Jaarverslag 2011
Inhoudsopgave
Colofon Dit is een uitgave van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, Brainport Avenue. Beeldmateriaal: Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, Berry de Jong, Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt zonder toestemming van het Samenwerkings Verband Regio Eindhoven.
Mei 2012 Samenwerkingverband Regio Eindhoven Programmabureau Brainport Avenue Keizer Karel V Singel 8 5615 PE EIndhoven 040 259 45 94
[email protected] www.brainportavenue.com
Voorwoord Inleiding Wie zijn wij
p. 5 p. 7 p. 9
Kwaliteitsdragers Slowlane De Run Veldhoven Landelijk Strijp T-Best De Hurk Eindhoven Ekkersrijt
p. 11 p. 11 p. 12 p. 13 p. 15 p. 16 p. 17
Thema’s Duurzaamheid & C2C Ruimtelijke Kwaliteit Kunst & licht Communicatie
p. 19 p. 19 p. 20 p. 23 p. 25
Financiën Rijksbijdrage Programmabureau
p. 27 p. 27 p. 29
Doorkijk 2012
p. 31
Voorwoord
brainport avenue cafe stuurgroep brainport avenue vlnr: mary fiers, nicole ramaekers, hans gaillard, paul gondrie, ger zimmermann, ton bonouvrié
Geachte lezer, Evenals vorig jaar, ondervonden we dit jaar veel hinder van de kredietcrisis. Overheden hadden en hebben te maken met forse bezuinigingen. Toch is het onze gemeenten gelukt om voor een aantal belangrijke deelprojecten in Brainport Avenue de financiering rond te krijgen. Inmiddels heeft het Rijk een voorschot van ruim 40 miljoen euro overgemaakt om deze deelprojecten ook daadwerkelijk uit te laten voeren. Ik heb er alle vertrouwen in dat het gaat lukken. De planvorming voor de gemeentelijke deelprojecten ligt op schema en de betrokken gemeenten hebben in een convenant afgesproken dat een kwaliteitsteam de ruimtelijke plannen gaat begeleiden. Op 6 juni werd het kwaliteitsteam Brainport Avenue geïnstalleerd. Ik ben er trots op dat we Floris Alkemade, een internationaal vooraanstaand architect en jarenlang de rechterhand van Rem Koolhaas (OMA), bereid hebben gevonden om als voorzitter van het team op te treden. Inmiddels heeft het team al diverse adviezen uitgebracht, onder andere over de vormgeving van de nieuwe Slowlane. Een belangrijk verbindende fietslaan waarvan volgend jaar de eerste schop de grond in zal gaan. Afgelopen jaar hebben we ook gebruikt om het contact met het bedrijfsleven in Brainport Avenue te intensiveren. Daarom is het Brainport Avenue café geïntroduceerd.
Netwerkbijeenkomsten in het gebied, liefst bij een bedrijf, rond een thema wat bedrijven interesseert. Heel nuttig om elkaar zo te leren kennen, kennis uit te wisselen en om onderlinge samenwerking tot stand te brengen. Laten we niet vergeten dat Brainport Avenue in oorsprong bedoeld is om de economie en het bedrijfsleven te stimuleren. Wat dat betreft is het bemoedigend om te zien dat die bedrijven afgelopen jaar flink hebben geïnvesteerd in onder andere cleanrooms en productiegebouwen maar ook in opleidingsplaatsen, winkelruimte en hotelfaciliteiten. Laten we die spirit vasthouden en faciliteren en laten we als overheden ook zelf ambitieus blijven. Vooral op het gebied van ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid/C2C. Daar wil de Stuurgroep Brainport Avenue zich in 2012 onverminderd voor inzetten. Wij hopen op uw inzet en medewerking! Uw vragen, opmerkingen en suggesties zijn van harte welkom. Mary Fiers, Voorzitter Stuurgroep Brainport Avenue Portefeuillehouder Ruimte en Volkshuisvesting, gebiedsontwikkeling West Samenwerkingsverband Regio Eindhoven 5
inleiding
In 2011 is wederom hard gewerkt aan de ontwikkeling van Brainport Avenue. Dit jaarverslag geeft weer wat er in 2011 allemaal bereikt is. De overkoepelende thema’s van Brainport Avenue komen aan bod, evenals de door gemeenten te ontwikkelen deelprojecten en de financiële huishouding van het project en Programmabureau.
De Brainport regio Zuidoost-Brabant is als kennisregio van grote economische betekenis voor Nederland. Brainport is goed voor een kwart (25%) van de Nederlandse export, een derde (35%) van de private investeringen in research & development en de helft (50%) van de patenten komt hier vandaan. In 2011 is Brainport door het Intelligent Community Forum benoemd tot de slimste regio van de wereld. Dwars door deze toptechnologie regio loopt Brainport Avenue. Brainport Avenue is het gebied aan beide zijden van de snelweg om Eindhoven, tussen knooppunt Ekkersweijer en knooppunt Leenderheide. Dit gebied vertegenwoordigt een groot deel van de Nederlandse kennisindustrie. De door ontwikkeling van dit gebied tot een internationaal toonaangevende vestigingslocatie voor kennisintensieve bedrijven en dé etalage van Brainport is van groot belang voor de Nederlandse economie. Dit belang is recent bevestigd in de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) van 22 november 2011.
De cofinanciering van het rijk, ad. € 75 mln uit het Nota Ruimte budget, in deze gebiedsontwikkeling is gekoppeld aan zogenaamde ‘kwaliteitsdragers’. Deze kwaliteitsdragers zijn bedoeld om de locatieontwikkeling bij gemeenten te faciliteren. De kwaliteitsdragers zijn: • Noordelijke aansluiting A2: belangrijk voor de ontsluiting van de beoogde Brainport Innovatie Campus en de doorontwikkeling van Eindhoven Airport; • Aansluiting A67 Veldhoven West: belangrijk voor de bereikbaarheid van bedrijventerrein De Run en het complex van ASML en MMC in het bijzonder; • Slowlane (conflictvrij snelfietspad en ecologische verbinding): belangrijke fysieke en duurzame koppeling van de economische hotspots in Brainport Avenue; • Veldhoven De Run: herontwikkeling van bedrijventerrein De Run tot een hoogwaardige entree van Brainport; • Het Parkplateau: belangrijke schakel in de verbinding van Landelijk Strijp naar Nationaal landschap het Groene Woud. 7
wie zijn wij
programmabureau v.l.n.r. harm mertens, joni braas, margriet poulissen, helma smolders, jean van zeeland
Om de ontwikkeling van Brainport Avenue in goede banen te leiden is regie en coördinatie noodzakelijk. Er zijn immers veel partijen betrokken bij deze grootschalige gebieds ontwikkeling. De ontwikkeling van Brainport Avenue is een gezamenlijk belang van de gemeenten Best, Eindhoven, Son en Breugel, Veldhoven, Waalre, het SRE en de Provincie Noord-Brabant. De samenwerkende partijen zijn verenigd in de Stuurgroep Brainport Avenue. De Stuurgroep is eindverantwoordelijk voor het programma en de daarbij behorende kwaliteit van Brainport Avenue en neemt hiervoor besluiten. De Stuurgroep wordt ondersteund door een Programma bureau, dat is ingericht door en ondergebracht bij het SRE. Het SRE is de formele rechtspersoon en zal namens de Stuurgroep formeel-juridisch de rijksbijdrage ontvangen en beheren. Het Programmabureau stimuleert en bewaakt de realisatie van de kwaliteitsdragers en coördineert de realisatie van de ‘Slowlane’. Daarnaast is het Programma bureau verantwoordelijk voor de realisatie van vier overkoepelende thema’s: • Kunst en licht: door middel van kunst en licht kan op een relatief eenvoudige en goedkope manier de beeldvorming van Brainport Avenue drastisch verbeteren; • Ruimtelijke kwaliteit: het behoud van hoogwaardige kwaliteit is belangrijk voor de uitstraling en de waardeontwikkeling van het gebied op lange termijn; • Duurzaamheid en Cradle to Cradle (C2C): het inzetten op het toevoegen van waarde aan het gebied is van groot belang voor de uitstraling, imago en toekomstwaarde; • Communicatie: bekendheid, betrokkenheid en positieve associaties bij Brainport Avenue is essentieel voor het slagen van deze grootschalige gebiedsontwikkeling.
Het Programmabureau wordt versterkt met een onafhankelijk kwaliteitsteam. Het onafhankelijk kwaliteitsteam bestaat uit drie deskundigen en heeft tot doel de ruimtelijke kwaliteit van de verdere ruimtelijke uitwerking te borgen. De meest centrale positie in de uitvoering van het project is weggelegd voor de projectgroep. De projectgroep is de stuwende kracht achter het project en adviseert de Stuurgroep over gevraagde besluitvorming. De projectgroep toetst de kwaliteit van de resultaten en ieder projectgroeplid is verantwoordelijk voor de inzet van en binnen de eigen organisatie. Ze zijn de interne procesmanagers en aanspreekpunten voor het Programmabureau. De gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor de ontwikkeling, uitvoering en exploitatie van de deellocaties. Gemeenten rapporteren periodiek over de programmatische voortgang aan het programmabureau. Hierbij wordt zoveel als mogelijk aangesloten bij de reguliere gemeentelijke planning en controlcyclus. In de nu volgende hoofdstukken wordt een overzicht geboden van de bereikte resultaten in 2011.
9
kwaliteitsdragers
artist impression
Slowlane De Slowlane is het fysieke verbindende project van Brainport Avenue. Het is naast de nieuwe A2 de schakel tussen de economische toplocaties in Brainport Eindhoven. Het hart van het project Slowlane is een conflictvrij snelfietspad dat de economische toplocaties van Brainport Avenue verbindt. In 2011 zijn belangrijke stappen gezet in de verdere uitwerking en concretisering van het project. Op de eerste plaats is in de betrokken gemeenten gezocht naar een optimaal tracé. Dit is een verdere uitwerking van het tracé uit de business case. Hierbij is in het bijzonder gekeken naar relaties met bestaande structuren en projecten die al in de planning staan en waarbij snel en eenvoudig aangesloten kan worden. Het tracé is op twee punten gewijzigd omdat het originele tracé uit de business case technisch en financieel onhaalbaar is gebleken: • Ploegstraat Best (spoortunnel en tunnel A2): alternatief loopt parallel aan het Beatrixkanaal en Wilhelminakanaal met ongelijkvloerse kruisingen bij spoor, Eindhovenseweg-zuid en de A2. Bijkomend voordeel is dat Philips Healtcare ontsloten wordt. • Afwateringskanaal Eindhoven (fietsbruggen en pontons): alternatief loopt via de Meerenakkerweg, Hovenring en de Grasdreef in Meerhoven. Bijkomend voordeel is dat het toekomstige i-Park ontsloten wordt. Naast verbindende schakel is de Slowlane ook een belangrijke imagodrager van Brainport Avenue. Om deze ruimtelijke component verder vorm te geven is samen met
de gemeenten en door adviesbureau MTD Landschap architecten een ‘Handboek Slowlane’ opgesteld. Door middel van het Handboek wordt er voor gezorgd dat de Slowlane een eenduidige en hoogwaardige uitstraling krijgt. In het document is een heldere gedeelde visie op de opgave neergelegd en een beeld geschetst van de toekomstige ruimtelijke impact. Tevens hebben de gemeenten in het handboek gezamenlijk de gewenste bouwstenen voor het vervolg opgenomen. De Stuurgroep Brainport Avenue heeft in december unaniem ingestemd met het ontwikkelde tracé op hoofdlijnen en met het Handboek. Dommeldal Waalre Naast het snelfietspad als hart van het project maakt de ontwikkeling van het Dommeldal in Eindhoven en Waalre een apart onderdeel uit van de Slowlane. Dit projectonderdeel heeft een ander karakter. De focus ligt hier op de ontwikkeling van natuur en recreatie rond de A2 en de Dommel. Ook zal de Slowlane hier een aanhaking moeten krijgen op het aangrenzende buitengebied (uitlopers van de stad). Hiertoe is in 2011 de integrale landschapsvisie Dommeldal-de Hogt ontwikkeld. Teneinde deze visie te kunnen realiseren, zullen gronden moeten worden aangekocht. De betrokken gemeenten Waalre en Eindhoven zijn hiertoe in 2011, in samenwerking met de Dienst Landelijk Gebied en het Waterschap, vergaand in onderhandeling met diverse partijen in het gebied omtrent aankoop en financiering van de benodigde gronden. Naar verwachting kan binnen enkele jaren definitief over de gronden worden beschikt en kan worden gestart met de realisatie van de nieuwe natuur. 11
kwaliteitsdragers
‘t techniekhuys
brainport innovatie campus
asml groen raamwerk
De Run Veldhoven De Run is een van de bedrijvenlocaties aan Brainport Avenue. De gemeente Veldhoven werkt samen met het bedrijfsleven hard aan de transformatie van het terrein. Het project bevat verschillende onderdelen. De gemeente focust zich op de ontwikkeling van een nieuwe aansluiting op de A67 en op de ombouw van de Kempenbaan. Tegelijkertijd wordt er op De Run flink geïnvesteerd door hightech bedrijven. Aansluiting A67/ Kempenbaan en De Gender Bureau Arcadis is in opdracht van de gemeente Veldhoven bezig met een MER studie naar de gevolgen van een extra aansluiting op de A67. Begin 2011 is de notitie Reikwijdte en Detailniveau opgeleverd en voor inspraak vrijgegeven. Ook de Comissie MER heeft gereageerd. Inmiddels liggen er ruimtebeslagtekeningen voor drie varianten. Alle drie met en zonder een nieuwe N69. Daarnaast is een schetsontwerp voor de herinrichting van de gehele Kempenbaan opgesteld, inclusief het middendeel ter hoogte van de hoofdingang van ASML (Kempenbaan, tussen Runstraat en Dommelstraat zuid). Voor dit ontbrekende deel heeft het Rijk in het kader van het programma “Beter Benutten” een bedrag van € 10 mln gereserveerd. Naast een complete herinrichting van de Kempenbaan, zal ook De Gender opgewaardeerd worden tot een groene en duurzame oase. De aanbesteding en gunning van de engineering en bouw van de zonnekademuur langs De Gender is inmiddels gereed. De aanleg van de kademuur zal starten in 2012. De herinrichting van de Kempenbaan en de aanleg van de nieuwe aansluiting op de A67 staat
gepland voor 2013, voor zover bestemmingsplannen en grondposities dat toelaten. Runport A2 Op initiatief van Brainport Development worden plannen ontwikkeld voor een Brainport icoongebouw op de Run 1000 met de werktitel ‘Runport A2’. Dit nieuwe gebouw moet ruimte bieden aan diverse functies en moet volledig duurzaam worden volgens de principes van Cradle to Cradle (C2C). Voor het hele gebied De Run 1000/2000 wordt gewerkt aan een plan van aanpak voor leegstand en herstructurering en aan een stedenbouwkundig plan. Het gebied en in het bijzonder Runport A2 zal een hoogwaardige uitstraling krijgen richting de A2/N2. Initiatiefnemers hebben de eerste ideeën voor het icoongebouw met het Kwaliteitsteam besproken. ASML en MMC In 2011 heeft ASML 6.000 m2 cleanrooms en 10.000 m2 kantoorruimte gebouwd. Bovendien heeft ze extra parkeerruimte gerealiseerd voor 500 auto’s. In 2012 staat een nieuw bestemmingsplan op de rol om ASML nog verder uit te breiden. Het Kwaliteitsteam heeft advies uitgebracht over de nieuwe plannen. Het MMC heeft ook flink gebouwd in 2011. Het ziekenhuis is met 14.420 m2 en een speciale afdeling van 600 m2 t.b.v. nierdialyse uitgebreid. Bovendien zijn 114 extra parkeerplaatsen gerealiseerd. Het ontwikkelen van het zogenaamde ‘Health Technology Park’ wordt aan het einde van 2012 verwacht, nadat een ontwikkelaar is geselecteerd.
Technologiecentrum voor bouw & infra De Bouw Educatie Groep heeft in 2011 een nieuw opleidingsinstituut voor de bouwwereld gerealiseerd op De Run 4000 aan de Kempenbaan. Het gebouw van 17.500 m2 met parkeergarage is gereed en wordt in het voorjaar van 2012 opgeleverd. Het nieuwe gebouw ‘techniekHuys’ biedt ruimte aan diverse opleidingen (MBO/ROC, erkend leerbedrijf/Fundeon, HBO/Fontys, volwassenenscholing en bedrijfsopleidingen), museum met exposities, voorlichting en congressen. Een plaats waar bedrijfsleven en educatie elkaar ontmoeten. Een laagdrempelig gebouw voor iedereen die in techniek, in het bijzonder bouwen, is geïnteresseerd.
Landelijk Strijp Landelijk Strijp is een innovatieve vestigingsplaats voor hightech bedrijven in een aantrekkelijk parkachtig gebied, waar volop ruimte is voor het publiek om te recreëren. Het jaar 2011 stond in het teken van de voorbereiding van deze omvangrijke en complexe gebiedsontwikkeling, een onderdeel van Brainport Avenue. Brainport Innovatie Campus Landelijk Strijp moet een rol gaan spelen op wereldniveau, met de Brainport Innovatie Campus als grote motor. Het wordt de thuishaven van de toeleverende bedrijven in de Brainport keten, namelijk open supplychain van mechatronicabedrijven, kleinere systeembedrijven en specialistische kennistoeleveranciers. De bedrijven gaan door open innovatie en kennisdeling nauw met elkaar
samenwerken. De ambitie is om door samenwerking en concentratie een campus van wereldniveau te creëren. Gemeente Eindhoven zoekt naar partijen die actief en risicovol willen participeren in deze ontwikkeling. Groen raamwerk Landelijk Strijp vormt letterlijk de verbinding tussen de stad Eindhoven en Het Nationaal Landschap Het Groene Woud. Deze natuurlijke verbinding wordt onder de noemer ‘Groen raamwerk’ versterkt. Het resultaat? Een stadspark voor alle Eindhovenaren en een inspirerende werk omgeving voor medewerkers van de Brainport Innovatie Campus. Het uitgangspunt hierin is het behouden en uitbouwen van het bestaande groen. In de Ontwikkelings visie Landelijk Strijp en de Drieluik Landelijke Strijp is het bovenstaande uitgewerkt. In 2012 ligt de focus onder andere op de concrete uitwerking van projecten in het Groene Raamwerk. Bereikbaarheid Een goede bereikbaarheid is zeer belangrijk voor de internationale verbindingen van Brainport. Voor de ontwikkeling van Landelijk Strijp en de bereikbaarheid van Eindhoven -Airport, moet de bereikbaarheid nu en in de toekomst gewaarborgd zijn. In overleg met buurgemeenten, de regio en Rijkswaterstaat is het bereikbaarheidsplan Eindhoven Airport/ Landelijk Strijp opgesteld met een pakket aan maatregelen. Bestaande infrastructuur wordt beter benut of verbeterd, nieuwe infrastructuur aangelegd en het openbaar vervoer geoptimaliseerd. 13
kwaliteitsdragers
aquabest
internationale school eindhoven
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft inmiddels medegedeeld dat de nieuwe aansluiting A2/ Eindhoven Airport kan worden gerealiseerd. In 2012 ligt de focus bij de verdere planontwikkeling van Landelijk Strijp en het actief zoeken naar risicodragende participatie vanuit andere overheden en het bedrijfsleven. Campus Internationale School Eindhoven De Campus Internationale School Eindhoven wordt gerealiseerd in de voormalige De Constant Rebecque Kazerne aan de Oirschotsedijk. In 2011 is aan het consortium Van Straten Groep/Complan via een Europese aanbesteding het ontwerp, bouw, financiering, onderhoud en exploitatie ( gedurende 30 jaar) van de Campus Internationale School Eindhoven gegund. Het consortium bestaat uit in totaal 17 partijen. Eind december 2011 zijn de contracten getekend en de definitieve ontwerpen van de verbouw gepresenteerd aan docenten, leerlingen en hun ouders, omwonenden en andere geïnteresseerden. Het jaar 2012 zal in het teken staan van de verbouw van de kazerne. Na de zomervakantie van 2013 moet de nieuwe school de deuren openen. De Campus voorziet dan in meer dan alleen internationaal basis- en voortgezet onderwijs. De ISE doet tevens dienst als ontmoetings plaats voor internationale gezinnen en hun kinderen. Het is voor Brainport als toptechnologieregio noodzakelijk voldoende kenniswerkers aan te trekken en te behouden. Door de realisatie van de Campus Internationale School Eindhoven wordt de regio Eindhoven nog aantrekkelijker als vestigingsplaats voor kenniswerkers.
T-Best In Best zijn in 2011 concrete stappen gezet om te komen tot het realiseren van de Slowlane. Nadat in 2010 bleek dat het initiële tracé over de Ploegstraat technisch- en financieel niet haalbaar bleek, is in 2011 gezocht naar een alternatief tracé. Dit onderzoek leverde zes varianten op. De gemeenteraad heeft in december gekozen voor een definitief tracé. 1e fase Het tracé van de Slowlane in Best zal in het zuiden aansluiten op het tracé vanuit Eindhoven over het Welschappad langs het Beatrixkanaal (1A) en zijn weg vervolgen over de Bataweg (3A). De Bataweg zal worden getransformeerd tot een fietsstraat met mede gebruik voor bestemmingsverkeer. Vanaf de Bataweg is eenvoudig een ‘inprikker’ te maken naar het terrein van Philips Healtcare. Het derde deel van het tracé, het fietspad op De Dieze parallel aan het Wilhelminakanaal (3B), zal nu nog niet volledig worden opgewaardeerd tot Slowlane niveau. Wel zullen zowel de Eindhovenseweg Zuid als de A2 ongelijkvloers worden gekruist (1D). Nota bene; ten opzichte van het oorspronkelijke Ploegstraat tracé betekent dit winst omdat een ongelijkvloerse kruising met de Eindhovenseweg-zuid niet in de business case is opgenomen. Ten slotte zal de Slowlane parallel aan de snelweg, over het terrein van Aquabest en de Visvijver, richting woonboulevard Ekkersrijt lopen.
15
kwaliteitsdragers
vdl
2e fase De tweede fase bestaat uit het verkeersluw maken van de Bataweg en de Dieze. Daarna kan de Slowlane, met name op De Dieze, opgewaardeerd worden. Voordat de gemeente raad wil besluiten over een tweede fase, moet er een integrale visie op het volledige Bestse ontwikkelgebied binnen Brainport Avenue worden gemaakt. Alle huidige en toekomstige ruimtelijke initiatieven zullen vervolgens aan deze visie worden getoetst. Bovendien wordt ook een kader geschapen voor de mogelijkheid om toekomstige ontwikkelingen mee te laten betalen aan (bovenwijkse) voorzieningen zoals nieuwe ontsluitingswegen, fietspaden en nieuwe natuur. Voor 2012 zijn het verder uitwerken van het Slowlane tracé en het opstellen van een integrale gebiedsvisie, de grote uitdagingen.
De Hurk Eindhoven Bedrijventerrein De Hurk ondergaat een flinke metamorfose. In de afgelopen jaren is de openbare ruimte opgewaardeerd en zijn nieuwe bedrijfspanden verrezen langs met name de Wekkerstraat (zichtlocatie N2). Maar dat is niet alles; ter hoogte van de Meerenakkerweg en Noord-Brabantlaan zal een nieuwe aansluiting op de N2 worden gerealiseerd. Hiertoe is een onherroepelijk Tracébesluit genomen met de volgende onderdelen: • De toe- en afritten van de N2 worden ontkoppeld van de Noord-Brabantlaan. Het verkeer van en naar de N2 komt dus niet meer op de Noord-Brabantlaan terecht; • In plaats daarvan komt er een nieuwe verbindingsweg waardoor de toe- en afritten uitkomen op de (verlengde) Meerhovendreef;
• De Hurksestraat blijft aangesloten op de NoordBrabantlaan. Deze aansluiting zou volgens het Tracébesluit A2/A67Randweg Eindhoven moeten verdwijnen; • Er komt een nieuwe aansluiting van de N2 op de Meerenakkerweg/Heistraat; • De westelijke toe- en afrit van de aansluiting Meerenakkerweg/Heistraat krijgt tweelaags-ZOAB met uitzondering van de eerste respectievelijk laatste 50 meter; • Om de westelijke toe- en afrit van de aansluiting Meerenakkerweg/Heistraat mogelijk te maken, worden de geluidsschermen die al geplaatst zijn langs de westelijke parallelbaan van de Randweg Eindhoven onderbroken. Dit wordt gecompenseerd met schermen langs de toe- en afrit met dezelfde hoogte als die langs de Randweg Eindhoven (4 meter); • Langs de westelijke toerit komt een afscherming van twee meter hoog, om de visuele hinder vanaf de Peter Zuidlaan te beperken. Vooruitlopend op de nieuwe op- en afritten is het onderliggend wegennet in 2011 volledig op de schop genomen. De gemeente Eindhoven heeft de opstelstroken ten behoeve van de aansluiting N2/Meerenakkerweg aangelegd. Bovendien zijn de Meerenakkerweg, de Peter Zuidlaan en de Heistraat volledig heringericht. Op de kruising van de Noord Brabantlaan – Heistraat – Grasdreef en Heerbaan is de ‘Hovenring’ gebouwd. Dit is een ongelijkvloerse rotonde met zwevend fietspad. Een waar icoon die de toegang tot de grote nieuwbouw wijk Meerhoven markeert.
ekkersrijt
Dit icoon ligt op het tracé van de toekomstige Slowlane. In september 2011 heeft gemeente Eindhoven bovendien besloten om een Transferium Trade Forum aan te leggen. Volgens planning wordt dit transferium medio augustus 2012 opengesteld. De hele aanleg van nieuwe op- en afritten en alle aansluitingen is volgens planning gereed in het voorjaar 2013.
Ekkersrijt Bedrijventerrein Ekkersrijt is, als een van de grootste bedrijventerreinen in Brabant, altijd volop in ontwikkeling. In 2011 is het nieuwe actuele bestemmingsplan vastgesteld. Daarmee zijn de regels voor de ruimtelijke ordening voor de komende 10 jaar vastgelegd. In 2011 is het rapport ‘Werklandschappen Ekkersrijt’ opgesteld. Dit rapport is in opdracht van het Industrieschap Ekkersrijt, de provincie Noord Brabant en Brainport Development opgesteld. In het rapport wordt Ekkersrijt opgedeeld in een aantal deelgebieden. Werklandschap De provincie Noord-Brabant wil samen met bedrijven, overheden, zorg- en onderwijsinstellingen werken aan nieuwe vormen van hoogwaardige vestigingsmilieus: de Werklocaties van de Toekomst (WvdT). Vanuit het programma Dynamisch Brabant staat daarbij internationale uitstraling, aantrekkingskracht en het samenwerken ten behoeve van deze Werklocaties van de Toekomst centraal. Door middel van voorbeeldprojecten kan kennis en ervaring worden opgedaan met de
mogelijkheden om vernieuwende werklocaties vorm te geven en deze kennis en ervaring toepasbaar te maken voor de (her)ontwikkeling van Brabantse werklocaties in de toekomst en de daarvoor benodigde beleidsmatige verankering. De provincie Noord-Brabant heeft Ekkersrijt geselecteerd als een van vier voorbeeldprojecten om te komen tot een algemeen concept voor Werklocaties van de Toekomst als bouwsteen voor nieuw beleid. Ekkersrijt kan uitgroeien tot icoon ‘Poort van Brainport Eindhoven’. In 2011 is de visie Werklandschap Ekkersrijt ontwikkeld. Deze is september 2011 gepresenteerd aan het kwaliteits team Brainport Avenue. In 2012 wordt een 5-tal projecten uitgewerkt, deze uitwerking zal in de geest van Brainport Avenue opgesteld worden. Ontwikkelingen ‘home & living’ In 2011 is Ikea gestart met de bouw van een parkeergarage en uitbreiding van haar vestiging. De parkeergarage werd eind 2011 al geopend. De uitbreiding van de winkel zal in de loop van 2012 in gebruik worden genomen. Naast Ikea is na 10 jaar planvorming ook de laatste fase ver(nieuw) bouw van het Meubelplein gestart. De noordzijde van het ‘oude’ Meubelplein is gesloopt en maakt plaats voor nieuwbouw. In totaal wordt 20.000 vierkante meter aan perifere detailhandel toegevoegd. Vernieuwend zijn het ontwerp in het ‘hart’ van het nieuwe Meubelplein en de parkeerfaciliteit. Op het dak van de nieuwbouw kunnen straks ruim 550 auto’s worden geparkeerd. 17
thema’s
Duurzaamheid & C2C
Cradle to Cradle (C2C) is de filosofie van Michael Braungart en William McDonough. C2C is onlosmakelijk verbonden met de kreet “afval = voedsel”. Materialen houden hun waarde en zijn opgenomen in een eindeloze, gezonde en veilige kringloop. Voor producten gebeurt dit inmiddels al regelmatig. Ook voor gebouwen worden pogingen gedaan om ze C2C te maken. Daarbij gaat het niet alleen om de materialen die worden gebruikt, maar ook om het binnenklimaat en energiegebruik. In Brainport Avenue willen we C2C toepassen op de hele gebiedsontwikkeling. Dan gaat het dus niet alleen over materiaalgebruik en gebouwen, maar ook om de openbare ruimte met de bodem, het water en de lucht. Creëren van diversiteit in die ruimte zorgt voor een prettige leefomgeving. Omdat bij een gebiedsontwikkeling veel partijen betrokken zijn en alles met alles samenhangt, is de toepassing van C2C niet zo eenvoudig. Samenwerken is de enige manier om het voor elkaar te krijgen. Maar als het lukt, maakt C2C Brainport Avenue dé plaats voor het hightech ontdekken en creëren van groene welvaart. Dat heeft meerwaarde voor iedereen!
Het thema ‘Duurzaamheid & C2C’ is van groot belang voor een toekomstbestendige ontwikkeling van Brainport Avenue. In 2010 is met dit thema gestart en een 2011 heeft het een serieus vervolg gekregen. Dit is mede te danken aan het Europese Interreg IVB-project C2C BIZZ, waarvan het SRE de Lead partner is. Het doel van het project is het stimuleren van de toepassing van C2C op bedrijventerreinen. Het SRE doet dit samen met negen andere partners uit Noordwest-Europa. Brainport Avenue is binnen C2C BIZZ de pilotsite van het SRE. In dit kader zijn in 2011 twee bijeenkomsten georganiseerd. Eén om de start van C2C BIZZ te markeren en één in de vorm van het eerste Brainport Avenue Café met als onderwerp C2C. Beide bijeenkomsten zijn goed bezocht en werden positief gewaardeerd. De C2C ambitietool, die in 2010 in opdracht van het SRE door de TU/e is ontwikkeld, is in de gemeenten Son en Breugel en Best gebruikt om in een interne sessie te kijken naar de stand van zaken op de bedrijventerreinen. In de gemeente Veldhoven is de tool gebruikt om voor de gebieden Runport A2 en Hoogackers C2C elementen toe te kunnen voegen. In navolging van de C2C ambitietool worden binnen C2C BIZZ nog meer tools ontwikkeld. Deels zijn dit, net als de tool van de TU/e, technische tools, maar er moet ook een financiële tool komen, die laat zien dat van C2C een positieve business case gemaakt kan worden. Er worden ook management tools ontwikkeld, die ondersteuning bieden bij het proces om te komen tot een C2C bedrijventerrein. Het plan voor de toolontwikkeling is in 2011 opgesteld en wordt vanaf 2012 uitgevoerd.
C2C Ambities Ruimtelijke meerwaarde: Brainport Avenue laat zien wat ‘groene welvaart’ is. Vestigingslocaties voor bedrijven zijn aantrekkelijk en gezond. Natuurlijke kringlopen worden gesloten, de biodiversiteit wordt verhoogd, gezonde groene gebouwen en omgevingen worden gecreëerd, hernieuwbare energie wordt geleverd en openbaar toegankelijke functies worden toegevoegd. Economische meerwaarde: Brainport Avenue is een toplocatie voor de hightech kennis- en maakindustrie. Samenwerking zorgt hiervoor, in de vorm van uitwisseling van schaarse grondstoffen, energie, ruimte en diensten. Op Brainport Avenue staan ontdekken en creëren centraal. Innovaties leiden tot het sluiten van technische kringlopen en het opwekken van hernieuwbare energie.
19
thema’s
parkplateau
kwaliteitsteam
Ruimtelijke Kwaliteit Brainport Avenue is een belangrijke internationale toplocatie voor de hightech kennis- en maakindustrie. In Brainport Avenue wordt structureel gewerkt aan het versterken van het vestigingsklimaat voor kennisintensieve bedrijven. Hierbij wordt het ontwikkelen van een hoge ruimtelijke kwaliteit ingezet als ‘lokmiddel’. Brainport Avenue moet zich blijvend ontwikkelen als de etalage van Brainport. Een hoogwaardige plek waar je kunt beleven waar Brainport voor staat, maar ook een plek waar kennis werkers kunnen floreren en optimaal profiteren van de omgeving. Kwaliteitsteam Om de ruimtelijke kwaliteit te borgen hebben de gemeenten Best, Eindhoven, Son en Breugel, Velhoven en Waalre op 17 maart 2011 een convenant getekend. Hierin staat dat een Kwaliteitsteam de ruimtelijke plannen in het gebied gaat begeleiden. Het team zal vooral proberen om initiatiefnemers in een zo vroeg mogelijk stadium te inspireren met aansprekende ideeën. Het team brengt advies uit aan de betrokken gemeenten en aan de initiatiefnemers. Met de instelling van het onafhankelijk
Kwaliteitsteam is gehoor gegeven aan een belangrijke randvoorwaarde van de rijksoverheid bij het toekennen van de 75 miljoen euro uit het budget Nota Ruimte. Criteria voor ruimtelijke kwaliteit Als handvat voor het Kwaliteitsteam is het document ‘Criteria voor ruimtelijke kwaliteit in Brainport Avenue’ eveneens door betrokken gemeenten vastgesteld. In dit document staat dat de opgave voor Brainport Avenue verwoord. Deze opgave beslaat 25 kilometer snelweg en bovenal 3.250 hectare (her) te ontwikkelen grond, waarvan 1.140 hectaren natuur. Het dragend element van deze ontwikkeling is de snelweg zelf. Deze ‘Parkway’ heeft een ruime groene opzet en slingert letterlijk door een rustig landschap met slechts nu en dan een dynamisch stedelijk accent. Deze kwaliteit wordt gekoesterd en zal worden versterkt, bijvoorbeeld door het toevoegen van een Parkplateau (landschapsicoon) en een gebouw over de snelweg heen (stadsicoon). De zichtbaarheid van Eindhoven Airport en die van het Dommeldal zullen worden verbeterd. De te ontwikkelen bedrijventerreinen in Brainport Avenue voegen zich in het landschap. Per
terrein staan richtlijnen opgenomen over de gewenste oriëntatie en plaatsing van bouwblokken, de bouwhoogte en bouwdichtheid, de ontsluitingsstructuur, de parkeeroplossing en de groenstructuur. Bovendien worden voorzichtige uitspraken gedaan over de gewenste architectuur en reclame uitingen. Het Kwaliteitsteam heeft sinds haar aantreden op 6 juni 2011 een korte introductie doorlopen. Vanaf september zijn 7 ruimtelijke plannen besproken met initiatiefnemers.
Samenstelling Kwaliteitsteam: V.L.N.R. Voorzitter: Prof. Ir. F.( Floris) Alkemade. Zelfstandig architect en eigenaar van bureau FAA, Floris Alkemade Architect. Ir. M.V. (Mendel) Robbers. Zelfstandig architect en eigenaar van Studio YYY. Ir. M.C. (Maike) van Stiphout. Hoofdontwerper en directeur van bureau DS Landschapsarchitectuur.
Er zijn vier formele adviezen uitgebracht: • ASML terrein en omgeving, Veldvast BV; • Breeven-zuid, de Mispelaar BV; • Runport A2, Brainport Development; • Slowlane, SRE. Drie plannen zijn besproken: • Landelijk Strijp, gemeente Eindhoven; • Werklandschap Ekkersrijt, Brainport Development; • Dommeldal Waalre, gemeente Waalre. 21
thema’s
pcboom
brainmarker
Kunst & licht
Inspiratiedag Brainport Avenue: kunst & architectuur aan de snelweg In het voorjaar is de inspiratiedag Brainport Avenue: “kunst & architectuur” aan de snelweg georganiseerd. Tijdens de middag werden de publicaties ‘Inspiratieboek Kunst & Licht’ en ‘Criteria Ruimtelijke Kwaliteit’ gepresenteerd. Het Convenant Ruimtelijke Kwaliteit werd voor de inspiratiedag door de bestuurders van de gemeenten ondertekend. De opkomst was hoog en de stemming zeer positief. Het doel was al degenen die iets met het gebied te maken hebben of krijgen, te inspireren en elkaar te laten ontmoeten. Daarin zijn we geslaagd. De standaard plaatsaanduiding, de PCboom Op 14 februari jl. is het winnende ontwerp voor de nieuwe ‘standaard’ plaatsaanduiding van bedrijventerreinen aan Brainport Avenue bekend gemaakt. In samenwerking met Industrieschap Ekkersrijt is een prijsvraag uitgeschreven onder alumni van de Design Academy. Het winnende ontwerp, de PCBoom (pcb = printed circuit board), zal als eerste bij bedrijventerrein Ekkersrijt worden geplaatst. Afgelopen jaar zijn we met een aantal partijen bezig geweest met het bepalen van een richtprijs voor de productie. Naar aanleiding van het advies van het Kwaliteitsteam is het schetsontwerp voor de PCBoom aangepast/verbeterd. Verdere optimalisatie en technische uitwerking zal plaatsvinden in samenspraak met de
oorspronkelijke ontwerpers. Het is nu zaak dat de financiering rond komt. Het Industrieschap Ekkersrijt (de beoogde eerste opdrachtgever), is bezig het benodigde budget voor productie te organiseren. De Brainmarker, een innovatieve unieke reclamezuil In de loop van dit jaar is de bouwvergunning van de Brainmarker, de unieke innovatieve 42 m hoge reclamezuil die op het terrein van Van der Valk zal komen te staan, goedgekeurd. De Brainmarker wordt geproduceerd en geëxploiteerd door een externe partij. Inmiddels is gestart met het benaderen van potentiële adverteerders. Daarvoor zijn een verkoopbrochure, website en bouwbord gerealiseerd. Zodra zicht is op voldoende dekking van de kosten d.m.v. reclame-inkomsten, start de productie van de Brainmarker.
23
thema’s
brainport avenue café
Communicatie Het afgelopen jaar stond voornamelijk in het teken van verhogen van de naamsbekendheid en creëren van betrokkenheid bij de primaire doelgroep, ondernemers in het gebied. Daarvoor bestond de communicatiemix o.a. uit de volgende middelen: website, corporate brochure; Brainport Avenue café; uitnodigingen voor seminars/ bijeenkomsten; berichten in SRE uitgaven; PR; inspiratieboek Brainport Avenue etc. Brainport Avenue café In het voorjaar hebben we een geslaagde inspiratiedag gehouden in het Van Abbe museum. De opkomst was hoog en de stemming positief. Naar aanleiding van deze geslaagde ’netwerkbijeenkomst’ is het idee ontstaan om vaker dit soort bijeenkomsten te organiseren rondom diverse thema’s. Vandaar dat in 2011 het Brainport Avenue café is geïntroduceerd. Het eerste café is gehouden bij Ecoson in Son en Breugel. Naast een presentatie over C2C, is aansluitend een rondleiding door het bedrijf gegeven. De Brainport Avenue cafés, de informele netwerkbijeenkomsten voor alle ondernemers in het Brainport Avenue gebied, zullen in 2012 worden voortgezet. Inzet is om de bijeenkomsten bij voorkeur te combineren met bedrijfsbezoeken. Website Brainport Avenue Een van de belangrijkste communicatiemiddelen die we
brainportavenue.com
binnen het project gaan gebruiken is de website. De nieuwe website www.brainportavenue.com is online gegaan. Met de website willen we de doelgroepen, en met name de bedrijven (bestaande en potentiële) maar ook (indirect) de bewoners, betrekken bij het gebied, continu tijdig informeren en een positieve houding cq. enthousiasme en betrokkenheid creëren bij Brainport Avenue (het gebied nu en in de toekomst) en de diverse projecten en thema’s (verhogen van de merkbeleving). Gezien het feit dat het project ‘in progress’ is, zal de website meegroeien met het proces en dienen er dus tussentijds functionaliteiten aan toegevoegd te kunnen worden. Website: www.brainportavenue.com Co-creatie challenge Slowlane Hoe betrek je meer mensen bij een project en genereer je meer ideeën? D.m.v. een co-creatie challenge is een zoektocht gestart naar concepten voor de Slowlane experience. Iedereen kon hier aan mee doen (inschrijven op www.redesigme.com). 25
Financiën
Rijksbijdrage Regio en Rijk hebben gezamenlijk de Business Case Brainport Avenue opgesteld. De totale investeringskosten zijn geraamd op € 472 mln. De opbrengsten op € 380 mln. De Business Case sluit op - € 92 mln. Vervolgens heeft het Rijk op 17 maart 2010 een subsidie van € 75 miljoen toegekend aan het SRE. De rijksbijdrage is toegekend aan de volgende projectonderdelen/ kwaliteitsdragers: • Parkplateau (Landelijk Strijp): 25 mln • Noordelijke aansluiting A2 (Landelijk Strijp): 15 mln • Aansluiting A67 (Veldhoven West): 15 mln • Slowlane: 9,5 mln • Veldhoven (De Run): 10,5 mln
Voorschotten 2011 Het Rijk heeft in 2011 een voorschot op de rijksbijdrage verleend van € 40,725 mln: • Aansluiting A67 (Veldhoven West): 15 mln • Parkplateau (Landelijk Strijp): 25 mln • Noordelijke aansluiting A2 (Landelijk Strijp): 0,725 mln Het SRE zal deze bedragen in 2012 overmaken naar de betrokken gemeenten, na ondertekening van een Prestatieafspraak.
Met de rijksbijdrage is het tekort op de Business Case teruggebracht tot – € 17 mln. Aanvullend op de rijksbijdrage heeft de Provincie Noord-Brabant op 1 december 2010 een subsidie aan gemeente Veldhoven verleend van € 2,5 mln
ten behoeve van De Run. Het SRE heeft op 11 oktober 2011 een subsidie aan gemeente Eindhoven verleend van € 2,5 mln ten behoeve van de Noordelijke aansluiting A2. Daarmee is het totale tekort teruggebracht tot - €12 mln. Gemeenten zullen trachten om de kosten van uitvoering te drukken en de opbrengsten te verhogen. Hiernaast heeft het Rijk in het kader van het programma “Beter Benutten” een bedrag van € 10 mln gereserveerd voor de herinrichting van het gedeelte van de Kempenbaan dat geen onderdeel uitmaakt van de Business Case Brainport Avenue. 27
Financiën
Programmabureau Op basis van de Business Case is een Bestuursovereenkomst ondertekend door het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, de Provincie Noord-Brabant en de gemeenten Eindhoven, Veldhoven, Son en Breugel, Best en Waalre. Concreet is afgesproken om een Programmabureau en een Kwaliteitsteam operationeel te houden. Beiden zijn ondergebracht bij het SRE. Het Kwaliteits team is op 6 juni 2011 geïnstalleerd. Kosten van het Programmabureau 2011 Bedrijfsvoering - Programmamanager 0,6 fte (SRE) - Financieel adviseur 0,1 fte (SRE) - Communicatie adviseur 0,5 fte - Projectsecretaris 0,5 fte - Projectadviseur 0,3 fte Externe inhuur Communicatie Kwaliteitsteam Ruimtelijke kwaliteit Onderzoek -Kunst en licht -Duurzaamheid -Slowlane Bijdragen extern onderzoek Faciliteiten Totaal Financiering van het Programmabureau 2011 SRE Deelnemende gemeenten Eindhoven 67% Veldhoven 13% Best 10% Waalre 5% Son en Breugel 5% Totaal
€
186.259
€ € € € €
5.446 62.728 19.604 5.862 112.915
€ €
0 7.320
€
400.134
€ €
92.417 307.717
€
400.134 29
Doorkijk 2012
Het afgelopen jaar stond in het teken van planvoorbereiding en kwaliteitsborging. Beiden hebben veel voeten in aarde gehad. De planvoorbereiding liep her en der vertraging op, mede als gevolg van de bezuinigingsopgaven bij gemeenten en de daarop volgende prioriteitendiscussies. Dat heeft gevolgen gehad voor de planning. Hoewel het de bedoeling was om in 2011 harde afspraken te maken over de inzet van de rijksbijdrage en de prestatie/ ontwikkeling die daar tegenover moet staan (Prestatieafspraak), is dat helemaal niet gelukt. Gemeenten hadden meer tijd nodig hadden om hun deel van de financiering van de kwaliteitsdragers rond te krijgen. Dat is ze overigens wel gelukt! In september en december verleende het Rijk daarom het beloofde voorschot ad. € 40,725 miljoen voor de betreffende maatregelen. Dat betekent dat de harde afspraken tussen SRE en gemeenten nu in 2012 gemaakt zullen worden. De werving van het Kwaliteitsteam kon in maart van start gaan, nadat gemeenten een convenant hadden gesloten. Een half jaar later, op 20 september werden de eerste plannen door het team besproken en van advies voorzien. In 2012 zal het team starten met een aantal vaste zittingsdagen, aangevuld met de mogelijkheid om het team incidenteel in te vliegen voor planbegeleiding. Bovendien zal het team haar visie op de opgave in Brainport Avenue ontwikkelen en uitdragen. Het College van Rijksadviseurs gaf tijdens haar bezoek aan Brainport Avenue aan dat de belangrijkste opgave bestaat uit de ontwikkeling van Eindhoven Airport, een station Eindhoven Airport en een bijpassend programma. Hier moet regie op gevoerd worden, met als vertrekpunt de internationale bereikbaarheid.
Beoogde mijlpalen in 2012 zijn: • Het Handboek Slowlane zal worden vastgesteld door betrokken gemeenten • De eerste schop zal de grond in gaan voor de Slowlane • De officiële website Brainport Avenue zal gelanceerd worden • De realisatie van de Brainmarker en de eerste PCboom • Iedere twee maanden wordt er een Brainport Avenue café gehouden (community-vorming) • De C2C promotie op bedrijventerreinen zal onverminderd doorgaan • Het voorschot op de rijksbijdrage Slowlane ad. € 9,5 mln wordt aangevraagd • Het Programmabureau zal zich ook in 2012 blijven inzetten om Brainport Avenue te ontwikkelen. In 2012 heeft ze hiervoor een bedrag beschikbaar van € 360.000 (exclusief mogelijke bijdragen van derden) Ook het bedrijfsleven heeft echter niet stil gezeten in 2011. Er is flink geïnvesteerd in Brainport Avenue. Allereerst in de kenniseconomie. ASML heeft 6.000 m2 nieuwe cleanrooms gebouwd ten behoeve van de nieuwste generatie chipmachines. Het bedrijf draaide een topomzet van € 5,65 miljard en beheerst inmiddels 80% van de wereldmarkt. PANalytical, marktleider op het gebied van analysetoestellen voor röntgenfluorescentie (XRF) en röntgendiffractie, heeft een nieuw ‘gestapeld productiegebouw’ voor röntgenbuizen gebouwd. Daarnaast is geïnvesteerd in het onderwijs. Het regionale opleidingsbedrijf, de Bouw Educatie Groep, heeft een nieuw opleidings- en informatiecentrum gebouwd aan de Kempenbaan: ‘techniekHuys. Bovendien is groen licht gegeven voor de bouw van de nieuwe Internationale School Eindhoven in de voormalige Constant Rebecque Kazerne. Tot slot wordt geïnvesteerd in de quality of life van Brainport Avenue. Het Meubelplein Ekkersrijt wordt momenteel gerenoveerd en uitgebreid met 20.000 m2 vloeroppervlak. Ikea heeft haar eigen uitbreiding al klaar. Hotel Van der Valk is gestart met de renovatie en nieuwbouw van een congreszaal. Ook bij de luchthaven zal worden gebouwd. Op de huidige terminal wordt een hotel gebouwd met 120 kamers en de vertrekhal zal met ca. 65 meter worden verlengd. Kortom er is en blijft een enorme dynamiek in Brainport Avenue. 31
Brainport Avenue is een project van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, de gemeenten Best, Son & Breugel, Eindhoven, Waalre, Veldhoven en de Provincie Noord-Brabant. Brainport Avenue is een gebiedsontwikkeling van nationale betekenis en wordt mede mogelijk gemaakt met steun van het Rijk.
