Inleiding. Charlotte Icke-Lemmens en Maya van der Steenhoven, november

Doel Leiden en omgeving energie neutraal, zo spoedig mogelijk, 100% duurzaam en 100% regionaal. Dit is een ambitieuze doelstelling en dat heeft EnergiekLeiden graag. Het is belangrijk om met elkaar in een richting te bewegen waarin het lokale verbruik steeds meer uit lokale duurzame opwekking komt. Er zijn veelbelovende intiatieven in de regio maar de beweging is nog niet op een effectieve manier als geheel in gang gezet. EnergiekLeiden onderschrijft het principe van de Trias Energetica en vertaalt dat lokaal als volgt: 1. Voorop staat energiebesparing. 2. Het verbruik dat overblijft wordt zoveel mogelijk opgewekt in en met het eigen huis . 3. Indien opwekking in het eigen huis niet mogelijk is of onvoldoende, wordt dit opgewekt met elkaar in de straat of in de wijk. Hiervoor starten we lokale projecten. (vb windmolen, efficienter gebruiken huidige stads warmte, biomassa/gas/avi, grote zon projecten) 4. Van deze volgorde kan worden afgeweken op basis van individuele of maatschappelijke kosten/baten analyse. Met andere woorden: we verliezen hierbij niet de portemonnee uit het oog. Inleiding De nieuwe energie en milieu trend in Nederland is Duurzaam Decentraal Samen (DDS). Deze trend heeft inmiddels zowel de overheid als de bestaande partijen in haar greep. Het is onduidelijk waar de veranderingen in de energiemarkt toe leiden. Er is geen enkel scenario dat voorspelt hoe snel het zal gaan en waar het zal eindigen. EnergiekLeiden denkt dat deze transitie door technische ontwikkelingen zeer snel zal gaan. EnergiekLeiden luistert goed naar degenen die verwijzen naar de fotografie, muziekindustrie en de computerwereld. Daar hebben technische vernieuwingen ook hele markten veranderd in enkele jaren tijd. EnergiekLeiden is er van overtuigd dat de bottom up beweging de transitie naar een duurzame energie huishouding niet alleen gaat versnellen, maar ook de lokale economie gaat stimuleren en mensen onderling gaat verbinden. Consumenten, het bedrijfsleven en overige organisaties komen met ideeen, die creatief zijn, zonder lange vergadertrajecten en gewoon leuk. Deze lokale initiatieven pakken de fiscale en technische kansen aan en starten met zelfopwekking van duurzame energie en van energiebesparing. EnergiekLeiden is één van deze initiatieven. EnergiekLeiden beoogt het lokale groene brein te zijn in combinatie met handen en voeten. Zij is partner, facillitator en kennisbank. EnergiekLeiden kent de knelpunten die goede initiatieven en © Charlotte Icke-Lemmens en Maya van der Steenhoven, november 2012

1

projecten belemmeren en speelt hier met hulp op maat op in. Daarnaast zoekt EnergiekLeiden continu de juiste partners om zelf actief aantrekkelijke lokale projecten op te zetten. Het werkgebied is in eerste instantie de stad Leiden met alle omringende gemeenten. Dit valt met het werkveld van de omgevingsdienst samen, of kan nog wat groter of kleiner zijn, naar gelang de interesse van de betrokken gemeenten en hun inwoners. EnergiekLeiden wordt op dit moment vooral gedragen door het lokale bedrijfsleven en daar ligt voornamelijk ook het verdienmodel. Een lokaal duurzaam energiebedrijf kan echter niet zonder inbedding in het lokale bestuur en heeft voor echte slagkracht in het tot stand brengen van grote en kleine lokale projecten steun van de verantwoordelijke wethouders en het ambtelijk apparaat nodig. Het lokale initiatief Op dit moment bestaat er nog geen standaard succesmodel voor lokale initiatieven. Inmiddels zijn er bijna 300 lokale initiatieven. Ze hebben niet allemaal dezelfde grootte en dezelfde succeskansen. Ook is het ene initiatief beduidend “beginnender” dan het andere. De meeste projecten missen kennis, kunde en contacten om snel succesvol te zijn. Veel van deze initiatieven lopen dan ook vertraging op of haken af zonder hulp. Dit is jammer en onnodig. Sommige meer professionele en ervaren duurzame lokale energiebedrijven springen hier op in door onderling samen te werken en anderen te helpen. EnergiekLeiden is onderdeel van deze “coachende” groep. Knelpunten De Knelpunten voor de groei van lokale toepassingen en energiebesparing zijn door meerdere partijen al duidelijk in kaart gebracht. Voor consumenten zijn de belangrijkste knelpunten: 1. Het is onduidelijk wat de investering oplevert. Hoe snel verdien je een investering terug? Wat is de opbrengst vergeleken met het geld op de bank zetten? 2. “gedoe”: uitkiezen zonnepanelen of de juiste besparingsingreep kost tijd. De consument weet niet waar hij moet beginnen en er is ook nog onzekerheid over vergunningen 3. Gebrek aan kennis van best practises en technische kennis van de zonnepanelen en andere apparaten. Mensen kunnen niet kiezen uit 40 panelen. (bij twijfel niet kopen..) 4. Onbekendheid met of nog tekort aan mogelijkheden voor voorfinanciering. 5. Geen interesse voor energie (low interest): Er wordt over energie niet gepraat en geen kennis gedeeld Voor bedrijven zijn de belangrijkste knelpunten: 1. Bedrijven zijn ook consumenten, dus de hierbovenstaande knelpunten gelden voor hun ook

© Charlotte Icke-Lemmens en Maya van der Steenhoven, november 2012

2

2. Ingewikkelde regulering (wanneer ben je leverancier? Tegenstrijdigheid terugwinnen investeringen door huurverhogingen en woningwet) 3. Gebrek aan tijd en mogelijkheden om de bestaande processen en werkwijzen te veranderen en te kijken naar innovatieve mogelijkheden. Vaak is een bedrijf al druk genoeg met de “going concern” om te kijken naar mogelijkheden voor verduurzaming. Zeker als de uitkomsten onzeker zijn (onduidelijkheid over “of het mag” en opbrengsten) 4. Gebrek aan duidelijke vraag van consumenten en overheden om te verduurzamen. 5. Men mist ervaring. Strategie Zoals eerder gezegd wil EnergiekLeiden een belangrijke partij zijn in de regionale duurzame energie ontwikkeling. Bieden wat Leiden en omgeving mist: aanjager, versimpelaar, ontzorger, enthousiasmeerder, smeerolie, verbinder, promotor, kennisbank, knelpuntvermorzelaar en facilitator voor consumenten, bedrijven en instellingen. EnergiekLeiden gaat voor iedereen, o.a. burgers en VvE’s het overschakelen op duurzame energie en energiebesparing zo makkelijk mogelijk maken. Het toverwoord is “ontzorgen”. We dragen bijvoorbeeld zo simpel mogelijke instapmodellen voor duurzame energietoepassingen en besparing aan, waarbij alles van financiering tot teruglevering is uitgedacht en de consument kan rekenen op de beste value for money. Dit sluit aan op de motieven die spelen voor burgers om over te gaan tot het gebruik van duurzame energie. Uit onderzoek blijkt dat burgers 3 belangrijke redenen hebben om over te gaan tot verduurzaming. Besparing, onafhankelijkheid en in mindere mate duurzaamheid, milieubewustzijn en soms liefde voor de techniek. Voor bedrijven, woningcorporaties en bouwbedrijven geldt in enige mate hetzelfde als voor burgers. Gebrek aan kennis en kunde speelt een grotre rol. Zij willen een goed rendement maken op hun investeringen en op de vraag van de klant inspelen. Daarnaast hebben bedrijven en coöperaties soms interne of landelijke doelstellingen die nu niet gehaald worden. De komende jaren maakt de stijgende energierekening (voornamelijk door de stijgende energiebelasting) en mogelijke saldering vóór de meter energiebesparing en duurzame energie steeds aantrekkelijker. Daarnaast zijn er twee aardige observaties uit de praktijk waar EnergiekLeiden op gaat inspelen. Ten eerste leert de praktijk dat zonnepanelen op een dak voor de buren en buurtgenoten aanstekelijk werken. Daar waar zonnepanelen mooi en goed worden neergelegd en de bewoners over daadwerkelijk rendement kunnen spreken, raken anderen ook enthousiast. Ten tweede blijkt dat het hebben van zonnepanelen in veel gevallen aanzet tot interesse voor besparing. Het ‘low interest” product energie wordt een “high interest”product. Bovenstaande landelijke knelpunten vullen we aan met lokale knelpunten door een bijeenkomst te organiseren waarvoor we alle lokale initiatief-nemers uitnodigen. Het is van belang op deze bijeenkomst zowel de succesverhalen en kansen te identificeren (best practises!), als de vragen


3

en knelpunten in kaart te brengen. EnergiekLeiden benoemt op basis van deze inventarisatie de belangrijkste aandachtsgebieden en acties voor 2013. Daarnaast leidt deze bijeenkomst tot inzicht in de verwachtingen en potentie van de lokale gemeenschap. De regio Leiden en omgeving is niet erg actief op het gebied van duurzame opwekking en energiebesparing. Er zijn wat mooie projecten maar het is geen duidelijk thema van de lokale overheid. De omgevingsdienst gaat hier de aankomende jaren verandering in brengen. EnergiekLeiden wil hierbij een volwaardige partner voor de omgevingsdienst zijn om samen te zorgen dat de regio op een goede manier met een goede maatschappelijk kosten baten analyse snel verduurzaamt. Activiteiten EnergiekLeiden wil niet wéér een ander platvorm zijn of een volgend leuk plan, maar gaat gewoon aan de slag. Eén activiteit is zeer binnenkort operationeel: en website: www.energiekleiden.nl, waarop ook alle lokale initiatieven zichtbaar kunnen worden. Te beginnen in 2013 gaat EnergiekLeiden onder andere de volgende activiteiten ondernemen: Particulieren en Burgerinitiatieven 1. “Kant en klaar zonpakket”. EnergiekLeiden zal met lokale partners (leveranciers zonnepanelen, installatiebedrijven, bank) een “beste koop” pakket zonnepanelen aanbieden aan particulieren. Aan dit pakket kan naar wens financiering, energiecontract, besparingsadvies en een app worden toegevoegd. Duidelijk is vanaf het begin wat de opbrengst is voor de consument. 2. Groepjes huurders en/of huiseigenaren die invidueel of met elkaar initiatief willen nemen door bijvoorbeeld gezamenlijk in te kopen, op te wekken of anderzins te besparen, helpen door ondersteuning, kennis, kant en klare modellen en financieringsconstructies. Verder hebben ze behoefte aan hulp bij knelpunten en het vinden van de meest geschikte partijen om mee samen te werken. 3. EnergiekLeiden is ook een informatiecentrum, inclusief opstellingen van apparaten en installaties met duidelijke uitleg, voor particulieren en gemeentelijke organisaties. Deze ruimte biedt bewoners de mogelijkheid om te vergaderen, samen een deelplan uit te werken of gewoon elkaar te ontmoeten op dit thema. 4. EnergiekLeiden kiest bijzondere particuliere panden en of particuliere gezamenlijke initiatieven uit als pilot projecten. Hierbij wordt de voorkeur gegeven aan monumenten en innovatieve ideeën. 5. EnergiekLeiden creëert fun rondom energie. Acties en campagnes zijn gericht op het aantrekkelijk maken van energie en sluiten aan bij de beleving van mensen. Voorbeelden: straat- of burenkorting bij panelen, scholenacties, minima-actie, verenigingspanelen, gesponsorde panelen, kunstacties.


4

Onderwijs 1. EnergiekLeiden zoekt een school die een nieuw gebouw gaat neerzetten. Met deze school, de desbetreffende Gemeente en specialistische partners wil EnergiekLeiden de nieuwbouw zo energieneutraal of zelfs energiepositief mogelijk maken. Naast de directe maatregelen in het gebouw zelf, krijgen ouders en leerkrachten een kortingspakket aan maatregelen, zowel voor hun huis als voor hun vervoer. Voorbeelden: in de aula van de school een display met de opbrengst van de panelen, waarop de scholieren de werking van de zonnepanelen/windenergie kunnen zien. Via een speciaal programma kan ook in de klassen zelf de opbrengst en besparing gevolgd evt met informatie per opwekking en een klimaatkennisspel tussen leerlingen. Ook is er een sponsor om achtstegroepers elk jaar naar een zonne/windveld in Zeeland te sturen als excursie, met rondleiding en film. En wil een (bekend) astronoom lessen aanbieden in wat de zon en de wind doen. Tenslotte kan overtollige energie worden aangeboden via oplaadpalen bij school voor de electrische fietsen/bakfietsen die met korting voor ouders en leerkrachten te koop zijn. 2. Klassenspel groepen 8 lagere school. 4 groepen doen mee aan een Energiespel. De ouders krijgen een mooie aanbieding voor het bovenstaande zonnepakket. Hiernaast krijgen zij een app om individueel maar ook als klas de besparing te kunnen volgen en met elkaar te kunnen vergelijken. De scholieren kunnen tips uitwisselen en worden op een positieve manier gestimuleerd om te besparen. Het idee is een spel te maken met een kleine ijsschots met een pinquin. Elke keer als er een leven hoger wordt gehaald komt er ijs bij en kunnen er meer dieren op de ijsschots leven. Dit spel mag een hoog “aaibaarheidsgehalte” hebben en mag net zo veel gesprek opleveren als de dierenplaatjes van AH. Hierbij hoort energieles en praktijkles. Indien het hoogste level van het spel wordt gehaald krijgt die klas als beloning bijvoorbeeld een bezoek aan een windpark op zee. (per boot) Woningcorporaties 1. Energiek Leiden biedt woningbouwcoöperaties aan om in kaart te brengen welke behoefte hun huurders hebben op het gebied van duurzame eigen energie opwekking en besparing. Daarnaast worden kansrijke huurdersinitiatieven gefaciliteerd, gecommuniceerd en gepromoot. Ook daarvoor is waarschijnlijk al een sponsor gevonden. In samenwerking met woningcoöperaties zoeken we naar mogelijkheden om deze wensen uit te voeren. 2. Woningcorporaties hebben behoefte aan kant en klare oplossingen, best practises en mogelijke financieringsconstructies. Doordat EnergiekLeiden weet wat er in Nederland gebeurt, haar kennis en netwerk up to date houdt en de regels en programma’s kent, kan zij tijdig coöperaties helpen bij het gebruik maken van kansen. Daarnaast werkt EnergiekLeiden samen met huurderverenigingen, de FHLO en ASM/woonteam.


5

3. EnergiekLeiden kan helpen met het opzetten van projecten, waarbij de juiste partijen aan tafel zitten, en risico’s en opbrengsten tijdig in kaart worden gebracht. EnergiekLeiden wil graag een GreenDeal sluiten met de overheid waarin wettelijke knelpunten worden aangepakt. Sociale en werkgelegenheidsaanpak 1. Met ROC en installatie-bureaus kijkt EnergiekLeiden naar de kwaliteit van de opleiding voor installateur en de nascholing. De installateurs die in projecten van EnergiekLeiden deelnemen hebben een up to date kennis niveau van besparing, duurzame energieopwekking en weten dat over te brengen aan de burger. 2. Met ROC en installatie-bureaus regelt EnergiekLeiden dat er voor het installeren van duurzame energie materialen en apparaten, speciale certificaten komen opdat mensen die wel motivatie en handige handen hebben, maar de huidige samengestelde opleidingen niet halen, toch kunnen leren en werken. Goed voor werkgelegenheid van groep ‘moeilijk plaatsbaren’, goed voor de installatiebureaus die anders het werk niet aankunnen, goed voor de klant die de installatie tegen een redelijke prijs krijgt. Het ROC levert een product in hun corebusiness, waarbij ze de vermindering van leerlingen in technische opleidingen wat kunnen reduceren. Dergelijke win-win situaties zijn koren op onze molen. 3. In het algemeen werkt EnergiekLeiden waar dat kan met regionale bedrijven en kennisinstituten. Werkgelegenheid en duurzame economie staan hoog in ons vaandel. 4. De gebouwen van het ROC zelf scannen op energiegebruik en kansen voor opwekking is daarbij al een mooi begin.

Overheden 3. Bij Gemeenten kan EnergiekLeiden meekijken naar verduurzamingskansen (eventueel samen met het omgevingsloket). EnergiekLeiden kan gemeenten begeleiden met het up to date brengen van hun procedures zodat duurzame opwekking en energiebesparing maximaal ruimte krijgt zonder dat de gemeentelijke doelstellingen voor o.a. veiligheid en stedebouwkundige vereisten aan beeldbepalende straten en gebouwen worden aangetast. 4. Gemeenten kunnen via EnergiekLeiden een scan van (een deel van) de gemeentelijke gebouwen laten maken, waarna een diagnose met actieplan en berekening van de besparingen volgt. Op basis daarvan kan het pakket als lease/huurkoop constructie uitgevoerd worden. Geheel ontzorgd, dus geen coördinatie, of zelfs maar investering nodig. Termijn van terugbetalen vaststellen (komt uit de besparing) en lang voor het einde van de levensduur van de installatie is hij eigendom en levert daarna nog vele jaren gratis stroom.


6

Kenniscentrum 1. Energiek Leiden verspreidt een helder rekenmodel voor alle doelgroepen, t.a.v. de investering en de opbrengst van opwekken en besparen. 2. Energiek Leiden helpt met adequate informatie over goede producten, prijskwaliteitverhouding en betrouwbare financiele dienstverlening. Door het aanbieden van pakketten hoeft de burger nauwelijks meer zelf te onderzoeken, om zich een weg te vinden in de vele regelingen, vergunningen, of keuzes te maken die niet te overzien zijn. 3. Het kantoor van EnergiekLeiden biedt ruimte voor groepen bewoners om zich te verdiepen in alle mogelijkheden. Hier is goed advies beschikbaar, zijn voorbeelden en best practises te zien en kunnen de juiste partijen elkaar vinden. 4. Informatiecentrum, bijeenkomsten, deskundigen die ingezet kunnen worden voor advies, voor presentaties etc. 5. Partner voor instellingen die een doelstelling op energiebesparing of duurzame energieopwekking moeten/willen halen. Dit kunnen woningcorporaties, gemeentelijke instellingen en of bedrijven(terreinen) zijn. Energiek Leiden kan helpen om draagvlak te creëeren, meedenken over passende oplossingen, juiste partners zoeken door inzet netwerk en kan kennis verschaffen rondom subsidies, verdienmodellen, regelgeving (regulering) en mogelijke best practises. 6. Partner voor bedrijven die hun CO2 compensatie regionaal willen ‘afkopen’ en dus het beschikbare budget daarvoor regionaal in CO2 reducerende projecten inzetten. Breed aanbod: besparen, opwekken, innoveren 1. “overige acties” Energiek Leiden kijkt naar mogelijke innovatieve manieren om in samenwerking met bewoners, instellingen, bedrijven en partners andere opties dan zon te onderzoeken voor Leiden en omstreken. Hierbij kan gedacht worden aan warmteprojecten, vervoer, energiebesparing, gemeentelijke energiebesparingen, grote en kleinschalige windmolens, wkk etc.. 2. Partner voor projecten in het kader van GreenDeals, smart city met o.a. ECN, TNO, Alliander, energiebedrijven, Shell, Bioscience Park en lokale bewoners. (FP7-smartcities 2013) Communicatie en platformfunctie 7. EnergiekLeiden organiseert (met partners) bijeenkomsten waarbij geïnteresseerde (groepen) bewoners in contact komen met elkaar, met vertegenwoordigers van ‘best practices’ en met deskundigen die kunnen helpen. Daarin vraagt EnergiekLeiden ook om alle knelpunten en hulpvragen te formuleren, opdat we daar weer mee aan de slag kunnen.


7

8. Initiator van lokale “fun” projecten die het draagvlak voor duurzame energie en energiebesparing vergroten. Hierbij kan gedacht worden aan aansprekende campagnes, tentoonstellingen, wedstrijden en acties op scholen, sportinstellingen en met bedrijven. Mobiliteit 9. Transport en vervoer-mobiliteit-: Energiek Leiden stimuleert waar nodig en mogelijk duurzaam energie-gebruik. Denk aan: electrisch vervoer over land en water, met oplaadstations waar zonnepanelen/windenergie voor de stroom zorgen “witte” (electrische) fietsen, scooters en bakfietsen. Uitdagingen: 



Inzet van mensen professioneel en vrijwillig, inzet van advies groep. Om als EnergiekLeiden succesvol te zijn in onze ambitieuze doelstelling heeft EnergiekLeiden een kleine professionele, dus betaalde organisatie nodig waarvan de mensen ook daadwerkelijk als “spil” in het veld kunnen opereren. Het is ook echter nodig om de grote enthousiaste en broodnodige inzet van vrijwilligers te koesteren. Vrijwilligers, die vaak ook zeer belangrijke en onmisbare energie en input leveren. Hier kan ook gekeken worden naar best practises van andere lokale organisaties zoals Calorie-energie, Wij krijgen kippen en Hier Opgewekt. Onafhankelijkheid en verdienmodel. Hierbij spiegelt EnergiekLeiden zich aan organisaties als de Consumentenbond, Nudge, Hier Opgewekt, Wij Willen Zon, Edecentraal en anderen die zich laten sponsoren, cq partnerships aangaan met bedrijven, projecten uitvoeren en daarvoor betaald worden maar ook als wederverkoper van materialen rechtstreeks op bestelling of via veilingen optreden. Voorwaarde voor ons is dat we onafhankelijk blijven.

Concrete Acties 2012 -

-

-

Opzetten organisatie: EnergiekLeiden moet zich verzekeren van voldoende menskracht om bovenstaande doelstellingen te kunnen verwezenlijken, en alle formele handelingen verrichten om een officiele Stichting te zijn, met ANBI status. Via aparte werkgroepen (smart city, coöporaties, stimulering) kunnen we ook aan de verschillende invalshoeken en behoeften van vrijwilligers recht doen. Bekendheid: eigen website, social media, optredens op allerlei relevante bijeenkomsten, gelinked met Stadslab, Natuur en Milieufederatie, ruimte voor andere initiatieven in de regio om op onze site bekendheid te krijgen, leden te werven voor de werkgroepen etc. etc. Rondkrijgen begroting: verzekeren partnerships en subsidies voor 2013, verder invullen begroting


8

-

-

-

-

-

Verzekeren institutionele backing: rondje gemeenten om te zorgen dat EnergiekLeiden politiek wordt gedragen. (Per gemeente verkennen van- en inspelen op de lokaal sterkste spelers. Dit kunnen zowel ambtrenaren, als bestuurders, als politieke partijenzijn, dus bottom up) Ook de Omgevingsdienst zal benaderd worden. Inventarisatie lokale initiatieven reeds bestaand: Uitventen lokale draagvlak en wens bewoners, bedrijven en instelllingen. Op basis hiervan doelgroepen analyse en behoefte in kaart brengen Maken overzicht van alle bestaande verdienmodellen, mogelijkheden en constructies zowel gezien vanuit EnergiekLeiden als vanuit de instellingen waar we mee werken, dus woningbouwverenigingen, bedrijven, financiele instellingen, coporaties en bewoners. In kaart brengen van lokale potentie. Het is interessant om te weten wat het huidige energieverbruik is, en het huidige duurzame opwekkings- en besparingspotentieel. Voegen we hier nog lokale doelstellingen en quick wins aan toe, dan leidt dat tot een soort roadmap. EnergiekLeiden richt met haar partners een informatiecentrum in, waar opstellingen van apparaten en installaties staan met duidelijke uitleg. Waar ook mensen kunnen vergaderen, en samen een deelplan uitwerken of gewoon elkaar ontmoeten op dit thema.

Personeel Op dit moment draait EnergiekLeiden nog op vrijwilligers, voornamelijk de oprichtster (Charlotte Icke-Lemmens) en sinds 2 oktober de beoogd directeur (Maya van der Steenhoven) met een part-time tijdelijke stageaire voor het opzetten van de administratie. Dit moet vanaf 1 januari 2013 inieder geval voor de directeur en administratie een betaalde functie kunnen ziijn. Charlotte vormt dan met een viertal anderen het bestuur. Rechtsvorm EnergiekLeiden is een Stichting (i.o,) met een bestuur. en een raad van advies. De Stichting kan en wil coöperaties en b.v.’s etc. oprichten en daarin participeren.

Begroting voor 2013: Benodigd voor personeel, drukwerk, computers, ict, website, kantoorruimte, inrichting, verzekeringen, acties, out of pocket kosten etc. ca250.000 Inkomsten van partnerships Inkomsten van verdienmodel door leveren advies en materialen Inkomsten via subsidies en sponsoring


ca100.000 ca100.000 ca 50.000

9

Inleiding. Charlotte Icke-Lemmens en Maya van der Steenhoven, november

Recommend Documents