen dat u uw belastingaangifte op papier moet doen? Kunt u zich nog voorstellen dat u overboekingen moet doen door middel van een acceptgiro?

De volgende stap: Innovatie Architectuur De doorontwikkeling van de Enterprise architectuur discipline is niet meer te vatten in de bestaande aanpakken en uitgangspunten. Dit is dan ook de reden voor een uitbreiding van de huidige enterprise architectuur aanpak naar een "Innovatie Architectuur". In dit artikel zal worden ingegaan op de concepten van Innovatie architectuur en zal de kern worden neergezet van deze, zich ontwikkelende, discipline.

Kernconcepten Ten eerste: Innovatie Architectuur is een vervolgstap op Enterprise Architectuur. Het gooit niet de oude modellen en beelden weg maar bouwt hier op verder. De kern en aard van de activiteiten schuift echter door naar het (mede)vormgeven van de bedrijfsstrategie, innovatie, het enablen van de businessbehoefte en het alignen van de ICT voorzieningen en mogelijkheden op de business. Ten tweede kijkt Innovatie Architectuur ook naar de omgeving van de organisatie. Waar vroeger bijvoorbeeld een partnership met een concurrent of een leverancier voor de technischof informatie-architect min of meer een toevalligheid was, is de Innovatie Architect bij voorbaat gericht op onderzoek van de mogelijkheden voor waardecreatie door samenwerking tussen organisaties, of door nieuwe interacties tussen de organisatie en de veranderende omgeving. De omgeving heeft uiteraard ook betrekking op de snelle veranderingen in technologie, en de mogelijkheden die hieruit voortkomen. Ten derde brengt Innovatie Architectuur op systematische wijze de transactiekosten voor veranderingen in kaart, en geeft inzicht in de variabelen die hierop van invloed zijn. Hiermee levert IA een bijdrage aan de discussie over de business case voor iedere verandering. De


December 2011

2

Innovatie Architect heeft beter inzicht in de kosten voor veranderingen dan anderen en op de variabelen die hierop van invloed zijn, specifiek vanuit het IT domein. Innovatie Architectuur brengt daarnaast in de kern zowel het architectuur-, innovatie- en “design” denken in de boardroom. Het helpt met ontwerp-, creativiteit- en architectuurtechnieken het spel van innovatie te versterken en te enablen. Het biedt een bijdrage aan strategie ontwikkeling en een fundament voor strategie executie. Tenslotte veranderen het proces en de intensiteit. De tijd van het eens in de 3-5 jaar een strategie opstellen ligt achter ons. Ontwikkelingen vanuit diverse kanten geven ons de noodzaak tot constante vernieuwing en bijsturing naast de lijnen die vanuit de strategie gevolgd worden. De organisatie modelleert gezamenlijk haar toekomst op de verschillende bedrijfsdomeinen en specificeert haar spelregels voor het spel. De ontwikkeling en benadering van architectuur zal niet langer gericht zijn op huidige en toekomstige modellen maar op het begeleiden van ontwikkelingen binnen de organisatie. Hiermee wordt architectuur een enabler voor bedrijfsverandering en strategieexecutie. De spelers van architectuur zijn spelers uit de organisatie. De waakhond architect ontwikkelt zichzelf tot spelleider, enabler en impactor. Impactor staat hierbij voor de rol die in samenhang met andere veranderingen en met inzicht in de huidige situatie en stand van de techniek in kan schatten wat de mogelijkheden en onmogelijkheden zijn bij de keuze voor een specifieke strategie. Ook worden de kosten en risico’s bij de verschillende scenario’s in hoofdlijnen inzichtelijk gemaakt.

Samengestelde benadering Bij innovatie architectuur komen een aantal concrete verschillende disciplines logischerwijs samen. Het gaat hier om; •

Innovatie, ideeën creatie, participatie

•

Design denken, creativiteit, scenariodenken, ontwerpgericht denken

•

Patroonbenadering; hergebruik van patronen, herkennen van patronen

•

Enterprise Architectuur; inzicht, sturing en samenhang

•

Business modellen; Business Model Canvas, Strategic business case modelling

•

SeriousGaming; Storytelling, visualisatie, storyboarden.

Het doel van het samenbrengen van deze disciplines in Innovatie architectuur is om in snel veranderende complexe omgevingen, snel de juiste (strategische) beslissingen te kunnen nemen. En vervolgens om de organisatie in staat te stellen om snel consistente nieuwe werkelijkheden te creëren. Dit vraagt van architecten een nieuwe, uitgebreidere skill set en nog sterker dan voorheen het vermogen om zich te verplaatsen in de denkwijzen van andere disciplines. Ook de gehanteerde processen, technieken en modellen worden uitgebreid. De genoemde onderwerpen en ontwikkelingen vatten we samen in de term “innovatie architectuur” en is hierbij dus een samengestelde aanpak en mix van ontwikkelingen, bestaande en nieuwe stromingen. Innovatie architectuur sluit hierbij aan op de visie en strategie ontwikkeling van de organisatie en ‘enabled’ deze. Door inzicht in de huidige processen, producten en diensten portfolio, ICT voorzieningen en door inzicht in ontwikkelingen in technologie, markt, regelgeving en samenleving, ontstaat een beeld van mogelijkheden en opportunities die hieruit voortvloeien. Daarnaast levert IA instrumenten die het mogelijk maken om verschillende opportunities te zien vanuit verschillende invalshoeken. Zie het als een foto van de organisatie vanuit verschillende invalshoeken waarbij vanuit een strategie oogpunt vanuit die verschillende invalshoeken invulling kan worden gegeven aan een toekomstbeeld. Vragen die hierbij aan bod komen zijn bijvoorbeeld: Is het mogelijk de organisatie te kantelen of op te knippen, kunnen we onze ICT inzetten voor een andere aanpalende activiteit in de waardeketen. Of: kunnen we door het aangaan van partnerships nieuwe diensten aanbieden of nieuwe markten betreden?


December 2011

3

Uit de praktijk Een belangrijke doorbraak in de ontwikkeling van Yiggers was het aanbieden van een tankpas aan kleine ondernemers met een auto van de zaak. Yiggers heeft deze tankpas uitgebracht onder het label MKB-brandstof. Deze doorbraak is begonnen op een moment waarop Yiggers alleen nog maar bezig was met het aanbieden van mobiele- en vaste telefoon-abonnementen. De marktkennis van Yiggers zat in de telefonie, de organisatie draaide om telefonie. En ook heel belangrijk: de informatiesystemen van Yiggers waren gericht op het verwerken van informatiestromen voor het vervaardigen van telefoonrekeningen. De stap naar tankpassen was dus niet direct voor de hand liggend. De stap van de telefoon naar de tankpas heeft voor Yiggers echter een enorme versnelling teweeg gebracht – zowel in aantallen klanten als in omzet en winst. Er was sprake van een spectaculaire doorbraak. De omzet is na introductie van de tankpas vele malen achtereen verdubbeld en de winst steeg eveneens meerdere malen achtereen met meer dan 100%. Hieruit is een gezonde en winstgevende groeiversnelling voortgekomen. De doorbraak voor Yiggers is ontstaan vanuit het inzicht dat er een behoefte was in de markt. Maar minstens net zozeer door het inzicht dat er de mogelijkheid was om met de bestaande IT-systemen een geheel nieuwe markt met een geheel nieuwe dienst te betreden. Deze ontwikkelstap kostte slechts een paar kleine aanpassingen in de systemen van Yiggers, maar hij had nooit gezet kunnen worden zonder goed inzicht in de architectuur van de bestaande systemen en zonder een goed marketing inzicht. De informatiesystemen van Yiggers waren destijds natuurlijk niet uniek; er waren meer bedrijven waar je goedkope telefoonabonnementen kon krijgen. Maar de informatiesystemen waren wel een asset die Yiggers een positie gaven ten opzichte van anderen: niet iedereen kon de stap naar tankpassen net zo gemakkelijk maken als Yiggers. Hierbij kwam nog dat de informatiesystemen van Yiggers niet in eigen beheer waren, maar ondergebracht bij een softwarebedrijf in een Sourcing relatie. Hierdoor was het minder voor de hand liggend om te zien dat deze kans gemakkelijk kon worden gerealiseerd. Maar het was cruciaal. De doorbraak is echt ontstaan na slim nadenken; het gecombineerde inzicht in marketing, outsourcing relatie en IT-architectuur. Yiggers heeft 3 jaar op rij (2008, 2009 en 2010) één van de Nederlandse High Growth awards gewonnen. De ondernemer ziet zichzelf als Architect.

Strategie Bij Innovatie Architectuur wordt onderscheid gemaakt tussen de ontwikkeling van de visie en de realisatie (lees: executie) van deze visie. Innovatie Architectuur helpt bij ontwikkeling van de visie en geeft regie bij de realisatie.

Strategie ontwikkeling Bij het ontwikkelen van de strategie is de kernvraag wat de richting moet zijn van de organisatie. Innovatie Architectuur biedt verschillende instrumenten voor visie- en strategieontwikkeling die binnen de verschillende processen en methodieken ingepast kunnen worden. •

Architectuurbeeld en Perspectiefwisselingen. Bijdrage van Innovatie Architectuur aan de strategie ontwikkeling door het inzichtelijk maken *WAT* de organisatie aan resources in huis heeft. Veelal hebben alle betrokkenen bij het strategievormingsproces hierbij wel een beeld, maar het is een vraag hoe dit beeld tot stand gekomen is, en of dit beeld in het licht van de strategie-ontwikkeling het beeld is dat het meeste (of de beste) kansen biedt. En welke waarde-proposities hiermee mogelijk zijn (met kleine en grotere aanpassingen). De waarde van dit instrument ligt in het verkrijgen van een beter beeld en in het delen van inzichten met de overige disciplines die bijdragen aan de strategie-ontwikkeling. Door een gedeeld en veelzijdig gekleurd beeld van de huidige resources ontstaat ook een beter zicht op de kansen die vanuit de huidige situatie ontstaan. Voor een marketeer zijn bijvoorbeeld vaak de werking en de mogelijkheden van de beschikbare resources (bv. IT-voorzieningen) vergelijkbaar met een black-box.


December 2011

4

•

Cost-case: Bijdrage aan de strategie-ontwikkeling door inzicht te geven in impact, omvang van veranderingen, mogelijkheden en onmogelijkheden. Strategie ontwikkeling wil kijken naar de langere termijn, maar ondervindt hierbij vaak last van de onvoorspelbaarheid van de omstandigheden. 5 jaar vooruit kijken is voor veel Corporate Strategists een lastige uitdaging. Veelal is onvoldoende duidelijk waartoe de organisatie in staat is. Soms hebben veranderingen die klein lijken grote impact en zijn veranderingen die complex lijken relatief eenvoudig. Dit geeft de organisatie nieuwe mogelijkheden m.b.t. hun strategie en keuzes. Dit geldt zelfs nog in sterkere mate indien de organisatie in samenhang met de (snel veranderende) omgeving wordt bezien.

•

Enabling environment scan. Dit instrument geeft een extra invulling aan het strategieproces door 'enablers' aan te reiken. Enablers zijn bijvoorbeeld nieuwe technologieën of sociale ontwikkelingen. Of een combinatie hiervan (bijvoorbeeld sociale media). Deze scan dient ook marktontwikkelingen (klanten, concurrenten en leveranciers) en ontwikkelingen in wet en regelgeving aan te dragen, in samenhang met mogelijkheden vanuit de huidige bedrijfs-architectuur om hierop in te spelen (bijvoorbeeld partnerships, of ontwikkelen van social networks)

•

Scenario ontwikkeling: Daarnaast bekijkt de Innovatie Architect de concrete vertaling van strategie in mogelijke scenario's.

•

Ideation: In hoeverre kunt u vanuit uw executive team of strategie-ontwikkelingsteam open staan voor signalen uit uw organisatie of uit de omgeving van uw organisatie. In hoeverre laat u zich voeden door input vanuit de organisatie? Uw medewerkers hebben vaak (vanuit verschillende gezichtspunten) een beeld van de ontwikkelingen, de misvattingen en de kansen van uw organisatie. Geeft u door middel van een innovatie aanpak de mogelijkheid tot het structuren van deze input en het vertalen van deze input naar een strategie? Denk aan een mogelijkheid om door middel van een participatie of reflectieomgeving input te krijgen van uw medewerkers op uw organisatie en de door u te kiezen strategie. Het meedenken van uw medewerkers stimuleert hun organisatie betrokkenheid en levert waardevolle informatie. Informatie die u veelal vanuit de board maar beperkt kent of waar u een vanuit een andere gezichtspunt naar kijkt, met een blik en perceptie die beperkt is in zijn scope en omvang. Miste hierdoor Xerox niet jaren geleden de cruciale stap naar grafische schermen voor computergebruikers en liet zij Apple hierdoor niet inspringen in deze groeimarkt? Blindheid die vanuit de organisatie in zijn totaliteit niet bestaat en die verzameld moet worden zodat u kunt besluiten wat u hiermee gaat doen.

Strategie executie Business modellen Innovatie architectuur is zoals eerder benoemd, daarnaast ook de enabler voor de executie van strategie. Om aansluiting te vinden op de bedrijfsbehoefte en het strategieproces is het cruciaal dat beide werelden, Business en IT, elkaar begrijpen. De methode voor aanhaking die hiervoor wordt gebruikt is de aanhaking op het niveau van business modellen. Business modellen beschrijven de kern van de richting van de organisatie en zijn bruikbaar als basis voor de bedrijfsinrichting en richting van de organisatie. Zij bieden hierbij houvast voor zowel management, marketing als architecten. Hiermee kan modelmatig invulling worden gegeven aan verschillende scenario's, mogelijkheden en de daarop passende bedrijfsmodellen. Bij Innovatie Architectuur bieden business modellen een beschrijving op hoog abstract niveau, en daarmee een startpunt voor uitwerking op dieper liggende lagen. De kern van strategie executie met gebruik van business modellen is in eerste instantie dat naar een breed palet van toekomstige business modellen wordt gekeken – uiteraard een palet waarin vooral of uitsluitend modellen met een positieve business case zitten. De toekomstige IT (of informatievoorziening) dient de grootste gemene deler van het geselecteerde palet te bestrijken, en de flexibiliteit (adapiviteit, agility?) te hebben om snel tot invulling van de dan gewenste business modellen te kunnen worden uitgebouwd.


December 2011

5

In de kern vervult innovatie architectuur hiermee de bedrijfsarchitectuur zoals we deze kennen in de terminologie van de architectuurdiscipline. Innovatie architectuur richt zich echter met name op de visie ontwikkeling en keuzes. Hiermee creëert het de business context en de richting die doorgevoerd zal moeten gaan worden in de organisatie. Bij voorkeur gevoed door de mogelijkheden, onmogelijkheden en kansen vanuit de huidige inrichting. Maar daarnaast ook door inzicht te geven op verschillende manieren hoe naar de huidige organisatie en de veranderingen kan worden gekeken. Dit kan vanuit disciplines zoals marketing leiden tot nieuwe mogelijkheden, nieuwe business en daarbij een nieuw aanvullend of aangepast business model.

Executeerbaarheid De tweede is de vraag of de gekozen strategie executeerbaar is en of de organisatie deze verandering kan dragen. Immers beter een mindere strategie die realiseerbaar is dan een zeer goede strategie die niet haalbaar blijkt. Om de realiseerbaarheid te kunnen bepalen moeten impactanalyses worden gedaan, scenario's worden doordacht, risico's worden ingeschat, afhankelijkheden worden gedefinieerd, projectplannen en aanpakken worden opgezet en besturing hiervoor worden opgezet. Deze vraag kan alleen worden beantwoord vanuit een holistische blik gezien vanuit verschillende aspecten: cultuur, veranderingsbereidheid, verandermogelijkheid van de inrichting etc. Hierbij blijft de vraag "hoe" u weet welke afhankelijkheden er eigenlijk zijn; wat de impact van de verandering is en wat er eigenlijk hierdoor in uw organisatie verandert. Hoe weet u welke processen u heeft, wat de gemeenschappelijke componenten hiervan zijn, maar ook of uw informatievoorziening uw strategie wel ondersteunt? Deze innovatieaanpak inclusief participatie van enterprise architectuur helpt u een ontwikkeling in te zetten die de verandering mogelijk maakt. Het geeft daarnaast de basis die nodig is voor de executie van uw strategie en de allignment van de organisatie op uw strategie, inclusief allignment van de IT organisatie.

Uit de praktijk In 2000 heeft Bill Gates tijdens de keynote van de CES in Las Vegas de komst van de tablet computer aangekondigd. In 2010 kunnen we vaststellen dat dit een uitstekende strategische uitspraak is geweest. Alleen heeft Microsoft de uitvoering hiervan niet kunnen waarmaken. Microsoft heeft jarenlang geïnvesteerd in functies binnen het Windows OS die de tablet computer zouden moeten ondersteunen. Tevergeefs, want de tablet computer heeft tussen 2000 en 2010 jarenlang een marginaal bestaan geleid. In februari 2010 heeft Steve Jobs van concurrent Apple tijdens een keynote wederom de tablet aangekondigd. Het verschil is dat Apple de tablet strategie toen wel kon uitvoeren. Apple heeft er in 2010 meer dan 10 miljoen verkocht. Het verschil zat er in dat Apple de juiste mensen en middelen (o.a. appstore, iOS en touch interface, mindset bij klanten) had. En uiteraard dat Steve Jobs op briljante wijze de visie heeft weten te vertalen in een werkend apparaat. Is het voor Microsoft destijds de verkeerde strategische keuze geweest? Achteraf gemakkelijk, maar destijds veel moeilijker te zeggen, soms hoort mislukken ook gewoon bij ondernemen.

Rol van de CIO De rol van de CIO en van de executive board hierbij is cruciaal. De CIO kan in deze veranderlijke tijden de aanjager worden van de innovatie. Dit doordat zijn verantwoordelijkheid gaat over Informatie. Informatie die cruciaal is voor het slagen van de organisatie. Zijn initiatief en slagen op dit vlak zal cruciaal worden voor de uitvulling van zijn rol. Niet meer enkel het laten draaien van de huidige systemen of het ondersteunen van concrete businessprojecten met ICT personeel maar daadwerkelijk "Informatie" en de "Informatievoorziening" gaan inzetten in het voordeel van de organisatie. Zijn rol is hierdoor uitdagend en complex. Innovatie architectuur is hierbij cruciaal voor zijn slagen. De groei van IT architectuur naar Enterprise Architectuur naar Innovatie Architectuur is daarbij gelijk aan de ontwikkeling van de CIO. Is deze rol immers ook niet gegroeid van IT


December 2011

6

directeur, naar IV directeur naar CIO? Wordt de rol hierbij langzamerhand ook niet een rol die breder gaat dan het " in de lucht houden van ICT" maar wordt de veranderondersteuning en het opereren als een strateeg hierbij niet steeds belangrijker? Architectuur is hierbij de rechterhand van de CIO, ter ondersteuning van zijn werkzaamheden en ter versterking van zijn brede aanpak en blik. Architectuur kent hierbij dezelfde strubbelingen als de CIO m.b.t. de relatie tot de business. De uitdagingen zijn gelijk.

Implementatie Na het definiëren/ontwikkelen van deze context zal hier worden ingegaan op de concrete invulling en aansluiting op enterprise architectuur. De instrumenten zijn onder te verdelen in instrumenten voor; 1. ondersteuning van het strategieproces 2. de impactbepaling en risicoanalyse 3. het sturen op de inrichting van de organisatie (bedrijfsview) 4. het sturen op de informatievoorziening (informatie view) 5. het sturen op de applicaties en infrastructuur (applicatie en technologie view) 6. aansturing van veranderingen en projecten. De aanpak van architectuur kan als volgt worden gekarakteriseerd; “Geen blueprint maar een richting, sturend en evoluerend tijdens de reis” De aanpak heeft de kenmerken van een expeditie en niet van een georganiseerde rondreis. Dat betekent dat de deelnemers aan de expeditie weten waar ze naar toe willen maar niet exact weten wat hen te wachten staat, zelf gaandeweg paden moeten banen en zelf aan de basis van het succes van het bepalen van het eindresultaat staan. Dat in tegenstelling tot de rondreis waarbij route, tempo en bestemming vooraf precies vaststaan en de deelnemers zelf nauwelijks invloed hebben. Bij de expeditie wordt verwacht dat de deelnemers lef en inzet tonen en bereid zijn tot samenwerking. Bij de rondreis hoeven de deelnemers niet zoveel te doen en hebben ze hun ogen gericht op de reisleider. Het pad van de expeditie wordt niet vooraf strak gedefinieerd maar de contouren van de richting zijn duidelijk. Voorafgaand aan elke week, maar ook elke dag wordt een ‘plan de campagne’ gemaakt om in veranderende context (het weer) en de verandercapaciteit (gesteldheid deelnemers) en ambitie (doelstellingen) de juiste stappen in de juiste richting te nemen. Soms niet de kortste en snelste weg maar wel de veiligste en soms de snelste, meest steile route. De gids (architect) is stimulerend, faciliterend en activerend. Discussies zijn concreet en praktisch en sluiten aan bij actuele ontwikkelingen. Fundamentele discussies worden voorafgaand aan de reis bediscussieerd, worden tijdens de expeditie concreet ingevuld en worden na een expeditie geëvalueerd, als leerpunten voor een volgende expeditie. Hierdoor gelden de volgende regels voor het “Werken onder Architectuur”. •

Geen blauwdruk maar richtinggevende principes en modellen;

•

Stapsgewijs veranderen. Denk Groot, realiseer klein en snel;

•

Architectuur voor projecten wordt gerealiseerd in een Project Start Architectuur;

•

Just in Time en Just Enough Architectuur;

•

Geen theoretische beschouwingen maar concrete architectuur voor lopende en actuele ontwikkelingen;

•

Een stimulerende, faciliterende, activerende rol van de architecten;


December 2011

7

•

Daadkracht door betrokkenheid bij de CIO, het hoger IT en business management en concrete projecten.

Figuur 1 De drie waves Bij innovatie architectuur onderscheiden we 4 stappen; •

De strategie en context (bedrijfs architectuur - context)

•

Organisatie (bedrijfsarchitectuur – executie)

•

Informatie (informatie architectuur)

•

Techniek (technische architectuur)

De context beschrijft de context die gerealiseerd moet worden of waar ondersteuning in nodig is (het innovatie proces). De bedrijfsarchitectuur is het eerste niveau van executie dat deze context realiseert. De volgende twee stappen zijn de informatiearchitectuur en de technische architectuur die inzicht geven in de informatiesystemen en gegevens(uitwisseling) en vervolgens de applicaties, systemen en verbindingen.

De drie waves Zoals in Figuur 1 is weergegeven ontwikkelt architectuur zich in een aantal golfbewegingen. Dit is ook vaak de manier en de volgorde waarop het werken onder architectuur wordt geïntroduceerd binnen organisaties. Wave 1 richt zich op het introduceren van technische architectuur. De focus ligt hierbij veelal op efficiency, standaardisatie en kostenbesparing. Wave 2 introduceert de integrale focus op bedrijfsarchitectuur, informatiearchitectuur en technische architectuur en voegt hierbij dus de integrale focus op de organisatie, processen, informatiesystemen en gegevens(uitwisseling) toe. Dit is momenteel de focus van Enterprise Architectuur zoals die veelal (steeds meer) wordt nagestreefd.


December 2011

8

De 3e wave plaatst architectuur in de context van het innovatieproces en maakt architectuur een enabler voor ontwikkelingen en veranderingen van de organisatie. Het voegt de ondersteuning in de context van bedrijfsarchitectuur toe aan Enterprise Architectuur. Deze stap maakt van Enterprise architectuur een instrument dat ondersteuning biedt en aanvulling geeft aan het ontwikkelen van strategie, het innoveren en de grip op verandering. Daarnaast geeft het instrumenten die bestuurders een beetje een ‘architectenbril’ geven bij het maken van keuzes en het nemen van beslissingen. Door het gebruik van bedrijfsmodellen en innovatie technieken wordt in de context van ontwikkeling van richting en strategie optimaal aangesloten op de daadwerkelijke executie. Samengevat is er een brede ontwikkeling gaande waarin de rol van de CIO en Enterprise Architectuur strategischer van aard wordt en waarin de rol doorgroeit naar een ‘enabler’ van Innovatie. Wat wordt geleverd om business mogelijk te maken? Op het gebied van Enterprise Architectuur is een vervolgstap noodzakelijk. Innovatie architectuur is hierop het antwoord. Een vervolgartikel zal verder ingaan op de concrete invulling van dit concept.

Pascal Huijbers Strategic Consulting Alliance [email protected]


December 2011

9

Innovatie architectuur

Recommend Documents