Inleiding belastingheffing ondernemingen en particulieren mevr. mr. M.J. Hoogeveen prof.mr. G.T.K. Meussen drs. M.J.J.R. van Mourik prof.dr. A.C. Rijkers mevr. mr. W.A.P. van Roij
Elfde herziene druk
Sdu Uitgevers Den Haag
nhoudsopgave Voorwoord
5
Hoofdstuk 1 Algemene aspecten 1.0
Inleiding
17
17
1.1
Belastingen m Nederland 17 1.1.1 Welke functies hebben belastingen? 17 1.1.2 Wie draagt bij aan de collectieve lastendruk? 19 1.1.3 Waarom bijdragen? Draagkrachtbeginsel 20 1.1.3.1 Inkomen volgens de inkomstenbelasting 20 1.1.3.2 Tarieven in de inkomstenbelasting 21 1.1.3.3 Persoonlijke omstandigheden 22 1.1.4 Totslot 23
1.2
Belastingen in het dagelijkse leven 24 1.2.1 Even voorstellen 24 1.2.2 Eerste aanknopingspunten voor belastingen 1.2.3 Dubbele heffing over het salaris? 25 1.2.3.1 Wettelijke systematiek 25 1.2.3.2 Hoe werkt dit in de praktijk? 26 1.2.3.3 Verhouding loonheffing met IB 26 1.2.4 Hoe is het autokostenforfait geregeld? 27 1.2.5 De beleggingswinst 28 1.2.6 Cijfermatige uitwerking totaal 31
1.3
1-4
24
Verschillende grondslagen, tarieven en genietingsmomenten 31 1.3.1 Boxensysteem 31 1.3.2 De inhoud van de boxen 32 1.3.3 Rangorde 32 1.3.4 Schotten tussen de boxen 33 1.3.5 Verschillen in heffingsgrondslagen, tarief en genietingsmoment 1.3.6 Gevolgen van de verschillen tussen de boxen 34 Een huis kopen 35 1.4.1 Belastingvoordeel 36 1.4.1.1 Inleiding 36 1.4.1.2 Eigenwoningforfait
Inhoudsopgave
36
34
1.4.1.3 Renten van schulden 37 1.4.2 Eigen woning en schuld van de eigen woning 37 1.4.2.1 Het begrip eigen woning 38 1.4.2.2 Schuld betreffende de eigen woning 38 1.5
Belastingheffing bij partners 39 1.5.1 Partners 40 1.5.2 Toerekening vermogensbestanddelen tussen partners
1.6
Afronding
43
Hoofdstuk 2 Arbeid 2.0 2.1
Inleiding
41
4r>
45
Inkomensbegrip 45 2.1.1 Bronnentheorie 46 2.1.1.1 Privésfeer 47 2.1.1.2 Familie-/gezinssfeer 47 2.1.1.3 Hobbysfeer 48 2.1.2 Belaste en onbelaste bronvoordelen 2.1.2.1 Bijzonder bronkarakter box 3
51 52
2.2
De loonbelasting en de bron dienstbetrekking in de inkomstenbelasting
2.3
Dienstbetrekking
2.4
54
Inhoudingsplichtige 57 2.4.1 Plichten van een inhoudingsplichtige
2.5
Loon
53
58
59
2.6
Vergoedingen en verstrekkingen 61 2.6.1 Begrippen'vergoeding'en'verstrekking' 62 2.6.2 Het systeem van 'vrije' vergoedingen en verstrekkingen (geldend tot 2013) 62 2.6.3 Werkkostenregeling (vanaf 2011) 65
2.7
Aanspraken 66 2.7.1 Hoofdregel 67 2.7.2 Omkeerregel 67
2.8
Waardering van het genoten loon 2.8.1 Waardering 68
68
2.9
Salarisstrook en jaaropgave
70
2.10
Beroepskosten in de inkomstenbelasting
74
Inhoudsopgave
2.11 Resultaat uit overige werkzaamheden 2.11.1 Verklaring arbeidsrelatie 77 2.11.2 Resultaatbepaling 78 2.11.3 Opting-in 80 2.12
Afronding
80
Hoofdstuk 3 De startende ondernemer 3.0
Inleiding
3.1
Algemene aspecten Wet IB 2001
83
3.2
Onderneming in de Wet IB 2001
84
3.3 3.4
3.5 3.6
3.7
76
Hl
83
Ondernemer in de Wet IB 2001 86 3.3.1 Objectieve en subjectieve onderneming Winst 3.4.1 3.4.2 3.4.3 3.4.4 3.4.5
88
in de Wet IB 2001 88 Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek 90 Willekeurige afschrijving op bedrijfsmiddelen Ondernemersaftrek 93 Fiscale oudedagsreserve 96 De MKB-winstvrijstelling 98
Effectieve belastingdruk
92
98
De startende ondernemer in de praktijk 100 3.6.1 De aanvangsinvestering 101 3.6.2 Levensvatbaarheid van de onderneming 101 3.6.3 Financiering 102 3.6.4 Ondernemerschap, dienstbetrekking en urencriterium 3.6.5 Ondernemingsverlies, verlies aanloopfase 105 Andere belastingen 106 3.7.1 Omzetbelasting 106 3.7.2 Aftrek van voorbelasting 108 3.7.3 Eigen gebruik goederen 109 3.7.4 Enkele conclusies over de omzetbelasting
3.8
Administratieve aspecten
3.9
Afronding
Inhoudsopgave
111
110
109
104
Hoofdstuk 4
Winstberekening
Ili
4.0
Inleiding
4.1
Huwelijk, mkomenstoerekemng en huwelijksgoederenregime
4.2
4.3 4.4
4.5 4.6
113
Ondernemingskosten versus privé-uitgaven 114 4.2.1 Producten uit eigen onderneming 114 4.2.2 Onderscheid pnvé-uitgaven en zakelijke kosten 115 4.2.2.1 Toetsingsverbod inspecteur van zakelijke kosten 4.2.3 Gemengde kosten 118 Fiscale en commerciële winstberekenmg Goed 4.4.1 4.4.2 4.4.3
Wettelijke waarderings- en afschrijvingsregels
Hoofdstuk 5 Van vof naar bv
131
133
Inleiding
5.1
De besloten vennootschap (bv) en het concept van de rechtspersoonlijkheid 133
5.3
5.4 5.5
10
124
128
5.0
5.2
117
121
koopmansgebruik 122 Beginselen goed koopmansgebruik 122 Hoofdregels ten aanzien van winst- en verliesneming Dynamisch begrip 127
Fiscale reserves 130 4.6.1 Egalisatiereserve 130 4.6.2 Herinvesteringsreserve
113
133
bv ja/bv nee; enkele inkomensvarianten 135 5.2.1 Rechtsgrond vennootschapsbelasting 136 5.2.2 Belastingplicht voor de vennootschapsbelasting 5.2.3 Dividendbelasting 141 Aanmerkelijk belang 144 5.3.1 Terbeschikkingstellingsregeling 5.3.2 Gebruikelijk loon 146 Inbreng onderneming in bv
137
145
147
Omzetting: ruisend of geruisloos? 152 5.5.1 Ruisende omzetting 152 5.5.2 Geruisloze omzetting 154 5.5.3 Afweging 156
Inhoudsopgave
Hoofdstuk h Bv en concern 6.0 6.1
6.2
Inleiding
15')
159
Vennootschapsbelasting 160 6.1.1 Berekening belastbaar bedrag 6.1.2 Tarief 161 6.1.3 Voorlopige aanslag 162
160
Dividenduitkeringen 163 6.2.1 Dividendbelasting 164
6.3
Tarieven inkomsten-en dividendbelasting
6.4
Vermomde dividenduitkeringen
6.5
Relatie salaris bv, dividenduitkeringen en effectieve belastingdruk
6.6
Kapitaalstortingen
6.7
6.8
Afronding
181
183
Inleiding
7.1
Het einde van het huwelijk
7.4
168
Concernopbouw: moeder-en dochtervennootschap 171 6.7.1 Kostprijs deelneming 172 6.7.2 Deelnemingsvrijstelling 173 6.7.3 Aspecten van de financiering van een bv 175 6.1.4 Een holdingstructuur 178 6.7.5 Fiscale eenheid in de vennootschapsbelasting 179
7.0
7.3
166
170
Hoofdstuk 7 Echtscheiding
7.2
165
183 183
De eigen woning 185 7.2.1 Afkoelingsperiode 185 7.2.2 Echtscheiding en toedeling van de woning aan Peter 7.2.3 Peter verstrekt huisvesting aan Carolien 187 7.2.4 Peter koopt Carolien uit 188 De aanmerkelijkbelangaandelen 189 7.3.1 Verdeling huwelijksgoederengemeenschap 189 7.3.2 Doorschuiven verkrijgingsprijs van Carolien naar Peter 7.3.3 De overnameprijs van de aandelen 191 7.3.4 Financiering van de aandelen 191 Voorziening in het levensonderhoud 192 7.4.1 De periodieke onderhoudsverplichting
Inhoudsopgave
186
190
192 77
7.4.2 7.5
Afkoop van de onderhoudsverplichting
Tot slot: afkoeling maakt warmte vrij
193
194
Hoofdstuk 8 Star Pizza bv gaat internationaal
/9.ï
8.0
Inleiding
8.1
Oorzaak van internationaal dubbele heffing
8.2
Mag Nederland heffen over buitenlands inkomen van Star Pizza bv?
8.3
195
Vestigingsplaats 198 8.3.1 Beoordelen naar de omstandigheden 8.3.2
196
198
Vestigingsplaatsfictie in de Wet VPB 1969
198
8.4
Mag België heffen van de in Nederland gevestigde Star Pizza bv?
8.5
Vaste inrichting
8.6
199
200
Heffingsmogelijkheden t.a.v. de huur in Nederland en België 201 8.6.1 Kan Nederland heffen over buitenlands inkomen van Peter en Carolien? 201 8.6.2 Kan België heffen over de huurinkomsten van Peter en Carolien?
8.7
Voorkomen van dubbele belasting 202 8.7.1 Verdragen ter voorkoming van dubbele belasting 202 8.7.1.1 Het Nederlandse Standaardverdrag 203 8.7.1.2 Het belastingverdrag tussen België en Nederland 203 8.7.2 Eenzijdige maatregelen 205 8.7.2.1 Geen andere voorziening 205 8.7.2.2 Met name genoemde belastingen en inkomsten 206 8.7.2.3 Voor inwoners van Nederland 206 8.7.2.4 Onderworpenheid 207 8.7.2.5 Een voorbeeld met Star Pizza bv 207
8.8
Methoden ter voorkoming van dubbele belastingheffing 8.8.1 Methode 1: de vrijstellingsmethode 208 8.8.2 Methode 2: de verrekeningsmethode 209
8.9
Specifieke aspecten van een vaste inrichting 211 8.9.1 Vaste inrichting en verlies 211 8.9.1.1 Inhaalregeling 211 8.9.2 Winstberekening van de vaste inrichting 212 8.9.2.1 Indirecte methode 212 8.9.2.2 Directe methode 213
8.10
72
197
Deelneming in plaats van vaste inrichting?
202
208
214
Inhoudsopgave
8.10.1 8.10.2 8.10.3
Binnenlandse of buitenlandse belastingplichtige? 214 Deelnemingsvrijstelling in buitenlandse verhoudingen 215 Moeder-dochterrichtlijn 216
H o o f d s t u k <) D e v e r k o o p van het c o n c e r n
9.0
Inleiding
9.1
Waardebepaling van de aandelen
9.2
Stille reserves
9.3
Verkoopovereenkomst
9.4
9.5
217
217 218
219 220
Activa/passiva-transactie 221 9.4.1 Verkopende vennootschappen 9.4.2 Koper 222
221
Aandelentransactie 223 9.5.1 Gevolgen verkopende vennootschap 9.5.2 Gevolgen koper 223 9.5.3 Renteperikelen koper 224
9.6
Realisatie van de winstreserves
225
Hoofdstuk 10 De vermogensrendementsheffing 10.0
Inleiding
228 231
10.2
Het vermogen van Peter en Carolien
10.3
Afronding
235
236
Hoofdstuk 11 Schenk-en erfbelasting Inleiding
227
227
10.1 Fictief inkomensbegrip in box 3 10.1.1 De techniek 230 10.1.2 De rendementsgrondslag
11.0
223
237
237
11.1 De schenkbelasting 237 11.1.1 De belastingplichtige; het subject 237 11.1.2 Het belastbare feit 238 11.1.2.1 Wanneer is sprake van een schenking? 11.1.2.2 Schenker woont in Nederland 239
Inhoudsopgave
238
13
11.1.3 De waarde van de schenking 240 11.1.4 Vrijstellingen en tarieven 242 11.1.4.1 Vrijstellingen 242 11.1.4.2 Tarieven 244 11.1.4.3 Samentellen van verkrijgingen
245
11.2 De erfbelasting 246 11.2.1 De belastingplichtige 247 11.2.2 Het belastbare feit 247 11.2.2.1 Versterferfrecht en de wettelijke verdeling 11.2.3 Object van heffing en waardebepaling 249 11.2.4 Vrijstellingen en tarieven 250 11.2.4.1 Tarieven 251 11.2.4.2 Samenvoegbepalingen 251 11.3
Latente belastingschulden
11.4
Bedrijfsopvolgingsfaciliteiten
11.5
Formele aspecten
248
252 254
255
Hoofdstuk 12 Formeel belastingrecht 2~>7 12.0
Inleiding
257
12.1
Vindplaats en onderscheid formeel en materieel belastingrecht
12.2
Van materiële naar formele belastingschuld
12.3 Aangifte 258 12.3.1 Aangifteplicht 259 12.3.2 Geen aangifte ontvangen 12.3.3 Aangiftetermijn 262
258
258
260
12.4 Tijdige indiening 262 12.4.1 Aanslagbelastingen 262 12.4.1.1 Aangifte ingediend en dan? 12.4.1.2 Beoordeling aangifte 263 12.4.1.3 Aanslagtermijn 264
262
12.5 Aangiftebelastingen 267 12.5.1 Van aangifte tot formele belastingschuld
267
12.6 Afwijking formele van materiële belastingschuld 267 12.6.1 Navordering: verhoging formele belastingschuld bij aanslagbelasting 268 12.6.2 Naheffing: verhoging formele belastingschuld bij aangiftebelasting
14
270
Inhoudsopgave
12.7
Informatieverplichtingen
12.8
Geheimhouding
271
274
12.9 Belastingplichtige weigert medewerking 275 12.9.1 Te late indiening van aangiftebiljet bij aanslagbelastingen 277 12.9.2 Verzuim bij aangiftebelastingen: geen (tijdige) aangifte en/of betaling 278 12.9.3 Juiste indiening van aangifte 280 12.9.4 Verzuim bij informatieverstrekking 283 12.10 Bezwaar en beroep tegen belastingaanslagen 283 12.10.1 Het conflict 283 12.10.2 Bezwaar bij belastinginspecteur 283 12.10.2.1 Massaal bezwaar 286 12.10.2.2 Proceskostenvergoeding 286 12.10.3 Beroep bij de rechtbank 287 12.10.4 Hoger beroep bij het gerechtshof 288 12.10.5 Beroep in cassatie bij de Hoge Raad 289 12.10.6 Twee feitelijke instanties en keuzemenu 291 12.10.7 Europese Hof van Justitie 292 12.10.8 Alternatieve mogelijkheden 292 12.11 Rechtsbeginselen
293
12.12 Vertrouwensbeginsel 294 12.12.1 Algemeen 295 12.12.2 Algemene inlichtingen 296 12.12.3 Aanslagregeling voorafgaande jaren 12.12.4 Toezegging of afspraak 298 12.12.5 Boekenonderzoek 299 12.12.6 Beleidsregels 299
297
12.13 Gelijkheidsbeginsel 300 12.13.1 Gelijkheidsbeginsel als beginsel van behoorlijk bestuur 301 12.13.1.1 Wel beleid: redelijke vrijheid voor Belastingdienst 301 12.13.1.2 Geen beleid: meerderheidsregel 303 12.13.2 Gelijkheidsbeginsel als beginsel van behoorlijke wetgeving 304 12.14 Afronding
305
Hoofdstuk 13 De Europese Unie en het belastingrecht 13.0
Inleiding
13.1
Status en ontwikkeling van het gemeenschapsrecht
Inhoudsopgave
;iC
307 309
75
13.2 Doel van het verdrag 312 13.2.1 Positieve integratie: Moeder-dochterrichtlijn
312
13.3 Verbod van discriminatie 314 13.3.1 Rechtvaardigingsgronden 315 13.3.2 Verkapte discriminatie 316 13.4 De vijf vrijheden 316 13.4.1 Vrij reizen en verblijven 316 13.4.2 Vrije verkeer van goederen 317 13.4.3 Vrije verkeer van werknemers en zelfstandigen 317 13.4.3.1 Vrije verkeer van werknemers 317 13.4.3.2 Vrije verkeer van zelfstandigen 319 13.4.3.2.1 Emigratieheffingen 320 13.4.3.2.2 Conserverende aanslag 321 13.4.3.2.3 Belastingverdragen 321 13.4.3.2.4 EU-Verdragen 321 13.4.3.2.5 Rechtsvorm van de onderneming 322 13.4.4 Vrije verkeer van diensten 324 13.4.5 13.5
Vrije verkeer van kapitaal
Rechtsbescherming
324
325
13.6 Belastingpakket en code of conduct 327 13.6.1 Code of conduct 327 13.6.2 Interest- en royaltyrichtlijn 328 13.6.3 Spaarrenterichtlijn 328 Begrippenlijst
UI
Trefwoordenregister
76
357
Inhoudsopgave
