Inleiding Focus op het terrein Onze visie Samen aan het werk

Samen werken

Samen werken

2

Inleiding Dit boekje gaat over ‘samen werken’. Samen, dat betekent in partnerships en samenwerkingsverbanden tussen overheid, bedrijfsleven, intermediaire organisaties en onderwijs. En ‘werken’, dat is waar we het voor doen. Het (her)ontwikkelen van bedrijventerreinen waar mensen aan de slag zijn, producten worden gemaakt, diensten worden verleend en kennis wordt ontwikkeld. Focus op het terrein Bedrijventerreinen zijn de motor van de economie: ongeveer 40% van de werkgelegenheid in Nederland is te vinden op bedrijventerreinen. We hebben 3.500 bedrijventerreinen in Nederland met een (bruto) ruimtebeslag van zo’n 80.000 ha. Van deze terreinen is circa 30% verouderd. Per 1 januari 2011 is ongeveer 9.300 ha aan nieuwe bedrijventerreinen uitgeefbaar. Samen aan het werk Het bedrijventerrein wordt door de ondernemers zelf gemaakt: zij produceren, vervoeren, zorgen voor werkgelegenheid en hebben klanten en toeleveranciers. Ondernemers en overheden stellen kaders, vanuit

respectievelijk de bedrijfsfilosofie en wet- & regelgeving. Door een samenspel van private en publieke belangen wordt op bedrijventerreinen ruimte gecreëerd voor ondernemend Nederland. De participatie van huidige en toekomstige belanghebbenden, in de breedste zin van het woord, geeft een bedrijventerrein vorm en inhoud. Grontmij maakt bedrijventerreinen voor én met ondernemers en overheden. Het creëren van begrip voor elkaars belangen en posities en het managen van verwachtingen zijn hierin sleutelbegrippen. Onze visie Bedrijventerreinen moeten in onze ogen functioneel en doelmatig worden (her)ingericht, afgestemd op de specifieke doelgroep of werkstijl. Het gaat om het bereiken van een optimaal evenwicht tussen functionaliteit en ruimtelijke kwaliteit. Dit doen wij door de levenscyclus als uitgangspunt te nemen bij ontwikkeling en herstructurering. Door vanaf de planvorming de beheerfase in het oog te houden én door de inzet van parkmanagement wordt de levensduur van werklocaties aanzienlijk verlengd. Het gaat daarbij niet alleen om het

3

Duurzaam Sociaal Beleving & gebruik

Schaal Opschalen naar omgeving, inzoomen binnen gebied

Ontwikkelproces Samenwerking Partnerships en participatie

Economisch

Interactie

Urgentie

Waardecreatie

Gebied en gebouw

Belangenafweging

Milieu Gezonde leefomgeving, sluiten kringlopen

4

Gebied

Identiteit

Innovatie

Kernwaarden en beeldvorming

Creativiteit door operational excellence

Technisch

Intrinsieke kwaliteit

Levenscyclusbenadering

Systeembenadering

Gebiedseigen kenmerken

Continuïteit en flexibiliteit

beheer en onderhoud van het terrein, en het leveren van utilities en facilities, maar ook om de flexibiliteit van het terrein: het tijdig kunnen inspelen op toekomstige veranderingen, zodat het terrein altijd up to date blijft. Onze benadering De (her)ontwikkeling van bedrijventerreinen zien wij als een stedelijk ontwikkelingsproces. Onze benadering van dit proces valt uiteen in drie hoofdthema’s: duurzaamheid, gebied en ontwikkelproces. Hierbinnen onderscheiden we 12 principes die wij toepassen om optimale kwaliteit op het bedrijventerrein te realiseren. Duurzaam Bij ‘duurzaam’ gaat het ons om het creëren en behouden van waarde: zowel economisch als op het gebied van milieu, gebruik en beleving. People, planet en profit worden in samenhang beschouwd. Met het integreren van aspecten als milieu, bouw, water, energie en mobiliteit in het ontwerp, de (her)ontwikkeling en het beheer en door het toepassen van slimme en efficiënte systemen maken wij bedrijventerreinen toekomstbestendig. Het draagvlak, de haalbaarheid en de uitvoerbaarheid van de (her)ontwikkeling en het beheer (parkmanagement) staan hierbij altijd voorop.

Gebied Bij de (her)ontwikkeling en het beheer van een bedrijventerrein wordt gekeken naar de identiteit van de locatie en de vraag uit de markt. Het gebied wordt enerzijds in een groter verband bezien, omdat het deel uitmaakt van andere netwerken, anderzijds wordt ingezoomd op deelgebieden om een goede interactie tussen gebied en gebouwen te waarborgen. De hieruit voortvloeiende randvoorwaarden ten aanzien van het ontwerp en het beheer dragen bij aan de toekomstwaarde en waardevastheid van het bedrijventerrein. Ontwikkelproces Samenwerken staat centraal in het ontwikkelproces. Het gaat dan om samenwerking met andere partijen om de ontwikkeling te realiseren en het actief betrekken van ondernemers en andere belanghebbenden bij het gehele ontwikkelproces. Beleids- en gebiedsurgenties zijn zowel de aanleiding voor als de rode draad binnen gebiedsontwikkelingen. Steeds opnieuw dienen binnen het proces belangen tegen elkaar te worden afgewogen. Door te redeneren vanuit een levenscyclusbenadering worden keuzes gemaakt die de continuïteit en flexibiliteit borgen en mogelijkheden scheppen voor toekomstige aanpassingen in functie of inrichting.

5

Beleving & gebruik

Ruimtelijke inrichting

Netwerken

Natuurlijke basis

6

Gebouwen

Haalbaarheid

Gebiedsmanagement

Gebiedsklimaat

Welzijn & welvaart

Ruimtelijke ontwikkeling

Bronnen

Synergie

Duurzaamheid

Ontwikkelend beheren noemen we dat. Het benaderen van de ontwikkeling op basis van excellente vakkennis in combinatie met sterke procesgerichte competenties, schept creativiteit en innovatieve oplossingen. BREEAM NL Gebiedsontwikkeling Grontmij maakt gebruik van de methodiek van BREEAM NL Gebiedsontwikkeling. Met als uitgangspunt people, planet en profit definieert BREEAM zes criteria waarop de duurzame kwaliteit van een gebied in beeld wordt gebracht voor de feitelijke situatie. Grontmij heeft deze criteria vertaald naar een praktische toolbox (kwaliteit-scan) die snel inzicht geeft in de duurzame kwaliteit van het bedrijventerrein. Bovendien kunnen wij op basis van deze scan aanbevelingen doen om een bedrijventerrein verder duurzaam in te richten. Zo kan de duurzaamheid objectief worden beoordeeld, en kan worden gemonitord of de gestelde duurzaamheidsambities worden waargemaakt. Bijkomend voordeel is dat met de werking volgens deze objectieve kwaliteitsscan een vergelijking kan worden gemaakt met andere terreinen.

Grontmij, the development engineers Grontmij’ers brengen op bedrijventerreinen de verschillende opgaven en partijen bij elkaar, benoemen gemeenschappelijke doelen, vertalen ambities in concrete projecten en maken deze realiseerbaar. Daarom noemen wij onszelf ‘development engineers’. Wij zijn in staat om complexe (her)ontwikkelings- en beheerprocessen op bedrijventerreinen te initiëren en ideeën uitvoerbaar en haalbaar te maken. Wij beschikken over specifieke vakkennis en procesvaardigheden, maar ook over bevlogenheid, durf en doorzettingsvermogen. Samen met u werken wij aan het bedrijventerrein!

Bert Blaauwendraad

Susan Groot Jebbink

Marius Schoppink

Programmamanagers Bedrijventerreinen

7

Het werk Duurzaam Scoren op duurzame kwaliteit Zorgvuldig ruimtegebruik Eureka! Biodiversiteit op bedrijventerreinen SER-ladder avant la lettre Knooppunt van duurzaamheid en economie Energieke logistieke campus Green Care, Works! Kringlopen sluiten Energie voor samenwerking Gevleugelde ambities Duurzaamste kantoorgebouw ter wereld

13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35

Gebied Stijl van werken Bloeiende ontwikkeling Flexibiliteit in kwaliteit Buitenruimte is geen buitenbeentje Van denken naar doen Vrij denken over ontwikkelingskader

39 41 43 45 47 49

Gebiedsgerichte regionale samenwerking Bestaande en nieuwe kwaliteit Juiste bedrijf op de juiste plek Creatief ruimtegebruik Marsroute naar duurzame revitalisering Het rood-groene hart Onzichtbaar bedrijvig

51 53 55 57 59 61 63

Ontwikkelproces Parkmanager als partner Ontzorgend parkmanagement Prioriteiten in de provincie Duurzame waardecreatie door partnerschap SER-ladder: opstap voor samenwerking Belangen verbinden Publiek en privaat Beheergericht ontwikkelen Herstructurering via incubator Ontwikkelen en verkopen Kansen bij leegstand Crisis biedt kansen

67 69 71 73 75 77 79 81 83 85 87 89

9




Economisch

Interactie

Urgentie

Waardecreatie

Gebied en gebouw

Belangenafweging


10

Gebied

Identiteit

Innovatie



Technisch



Systeembenadering



Werken nu en straks

11

12

Scoren op duurzame kwaliteit Vraag Hoe vertaal je duurzaamheid van hype naar de dagelijkse praktijk? Onze oplossing Duurzaamheid is niet meer weg te denken uit onze maatschappij, maar is tegelijk nog vaak een vaag etiket in plaats van meetbare kwaliteit. Hoe meet je nu objectief wat er mogelijk is en waar je staat? Scans en maatregelen, voor zowel gebouwen als gebieden worden meestal gaande weg ontwikkeld, zijn slecht vergelijkbaar en soms weinig objectief. Recent is echter BREEAM NL Gebiedsontwikkeling gelanceerd voor de (internationaal erkende) certificering van onder andere bedrijventerreinen. Dit is een omvangrijk instrument, gebaseerd op de al langer bestaande BREEAM systematiek voor gebouwen.

Vanwege de complexiteit heeft Grontmij de BREEAMmeetmethode vertaald naar een praktische kwaliteitscan voor bedrijventerreinen, die snel inzicht geeft in de kwaliteit van het bedrijventerrein en de te nemen maatregelen. Door aansluiting op de BREEAMsystematiek is het vervolgens altijd nog mogelijk om voor het certificaat te gaan. Kenmerken • Eenvoudige scan door klant zelf in te vullen • Snel zichtbaar waar duurzaamheidwinsten te behalen zijn • Instrument om met belanghebbenden (ondernemers, eigenaren en overheid) de discussie rondom kwaliteit aan te gaan • Pretoets voor haalbaarheid van (inter)nationaal erkend keurmerk BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



13

14

Zorgvuldig ruimtegebruik Vraag Zeeland Seaports, provincie Zeeland, Zeeuwse Milieufederatie, Hogeschool Zeeland Hoe stimuleren wij zorgvuldig ruimtegebruik bij de ontwikkeling van bedrijventerreinen in het Sloegebied en de Kanaalzone? Onze oplossing Grontmij heeft een checklist voor zorgvuldig ruimtegebruik ontwikkeld. Het instrument bestaat uit een vragenlijst, waarmee voor ondernemers de consequenties van keuzes inzichtelijk worden gemaakt. De checklist brengt kosten en baten van divers ruimtegebruik in beeld en kent punten toe aan antwoorden. Het puntentotaal wordt vervolgens

vergeleken met de referentiescore, die per categorie bedrijventerrein is opgesteld. Zo kan een ondernemer snel zien hoe zorgvuldig hij met zijn ruimte omgaat. Kenmerken • Checklist creëert bewustzijn en toont kansen voor verbetering • Kosten en baten van zorgvuldig ruimtegebruik in beeld gebracht • Individuele ruimtescore ten opzichte van het gemiddelde is bijkomend resultaat • Met succes toegepast op bedrijventerrein Sloepoort in ‘s-Heerenhoek

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



15

16

Eureka! Vraag Group Facility Services Achmea Maak van de losse bedrijfspercelen één bedrijventerrein met een hoge kwaliteit voor infrastructuur, openbare ruimte en gebouwen. Onze oplossing Grontmij heeft namens de opdrachtgever het hele bedrijventerrein onder handen genomen, waarbij alle uiterlijke aspecten in verschillende fasen (initiatief – uitvoering) aan bod zijn gekomen. De bedrijfspanden die los van elkaar functioneerden zijn door een uitgekiend ontwerp van de openbare ruimte geïntegreerd tot één geheel. Door een aantal architectonische overeenkomsten en de nieuwe inrichting van de buitenruimte vormen de drie gebouwen samen een campus. Bij deze herinrichting is

nauw samengewerkt met derden en is met de belangen van alle betrokken partijen rekening gehouden. Kenmerken • Ontzorging in alle fasen: haalbaarheidstudies, constructieadvies en - engineering, bouwproject- en bouwkostenmanagement, installatieadvies en een conditiescoremeting NEN 2767 • Bereiken milieudoelstellingen door infiltreren van het hemelwater, toepassen van bestaand materiaal, nieuwe aanplant van bomen en struiken, het toepassen van FSC hout in de vlonder • Aanbrengen van een klimaatplafond, deels geïntegreerd in een stucplafond • Herinrichting van het terrein met voldoende parkeervoorzieningen en een aantrekkelijk verblijfsgebied

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



17

18

Biodiversiteit op bedrijventerreinen Vraag provincie Noord-Brabant Ontwikkel een praktisch instrument waardoor gemeenten bij het ontwerpen, ontwikkelen en beheren van de openbare ruimte inzicht krijgen in maatregelen om de biodiversiteit te verbeteren. Onze oplossing Grontmij heeft een handleiding voor gemeenten geschreven die naadloos aansluit bij de gemeentelijke werkwijze voor ruimtelijke plannen, ruimtelijke inrichting en beheer. De maatregelen in de handleiding zijn gekoppeld aan verschillende ruimtelijke bestemmingen (waaronder bedrijventerreinen) en hun inrichtingselementen. De handleiding maakt onderscheid tussen planvorming, uitvoering en beheer.

Door samenwerking te zoeken met gebruikers van het gebied, die ook zelfstandig maatregelen kunnen treffen, wordt de biodiversiteit verder versterkt en tegelijk het draagvlak vergroot. Kenmerken • Volop mogelijkheden voor biodiversiteit: bedrijventerreinen liggen vaak op de overgang van stedelijk naar landelijk gebied en op delen van het terrein kan het relatief rustig zijn (werkzaamheden vinden plaats binnen gebouwen of alleen overdag) • Kostenbesparing bij beheer mogelijk • Praktische webbased handleiding: concrete tips per fase (planvorming, uitvoering en beheer)

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



19

20

SER-ladder avant la lettre Vraag gemeente Oss Stel een transparant, doelmatig en gestructureerd gronduitgiftebeleid op voor alle bestaande en nieuwe bedrijventerreinen in de gemeente Oss. Onze oplossing Samen met de gemeente Oss is de hele uitgifteprocedure uitgewerkt, vanaf het moment dat een geïnteresseerde ondernemer zich bij de gemeente meldt tot aan het notarieel transport van de grond. Als uitgangspunt geldt dat eerst naar uitbreidingsmogelijkheden op bestaande terreinen wordt gekeken, voordat ruimte op nieuwe bedrijventerreinen wordt aangeboden. Het expliciet maken van de verschillende

stappen heeft ervoor gezorgd dat enerzijds de interne gemeentelijke procedures voor de verkoop van een kavel soepel worden doorlopen en anderzijds aan de buitenwereld de gemaakte keuzes kunnen worden verantwoord. Kenmerken • Zorgvuldig ruimtegebruik op bedrijventerreinen • Samenhang tussen beschikbare ruimte bestaande bedrijventerreinen en nieuwe bedrijventerreinen • Sturing vanuit gemeente op gronduitgifte • Vroegtijdig contact gemeente met ondernemer • Goed beeld van ruimtevraag ondernemer

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



21

22

Knooppunt van duurzaamheid en economie Vraag provincie Noord Brabant Stel een inpassingplan op voor het 150 ha grote Logistiek Park Moerdijk gestoeld op duurzaamheid. Onze oplossing De technische en financiële kennis van Grontmij is gebundeld met de creatieve kracht van Studio Marco Vermeulen om het ruimtelijk ontwerp op te stellen, inclusief milieueffectrapportage en exploitatieplan. In het hele planproces is continu geschakeld tussen ontwerp, exploitatieberekeningen en voorstellen voor duurzame maatregelen. De opgave was om deze onderdelen te verknopen in een strategische aanpak om te komen tot een economisch haalbaar plan.

Kenmerken • Coproductie met de provincie Noord Brabant, gemeente Moerdijk en het Havenschap Moerdijk • Workshop met betrokken organisaties en de logistieke sector waarin de mogelijkheden voor duurzaamheid en Cradle to Cradle zijn afgetast • Gebruikmaking van preferred partnerschap van Grontmij met internationaal erkend bureau t.a.v. Cradle to Cradle • Inzicht in en visie op de realisatiestrategie en het bijbehorend proces

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



23

24

Energieke logistieke campus Vraag gemeente Breda Wat is een optimale, duurzame energievoorziening voor het nieuwe bedrijventerrein de Dinalog Campus? Onze oplossing Het in kaart brengen van de te verwachten energievraag en het energieprofiel om vervolgens de mogelijkheden voor verschillende energiebronnen te onderzoeken. Voor de meest interessante technische oplossingen zijn de consequenties voor het energiegebruik en de CO2-reductie doorgerekend. Ook zijn de investeringen en de exploitatiekosten in beeld gebracht, waarbij de (steden)bouwkundige consequenties en het comfort &

gebruiksgemak zijn meegenomen. Bij de uitwerking is aandacht besteed aan tijdelijke alternatieven tijdens de ontwikkeltijd (zoals tijdelijke natuur) en aan de planmatige, financiële en organisatorische structuur van de Dinalog Campus. Kenmerken • Complete energievisie voor een nieuw thematisch bedrijventerrein • Onderzoek gebouwen gebiedsmogelijkheden en relatie met kansen uit de omgeving • Oog voor ontwikkeling en exploitatie (organisatorisch en financieel)

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



25

26

Green Care, Works! Vraag Hoe kunnen we mensen met een uitkering weer laten instromen in regulier werk en de beeldkwaliteit op een bedrijventerrein verbeteren? Onze oplossing Grontmij heeft op een aantal plaatsen de opdracht van gemeenten voor beheer en onderhoud van het openbaar gebied. Hiervoor heeft Grontmij op diverse locaties in Nederland werkplaatsen en werkmateriaal voor uitvoerend personeel. Gelet op reïntegratietaken, die eveneens bij gemeenten liggen, is Grontmij een samenwerking aangegaan met leerwerkbedrijven.

De leerwerkbedrijven zorgen voor opleiding en begeleiding van werkzoekenden, Grontmij zorgt voor een baan. Op deze manier snijdt het mes aan twee kanten: werkzoekenden worden aan een betaalde baan geholpen en de kwaliteit van de openbare ruimte wordt op maatschappelijk verantwoorde wijze op peil gehouden. Kenmerken • Strategische alliantie • Reïntegratie werkzoekenden • Op peil houden kwaliteit openbare ruimte in tijden van bezuinigingen

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



27

28

Kringlopen sluiten Vraag gemeente Breda Bedenk voor het te herstructureren bedrijventerrein Emer-Hinterlaken een duurzaam energieconcept met gebruikmaking van de naastgelegen diepe plas. Onze oplossing Grontmij heeft onderzocht dat aquatische koeling vanuit de Emerput een technisch haalbaar concept is voor zowel bedrijventerrein Emer-Hintelaken als voor de nabijgelegen nieuwbouw van kantoren en retail. Ook is onderzocht op welke manier het bedrijventerrein volledig energieneutraal kan worden: hoeveel windmolens en PV-zonnecellen zijn nodig? Maar ook: wat zijn de kosten en hoe verhouden deze zich onderling? Het principe van aquatische koeling is gebaseerd op het natuurlijk optredend effect bij diepe waterplassen van

temperatuurverschil tussen twee waterlagen. Aan het water wordt koude onttrokken die wordt uitgewisseld met de aangesloten gebouwen op het bedrijventerrein. Dit gebeurt zonder enige aantasting van het ecosysteem in de plas. Kenmerken • Integrale benadering van het vraagstuk: samenwerking van stedenbouwkundigen, gebieds ontwikkelaars, installatiedeskundigen, hydrologen en ecologen • Emerput kan circa 2,5 ha bedrijventerrein voorzien van koeling • Afstand waterplas en bedrijven is belangrijk criterium in haalbaarheid van het energieconcept (investering) • Respecteren van ecologische (voor)waarden

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



29

30

Energie voor samenwerking Vraag ondernemers Coenecoop en Grontmij Duurzaam moet! Maar wat is verduurzaming eigenlijk en wie neemt het initiatief op een bedrijventerrein? Onze oplossing Grontmij initieerde een dialoog met de ondernemers op bedrijventerrein Coenecoop in Waddinxveen, waar Grontmij ook zelf kantoor houdt. Het resultaat is een vernieuwende aanpak: een ‘bottom-up approach’. Grontmij organiseerde gespreksrondes, concretiseerde de vraagstukken over energiemanagement in maatregelen en creëerde zo een enthousiaste groep van ondernemers, die nu zelf aan de slag gaat met duurzaamheid. Niet alleen voor het eigen bedrijf, maar ook

met elkaar voor het bedrijventerrein. Grontmij stelt de proposities op en begeleidt het gehele verduurzamingstraject. De pilot op Coenecoop is een mooi voorbeeld van de gezamenlijke slagkracht op weg naar een vitaal, duurzaam bedrijventerrein. Kenmerken • Bottom-up approach • Draagvlak bij alle partijen • Energiemanagement: individueel en gezamenlijk • Samen organiseren van slagkracht • Resultaatgericht • Ondernemerschap • Procesmanagement

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



31

32

Gevleugelde ambities Vraag Monteflore Vastgoedontwikkelingen Op welke manier maken we van dit 700 hectare grote terrein een modern en uniek bedrijventerrein met positieve effecten op de regio? Onze oplossing Het strategisch belang van dit bedrijventerrein vraagt om een vernieuwend bedrijvenconcept. Dit hebben we ontwikkeld door gebruik te maken van de unieke kenmerken van het bestaande businesspark en deze te versterken. Het concept is gebaseerd op zelfvoorzienende logistieke gemeenschappen en uitgewerkt in een op maat gesneden, flexibel en gemakkelijk te faseren plan. Hierbij is zowel de exploitatie in de ontwikkel- als de beheerfase als uitgangspunt genomen.

Kenmerken • Strategisch belang gelet op doelstellingen bevolkingsaantal, werkgelegenheid en voorzieningen • Uniek gezien de omvang en de nabijheid van alle denkbare modaliteiten en IT-infrastructuur • Duurzaamheid en landschappelijke inpassing belangrijk: ontwikkeling uitgebreide groenzones en ecoductverbinding tussen Oostvaardersplassen en Natuurpark Lelystad • Het ecoduct is bovendien een belangrijke landmark voor het project en voor Lelystad • Economisch flexibel door de mogelijkheid om vijf onafhankelijk van elkaar liggende deelgebieden te realiseren, waarbij elk deelgebied is ontsloten op de hoofdstructuur en zelfstandig kan functioneren

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



33

34

Duurzaamste kantoorgebouw ter wereld Vraag Wuhan Future City Investment & Construction Co. Ltd Ontwerp het Wuhan New Energy Center, een onderzoeksinstituut voor nieuwe energiebronnen en duurzaamheid in de Chinese stad Wuhan. Onze oplossing Samen met Soeters Van Eldonk architecten en het Urban Planning and Design Institute Shanghai hebben we de internationale ontwerpwedstrijd gewonnen en opdracht gekregen voor realisatie van een gebouw dat als eerste

kantoorgebouw ter wereld voldoet aan het hoogste duurzaamheidslabel binnen BREAAM-international. Het duurzaamheidsconcept is gebaseerd op de natuur. Het gebouw heeft de vorm van een bloem en elk onderdeel heeft een bepaalde functie in het kader van energie: zo bestaat het dak van de bloem uit zonnepanelen, wordt regenwater opgevangen in de kelk en gebruikt voor de watervoorziening van het gebouw. De rand van de kelk vormt weer een energiedak voor verwarming van warmtapwater en de koeling van het gebouw.

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



35




Economisch

Interactie

Urgentie

Waardecreatie

Gebied en gebouw

Belangenafweging


36

Gebied

Identiteit

Innovatie



Technisch



Systeembenadering



Ruimte voor werk

37

38

Stijl van werken Vraag Hoe krijg je snel inzicht in de aard en omvang van de herstructureringsopgave op een bedrijventerrein? Onze oplossing Met de Quick Scan Werkstijlen wordt de kadastrale kaart per bedrijfskavel ingekleurd naar type bedrijf. Op basis van omgevingskenmerken en gewenste voorzieningen onderscheiden we drie typen bedrijven: imagobedrijven, traditioneel gemengde bedrijven en functionele bedrijven (naast leegstaande bedrijven). Met de scan krijgen we snel inzichtelijk of de type bedrijven gunstig gegroepeerd zijn en of deze passen bij de reeds aanwezige omgevingskenmerken. Een vervolgactie zoals herstructurering (omgeving aanpassen en/of bedrijf verplaatsen) of invulling van leegstand is dan snel te definiëren.

Kenmerken • Analyse wordt gevisualiseerd in kaartmateriaal: problematiek is daardoor snel inzichtelijk • De analyse wordt samen met het bedrijfsleven gemaakt: niet alleen de beeldkwaliteit (omgevingsfactoren) spelen immers een rol maar ook de functionele kwaliteit (omgevingswensen) • In samenspraak met de bedrijven worden, indien nodig, vervolgacties vastgesteld

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



39

40

Bloeiende ontwikkeling Vraag gemeenten Aalsmeer en Uithoorn Hoe kunnen we zo duurzaam mogelijk een bedrijventerrein ontwikkelen en daarmee tevens de omlegging van de N201 betalen? Onze oplossing Op basis van het bestemmingsplan voor het nieuwe terrein en in overleg met toekomstige vestigingskandidaten is geanalyseerd welke opties haalbaar zijn op het gebied van energie, water, groen, bij aanleg werken met gesloten grondbalans voor het totale terrein, verkeer en vervoer, slim ruimtegebruik en parkmanagement. Uit het onderzoek kwam naar voren

dat sommige duurzaamheidthema’s onderling niet of slecht verenigbaar zijn, zoals ondergronds parkeren versus gesloten grondbalans, vogelaantrekkende platte daken versus nabijheid van Schiphol en aanbod van versus onbekende vraag naar warmte. De eindrapportage geeft een duidelijk overzicht van potentiële duurzaamheidsmaatregelen. Kenmerken • Integrale afweging tussen de duurzaamheidsonderdelen people, profit en planet • Overleg tussen gemeenten en met toekomstige kandidaten

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



41

42

Flexibiliteit in kwaliteit Vraag Amvest Ontwikkel een plan van aanpak om het openbare potentierijke maar gefragmenteerde gebied om te vormen tot een veelzijdig en samenhangend bedrijvenpark. Onze oplossing We hebben een flexibel concept ontwikkeld dat de kwaliteiten van de omringende stad, het groen en het water duurzaam met Cruquius verbindt. Het concept is een strategisch groeimodel waarin toekomstige behoeften en scenario’s een plek kunnen krijgen en zich kunnen ontwikkelen met behoud van een sterk verankerde kwaliteit. De introductie van stadslandbouw

op de drie ‘parkkavels’ is een slimme strategie om braakliggend terrein te activeren en draagt bij aan het duurzame imago. Het is biologisch, low-tech, snel inzetbaar, educatief, vergroot de sociale samenhang en is kostenneutraal. Kenmerken • Introductie van stadslandbouw als (tijdelijke) gebruiksfunctie • Verbinding tussen locatie en omgeving • Strategisch groeimodel met aandacht voor kwaliteit én flexibiliteit

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



43

44

Buitenruimte is geen buitenbeentje Vraag Projectbureau NWO/WCW (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) Welke investeringen moeten er gedaan worden in de openbare ruimte van het Science Park ter verbetering van de uitstraling en welke beheerkosten brengen de aanpassingen met zich mee? Onze oplossing Als basis voor de werkzaamheden werd een masterplan opgesteld. Grontmij heeft in overleg met de opdrachtgevers een voorontwerp voor de buitenruimte gemaakt, compleet met sfeerbeelden zodat een helder beeld ontstond van de toekomstige situatie. Stapsgewijs is dit voorontwerp uitgewerkt tot een gedetailleerd ruimtelijk

ontwerp waarin de toekomstige uitstraling, aanleg- en beheerkosten van het groen duidelijk naar voren kwamen. Bij de aanpassingen aan het groen en de infrastructuur is een nauwkeurig spel met hoogtes, groenvakken en waterpartijen gespeeld waarin dankbaar gebruik is gemaakt van onze integrale kennis op het gebied van ontwerp, techniek, beheer en financiën. Kenmerken • Ruimtelijk ontwerp inclusief investering- én beheerkosten • Identiteit WCW versterkt door integraal ruimtelijk ontwerp

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



45

46

Van denken naar doen Vraag Gemeente Tynaarlo Stel een visie en een operationeel plan op voor de revitalisering van bedrijventerrein Vriezerburg en voer het financieel dekkend uit.

baatbelasting en afrekening van de subsidie. Het is het enige herstructureringsproject in de provincie Drenthe waarbij alle doelstellingen voor 100% zijn gehaald en 100% van de toegekende subsidie is uitgekeerd.

Onze oplossing De revitalisering bestond uit drie fases: quick-scan, operationeel plan en realisatie. Grontmij heeft het concept ontwikkeld, subsidie aangevraagd, een projectorganisatie ingericht en bemant, de communicatie met de ondernemers verzorgd en de realisatie aanbesteed. Het project is inhoudelijk en financieel begeleid tot en met de inning van de

Kenmerken • Financieel dekkend door subsidie én toepassen baatbelasting • Kwaliteitsverbetering voor het gehele terrein • Duidelijker onderscheid tussen openbare en private ruimte • Openbare ruimte opnieuw ingericht, inclusief pauzegebieden en langzaam vervoer verbindingen • Gescheiden hemelwaterafkoppeling

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



47

48

Vrij denken over ontwikkelingskader Vraag Industrieschap Ekkersrijt Stel een Masterplan voor bedrijventerrein Ekkersrijt op met een integrale toekomstvisie voor het bestaande bedrijventerrein en inzicht in ruimtelijke en economische toekomstmogelijkheden.

Kamer van Koophandel. Om adequaat tot resultaten te komen is in het masterplan direct een actiepuntenprogramma opgenomen. Het masterplan is tot op de dag van vandaag leidraad voor ontwikkeling en beheer van het terrein.

Onze oplossing Op basis van een SWOT-analyse is een ontwikkelingskader neergezet voor dit bedrijventerrein ten noorden van Eindhoven. De inhoud van het masterplan is de uitkomst van een interactief planproces, in nauwe samenwerking met betrokken overheden, industrieschap, bedrijven en intermediaire organisaties zoals de

Kenmerken • Uitvoeren SWOT-analyse en vertalen in visie • Ambities masterplan vertalen in actiepuntenprogramma (incl. verantwoordelijke partijen) • Interactief planproces met breed scala aan betrokken partijen

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



49

Visualisatie: Trivision

50

Gebiedsgerichte regionale samenwerking Vraag gemeenten Bergeijk, Bladel, Eersel en ReuselDe Mierden Integrale advisering voor het ontwikkelen van het regionale bedrijventerrein Kempisch Bedrijvenpark, van locatiestudie tot bestek.

private als het openbare gebied. Voor een duurzame instandhouding van het park en de waardevaste investering is een organisatiemodel voor parkmanagement opgesteld waarbij ook een koppeling is gelegd met de bestaande bedrijventerreinen in de regio.

Onze oplossing Voor de ontwikkeling van het Kempisch Bedrijvenpark heeft Grontmij haar creativiteit in ontwerp gebundeld met kennis en ervaring in gebiedsontwikkeling, zowel in economische, planologische, technische als procesmatige zin. Zo zijn de door ons uitgevoerde onderzoeken naar meest geschikte locatie, milieuaspecten, waterhuishouding, beheerkosten en de opgestelde grondexploitatie vertaald in een economisch rendabel en kwalitatief hoogstaand stedenbouwkundig plan. Dit plan is geconcretiseerd in een bestemmingsplan, bestekken en vergunningen. Ook is voor het bedrijvenpark een beeldkwaliteitsplan opgesteld, zowel voor het

Kenmerken • Stedenbouwkundig plan omvat een integraal ruimtelijk plan voor de ontwikkeling van het bedrijvenpark, de bos- en natuurgebieden en de provinciale infrastructuur • Introverte ontwikkeling: vanaf de omgeving oogt het bedrijvenpark alsof het een bosgebied is • Samenwerking gemeenten via een gemeenschappelijke regeling basis voor regionaal bedrijventerrein • Voor bedrijven van 5.000 m2 of meer • Organisatiemodel voor parkmanagement

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



51

52

Bestaande en nieuwe kwaliteit Vraag gemeente Nuenen Hoe kunnen de uitbreiding en revitalisering van bedrijventerrein Eeneind in goede onderlinge samenhang worden gerealiseerd? Onze oplossing In de ontwikkelvisie “Een eind op weg” geeft Grontmij een doorkijk naar de ontwikkeling van het nieuwe terrein in samenhang met de revitalisering van het bestaande terrein. Voor het nieuwe deel is de ruimtelijke visie uitgewerkt in een bestemmingsplan. De revitalisering van het bestaande terrein is vertaald in inrichtingsplannen en bestekken. De revitalisering is inmiddels met succes uitgevoerd. Basis voor dit succes is de gevel-tot-gevel-benadering waarbij we in nauw

overleg met ondernemers, straat voor straat, komen tot praktische, kwalitatieve ontwerpen. Kenmerken • Maken beeldkwaliteitplan en gronduitgiftefolder voor het nieuwe terrein • Regionale afstemming over ontwikkelingsstrategie tussen SRE (Samenwerkingsverband Regio Eindhoven) en de gemeenten Nuenen, Geldrop en Eindhoven • Maken van “gereedschapskist” met praktische tips voor aanpassing beeldkwaliteit op bestaand bedrijventerrein • Herinrichten van het bedrijventerrein via ‘gevel tot gevel’-benadering en in nauw overleg met ondernemers

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



53

54

Juiste bedrijf op de juiste plek Vraag Projecten Innovatie Team (PIT) Onderzoek de knelpunten en oorzaken van hinder tussen bedrijven op bedrijventerreinen in Brabant en onderzoek mogelijke oplossingen. Onze oplossing Het aanbieden van geschikte, gesegmenteerde terreinen met een grote regionale spreiding vermindert de onderlinge hinder van bedrijven. Uit ons onderzoek blijkt dat bedrijven onderling het meest last hebben van geur en stof, beïnvloeding van bodem-/grondwaterkwaliteit, trillingen, straling en imago. Ook is in kaart gebracht welke bedrijven beter niet naast elkaar gevestigd kunnen zijn, welke schadelijke effecten merkbaar zijn voor de bedrijven en het terrein als geheel, en welk aandeel de diverse partijen (probleemeigenaren) in het ontstaan van de hinder hebben. De rol van de provincie is belangrijk in het initiëren van

regionale samenwerking tussen gemeenten. Een betere opzet van bedrijventerreinen en een doordacht gronduitgifteprotocol leidt tot een uitgebalanceerd ruimtegebruik en mogelijkheden voor groei van bedrijven en werkgelegenheid. Kenmerken • Onderzoek met vooral input uit de praktijk (bedrijven, gemeenten, provincie, rijk en intermediaire organisaties) • Workshop met bedrijven, overheid en belangenorganisaties voor verkenning van oplossingsrichtingen • Concrete actiepunten benoemd voor provincie, gemeenten en bedrijfsleven (o.a. aanbieden van geschikte, gesegmenteerde terreinen met een grote regionale spreiding) • Belangrijke rol voor provincie in het initiëren van regionale samenwerking tussen gemeenten

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



55

Ontwerp: i.s.m. Paul van Beek Landschappen

56

Creatief ruimtegebruik Vraag gemeente Helmond Vertaal de ruimtelijke ambitie voor het Businesspark Brandevoort, een levendige, eigen buurt als onderdeel van de vinexlocatie Brandevoort, naar een creatief, flexibel ontwerp. Onze oplossing Samen met Paul van Beek landschappen hebben we een vernieuwend, hanteerbaar concept bedacht om zowel flexibiliteit als beeldkwaliteit te organiseren. In de stijl van Brandevoort, met als basis het gesloten stadsblok, is gekozen voor een eenduidige en herkenbare kavelbegrenzing (gebouwen en muren op de rooilijn). Hierbinnen wordt de bedrijven alle ruimte gelaten om hun kavel zo optimaal mogelijk in te delen. De compacte bedrijfsvlakken laten ruimte voor robuuste groene

zones, bedoeld als waterbuffer, natuurontwikkeling, zichtas en uitloopgebied voor werknemers én bewoners van Brandevoort. Kenmerken • Vernieuwend stedenbouwkundig concept vertaald in flexibel ontwerp • Een overtuigend gemeenschappelijk beeldkwaliteitskader dat ruimte biedt aan individuele expressie • Hoogwaardige uitstraling sluit aan bij doelgroep (kennisintensieve bedrijven) • Flexibele kavelgrootte: bedrijfsvlakken kunnen afhankelijk van de vraag worden ingedeeld • Combinatie van functies op het terrein zorgt voor levendigheid, ook buiten kantooruren

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



57

58

Marsroute naar duurzame revitalisering Vraag gemeente Zwolle en ondernemersvereniging Marslanden Schep een helder beeld voor het ruimtelijk en economisch perspectief van De Marslanden. Onze oplossing De visie van Grontmij schetst een heldere ruimtelijke structuur voor De Marslanden en de directe omgeving. Belangrijke elementen voor deze structuur zijn de interne routing, de oriëntatie op het terrein, het parkeren en de bereikbaarheid. Voorstellen voor herijking van de geluidruimte en de aanwezige geluidrechten bieden toekomstperspectief voor de economische structuur. Ook voorgestelde duurzaamheidsmaatregelen zoals een visie op het beheer op de lange termijn, vervoermanagement en

besparingsonderzoeken dragen bij aan een goed vestigingsklimaat. Ten slotte is een parkmanagementorganisatie opgezet door de ondernemersvereniging in samenwerking met de gemeente. De benodigde herstructurering is inmiddels afgerond. Kenmerken • Oplossingen voor ruimtelijke ontwikkeling terrein en economisch perspectief bedrijven in samenhang bezien • Voorstellen voor fysieke & organisatorische maatregelen, voor duurzame ontwikkeling en voor optimaal gebruik van het bedrijventerrein • Samenwerking overheid – bedrijfsleven, waarbij ondernemers initiatief namen

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



59

60

Het rood-groene hart Vraag gemeente Gorinchem Zorg dat het toekomstig bedrijventerrein de Groote Haar een subtiele overgang gaat vormen tussen de kern Gorinchem en Het Groene Hart.

door het grasdak heen steken. Op deze manier zorgt Grontmij voor een gebiedseigen bedrijvenpark dat volledig passend is op deze locatie en binnen deze context.

Onze oplossing Het plangebied wordt met groot respect voor de landschappelijke onderlegger ontwikkeld en is in twee ruimtelijke eenheden onderverdeeld. In het stedenbouwkundig plan en het beeldkwaliteitsplan verschillen beide gebieden qua type bedrijven, groen en water sterk van elkaar. Aan de zijde van de A27 komt een representatieve zone, waarbij hoogwaardige bedrijfsgebouwen

Kenmerken • Aandacht voor een kwetsbare locatie op de overgang naar het Groene Hart • Multidisciplinair en integrale visie voor dit plangebied ontwikkelt met oog voor andere ruimtelijke ontwikkelingen in de directe omgeving

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



61

62

Onzichtbaar bedrijvig Vraag provincie Noord-Holland Onderzoek de haalbaarheid (techniek en markt) om op Crailo - naast bovengrondse natuur, een ecoduct en woningbouw - een ondergronds bedrijventerrein te realiseren. Onze oplossing Plangebied Crailo bestaat uit de voormalige legerplaats Crailo, het oefen- en rampenterrein en de Kolonel Palmkazerne en een asielzoekerscentrum (AZC). Omdat deze invulling kwam te vervallen is rond 2000 een gebieds-visie opgesteld: “Masterplan 2000”. In dit plan zijn de functies ‘wonen’ en ‘ecoduct’ voorzien, terwijl bedrijfsruimten gericht op transport en logistiek – met een footprint van 17 ha - onder de heide een plek zouden kunnen krijgen.

Kenmerken • Innovatief concept met aandacht voor arboregelgeving, externe veiligheid en beleving door gebruikers • Grondhouding voor het concept bij alle partijen positief; financieel blijkt het concept niet zonder meerkosten haalbaar • Dit project is samen met Ecorys uitgevoerd, waarbij Ecorys de marktverkenning voor haar rekening nam en Grontmij alle andere aspecten (o.a. ruimtelijk, landschappelijk, juridisch, verkeerskundig, deelonderzoeken, kosten en baten, etc.) • Advies om de term ‘ondergronds’ in communicatie te wijzigen in ‘landschappelijk zorgvuldig ingepast’ omdat in de praktijk vooral sprake zal zijn van manipuleren met het maaiveld

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



63




Economisch

Interactie

Urgentie

Waardecreatie

Gebied en gebouw

Belangenafweging


64

Gebied

Identiteit

Innovatie



Technisch



Systeembenadering



Samen aan het werk

65

66

Parkmanager als partner Vraag Verenigingen Parkmanagment De WeteringHaarrijn en Papendorp Implementeer een parkmanagementmodel, met duurzame aandacht voor de kwaliteit van het totale (openbaar + privaat) gebied. Onze oplossing Deze nieuwe bedrijventerreinen hebben we als parkmanager van bouwput tot functionerend bedrijventerrein begeleid. Vanuit onze expertise werken we met een bewezen systematiek van (controle op) beeldbestekken. Door een hoge beeldkwaliteit aan dit terrein te koppelen, hebben we een continue hoogwaardige uitstraling van het gebied weten te bereiken. We selecteren hierbij de juiste kwalitatief goede (onder) aannemers, die weten wat van hen gevraagd wordt,

zodat we tevreden gebruikers krijgen én houden. Door het dagelijks monitoren van de gewenste uitstraling van het gebied door onze zogenaamde “toezichthouder”, lossen we eventuele problemen op voordat het de gebruikers opvalt. Dit doen we overigens niet alleen met betrekking tot beheer en onderhoud van de openbare ruimte, maar voor alle diensten die het leven van een ondernemer makkelijker kan maken. Kenmerken • Kwalitatief zeer hoogwaardige uitstraling van het gebied • Volledige ontzorging van huurder/gebruikers en gemeente • Grontmij wordt gezien als partner en niet als opdrachtnemer

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



67

68

Ontzorgend parkmanagement Vraag Stichting Parkmanagement Tilburg Ontwikkel een parkmanagementmodel waarmee de ondernemers en de gemeente maximaal worden ontzorgd tegen minimale kosten.

aanbestedingsvoordeel behaald. Dit heeft vervolgens geleid tot een kostenverlaging en bood daarnaast ruimte om, in samenspraak met het bedrijfsleven, extra werkzaamheden uit te voeren.

Onze oplossing Parkmanagement is voor Grontmij een middel om de vastgoedwaarde van een terrein op peil te brengen en te houden. Beheer en onderhoud van de openbare ruimte is daarbij een belangrijk instrument. Door de beeldbestekken van de diverse bedrijventerreinen te bundelen en gezamenlijk aan te besteden is een fors

Kenmerken • Samenwerking tussen gemeente, ondernemers en parkmanager • Bundeling beeldbestekken bedrijventerreinen, waardoor aanbestedingsvoordeel is bereikt • Aanbestedingsvoordeel zorgt voor kostenreductie en kwaliteitsverbetering openbare ruimte

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



69

70

Prioriteiten in de provincie Vraag Regio Noordoost-Fryslân Wat is de vraag naar bedrijfskavels en hoeveel aanbod is beschikbaar op de bestaande terreinen en eventueel nieuw aan te leggen terreinen? Onze oplossing Grontmij heeft de SER-ladder toegepast op de Regio Noordoost Fryslân. Voor de vijf gemeenten in deze regio is de behoefte aan bedrijventerreinen inzichtelijk gemaakt. Vervolgens is de ruimte op bestaande bedrijventerreinen onderzocht, zowel direct beschikbaar als indirect, na herstructurering. De vergelijking van vraag en aanbod bepaalt of uitbreiding van het

bestaande areaal aan bedrijventerreinen noodzakelijk is. De resulterende behoefte en de daaraan gekoppelde herstructureringsopgave is bekrachtigd in het door de vijf gemeenten ondertekende Convenant Bedrijventerreinen 2010-2020. Kenmerken • SER-ladder in de praktijk gebracht • Regionale prioritering ten aanzien van herstructurering bestaande bedrijven en ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen • Behoefte en herstructureringsopgave regionaal verankerd in convenant

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



71

72

Duurzame waardecreatie door partnerschap Vraag gemeenten Hattem-Heerde-Oldebroek Hoe ontwikkel je een nieuw intergemeentelijk bedrijventerrein voor drie gemeenten, en koppel je die ontwikkeling aan een nieuwe invulling van de vertreklocaties op de bestaande bedrijventerreinen. Onze oplossing Samen met de gemeenten is een exploitatiemodel opgezet. In dit model worden opbrengsten en kosten in balans gebracht en worden oude en nieuwe locaties gekoppeld. Met de gemeenten is een bedrijfsmatig samenwerkingsmodel ontwikkeld, waarbij zeggenschap en onderlinge risico’s onderling gelijkwaardig gedeeld

worden. In de planvorming is specifiek ruimte gemaakt voor geluidproducerende bedrijven in zones langs de snelwegen A28 / A50 en de Zuiderzeespoorlijn. Kenmerken • Uitgebreide verkenning van de vraag naar ruimte tot 2020 en de omvang van het verplaatsingsvraagstuk • Genereren van verschillende oplossingsrichtingen voor problematiek • Verkenning samenwerkingsvormen en voorstellen voor risicodragende participatie • Model voor onderlinge verrekening opgegesteld • Begeleiden besluitvorming binnen de gemeenteraden

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



73

74

SER-ladder: opstap voor samenwerking Vraag gemeenten Bronckhorst, Doetinchem, Montferland en Oude IJsselstreek Stel een pragmatische ruimtelijk-economische toekomstvisie tot 2025 op voor alle bedrijventerreinen in de West-Achterhoek. Onze oplossing Het gaat om het praktisch toepassen van de SER-ladder op bestaande en nieuwe bedrijventerreinen (afstemmen vraag en aanbod op lange termijn), met bijzondere aandacht voor het vestigingsbeleid, de verhouding tussen lokale en regionale terreinen en de samenwerking tussen gemeenten. De rapportage schetst een helder toekomstperspectief voor de diverse bedrijventerreinen en daarmee het economisch functioneren van de West Achterhoek. Er is langs twee sporen gewerkt: het ruimtelijk ontwikkelingsspoor (ruimtelijke visie op de toekomst van alle bedrijventerreinen, mede in relatie tot hun omgeving) en het economisch ontwikkelingsspoor

(bedrijfsprofiel van de terreinen, vestigingsbeleid en de financiële kant van samenwerken bij het ontwikkelen en herstructureren van bedrijventerreinen). Kenmerken • Gezamenlijk beleid voor de ontwikkeling van bedrijventerreinen en vestiging van bedrijven op de bestaande en nieuwe terreinen staat centraal • Uitgebreide verkenning van de vraag naar ruimte tot 2025 en de onderlinge samenhang tussen 42 bedrijventerreinen • Samenwerking tussen gemeenten schakelt het mechanisme van onderlinge concurrentie uit en leidt tot een beter vestigingsklimaat voor bedrijven in West-Achterhoek • Voorstellen voor nieuwe ontwikkelingen, herstructurering en transformatie in gezamenlijk perspectief onderbrengen, ook financieel

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



75

76

Belangen verbinden Vraag Diffutherm BV, Kranenbouw BV, BOM-BHB en gemeente Bergeijk Maak voor de beoogde samenwerkingspartners de herstructureringsmogelijkheden van de bedrijfskavels inzichtelijk.

deld met de ondertekening van een akkoord voor het verdere traject van de herontwikkeling. Voor de uitvoering van dit traject, waarin de bedrijven risicodragend participeren, hebben wij ook het plan van aanpak opgesteld.

Onze oplossing Met inzet van kennis op het gebied van vastgoed, grond- en vastgoedexploitatie, verkeer, stedenbouw en bodemsanering leverde Grontmij in een zeer kort tijdsbestek inzicht in verschillende realistische scenario’s voor de herstructurering van de bedrijfspercelen van Diffutherm en Kranenbouw. Dit inzicht bood de betrokken partijen de benodigde zekerheid in een haalbare businesscase. De partijen hebben hun krachten gebun-

Kenmerken • Gebiedsexploitatie met risicoanalyse • Stedenbouwkundig ontwerp • Plan van aanpak herontwikkelingstraject • Risicodragende participatie bedrijven • Brabantse Herstructureringsmaatschappij participeert met revolverend fonds (€ 2,5 mln) • Gemeente zet 3,5 hectare bedrijfsgrond in

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



77

78

Publiek en privaat Vraag gemeente Mill & St. Hubert Stel een revitaliseringsplan en een realisatiestrategie op voor de herstructurering van zowel het openbare als het private deel van bedrijventerrein ’t Spoor. Onze oplossing In het revitaliseringsplan zijn oplossingen aangereikt voor het opknappen en herstructureren van het bedrijventerrein ‘t Spoor. Grontmij heeft in de realisatiestrategie in overleg met de eigenaren van kansrijke herstructureringslocaties de ruimtelijke, planologische, organisatorische, juridische en financiële aspecten in beeld gebracht. Daarnaast is een deel van het bedrijventerrein herontwikkeld, waarbij het accent

is blijven liggen op bedrijvigheid, maar ook ruimte is gecreëerd voor woningbouw en culturele voorzieningen. Kenmerken • Opzetten van een revitaliseringsplan en realisatiestrategie • Begeleiding herontwikkelingsplan deelgebied Van Hout • In overleg met eigenaren in kaart brengen mogelijkheden • Succesvol verzorgen subsidietraject stimuleringsprogramma ´Kwaliteit Bedrijventerreinen: Kwaliteit werkt!´

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



79

80

Beheergericht ontwikkelen Vraag gemeente Waalwijk Op welke wijze kunnen wij een verbinding leggen tussen de ontwikkeling van het nieuwe duurzame bedrijventerrein Haven Zeven en de herstructurering van bedrijventerreinen Haven I t/m IV? Onze oplossing Een Publiek-Private Samenwerking tussen Grontmij en de gemeente Waalwijk met als doel het parkmanagement voor het nieuwe en het bestaande bedrijventerrein te ontwikkelen. Herstructurering van het bestaande bedrijventerrein is één van de kerntaken, naast terreinbeheer, beveiliging en bevorderen samenwerking tussen bedrijven. Er is een financiële en juridische koppeling tussen het nieuw te ontwikkelen bedrijventerrein en de herstructureringsopgave gelegd. De parkmanager staat als ondernemer tussen de ondernemers: hierdoor

ontstaat een laagdrempelig en goed functionerend parkmanagement. Door betrokkenheid bij de uitgifte van kavels houdt de parkmanager ook grip op de kwaliteit van het terrein. Voor de herstructurering is een masterplan opgesteld voor het totale bedrijventerrein en vervolgens, in nauw overleg met ondernemers en eigenaren, een prioritering per straat uitgewerkt. Kenmerken • Publiek-private samenwerking Grontmij en gemeente Waalwijk • Synergie tussen bedrijven en overheid maar ook tussen bedrijven onderling • Organisatorische en financiële koppeling tussen nieuw en bestaand terrein • Parkmanager als ondernemer tussen ondernemers • Levenscyclusbenadering van een bedrijventerrein

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



81

82

Herstructurering via incubator Vraag Businesspark Aviolanda Geef aan hoe Aviolanda op korte termijn een bedrijfsverzamelgebouw kan realiseren als vliegwiel voor de herstructurering., welke rol zij zelf kan spelen in respectievelijk de ontwikkeling, realisatie en exploitatie daarvan en hoe het project zo snel mogelijk in de markt gezet kan worden. Onze oplossing Voor de ontwikkeling van het bedrijfsverzamelgebouw hebben wij een aantal businesscases uitgewerkt waarbij ook aanbestedings- en staatssteunaspecten inzichtelijk zijn gemaakt. Op basis hiervan kan Aviolanda samen met betrokken (overheids)partijen een onderbouwde keuze

maken voor het meest geschikte ontwikkelscenario. Verder is duidelijk welk type partij geëigend is om mee samen te werken (ontwikkelaar, belegger, exploitant) en of de samenwerking met marktpartijen aanbesteed moet worden. De vervolgstappen, de actualisatie van de businesscase en het opstellen van de ontwikkelstrategie, wordt gezamenlijk met de gekozen marktpartij vorm gegeven. Kenmerken • Ontwikkelscenario’s voor bedrijfsverzamelgebouw • Input voor overleg tussen partijen over meest geschikte ontwikkelmodel • Beargumenteerde keuze mogelijk

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



83

84

Ontwikkelen en verkopen Vraag gemeente Leeuwarderadeel Zorg voor een goede exploitatie en verkoop van bedrijventerrein Middelsee Stiens. Onze oplossing Het bedrijventerrein Middelsee Stiens van circa 8 hectare is ontwikkeld door de gemeente Leeuwarderadeel als vervolg op een eerste fase. Grontmij is voor de exploitatie en de verkoop gevraagd. Daarbij hebben wij op het

laatste moment nog voorstellen kunnen doen voor de inrichting en het ontwerp om beter aan te sluiten bij de marktvraag, uitgaande van een budgetneutrale exploitatie. In een jaar tijd heeft Grontmij circa 80 acquisities uitgevoerd voor het terrein, die leidden tot vier succesvolle transacties en een 80% optiedekking op het terrein. Daarna heeft de gemeente de afronding van de verkoop zelf weer ter hand kunnen nemen. Kenmerken • Expertise van exploitatie en verkoop • Verknopen van ondernemersbelangen en juridische belangen gemeente • Grontmij als onafhankelijk intermediair

Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



85

Kansen bij leegstand Vraag Provincie Utrecht Geef ons handvatten om concrete vervolgstappen te kunnen nemen in de aanpak van leegstaande kantoren, concreet toegepast op locatie De Hoef zuidwest in Amersfoort. Onze oplossing Gestart met een grondige analyse (kwantitatief en kwalitatief ) van het probleem, met de stakeholdersanalyse als belangrijk onderdeel. In deze analyse wordt voor de verschillende partners in beeld gebracht wat hun belangen, doelen en middelen zijn en hun mate van betrokkenheid. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in procespartners (directe medewerking noodzakelijk) en communicatiepartners (bepalen draagvlak) volgens de methodiek van het Ancora-model. Dit model geeft structuur door op een analytische wijze tegen een bestuurlijk vraagstuk aan te kijken. Door de oplossingsrichtingen te koppelen aan de resultaten van de

87

stakeholdersanalyse wordt duidelijk op welke wijze partijen in het vervolgproces betrokken dienen te worden. Tenslotte toetsen wij voor de ontwikkelde oplossingsrichtingen of, en zo ja in welke vorm, de overheid RO instrumenten in moet / kan zetten om de aanpak mogelijk te maken. Dit wordt gedaan aan de hand van een door ons ontwikkelde methodiek in de vorm van een kaartspel. Kenmerken • Koppeling met landelijk actieprogramma Aanpak Leegstand Kantoren • Probleemanalyse gericht op inhoudelijk vraagstuk én op betrokken partners • Ancora-methodiek is een op de praktijk gerichte aanpak die gebruikt kan worden bij het structureren en oplossen van complexe bestuurlijke vraagstukken • Juridische mogelijkheden inzichtelijk met het door Grontmij ontwikkelde kaartspel RO-dynamica Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



88

Crisis biedt kansen Vraag gemeente Maasdonk Stel voor ons de toegezegde financiële participatie van de provincie veilig om zo de herontwikkeling van het bedrijventerrein en de ontwikkeling van een nieuwe woonwijk mogelijk te maken. Onze oplossing De realisatie van een nieuwe woonwijk vormt de financiële basis voor de herstructurering van bedrijventerrein De Terp in Nuland Oost. We stelden binnen een half jaar de nodige ruimtelijke en financiële plannen op voor bedrijventerrein en woonwijk en voerden het projectmanagement uit. Door de verschillende werkzaamheden alle aan Grontmij te gunnen, kon een goede afstemming tussen onderzoeken, resultaten en producten plaatsvinden en werd aantoonbaar tijdwinst behaald. Directe communicatielijnen met de gemeente versnelden het proces nog eens extra. De opdrachtgever roemde onze integrale aanpak voor de ontsluitingsstructuur van het bestaande

bedrijventerrein, vanwege het vernieuwende idee en kostenbesparende effect. Om realisatie van het plan niet in gevaar te brengen is het plan aangemeld (en gehonoreerd) voor de Crisis- en Herstelwet. De gemeente Maasdonk heeft als eerste gemeente binnen Nederland een gebiedsontwikkelingsplan vastgesteld. Kenmerken • Aankoop drie grote bedrijven met een aanzienlijke milieucontour • Integrale werkwijze zorgen voor kwaliteit en efficiëntie • Zeer nauwe betrokkenheid provincie en waterschap in planproces • Binnen een half jaar van stedenbouwkundig plan naar vastgesteld bestemmingsplan • Eerste gebiedsontwikkelingsplan voor gemeente in Nederland • € 2 miljoen financiële participatie (revolving fund) provincie/BOM-BHB (NIMBY-regeling) Duurzaam

Gebied

Ontwikkelproces

Sociaal

Schaal

Samenwerking

Economisch

Interactie

Urgentie

Milieu

Identiteit

Innovatie

Technisch



89

www.bedrijventerreinen.nl

Inleiding Focus op het terrein Onze visie Samen aan het werk

Recommend Documents