INLEIDING Marijke van Loon
Marijke van Loon is gespecialiseerd in het ontwikkelen van kleurontwerpen voor het in- en exterieur van de bebouwde omgeving. Onze essentie is dat wij met kleur bijdragen aan het menselijk welbevinden. Bij onze adviezen ligt het accent op de samenhang tussen kleur, vorm en materiaal. Dit alles is gebaseerd op functionele, praktische en esthetische eisen. Aandachtspunten zijn de wensen van de opdrachtgever, het beschikbare budget, de functie van het gebouw c.q. de ruimte, de bewoner c.q. de gebruiker, de architectuur, de bebouwde of natuurlijke omgeving, de belichting en technische aspecten. Marijke van Loon geeft ook: • • •
seminars en workshops over kleur les op de Nederlandse Kleurenschool sco (les op internet) over kleur (op verzoek van Wolters Noordhoff)
2
WAT IS NU EIGENLIJK EEN KLEURSPECIALIST? Marijke van Loon
Kleurspecialisatie heb je in veel vormen. Technisch zoals bijvoorbeeld de pigmentering van verf en dergelijke. Beeldend zoals voor gebouwen. En als je op kleuradvies gaat googelen zie je dat veruit de meeste zich gespecialiseerd hebben in kleding, imago styling en make up. Tot nu toe gaat het goed. Zolang eenieder zijn eigen specialisme beoefend komen we samen een heel eind. Maar soms willen mensen hun werkgebied wel uitbreiden en doen nog een extra cursus. Ze zijn dan allround en kunnen meerdere disciplines beoefenen. Denken ze. Je zou denken kleur is toch kleur nou en! Kleur is inderdaad kleur. Een eigenschap van het oppervlak om een bepaald deel van het opvallende licht terug te kaatsen. Echter make up kun je iedere dag verwijderen. Kleding kun je van dag tot dag wisselen en naar gelang de situatie zich voordoet aanpassen aan de gelegenheid. Bij een gebouw heb je echter maar gemiddeld eens in de twintig jaar een kleurwijziging. Ergo, het kleurontwerp voor een gebouw moet zich voegen bij de architectuur en het materiaal van de gevel. Dus trend is ondergeschikt aan stijl. Mijn onderzoek. Uit mijn onderzoek blijkt dat 80% van de mensen rustige kleuren prevaleren als men hier gedurende lange tijd mee geconfronteerd wordt. En twintig jaar is beste wel heel lang. Het studentenhuis aan de Leliestraat te Zwolle. Hier is weliswaar gekozen voor een in principe harmonisch kleurstelling, maar verder lijkt het meer op make up die je liever weer snel wil veranderen. De kleur geel is te dominant, teveel en te willekeurig aangebracht. Het blauw geeft de indruk van babyblauw. Een tint die op zich staat als je dit bekijkt tegen het robuuste stoere beton van de rest van de gevel. Bovendien is de kwantiteitsverhouding tussen de kleuren niet optimaal te noemen. Ik wil hier geen mening geven
3
over de kwaliteit van de architectuur, maar het wordt er door deze kleurstelling niet beter van, eerder het tegendeel.
“De kleuradviseur”. De ontwerper van dit complex is gespecialiseerd in kleding en make up. Heeft daarnaast nog een basiscursus gedaan voor in- en exterieur. Gezien het resultaat op de studentenflat denk ik dat ze zich beter op haar eerste discipline kan werpen. Gebouwen zijn niet geschikt voor make up.
4
DE PSYCHOLOGIE VAN KLEUR. DEEL 1. Marijke van Loon
De psychologische werking van kleur is gewoon wetenschap en kan dus ook wetenschappelijk onderbouwd worden. De theorie. Eigenlijk is de psychologische werking van kleur eenvoudig. Het is gebaseerd op de verschillende golflengtes van het elektromagnetisch spectrum. In dit spectrum bevinden zich bijvoorbeeld ook de radio-, radar-, magnetron- en röntgengolven. Slechts een klein deel van dit spectrum kunnen wij zien. Dit is het gedeelte tussen ongeveer 400 en 700 nanometer. Het gedeelte tussen ultraviolet en infrarood. 400 nanometer is meer kortgolvig licht dan 700 nanometer. Bij 700 nanometer zijn de golflengtes langer. Het verschil in de golflengtes bepaalt de kleur en dus de vorm van energie. De energie van kleur is op de hele wereld hetzelfde. Immer een c mineur klinkt in Azië ook als een c mineur. De golflengte is hetzelfde dus ook het resultaat van deze golflengte. De praktijk. In ons dagelijks leven dragen wij natuurlijk kleding en die heeft kleur. Natuurkundig zijn zwart en wit geen kleur, maar psychologisch natuurlijk wel. Nu is het zo dat veruit de meeste mensen kleur reactief dragen. Een voorbeeld. Ik heb een kennis die zijn partner was overleden. Hij heeft erg veel moeite gehad met zijn rouwproces. Laatst kwam hij bij mij langs en ik zei tegen hem: Volgens mij gaat het weer goed met je en heb je er weer zin in. Dat klopt was het antwoord, maar hoe weet jij dat? Dat kon ik zien aan zijn overhemd. Het was oranje met geel gestreept. Nu is dit natuurlijk maar een moment opname. Kleding wisselen we iedere dag en kunnen we aan onze stemming of behoefte aanpassen. Analyse. Ik maak ook psychologische kleuranalyses. Laatst was er een actrice die een beetje was vastgelopen en niet goed wist hoe dit kwam en wat te doen. Nu bleek dat zij heel veel violet lavendel droeg. Geel had ze wel gedragen, maar daar was ze mee gestopt. “O, dan denk ik dat ik wel weet wat er aan de hand is. Je bent je focus kwijt en je zit maar te dagdromen hoe het zou zijn als je beroemd zou zijn, maar je onderneemt niets.” Ze keek mij aan of ik helderziend was. Nu ben ik helemáál niet helderziend. Dit hoort bij de specifieke energie eigenschappen van violet. Nu is het zo dat elke kleur waardevol is. Echter net zoals alles in het leven heeft alles een positieve en een negatieve kant.
5
Welke kleur je ook draagt, iedere kleur is goed. Maar draag je heel vaak een bepaalde kleur dan ervaar je ook de negatieve energie van deze kleur.
Een kennis. Ik heb ook eens een analyse voor een kennis gemaakt. Een zeer kritisch bèta type van ongeveer veertig jaar. Bèta types zijn analyserend, realistisch, houden van cijfers en grafieken en zijn kritisch. Ik zag bij de analyse dat hij enkele jaren geleden ongeveer gedurende twee jaar de kleur bordeaux had gedragen. Toen kreeg ik natuurlijk een berg aan ‘rationele’ smoezen. Het was niet meer in de mode. Rood staat hem niet, enzovoorts. Nu is het grappige dat dit er allemaal helemaal niets mee te maken heeft. Je draagt gewoon de energie van de kleur die je op dat moment als prettig ervaart of nodig hebt. Toen ik hem vroeg of hij de jaren dat hij wel bordeaux droeg goed geld heeft verdiend moest hij wel toegeven dat dit zeer zeker het geval was. En weet je waarom? Kleur liegt niet! Je draagt onbewust de energie van de kleur die je in een bepaalde periode nodig hebt of uit wilt stralen. Uiteindelijk wilde hij wel graag een uitdraai van de analyse en het advies. Laatst belde hij mij om me te vertellen dat hij een rode trui heeft gekocht. Helemaal top! Het belang van de rode trui. Zoals ik al zei draagt bijna iedereen kleur reactief. Nu kun je kleur natuurlijk ook proactief dragen. Bij een analyse vraag ik ook altijd wat je graag zou willen bereiken of veranderen. Het dragen van de juiste kleurenergie helpt je hierbij. En zeg nu niet dat bijvoorbeeld geel jou niet staat. Iedereen kan elke kleur dragen. Wij kunnen tussen de vijf en tien miljoen kleuren zien. Dus van elke kleur is er een schier oneindige variatie. Je hoeft dan alleen nog maar de juiste tint te vinden die goed bij jou huid en haarkleur past. Een methode is om een kledingstuk langzaam vanuit borsthoogte omhoog te brengen en te kijken wat er met je gezicht gebeurt. Proactief kleur dragen. Ik ken iemand die als zij reist altijd bewust zwart draagt. Waarom? Gewoon omdat ze geen zin heeft in contact en graag met rust gelaten wil worden. Kleur kun je niet alleen dragen om bijvoorbeeld je beter te kunnen focussen op je doel, maar ook in specifieke situaties. Wat wil je uitstralen bij een bepaalde gelegenheid? Ga je bijvoorbeeld solliciteren. Welke kleuren draag je dan om de juiste nonverbale boodschap over te brengen. Nu zou het geweldig zijn als we hierop een eenduidig antwoord kunnen geven, maar hierin moet ik u helaas teleurstellen. Het ligt er maar helemaal aan naar welke functie u gaat solliciteren. Een werknemer op een financiële afdeling vraagt een andere outfit dan een medewerker op bijvoorbeeld een reclamebureau. Tot slot. Wat kan ik u dan wel adviseren? Ga eens na welke kleuren u draagt en in welke frequentie. Voeg voor de eerste drie maanden twee kleuren toe aan uw garderobe. Kijk daarna hoe het bevalt en verander of voeg nog eens twee kleuren toe. Waarom? Mensen die regelmatig wisselen van kleur zijn vaak evenwichtig en goed in balans. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar onze Maxima, Angela Merkel en Michelle Obama. Je kunt van ze vinden wat je wilt, maar het zijn stuk voor stuk sterke evenwichtige vrouwen.
6
DE PSYCHOLOGIE VAN KLEUR DEEL 2. Marijke van Loon
Zoals ik in mijn vorig blog al schreef heeft kleur een behoorlijke impact op ons bestaan. Kleur is ook het eerste wat je waarneemt. Deze informatie verwerken wij doorgaans onbewust, maar heeft wel veel impact op ons gedrag en emotie. Laat mij u in gedachten eens mee op reis nemen. En wel naar Afrika. Stelt u eens voor dat u zojuist bent ingestapt in het vliegtuig naar Afrika. De piloot komt de reizigers nog even welkom heten, maar draagt een biggetjes-roze uniform. Zou u dan nog even gerust zitten? En dan! Onderweg krijgt het toestel last van turbulentie. U wordt verzocht de veiligheidsriemen vast ta maken want het toestel schudt hevig. Wordt u al een beetje zenuwachtig? En wat denkt u van uw medepassagiers? Misschien een beetje paniekerig, of een beetje veel? Iedereen heeft immers die biggetjes-roze piloot op zijn netvlies. In Afrika. Afrika is natuurlijk een prachtig land. Zon, een prachtige natuur en veel kleur. Kortom veel om van te genieten. In de eerste dagen komt u helemaal tot rust en geniet met volle teugen. U voelt zich senang, maar dan slaat het noodlot toe. U breekt uw pols en moet naar het ziekenhuis. De behandelende arts komt u tegemoet in een oranje doktersjas met witte stippen. Voelt u zich in goede handen en vertrouwd u erop dat het goed gaat of twijfelt u aan de kundigheid van de arts? Enfin met uw pols in het gips verlaat u uiteindelijk het ziekenhuis en probeert er de rest van de tijd er het beste van te maken. Tot de dag aanbreekt voor de thuisreis. Terug. Enige tijd voor uw vertrek bereid u zich weer geestelijk voor op de terugreis. De mate waarin en de tijd die u hiermee bezig bent hangt uiteraard af van uw gemoedstoestand. Bent u emotioneel of meer relativerend. Wat spookt er door uw hoofd? Het zou zomaar kunnen zijn dat dit de Biggetjesroze piloot is. Misschien heeft u tijdens uw vakantie ook wel regelmatig aan hem gedacht. Argumenten voor uzelf bedacht zoals: we zijn toch goed aangekomen. Uiteindelijk is het toch goed gegaan. Maar hoe dan ook. U moet terug! 7
Naar huis Wederom in het vliegtuig verwacht u waarschijnlijk weer een welkom van de biggetjes-roze piloot. U heeft zich hier al geestelijk op voorbereid. Sommige mensen kunnen zelfs zo goed relativeren dat ze het misschien wel komisch vinden. Tot uw verbazing echter heeft de piloot ditmaal het vertrouwde donkerblauwe uniform aan. Een pak van uw hart? Zelfs al zou u weer in zwaar weer terechtkomen. Heeft u er nu meer vertrouwen in veilig aan te komen? Weer veilig thuis. Eenmaal veilig thuis moet u natuurlijk wel een keer naar het ziekenhuis om het gips te laten verwijderen. Ditmaal is de arts in het gebruikelijke witte uniform. Voor alle zekerheid wordt er ook nog even een röntgenfoto gemaakt. De arts kan u verzekeren dat alles goed is. Hij zegt zelfs dat het bot gezet is door een wel zeer kundige collega. Verbaasd, blij, of allebei? Het fotoalbum. Hoogst waarschijnlijk heeft u foto’s van uw reis. Als herinnering. De meeste mensen komen tenslotte niet regelmatig in Afrika. Maar stel dat door een technisch mankement uw foto’s gewist zijn. Wat zult u nimmer en nooit vergeten van uw Afrika reis. De biggetjes-roze piloot en de dokter in de oranje jas met witte stippen zullen u waarschijnlijk tot uw dood bijblijven! Ook waarschijnlijk de gemoedstoestand van destijds. Maar vaak kunnen wij hier achteraf ook hartelijk om lachen.
8
DOKTER PHIL EN DE COLTRUI VAN STEVE JOBS Marijke van Loon
Aan het einde van de dag zet ik regelmatig de tv aan als ik aan het koken ben. Laatst zag ik het programma van dokter Phil. De beroemde Amerikaanse psycholoog. Een goed vakman, alleen vaak ten behoeve van de kijkcijfers wat triviale onderwerpen. Tenminste in mijn optiek. Maar deze uitzending was wel leuk. De situatie. De situatie was als volgt. Twee echtparen. Een ouder echtpaar en hun dochter en haar man. Hun dochter was zes weken geleden getrouwd, maar haar moeder verweet de echtgenoot dat hij een profiteur is. De dochter heeft een goede baan en een dito salaris. Haar kersverse echtgenoot werkt bij de brandweer en werkt slechts 9 dagen per maand. Deze echtgenoot gaf aan dat hij dankbaar is en dat zij dankzij het prima salaris van de dochter in hun mooie huis kunnen wonen. De moeder. Deze vrouw was zeer boos en ventileerde dit onophoudelijk. Ze was bijzonder irritant en stelde zelfs dokter Phil behoorlijk op de proef. Zij droeg een zwart hemdje. In de non-verbale communicatie geeft dat aan dat zij een sterke wil heeft en zich afsluit voor de ander. N,u die sterke wil heeft ze wel en luisteren naar dokter Phil deed ze duidelijk ook niet. Alleen is haar probleem dat haar dochter volwassen is en haar eigen keuzes maakt. Maar ja, die is verliefd en dat kan nog wel eens je beoordelingsvermogen beïnvloeden. De schoonzoon. De schoonzoon ziet zichzelf helemaal niet als een profiteur. Na enig aandringen zei hij zelfs op zoek te gaan naar meer werk. Dokter Phil gelooft de man en weet zelfs de moeder er enigszins van te overtuigen. De vader komt nauwelijks aan het woord, evenals de dochter. De Hamvraag. Is de schoonzoon nu wel of niet een profiteur. Heeft de moeder gelijk en laat dokter Phil zich in de luren leggen of is de schoonzoon wel zeker bereid om hard aan de slag te gaan? Ik denk dat dokter Phil zich ditmaal wel in de luren liet leggen. De schoonzoon droeg een donker kostuum en een bordeaux overhemd. Als je aan een degelijke show deelneemt trek je onbewust natuurlijk kleuren aan waar je jezelf erg prettig en op je gemak in voelt. In zijn geval bordeaux. Nu is bordeaux geen voor de hand liggende kleur voor jonge mensen. Bordeaux is een volwassen rood en geeft aan dat je een dure smaak hebt en graag geniet van een luxe en elegante levensstijl. Cartier is bordeaux. Een goed glas wijn is bordeaux. Let maar eens op de komende dagen in welke vorm je bordeaux
9
tegenkomt. Kortom, de schoonzoon is een levensgenieter en erg blij met het riante salaris van zijn vrouw. Steve Jobs. De onlangs overleden grondlegger van Apple kennen we natuurlijk ook allemaal. Evenals zijn eeuwige zwarte coltrui. Wat vertelt ons non-verbaal deze zwarte outfit? Zwart geeft aan dat je creatief bent, een sterke wil hebt, een idealist en autoriteit en gezag toont. Je houdt anderen op een afstand om jezelf onder controle te houden. Echter net zoals alles in het leven heeft ook iedere kleur een negatieve kant. Deze negatieve kant openbaart zich in het altijd dragen van zwart. De negatieve kant van zwart is dat je inmenging verwerpt, jezelf isoleert en inflexibel bent. Ziehier Steve Jobs. Ondanks al zijn successen heeft deze man zichzelf heel wat tekort gedaan.
10
DE PSYCHOLOGIE VAN KLEURGEBRUIK IN DE HORECA. Marijke van Loon
Zoals ik u al in een eerder blog heb verteld ben ik in oktober naar Lissabon geweest. Nu maakt dit voor mijn verhaal weinig uit want de psychologische werking van kleur is op de hele wereld hetzelfde. Uit eten. Ja, dat doen we tenslotte allemaal als we op vakantie zijn. Dus wij, mijn vriendin en ik, streken neer op een terrasje in een straat met allemaal eetgelegenheden. Na een tijdje zei mijn vriendin: “Ik denk niet dat het restaurant hier aan de overkant goed is, want er zit niemand.” Natuurlijk niet zei ik, dat komt gewoon door die blauwe tafelkleedjes. Denk jij dat al die hordes toeristen voor ze op vakantie gaan op internet uitzoeken waar ze wel en niet moeten eten. Natuurlijk niet! De meeste doen het zoals jij en ik. Gewoon in het centrum kijken waar het gezellig is en daar gaan zitten. Mijn vriendin keek mij meewarig aan met een gezicht van: natuurlijk, heel logisch, maar dacht er het hare van. De dagen erna. Vanaf dag twee hadden wij een nog leuker plekje ontdekt. Op een pleintje waar verschillende straatjes op uit kwamen met allemaal restaurantjes. Wij hebben hier acht dagen gezeten op de meest strategische plek zodat we alles konden overzien. Er waren restaurantjes met rode kleedjes in allerlei variaties. Streepjes, effen en ook wat wij noemen Brabants bont. Natuurlijk kennen ze daar geen Brabants bont, maar de kleedjes zagen er wel zo uit. Er waren groene kleedjes en jawel ook twee restaurantjes met blauwe kleedjes. En toen. Iedere dag waren wij er natuurlijk op gespitst welke tafeltjes het eerste bezet waren en welke natuurlijk niet! En ja, u laat het zich al raden. De blauwe tafeltjes waren als laatste bezet. Enkel wanneer het aanbod van toeristen zo groot was dat verder alles al vol zat. Wat heb ik je gezegd! Mijn vriendin vond het allemaal wel verbazingwekkend. Heb jij ooit gezond en smakelijk blauw eten gezien vroeg ik haar. “Nee, maar het is maar een tafelkleed.”
11
Ons onbewuste. Nu denk natuurlijk niemand bewust: daar ga ik niet zitten want daar hebben ze blauwe tafelkleedjes. Als dit zo was dan zouden de restauranthouders dat ook wel weten en geen blauwe kleedjes gebruiken. Zo ben je tenslotte een dief van je eigen portemonnee en zo dom kun je niet zijn. Nee, ze hebben geen flauw idee waarom men niet voor hun eetgelegenheid kiest en doen er alles aan om mensen “binnen te praten”. Helaas. Jammer, maar alle inspanningen ten spijt, het werkt niet. Zoals ik al eens heb verteld verwerkt ons onbewuste brein 200.000 maal meer informatie per seconde dan ons bewuste brein. Dus zonder dat wij ons dit realiseren lopen wij de blauwe tafeltjes voorbij omdat de onbewuste associatie van lekker eten en blauw niet klopt. O ja, en nog wat. Het blauwe plastic op de foto versterkt het alleen maar. Maar dan…….. Ja, inderdaad maar dan…….... Niet alleen sommige restauranthouders in Lissabon snappen niet wat kleur kan doen. Niet alleen de toerist in Lissabon laat zich leiden door zijn onderbewustzijn. Het gebeurt iedere dag overal. Ook u wordt beïnvloed door kleur en ook overal. Met reclames, in winkels, ziekenhuizen, scholen, uw wijk. Kortom overal waar u zich bevindt.
12
DE PSYCHOLOGIE VAN KLEURGEBRUIK IN DE HORECA DEEL 2. Marijke van Loon
Zoals ik u al eens in een vorig blog vertelde is het niet zo verstandig om blauwe tafelkleedjes te gebruiken in een eetgelegenheid. Maar toch zijn er nog andere kleuren en/of kleurcombinaties die aanzienlijke omzetbedervers zijn. Failliet. Eind vorig jaar werd ik uitgenodigd door een verfgroothandel om een restaurant te komen bekijken. Het zou gerestyled worden want er was een nieuwe eigenaar. De vorige was failliet gegaan. Toen ik er aan kwam zag ik al een onooglijk bord in de voortuin staan met fluor gele letters. Ja, je kon het dus wel goed vinden, dat was wel fijn. Maar je kreeg er geen trek van. Het interieur, hier waren de tafels nog netjes gedekt, hoewel het al drie maanden leeg stond. En dom, dom, dom, ik ben vergeten een foto te maken, maar de kleuren waren zoals je op het plaatje links boven kunt zien. Een donkere eiken vloer, diep donkere paarsblauwe en witte muren met paarsrode pluche stoelen. Niet zo gek. Nu vind ik het niet zo gek dat een dergelijk restaurant failliet is gegaan. Het bord in de tuin is absoluut niet congruent met het interieur. Het bord in de tuin deed eerder denken aan een shoarmatent en het interieur op een gebedsruimte. Ons onbewustzijn zegt ons: Dit klopt niet! En als er iets onbewust niet klopt dan geeft dit ons geen goed gevoel. Maar goed, als we dan toch in staat zijn deze breinhobbel te trotseren. Veel honger hebben en dus toch maar gaan zitten, manifesteert zich plezierbederver nummer twee. De sfeer. Nu kunnen wij ons allemaal wel voorstellen dat sfeer een belangrijk gegeven is in een restaurant. Je gaat tenslotte niet voor je verdriet uit eten. Nu viel hier weinig plezier te beleven. Donker paarsblauw is geen kleur voor plezier, maar voor meditatie en in jezelf keren. En absoluut geen kleur om het leven te vieren. Dus ook niet handig voor zo’n gelegenheid. De nieuwe eigenaar. De nieuwe eigenaar is een gedreven man met veel ervaring in de horeca. Absoluut wel lef om in deze tijden een restaurant te beginnen. Petje af! Maar helaas voor hem was deze man nogal erg eigenzinnig. En ondanks van het aanbod van de verfgroothandel wilde hij geen gebruik maken van mijn advies. Jammer, maar het zij zo. Ik had hem graag een goede start gegund. Zijn idee was om een op de Italiaans keuken geënt restaurant hierin te beginnen. En vooral een goedkoop restaurant. Kijk zijn marktonderzoek had hij natuurlijk wel goed gedaan. Er was in deze plaats wel behoeft aan een 13
degelijke eetgelegenheid. De locatie was ook goed. Gemakkelijk te bereiken en voldoende plaats om te parkeren. Je zou zeggen: ‘kat in het bakkie’. Maar….. Als de sfeer niet klopt. De nieuwe inrichting. De vloer bleef zoals hij was, dus donkerbruin eiken. Verder wilde de nieuwe eigenaar graag rode muren en zwarte hoogglans kasten. Ik vond dit wel een opmerkelijke keuze. De combinatie rood met hoogglans zwart is traditioneel Chinees. Zeker niet Italiaans en zonder het chinese bling bling ook niet goedkoop. Ons onbewustzijn zegt dan: Dit klopt niet! Laten we maar hopen dat er veel hongerige mensen komen. Het zou wel triest zijn als je marktonderzoek perfect was, maar je later moet zeggen: “Ik snap er niks van!”
14
