Innova&es in de zorg voor pa&ënten met een erns&ge psychiatrische aandoening en verslaving: een blik op de toekomst Philippe Delespaul Sociale Verslavingszorg: Bruggenbouwers Gevraagd Ede, 12 juni 2013
bruggenbouwers gezocht
GGZ wordt hertekend huisarts
POH-‐GGZ VZ xx %
eerste lijns psychologen
Generalis&sche Basis GGZ 20 % Specialis&sche GGZ
EVIDENCE BASED PLANNEN (EPIDEMIOLOGIE)
Nemesis
5+%
Compar&menteringsmodel vd GGZ uit zorg
Schaduw Stoornissen (SS) 20%
in GGZ zorg
Stabilisa&e Groep (STA/DM) 1.25%
Basale Psychische Stoornissen (BAS) 2.5%
basale psychische stoornissen Delespaul (2011)
Erns&ge Psychi(atri)sche Stoornissen (EPA) 1.25%
Wat is EPA?
(EPA consensus defini&e)
• een erns&ge psychiatrische aandoening die zorg/ behandeling noodzakelijk maakt (≠ in symptoma&sche remissie); • en die erns&ge beperkingen in het sociaal en/of maatschappelijk func&oneren gee` (≠ in func&onele remissie); • en waarbij de beperking oorzaak en gevolg is van psychopathologie; • en niet van voorbijgaande aard is (structureel c.q. langdurig); • en waarbij gecoördineerde zorg van zorgnetwerken of professionals geïndiceerd is en noodzakelijk om het zorgplan te realiseren. Delespaul & Consensuswerkgroep EPA, 2013
Accentverschuiving EPA consensus • een erns&ge psychiatrische aandoening die zorg/ behandeling noodzakelijk maakt (≠ in symptoma&sche remissie); • en die erns&ge beperkingen in het sociaal en/of maatschappelijk func&oneren gee` (≠ in func&onele remissie); • en waarbij de beperking oorzaak en gevolg is van psychopathologie; • en niet van voorbijgaande aard is (structureel c.q. langdurig); • en waarbij gecoördineerde zorg van zorgnetwerken of professionals geïndiceerd is en noodzakelijk om het zorgplan te realiseren. Delespaul & Consensuswerkgroep EPA, 2013
EPA consensus (zorgprevalen&e)
EPA Zorgprevalentie (voor 2012)
GGZ
%
Aantal
• jeugd • volwassenen (referentie) • ouderen
4,6% 0,86% 6,0% 1,50% 3,4% 1,05%
31000 160000 26000
totaal EPA
5,0% 1,30%
217000
Delespaul & Consensuswerkgroep EPA, 2013
Diagnos&sch palet EPA
(blinde vlekken in de popula&e) 1,00 0,75 0,50 0,25 0,00
EPA
'common' disorders
Delespaul & Consensuswerkgroep EPA, 2013
diagnos&sch/co-‐morbide EPA pallet
Restgroep 30%
Verslaving 10% Bipolair/ depressie +Psychose 10%
Schizofrenie 31%
Psychose Spectrum 19%
Delespaul & Consensuswerkgroep EPA, 2013
ORGANIZATIE VAN DE GGZ 20(15)20
Organiza&e van de nieuwe GGZ huisarts wijkgeïntegreerde voorzieningen
POH-‐GGZ Generalis&sche Basis GGZ
Specialis&sche GGZ polikliniek programma’s (‘PsyQ’)
EPA programma’s (‘FACT’)
APZ
Organiza&e van de nieuwe GGZ 2020 huisarts POH-‐GGZ polikliniek programma’s (‘PsyQ’)
Generalis&sche Basis GGZ
Specialis&sche GGZ polikliniek programma’s (‘PsyQ’)
EPA programma’s (‘FACT’)
APZ
APZ
70%
Verslavings-‐ zorg
EPA ZORG
(TOEST VAN HET GGZ SYSTEEM)
What’s in a name? • wat zijn ingrediënten van goede (evidence based), maatschappelijk geïntegreerde EPA zorg? = FACT • wij doen geen FACT? = we willen geen op&male zorg leveren? strategie – PR – momentum – (niet ‘spliong’)
FACT in historisch perspec&ef -‐40 jaar bronnen (o.a TCL in Madison Wisc.)
ACT
-‐10 jaar start in Nederland
nu
IZ/FACT
2020
ambi&es van FACT de 1ste 10 jaar • alle EPA in zorg • opschalen mogelijk (als je FACT hebt, heb je geen ACT meer nodig) • ook (betere) evidence based zorg door EPA • geen verwijzing (tenzij naar de huisarts) • alle zorg wordt zelf verstrekt
totale FACT ‘uitrol’ • EPA (1.3% nederlanders) = 217000: behoe`e aan 1086 FACT teams (van 200 pa&ënten) • ‘Stoornis en Delict’ (raad voor Volksgezondheid & Zorg): 400(-‐500) FACT teams; goed voor 80000 pa&ënten; <40% van alle EPA
Waar blijven de overige EPA?
FACT teams behandelen de moeilijkste pa&ënten &jdens de moeilijkste momenten (van de ziektegeschiedenis)
= ook VZ (+DD); ook forensisch met een perspec&ef op verandering (niet enkel crisis management)
EPA: ‘Steeds onderweg… Naar nergens…’ (Richard Lamb, 1979)
EPA zorgop&malisa&e?
goede prognose/ behandelbaar
geneeskundige GGZ
slechte prognose/ onbehandel-‐ baar
WMO
triage
principes regionale covering (‘no one le` behind’) dimensionele diagnos&ek fase flexibele zorg vermaatschappelijkt/ wijkgeïntegreerd zorgbehoe`en bepaald door de uitgebreide triade (pa&ënt, hulpverlener –familie/maatschappij) • mondige pa&ënten • (de-‐)s&gma&sering • psychiatrisering en de-‐psychiatrisering • • • • •
Delespaul, Keet,…, 2013
fase model van zorg(organisa&e) FACT (opschalen)
1ste lijn (neerschalen)
waarom downschalen? • wel naar huisarts + POH-‐GGZ – specifieke fase gerichte zorgproducten
• niet naar generalis&sche basis GGZ – disease management; stabilisa&e,... – 1,5ste lijn GGZ (hybride construc&e ... – ongewenst) – daarvoor was FACT uitgevonden
waarom opschalen? • bij ‘crisis’ • bij &jdsgebonden behandelmogelijkheden – levensfase-‐gebonden • wat op 20 niet mogelijk is, kan misschien wel op 40?
– ziektefase-‐gebonden • wat in crisis onmogelijk is, is misschien mogelijk in remissie?
– moment-‐gebonden • ‘urgen&e’ door mo&verend moment, bijv. zwangerschap
FACT: oportuniteiten voor verandering bord opschaling ‘crisis’
CBT
FACT behandelepisode
DD
IPS etc...
trauma EMDR
asser&eve opvolging team
psycho opvolging educta&e
medica&e
FACT behandelepisode ziektegeschiedenis
ZORGINNOVATIE VOOR EPA PART 3: EB, DE WIJK EN DE PARTNERS
FACT = een sterk ‘niche’ product FACT is ‘here to stay’ FACT ≠ standaard pakket locale eviden&e: effec&ef & doelma&g (ROM) (niet via me-‐too EB/accredita&e) symptoma&sche remissie func&onele remissie (maatschappelijke par&cipa&e) persoonlijk herstel
forensisch
borderline PS
verslaving
eerste psychose
schizofrenie
verzuilde zorg –Type A
Specialis&sch FACT: een ‘shortlist’ • FACT voor psychoses/schizofrenie • FACT voor de rest van EPA • FACT voor eerste Psychose • FACT voor kinderen • FACT voor ouderen • Forensisch FACT • FACT voor verslaving • FACT voor refrac&eve depressies • FACT voor opname preven&e • FACT voor (borderline) persoonlijkheidsstoornissen • FACT voor au&sme (pervasieve ontwikkelingsstoornissen) • FACT voor mentaal handicapten (met gedragsproblemen) • …
EPA comorbiditeit is een ernst indicator EPA is complexe zorg interven&es zijn (niet vanzelfsprekend) sucessen het team moet haar deskundigheid op&maal inzeyen • wat vandaag niet werkt, kan morgen wel succesvol resultaat geven • • • •
‘op&male’ zorg • een sterk team experten – nu weggezet in diagnose-‐specifieke programma’s • psychose = asser&ef tegen verwaarlozong • eerste psychose = maatschappelijke par&cipa&e • verslaving = fase gerichte behandelingen/mo&va&e • borderline PS = rela&emanagement • au&sme = structureren • forensisch = risicotaxa&e
• disfunc&onele deskundigheid: EPA pa&ënten zijn niet een karikatuur van hun diagnose!
1ste lijns soma&sche zorg
1ste lijns (basis) GGZ
maatschappelijke par&cipa&e (WMO)
ambulante geneeskundige GGZ
ziekenhuis GGZ
verzuilde zorg Type B
schakelende partners in de wijk
schakelende partners in de wijk
defensief vs pro-‐ac&ef collabora&ef
Bedankt
fase-‐gerichte EPA zorg symptoma&sche remissie func&onele remissie persoonlijk herstel
FACT
FACT
ACT
ACT krisisinterven&e opname
opname
episode episode episode prodroom psychische ziektegeschiedenis &jd
herstel
