22" jaargang, nummer 3, oplage: 7.500 Vereniging Vrienden van Blijdorp a Sonoystraat 6 , 3039 ZT Rotterdam Vrienden nieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Bl ijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: "Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp". De jaarlijkse minimale contributie bedraagt fI. 55,- , waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam of Arlis in Amsterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen. Secretariaat: a K. van Leeuwen, Sonoystraat 6 , 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Vriendenfax: 010 - 467 66 37 Email:
[email protected] Giro: 13 57 803 Bank: VSB bank nr: 98.55.33.099 Afdeling Reizen: T. Slijkoort Viskaarweg 194,3192 DP Rotterdam Telefoon: 010 - 421 1931 (na 19.00 uur) Giro: 20 71 059 Promotieteam: fam. H. Gerri~e Sourystraat 1 ,3039 SR Rotterdam Telefoon/fax: 010 - 466 36 82 Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431 tst 220 Giro: 62 17 917 Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel235d, 303 1 EL Rotterdam Redactie-medewerkers: M. van Leeuwen-Maat, ). Nijkamp, A. Nijkamp-Hosman, A. Peters, A. Schouten, G. Tijssen, T. van de Velde Vormgeving en druk: K. van Aa ideren - Multi Mail B.V.
Inhoudsopgave Even bijpraten ........... ...... ... .... ... ... .... .. .. ....... . 4 Nieuws uit Blijdorp ....................................... 5 Even voorstellen: Koos van Leeuwen ..... ...... 1 2 Lijn 13 .......... .. ... ..... .. ....... ...... .. ... ............. ... 15 Koud Bloed: holted ieren; een netelig verhaa l .......... ..... ... 16 ZOO'n kinderboek ..................................... 21 ' Liktic' bij votsotsa's .. ... ........ ..... .. .. ... .. ........ . 22 Opening Bass Rock ...... ... ...... .... ....... .... ... .... 25 Vijf dagen, vier tuin en. De Vriendenreis naar Engeland ......... ...... .... 29 Blij dorp Logisti ek: horeca .... .... ....... ... ... ....... 32 Botanisch Blijdorp: een groene kuiL .......... 34 Zoo Pare Overloon ..... ... .. .. .... .... ................. 38 Vogelwijzer: mijn liefj e, mijn duifje ....... ...... 40 De Blijdorp vijf .... ... ...... ... ................. ..... .... .44 Blijdorpherinneringen ................................ 46 De voorj aarsexcursie naar de Ruhrzoo ... .. .. . 48 Mutaties in de Diergaarde ........ .. ................. 49 Agenda ...... .... ....... ........ .......... ... ....... .. ..... ... 50 Gezocht-aangeboden ........ ... .............. ...... ... 50
Vrienden van Blijdorp op Internet: Internetsite: http://www.lbr.nl/wb/wb.htm Advertentiewerving Vriendennieuws: T. van de Velde: Spaansekade 20, 3011 ML Rotterdam Telefoon : 010-4127994 Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter CM. Groenhorst T. Slijkoort Vice-voorzitter Secretaris K. va n Leeuwen Tweede secretaris S. Noordijk Penningmeester A.M. Bos Leden H. Gerritse M. Kreugcr Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren.
Foto voorzijd e: Bass Rock geopend! Foto: Koos van Leeuwen Foto pagina 2: Yvonne Raaijmakers
'ven bijpraten ...
.ieuws uit Blijdorp
Wat een feest! U was met ruim 750 (!) personen aanwezig bij de opening van Bass Rock. Het werd een memorabele avond. Niet alleen konden we officieel kennis maken met de Vrienden-vogel rots (een van de mooiste verblijven in het Oceanium), wie had ooit gedacht om de heren Slijkoort en Dorresteyn in Schots kostuum te zullen zien? De opening werd bezegeld met het nuttigen van whisky uit een 'cup of friendship', kan het symbolischer? Een woord van dank tenslotte aan de talloze Vrienden en niet te vergeten de Blijdorp-medewerkers die keihard werkten om deze avond mogelijk te maken.
Als we terugkijken op de afgelopen zomer was het belangrijkste nieuws in de Diergaarde natuurlijk de opening van het Oceanium. Na de algemene ledenvergadering van 6 mei kregen de aanwezige Vrienden een rondleiding door het Oceanium waar op dat moment nog flink gewerkt werd. Om eerlijk te zijn hadden velen onder ons er een hard hoofd in: als dit begin juli geopend zou worden moesten er werkelijk nog bergen verzet worden ... Maar Blijdorp kreeg het voor elkaar. Dankzij de inzet van alle medewerkers kon het Oceanium begin juli open!
Weer een mijlpaal in de geschiedenis van de Vrienden van Blijdorp. Maar we gaan stug verder om Blijdorp te helpen bij de verwezenlijking van haar plannen. Met een beetje geluk openen we in het najaar nog een tweede verblijf, het ituriwoud voor okapi's en penseelzwijnen. Verder treft u in dit nummer weer de vaste rubrieken. In nieuws uit Blijdorp wordt nog even stil gestaan bij de geboortegolf van afgelopen zomer. We hebben een extra lange versie van koud bloed, dit maal gewijd aan niet alledaagse Blijdorp-bewoners: kwallen, anemonen en koralen . Bent u ook zo benieuwd hoe het onze orangs is vergaan na hun verhuizing naar het schitterende nieuwe verblijf in Apenheul? Tenslotte kijken we vooruit naar de nieuwe serie winterlezingen . Het lijkt nog zo ver weg, maar in november beginnen we al weer! Dit keer in het spiksplinternieuwe auditorium van het Oceanium . Namens de redactie wens ik u veel leesplezier. Marcel Kreuger, hoofdredacteur.
Ga ook eens kijken bij Cito naar die I~u~e Subaru VIVIO bijvoorbeeld! Intussen zaten de dieren in de 'oude' tuin niet stil. Na de babyboom bij de kleinere zoogdieren en apen in het Henri Martinhuis, en de vogels die in het vroege voorjaar uit het ei waren gekomen, was het nu de beurt aan de grote zoogdieren. Ook de reptielen lieten zich niet onbetuigd: er kropen heel wat jongen uit het ei.
De zuinigste benzineauto van Nederland met verbluffende rijkwaliteiten. Plezierig om naar te kijken èn om mee te rijden .. elke dag weer.
Opening Oceanium
Kom langs voor een vrijblijvende proefrit.
Cito Autobedrijf
Uw official Subaru-dealer. Ook altijd ca. 50 occasions in alle prijsklassen.
Sonoystraat 3, Rotterdam- Blijdorp(achter Statenflat) Tel. 010 - 4662536
Op donderdag 6 juli ging het O ceanium voor de eerste maal open voor het publiek. Om half negen had zich al een aantal trouwe Vrienden verzameld voor het nieuwe toegangshek. De stemming was enigszins opgewonden. Hoewel velen onder
ons het gebouw al eens hadden gezien tijdens een rondleiding, waren we wel heel benieuwd hoe het er uit zou zien nu het klaar was. En dan met name Bass Rock, het verblijf dat we met liefst een miljoen gulden gesponsord hebben. Klokslag negen uur was het directeur Ton Dorresteyn zelf die het hek opende, onder toeziend oog van de pers (foto). Meteen namen de enthousiastelingen een spurt naar het nieuwe gebouw, om bij Bass Rock met open mond te blijven staan. Het zag er wel heel echt uit allemaal, en nu konden we eindelijk de papegaaiduikers bewonderen. Ook binnen in het Oceanium waren de oooh's en aah's niet van de lucht. Want wie had er ooit een school makrelen zien zwemmen? Het leek wel of de neerkijkers een ballet aan het opvoeren waren ter gelegenheid van de opening. Ze zwommen in sierlijke cirkels rond. De haaientunnel is indrukwekkend, echt een plek om even te blijven hangen en zo steeds meer dieren te ontdekken. Door alle kleuren is de koraaltunnel misschien wel het mooiste. In het Caribische gebied werd nog volop gewerkt, maar in het Caribische café schenken ze lekkere koffie en kun je even bijkomen van de eerste indrukken van het Oceanium. Als we een duik nemen in de geschiedenis van de Diergaarde blijkt dat er in Rotterdam al heel lang de wens bestond om een aquarium te bouwen. In het boekje '125 jaar Diergaarde' beschrijft K. van Zwieten dat er in 1874 al plannen waren voor een aquariumgebouw zoals dat ook te vinden was in de dierentuinen van b.v. Amsterdam en Antwerpen. Deze plannen werden in de oude tuin nooit gerealiseerd. In 1940 verhuisde De Diergaarde naar de van Aerssenlaan in de Blijdorppolder. Ook op deze nieuwe locatie bleven er plannen
bestaan voor de bouw van een aquarium en er werden zelfs diverse ontwerpen gemaakt. Verschillende acties werden gevoerd om geld voor een aquariumgebouw bij elkaar te krijgen. Toch bleef het bij plannen. In 1974 werd er in de Rivièrahal zelfs een tentoonstelling aan gewijd: '100 jaar aquariumplannen in Rotterdam'. Bij de opening van deze tentoonstelling kreeg de Diergaarde door de Vereniging Vrienden van Blijdorp een aantal fraaie aquaria aangeboden in de Rivièrahal. Langzamerhand veranderde de hal in een wintertuin met verblijven voor vissen en reptielen, waar het ook bij slecht weer goed toeven was. Ruim 125 jaar na de eerste plannen voor een aquarium in de Diergaarde is het er dan. En niet zo maar een aquarium, maar dat mag u zelf gaan beoordelen.
Jong leven In 1992 ontving Blijdorp dankzij de goede betrekkingen met de dierentuin van Sjanghai een paartje Chinese kuifhertjes. De Vereniging Vrienden van Blijdorp schonk de Diergaarde in 1994 een nieuw verblijf voor deze fraaie dieren. Ze hadden het prima naar hun zin en in 1995 en 1996 werden er dan ook twee dochters geboren. Helaas
stierven de beide volwassen dieren kort na elkaar in augustus 1996. Kuifhertjes zijn zeldzame dieren. Het viel dan ook niet mee om weer een mannetje te vinden. Pas in 1998 kwam er via Tierpark Berlin een mannetje naar Blijdorp. Deze bleek helaas ziek en overleed drie maanden later. Gelukkig kwam er een vervanger uit Leipzig, en hij is nu de trotse vader van het jong dat op 21 mei jongstleden werd geboren (foto). Het Rotterdamse vrouwtje dat in 1995 hier werd geboren is de moeder. Inmiddels groeit dus de tweede generatie van deze bijzondere hertjes op in ons mooie Vriendenverblijf! Bij de penseelzwijnen zijn op 4 juni vijf jongen geboren (foto). Bij eerdere geboortes van deze zwijnen moesten we enkele weken wachten voordat de jongen te zien waren. Omdat het deze keer allemaal zo voorspoedig verliep, waren de kleintjes na tien dagen al buiten! Vader Picasso was wat ruw; hij had nog niet zoveel geduld met het jonge grut. Daarom werd hij een aantal dagen op stal gezet. Moeder Mona en ook tante Lisa gedroegen zich zeer zorgzaam. Het liefst lagen de kleintjes te slapen tussen de warme lijven van moeder Mona en grote broer Prick. Een prachtig gezicht, al die
wriemelende biggetjes in hun gestreepte pyjama's. Na een paar dagen waren ze al stevig genoeg om een stootje van vader Picasso te kunnen verdragen, en was het gezin dan ook weer compleet. Giraffemoeder Tipsy beviel op 9 juni van een gezonde zoon. Het miniatuurgirafje kreeg van zijn verzorgers de naam Hanck. De bevalling verliep zeer voorspoedig. Nadat om 15.00 uur de weeën begonnen waren werd de zwangere Tipsy binnen gehaald. Om 18.00 uur bracht zij haar jong ter wereld . Een uurtje later stond de kleine voor het eerst te wankelen op zijn benen en om 20.00 uur dronk hij voor het eerst bij zijn moeder. Enkele dagen later mocht hij al het buitenperk verkennen. Voor de veiligheid waren daar touwen gespannen om te voorkomen dat het jonge dier in de greppel zou vallen. Het is haast niet voor te stellen dat hij ooit zo groot zal worden als vader Mark! Eind vorig jaar vertrok neushoorn Kai naar de dierentuin van Madrid om plaats te maken voor een broertje of zusje. Op 4 juli was het zover: moeder Namaste schonk opnieuw het leven aan een zoon. De eerste weken verbleven moeder en kind achter de
schermen, maar via een televisiescherm was de kleine toch te bewonderen. Na een kraamtijd van 14 dagen verhuisden de dieren naar de publieksstal. Moeder Nammie had daar eerst niet zo'n zin in en moest gepaaid worden met lekkere hapjes . Het kleine dikhuidje vond alle aandacht echter heerlijk; hij huppelde als een jonge hond door het verblijf. In het eerste nummer van dit jaar konden we u vertellen dat tijgerin Musi een aantal malen was gedekt door Hermes. Dit heeft tot gevolg gehad dat er op 17 juni voor het eerst sinds jaren weer een tijgertje werd geboren in de Diergaarde. Musi gedroeg zich als een voorbeeldige moeder, en beschermde haar dochter fanatiek, zelfs tegenover de verzorgers. Omdat Musi zo nerveus was mocht het publiek de eerste weken nog niet op kraamvisite .
Dat ging bij de zeeleeuwen wel anders. In twee weken tijd werden er maar liefst vier jongen geboren, sommige zelfs voor de ogen van de verbaasde bezoekers (foto). Trotse vader is Billy, die in 1998 uit Ouwehand's dierenpark naar Blijdorp kwam. De verzorgers dachten dat Billy niet voor
nageslacht zou zorgen, omdat ze nog nooit een paring hadden waargenomen. Voorganger Maarten schreeuwde zich schor in de paartijd en hij nam zelfs geen tijd om te eten. Billy bleef echter uiterst koel, maar heeft intussen bewezen dat hij wel degelijk weet hoe je een harem moet leiden. Een van de jongen is helaas na een week overleden. Waarschijn lijk had moeder Willy, die al behoorlijk op leeftijd is, onvoldoende melk. Bij het jong van Shirah hebben de verzorgers de navelstreng moeten doorknippen. Dat is niet zo'n eenvoudig karwei; de moeders verdedigen hun jongen fel. Aan een lange bamboe stok werd een mes bevestigd en zo kon de navelstreng van afstand doorgesneden worden. Nog dit jaar verhuizen de zeeleeuwen naar hun nieuwe verblijf in het Ocean ium. Daar krijgen ze veel meer ruimte om hun zwemkunsten te vertonen. Bovendien kan het publiek de dieren dan onder water zien zwemmen .
Resultaten bij reptielen In de Rivièrahal konden de reptielenverzorgers heel wat keren beschuit met muisjes eten, want er kropen geregeld jonge dieren uit het ei. Op 20 april zijn er voor het eerst in Blijdorp vijf zwarte leguanen uit het ei gekropen. Deze dieren worden in andere Europese dierentuinen niet of nauwelijks gehouden. De eieren zijn uitgebroed in de broedmachine. De verzorgers moeten soms experimenteren met de temperatuur om tot een goed resultaat te komen. In mei volgden de mangrovevaranen met drie jongen. Daarna was het in juni de beurt aan de schi ldpadden: slangehalssch ild padden en ook driekielstraalschildpadden zagen het levenslicht. De slangen vonden dat ze niet konden achterblijven. Op 15 juni werden er zowel Californische lintslangen als Russische rattenslangen
geboren. Op 25 juni kropen er ook nog eens Afrikaanse doornstaartagames uit het ei. Hoewel er altijd veel belangstelling is voor de 'aaibare' jonge dieren, loont het beslist de moeite om eens een kijkje te nemen bij de kraamkamer van de reptielen . Ook hun kleintjes zijn bijzonder aandoenlijk!
'Struisvogelsoap' Vorig jaar zorgden de struisvogels voor vele eieren, waar ze verder geen belangstelling voor hadden. De eieren werden in de broedmachine gelegd en de verzorgers hebben er alles aan gedaan om de jonge struisjes groot te brengen, maar dat is helaas niet gelukt. Daarom werd besloten om het de struisvogels zelf te laten doen. Dat blijkt een moeizaam leerproces. De hennen hadden overal verspreid over de Afrika-weide wel 38 eieren gelegd. De verzorgers maakten een enorm zandnest en verzamelden de eieren daarin (foto). Dit leverde nog geen enkele reactie van de struisvogels op. Alleen de maraboes raakten danig opgewonden, want een ei moet toch bebroed worden! Na een tijdje kreeg één
van de hennen wat meer belangstelling. Ze ging af en toe op het nest zitten, maar kegelde wel steeds een aantal eieren uit het nest. De haan rolde de eieren weer terug, maar dit proces bleef zich herhalen. Toen de eieren gemerkt waren, bleek dat het steeds dezelfde waren die uit het nest gerold werden. Het zou kunnen dat een hen haar eigen eieren herkent en die van andere hennen uit het nest verwijdert. Voor de zekerheid hebben de verzorgers ook een aantal verse, bevruchte eieren in de broedmachine gelegd. Het was de bedoeling om deze, kort voordat ze uitkomen, weer terug te leggen in het nest, in de hoop dat de reuzenvogels zelf hun eigen jongen grootbrengen. Het weer heeft echter roet in het eten gegooid . De aanhoudende regen in de eerste helft van juli zorgde ervoor dat het nest langzaam veranderde in een modderpoel. De struisvogelhen bleef haar eieren trouw, en probeerde zelfs met haar snavel water uit het nest te hozen.Uiteindelijk is besloten het zandnest op te ruimen, want een dobberende struisvogel is niet echt de bedoeling. Op het moment van schrijven is
nog niet bekend hoe het met de eieren in de broedmachine staat. Wellicht krijgt dit verhaal nog een vervolg .........
Vissen verhuizen Vanuit de vissenquarantaine verhuizen steeds meer dieren naar het Oceanium. Het is soms een hele klus om de dieren veilig over te brengen. Met name de verhuizing van de 'scholen' vissen heeft de verzorgers heel wat hoofdbrekens gekost. De makrelen zijn tot nu toe de meest lastige vissen geweest om te transporteren. Ze zijn erg fragiel en kwetsbaar en hebben daardoor snel last van infecties en stress. De verhuizing werd daarom als volgt aangepakt. Men liet het water in de quarantaine zakken tot ongeveer 30 cm. Daarna kregen de makrelen een hele lichte verdoving zodat ze nog wel bleven zwemmen. Een verzorger ging met een zak het water in om water en vis te vangen, waarna deze in een transportbak werd losgelaten. Toen alle vissen in de transportbak zaten ging men met grote spoed naar het Oceanium. Heel geleidelijk werd het water in de transportbak vermengd met water uit het Noordzeeaquarium. Na een paar uur waren het zuurstofgehalte, de hoeveelheid zout, en de temperatuur gelijk. De makrelen werden weer één voor één in een zak gevangen en losgelaten in hun nieuwe behuizing. Bijna alle dieren hebben dit grote avontuur gelukkig overleefd, dus al het werk is niet voor niets geweest.
De specialist voor uw • Dagtochten • Personeelsreizen • Excursies
Dieren voor de vrijheid Het paartje Europese katten heeft voor het vierde achtereenvolgende Jaar voor jongen gezorgd. De dieren komen van oorsprong voor in afgelegen beboste gebieden. Door verdwijning van zijn leefgebied was het dier in het wild bijna uitgestorven. Gelukkig zijn er inmiddels acties om de dieren weer uit te zetten in gebieden waar hij vroeger ook leefde. De jongen van de voorgaande jaren zijn, na een gewenningsperiode, uitgezet in de bosrijke gebieden ten oosten van Frankfurt. De dieren worden door middel van een chip of tattoo gemerkt. De mannetjes dragen bovendien een zender. Zo kan men nauwkeurig in de gaten houden wat er met de dieren gebeurt. Ook de vier jongen van dit jaar zullen vertrekken naar Duitsland om daar hun leven in vrijheid voort te zetten. Zo draagt Blijdorp weer een steentje bij aan een natuurbehoudsprojekt. Tekst: Monique van Leeuwen- Maat Bronnen: persberichten Diergaarde Blijdorp en 'De nieuwsbrief, maandelijkse uitgave van de vrijwillige rondleiders in Blijdorp
touringcarreis, zoals: • Bruiloften • Schoolreizen • Meerdaagse reizen
0181 331 222 Rijksstraatweg 36 - Hellevoetsluis - Fax 0181 312 368
Iven voorstellen: Koos van Leeuwen "D ierentuinen en natuurbescherming zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden". In dit nummer een interview met de secretaris van onze Vereniging, Koos van Leeuwen, in het dagelijks leven pianotechniker en amateur-musicus. Koos is de man die u aan de telefoon krijgt als u de Vriendenfoon belt. Wat heb je met dierentuinen? "Ik heb gemerkt dat ik vooral kijk naar de achterliggende filosofie van een tuin. Is er nagedacht over het concept? Ik hoef het er niet persé mee eens te zijn, maar er moet een diepere gedachte zijn. Dierenpark Amersfoort kiest er bijvoorbeeld voor om dieren te laten zien in relatie tot de mens. Prima. Duidelijk. In sommige tuinen mis ik de visie, het blijft dan alleen 'aapjes kijken." " De filosofie van Blijdorp staat me bijzonder aan. Dieren presenteren in een omgeving waar ze zich min of meer 'natuurlijk' kunnen gedragen, veel aandacht voor natuurbehoud en een presentatie per continent. Ik ben ook erg gecharmeerd van tuinen als Howlett's en Jersey. Die tuinen zijn puur en alleen opgezet als uitwijkplaats voor beschermde dieren. Het enige doel is om door middel van fokprogramma's en activiteiten in de landen van herkomst soorten tegen uitsterven te beschermen en later terug te kunnen plaatsen. Het goede van Blijdorp is dat men daar ook steeds meer mee bezig is." Hoe wordt een pianotechniker secretaris van de Vrienden van Blijdorp? "Heel simpel, ik ben gevraagd. Ooit ben ik begonnen met een winterabonnement. We woonden driehoog achter en wilden er 's winters wel eens uit. Dan bevalt het zo dat je een jaarabonnement neemt. We maakten kennis met de Vriendenvereniging. De doelstellingen stonden me direct aan. Een tijd heb ik samen met mijn vrouw Monique als vrijwilliger in de Vriendenwinkel gestaan. Arie Bos was tamelijk overwerkt. Hij combineerde de functies penningmeester en secretaris. Ik heb me per ongeluk laten ontvallen dat ik wel handig ben met computers. Van het een komt dan het ander."
"Blijdorp was natuurlijk een stadstuin waar je aapjes kon kijken. Nu is het een combinatie. Natuurlijk vind je nog steeds de specifieke dierentuindieren, zoals olifanten, leeuwen en tijgers. Maar daarnaast heb je de fokprogramma's, de ontwikkeling van zo natuurlijk mogelijke verblijven en het Bernhardinefonds voor ondersteuning van beschermingsprojecten in de oorspronkelijke leefgebieden. Een goed voorbeeld is de bewuste keuze om de gorilla's niet te laten voeren door de verzorgers. Het wachten op voer is geen natuurlijk gorilla-gedrag. Gorilla's zoeken de hele dag naar eten. Blijdorp heeft zich het hoofd gebroken over een meer natuurlijke voermethode. Dat heeft geresulteerd in de voerputten die op
onregelmatige tijden open gaan. Zo creëer je veel natuurlijker gedrag." "Wat me in Blijdorp ook zo aanstaat is de harmonische opzet van de tuin. Bijna alles is perfect op elkaar afgestemd. De nieuwbouw sluit naadloos aan op de oudbouw. Kijk bijvoorbeeld naar de Aziatische sfeer die de Lotusserre uitstraalt, of het gebruik van de oude Ravesteynstal als kijkplek bij de gorilla's. Ook over de bebording is goed nagedacht. Er zijn weinig storende elementen in de tuin. Zo is er bijvoorbeeld nauwelijks sprake van reclame-uitingen. Die harmonische sfeer proef ik ook in Apenheul. Artis daarentegen is een mix van verschillende stijlen. Dat vind ik bijzonder storend." Hoe vertaal je jouw visie naar de Vriendenvereniging? "Juist door het lidmaatschap van de Vrienden heb ik mijn visie op dierentuinen kunnen ontwikkelen. Door de Vereniging ben ik gaan inzien dat een dierentuin veel meer kan zijn dan alleen aapjes kijken. Wat mij betreft richt de Vereniging zich dan ook meer op de meerwaarde die dierentuinen kunnen hebben. De leden moeten zoveel mogelijk doordrongen worden van het belang van natuurbeheer. Ik zou het een goede zaak vinden als we in onze activiteiten meer
aandacht besteden aan zaken als natuurbescherming en het (veranderende) concept achter dierentuinen." "Ik ben in dit kader erg gelukkig met de winterlezingen. Je krijgt dan veel achtergrondinformatie. Waarom worden bepaalde dieren in de collectie opgenomen? Wat komt er bij kijken? Wat is de relatie tussen fokprogramma's en natuurbehoud op locatie? In Vriendennieuws kan je ook veel van dit soort informatie vinden . Het maakt mensen nieuwsgierig, geeft ze inzicht in de belangrijke functie die dierentuinen kunnen hebben . Mijn moeder, geen groot liefhebber van dierentuinen, maar dankzij ons lid van de Vrienden, heeft me wel eens gevraagd om haar rond te leiden in Blijdorp. Ze wilde nu wel eens die dieren bekijken waarover ze zoveel had gelezen. Ze keek daarna met hele andere ogen naar de dierentuin. Prima toch? We kunnen in de winkel achtergrondinformatie geven over de dieren waarvoor we op dat moment actie voeren. Misschien moeten de Vrienden wel 10% van elke gift reserveren voor het Bernhardinefonds, zodat bij elk verblijf dat we schenken ook iets wordt gedaan aan bescherming op locatie. Dat lijkt me een prima manier om beide aspecten met elkaar te verbinden." Tekst: Marcel Kreuger
. . . . ..' ECHTE BAKKER
Ec(tf;~UJt;I tfrr..v
crheo 1!d.Wam
Tevens uw leverancier voor horeca en catering
Hillevliet 15 Tel.: 0104859657 Fax : 010-485 00 27
Groene Hilledijk 255a Tel. 0104232339
Lange Hilleweg 117 Tel. 0104847835
v
.!;
•
HOTELCOMPLEX
-HOTE L-RESTAU RANT-
Bil GREENSIDE VOELEN DE GASTEN ZICH IN HUN ELEMENT ... Blijdorp zorgt goed voor haar dieren en Greenside voor haar gasten . Wilt U zich thuisvoelen als een zeehond in de Waddenzee of de meeuwen in de Slufter. dan is een verblijf bij HoteIcompIex Greenside
lijn 13: de touwtjes in handen "Pap, mag ik een ijsje?" Ze kijkt me aan als een bedelende labrador. "Je had toch buikpijn vanochtend?" "Ja, maar nu niet meer ... " "Nou vooruit maar, wat wil je er voor één?" "Zo'n gedraaide, een twister, maar die hebben ze niet hier. Wel bij Kiboko, bij de speeltuin .... " Pappa is misschien de slimste niet, maar hij weet wel wanneer hij in de maling wordt genomen. Het gaat niet om een ijsje, ze wil in de touwen. Sommige dierentuinbezoekjes hebben een heel voorspelbaar verloop, anderen wat minder. Mijn vrouw moest deze zondag nog even de stad in, maar mijn dochter had geen zin. Dus heb ik mezelf maar opgeofferd door met Suzan naar Blijdorp te gaan. Nu komen we wel vaker in de Diergaarde dus ik verwacht niet dat ze er met haar mond open van verbazing rondloopt. Maar, waar ik dan wel eens op let is: wat vindt ze nou eigenl ijk zelf het leukste? Je zou het eerst aan de leeuwen, de zeeotters of de olifanten denken; of nee, de apen natuurlijk! Dat dacht ik aanvankelijk ook, maar nee hoor! Hier komt de top vijf. Met stip op één: de Nubische geiten bij de speeltuin . Ze is gek op hun onbetamelijke bede lgedrag. Op de tweede plaats staat dat gezellige varaantje, of is het een hagedis, even voorbij de Komodovaraan in de Rivièrahal. Het beestje is altijd zo enthousiast met bezoekers bezig. Hij kent leuke kunstjes zoa ls tegen het glas rechtop staan en zich daarna opzij laten vallen. De derde plaats wordt opgeëist door de cavia's, omdat ze er zelf een heeft natuurlijk. Op de vierde plaats de bizons. Waarom? Waarschijnlijk omdat ze groot zijn. Als laatste was er de helaas begin dit jaar overl eden Queensland tand baars. Ze vond hem prachtig en eerlijk gezegd ik ook. Het leuke was de tegenstell ing tussen die grote baars en dat kleine poetsvisje in dat grote maar toch te kleine aquarium. Zonder dat poetsvisje was die baars niet zo groot geweest.
Hotel-Restaurant Greenside. Stappeland 6. J 796 BS De Koo\! - Texel. Tel. 0222-327222. fax 0222-327333. E-mail: \
[email protected]. Internet: www.hotel\!reenside.com
Ik kan in de voorkeur van kinderen we inig lijn ontdekken en blijkbaar ben ik niet de enige. Soms zie je ouders tegen hun kind roepen hoe leuk een gi raffe of een olifant doet, terwijl het kindje gewoon de andere kant op blijft kijken, bijvoorbeeld naar een
spelend musje. Het komt er op neer dat kinderen meestal snel uitgekeken zijn . Er is maar weinig wat de aandacht lang vasthoudt. Juist daarom vind ik dat touwenklimrek in de speeltuin zo mooi. Het is een echte topattractie; al le kinderen zijn er dol op. Als je net als ik graag wi l dat kinderen iets van de natuur oppikken, dan maak je af en toe de fout om teveel te vertellen . Zeuren heet dat in hun beleving. Zo'n kl imrek is dan ideaal voor ze: lekker klimmen en ontsnappen aan je ouders. En niet te vergeten, hierdoor weer graag in de dierentuin terugkomen! Suzan komt uit de touwen. Haar ijsje heeft ze op. "Ca je mee nog even langs de apen?" Ze houdt niet van apen, ik wel. Vooral zo tegen slu itingstijd als de gorilla's zich opmaken voor de nacht. Als je dan die kleintjes daarbinnen ziet klauteren denk je: waar heb ik dat vandaag eerder gezien? "Pap, ik ben misselijk, ik w il naar huis. " 't Is nog geen vier uur. Ze voelt een beetje warm aan. Ze is echt niet helemaal in orde. "Meissie toch, je gaat toch niet overgeven? Had dat ijs dan niet opgegeten" " Dat is jouw schuld , Pap! Waarom heb je dan geen NEE gezegd!"
Theo.
.oud bloed: holtedieren; een netelig verhaal Naar aanleiding van de opening van het Oceanium worden in deze rubriek een aantal wetenswaardigheden besproken over dieren die zonder achtergrondkennis niet tot de verbeelding spreken. Na een boeiend gesprek met de marien bioloog van Blijdorp, Michael Laterveer, kwam het tot dit artikel waarin aandacht geschonken wordt aan kwallen, anemonen en koralen.
verschijningsvorm is de poliep. De kwalvorm, bestaand uit een parapluvorm met tentakels is zoals de naam aangeeft de meest voorkomende verschijningsvorm van de kwallen. Bij de anemonen en koralen is de poliepvorm de meest voorkomende vorm. Poliepen kan men zien als kokertjes (zoals een toiletrol) met aan het eind tentakels. Meestal steken de tentakels omhoog. Een ander belangrijk verschil tussen kwallen, anemonen en koralen is de wijze waarop ze zich bewegen . Kwallen bewegen zich vrij in het water. De meeste anemonen zitten met hun koker vastgeplakt aan een vaste ondergrond, maar kunnen zich indien gewenst bewegen. Koralen bewegen zich, op één uitzondering na, niet voort.
Voortpl anting Bij kwallen komen twee vormen van voortplanting voor. Een kwal produceert sperma of eicellen, die in het water samenkomen (geslachtelijke voortplanting). Hieruit ontwikkelt zich een larfje, dat uitgroeit tot een poliep. Deze poliep kan stukjes weefsel afsnoeren die uitgroeien tot een poliep (budding) of stukjes tentakel krans die uitgroeien tot het kwalstadium (strobilatie). Beide zijn vormen van ongeslachtelijke voortplanting. De geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting vinden na elkaar in een cyclus plaats.
Dieren, vorm en eigenschappen Kwallen, anemonen en koralen behoren tot het rijk der dieren. Binnen het dierenrijk horen ze tot de holtedieren. Dit betekent dat hun lichaam zich bevindt rondom een holte, met aan een zijde een opening waar het zeewater in- en uitstroomt. De opening functioneert als mond en de holte als darm. Voedsel komt via de opening naar binnen en voedselresten worden via deze opening uitgescheiden. Het lichaam van een holtedier bestaat soms uit niet meer dan een laag cellen. Binnen deze laag cellen kan zich vloeistof bevinden. Bij de opening van de holte bevinden zich tentakels.
Een andere gemeenschappelijk kenmerk is de aanwezigheid van netelcellen. Netelcellen zijn met gif gevulde kokertjes die zich meestal op de tentakels bevinden. Elke netelcel bevat een in een spiraal opgerolde draad, die soms van weerhaakjes is voorzien. Bij aanraking schiet de draad naar buiten en boort zich in de huid van een prooi. Door de draad wordt vervolgens gif in de prooi gebracht. Wij kennen dit bijvoorbeeld van het steken van de kwal.
Verschillen De groep van de holtedieren kent een tweetal verschijningsvormen, die per diersoort naast elkaar kunnen voorkomen. De ene verschijningsvorm is de kwalvorm , de andere
Anemonen en koralen kunnen zich vanuit het poliepstadium geslachtelijk of ongeslachtelijk voortplanten en vinden dus tegelijkertijd plaats.
Kwallen De eerste groep dieren die besproken zal worden zijn de kwallen. Het is aardig te melden dat kwallen voor 95% uit water bestaan. De kwal die wij kennen van het strand of de zee 'de oorkwal' zal te zien zijn in de buurt van de 'Sargassozee' in het Oceanium. De oorkwal (Aurelia aurata) is een kwal van de gematigde zones en leeft bij temperaturen van 15-20Q C. In de toekomst zullen in de 'Sargassozee' verschillende aquaria met kwallensoorten te zien zijn, zoals wellicht de kompaskwal (Chrysaora isosceles) en de zeepaddestoel (Rhizostoma pulma).
Een andere soort is de mangrovekwal (Casseiopeia spp). Ze zijn al enige tijd te zien in de Rivièrahal schuin tegenover de Sterrenzaal. Op het eerste gezicht zien deze kwalletjes er merkwaardig uit. Bij goed kijken wordt duidelijk dat deze dieren ondersteboven liggen. In tegenstelling tot het beeld wat wij van kwallen hebben bevindt het lichaam zich onder en de tentakelkrans boven. Er is geprobeerd mangrovekwallen in de grote haaienbakproefbak van de Amazonehal te houden. Maar de zeeschildpadden in deze bak lusten wel een kwalletje. Het aantal kwallen nam dus snel af. .. Daarom is er vanaf gezien. In het Oceanium zullen mangrovekwallen te zien zijn in een golfslagbak in het 'Caribisch gebied' . Ze worden hier getoond samen met degenkrabben en misschien zeepaardjes. Het zijn kwallen van tropische en subtropische gebieden . Ze leven bij een temperatuur van 24-26 Q C. Ze worden gevoerd met de larven van pekel kreeftjes. Een bijzonderheid van de mangrovekwal is dat ze samenleven met een eencellige algensoort, die zelfs in het lichaam van de kwal is opgenomen. Beide soorten hebben voordeel van elkaar en men spreekt van symbiose. De algen produceren voedingsstoffen die de kwal gebruikt. De kwal produceert kooldioxide en afvalstoffen die de algen als voedsel gebruiken.
Waterkwaliteit Zoals eerder in dit artikel vermeld bestaan kwallen grotendeels uit water. Daarom zijn ze zeer gevoelig voor de kwaliteit van het water waarin ze leven. Wanneer ze in een slechte kwaliteit water leven gaan de randen van de kwal omkrullen. Op deze wijze is de kwal een soort 'kwaliteitsinstrument' geworden. Blijdorp heeft deze eigenschap van de kwal gebruikt bij het testen van de waterkwaliteit van alle aquaria in het Oceanium . Blijdorp heeft deze methode als het ware 'ontwikkeld'. Blijdorp is niet de enige die een dier inzet om de waterkwaliteit te meten. Ook waterleidingbedrijven testen hun water met behulp van dieren, namelijk forellen. Forellen zwemmen tegen een bepaalde watersnelheid
op. Wanneer de waterkwaliteit afneemt kunnen ze dit niet meer.
Anemonen Anemonen leven in alle temperatuurzones variërend van Californië, het Caribisch gebied en de Noordzee. Anemonen zijn vooral bekend doordat bepaalde vissen tussen de anemonen leven: de zogenaamde anemoonvisjes. Deze zullen in het Oceanium niet te zien zijn, omdat ze niet in het Caribisch gebied te zien zijn. In de aquaria van het Oceanium worden de anemonen gevoerd met vis, inktvis, garnaal en pekelkreeftjes. Bij anemonen worden alle exemplaren apart gevoerd door het voer in de mondholte te stoppen. Door de anemonen apart te voeren, weet je zeker dat ze genoeg te eten krijgen. Anemonen bestaan ook grotendeels uit water en kunnen zich soms helemaal leeg laten lopen. In eerste instantie zou je denken dat de dieren dood zijn, maar anemonen kunnen op deze wijze de centrale holte leegmaken wanneer daar te veel afvalstoffen inzitten; bijvoorbeeld omdat ze te veel eten gekregen hebben.
Koralen Koralen komen vooral voor in de warmere wateren. Hoewel recent duidelijk is geworden dat er ook enorme koraalriffen bestaan in koudere gebieden; zoals voor de kust van Noorwegen. Wij kennen de koralen vooral van de enorme riffen zoals het Groot Barrièrerif bij Noordoost Australië. Echter niet alle koralen bouwen riffen. Koralen kunnen onderverdeeld worden in harde en zachte koralen. Zachte koralen hebben in hun lichaam kleine silicium of kalkkristallen voor de stevigheid. Deze kristallen worden ook gebruikt voor de identificatie van de soorten. Harde koralen maken de bekende riffen. Koralen bestaan uit minuscule diertjes, die calciumcarbonaat (kalk) uitscheiden. De kalkafzetting vormt het huisje, waarin het dier leeft. Die kalkkristallen vormen, doordat miljoenen koraaldiertjes bij elkaar leven, die enorme riffen. Koralen leven samen met eencellige plantjes, de zooxanthellen (algen). Deze algen produceren voedingsstoffen waarvan de koralen leven. Omdat voor dit proces licht nodig is, leven koralen in water waar zonlicht
door kan dringen. Omgekeerd produceren de koralen kooldioxide en afvalstoffen, waarvan de algen leven. De algen zijn verantwoordelijk voor de kleuren van de koralen. Wanneer het koraal in slechte omstandigheden komt, bijvoorbeeld door temperatuurveranderingen of voedseltekorten, dan zullen de algen verdwijnen en dus ook de kleur van het koraal. Het opbleken van koraal duidt dus op slechte omstandigheden voor het koraal.
Tegenwoordig wordt gewerkt met zogenaamd levend steen. In koraalrijke gebieden worden stenen of lavablokken gedurende maanden of jaren onder water gelegd. Op deze stenen vestigen zich allerlei dieren. Na verloop van tijd wordt deze steen weer boven water gehaald en naar een aquarium getransporteerd. In het aquarium is het vervolgens afwachten welke soorten van de steen komen en zich vestigen in het aquarium. Ook de koralen in het Oceanium zijn zo ontstaan.
Herkomst Hoe komen koralen in het Oceanium? Vroeger bestelde je koraal en werd er een stuk van een natuurlijk rif afgebroken. Het zal duidelijk zijn dat dit slecht is voor de natuurlijke populatie.
Hopelijk kijkt u na het lezen van dit artikel in het Oceanium ook met meer interesse naar de kleinere dieren in de aquaria. Tekst: Gerhard Tijssen Informatie: Michael Laterveer, marien bioloog Diergaarde Blijdorp
-
Hobby
CENTRUM
MAGAZijN BLïdoRp Stadhoudersweg 97c 3039 EC Rotterdam Telefoon 01 0 466 31 80 CEREEdscltAPPEN • IJZERWAREN ElEkTRA • SANiTAiR • VERf • SlEUTdsERVicE
Of je
De Vriend voor u"W ogen en oren
I
~~C~!{~Ë~
I Staten weg
108.
"U
woont i" een "statige laa"" of een terrariUM
R(ltt e rdam , 0 I
d .~
4666Q52 1
MAKELAARDIJ RUBENSPLEIN weet als geen ander hoe het is om goed gehuisvest te zijn! Uw Makelaar met de Persoonlijke aandacht.
MAKELAARDIJ RUBENSPLEIN
Rembrandtlaan 2 • Broersvest 10 Schiedam 010 273 12 22
Brasserie • Café-Restaurant
Ruim assortiment aan dieren en -benodigdheden Op vertoon van deze advertentie ontvangt u een kanarie
plu< kool
,0J45, .
Pretorialaan 24-26 • 3072 EN Rotterdam telefoon: 0104853900
Ons bedrijf is een verhaal apart. Kom het zelf ontdekken op loopafstand van Diergaarde Blijdorp. Voor een eenvoudige maaltijd van onze scherp geprijsde kleine kaart of een uitgebreid diner. Uw receptie , feestavond of vergadering verzorgen wij geheel naar uw wensen in onze inpandige zalenaccomodatie . Wij verstrekken u graag informatie.
Tot ziens! Bentickplein 1 - 3 • 3039 KL Rotterdam Telefoon 010 467 75 77
100'n kinderboek! In deze afleverin g aandacht voor een boek én CD voor peuters en kleuters, 'Zwaaien naar de papegaaien' van Marianne Busser en Ron Schräder. Voor de kleine dierentui nbezoeker is juist de comb inatie van lezen, kijken en luisteren extra aantrekkel ijk. En .... de dieren in de dierentuin staan centraa l. geen volwassenen voorkomen. Wat betreft de 'Zwaaien naar de papegaaien' is een behuizing van de dieren zij n de illustraties li edjesboek. Aan het begin van het boek niet meer van deze tijd; bijna alle dieren maken we kennis met de dierentuin; een leven in koo ien of zijn ach ter hekken groep kinderen rent enthousiast langs de geplaatst, terwijl dit in de hedendaagse hekken waarop een aap en een olifa nt de dierentuin zo veel als mogelijk wordt richting va n de ingang aanduiden. En op de vermeden. laatste bladzijden nemen we afscheid, de kinderen zijn moe van het dagje uit en zijn Het boek en de CD zijn los duidelijk toe aan hun bedje. Op elke twee verkrij gbaar, maar horen mijns inziens bij tussen liggende bladzijden wordt aandacht elkaar. De tekst en de illustraties, maar ook besteed aan een dier of aan aspecten van de de muziek is heel vrolijk. Als voorbere id ing verzorging van dieren, bijvoorbee ld het 'niet op of nagenieten van een dagje dierentuin voeren' beleid. De li edjes zij n op rijm zijn ze heel geschikt. geschreven en achterin Met name bij een het boek bevindt zich bezoek aan de de muziek. dierentuin als groep kinderen vanuit een De inhoud van school of bij een de li edjes is grotendeels verjaardagsfeestje. Naast 'Zwaaien naar een mengeling van fantas ie en de papegaaien' over werkelijkheid. Peuters en de dierentuin bestaat kleuters genieten vaak een li edjesboek en CD ove r de kinderjuist van deze mix. De informatie over de dieren boerderij, 'Varkentje Vuilnisbak' van is heel basaal. Bijvoorbeeld : de giraf dezelfde makers. heeft een hele lange nek, Omdat veel de ijsbeer komt uit het dierentuinen ook verre noorden, het land een van sneeuwe n ijs en kinder-boerderij papegaaien zijn geel, rood hebben vullen zij en blauw. Daarnaast hapt elkaar aan. de krokodil in je bil, heeft de oli fant gevochten met Zwaa ien naar de papegaa ien . (Boek: ISBN een mug en heeft de neushoorn een 90-755-6431-7, CD: ISBN 90-755-6430-9) feestneus op. Varkentje Vuilnisbak. (Boek: ISBN 90-755-6423-6, CD: ISBN 90-755-6421-x). De illustraties passen wat betreft de Tekst: Marianne Busser en Ron Schräder. kinderen helemaa l in deze tijd; duidelijk Muziek: Jean van Vugt. Illustraties: Jolet komt de multiculturele samen leving naar Leenhouts. Trude van Waarden Producties te voren. Veel kinderen hebben knuffeldieren Bussum. Prijs boek: f 22,50, CD f 25,-. bij zich of op hun kleding zijn dierfiguren Recensie: Marianne Tijssen-Humme aanwezig. Opvallend is dat in de illustraties
'Liktic' bij votsotsa's Diergaarde Blijdorp heeft sinds twee jaar zeer bijzondere gasten in de co llectie: votsotsa's ofwel reuzenspringratten. Deze dieren komen alleen voor op het eiland Madagaskar en worden door vernietiging van het leefgeb ied sterk in hun voortbestaa n bedreigd. AI snel na aa nkomst in Blijdorp kregen de votsotsa's echter kale plekken in hun vacht. Blijdorp verm oedde dat dit werd veroorzaakt door overmatig poetsged rag. Omdat geen directe oorzaak voor deze 'liktic' kon worden gevonden, is gedragsonderzoek uitgevoerd. In dit artikel leest u over de opzet én de uitkomst van dit onderzoek.
dat geduldig buiten zit te wachten, waarom dan bij het nest uitgebreid toilet gaa n zitten maken waarbij concentratie vereist is? Daar ik echter heb ontdekt dat het grootste deel van de zoogdierpopulatie van Madagaskar nou niet bepaald uitblinkt in slimmigheid, is er waarschijnlijk geen verkl aring" . Toch in Blijdorp ook maar eens opletten of ze met zo' n reuzensprong hun ho lletje uit komen!
In de zoo De dieren in Blijdorp zijn afkomstig va n de dierentuin va n Jersey. Deze dierentuin doet veel aan de bescherming van de natuur op Madagaskar. Behalve bescherming van de natuurgebieden op Madagaskar zelf zijn voor diverse sterk bedreigde diersoorten in de dierentuin van Jersey fokprogramma's opgezet om ze voor uitsterven te behoeden. Tijdens een expeditie naar Madagaskar onder leiding va n wijlen Gerard Dureli zijn in 1990 onder andere vijf votsotsa's geva nge n en meegenomen naar Jersey. In het reeds geciteerde boek blijkt dat het va nge n van de dieren geen eenvoudige opgave was en weken in beslag heeft genomen. De dieren waren de geplaatste va llen te lkens te slim af of w isten 's nachts uit de vangkooien te ontsnap pen .
In het wild Votsotsa's komen voor in een klein bosgebied op Madagaskar. Er is helaas weinig bekend over het ged rag van deze prachtige dieren. Dat is niet zo vreemd omdat de eerste expeditie naar dit bijzondere knaagdier pas in 1988 (!) is ondern omen. Ze zijn ongeveer zo groot als een kleine kat, met ee n zeer lange, dikke, kale staart, roze poten en grote oren. Op z'n nogal hoekige snoet staan stijve, witte snorharen. De votsotsa slaapt overdag in holen en zoekt in de schemer naar fruit, bloemen en zachte schors. De holen, die vanaf de paartijd bewoond worden door de ouders en eventueel het jong, zijn groot en opva llend en gezien de grote berg aard e rond de inga ng zijn ze redelijk diep. Buiten de paartijd leven
de dieren solitair. Er wordt slechts één jong per jaar geboren, in een periode van overmatig voedselaanbod. Duidelijk een meer bescheiden manier va n voortplanten dan onze Nederlandse ratten .....
In de loop der jaren zi jn in Jersey diverse jongen geboren. Twee dieren zijn circa twee jaar geleden uitgeleend aan Blijdorp. Het vrouwtje had een onderhuids implantaat om te vookomen dat ze zwanger kon worden. Deze geboortebeperking is toegepast omdat de fok in Jersey zee r voorspoedig verloopt en er onvo ldoende interesse was van andere dierentuinen om deze leuke di eren op te nemen in de collectie.
Kale plekken .... Tijdens de expeditie va n 1988 werd een vreemd gedrag waargenomen bij de votsotsa's. In het boek 'De Aye Aye en ik' heeft Gerard DurelI (de inmiddels overleden oprichter van de dierentuin van Jersey) dit als volgt omschreven: "Als de votsotsa z'n hol ve rlaat, doet hij dit met een machtige sprong waarbij hij zich afzet met zijn krachtige achterpoten. Dan gaat hij zitten voor een zorgvuldige wasbeurt. Dit is een zeer wonderlijk gedrag, want als de sprong uit het nest is bedoe ld om een roofdier te misleiden
AI snel nadat de votsotsa's in Diergaarde Blijdorp waren aa ngekomen, kregen de dieren kale plekken in hun vacht. Dit kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld het dieet, de inri chting van het verblijf, het (binnen-)klimaat e.d. Uiteraard is er diverse malen contact geweest met Jersey om de oorzaak te achterhalen en is ee n literatuuronderzoek uitgevoerd. Aan het dieet kon het in ieder geva l niet ligge n, wa nt dat is nagenoeg identiek aan dat in Jersey.
Door de dierverzorgers werd aangegeven dat het mogelijk werd veroorzaakt werd door overmatig li kKen van de dieren. Er is daarom geprobee rd om de dieren tot een ander gedrag aan te zetten door een zeer gevarieerd verrijkin gsprogramma. Zo werd onder ande re het voedsel verstopt en werden er regelmatig ni euwe speeltjes in het verblijf gedaan om de dieren bezig te houden. Omdat de kale plekken ook na de toegepaste ged rags-verrijkin g niet verdwen en, is besloten een ged ragsonderzoek uit te voeren om de oorzaak te achterhalen. De Votsotsa's zijn door een studente va n de opleiding Dierhouderij aan de HAS te Den Bosch in totaal 30 uur geobserveerd. Elke minuut is het ged rag va n de dieren vastgelegd. Bij ee n dergelijk onderzoek is sprake va n drie fasen. In eerste insta ntie worden de dieren geobserveerd in hun oude situatie. Vervolge ns worden er wijzigingen in bijvoorbeeld de inrichting van het verblijf aa ngebracht, waarna de dieren opn ieuw geobserveerd worden om na te gaan of de aa ngebrachte veanderin gen w ijzingen in het gedrag hebben veroorzaakt. Als afslui ting van het onderzoek worden in fase drie de dieren soms weer teruggezet in de oude situatie om na te gaan of het oude ged rag weer optreedt.
Verrassing! Uit de observaties van de eerste fase ('oude' situ atie) bleek het vermoeden va n de 'liktic' te worden bevestigd: de dieren poetsten elkaar zo veelvuldig en grondig, dat ze er kale plekken van kregen. Wat nu te doen? Omdat uit de literatu urstudie was gebleken dat graven heel belangrijk is voor de dieren, is hun verblijf opnieuw ingericht met een dikke bodem waar ze naar harte lust kunnen graven. Bovendien is een (ondergronds) netwerk van pijpj es, trappetjes en holletjes gemaakt. Ten slotte is in overleg met Jersey besloten het implantaat bij het vrouwtje te verwijd eren. Gezinsuitbreiding betekent immers veel afleiding, waardoor het likken mogelijk vermindert. Nadat het verblijf was aangepast, zijn de observaties na een paar weken hervat. Tot ieders verrassing bleek aa n het einde van deze observatieperiode dat er een jong was geboren ! In de nieuwe situatie (jong + betere
Feestelijke opening Bass Rock Op woensdag 19 juli was het dan zo ver! Na dagen van koud en regenachtig weer, wat op zich bij een Schotse sfeer zou kunnen passen, begon eind van de middag de zon te schijnen. over de totstandkoming van de vogel rots en de vriendschapsband tussen de Dierentuin en de Vrienden. Vandaar dat de officiële openingshandeling bestond uit het gezamen lijk uitbrengen van een Schotse toast met een 'Cup of Friendship'. Een toelichting hierop werd gegeven door Peter Broekhuijsen van World of Scotland. Alle vrienden konden mee toasten met een glaasje Schotse whisky of likeur, gratis ter beschikking geste ld door UTO uit Schiedam. Ondertussen kregen de vogels van verzorger Fred Rueb wat extra visjes.
inrichting verblijf) verbeterde het gedrag van het mannetje sterk, hij poetste het vrouwtje veel minder. Het vrouwtje bleef echter vrij veel poetsen, zodat het mannetje nog steeds kale plekken had. Het jong had gelukkig nagenoeg geen kale plekken.
Oorzaak onbekend Maar is de vermindering van het poetsgedrag nu veroorzaakt door de gezinsu itbreiding (meer afleiding omdat er meer leven in de brouwerij is) of komt het door de aanleg van de bodem en de pijpjes e.d.? Blijdorp moet het antwoord op deze vraag schuldig blijven. De twee veranderingen tezamen hebben in ieder geval een belangrijke verbetering teweeg gebracht. Er is daarom besloten om de graafmogelijkheden te behouden en de derde fase van het onderzoek (bestuderen van het gedrag van de dieren in de oorsponkelijke situatie) niet uit te voeren. Hoewel het onderzoek wetenschappelijk dus niet helemaal is gelukt, is het gedrag van de dieren sterk verbeterd. Enkele maanden na het eerste jong werden ze lfs nogmaals twee jongen geboren (mogelijk een zeldzaamheid), waarvan één
Na de opening kon iedereen een kijkje nemen bij de vogelrots en in het Oceanium, wat veel enthousiaste reacties opleverde. Ondertussen werden in het restaurant hapjes zalm en drankjes geserveerd. De zalm werd gratis ter beschikking gesteld door van Wijnen BV uit Krimpen aid Ijssel. Ook doedelzakspeler Jaap de Boer en de Highland dancinggroep verzorgden nog enige optredens.
jong helaas is overleden. In totaal lopen er nu dus vier Votsotsa's rond te sporten in het Henry Martinhuis.
Toekomst Hoe ziet de toekomst er voor de reuzenspringratten in Blijdorp uit? Het idee is om de dieren bij de bamboemakis in het nachtdieren- en apenhu is onder te brengen. Beide dieren komen voor op Madagaskar, de makis leven in de bomen en de votsotsa's voora l op de grond. Ze zouden dan ook van het buitenverblijf gebruik kunnen maken. Mogelijk dat frisse buitenlucht een verdere verbetering van hun gedrag betekent. Een probleem doet zich voor met het dag/nacht ritme. Votsotsa's zijn nacht- of schemerdieren, terwijl de bamboemaki's dagdieren zijn. Op de lange termijn zal er in het continent Afrika een speciaa l Madagaskar biotoop komen, maar dat za l nog wel even duren. Er wacht de reuzenspr ingratten dus een mooie toekomst in Blijdorp met hopelijk een mooie vacht! door: Alex Schouten en Angeline Peters met dank aan: Simone de Vries (Diergaarde Blijdorp)
Mede daardoor zal waarschijnlijk een record aantal vrienden (ruim 750) de officiële opening van Bass Rock hebben bezocht. De vrienden werden ontvangen in een mistige sfeer met doedelzakmuziek, koffie en chocolade 'vogelrotsjes'. De 'High land dancing' groep verzorgde een optreden in het in Schotse sfeer omgetoverde nieuwe restaurant en de bezoekers konden de stands van de Vrienden en 'World of Scotland' bezoeken. Om 20.00 uur wandelde het gehele gezelschap naar de vogelrots alwaar onze vice-voorzitter Tom Slijkoort en Blijdorpdirecteur Ton Dorresteyn spraken
Om 21.30 uur liep de avond ten einde. Alle vrienden kregen als aandenken een presentje van de Diergaarde, een miniatuur papegaaiduikertje, uitgereikt en vertrokken voldaan richting huis. De vrienden kunnen terugkijken op een bijzonder geslaagde open ing van een werkel ijk prachtige vogelrots, die met recht 'onze trots' mag heten! Tekst: Anne Marie en Jos NijkampHosman.
Altijd al alles willen weten over Diergaarde Blijdorp?
dat kan ...
~ ~ E 'e '';:: cs ~ 3
(0
~
J:j
0..
Oh ...t:
,
Q. Jo.
0 -C
0-0-
CO C Li'l ~
Li'l
;> Li'l C 0 ("'I') Qj
-C
cQj
oJo.
>
~
Q)
E E
E ro
-0 ~
Q)
tj
:J et)C
0 0:::
~
c:o
0-C-O 0 0-et) c 0 Qj Jo.
~
~C
«
$ 0
("'I')
0 ("'I')
I;p .'
Vijf dagen, vier tuinen. Engeland, 30 mei t/m 3 juni 2000 Dinsdagochtend zéér (zéér)vroeg moe~ten we aanwezig zijn voor vertrek van de jaarlijkse meerdaagse dierentuInenreis van. de Vrienden .. Deze ging dit keer naar Engeland. Nu ken ik ~ lIeen Londen e,en heel klein letsle pietsie beetje (en dat was nog ruim voor mijn dierentuInentic ) dus over dierentuinen In Engeland kon ik geen zinnig woord zeggen. geef toe dat hebben ze in meer tuinen maar meestal zijn de tuinen in het bezit van of de Az iatische of de Afrikaanse. Hier hebben ze er van allebei 1. Je kon dan ook goed het verschil tussen beide soorten zien. Zeer interessant. Overigens voor degenen die het programma 'Zoo keepers' hebben gezien: de Zoo keepers lopen daar ook gewoon in het 'wild'.
Gepland waren bezoeken aan Paignton (we lbekend van het tv-programma Zoo keepers op de BBC), Bristol, Marweil en Colchester. We waren zeer benieuwd maar vonden de vertrektijd van uiterlijk 6.15 (in de ochtend) zéér vroeg. Iedereen was ruim op tIJd aanwezig, dus daar gingen we met z'n 37-en. Jan was weer onze chauffeur dus dat zat wel goed. De boot vertrok netjes op tijd. De zee was kalm dus wie doet je wat? De middag werd besteed aan de reis naar Taunton. Alwaar wij 2 nachten zouden verblijven in een Forte Posthouse-hotel. Een mooi hotel, met ruime kamers, een bar (waar ze lekker veel bier hadden) en lekker eten (en zeer drinkbare koffie). . Woensdag de 31 mei togen wij naar Palgnton Zoo. Daar werden wij ontvangen door de Paigntonse vrienden (of hoe ze ook mogen heten) en konden we gebruik maken va n de mogelijkheid door één van hen rondgeleid te worden. Na een anderhalf uur werden we zelf losgelaten in de Zoo. In Paignton is de Zoo verdeeld in verschillende gebieden (o.a. wetland, savannah, forest, desert). Er was voor een ieder wel wat te zien, zoals de vliegkooi meteen rechts bij de Ingang, het reptielen-/woestijnhuis, het gorilla-/orang oetanhuis, ete. Typisch was dat ze In deze dierentuin 2 olifanten hebben. Ik
Op donderdag 1 juni (Hemelvaart) stond Bristol Zoo op het programma. De bagage moest allemaa l mee want we zouden 's avonds elders overnachten. Nu is dat geen punt w~nt dat laat je in de bus (tenzij je natuurlijk Zin hebt de gehele dag met je bagage te slepen . Alles mag). Bristol Zoo is een kleine dierentuin van 5 ha. We hadden daar ongeveer 6 uur te besteden. Ik dacht nog in het begin "6 uur!!! Dat is veels te veel". Ik kan u verklappen "Mooi niet. We moesten ons aan het eind nog haasten anders hadden we niet alles gezien". Zo zie je maar weer hoe een mens zich kan vergissen. Toen we er goed en wel waren begon het te miezeren. Een paraplu was echter ruim voldoende om droog te blijven. Ook in deze tUin was weer van alles te zien. Ik noem b~jvoorbeeld ..Bug World, Twilight world , het plngulnverblljf en Wendy de olifant. De laatste heb ik geslurft (ofwel: slurf werd naar
me toegestoken en we hebben even contact gehad. O eps, dat mag eigenlijk niet, stond er toen opeens op een bord ergens in mijn linkerooghoek). Het pinguïnverblijf is schitterend. Je kunt daar door een tunn el onder de zeeberen en de pinguïns doorlopen. Als het Oceanium hier maar iets op gaat lijken, krijgen we er in Blijdorp een werkelijk schitterend verblijf bij (is zo mijn i nschatti ng).
alge meen zeer ruim va n opzet. De verblijven van de diverse katachtigen waren bv. vol klim mogelijkheden voor de dieren. Ook de weides voor bv. sabe lantilopes, neushoorn s, ete. waren zeer ruim. Verder noem ik nog even het fossaverblijf en de witte eekhoorn die we zagen. De laatste had wel streepjes maar dan van die hele lichte. Ik had echt nog nooi t zo'n beestje gezien. e Zaterd ag de 3 juni was alweer de laatste dag van onze reis. Wat gaat het so ms toch snel. Met medeneming va n onze bagage verto kken we naar onze laatste dierentuin : Colchester Zoo. We hadden daar de hele middag ter vrije besteding. Medevrienden, die reeds in deze tuin geweest waren, hadden mij gewaa rschuwd: " Het ee rste stuk van de tuin roept op tot ve rdwal en. Er zijn vee l gangetjes en je mist zo va n alles". Ik geef het maar meteen toe . Ik dacht echt dat ze aan het bazelen waren maar nee hoo r. Je kunt in het eerste stuk van de tuin letterlijk en figuurlijk verdwa len. Er zijn allerlei ga ngetjes (grotendeels overdekt. Dus ideaal voor slecht weer) . Er staat ee n route aa ngegeven maar als je die loopt mis je all erl ei gangetjes en daardoor ook allerlei dieren/verblijven. Aangezien je dat niet wilt is de kan s op (ver)dwalen toch wel groot.
Na Bristol gingen we naar Southampton voor de komend e 2 nachten. Voor vrijdag 2 juni stond de dierentuin van Win chester, MarweIl Zoo, op de planning. Er stond bij aankomst reeds een ontvangstcomité op ons te wachten, te weten mensen van de MarweIl Zoological Society. In ee n snel tempo gingen w ij naar MarweIl Hall, alwaar wij met een werkelijk zalig bakje koffie (en dat in Engeland) werden ontvangen. Er hingen schitterende dierenportretten aa n de diverse wanden . Voor elk wel wat wils. Alleen die prijzen. Au, die deden echt zeer (2 000 Engelse ponden en hoger). Na een toespraak door de oprichter van Marweil Zoo volgde een rondleiding . De dierentuin is over het
Een groot contrast hiermee is het nieuwe olifantenverblijf en andere aanverwanten (waar men nog volop mee bezig is). Alles is hier zeer ruim van opzet, in tegenstellin g tot het begin van de tuin waar het eerder klein (maar wel knu s) is. De di erentuin is verdeeld in diverse themagebieden, bijvoorbeeld Serengeti plains, Aquatic zone, het nieuwe Edge of Africa, ete. Over het algemeen ben ik niet zo blij met laagvliegend e straaljagers maar deze keer had het wel wat. We stonden voor de leeuwen, welke zeer lui waren. Het was tenslotte warm, zéér warm. Komen er opeens 10 straa ljagers overgevlogen. De leeuwen springen op en zijn daarn a echt een tijd hee l alert en actief geweest. Dit alles goed zichtbaar voor de toeschouwers. Het was een fraai gezicht. Ik hoop alleen dat die straaljagers ni et al te vaak daar overheen komen want dat is qua geluid niet leuk voor zowel dier als mens. Bij de olifanten
probeerd e de bul een kleintj e te maken. Hij had wel ongeveer in de gaten hoe het werkte maar het gaatje vinden, ho maar. Duid elijk gevalletje va n 'terug naar de vakliteratuur' . Ik denk dat het wel goed komt tezijnertijd, dus maak u vooral ni et ongerust. Na deze laatste tuin volgde nog een rustige boottrip naa r Nederland. Aan boord kregen we ons afscheidsdiner (een buffet, mjam jam). Tegen 1.30 uur (zondagochtend) waren we weer bij het CS te Rotterdam. AI met al was het weer een zeer geslaagde reis. Ik heb veel olifanten gezien. Ja, dat vind ik nu eenmaal de mooiste van allemaal. Wat viel mij zoal op. Ze hebben daar overal kleine panda's (red pand a) . De een wat acti ever dan de ander. Maar zee r fraai e dieren. De tuinen zijn allemaal mooi maar eigenlijk
onve rgelijk baar. Wel vond ik het pinguïnverblijf te Bri stol erg mooi. Voor de duidelijkheid: andere za ken ook maar dit sprong er voor mij echt uit. Het weer speelde zee r goed mee. De wi nkels in de Zoo's zijn slecht voor je portemonn ee . En voor de kenners onder jullie: ' bitter' is beduidend lekkerder dan 'lager' . Dit is natuurlijk allemaal mijn persoonlijke mening . Ik heb in ieder geval genoten. Het is zeker voor herhaling vatbaar. Ik wilde nog even Tom, Jan , Ineke en Creet bedanken (reis en koffie). Verder wild e ik onze mede-dierentuin lopers bedanken. Meneer en mevrouw, het was gezellig. Dank voor. .. Tekst: Ling Krajenbrink
Blijdorp Logistiek: EHBO Onder de kop ' logistiek' vindt u telkens een aspect van de dierentuinorganisatie. In deze aflevering wordt een van die zaken belicht waar de meeste bezoekers ongemerkt aan voorbij gaan: de EHBO, de Eerste Hulp Bij Ongevallen.
behandelen de hulpverleners wespensteken. Op de posten heeft men hiervoor een leuk pompje, een soort omgekeerde injectiespu it met een stuk of vijf opzetstukjes, waarmee het gif uitgezogen kan worden. Dus wordt u gestoken, dan niet zelf tobben maar even langslopen. Verder komen er vee l mensen langs met sneetjes en spl inters van de afzetti ngen. Incidenteel een teek (altijd laten behandelen) en vooral veel blaren. Kent u dat? U gaat er een dagje opuit en u heeft de verkeerd e schoenen aangetrokken . Zoiets kan een dag volkomen naar de knoppen helpen, maar er is altijd hulp voorhanden. De EHBO'ers delen ook nog dozen vol aspirientjes uit. De kinderen zorgen ervoor dat met in de speeltuin opgelopen bulten, schrammen en verstuikingen het totaal aantal hulpverleningen in de eerste helft van dit jaar al de 3000 is gepasseerd.
Verwondingen door dieren
De organisatie Een organisatie als de dierentuin moet natu urlijk over voldoende mensen beschikken met een EHBO diploma. Dit is ten opzichte van het personeel een verplichting vanuit de ARBO wet. Daarom is iedere suppoost / portier gediplomeerd. Voor het publiek is dit niet voldoende. Het is niet alleen nodig dat er kundige mensen zijn , maar het publiek moet ze ook tijdig kunnen vinden. Vandaar dat er twee vaste posten zijn aangegeven op de plattegrond van de dierentuin. De Diergaarde betaalt een vergoed ing aan EHBO Rotterdam. In ruil hiervoor zorgt deze organisatie voor de bemensing van de twee posten. In feite heeft Blijdorp hier geen omkijken naar. Er is bij de speeltuin een EHBO post, een tweede post bevindt zich bij de nieuwe ingang naast het Oceanium.
te horen te krijgen. Over bezoekers die door dieren ernstig verwond waren, waarbij de EHBO'er levensreddend moest optreden. De realiteit ligt een beetje anders. Het is vanzelfsprekend dat er met 1.200.000 bezoekers per jaar af en toe zogenaamde urgente assistenties nodig zijn. Dan hebben we het hoofdzakelijk over bijvoorbeeld mensen die plotseling onwel worden. Dat kunnen mensen met hartproblemen zijn, met flauwtes, diabetici, ete. Natuurlijk wordt in deze gevallen zo nodig een ambu lance gewaarschuwd, maar totdat deze arriveert zorgt de EHBO'er voor de noodzakelijke verzorging. Meestal is de EHBO'er ook degene die beslist of er überhaupt een ambulance gewaarschuwd wordt. Hoe weinig deze incidenten ook voorkomen, de orga nisatie moet er op voorbereid zijn .
Wesp De noodzaak Toen ik de post bij de speeltuin binnenkwam, dacht ik sensationele verhalen
Het dier dat in de Diergaarde de meeste slachtoffers maakt is de wesp! Gemiddeld een paar keer per dag
We hebben net hier over een dierentuin dus u wilt vermoedelijk verha len over verwond ingen door dieren lezen. Natuurlijk gebeurt er ondanks alle voorzorgs-maatregelen wel eens wat. Boven aan het lijstje 'gevaarli jke dieren' staan de ottertjes. Ondanks het waarschuwingsbordje zijn mensen geneigd hun handen naar deze speelse dieren uit te steken. Voor een otter is een uitgestoken hand bestemd om in te bijten en de klauwen naar uit te slaa n. Dit kan hele lelijke verwondingen geven. Er wordt na verzorging altijd doorverwezen naar de huisarts in verband met de kans op tetanusbesmetting (d it geldt voor de beet van iedere vleeseter). Ook de ape n die buiten zitten bij het nachtdierenverblijf zijn nog steeds voor mensenhanden bereikbaar. Een apenbeet moet altijd heel serieus worden genomen. Er is zelfs een verplichte registratie van bijt en krab incidenten. De reden hiervoor is het gevaar van zoönose, de mogelijkheid van besmetting van dier op mens; bij apen gaat het met name om het herpes B virus. Veel onschuldiger maar wel veelvuldig zijn de schram men en bulten die de ge itj es bij de kinderen veroorzaken. Volgens Kevin Bull , de vriendelijke man met het Engelse accent, de EHBO'er van de post bij het Oceanium, is het niet aan de wijsheid van de mensen te danken dat er zo weinig ernstige incidenten plaatsvinden. Nog steeds zetten mensen kleine kindertjes op de muren
bij de leeuwen, tijgers of zelfs de ijsberen. Worden zij door de suppoosten op het gevaa r gewezen, is niet zelden het . com mentaar: "maar ik hou ze toch vast?"
Anekdotes Het is het begin van de vakantieperiode, zomer 2000, dus troosteloos weer. Desondanks is het aa rdig druk omdat deze week voor het eerst het Oceanium open is. Bij de Kiboko jungle hangt een groepje kinderen joelend in de druipende touwen. De geitjes zijn al naar binnen. Uit de open deur van het 'witte' bouwseltje naast het doolhof komt neonlicht naar buiten vallen. Binnen aan een kunststof tafel zit Riet Sardijn een puzzeltje op te lossen. Bij mijn binnenkomst kijkt ze me aan met een blik van 'wat scheelt er aan?' Riet is een van de 12 medewerkers die de twee EHBO posten doorlopend bemensen. Zij doet dit werk, met een korte onderbreking, al1 6 jaar. Zij vertelt:"Een mevrouw op leeftijd , een oude bekende in de Diergaarde, kwam met een bloedende hand binnen. Ze had zich gesneden aan een limonadeblikje. Maar Riet hou je niet voor de gek. Na enig doorvragen bleek dat de vro uw een toenmalige bewoner, de oude leeuw Frits, had geaaid. En Frits had toen zijn dag niet. Het gevolg was dat ze na een haal van de bejaarde klauw een topje van haar vinger moest missen. " Er kwam eens een meneer bij Riet die beweerde dat hij zich aan een hek had opengehaald . Nu valt het ni et mee om een begane domheid toe te geven. Toen Riet zei, terwijl ze de wond ontsmette, dat ze volgens haar bezig was een otterbeet te behandelen, werd hij kwaad. H et ontsmetten was volgens hem ni et noodzakelijk en deed meer pijn dan nodig. Nadat hij het advies had gekrege n om zich toch ook nog even bij zijn huisarts te melden, ze i hij dat ze beter zelf een medische studie had kunnen voltoo ien zodat ze beter had geweten waar ze mee bezig was! Hierop gaf Riet nog één advies : "Joh, loop jij op weg naar buiten nog eve n langs de tijgers en aai die ook eve n . .. moet je daarna niet meer bij mij langskomen! " Tekst: Theo van de Velde Info: Riet Sardijn en Kevin Bull, EHBO Diergaarde Blijdorp
Botanisch Blijdorp: een groene kuif De rubriek Botanisch Blijdorp is dit keer gewijd aan ons nieuwe Vriendenverblijf Bass Rock.
Was u ook zo trots toen u voor de eerste maal voor de ruit stond en kon genieten van dit stukje nagebootste natuur? Een 'echte' rotswand grenzend aan de zee, waar een kleine golfslag ervoor zorgt dat je het gevoel hebt werkelijk aan de kust te staan. En dan de zeevogels: de drieteenmeeuwen, alken en zeekoeten maar toch vooral de koddige papegaaidu ikers. Een prachtig gezicht zoals ze onder water 'vliegen' met een spoor van luchtbelletjes achter zich aan. Als je zo voor de ruit staat zie je geen planten, afgezien van wat korstmossen op de rotswand, maar deze zijn erop geschilderd. Als u echter door de nieuwe entree bent binnen gekomen heeft u het misschien al gezien: de kuif van gras boven op de rotsen.
Het ziet er zo eenvoudig uit; gewoon een stukje gras boven op een rots. Op het echte Bass Rock, het vogeleiland voor de kust van Schotland, ziet het er net zo uit. Om dit in Blijdorp na te maken kwam er wel een stukje techniek bij kijken. De ontwerptekeningen voor het Oceanium geven aan waar er in de diverse verblijven planten moeten komen. Mensen van de botanische afdeling zoeken uit welke planten voor ieder verblijf geschikt zijn. Maar eerst moeten ze uitzoeken hoe ze er überhaupt planten kunnen laten groeien.
Lawinegevaar In het geval van Bass rock waren er verschillende problemen. Het gras ligt hoog op de rots en is blootgesteld aan alle weerselementen. Bovendien loopt het steil omhoog, dus moet je eerst zorgen dat het
gras blijft liggen en voorkomen dat het hele zaakje het verblijf inschuift. Dan moet de beplanting ook nog eens bestand zijn tegen de dieren die in het verblijf leven. Het verblijf is opgebouwd uit betonnen platen met daartegenaan rotsen van spuitbeton. Bovenop is een enorme plantenbak die aan de achterkant recht omhoog loopt. Het geheel is bekleed met een dikke folie, vergelijkbaar met vijverfolie. Deze folie wordt in alle plantenbakken in het Oceanium toegepast. Het is nodig om te zorgen dat de bak niet lekt, maar ook om te zorgen dat wortels van planten niet in de dakbedekking kunnen groeien en daarmee vernielingen aanrichten. Onder in de bak ligt een drainagebuis. Dit is een kunststof buis met allemaal kleine gaatjes erin en omgeven door kokosvezels. Deze zuigen water op en zorgen dat dit via de buis wordt afgevoerd. Als er geen drainage zou zijn, zou de bak in tijden van veel regenval kunnen overstromen en zouden grond en planten het verblijf in spoelen. Bij het Bass Rock verblijf kon men niet zomaar substraat (luchtig mengsel van aarde, schelpjes, steentjes e.d .) in de bak storten. Doordat het zo steil oploopt zou dit er meteen weer afrollen. Bij de botanische afdeling zijn ze echter niet voor één gat te vangen. Men is gaan informeren bij bedrijven die geluidswanden langs wegen en spoorbanen maken. Deze geluidswallen zijn vaak loodrecht en toch bekleed met planten. Er bleken verschillende materialen te bestaan om een zeer steile wand te maken, die je ook nog eens kon laten begroeien. Uiteindelijk is gekozen voor een hele sterke losgeweven kunststof mat. Het is belangrijk dat het materiaal sterk is omdat er veel substraat in de bak zit, het moet dus bestand zijn tegen een zware massa. De mat is op de bodem van de bak gelegd, waarna deze gevuld werd met het grond mengsel. Daarna werd de mat er overheen geklapt en bedekt met een klein laagje grond. Als een soort haarnet houdt de mat het grond mengsel op zijn plaats.
De grasmat Als grassoort is er gekozen voor een ruig bermmengsel. Dit zijn sterke grassoorten met stevige wortels die daardoor meehelpen om alles op zijn plek te houden. Het gras is
ingezaaid en op de meest steile stukken zijn blokzoden gelegd. Deze dikke graszoden ter grootte van een stoeptegel kun je stapelen als bakstenen. Het gras aan de bovenzijde van de zode verstikt dan weliswaar, maar aan de zijkant groeit het prima. Op die manier kun je zelfs op een loodrechte wand nog gras laten groeien . Waarschijnlijk worden er in de toekomst Armeria's tussen het gras gezet. Bij ons zijn deze planten bekend als Engels gras. Het zijn polvormende grasachtige planten die in de zomer bloeien met kleine ronde bloemhoofdjes. Onder de Armeria's zijn zoutminnende soorten (Armeria maritima). Ze worden wel strandkruid genoemd en komen voor in kuststreken. Blijdorp is al bezig met de kweek van deze planten, die ook in werkelijkheid op Bass Rock groeien. Over het gras ligt ook nog eens kippengaas. Dit is om het gras tegen de vogels, en dan met name de papegaaiduikers, te beschermen. Papegaaiduikers broeden in holen. In het wild gebruiken ze daarvoor konijnenholen, of ze graven zelf met hun snavel en poten een nestgang. In Blijdorp zijn nestholen in de rotswand gemaakt.
Het is niet de bedoeling dat de dieren zelf gaan graven, omdat er dan binnen de kortste keren niets meer van de groene kuif over is. De vogels kunnen wel lekker een zonnebad nemen in het gras, en waarschijnlijk zullen ze grassprieten gaan plukken om hun nesten mee te bekleden.
Als het goed is vergt de grasmat op Bass Rock nauwelijks onderhoud. Men hoeft niet te maaien en het mag er best ruig uitzien: er hoeft immers ni et gevoetbald te worden! Tekst: Monique van Leeuwen- Maat met dank aan: Louis Jacobs, Diergaarde Blijdorp
MAVEMAT B. V. Onderhoud en reparatie van stalen steigers. In-en verkoop stalen steigers, nieuw en gebruikt. Verhuur stalen steigers. Verhuur accommodaties. Verkoop stalen stapelbakken.
Schepenstraat 6d . Rotterdam ' Telefoon
0104665452
MAVEMAT B. V. Boonsweg 25 3274 LH Heinenoord Telefoon 0186 600977 Telefax 0186 60 04 87
·e· ·
.
.
lid
' m
...taaIania
~OO PARe OVERLOON: Een 71/2, maar het kan een 8 worden! Midden in de zomer, op 8 juli jl., heb ik met mijn moeder en zus Nederlands nieuwste dierentuin bezocht. De omstandigheden waren niet bepaald gunstig: het kwik oversteeg de 15 Q C niet en het was grauw, maar ondanks dat gingen we nieuwsgierig op pad.
Een nieuwe dierentuin AI een tijdje is ons bekend dat er in Overloon een nieuwe zoo zou komen, en wel van dezelfde groep die "de Wissel" in Epe beheert. De voormalige botanische tuin Overloon werd omgebouwd tot een dierentuin, waarbij slechts een klein deel van de oude tuin in zijn oorspronkelijke vorm bleef bestaan . Op Goede Vrijdag (dit jaar) opende Zoo Parc Overloon haar deuren, ondanks het feit dat de tuin nog niet geheel klaar was. En ook toen wij er waren was dat nog het geval. Bij het park kun je gratis parkeren. Zodra je bij de kassa's komt gaat er een
detectie-signaal af, zodat de caissières, die ook het aangrenzende restaurant beheren, weten dat er een bezoeker voor de kassa staat. In het totaal zijn er achttien mensen in dienst, die als alles straks klaar is voor zo'n 45 dier- en vogelsoorten zullen zorgen.
voor wallabies en Reeve's muntjaks, prachtige kleine hertachtigen die naar hartelust heen en weer renden door hun verblijf. Hun buren zijn de kleinklauwotters. Ook zij hebben een prachtig verblijf met rotsen , een vijver, waterval en holle boomstronken. De otters zijn een lust voor het oog, zo actief als ze zijn. In het volgende verblijf met weer veel boomstammen vinden we de binturong ofwel beermarter, een voor ons onbekende diersoort. Zijn naam is eigenlijk fout, want hij behoort tot de familie van de civetkatten. Volgens het bordje ruikt hij naar zoete popcorn, maar dat hebben we niet kunnen beoordelen . Mijn zus, die niets vermoedend op het looppad stond, schrok toen plots een beermarter boven haar hoofd over een stammetje liep. Het zijn ook best grote jongens.
Maidan Na de kassa's vonden we een grote vijver vol met koikarpers. Daarna volgt er een ruim verblijf voor de kleine panda's met een aantal boomstammen om in te klimmen. Hierna was het een stukje lopen naar de 'Maidan', wat 'grazige vallei' in Zuid-Oost Azië betekent. Het valt direct op dat het park nog maar net klaar is: de beplanting is erg laag of nog afwezig. De Maidan heeft middenin een vijver. je loopt door het gebied en met een beetje geluk zie je de bewoners van heel dicht bij. Indische antilopen, kroeskoppelikanen, jufferkraanvogels, mandarijneenden en zwarte ooievaars zijn een aantal van de bewoners van deze vallei. Het is een prachtig gezicht. De antilopen zijn weliswaar ver van ons verwijderd, het is toch erg leuk om ze boven het gras te zien uitsteken. Ze hebben al drie jongen, maar die hebben zich waarschijnlijk goed verstopt, want we zien ze niet. Misschien komt het door het weer, maar het is erg rustig in het park, zodat wij in alle rust van de dieren en vogels kunnen genieten. Het is een heel verschil met de Blijdorp-drukte! Na de Maidan komen we helaas in een gebied met een aantal weiden en eilandjes (dezelfde opbouw als in 'de Wissel ') die veelal nog zonder bewoners en beplanting zijn. Tussendoor komen we wel onder andere witte damherten tegen die hun verblijf delen met een albino wallabie. Mooier wordt het weer bij een groene weide
Kids Kingdom Vervolgens passeren we onder andere een vlindervallei en het verblijf van de doodshoofdaapjes, één van de favorieten van mijn moeder. We hadden geluk want ze werden net gevoerd. Een vriendelijke verzorger legde ons uit wat hij ze voerde en vertelde ons ook wat de dieren de rest van de dag te eten krijgen. Dit gedeelte van het park heet ' Kids Kingdom' en hier bevinden zich bewoners die bij kinderen populair zijn. De tuin wordt in dit gedeelte duidelijk leuker, alles lijkt meer af en de begroeiing, deels waarschijnlijk nog van de botanische tuin, is wat voller. Omdat ook net de drie soorten oeistitis en pinché-aapjes werden gevoerd toen wij hun verblijven passeerden kregen we ook hen goed te zien. Hun volière-achtige verblijven zijn goed vol begroeid, 'slordig' vindt mijn zus. Verder lopend kwamen we langs de lama's en nandoes. Zij hebben wel een heel groot leefgebied deels zelfs doorlopend in een stukje bos. In het laatste deel van Kids Kingdom troffen we onder andere wasbeertjes in hun ruime verblijf, vosmangoesten en ringstaartmaki 's. De maki's worden gehouden in een 'doorloopweide', evenals de wallabies verderop. Op een eilandje zitten zwartstaart prairiehonden, op en onder de bodem; in
kale boomstronken zagen we blauwgele ara's en een Goffins kaketoe. jammer, die zijn veel mooier in een grote volière waar ze kunnen vliegen. Zo aan het eind gekomen is het goed toeven in het ruim opgezette restaurant met een groot terras vanwaar je een mooi uitzicht hebt. Voor de kinderen organiseert Zoo Parc Overloon o.a. schminken en poppen kastvoorstelli ngen. Napratend achter de koffie zijn we alle drie best tevreden. Oké, het park is nog niet af, een aantal verblijven is nog leeg en de beplanting is nog wat klein. Maar wat klaar is ziet er mooi en veelal diervriendelijk uit. Het hele park oogt erg vriendelijk en rustig. Mijn moeder mist toch wel een beetje de grotere dieren. Voor mijn zus waren er eigenlijk geen hoogtepunten, ze vond het allemaal wel leuk. Ze vatte het eigenlijk wel goed samen: "het park krijgt van mij een 7 ';2, maar dat kan nog wel eens een 8 worden!". Alle drie gaan we zeker nog eens terug. Zeker omdat er nog vele leuke nieuwe bewoners zullen volgen, zoals gibbons (het logo van het park) , baardapen, flamingo's, gieren, toekans en vele anderen! Informatie: Zoo Parc Overloon Stevensbeekseweg 19-21 te Overloon Het park is het gehele jaar geopend en bereikbaar via de A73, afslag Overloon. Prijzen: volwassenen f 15.50 kinderen van 3 t/m 11 jaar: f 12,-. Tekst: jos + Anne Marie Nijkamp-Hosman Met dank aan Bernou Wagenaar, Zoo Parc Overloon, G. Nijkamp-Berkel en Anke vd Sluys-Nijkamp.
Vogelwijzer: mijn liefje, mijn duifje
Het woord 'duif' betekent donkere vogel, dat wil zeggen, niet helder ~an kle~r zijnd. De naam van het mannetje IS hieruit ontstaan: 'doffer'.
Duiven in Nederland Duiven komen wereldwijd voor, behalve in het hoge noorden en in de grote woestijnen. AI in de Bijbel speelt de duif een rol. We lezen dat een duif met een twijgje in de snavel terugkeerde naar de Ark van Noah, als teken dat de mens was gered. Op grond van dit verhaal is de duif later het teken voor vredelievendheid geworden.
In Blijdorp vinden we een aantal uitheemse soorten. Van de grootste, de zeldzame kroonduiven tot de nog zeldzamere Mauritiusduif. Maar ook vruchtenduifjes, fazantduiven en manenduiven zijn te bewonderen. Eén van de bekendste duivensoorten is trouwens de, reeds lang uitgestorven, dodo. Deze enorme duif kon niet vliegen, wat niet zo gek was: hij woog zo'n twintig kilo! De zwaarste nog levende duivensoort steekt daar schril bij af: de kroonduif weegt 'slechts' twee kilo!
Wat is een duif? Duiven lijken echte levensgenieters: ze zonnebaden en minnekozen graag en ze zorgen ervoor er altijd pico bello uit te zien. Duiven hebben, met het oog op de op hen
loerende roofvogels, een scherp gezichtsvermogen en gehoor ontwikkeld. Bij het minste onraad vliegen ze op, waarbij al snel blijkt dat het wendbare, snelle vliegers zijn (niet voor niets bestaat 33% van hun lichaamsgewicht uit vliegspieren). Toch zijn dit niet de kenmerken waaraan men altijd een duif zal kunnen herkennen . Duiven herkent men omdat het fors gebouwde vogels zijn met een opvallend kleine kop en een kort snaveltje. Ook kenmerkend voor duiven is het koeren . Alle duiven produceren een geluid met daarin de 'oe'-klank, een 'k' en/of een 'r'. Het woord "koeren" geeft dus prima aan welk geluid de duif maakt.
In Nederland komen vijf duivensoorten voor. De bekendste is de stadsduif. In sommige steden vormen ze zelfs een plaag en is het verboden ze te voeren. Bij erg grote aantallen worden ze zelfs wel afgeschoten. Verder kennen we in Nederland de houtduif die we vaak in de Nederlandse bossen zien. Hij heeft zich echter ook goed aan de mens weten aan te passen zodat hij sinds de 1ge eeuw ook steeds meer in steden is te zien. Het is een vroege vogel: al in februari begint hij te broeden. De houtduif is veel te zien in Blijdorp, dit geldt niet voor de holenduif. Hij is wat donkerder dan de houtduif en mist de witte band in de nek, maar verder lijken ze erg op elkaar. Het is de enige Nederlandse duif die in een (boom)holte broedt en geen eigen nest bouwt. Tenslotte kennen we in Nederland nog twee tortelsoorten . De eerste is de (zomer)tortel (Streptopelia turtur = ringduif die koert). Vroeger was deze tortel van enig belang in de geneeskunde: met zijn bloed zou je wratten en roos kunnen verdrijven. Vandaar zijn bijnaam: roosduifje. De tortel is het zinnebeeld geworden voor liefde, trouw en vroomheid. Vandaar dat geliefden tortelduifjes genoemd worden. In tegenstelling tot de (zomer)tortel is de Turkse tortel het hele jaar aanwezig in Nederland. Dat is overigens nog niet zo lang zo. Vanuit zijn oorspronkelijke woongebied in India en Turkije zijn ze pas vanaf de dertiger jaren van de vorige eeuw verder Europa in getrokken. Zo werd de eerste Turkse tortel pas in 1947 in Nederland gezien. Maar daarna ging het dan ook snel. AI in 1950 was er het eerste broedgeval en nu leven er in Nederland al ruim 100.000 paartjes! Overigens heeft de Turkse tortel een wat vreemde wetenschappelijke naam : Streptopelia decaocto, wat 'ringduif 18' betekent. Deze naam komt uit de mythologie, de dienstmeid die klaagde om het lage loon van slechts achttien geldstukken werd veranderd in een duif en die nam haar droef klinkende kreten over.
De manenduif De manenduif wordt ook wel Nicobarduif genoemd, naar een groepje eilanden in Azië waarop hij onder andere voorkomt. Hij bewoont daar de bossen en mangroven. Evenals de in Nederland voorkomende duiven zijn manenduiven (voornamelijk) zaadeters. De forsgebouwde, ongeveer 33 cm . grote, vogel is voornamelijk donkergroen van kleur, met een zwartgrIJze kop en nek en een geheel witte staart. Het meest opvallend zijn echter de sikkelvormige lange nekveren (manen) die bij de mannetjes wat langer zijn dan bij de vrouwtjes. In de kleine kop zitten twee grote ogen. Jonge manenduiven zijn geheel bruinzwart en hebben nog geen manen. Op kleine eilandjes leven deze vogels van zaden, vruchten en noten. Op de grond zoeken ze alleen of in paartjes hun kostje bij elkaar. Dit gebeurt meestal in het duister. In Blijdorp kunt u de manenduif bewonderen in de Victoriaserre en de Maleise bosrand. In de Diergaarde doen de manenduiven het heel goed op een mengsel van fazantenkorrels, tortelduivenvoer, appel en vruchtenpaté (= een voermengsel voor vruchtenetende vogels).
Over Blijdorpse successen en een mannentekort Net als andere duiven zijn ook manenduiven monogaam. Broeden gebeurt in kolonieverband. Soms bestaat zo'n kolonie wel uit meer dan 1000 paartjes. Ook Blijdorp houdt de manenduiven in groepjes. In de serre zitten drie koppels bij elkaar (Blijdorp laat het geslacht bepalen door middel van DNA-onderzoek van een veertje). In de Maleise bosrand zitten vier 'jonge' duivinnen, die al enige tijd terug in Blijdorp uit het ei kropen. Met deze vier jonge dames wil men graag een nieuwe fokgroep vormen. Helaas werkt het feit dat Blijdorp veel succes met de kweek van deze vogels heeft hen tegen: bijna alle dierentuinen hebben manenduiven uit Blijdorp en zodoende is het erg lastig geworden nog onverwante mannetjes te vinden. Eénmaal dacht men geluk te hebben toen er twee mannetjes uit Barcelona aankwamen. Helaas bleken de heren van de grijzere ondersoort te zijn en dientengevolge zijn ze al weer doorverhuisd naar een andere dierentuin. Omdat zoveel zoo's al manenduiven uit Blijdorp hebben, wordt het ook steeds moeilijker een nieuw tehuis voor de
jonge vogels te vinden .
In Blijdorp broeden de manenduiven twee tot drie keer per jaar. Het zijn eigenwijze vogels en dus broeden ze vaak juist niet in de speciaal voor hen opgehangen nestmandjes, maar kiezen ze zelf een plekje. Soms betreft het een ongewenste plek, zoa ls bijvoorbeeld de voederbak. En ook al verwijder je, als verzorger, iedere dag de takjes en twijgjes uit de voederbak, op een goede dag ligt daar dan dus toch een duive-ei! Als ze zelf in de begroeiing een nest bouwen is dat vaak zo zwak dat de verzorgers het een beetje moeten ondersteunen. Een Portugese legende leert ons waarom duiven zulke slappe nesten maken: toen God de vogels uitlegde hoe ze een nest moeten bouwen, bleven de duiven li ever spelen. Manenduiven zijn ni et echt moeilijke vogels. Ze kunnen alleen niet in één vo lière met ande re duivensoorten, want dat wordt geheid ruzie. Gelukkig zijn ze ook zelden ziek. Naast zoo's zijn er (ook in Nederland) veel mensen die duiven houden zoals postduiven. Zij laten hun duiven meedoen aan vliegwedstrijden waarbij de duiven vaak duizenden kilometers moeten vliegen vanaf een bepaalde plek in Europa, terug naar huis. Voor de beste vliegers word en tienduizenden guldens betaa ld. Zoveel hoeft U gelukkig niet te betalen om vele soorten duiven in Blijdorp te kunnen zien, waaronder de manenduif of officieel de Caloenas Nicobarica, ofwel de 'prachtduif va n de Nicobaren'.
ra
> .a
...
Manenduiven leggen één wit ei. Het jonge duifje wordt door beide ouders gevoerd . De eerste paar dagen gebeurt dit alleen met duivenmelk, later ook met vruchten en zaden. Beide ouders produceren in de krop de zogenaamde duivenmelk, dit is een kwarkachtige substantie die zeer rijk is aan eiwitten en helemaal geen vet bevat. Alle duiven voeren hun jongen de eerste dagen met deze 'melk '. Dit is uniek in de vogelwereid. Na een maand is het jong zover gegroeid dat het kan vliegen.
Jo..
0 0
>
Cl)
a:
~
c: co
-al
U
C C
Cf)
l-
"(]) 0)
Cf)
E
...co N
"C ::::s ::::s
::J: 0
C) Cl)
>0::
Q)
~
a:
Cl)
Tekst: Jos Nijkamp en Anne Marie Nijkamp Hosman Met dank aan Leon Will, vogelverzorger Diergaarde Blijdorp
Cf)
I-
c:
c: co
c
~ ~
« a: LL
z z
« « a:
~ ~
l-
Cf)
C)
c:
"i: Q)
0
'(i5
..... Cl)
c
(]) ..... ü
::::l
"'0 CO
.....::::l
Cf)
"-
C
0) ..... Q)
.:::t:.
CO
(])
>
Q)
Q) "-
::::l
C
C
a.
...
E
Q)
"'0 CO
Q) 0) 0)
c
Q)
c
::::l
c
c:
::l
Ü
"'0
C
c
':;
>
CO "'0
Q) 0)
> ~
Q)
(])
0
Q) I
.....Q)
Q)
(]) "Q)
3:
0)
C
E E
"'0
::::l
0
~
"(])
- ••••• 3:
c: 0
~
::::l "-
CD
Cf)
(])
u:: cr:
"'0 C
0
De Blijdor~ Vijf In augustus 1999 is in Apenh eu l het ni euwe orang oetan verblijf geopend met als hoofdbewoners vi jf orangs uit Blijdorp: 'kon ing' Karl, Radja met haa r kind Katj a, bejaa rd e Barbara en Sylvia. Uit andere dierentuinen kwamen Tom en Sandy. Inmiddels zijn de dieren bijna een jaar in het Apeldoornse. Hoe gaat het nu met de Blijdorp Vijf?
Het verblijf Drie jaar lang nadenken, schetsen, tekènen, praten, ontwerpen en bouwen heeft geleid tot het huidige orang oetanverblijf op Apenheul. De accomodati e bestaat bestaat uit een centraal gelegen gebouw met 4 hoofdverb lijven en in totaal in totaal acht ei landen. De ei landen hebben een gezamel ijke oppervlakte van 1000 m 2 , een 'kustlijn' van 400 meter en zijn voorzien van 160 houten palen va n 12 meter hoog (tam me kastanjehout). De palen zi jn zoda nig geplaatst dat ze ee n oerwoudboom moeten voorstellen: weinig klimmogelijkheden nab ij de grond maar omdat de palen naar boven toe uitwaaieren en met elkaar zijn verbonden is het voor de orang oetans aantrekke lijk zich op grotere hoogte te verpla atsten. Dit levert een totaa l 'bruikbaar volume 'op van 10.000 3 m en is hiermee het grootste ora ng oetan verblij f in de dierentuinwereld. Tussen de ei landen zijn speciaa l geïmporteerd e glasfiberpa len van 10 meter hoog geplaatst, zodat de ora ngs van het ene eiland naar het andere eiland kunnen 'zwiepen'. De touwslagers hebben het ook druk gehad: er is vijf kilometer (!) touw verwerkt in de verblijven en op de ei landen. AI met al een indrukwekkende huisvesting.
De Blijdorp Vier De eerste maanden waren de meeste orang oeta ns uit Blijdorp een beetje bescheiden en niet zo vaak buiten te bewonderen. Op zich niet zo vreemd als je nog nooit ee n groot eiland omgeven door wate r gezien hebt. Sylvia was wel snel buiten te vinden en begreep direct het systeem van de glasfiberpalen: ze slingerde van het ene eiland naar het andere alsof ze dit al jaren in Blijdorp had gedaa n! Sylvia is regelmatig op de eilanden te vinden, omdat ze weet dat de verzorgers iets lekkers in uitgeholde boomstammen verstoppen (foto) . Ze deelt haar verblijf het grootste deel van de tijd met Karl, de inmiddels 40-jarige vo lwassen man
Barbara ..... De enige Blijdorp- orang waar het niet goed mee is gegaan is Barbara. Ze was ee n oude, dikke en hele lieve orang die 'te goed ' was voor haar wereld. Ze liet zich door iedereen op haar kop zitten, zonder daar overigens zielig over te doen. In Blijdorp zat ze al enige tijd apart omdat er geen mogelijkheden wa ren om de pesterijen van de anderen te ontlopen . Tot ieders verbazing bleek Barbara op Apenheul overigens wèl nadrukkelijk aanwezig te kunnen zijn . Helaas heeft Barbara dit jaar enkele kleine hersenbloedingen gehad, waa rd oor haar algemene gesteldheid zienderogen achteruit ging. Niet alleen haar li chaamscoörd inatie nam af (ze wankeld e soms door de kooi), maar ook haar gezichtsvermogen liet haar in de steek. Toen Barbara vervolgens op hield met eten en drinken is in ove rleg met verschi llende betrokkenen (onderm eer de dierenarts én Diergaard e Blijdorp) besloten haar te laten inslapen. Barbara is op 23 juni Foto;' A/ex Schouten
met de indrukwekke nde wangplaten . Hij is de 'koning' va n het gebouwen ook de verzorgers accepteren dat. Karl is de enige orang oetan uit Blijdorp die nog niet zo vaak naar buiten gaat. Hij zit vaak voor het raam te kijken, maar is blijkbaar niet zo geïnteresee rd in het bu itenleven. Zeker als er een regendruppel va lt is er geen haar op z'n hoofd die er aa n denkt naar buiten te gaan! Apenheul heeft de orangs zelf laten beslissen met wie ze hun ve rblijf willen delen. Na enkele weken bleek dat Karl meer tijd doorbracht met Sylvia dan met Radja en haa r dochter Katja. Vandaar dat Radja en Katja nu het grootste deel va n de tijd met z'n tweetjes doorbrengen. Het nieuwe verblijf op Apenheul maakte blijkbaar zoveel indruk op Katja, dat ze in het begin niet ver van haar moeder week. Maar inmiddels is ze helemaal
overl eden en is 38 jaar ou d geword en. Dat is een respectabele leeftijd. In dierentuinen worden orang oetans gemidd eld 35 jaar oud; ora ng oetans in het w ild worden verm oedelijk ruim 30 jaar (hi erover zij n geen precieze gegevens bekend) .
gewend en haalt ze al gevaa rlijke ca pri olen uit op de eilanden. M oeder en dochter zijn vaa k op de eilanden te vinden waa rbij Radj a haa r dochter goed in de gaten houdt.
~1
1,
Slopers Tom en Sandy komen respectievelijk uit de dierentuin van Studen (Zwitserland) en Barcelona en delen zo af en toe ee n verblijf. Met name Sandy bezorgt de verzorgers hoofdbrekens omdat ze zeer inve ntief is in het slopen van allerl ei dingen. Zo heeft ze al een keer een flinke barst in een ruit gemaakt door er met een zwa re bout, die ze had losged raaid, op te beuken. En dat terwijl de bouten met ve reende krachten waren aanged raaid door de verzogers en vervolgens vastge lijmd! Het is bekend dat orang oeta ns in dierentuinen all es in hun verblijf op de proef stellen. Ook de nachtlampen, die volgens de fab rikant 'hooligan-proot' zoude n zijn , waren na enkele dagen vakkundig gesloopt.
Onthullingen? Beha lve het minder goede nieuws is er mogelijk ook iets heel leuks te melden: Apenheul heeft het ve rm oeden dat Radja zwanger is. Hoewel Karl het grootste deel van de tijd doorbrengt met Sylvia, mag hij soms ook enige tijd met Katja en Radj a doorbrengen en heeft dus blijkbaar z'n kans schoon gezien. Helaas is de betrouwbaarheid va n de zwa ngerschapstest bij orangs vrij laag en is er dus voorlopig geen zekerheid of Radja inderd aad zwanger is. Duimen dus maa r ... Door: Alex Schouten en Angeline Peters Met dank aa n: Leo Hulsker en Erik Mager van Apenheul
9!dooctlfenktlnfoor mr ~ 9(ufjer
Qespeclallseerd In a.a.: 9lrbeldsrechf c5frajrechf Cfamilierechf
9hlleoliel124 Ie :Rollerdam . Iele/aan 0104<'36 65 44 1 _ _ __
Faro. H. Hölscher, Schiedam Een brielJe is ook welkom: H. Gerritse Sourystraat 10 • 3039 SR Rotterdam
Op reis met de Vrienden
Mutaties in de Diergaarde (3 april - 13 juni 2000)
de voorjaarsexcursie naar de Ruhrzoo De voorjaarsexcursie van zaterdag 13 mei ging dit jaar naar de Ruhrzoo te Gelsenkirchen. Zo ' n 65 mensen hadden het vroege uur getrotseerd en met twee bussen vertrokken we richting Duitsland. De Ruhrzoo heeft een oppervlakte van 22 hectare en was vooraf vooral bekend om de achterstand in ontwikkeling ten opzichte van andere Duitse en Europese dierentuinen. Iedereen was dan ook zeer benieuwd hoe de tuin er uit zou zien. In de afgelopen jaren is het bijna traditi e geworden dat de Vrienden tijdens zo ' n excursie ontvangen worden door mensen van de bezochte tuin. Vaak is er de mogelijkheid tot een rondleiding achter de schermen, waardoor je meer te w eten komt over de achtergronden van een tuin. In Gelsenkirchen was dit jammer genoeg niet het geval en zo konden de deelnemers meteen zelf de tuin in. De dierentuin is gelegen in een fraaie bosrijke omgeving. De horecavoorzieningen waren prima, maar helaas hebben de verblijven over het algemeen een minder fraaie uitstraling. Direct bij binnenkomst valt het verblijf op met een gehandicapt ijsbeertje. Geen enkele andere tuin wilde het beertje opvangen, maar uit liefdadigheid heeft de Ruhrzoo het diertje opgenomen. De roofdieren zijn nog steeds gehuisvest in kleine betonnen verblijven met gazen afscheiding. Ook de apen, zoals mantelbavianen en chimpansees, worden op een trieste wijze getoond, waardoor de dieren niet tot hun recht komen. De apen zitten veelal in kleine hokjes, gescheiden van elkaar. Door deze wijze van huisvesting is stereotiep gedrag ten gevolge van verveling volop aanwezig. Er was slechts één olifant te zien. Ook de andere dikhuiden zaten er niet echt florissant bij. De nijlpaarden waren
rff.:#.
gehuisvest in een kleine betonnen bak met water. Mannetje en vrouwtje waren gescheiden van elkaar. Het vrouwtje had een jong, en wellicht was dit de reden dat pa apart stond.Gelukkig zijn er ook positieve dingen te melden. Opvallend was de Afrika-savanne, die een goede indruk maakte. Op een glooiend terrein liepen groepen zebra's, eland-antilopen, springbokken en grote koedoes. Zij delen het terrein met maraboes, vale gieren en struisvogels. Bijzonder was de aanwezighe id van kleine koedoes in de tuin. Deze soort is in Europa nauwelijks in dierentuinen te zien. A I met al loopt de dierentuin in Gelsenkirchen ver achter bij de ontwikkelingen in de dierentuinwereld. Bij het zoeken naar informatie op Internet bleek dat de Ruhrzoo van overheidswege een bedrag van 125 miljoen DM zal ontvangen om de tuin te moderniseren. Het is jammer dat dit nog niet bekend was tijdens ons bezoek. Hopelijk zal de Ruhrzoo door deze f inanciële injectie veranderen in een moderne dierentuin, waar de dieren op verantwoorde wijze gehuisvest worden en een plezieriger leven hebben. Tekst: Gerhard Tijssen en Koos van Leeuwen
INJ/n/ Çj)utf/len/
ASSURANTIE-ADVISEURS
• alle verzekeringen • pensioenen • hypotheken • Noordsingel 208 - 210 • 3032 BM Rotterdam tel.: 0104658577 • fax: 010 4664545
.....
nVat'lid
In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde. Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (interne) Blijdorpuitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo's.
Ontvangen 20 Canarische a1ikruikjes, 12 rode verentakken, 80 vlinderrupsen, 4 Amerikaanse pijlstaartroggen, 1 Afrikaanse rietkikker, 1 Griekse landschildpad, 1 Jemen-kameleon, 1 anolis, 50 Smith's rozen klevers, 7 zwartneushaaien, 2 Atlantische mensenhaaien , 2 zwartpunthaaien, 3 Amerikaanse pijlstaartroggen, 46 jacks, 59 sergeant-majoors, 5 vIJlvissen, 9 Bermuda-loodsbaarzen, 7 soldatenvissen, 5 geelbruine lipvissen, 10 Spaanse lipvissen, 18 blauwkopli pvissen, 6 langsnuitkoraalklimmers, 2 Cortez koraalviinders, 4 gekroonde keizersvissen, 2 Franse keizersvissen, 5 Mexicaanse keizersvissen, 4 Cortez keizersvissen, 2 geelkopschi ldpadden, 1 Europese moerasschildpad , 2 bonte varanen, 6 Roatan-Ieguanen, 1 lintslang, 6 kettingslangen, 1 maisslang, 1 alk, 5 zeekoeten, 6 Cubaanse boomeenden, 18 drieteenmeeuwen, 4 Twentse patrijzen, 2 bruinoorparkieten, 1 kuifhert.
Geboren Veel Wurdemann's en Pedersons garnalen, 1 kathaai, 8 Taiwanese vuurbuiksalamanders, 29 vuursalamanders, 2 FiliPfijnse ze ilhagedissen, 2 zwarte leguanen, 7 krooneenaen, 2 witnekkraanvogels, 1 jufferkraanvogel 5 roeiroeis, 1 smidspievIer, 2 langsnavelkaketoes, 1 manenduif, 2 vuurkruinbaardvogels, 3 gestreepte muisvogels, 1 diadeemtimalia, 1 zilveroornachtegaaJ, 10 rijstvogels, 5 Balispreeuwen, 3 grijze reuzenkangoeroe 's, 1 rode reuzenkan,80eroe, 2 votsotsa's, 3 Cubaanse hutia s, 1 zwarte paardantilope, 5 Nubische geiten, 1 kathaai, 4 brandingsbaarzen, 1 bonte pijlgifkikker, 28 vuursalamanders, 7 driekielstralenschildpadden, 3 mangrovevaranen, 2 Filipijnse zei lhagedissen, 1 Australische slangenhalsschi ldpaa, 5 Europese flamingo's, 10 grote zaagbekken, 7 witvleugelboseenden, 7 mandarijneenden, 2 slobeenden, 1 zwartkopibis, 1 Australische griel, 2 smidsplevieren, 1 Palawan pauwfazant, 2 Temminck's tragopan,
2 manenduiven,l Cuba Amazone, 5 sperweruilen , 3 gestreepte muisvogels, 3 blauwgezichthoningeters, 1 groennelmtoerako, 1 vorkstaartscharrelaar, 1 diadeemtimalia, 1 geelstuitbuulbuul, 1 Irene buulbuul, 6 rijstvogels, 3 zi lveroornachtegalen, 1 Balispreeuw, 1 ratkangoeroe, 9 Mongoolse renmuizen, 4 Californische zeeleeuwen, 5 penseelzwijnen, 1 netgiraffe, 1 poedoe, 1 ku ifhert, 1 bizon.
Verzonden 1 stermurene, 1 Picasso doktersvis, 15 anemoonvisjes, 4 Taiwanese vuurbuik salamanders, 1 vuursalamander, 4 bonte pijlgifkikkers, 2 Ambonese doosschildpadden, 1 Griekse landschildpad, 2 steppevaranen, 1 Jemen-kameleon , 2 koningsslangen , 2 Balispreeuwen , 1 jagoearoendi , Europese nertsen, 4 damagazellen, 4 Nubische dwerggeiten, 10 Australische doorntakken, 3 ge5ande grond haaien , 9 driekielstralenscFiildpadden, 2 mopskopleguanen, 4 blauwtongskinks, 2 groene leguanen, 1 mangrovevaraan, 14 roze pelikanen, 10 zwa rtkopibi ssen, 2 witstaartkaketoes, 2 nachthokko's, 3 pinché's, 2 dwergoeistiti's, 2 Afr ikaanse relmuizen, 1 Przewalskipaard, 1 netgiraffe, 1 bongo, 1 Arabische oryx, 6 Nubische dwerggelten.
Verloren 1 luipaardhaai , 1 zwartvoetpinguïn, 1 aa lscholver, 1 kroeskoppelikaan, 1 papegaaiduiker, 1 zeekoet, 2 mandarijneenden, 1 groen javanhoen, 1 parelhoen, 1 Germain pauwfazant, 1 argusfazant, 1 oranjebuikvruchtenduif, 1 Hartlaub toerako, 1 zandwalaby, 1 ratkangoeroe, 2 mutslangoeren, 2 Europese hamsters, 1 Przewalskipaard, 1 poedoe, 1 Nubische bok, 3 kathaaien, 1 bonte pijlgifkikker, 1 Filippijnse zeilhagedis, 1 stekelleguaan, 1 zwarte leguaan, 1 struisvogel, 3 zeekoeten, 4 krooneenden, 2 zilverreigers, 1 zwartkopibis, 1 drieteenmeeuw, 1 manenduif, 1 votsotsa, 1 leeuw (Frits), 1 bongo, 1 Californische zeeleeuw.
Agenda 23 september 2000: Najaarsreis naar Ouwehands Dierenpark
21 oktober 2000: 2x fotocursus (ochtend: 10.00-12.30 uur en middag: 13.30-16.00 uur) o.l.v. de bekende dierenfotograaf Rob Doolaard. Kosten fl 25,per persoon. Maximaal 30 personen per groep! Aanmelden -uitsluitend schriftelijk- bij het secretariaat, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam of per fax: 010-4676637 . Vergeet niet duidelijk uw adres en telefoonnummer door te geven!
12 november 2000: 11.00 uur. Lezing Melitta van Bracht - De botanische inrichting van Blijdorp Biotopen
10 december 2000: 11.00 uur. Lezing Louwerens-Jan Nederlof Het insectarium in Blijdorp
14 januari 2001 :
11 februari 2001 : 11.00 uur. Lezing Simone de Vries - Het fokprogramma voor de Europese hamster (de korenwolf)
11 maart 2001 : 11.00 uur. Lezing Fred Rueb - De vogels van Bass Rock
let op: De lezingen worden gehouden in het Auditorium van het Oceanium. De lezingen duren ongeveer een uur, inclusief de beantwoording van eventuele vragen. Vrienden hebben op de genoemde data op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar gratis toegang tot de Diergaarde. Voor illE activiteiten van de Vrienden geldt dat er.4E[ lid maximaal één introducé mag worden meegenomen.
11.00 uur. Nieuwjaarslezing Blijdorp-directeur Ton Dorresteyn
Gezocht-aangeboden Aangeboden: Een groot aantal exemplaren van het tijdschrift 'Dieren' uit de periode 1975-1985. Peter Konings, tel. 010-5060124.
Heeft u een bijzondere dierenverzameling en zoekt u die ene ansichtkaart? Heeft u spulletjes die u wel wilt afstaan? U kunt in Vriendennieuws een kleine advertentie plaatsen . Er zijn wel een paar spelregels. Het gevraagde/ aangebodene moet kort worden geformuleerd. U dient naam en
telefoonnummer te vermelden. Het contact is rechtstreeks, de redactie heeft geen bemiddelende rol. Wij behouden ons het recht voor om - bijvoorbeeld vanwege plaatsgebrek- advertenties niet of later te plaatsen. U kunt uw mededelingen opsturen naar: Redactie Vrienden nieuws M. Kreuger Coudsesingel 235d 3031 EL Rotterdam
