ANTI PESTPROTOCOL
Anti Pestprotocol Inhoudsopgave Inhoudsopgave……………………………………….………………………………………………………………………………..2 Inleiding…………………………………………………………………………………………………………………………………..3 Het antipestprotocol……………………………………………………………………………………………………………….…4 Het anti-pestbeleid…………………………………………………………………………………………………………..……….5 Het Gouden Dozijn ............................................................................................................................ Het vijfsporenbeleid .........................................................................................................................8 Tips voor leerkrachten:................................................................................................................... 10 Hulp aan de ouders ........................................................................................................................ 11
Adviezen van de school aan ouders van pesters: ......................................................................... 11 Adviezen van de school aan ouders van gepeste kinderen: .......................................................... 11 Adviezen van de school aan alle andere ouders ........................................................................... 11 Leessuggesties voor ouders ............................................................................................................ 12 Sites tegen het pesten.................................................................................................................... 12 Vragen over pesten op school ......................................................................................................... 13 Adressenlijst .................................................................................................................................. 13
Landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs.................................................................... 13 Landelijke klachtencommissies ................................................................................................... 13
2
Inleiding Pesten is geen spelletje. Je verpest zo iemands leven… Deze regels uit het liedje van Kinderen voor Kinderen uit de jaren negentig brengen ons weer bij het alledaagse gebeuren: Er wordt gepest en pesten veroorzaakt heel veel leed in een mensenleven. Wat is pesten? Pesten is gedrag dat min of meer bewust gericht is op één of meer kinderen en dat tot doel en tot gevolg heeft dat degene die gepest wordt zich gekwetst, geraakt, vernederd, afgewezen of zich buitengesloten voelt. Pesten is bedreigend. En het gebeurt niet zomaar een keer, maar iedere dag weer, soms een jaar of langer achter elkaar. Pesten komt het meeste voor op school. 8 % van de basisschoolkinderen wordt minstens één keer per week gepest. Ongeveer de helft van de gepeste kinderen vertelt het niet aan de leerkracht. Ook wordt het in veel gevallen thuis vaak niet verteld. Wat is plagen? Plagen is nog onbezonnen, spontaan en gaat vaak gepaard met humor. Plagen gebeurt meestal incidenteel en is van korte duur. Het speelt zich vaak af tussen gelijken. Bij plagen is geen sprake van macht en onmacht. Veelal vindt de geplaagde geen hinder van de plagerijen. Plagen is dus iets anders dan pesten. Leerlingen, ouders en leerkrachten van de school zijn van mening dat het pesten voorkómen en bestreden moet worden. Dit is geen gemakkelijke opgave. Daarvoor hebben we elkaar nodig. In samenwerking met elkaar hebben ouders en personeel beleid tegen het pesten ontwikkeld, dat beschreven staat in HET ANTI-PESTPROTOCOL van de school. We hebben niet de pretentie het pesten volledig te kunnen uitbannen. Wel vinden we dat onze kinderen moeten weten dat ouders en leerkrachten duidelijk stelling nemen tegen het pesten. Daarom hebben ouders en teamleden dit protocol tegen het pesten opgemaakt. Op de volgende bladzijde treft u het protocol aan. Het is ondertekend door de medezeggenschapsraad en de directie van ‘t Groenland. Vervolgens kunt u lezen waaruit het anti-pestbeleid van de school bestaat.
Zuidwolde, juni 2015.
3
ANTI PESTPROTOCOL Dit protocol tegen het pesten beoogt via samenwerking het probleem van het pestgedrag bij kinderen aan te pakken en daarmee het geluk, het welzijn en de toekomstverwachting van onze leerlingen daadwerkelijk te verbeteren. De medezeggenschapsraad, personeel en directie van de ‘t Groenland’ verklaren het volgende:
Pesten is een wezenlijk en groot probleem. Pestgedrag is schadelijk tot zeer schadelijk voor kinderen, zowel voor slachtoffers als voor de pesters. Dit ernstige probleem moet aangepakt worden, in het bijzonder door de ouders en de leerkrachten. De medezeggenschapsraad, personeel en directie moeten zo goed mogelijk samenwerken met leerlingen en ouders om het probleem ‘pesten’ op te lossen. De ondertekenaars van dit protocol verplichten zich tot het volgende:
hulp bieden aan het gepeste kind hulp bieden aan de pester hulp bieden aan de zwijgende middengroep hulp bieden aan de leerkracht hulp bieden aan de ouders het bewust maken en bewust houden van alle betrokkenen van het probleem het gericht voorlichten van alle betrokkenen het aanleggen van toegankelijke, goede informatie over het probleem ‘pesten’
Elke twee jaar wordt dit protocol geëvalueerd en zonodig bijgesteld. Een afschrift van dit protocol wordt aan alle ouders beschikbaar gesteld. Getekend Medezeggenschapsraad; Oudergeleding en Personeelgeleding Directie: Angèle van der Star Annet BAnnink Kinderraad; Kinderen
4
Het anti-pestbeleid Dit beleid bestaat uit twee soorten maatregelen. Bestrijdingsmaatregelen die erop gericht zijn de plaatsvindende pestpraktijken een halt toe te roepen en voorkomingmaatregelen die erop gericht zijn om het pesten te voorkómen. De laatstgenoemde maatregelen zijn vaak een zaak van lange termijn en iedereen is het er over eens dat ‘Voorkómen beter is dan genezen’. Als er niet wordt gepest, wil iedereen dit graag zo houden. Het is ideaal wanneer we ervoor kunnen zorgen dat er niet begonnen wordt met pesten. Daarom stellen alle groepen in het begin van het schooljaar hun groeps- omgangsafspraken vast. Na het vaststellen van deze afspraken worden ze door de leerlingen en leerkracht(en) van de groep ondertekend. De afspraken worden duidelijk zichtbaar in het lokaal opgehangen. Eens in de twee jaar worden de schoolomgangsafspraken opgesteld door vertegenwoordigers van alle groepen, ouders en teamleden. Deze afspraken hangen pontificaal in de centrale hal van de school(zie blz. 7). Het op democratische wijze vaststellen van deze afspraken maakt deel uit van het anti-pestbeleid van ’t Groenland. Het team van de school heeft de kinderen meer houvast willen geven door het grote aantal regels te reduceren tot 5 kapstokregels. Met gebruik van deze regels hopen we het sociale verkeer in goede banen te leiden. Het is voor de leerlingen overzichtelijker. De vijf kapstokregels zijn: Ik zeg Stop! Houd daar mee op! Voor groot en klein zullen we aardig zijn. We zullen goed voor de spullen zorgen, dan zijn ze weer te gebruiken voor morgen. We doen voorzichtig met elkaar, dan brengen we niemand in gevaar. We zullen binnen rustig zijn, dat is voor anderen wel zo fijn. Om de regels aanschouwelijk te maken, hebben we de kapstokregels voorzien van toepasselijke foto’s. We verwijzen u daarvoor naar de volgende bladzijde. Het vastleggen van de genoemde afspraken en het ophangen ervan zijn beslist niet voldoende. De afspraken zijn geen doel op zich maar een middel dat op praktische wijze onze leerlingen, ouders en leerkrachten houvast biedt in de dagelijkse omgang met elkaar. Het beleid ter voorkoming van het pesten is meer en ziet er als volgt uit:
onze leerlingen helpen bij het ontwikkelen van hun sociale competenties. Daarvoor gebruiken we o.a. de methode ‘Kinderen en hun sociale talenten’. Gericht aandacht besteden aan de ontwikkeling van sociale competenties bij kinderen levert tijdwinst en positieve energie op. Voor sociaal competent gedrag heb je kennis en vaardigheden nodig. de leerlingen gebruiken o.a. ook het ontwikkelingsmateriaal ‘Babbelspel’ en het ‘anti-pestspel’. een optie voor de bovenbouwleerlingen zou een ‘weerbaarheidstraining’ (Wibo), dat gesubsidieerd wordt door de gemeente, kunnen zijn. Veiligheid en welzijn zijn de sleutelwoorden bij deze cursus. een veilige sfeer en een sociaal krachtige leeromgeving in de groepen te scheppen. onze leerlingen een vertrouwde omgeving te bieden door bijvoorbeeld voldoende toezicht op het schoolplein. het opstellen van de groeps- en schoolomgangsafspraken.
Ook de ouders en hun kinderen hebben een grote invloed op het voorkomen van pestgedrag op onze school. Het is van groot belang dat ouders een grote waarde hechten aan de uitgangspunten van het anti-pestbeleid van de school en deze onderschrijven. De handhaving van de omgangsafspraken en van de regels is vooral mogelijk door de steun van ouders aan de leerkrachten. Middels ondertekening van het inschrijvingsformulier verklaren de ouders dat: zij de uitgangspunten van het anti-pestbeleid onderschrijven.
5
6
Dit zijn de omgangsafspraken in Zuidwolde. Wanneer alle kinderen en leerkrachten zich houden aan deze omgangsafspraken en ouders deze aanpak steunen, zal het naar school gaan voor onze kinderen een stuk leuker zijn en blijven. Ondertekend namens de Kinderraad:
Ondertekend namens de ouders: (mr)
(or)
(or)
Ondertekend namens het personeel/directie:
7
Het vijfsporenbeleid Wanneer er toch pestpraktijken plaatsvinden, moeten we deze een halt toe roepen. Daarvoor moeten er maatregelen worden genomen die het pestgedrag bestrijden. We zien het melden van pestgedrag dan ook als een verplichting. Bij het bestrijden van pesten gaan we uit van de vijfsporenaanpak. Deze aanpak wordt zowel door de ouders als door de leerkrachten onderschreven. Het vijfsporenbeleid ziet er als volgt uit: Steun bieden aan het kind dat gepest wordt: Naar het kind luisteren en haar/zijn probleem serieus nemen. Met het kind overleggen over mogelijke oplossingen. Samen met het kind werken aan oplossingen. Zonodig zorgen dat het kind deskundige hulp krijgt, bijvoorbeeld een sociale vaardigheidstraining. Steun bieden aan het kind dat zelf pest: Met het kind bespreken wat pesten voor een ander betekent en het duidelijk maken dat het pestgedrag moet stoppen. Het kind helpen om op een positieve manier relaties te onderhouden met andere kinderen. Het kind helpen om zich aan regels en afspraken te houden. Zonodig zorgen dat het kind deskundige hulp krijgt, bijv. een sociale vaardigheidstraining. De middengroep betrekken bij de oplossingen van het pestprobleem: Met de kinderen praten over pesten en over hun eigen rol daarbij. Met de kinderen overleggen over mogelijke oplossingen en over wat ze zelf kunnen bijdragen aan die oplossingen. Samen met de kinderen werken aan oplossingen, waarbij ze zelf een actieve rol spelen. De basisschool steunen bij het aanpakken van het pesten: De leerkrachten en de rest van de schoolorganisatie informatie geven over pesten als algemeen verschijnsel en over het aanpakken van pesten in de eigen groep en de eigen school. Werken aan het tot stand brengen van een algemeen beleid van de school rond veiligheid en pesten waar de hele school bij betrokken is. De ouders steunen: Ouders die zich zorgen maken over pesten, serieus nemen. Informatie en advies geven over pesten en de manieren waarop pesten kan worden aangepakt. In samenwerking tussen school en ouders het pestprobleem aanpakken. Zonodig ouders doorverwijzen naar deskundige ondersteuning. Pestgedrag is veelal moeilijk te signaleren. Het vindt meestal buiten het gezichtsveld van de leerkracht en in het geniep plaats. Daarom is het belangrijk dat, wanneer anderen pestgedrag waarnemen, dit melden bij de betreffende groepsleerkracht. De melding kan ook gedaan worden bij de contactpersoon (Petra van der Zee) of andere teamleden van de school.
8
Beleid context en situatie afhankelijk; Gesprekken en sociale vaardigheden ontwikelen en oefenen - 1 gepeste door groep of enkeling gesprek met ouders gepeste kind, het gepeste kind en groep pesters en ouders groep pesters - Hele groep gepest door 1 of twee pesters; in gesprek met pesters en ouders van de pesters en met de groep Maatregelen indien gesprek met alle betrokkenen keer op keer niet blijkt te werken; Disciplinaire maatregelen Licht; Daar waar van toepassing lestoezegging ontzeggen (HVO GVO Gym buitenspelen). Zwaar disciplinair; Schorsen volgens protocol
9
Tips voor leerkrachten:
a.
Een effectieve methode om pesten binnen de perken te houden, is het vaststellen van regels door leerlingen samen met de groepsleerkracht en ze daarna met een handtekening te voorzien.
b.
Scholen denken soms dat een pestproject voldoende is om een einde te maken aan het pesten op school. Dit heeft echter zijn beperkingen. Het is beter om het onderwerp beleidsmatig aan te pakken en het regelmatig aan de orde te stellen.Telkens in andere bewoordingen (buitensluiten, anders-zijn, aanvaarden van verschillen, verhuizen, vriendjes en vriendinnetjes, veiligheid, omgaan met elkaar, rollen in een groep) en ook met gebruikmaking van verschillende werkvormen (lezen of voorlezen, spreekbeurten, rollenspellen, regels met elkaar afspreken over omgaan met elkaar en/of over de aanpak van ruzies, lesopdrachten, kringgesprekken, groepsopdrachten).
c.
Als een leraar met de klas spreekt over pesten, is het raadzaam om geen pestsituatie in de klas als uitgangspunt te nemen, maar het onderwerp daar boven uit te tillen. Bijvoorbeeld aan de hand van een krantenknipsel, een tv-uitzending, een website, een brief van een leerling van een andere school, een brief van een ouder van een gepest kind, een lesbrief of een (voor)leesboek. Gebeurt dit niet, dan kan de klas het probleem ontkennen, bagatelliseren, het slachtoffer de schuld geven of zeggen dat het maar een grapje is. Of de pesters gaan het slachtoffer voor zijn 'klikken' bestraffen.
d.
Bij lessen over pesten is het voorbeeldgedrag van de leraar van groot belang. Er zal minder worden gepest in een klimaat waar duidelijkheid heerst over de omgang met elkaar, waar aanvaarding van verschillen wordt aangemoedigd, waar ruzies worden uitgesproken en niet met geweld worden opgelost, waar leerlingen in hun eigenheid worden gerespecteerd, waar agressief gedrag van leerlingen, ouders en leraren niet wordt geaccepteerd en waar leraren duidelijk stelling nemen tegen dergelijke gedragingen.
e.
Praten leidt dikwijls niet tot gedragsverandering. Het is beter leerlingen aan den lijve te laten ervaren wat het is om buitengesloten te worden. Voor groep 7 en 8 in het basisonderwijs bestaat goed materiaal op dit gebied: namelijk het rollenspel 'Carmen als zondebok' dat onlangs geheel vernieuwd is uitgegeven.
f.
Daarnaast kan ook een les lichamelijke opvoeding en een kringgesprek of begeleidingsles worden gebruikt om leerlingen zo'n ervaring te geven. Een concrete beschrijving staat in: Bob van der Meer, 'De zondebok in de klas'.
g.
Om beter inzicht te krijgen in de onderlinge relaties van de leerlingen, kan er een sociogram worden ingevuld (www.sometics.nl).
10
Hulp aan de ouders Leraren krijgen te maken met de ouders van slachtoffers, van pesters en van de zwijgende middengroep. De ouders van de slachtoffers zullen het meest geneigd zijn om de hulp van de school in te roepen, maar ook de ouders van de zwijgende middengroep zullen zich misschien zorgen maken. Pesten verziekt immers de sfeer in de klas. Voor ouders van pesters kan de mededeling dat hun kind pest soms erg confronterend zijn. Hierna volgen enkele adviezen voor ouders: Adviezen van de school aan ouders van pesters: Neem het probleem serieus. Raak niet in paniek: elk kind loopt kans pester te worden. Praat met het kind om achter de mogelijke oorzaak van het pesten te komen. Maak het kind gevoelig voor wat het anderen aandoet. Besteed aandacht aan het kind. Stimuleer het kind tot het beoefenen van een sport om zijn agressie vreedzaam kwijt te kunnen. Schakel eventueel deskundige hulp in. Adviezen van de school aan ouders van gepeste kinderen: Bespreek het probleem met de direct betrokken groepsleerkracht van het kind of met de contactpersoon van de school; Petra van der Zee. Lees samen met het kind boeken over pesten op school. Beloon het kind en help het zijn zelfrespect terug te krijgen. Laat het kind merken dat het ook sterke kanten of eigenschappen heeft. Stimuleer het kind tot het beoefenen van een sport, zodat hij of zij in een spel of motorische vaardigheid kan uitblinken. Houd de communicatie met het kind open en blijf dus in gesprek met het kind. Steun het kind in het idee dat er een einde aan komt. Laat het kind opschrijven wat het heeft meegemaakt. Dit kan best emotionele reacties oproepen. Dat is op zich niet erg, als het kind maar hiermee geholpen wordt om de emoties te verwerken. Laat het kind/of de groep deelnemen aan weerbaarheidstraining of aan een sociale vaardigheidstraining, bijvoorbeeld een training van de GGz of de Onderwijsbegeleidingsdienst. Als de ouders aangeven dat zij van hun kind er eigenlijk niet met de school over mogen praten, maak hen dan duidelijk dat de school het voorzichtig zal aanpakken en dat er regelmatig afstemming plaatsvindt met hen. Adviezen van de school aan alle andere ouders Neem het probleem serieus: het kan ieder kind overkomen. Neem de ouders van het gepeste kind serieus. Maak het tot een gemeenschappelijk probleem. Praat met het kind over school, over de relaties in de klas en over wat leraren doen. Vraag hem of haar af en toe of er in de klas wordt gepest. Koppel informatie van het kind terug naar de school: wie pest er, wat doen zij en waarom. Corrigeer het kind als het voortdurend anderen buitensluit of als het meedoet met pesten. Geef als ouder het goede voorbeeld, wees niet neerbuigend of respectloos ten opzichte van anderen. Leer het kind voor anderen op te komen.
11
Leessuggesties voor ouders Vaak bestaat bij ouders een behoefte aan meer achtergrondinformatie over pesten op school. De volgende publicaties zijn daarvoor heel geschikt: Zeg Nee tegen pesten EAN Herberd Prinsen, 9789401404297 Op school aanwezig vanaf eind maart 2013 Pesten bij kinderen door S. Munro Centrale Uitgeverij De Banier B.V., 2000 ISBN: 90 4470 0871 Dit boek geeft aan ouders handige tips om pesten te onderkennen, te voorkomen en aan te pakken wanneer het zich voordoet. Pesten, Gedaan ermee! door Gie Deboutte Brussel: BDJ - Jeugd & Vrede vwz., 1997 ISBN 90 7564 0013 Bestellen via de Stichting Vredeseducatie, Utrecht, tel. 030-2723500 Hoe omgaan met pesterijen? Tips voor ouders, leraren en begeleiding Pesten hoort er niet bij door Lucy Buddelmeijer (eindredactie) Stichting Jeugdinformatie Nedertand, Utrecht, 1995, 2e druk ISBN 90 7449 2185 Bestellingen tel. 030-2394455 Brochure met informatie en advies voor ouders van kinderen van 8 tot 15 jaar Een zeer uitgebreid en actueel literatuuroverzicht is te vinden op de website www.pesten.net Sites tegen het pesten www.sjn. nl/pesten/ Deze site is bedoeld voor ouders die willen weten hoe je pesten kunt herkennen en wat je er tegen kunt doen. De site gaat uit van de Stichting Jeugdinformatie Nederland, nu onderdeel van het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW) Jeugd te Utrecht. www.pesten.net Biedt uitgebreide informatie over de aanpak van pesten voor ouders, leerlingen en scholen. www.pestweb.nl Geeft informatie aan leerlingen in de bovenbouw van het basisonderwijs en in het voortgezet onderwijs. Ook leraren en ouders kunnen er terecht. www.posicom.nl Het anti-pestbureau Posicom is gespecialiseerd in het aanpakken van pesten en in het optimaliseren van groepsprocessen en biedt daarvoor een aantal diensten en readers aan, specifiek gericht op scholen en instellingen die werken met kinderen en jongvolwassenen. www.schoolenveiligheid.nl Centrum school en veiligheid geeft informatie over sociale veiligheid op school. Deze site is bedoeld voor leerkrachten, directie en beleidsmakers op school. www.besafeonline.org
12
Op deze site treft u informatie aan over veilig internetgebruik, waaronder ook een onderdeel digitaal pesten.
Vragen over pesten op school
0800-0432 De Kindertelefoon is iedere dag telefonisch bereikbaar tussen 14.00 en 20.00 uur. 0800-2828280 Leerlingen en leerkrachten kunnen iedere schooldag van 14.00 tot 17.00 uur voor een persoonlijk gesprek terecht bij de hulplijn van www.pestweb.nl Hier kan ook gechat worden. Ouders kunnen op maandagmorgen bellen. 0800-5010 5010 is een gezamenlijk initiatief van de landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs. 5010 is op schooldagen gratis bereikbaar van 10.00 tot 15.00 uur. Aan de medewerkers van 5010 kan men alle mogelijke vragen over het onderwijs stellen, ook over pesten. Er wordt geluisterd, advies gegeven of doorverwezen naar deskundigen. Vragen kunnen ook per e-mail worden gesteld via de website www.50tien.nl.
Adressenlijst Landelijke organisaties voor ouders in het onderwijs Vereniging voor Openbaar Onderwijs (VOO) Postbus 10241 1301 AE Almere tal. 036-5331500 fax: 036-5340464 e-mail:
[email protected] website: www.voo.nl Landelijke klachtencommissies Landelijke klachtencommissie voor het openbaar en algemeen toegankelijk onderwijs Postbus 162 3440 AD Woerden tal. 0348-405245 e-mail:
[email protected] website: www.lgc-lkc.nl
13
