I nhoudsopgave. Foto voorzij de: Yvonne Raaijmakers. Foto pagi na 2: Henk Versteeg. 22 jaargang, nummer 3, oplage: 7.500

22· jaargang, nummer 3, oplage: 7.500 Ver enigi ng Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vrienden nieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Bl ijdorp stelt zich ten doel: "Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp". De jaarlijkse minimale contributie bedraagt fl. 55,- , waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam of Artis in Amsterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoa ls excursies en lezingen. Secretariaat : a K. van Leeuwen, Sonoystraat 6 , 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon : 010 - 467 66 37 Vriendenfax: 010 - 467 66 3 7 Email : vrienden.van.blijdorp@ planet.nl Giro: 13 57803 Bank: VSB bank nr: 98.55.33.099 Afdeling Reizen: T. Slijkoort Viskaarvveg 194, 3192 OP Hoogvliet Telefoon: 010 - 4722533 (na 19.00 uur) Giro: 20 71 059 Promotieteam : fam. H. Gerriwe Sourystraat 1 ,3039 SR Rotterdam Telefoon/fax: 010 - 466 36 82 Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431 tst 220 Giro: 62 17 917 Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Redactie-medewerkers: M. van Leeuwen-Maat, J. Nijkamp, A. Nijkamp- Hosman, A. Peters, A. Schouten, G. Tijssen, T. van de Velde Vormgeving en druk: K. van Aa ideren - Multi Mail BV

I nhoudsopgave Even bij praten ................. ......... ............ .... ... . 4 N ieuws uit Blij dorp ............................... .. ...... 5 Lijn 13 ........................ ... ..... ........ ........ ........ 11 ZOO'n ki nderboek .... ......... .. ......... ... .. ..... ... 15 Schenkingen .............. .. .. ... .......................... 17 Bota nisch Bl ijdorp: een levende legende .. ... 18 Koud Bloed: groot, groter, grootst.. .............. 22 Mu taties in de D iergaa rde ........................... 24 Verslag najaarsreis naa r Ouwehands dieren park ................. .. .. ........ . 25 Afscheid van M ien en Katrien .. .. .............. .. . 26 Vogelwijzer: Mandarijntjes .................. .. ...... 28 Intern et en zoo ................. .. .. .. .................... 31 Blij dorp logistiek: de technische d ienst.. ...... 32 Onderzoek in de Roze Buurt .. .... ................ 36 Zji raffe, dier met een te korte nek!? ........... .40 De London Zoo .. ................. ... ... .. .. ............. 45 Blijdorpheri nneri ngen .. .... .... .... .. ................. 47 Nieuws uit ander tuinen ...... ....... ..... .. ......... 48 Agenda .. ...... .. ..... ........... .... ................. ........ 50 Gezocht-aa ngeboden .. ...... .. .... .. ........ .... .. .... 50

Vrienden van Blijdorp op Internet: Internetsite: http://www.lbr.nl/wb/wb.htm Advertentiewerving Vriendennieuws: T. van de Velde : Spaansekade 20, 3011 ML Rotterdam Telefoon: 010-4127994 Sam enstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter C.M. Groenhorst T. Slijkoort Vice-voorzitter K. van Leeuwen Secretaris Tweede secretaris S. Noordijk Penningmeester A.M. Bos leden H. Gerritse M. Kreuger ISSN:1568-3400 Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelij kervvijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren.

Foto voorzij de: Yvonne Raaijm akers Foto pagi na 2: Henk Versteeg

Even bijpraten ...

"ieuws uit Blijdorp

Voor u ligt alweer het laatste nummer van 2000. Wat gaat de tijd toch snel! Het Oceanium is inmiddels een stuk opgeschoten sinds we Bass Rock feestelij k openden. Heeft u trouwens de tweede Vriendenwinkel al bezocht? Bass rock is net open en we zijn alweer bezig met een nieuw project: een bizondere weide. Met uw hu lp kunnen we straks gen ieten van een spectacu lair verblijf voor de bizons bij het Oceanium. U kunt meer lezen over het nieuwste Vrienden project op de pagina's 12 en 13.

Druk, druk, druk. Zo kunnen we de toestand in Blijdorp de afgelopen maanden het best omschrijven. Er werd hard gewerkt om steeds meer verblijven in het Oceanium klaar te krijgen. En het aantal bezoekers bereikte met name in juli en augustus recordhoogten. Voor Blijdorp is het natuurlijk fantastisch dat er zoveel bezoekers komen. Maar ik moet u eerlijk bekennen dat ik wel eens terugverlangde naar zo'n druilige wintermorgen, waarop je de tuin bijna voor jezelf had.

Verder in dit nummer weer de bekende rubr ieken over het botanische gezicht van de tu in, de vissen en reptielen, de gevleugelde vrienden en de logistieke en onderzoeksmatige zaken acht~r de schermen. We hopen u weer uitgebreid te kunnen informeren. Natuurlijk staan we even stil bij het afscheid van Mien en Katrien. Op de middenpagina's kunt u nog één keer genieten van beide dames en hun nakomelingen.

over het verblijf. Via de ruiten kunt u op ooghoogte komen met de dieren, maar het mooiste is toch dat we ze nu onder water kunnen zien . De dieren kunnen hier wel 4 meter diep duiken, aanzienlijk meer dan in het oude verblijf. Je kunt zien dat ze het naar hun zin hebben; ze doen allerlei spelletjes die ze in het oude bassin niet konden doen . Daar bleef het toch vooral bij rondjes zwemmen.

Zoals u van ons gewend bent treft u bij het laatste nummer van dit jaar de acceptgiro en het lidmaatschapsbewijs voor 2001. Als het in uw vermogen ligt, maak dan iets extra's over. Dan zien we bizons snel op hun nieuwe prairie. Alvast bedankt! Namens het bestuur en de redactie wens ik u alvast prettige kerstdagen en een voorspoedig 2001.

Meer da n koffie

Marcel Kreuger, hoofdredacteur. Ps. Heeft u problemen met het verzinnen van leuke cadeaus voor de komende feestdagen? Denk dan eens aan de mogelijkheid om vrienden en bekenden te verrassen met een cadeauftdmaatschap van onze Vereniging. Een bon vindt u in het midden van dit nummer.

Ga ook eens kijken bij Cito naar die I~u~e Subaru VIVIO bijvoorbeeld! De zu in igste benz ineaut o van Nederland met ve r bl uf f en de rijkwal iteiten. Plezi e ri g om naar te kij ken èn om mee te rij den .. e lke dag weer.

Kom langs voor een vrijblijvende proefrit.

Cito Autobedrijf

Uw official Subaru-dealer. Ook altijd ca. 50 occasions in alle prijsklassen.

Sonoystraat 3, Rotterdam- Blijdorp(achter Statenflat)Tel. 010 - 466 25 36

In september konden de zeeleeuwen hun nieuwe verbl ijf betrekken. Zowel voor de dieren als voor de bezoekers is het echt genieten. Het verblijf is wel drie maa l zo groot als hun oude verblijf en bevat één miljoen liter zeewater. Toen de schuiven voor de eerste maal open gingen was het Billy die als eerste zijn neus om de hoek stak. Vervolgens bleef hij in de opening zitten en versperde zo de weg voor zijn vrouwen. Deze waren natuurlijk ook nieuwsgierig naar het nieuwe zwembad. Na een t ijdje krege n ze er genoeg van en met een boog doken ze om beurten over Billy heen om daarna een duik in het water te nemen. Vrouwen durven blijkbaar meer dan mannen, althans bij de zeeleeuwen! Vanaf diverse plekken kunnen de bezoekers de dieren bekijken. Als u de trappen beklimt heeft u een mooi overzicht

Langzamerhand zijn de verblijven in het Caribisch gebied bevolkt geraakt. Konden we er eerst alleen maar koffie drinken, nu is er heel wat te bekijken. Bijzonder zijn de neushoornleguanen, een reptielensoort die u maar in weinig dierentuinen zult aantreffen. Voorheen woonden zij in de Amazonehal, waar veel moeite is gedaan om het natuurlijke leefklimaat van de dieren na te bootsen. De dieren hebben seizoensveranderingen nodig om tot fokken te komen. Tot nu toe is dat eenmaal gelukt: in 1995 kropen 23 jonge neushoornleguanen uit het ei d ie allemaal zijn verhuisd naar dierentu inen in Engeland, Duitsland en Australië. In het nieuwe verblijf in het Ocean ium is met al le wensen van de dieren rekening gehouden. Vooral de klimaatbeheersing heeft veel aandacht gekregen. En nu maar hopen dat het succes uit 1995 zich gaat herhalen. Nog meer reptielen hebben de oversteek gemaakt van de Rivièrahal naar het Ocean ium. Zwarte leguanen, ridder anolissen en zwarte boa's hebben allemaal moeten wennen aan nieuwe behuizing. De giftige Arubaanse ratelslangen kunnen pas verhuizen als de beveiliging voor de verzorgers opti maal functioneert. Niet alleen koudbloedige dieren bewonen het Caribisch gebied: ook de

enorme familie hutia's heeft er een nieuw onderkomen gekregen. In het Henri Martinhuis hadden deze dieren het prima naar hun zin. Er werden steeds opnieuw jonge dieren geboren en met zijn allen knaagden ze aan alles wat los en vast zat. Zo knaagd en ze zich zelfs door het beton , dat toen helemaal bedekt moest worden met gaas. Geen mooi gezicht, maar wel noodzakelijk om te voorkomen dat de dieren zouden uitbreken. Het nieuwe verblijf ziet er fraai uit, en nu maar afwachten of het spuitbeton bestand is tegen deze knagers.

Olifantenkoeien leven normaal gesproken in een kudde en het zinde Dina dan ook helemaa l niet dat zij apart moest staan. Probleem was dat de verzorgers met Dina 'hands-oW moeten werken, terwijl ze met de andere koeien het ' hands-on' systeem volgen. Er zijn enke le aanpassingen op het buitenperk en in de sta llen verricht waardoor de dieren nu toch bij elkaar kunnen. Dina wordt 's ochtends en 's avonds even gescheiden van de andere dames waardoor de verzorgers met hen nog steeds de gebru ikelijke routine kunnen volgen. De rest van de tijd mag ze in de groep. Er heeft zich wel even een kleine machtsstrijd afgespeeld tussen moeder en dochter, maar deze werd in het voordeel van Irma beslist. Opvallend is dat alle dames door de stress een aantal kilo 's lichter werden. Vooral Yasmin is heel blij nu zij samen met haar oudere zuster kan spelen. Ook het contact met Douanita en Irma verloopt voorspoedig, hoewel Irma zich nog wel eens afzijd ig houdt. Dat is ook niet verwonderlijk als je hoogzwanger bent. Misschien is de groep op dit moment wel weer uitgebreid met een baby, want Irma is eind november/ begin december uitgerekend.

Mollige tijgerpeuter

Familie herenigd Eind juli is olifant Bernhardine na een periode van ruim een half jaar toch geïntroduceerd in de kudde . Dina heeft een tamelijk gecompliceerd karakter en werd om die reden de eerste tijd van haar verblijf in Blijdorp apart gehouden van de rest van de groep. Net als de bullen stond Dina alleen op stal. Wel bezocht zij regelmatig Alexander op het buitenperk in de hoop dat zij zwanger zou raken. Inmiddels is Dina een aantal malen gedekt, maar het resultaat hiervan is nog niet bekend.

In het vorige nummer van Vriendennieuws konden we u melden dat er na 10 jaar weer een jonge tijger is geboren in Blijdorp. Het jong, een meisje, kreeg de naam Kim en is de eerste nakomeling van moeder Musi en vader Hermes. De eerste weken bleef de deur van het tijgerverblijf gesloten omdat Musi nog erg nerveus was. Daarna kon het publiek op afstand een glimp van het jonge diertje opvangen. Gewoonlijk krijgen tijgers twee tot vier jongen .

Omdat Kim als enige kon drinken van de moedermelk, werd zij al snel een stevige baby. Na enkele weken waren moeder en kind regelmatig op het terras te zien. Buiten is veel te ontdekken voor het jonge dier en zo zal zij al spelenderwijs de overtollige pondjes wel kwijtraken.vader Hermes leeft gescheiden van vrouwen kind. Zoals het een echte tijger betaamd wil Musi, afgez ien van de periode waarin zij krols is, niets met hem te maken hebben. Om beurten bewonen zij nu dus het buitenterras.

Zeg maar Daan De jonge neushoorn , die op 4 juli van dit jaar werd geboren, heeft een naam. Net als bij het vorige neushoornjong Kaila Padam was er ook nu weer een namenwedstrijd uitgeschreven door de Telegraaf. Uit tal van inzendingen kozen de verzorgers de naam NamasteNandana, hetgeen betekent: zoon van Namaste (foto). Deze bijzondere naam wordt afgekort tot Daan, omdat dit in de praktijk beter werkt. Enkele weken na zijn geboorte was het jonge, speelse dier dagelijks buiten te bewonderen .

Bijzondere geboorten Op 21 juli werd er onverwacht een jong geboren bij de zwarte slingerapen.

Omdat de ouders al bijna dertig jaar oud zijn, wat een behoorlijke leeftijd is voor deze apen, is dit wel bijzonder.Vader van het diertje is Pluis. De moeder draagt de opmerkelijke naam ' De Bolle', omdat zij in het verleden een behoorl ijk dikke dame was. In september van het vorige jaar arriveerden er in de Diergaarde twee Prins Alfredherten uit de Zoo van Berlijn. In november kwamen er nog eens twee dieren uit het Franse Mulhouse. Omdat de Duitse dieren broer en zus zijn werd er aan partnerruil gedaan . Zo kreeg de Franse Althea de Duitse Ch ico tot man. Zij vonden inwoning bij de koedoes. Omdat Chico pas een jaar oud is hadden de verzorgers niet zo snel een geboorte verwacht. Op 9 september beviel Althea echter op klaarlichte dag midden op de koedoeweide van een gezonde dochter. Daarmee had zij de primeur voor Blijdorp en tevens voor heel Nederl and. De dieren zijn zeer zeldzaam en het is verheugend dat de fok al zo snel op gang is gekomen. Het andere fokstel bewoont het voormalige lierhertenverblijf in de M aleise bosrand.

Er is overigens sprake van een 'crisis ' op Bass Rock. Een groot deel van de drieteenmeeuwen wordt (tijdelijk) verwijderd uit het verblijf. De meeuwen zijn zo dominant aanwezig dat de papegaaiduikers en de zee-alken zich verstoppen in de rotsspleten.

Beren lief en leed

Goed nieuws! Gorilla-dame Xara is weer zwanger! Niemand had er op gerekend, Xara is tenslotte al 31 jaar. Met een beetje geluk kunnen we komend jaar weer genieten van nageslacht van deze bijzonder zorgzame moeder.

Vogelnieuws In het vorige nummer konden we u melden dat er veel reptielen uit het ei waren gekomen ; ditmaal hebben de vogels voor een geboortegolf gezorgd. In de Victoriaserre hebben de verzorgers elke dag beschuit met muisjes kunnen eten . Als we alle vogels opnoemen die er uit het ei zijn gekropen zou de rubriek Nieuws uit Blijdorp ditmaal alleen uit vogelnieuws bestaan! Hier volgt een kleine selectie : De Mauritiusduiven hebben dit jaar niet alleen eieren gelegd, maar ook hun jongen zelf grootgebracht. De afgelopen twee jaar werd dit gedaan door tortelduiven, die als adoptieouders fungeerden . De Mauritiusduiven hadden het namelijk na een dag of tien broeden wel gezien. Om toch te zorgen dat er

jongen van deze bedreigde vogelsoort uit het ei kwamen, werden de eieren dan bij andere duiven in het nest gelegd. De Scheepmakers kroonduiven hebben zelfs tweemaal gebroed en ook de manenduiven zorgden voor nageslacht. Dit jaar heeft een aantal vogels voor het eerst sinds jaren weer jongen gekregen: vorkstaartscharrelaars en Irene buulbuuls. Ook de roodoor buulbuuls, nieuw in de Blijdorp collectie, hebben het blijkbaar naar hun zin want zij hebben meteen voor nageslacht gezorgd. De flamingo's legden 56 eieren, waarvan er 11 zijn uitgekomen. Jonge flamingo's zijn erg grappig om te zien : grijze donsballen op stelten met een veel te grote snavel. De fok van vogels gaat niet altijd zo voorspoedig. Bij de zilvernachtegalen bijvoorbeeld wilde het niet lukken. Er was een nieuw vrouwtje gekomen uit Avifauna ..... .... . dat na enige tijd een mannetje bleek te zijn . Het is bij vogels vaak lastig om het geslacht vast te stellen. Bij deze vogelsoort is pas na twee jaar te zien welk geslacht het dier heeft.

.. Op maandag 8 oktober zijn de Ijsberen Mien en Katrien verhuisd naar de dierentuin van Karlsruhe. Beide ijsberen hebben de respectabele leeftijd van 28 Jaar en verblijven al zo'n 26 jaar in Diergaarde Blijdorp. Reden van de verhuizing is dat men in Blijdorp vind dat het oude ijsberenverblijf echt niet meer kan. Het zal wel enige tijd duren voordat er een ander verblijf gereed is en daarom heeft men er voor gekozen om de dieren tijdelijk elders onder te brengen. Er waren diverse gegadigden voor de berinnen , maar uiteindelijk viel de keus op Karlsruhe waar onlangs een prachtig nieuw verblijf gereed is gekomen . Alleen ...... deze tuin had zelf geen ijsberen meer. Tijdens de verbouwing waren vier ijsberen tijdelijk ondergebracht in de dierentuin van Neurenberg. Daar ontsnapten de ijsberen doordat de sloten van hun verblijf bleken te zijn doorgezaagd! Gelukkig gebeurde dit na sluitingstijd , maar omdat ijsberen levensgevaarlijke dieren zijn, werd besloten om de dieren af te schieten . Treurig, maar in zo'n situatie heeft een dierentuin geen andere keus. Het verblijf in Karlsruhe stond dus leeg. De Rotterdamse ijsberendames kunnen in dit luxueuze onderkomen genieten van hun oude dag. Wie weet ziet u ze over een aa ntal jaren nog terug in de Diergaarde. Of misschien bent u tijdens uw vakantie wel een keertje in de buurt van Karlsruhe? Dan kunt u de dieren bezoeken en hen de groeten van de Vrienden overbrengen. Op d~ midde~-pagina's staan we nog even stil biJ de periode Mien en Katrien.

Tekst: Monique van Leeuwen- Maat Bronnen : persberichten Diergaarde Blijdorp, Blijdorp Blad en ' De Nieuwsbrief', maandelijkse uitgave van de vrijwillige rondleiders in Blijdorp

Veterinair Organisatiebureau Animaux l\ïgani,,('~n VUt )!

public n:.'LHlons dl.3U\·jh:itcn

JiaenarbenpraktiJkcl1 en hemidJelt

in (para}\,çl~rillair per:"ü! lccl. Vn()f dl\"(:r:-,c

opJra(;htg('v0r::; uit d~~ vt~h.'rjnair Ltrmau'utis.(;he in d u~lrjc 11t:rn idddtn \\Î.i .:u.:;~i'1(~ ntL:n

<':oor

proj~dC'n ~)P (dit'f('n}h0Url.\;n .

\Vii zl)l..':kl..':n :

*** Lijn 13 *** "Coming out" Het moet er maar eens uit. Sommige zaken kun je nu eenmaal niet blijven op~roppen. Weet u wat het is? Je neemt jezelf op den duur nI~t meer serieus. Ik ontmoet regelmatig mensen waarvan ik veronderstel dat ze iets van mijn manier van leven afkeuren. En daar word Ik heel onzeker van! Het blijft maar in mijn hoofd spoken. Aan de ene kant denk ik dat ik het eigenlijk maar beter rechtstreeks kan zeggen, aan de andere kant vind ik dat ik aan niemand verantwoord ing verschuldigd ben . Het maakt me een beetje opstandig. Dan denk ik: "waar bemoeien ze zich mee, het is toch mijn leven? Ik zeg een ander ook niet hoe hij leven moet". Een andere keer denk ik weer dat het misschien niemand iets kan schelen . Ik put dan moed uit de gedachte dat het eigenlijk helemaal zo erg niet IS. Het gaat uiteindelijk maar om een heel klein deeltje van mijn totale ik.

U moet weten dat ik als jongetje al vaak het gevoel had. dat ik niet helemaal in een vakje paste. MIJn nieuwsgierigheid dreef me liever de natuur in dan naar school. Als Ik maar half de kans had, trok ik er, al of niet tijdens schooluren, op uit met mijn h . .. A.i, . ziet u nu wel; ik kan al niet eens meer VriJUit spreken! .. .. Door die innerlijke tweestrijd komt het denk ik dat ik niet zo goed tegen al te stellige meningen kan, zelfs niet a l ~ ze uit mijn eige n mond ko~en. \jan stelligheid en het grote gelijk word Ik altijd wat onrustig. Sommige dierenliefhebbers, van die extreme, niet u of ik natuurlijk, hebben daar ook zo'n handje van: die stelligheid en dat onwankelbare gelijk! In hun ogen zijn dierentuinen penitentiaire inrichtingen! Jagers zij n moordenaars! Onderzoek op levende. dieren is uit den boze! Xenotransplantatle IS onethisch! Genetische manipulatie? Er va lt niets bij ze te nuanceren. Houdt u me ten goede, ik wil niets goedpraten hoor, maar ik vind de Diergaarde gewoon leuk. Wil j e mensen respect voor . dieren en de natuur biJbrengen , dan moet Je

ze toch de gelegenheid geven om dieren te zien bewegen, ze te ruiken; daar kan i~ternet niet tegenop. Onderzoek op levende dieren of het transplanteren van dierorganen onethisch? Dat moet je niet aan gezonde mensen vragen, maar aan iemand die al maanden op een donororgaan wacht! Sommige dierenliefhebbers vinden dat het leven van een dier dezelfde waarde heeft als dat van een mens. Ik kan hier echt niet in meegaan . Je zou je dan moeten afvragen of alle dieren ook ge lijk gewaardeerd moeten worden. Is de mug gelijkwaardig aan de olifant?

Er wordt voor het welzijn van een enkel dier soms heel veel geld uitgegeven. Dan kun je jezelf afvragen: is er op een andere manier niet veel meer te bereiken? Maar ja, toen men in Blijdorp alles deed om die oude tandbaars te redden, was Ik het er weer wèl mee eens ... Ziet u nou wel? Ik voel me steeds meer heen en weer geslingerd ... tussen gevoe l en verstand. Mijn besluit staat vast. Ik wil dat u het nu weet. Ik ben een sportvisser ... Theo.

Draag uw steentje bij aan een bizondere wei! De meeste Vrienden zullen onze trots, de Oceanium vogelrots, inmiddels hebben bewonderd . Aan het volgende Vrienden project, een nieuw okapi verbl ijf in het Ituri-woud, wordt inmiddels gewerkt en in het voorjaar is de feestelijke opening gepland. Maar de Vrienden zitten niet stil en beginnen al weer met de sponsoring van het volgende verblijf: een bizonwei!

Amerika continent Het zal u zijn opgevallen dat het Amerika continent tussen het Oceanium en het 'oude' deel van de tuin nog leeg is. Maar daar gaat in het voorjaar verandering in komen. Op dit moment liggen de plannen nog op de tekentafel, maar op de onderstaande schets kunt u vast zien wat de ideeën voor een deel van dit gebied zijn. Eén van de grootste attracties zal een enorme bizonweide zijn, die in oppervlakte bijna net zo groot gaat worden als het Oceanium! In overleg met de Diergaarde is besloten dat de Vrienden een financiële bijdrage zullen leveren aan de realisatie van dit verblijf.

Kortom: de Vrienden dragen een steentje bij aan een bizondere wei.

Op de weide is voldoende ruimte voor een kudde van wel 15 bizons. Voor de bezoekers komt er mogelijk een informatiepunt in Amerikaanse ' blokhut stijl ' . Hier kunnen zij bij slechter weer op hun gemak van de bizons genieten. Mogelijk dat de bizons hun verblijf gaan delen met andere dieren, maar daar wordt nog hard over nagedacht. Via Vriendenieuws zullen wij u op de hoogte houden van de plannen van

Diergaarde Blijdorp om het gebied rond het Oceanium te gaan ontwikkelen. Bij dit Vriendennieuws treft u de acceptgiro voor 2001 aan. Als het in uw vermogen ligt, maak dan wat extra's over zodat we de bizons op een echte prairi e kunnen laten rondzwerven. Bij voorbaat dank!

De V r iend v oor uw ogen en oren Stadhoudersweg 97c 3039 EC Rotterdam Telefoon 0 JO 466 3 J 80

I

C EREEdsc ItAj>j>EN • IJZERWAREN ElEkTRA • SANiTAiR •

VERf •

j

SLE UTELSERVic E

100'n kinderboek In deze aflevering van ZOO'n kinderboek aandacht voor 'Annabella van Artis' van Leny van Grootel, een boek voor kinderen van acht jaar en ouder. Hoewel het boek een fictief verhaal bevat, komt ook heel veel informatie over Artis aan bod. Na afloop zal menig lezer zeker een bezoek aan de dierentuin van onze hoofdstad willen brengen. Iets wat gezien de ontwikkelingen binnen Artis sowieso de moeite waard is.

~~c~!o~E2

Stat-enweg 108.

.

ECHTE BAKKER

wetenswaardigheden en de ontwikkeling van de 'homepage' en het e-mail adres van Artis op het internet naar voren komen.

R<)llcrdam. 010 ~ 4666052

De tweede 'rode draad' wordt gevormd door de belevenissen van een vogelpaartje van de Victoria Kroonduif, een zeer zeldzame vogelsoort. Smokkelaars komen een ongewenst bezoek aan Artis brengen en natuurl ijk is ook Annabella erg bezorgd. De Victoria Kroonduiven vindt zij immers de mooiste dieren in de dierentuin. De twee 'rode draden' komen verderop in het verhaal bij elkaar.

Er(!~/rJI Jé!r-.vv t;

CJ'heo v.d.Wam .'", .

.

.

.

...".

Tevens uw leverancier voor horeca en cater ing

Hillevliet 15 Tel. 0104859657 Fax: 010-485 00 27

Groene Hilledijk 255a Tel. 0104232339

Lange Hilleweg 117 Tel. 0104847835

Samen met haar vrienden Harkie en Bas, opa Siemus en de verzorgers van Artis beleeft Annabella een geweldig avontuur. Gelukkig loopt alles wel goed af en leert Annabella dat het soms moei lijk is om keuzes te maken. Annabella heeft in de tussentijd ook nog aandacht voor alle dieren. Voor Rick de giraf, Julia de gorillababy en Murugan de olifant. Wie een beetje bekend is in Artis herkent een he leboel van de inhoud van het boek.

Brasserie • Café-Restaurant

Ruim assortiment aan d ieren en -benodigdheden Op vertoon van d eze advertentie o nt vangt u een ka nar ie

PIUS kO Oivo745,_

Pretorida:n 24-26 • 3072 EN Rotterdan teletoon : 010 485 39 00

Ons bedrijf is een verhaal apart. Kom het zelf ontdekken op loopafstand van Diergaarde Blijdorp. Voor een eenvoudige maaltijd van onze scherp geprijsde kleine kaart of een uitgebreid diner. Uw receptie , feestavond of vergadering verzorgen wij geheel naar uw wensen in onze inpandige zalenaccomodatie.

Wij verstrekken u graag informatie.

f liens! Bentickplein 1 - 3 • 3039 KL Rotterdam Telefoon 010 467 75 77

Annabella van Artis' is een spannend verhaal, waarin twee 'rode draden' door elkaar heen lopen . Annabella woont een deel van het jaar bij haar opa Siemus in Artis omdat haar vader en moeder in het buitenland werken. Opa Siemus is al dertig jaar verzorger, maar door een gebroken been doet hij tijdelijk andere werkzaamheden. Annabella komt op het idee om opa Siemus een 'homepage' van Artis te laten opzetten, waar bezoekers via internet vragen aan Artis kunnen stellen. Zo begint de eerste 'rode draad' van het verhaal waarin de uitbreiding van Artis op het terrein van het Entrepotdok, de dieren in Artis en hun

'Annabella van Artis' is een heel leuk boek, met uitstekende illustraties die de tekst nog meer levendig maken. Achterin het boek staat een plattegrond van Artis, waarop het huisje van Annabella en opa Siemus en het verblijf van de Victoria Kroonduif zijn aangegeven. Degene die een bezoek aan Artis in Amsterdam brengt kan zien of het tóch allemaal echt waar is. Annabe lla van Artis. (ISBN90-251-0824-5). Tekst: Leny van Grootel. Illustraties: Saskia Halfmouw. Uitgeverij Holland te Haarlem. Prijs: f 26,50 Recensie: Marianne Tijssen-Humme

Schenkingen en legaten - H OTE L-RESTAU RANT-

BIJ GREENSIDE VOELEN DE GASTEN ZICH IN HUN ELEMENT ... Blijdorp zor~t goed voor haar dieren en Greenside voor haar ~asten. Wilt U zich thuisvoelen als een zeehond in de Waddenzee of de meeuwen in de Slutter. dan is een verblijf bij

De Vrienden van Blijdorp brengen gezamenlijk per jaar heel wat geld bij elkaar voor het goede doel: alleen al dit jaar is dat zoals u weet NLG 1 miljoen voor de schitterende vogelrots Bass Rock en NLG 200.000 voor de okapiverblijven in het werelddeel "Afrika" die naast de tunnel vorm krijgen. Deze enorme bedragen worden bij elkaar gebracht door de niet aflatende inzet van het promotieteam, dat in de Vriendenwinkel (binnenkort zijn dit er zelfs twee!), met lezingen en op markten en manifestaties veel geld bij elkaar brengt, maar een belangrijke bijdrage wordt ook gerealiseerd door extra giften (bovenop de contributie) van de Vrienden zelf. Aangezien er regelmatig vragen blijken te zijn over de fiscale mogelijkheden van schenkingen en over de mogelijkheid om te schenken bij testament of legaat, volgt hieronder een korte uitleg hierover van de Vrienden. De wijzigingen in het belastingstelsel per 1 januari 2001 zijn hierin meegenomen; deze wijzigingen betreffen overigens slechts de nodige technische aanpassingen en houden geen principiële veranderingen in. Indien u meer of meer specifieke vragen heeft, kunt u natuurlijk altijd contact opnemen met het bestuur, de coördinator fondsenwerving van Blijdorp, Irene Lots of met het gratis informatienummer van de belastingtelefoon: 0800 -0543. Een van dezen zal u altijd verder kunnen helpen. Schenkingen aan goede doelen (en dat zijn de Vrienden van Blijdorp ook in belasting-technische zin) zijn in principe aftrekbaar valLde belastingen. Dat wil zeggen dat u - afhankelijk van in welke schijf u valteen deel van het bedrag van de belasting terugkrijgt; zo betaalt de fiscus voor een schenking van iemand die in het 42%-tarief valt, 42% van het bedrag mee. Voor 'gewone' giften geldt, dat deze aftrekbaar zijn voor zover ze tussen de 1% (met een minimum van NLG 120) en 10% van uw verzamelinkomen bedragen. Dit is het inkomen in box 1, box 2 en het belastbaare inkomen uit box 3 samen. De genoemde drempels zijn niet van toepassing op jaarlijkse

Hotel-Restaurant Greenside. Stappeland 6, J 796 BS De Kooi/- Texel. Tel. 0222-327222, fax 0222-327333. E-mail: \ireensideC(utref.nI.Imemel:\vww.hoteI\ireenside.com

giften die voor minimaal 5 jaar bij de notaris worden vastgelegd: deze zijn ongeacht het bedrag, altijd geheel aftrekbaar. Een andere manier om de Vrienden te ondersteunen, is door de Vrienden een bepaald bedrag of een deel van uw vermogen na te laten (na overlijden) bij testament of legaat. Van de mogelijkheid om een deel van het vermogen na te laten aan een of meerdere goede doelen wordt de afgelopen jaren, niet alleen voor de Vrienden, steeds meer gebruik gemaakt. Het maken van een legaat of het benoemen van de Vereniging als (een van de) erfgena(a)m(en), is iets wat bij de notaris geregeld moet worden. Indien u hier echter eens vrijblijvend over van gedachten wilt wisselen, kunt u daartoe te allen tijde contact opnemen met het bestuur van de Vrienden . De Vereniging Vrienden van Blijdorp hoeft over giften, legaten en nalatenschappen niets af te dragen; de Vereniging is als steunstichting van een 'museum waarvan de collectie van nationaal of regionaal cultureel belang is' geheel vrijgesteld van schenkingsen successierecht.

Irene Lots, coördinator fondsenwerving Diergaarde Blijdorp (Op verzoek van het bestuur van de Vrienden)

Botanisch Blijdorp: levende woestijn In het eerste Vriendennieuws van dit jaar heeft u kunnen lezen over de verhuizing van een aantal cactussen vanuit Walibi-Flevo naar Diergaarde Blijdorp. Inmiddels hebben deze bijzondere planten een plekje gekregen in hun nieuwe biotoop: de Sonorawoestijn. Bij het horen v.an het woord woestij~denken we meestal aan eindeloze zandvlakten zonder enige begroeIng. Zeker, deze woestijnen bestaan, maar er zijn ook woestijngebieden met een enorme rijkdom aan planten en dieren. De Sonorawoestijn, die zich uitstrekt in het zu idwesten van de USA en het noordwesten van Mexico, is daar een voorbeeld van. wolken zijn koelt het 's nachts sterk af. De dag- en nacht temperatuur kan sterk uiteenlopen van boven 40 graden celsius tot beneden het vriespunt. Alleen in de lente en de herfst valt er wat neerslag, waarna het weer maanden achtereen droog is. Deze extreme omstandigheden vragen een enorm aanpassingsvermogen van de planten en dieren die in deze gebieden leven. De Sonora kent een enorme variëteit aan planten. Cactussen domineren het beeld maar zij worden omringd door andere planten en in het voorjaar kunnen delen van deze woestijn er uitzien als een bloemenweide. Dit is het beeld dat men in Blijdorp probeert na te bootsen.

Zuilcactussen

Groene woestijn Algemeen kenmerk van een woestijn is dat er zeer weinig neerslag valt. Water is in deze gebieden schaars en kostbaar. Doordat de Sonora aan zee grenst en er zeer veel planten en dieren leven, is het moeilijk om te geloven dat het echt een woestijn is. Gebrek . aan regen en de perioden waarin deze va lt maken de Sonora wel degelijk tot woestijn. Ketens van hoge bergen aan de westgrens van het gebied houden de wolken tegen . De meeste dagen van het jaar zijn zeer warm met een wolken loze hemel. Doordat er geen

De Saguaro is de koning van de Sonorawoestijn. Deze reusachtige zui lcactus is het symbool van het Amerikaanse zuidwesten en ontbreekt in geen enkele cowboyfilm. Cactussen horen bij de familie van de Succulenten. Dit zijn planten die water kunnen opslaan in bladeren , stam of wortels. De Saguaro heeft een efficiënt netwerk van wortels waarmee hij zelfs in een kleine regenbui enorme hoeveelheden water kan opnemen, genoeg om de plant een jaar lang van water te voorzien. Het water wordt opgeslagen als een geleiachtige substantie in de stam en takken (zijarmen) van de cactus. Een houten geraamte binnenin de stam en armen zorgt voor de stevigheid . De Saguaro heeft geen bladeren, daardoor zou teveel water verdampen. Ook de wasachtige laag op de stam en de zijarmen biedt bescherming tegen uitdroging.

De ven ijnige stekels, zo karakteristiek voor veel cactussen, moeten dieren ontmoedigen om van de planten te eten. Zij hebben nog een belangrijker taak: ze geven de plant enige schaduw tegen de brandende zon. De Saguaro kan een leeftijd van meer dan 150 jaar bereiken. Uiteindelijk kan hij zo'n 15 meter hoog worden en wel 8000 kilo wegen. Het is haast niet voor te stellen dat deze reuzen hun leven beginnen als nietig zaadje ter grootte van een speldenknop. Het jonge plantje is bijzonder kwetsbaar. Alleen zaadjes die in de schaduw van grote rotsen of andere planten vallen hebben de kans uit te groeien tot volwassen planten. Zij moeten hitte, vorst, droogte, enorme regenbuien en hongerige dieren weerstaan. De groei van de Saguaro verloopt uitzonderlijk traag: na 25 jaar is de zaailing pas zo'n 30 centimeter hoog. Pas dan is hij niet meer zo kwetsbaar en heeft hij kans uit te groeien tot een echte reus. Als de plant tussen de 75 en 100 jaar oud is gaat hij de eerste takken of armen ontwikkelen. Deze beginnen als stekelige bolletjes op de stam om dan uit te groeien. Geen enkele Saguaro is hetzelfde, ze ontwikkelen allemaal een eigen, unieke vorm. Vanaf een leeftijd van 50 jaar kan de plant gaan bloeien. Dit gebeurt in de maanden mei en juni. De bloem opent in de koelte van de nacht, enkele uren na zonsondergang en is de volgende middag reeds verwelkt. De bloei duurt ongeveer vier weken , en per plant komen in die periode zo'n 100 bloemen in bloei. Deze worden druk bezocht door diverse vliegende dieren zoals duiven, vleermuizen en bijen. Zij drinken van de nectar en raken bepoederd met pollen. Als ze een andere bloem bezoeken zorgen ze voor de bestuiving. Na de bloei vormt de cactus vruchten, die zeer geliefd zijn bij de dieren die in en om de Saguaro leven. Halsbandpecari's, vossen, coyotes, diverse knaagdieren en vogels smullen ervan.

Inwoning Afgezien van voedsel in de vorm van nectar en vruchten bieden de Saguaro's de

dieren nog iets anders: de mogelijkheid om nesten te maken. Het valt niet mee om in zo'n stekelige stam een holletje te maken. Er is één vogel die er toe in staat is en dat is de gila-specht. Elk broedseizoen hakt deze specht diverse holen in Saguaro's voordat hij tevreden is en gaat broeden. De leegstaande en overblijvende holen worden dankbaar gebruikt door andere vogels zoals bij voorbeeld kleine uilensoorten. Ook bijenvolken leven in zulke nestholen. Door de dikke wanden van de cactus zijn ze goed geïsoleerd. Tijdens hete zomerdagen is de temperatuur in zo'n nestje wel 10 graden koeler dan buiten, terwijl het er in koude nachten wel 10 graden warmer is! De plant heeft nauwelijks last van de inwoning. Net als een boom zorgt de cactus er zelf voor dat de randen van de wond dichtgroeien, en hij leeft gewoon door. Roofvogels zoals haviken maken nesten tussen de armen van de Saguaro's.

Blijdorp Zoals al eerder gezegd wil men in Blijdorp dus het beeld schetsen van een 'struikwoestijn', en niet van een kale vlakte.

Ook wil men zoveel mogelijk planten gebruiken die echt voorkomen in de Sonora-woestijn. Dat is aard ig gelukt. De grootste zuilcactus die er nu staat is een echte Saguaro die enkele jaren geleden door de A. I. D. in beslag is genomen. Alle planten in de Sonora worden heel streng beschermd en het is dan ook niet toegestaan ,)m zelfs maar het kleinste stekje mee te nemen. De plant heeft enkele jaren bij een kweker in Naaldwijk gestaan wegens plaatsgebrek in de Diergaarde. Nu staat hij dus in volle glorie in de nieuwe biotoop waar hij hopelijk ook armen gaat maken en gaat uitgroeien tot een echte woestijnreus. Hij heeft een gat in de stam, maar zoals hierboven is uitgelegd is dit geen probleem voor de plant. De andere zuilcactussen die er staan komen uit Walibi-Flevo. Het zijn geen Saguaro's, hoewel ze er sterk op

lijken . Het is Pachycereus springlei, en deze komt oorspronkelijk echt alleen in de Sonora voor. Als u het verschil wilt zien: de Saguaro heeft bruingrijze doorns en de Pachycereus heeft witte doorns. Het valt u misschien op dat de zui lcactussen in Blijdorp enigszins de vorm van een knuppel hebben, terwijl de cactussen in het wild taps toelopen. Dit heeft te maken met de grondsoort waar ze op staan. Onze Hollandse klei is wat te rijk voor de cactussen waardoor ze meer water kunnen opslaan. Aan de voet van de zuilcactussen staan schijfcactussen, bolcactussen en agaven. Omdat cactussen zulke trage groeiers zijn zal het nog wel even duren voordat het echt gaat lijken op de Sonorawoestijn. Over sommige van deze andere cactussen zijn nog opmerkelijke dingen te vertellen. Als u alle planten in de biotoop goed bekijkt zal het zeker opvallen dat er een 'omgevallen' cactus tussen zit. Dit is echter de normale groeiwijze van deze soort; hij kruipt als het ware over de grond.

MAVEMAT B. V. Onderhoud en reparatie van stalen steigers. In-en verkoop stalen steigers, nieuw en gebruikt. Verhuur stalen steigers. Verhuur accommodaties. Verkoop stalen stapelbakken.

Middenin staat een lage struikvormige cactus met een enigszins 'knuffelig' uiterlijk. Deze draagt de Engelse naam Teddy-bear cholla. Dat knuffelige uiterlijk is echter zeer bedrieglijk. Tijdens de verhuizing van dit exemplaar ging er een doorn dwars door de schoen van één van de medewerkers, en was daar vervolgens niet meer uit te krijgen. Ze hebben hem uiteindelijk aan de binnenkant moeten afknippen . De doorn liet een flinke blauwe plek na. En dan zeggen ze dat werken met dieren gevaarlijk kan zijn ......... .

MAVEMAT B. V.

Tekst: Monique van Leeuwen met dank aan: Maurice Hinterding en Jaap van Houwelingen, Diergaarde Blijdorp

Boonsweg 25 3274 LH Heinenoord Telefoon 0186600977 Telefax 0186600487

Q

••1aoIDnia

.oud Bloed: groot, groter, grootst In de rubriek Koud Bloed werd voor het laatst aandacht geschonken aan slangen in het Vrienden nieuws nummer 97-3 . Hoog tijd dus voor een nadere kennismaking met een slangensoort in Blijdorp en wel de anaconda.

vlekken een gele kern. De kop van de anaconda is smal De ogen en neusgaten zitten op de bovenkant van de kop zodat hij kan zien en ademen terwijl zijn lichaam onder water zit (vergelijkbaar met een nijlpaard). In vergelijking met andere grote slangen is het lichaam van de anaconda grof en sterk gespierd. Het lichaam van de anaconda is bedekt met schubben . Het enige schubbenvrije stukje is de cloaca. De cloaca is de uitgang van darmen en urinewegen en dient ook als geslachtsopening .. Aan beide zijden van de cloaca zitten kleine klauwtjes. In de omgeving van de cloaca zitten kliertjes, die een stinkende bruine substantie uitscheiden, die giftig is voor kleine dieren. Mogelijk beschermt deze substantie de kwetsbare cloaca tegen teken en luizen.

Een reus?

Voor mensen die regelmatig in Blijdorp komen, maar ook voor de incidentele bezoeker vormen de anaconda's in de Rivièrahal altijd een trekpleister. Door hun afmetingen en doordat zij op ooghoogte zichtbaar zijn trekken zij direct alle aandacht. Ondanks de behoorlijke afmetingen van de slangen in de Rivièrahal (schatting verzorger circa 4,5 meter) zijn deze dieren geen groene of reuzenanaconda's (Eunectus murinus), maar gele of dwerganaconda's (Eunectus notaeus). Het 'dwerg' dient dus wel met een korrel zout genomen te worden. In dit artikel wordt algemeen gesproken over de anaconda. Indien specifiek over de reuzenanaconda of de gele anaconda wordt gesproken zal dit worden aangegeven

Verspreiding De anaconda heeft een voorkeur voor een waterrijk milieu met niet al te helder en niet al te snel stromend water. Het verspreidingsgebied van de dwerganaconda ligt zuidelijk in Zuid Amerika. Daarom wordt hij ook wel Paraguayanaconda genoemd. De reuzenanaconda heeft zijn verspreidingsgebied in heel tropisch Zuid Amerika ten oosten van het Andesgebergte. Hij wordt voornamelijk gevonden in het stromingsgebied van de Amazone en de Orinoco. Noordelijk komt hij voor tot in Trinidad .

De reuzenanaconda wedijvert met de netpython om de titel 'de grootste slang'. Qua lengte kan de netpython redelijk bijblijven, maar op het gebied van gewicht is de anaconda duidelijk de winnaar. De reuzenanaconda is de zwaarste van alle slangensoorten . Zijn gewicht kan oplopen tot 225 kilogram. Hij kan tot 9,5 meter lang worden. Hierbij moet opgemerkt worden dat anaconda's met deze afmetingen zelden worden gevonden . Een exemplaar van zeven tot acht meter is al zeer groot. De diameter van zijn lichaam op het dikste stuk kan dan wel dertig centimeter bedragen. Vrouwtjes zijn meestal groter dan mannetjes. Over de lengte van de reuzenanaconda doen vele verhalen de ronde . Hiervoor zijn twee redenen aan te geven. In de eerste plaats is de lengte van een grote slang moeilijk te schatten, zeker als deze deels onder water leeft en de confrontatie plotseling plaats vindt. In de tweede plaats is slangenhuid rekbaar, zodat geprepareerde slangenhuid een overdreven indruk geeft van de lengte van een slang. Sinds jaar en dag looft de New Vork Zoological Society een beloning uit voor een anaconda van tien meter lang. Tot op heden is deze beloning nog niet opgeëist.

Uiterlijk De dwerganaconda is duidelijk geel gekleurd. De reuzenanaconda is donkergroen van kleur met ovale zwarte vlekken. Op de zijkanten van zijn lichaam hebben de zwarte

Voedsel In de natuur leeft de anaconda van prooidieren als capybara's, herten, pekaries, tapirs, vissen, schildpadden vogels,

knaagdieren en kaaimannen . Incidenteel worden ook jaguars en mensen aangevallen . De prooien worden gedood door verwurging . Na iedere ademhaling van de prooi spant de anaconda zijn spieren totdat de prooi stikt. Het verhaal dat een anaconda de botten breekt van zijn prooi berust op een fabeltje. Het duurt weken voor de prooi is verteerd . In gevangenschap is gemeld dat een anaconda gedurende twee jaar na een maaltijd niet at. In Blijdorp worden de twee anaconda's eenmaal per 4-6 weken gevoerd met 25-40 ratten. Incidenteel wordt ook konijn gevoerd.

Blijdorp Anaconda's vormen op dit moment geen bedreigde diersoort. Mogelijk worden zij dit in de toekomst wel door de snelle aantasting van hun leefomgeving. Er bestaat geen EEP-programma. Desondanks heeft Blijdorp deze soort in de collectie. De twee aanwezige exemplaren zijn vrouwtjes. In het verleden had Blijdorp ook mannetjes en werd gefokt. De fok verliep zo voorspoedig dat voor de jongen geen bestemming gevonden kon worden. De jongen zijn uiteindelijk wel verantwoord in andere collecties ondergebracht, maar toch is besloten om alleen vrouwtjes te houden. Anaconda's zijn makkelijke kostgangers. Het verblijf in de Rivièrahal is aan de krappe kant, maar voldoet verder prima. In een verblijf moet water aanwezig zijn en gezien de herkomst mag het lekker warm zijn. In het huidige verblijf kan de temperatuur variëren van 25 tot 40 graden Celsius. Als de anaconda's niet te veel worden lastiggevallen zijn zij rustig. Bij opwinding kunnen zij met hun tanden gemene bijtwonden toebrengen . Anaconda's zijn dieren die direct gekoppeld worden aan het Amazonegebied. Deze dieren horen mijns inziens thuis in het Oceanium in het toekomstige Amazonegebied . Of zij in het Oceanium zullen komen is nog niet duidelijk. Gezien de interesse die deze dieren krijgen in de huidige Rivièrahal zou dit niet onlogisch zijn. Tekst: Gerhard Tijssen Met dank aan: Henk Zwartepoorte, reptielen post Blijdorp

Mutaties in de Diergaarde (14 juni -18 oktober 2000)

len Euro-Aziatische tuin in Nederland

In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde. Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (i nterne) Blijdorpuitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo's.

Op zaterdag 23 september was het dan weer zover. Het najaarsuitstapje van de Vrienden naar een Nederlandse dierentuin . We vertrokken met een kleine 100 deelnemers richting Rhenen. Op de Grebbeberg is Ouwehands dierenpark gelegen. Een tuin waar men al jaren bezig is met het veranderen van een algemene dierentuin in een gespecialiseerde tuin. In dit geval een tuin met dieren uit de noordelijke helft van Europa en een groot deel van Azië. Er zijn nog steeds wat dieren uit andere regio's te vinden, maar dit wordt steeds minder.

1 Indische neushoorn, 3 Przewalskipaarden, 4 Indische antilopen, 1 Arabische oryx, 2 bonte varanen, 2 zwartvoetpinguïns, 1 Palawan-pauwfazant, 9 rijstvogels, 2 zilveroornachtegalen, 3 Dom inicaanse kardinalen, 1 VOSKoesoe, 1 zwarte slingeraap, 1 Prins Alfredhert.

Later op de dag hebben een aantal deelnemers toch nog even de ijsberen in hun nieuwe verblijf te zien gekregen. De welpen van vorig jaar van de Siberische tijgers waren intussen net zo groot als hun ouders. Nieuw waren ook de kiangs, halfezels uit Mongolië. Verder is er natuurlijk het beren bos, wat een gigantisch mooi projekt blijft. Ook het aquarium is de moeite waard hoewel dit niet zo groot is. Er zijn echter wel bijzondere vissen te zien zoals: tijgerspatelmeervallen, diverse soorten anemoonvissen (ook grotere soorten) en zeenaalden. Het watergedeelte achter de zeehonden ziet er nu ook wat beter uit dan vorig jaar.

Ontvangen 1 Noordzeekreèft, 10 Noordzeekrabben, 15 degenkrabben, 1 keizerschorpioen, 28 Guyanasprinkhanen, 100 stekelbaarsjes, 2 slijmvissen, 20 zeebaarzen, 20 zeegrondels, 3 gevlekte botervissen , 9 poetsgrondels, 10 doktersvissen, 3 Bahia doktersvissen, 5 koraalvlinders, 8 Garibaldi's, 5 grijze trekkersvissen, 14 witte harders, 25 varkensvissen( 1 grote sirene, 1 Mississippi zaagrugschildpaa, 1 Chinese streepnekschndpad, 1 driekieldoosschildpad, 1 bijtschildpad, 1 stekelstaartsktnk, 1 goudstofgekko, 5 krokodilstaarthagedissen, 1 groene leguaan, 1 steppevaraan, 2 stierslangen, 1 gele rattenslang, 1 Russische rattenslang, 1 Rothschild pauwfazant, 1 Victoria Kroonduif, 2 manenduiven, 2 muskaatduiven, 2 roeiroeis, 2 renkoekoeken , 2 trompetvogels, 2 kuifamakaken, 1 Europese hamster, 1 kleine panda, 1 reuzenvogelspin, 1 Carolina doosschildpad, 1 Afrikaanse doornstaartagame, 1 anolis, 1 kraagpapegaai, 1 Germain pauwfazant, 1 Koklass fazant, 2 konijnuiltjes, 2 sneeuwkap-tapuiten, 7 kruisbekken, 2 zandwallaby's 1 Californische zeeleeuw, 4 stokstaartjes, 1 Przewalskipaard.

Geboren 4 kathaaien, 1 Ambonese doosschildpad, 8 driekielstralenschildpadden, 4 Afrikaanse doornstaartagames, 1 Californische lintslang, 3 Russische rattenslangen, 4 Cubaanse flamingo's, 6 zeekoeten, 15 papegaaiduikers, 4 nonnetjes, 4 zwarte ibissen, 1 Cuba amazone,l Kongopauw, 1 blauwvleugelkookaburra, 2 toco toekans, 1 Scheepmakers kroonduif, 2 Mauritius duiven, 2 Von der Teckentoks, 2 Irene buulbuuls, 1 rood oorbuulbuul, 2 witkruinroodborsttapuiten, 4 rode tangara's, 2 Molonettispreeuwen, 4 Balispreeuwen, 1 grond koeskoes, 1 zandwallaby, 1 rhesusaap, 14+ Europese hamsters, 1 votsotsa, 3 Cubaanse hutia's, 1 Sumatraanse tijger, 3 vissende katten,

Verzonden 20 grottensprinkhanen, 2 Australische doorntakken, 1 Chinese reuzensalamander, 1 klepweekschildpad , 1 Europese moerasschildpad, 6 landschildpadden, 2 mangrove-varanen, 2 Afrikaanse doornstaartagames, 1 dwergbaardagame, 1 daggekko, 2 koningsslangen, 1 maisslang, 5 zwartkopibissen, 1 Rothschild pauwfazant, 7 roeiroeis, 1 Vicoria kroonduif, 1 zwarte Stella lori, 4 rijstvogels, 1 blauwvleugelkookaaburra, 1 rode reuzen kangoeroe, 1 franieaap, 2 jagoearoendi 's, 4 Europese wilde "katten, 1 kleine panda, 2 Przewalski-paarden , 1 zwarte paardantilope, 3 Indische antilopen, 4 Moorse landschildpadden, 1 Carolina doosschildpad, 1 driekielstralenschildpad, 3 landkaartschildpadden , 1 smaragdvraan, 1 tokkeh , 1 groene leguaan, 2 bruinoorparkieten, 1 Germain pauwfazant, 2 Von der Teckentoks, 4 gestreepte muisvogels, 1 voeskoesoe, 1 Sengal-galago, 2 ijsberen , 1 knobbelzwijn.

Verloren 1 klein e hamerhaai, 1 luipaardhaai, 3 zwartneushaaien, 1 Atlantische mensenhaai, 1 neerkijker, 4 kameleons, 1 zwarte ibis, 1 zilverreiger, 1 zeekoet, 1 alk, 8 papegaaiduikers, 1 Hartlaubtoerako, 1 purperkuiftoerako, 1 groene helmtoerako, 2 Balispreeuwen, 2 ratkangoeroes, 1 dwergoeistiti, 1 stekelmuIs, 1 Bengaalse tijgerkat, 1 Californische zeeleeuw, 1 Maleise tapir, 1 poedoe, 1 anoaf 1 Indische antilope, 3 parelhoenders, 1 ede papegaai, 2 rode tangara's, 1 grijze reuzen kangoeroe, 2 Mongoolse renmuizen, 2 Cubaanse hutia's.

Voor de liefhebbers was er een rondleiding in groepen, waar we informatie kregen over diverse dieren en tegelijk wat hoorden over veranderingen in de tuin en nieuwe plannen . Zo zal er zeer binnenkort gestart worden met de bouw van een grote volière voor zeearenden. Kortgeleden is de tuin van eigenaar veranderd, zodat er nu wat meer geld beschikbaar is dan vroeger. Dit merkt men gelijk aan de nieuwe projecten. Het is bijvoorbeeld een prachtig gezicht om de orangs boven je hoofd te zien, die zich behoedzaam verplaatsen langs de touwen die tussen de nepbomen gehangen zijn. Ook het nieuwe ijsberenverblijf mag er wezen. Het was verschrikkelijk jammer dat, toen wij er waren , er van die vreemde dieren in zwommen met van die grote zwemvliezen aan en een luchttank op hun rug. Het was namelijk schoonmaaktijd en de duikclub uit de omgeving was er bezig.

Verder zijn er in de tuin natuurlijk nog een heel aantal andere dieren te zien, waarvan de kudde rendieren en de veelvraten een voorbeeld zijn. Kortom een tuin om nog eens te bezoeken. Mede dankzij het mooie weer was het weer een geslaagde dag, zoals ook bleek uit de reacties van de deelnemers. Tekst: Tom Slijkoort

Altijd al alles willen weten over Diergaarde Blijdorp?

dat kan ...

Vogelwijzer: Mandarijntjes Aix galericulata is de wetenschappelijke naam van één van 's werelds mooiste eenden. De naam betekent zoiets als gemutste, duikende vogel. Deze keer gaat ons verhaal over de mandarijneend. U kunt hem in Blijdorp vinden in het Aziatische moeras.

behoren tot de zogenaamde 'boomeenden' en bij het broeden gebruik maken van boomholen. In Japan is de mandarijneend een standvogel, dat wil zeggen dat hij het gehele jaar op dezelfde plek blijft. Deze populatie is zeer belangrijk, omdat hij daar qua grootte constant blijft of zelfs weer wat groeit. Heel anders is dat in het Russische en Chinese leefgebied . Daar trekt men zich weinig aan van de beschermingsmaatregelen (jachtverbod, biotoopbescherming), waardoor de mandarijneend daar tot een zeldzame vogel is geworden. In Rusland en China is hij trouwens een trekvogel en trekt hij bij koude naar het warmere zuiden. Gelukkig, voor de in stand houding van deze soort, zijn dit niet de enige populaties en is er elders nog een grote populatie bijgekomen.

.... en in zuidwest Engeland.

Eenden Wereldwijd zijn er zo'n honderd eendensoorten. Een tiental soorten wordt bedreigd met uitsterven. Als er niet snel iets gebeurt (om ze te beschermen) zou dit ook wel eens met de mandarijneend kunnen gebeuren. Eenden zijn goed aangepast aan hun leven op het water. Toch verschillen de soorten sterk van elkaar omdat ieder zijn eigen voedingswijze, leefwijze en leefgebied heeft. Maar naast verschillen zijn er ook veel overeenkomsten tussen de verschillende eendensoorten. Bijna alle eenden hebben een relatief lange nek, een kleine kop, een brede snavel en sterke naar achter geplaatste poten, met vliezen tussen de tenen. Die naar achter geplaatste poten zijn erg handig bij het zwemmen. Op het land is het echter minder praktisch en veroorzaken ze een waggelende gang. De vleugels zijn vrij kort, maar sterk

gespierd. Dat laatste is ook wel nodig om deze zware vogels in de lucht te krijgen en te houden. Eenden moeten daartoe ook continu hun vleugels snel blijven bewegen . Ze kunnen dus niet een stukje rustig zweven. Alle eenden hebben een dik verenpak, wat ze nodig hebben om genoeg warmte vast te kunnen houden . Ze besteden dagelijks dan ook veel tijd aan het onderhoud van hun verenpak. Eenden hebben ook een sterk ontwikkelde olieklier waardoor ze hun veren pak ook nog eens waterproof kunnen maken . Zo zijn ze optimaal aangepast aan hun waterige leefomgeving.

Mandarijneenden in het Verre Oosten ... Mandarijneenden leven in zu idoost Rusland, noordoost China en in Japan. Ze vinden daar hun leefgebied bij meren en moerassen, omgeven door dichte bossen. Ze zijn van die bossen afhankelijk omdat ze

Waarschijnlijk is het de Franse vogeldeskundige Jean Delacour geweest die rond 1931 de mandarijneenden naar Engeland bracht waaruit later een hele nieuwe populatie mandarijneenden zou ontstaan. Hij gaf zo'n veertig exemplaren aan een vriend die in zuidwest Engeland woonde en deze man liet de vogels daar vrij rondvliegen . Vanuit deze veertig vogels is een nieuwe populatie ontstaan die nu uit vele duizenden vogels bestaat. De mandarijneend blijft wel gebonden aan het zuidwesten van Engeland omdat het klimaat en de habitat daar het beste bij hem passen. In Engeland is de mandarijneend sinds 1971 een officiële Britse vogel en is hij volledig beschermd. Schattingen geven aantallen van 7000 tot wel 13000 mandarijneenden aldaar. Overigens waren er al eerder mandarijneenden in het Verenigd Koninkrijk ingevoerd. AI in 1745 gingen de eerste vogels naar Engeland. Voordat de

eerste vogels uit het ei kropen moest men echter nog een kleine eeuw wachten. In 1834 slaagde de London Zoo hier VQor het eerst in . Ook in Nederland leven vrij levende mandarijneenden. Bij particuliere eendenkwekers ontsnappen ze af en toe, maar ook worden er vogels in de natuur losgelaten. Dit gebeurt steeds om verkeerde redenen. De vogels leveren niet veel op (ca. f 25,-) en zijn moeilijk te verkopen (veel kwekers hebben ze immers al). Tot nu toe zijn hieruit, voor zover bekend, geen stabiele wilde populaties voortgekomen.

YUEN YANG Mandarijneenden worden in hun oorspronkelijke leefgebied geroemd om hun schoonheid en geprezen om hun goede kwaliteiten als trouwen loyaliteit (hoewel ze dat niet zijn). Vandaar dat mandarijneenden, met name in China, al sinds mensenheugenis veel worden afgebeeld. In China heet hij trouwens 'Yuen Yang', in Japan 'Oshidori'. De westerse naam 'Mandarijneend' komt waarschijnlijk van het Sanskriet-woord (een oude Indische taal) 'mantrin' dat westerlingen gebruikten om de hoger geplaatste Chinese staatslieden aan te duiden . Later werd het woord ook gebruikt voor hun mooie gele zijden jurken. Zo zou 'mandarijneend' dus iets betekenen als 'mooie gele eend', wat dan wel alleen geldt voor de woerd. Tot 1911 (Chinese revolutie) bleef de mandarijneend een rol spelen bij Chinese staatslieden. Deze werden ingedeeld in rangen en iedere rang had zijn eigen vogel als teken. Staatslieden van de zevende rang hadden de mandarijneend als teken. Alleen zij mochten kleding dragen met een afbeelding van de mandarijneend. Helaas is er tegenwoordig veel minder respect voor de mandarijneend, waardoor hij in China dan ook bedreigd wordt. Hij is afhankelijk van water en bossen, ze broeden immers in boomholen . Dit broeden gebeurt alleen door het vrouwtje. Zij legt gemiddeld zo'n 10 eieren in het verre oosten en gemiddeld zo'n 13-14 in Engeland. De reden voor dit verschil is onbekend. Na een kleine maand komen de eieren uit en als de jongen onder hun moeder wat zijn opgedroogd verlaten ze samen met haar het nest en

I ~

vallen, soms van grote hoogte, uit het boomhol naar beneden. Onder leiding van moeder wordt de wereld verkend en na een week of zes zijn ze zelfstandig. De 41-51 cm grote eend voedt zich, zowel in Azië als in Engeland met zaden, noten, graan, waterplanten en nog wat levend voer. In Blijdorp scharrelen ze ook heel wat bij elkaar maar krijgen ze ook nog zogenaamde eendenkorrels.

Mandarijntjes in Blijdorp Blijdorp heeft al tientallen jaren mandarijneendjes in haar collectie . Vroeger waren ook hun naaste familieleden, de Carolina eenden in Blijdorp te vinden. Mogelijk komen die te zijner tijd overigens weer terug in het Amerika-gedeelte van Blijdorp. Ook de Carolina eend is erg mooi gekleurd en de vrouwtjes van beide soorten lijken bovendien erg op elkaar. In Blijdorp zijn de mandarijneendjes, zoals gezegd, te vinden in het Aziatische moeras. Op dit moment zijn er 31 vogels: 25 mannetjes en 6 vrouwtjes. Behoudens enige onderlinge rivaliteit onder de woerden leven ze zonder problemen samen met gele boomeenden, krooneenden en Mantjoerijse kraanvogels. Bij de mandarijneenden zijn het de vrouwtjes die hun partner kiezen. Ieder najaar, wanneer de mannetjes de eclips rui achter de rug hebben , kiezen de dames een partner voor het aankomende jaar (zij kiezen dus geen partner voor het leven). De mannetjes zien er in de zomermaanden hetzelfde uit als hun vrouwelijke soortgenoten. In september-oktober kleuren zij echter tot bijzonder fraaie vogels. Deze rui noemt men de eclips rui. Vreemd genoeg kiest een vrouwtje niet altijd de mooiste man . Zo zagen de verzorgers een jaar lang een vrouwtje met het lelijkste mannetje gaan, hoezeer de echte 'beauty's' ook hun best deden haar te veroveren door pronkend om haar heen te zwemmen. Blijdorp probeert zoveel jongen te fokken dat de eigen groep in stand blijft. Dit betekent dat aan het eind van de broedperiode meestal één

nestblok met eieren en vrouwtje uit het perk wordt gehaald en achter de schermen in een kooi wordt gezet waar het vrouwtje haar jongen veilig kan opvoeden. De overige nesten leveren meestal niet veel op, hoewel er af en toe toch nog wat jongen uitvliegen. Het is voor de verzorgers dan een hele toer om de jongen te vangen om ze te kunnen leewieken (een kleine ingreep aan één van de vleugels). Dit moet gebeuren om te voorkomen dat de vogels wegvliegen en zich in het wild vestigen, waardoor men zogenaamde fauna-vervalsing krijgt. Soms leggen meerdere vrouwtjes hun eieren in een nest. Zo werd er eens een broedblok aangetroffen met wel drie lagen eieren! Meestal bestaan de nesten in Blijdorp uit 8-16 eieren . De mandarijneenden in Blijdorp zijn niet echt tam. Toch zijn ze voor het publiek veel minder angstig dan voor de verzorgers, voor wie ze op veilige afstand blijven. U kunt ze dus van dichtbij bewonderen. Het gaat goed met de mandarijneend in Blijdorp. Men heeft weinig last van roofvogels en als er toch af en toe een vogel verdwijnt komt dit helaas door diefstal. Hopelijk zullen we nog vele jaren van deze prachtige eenden in Blijdorp kunnen genieten.

Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp-Hosman met dank aan Leon Will, vogelverzorger Blijdorp .

I nternet en Zoo Steeds meer mensen hebben internet. Daarom op deze pagina een greep uit de vele interessante websites over dieren en dierentuinen. Veel surfplezier!

Deze site wordt onderhouden door amateurs en wil informatie geven over dierentuinen en dieren in dierentuinen. Op de homepage kan men via een keuzemenu kiezen uit informatie over dieren en dierentuinen. De informatie over dieren bevat een foto van de diersoort en geeft beknopt enkele wetenswaardigheden over dit dier in de natuur. De informatie in het keuzemenu over dierentuinen is geordend in enkele geografische groepen te weten : Nederland, Verenigde Staten en overige landen. Vervolgens kan men per onderdeel in een tabel zoeken naar sites van dierentuinen of van organisaties die zich met dieren in gevangenschap bezighouden. vWVW.eaZd .org Dit is de website van de Europese organisatie van dierentuinen. Naast enkele algemene informatie over de organisatie EAZA, gevestigd in Artis, vindt men informatie over Europese dierentuinen en EEP programma's. Heel aardig is de lijst van landen welke lid zijn van de EAZA waarmee men kan terugzoeken welke dierentuinen in welk land lid zijn van deze organisatie. vvww.tiergarlen .com Dit is de website van een boekhandel in Munster, Duitsland. Indien men boeken wil bestellen over dieren of dierentuinen is deze site zeker een aanrader. \'":/\\/\/1.1 El

za 0 rg

Dit is de officiële site van de Amerikaanse vereniging van dierentuinen en aquaria. Naast algemene informatie over de doelstellingen van deze vereniging kan men ook per staat uitzoeken welke dierentuinen of aquaria in deze staat lid zijn van deze organisatie. Ook interessant is de lijst van fokprogramma's van de AZA.

\v\v\v.isis.org Deze site is afkomstig van 1515, een organisatie van meer dan honderd dierentuinen, die zich bezighoudt met registratie van dieren in dierentuinen. Van de deelnemende dierentuinen kan bekeken worden per diersoort in welke dierentuin deze dieren aanwezig zijn. Ook Blijdorp wordt hier en daar vermeld. Helaas is de informatie op deze site, zoals aangegeven op de homepage niet altijd up-to-date of ontbreken bepaalde gegevens. Een voorbeeld hiervan is de informatie over jaguarundi 's. Deze katachtige is in Blijdorp aanwezig, maar wordt als zodanig niet vermeld in het systeem ..

Www.worlclzoodircctory.org Op deze site kan informatie gevonden worden over dierentuinen over de gehele wereld . Per dierentuin vindt men informatie over de collectie, uitgesplitst in de dierklassen zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen. Per klasse wordt aangegeven hoeveel diersoorten aanwezig zijn in de dierentuin. Daarnaast krijgt men informatie over contactpersonen, het aantal personeelsleden , bezoekersaantallen en lidmaatschappen van organisaties als EAZA en AZA.

Tenslotte nog het adres van de sites van Blijdorp en de Vrienden:

www.diergaardeblijdorp.nl en www.lbr.nl/vvb/vvb.htm

Blijdor~ logistiek: de technische dienst Onder de kop 'LOGISTIEK' vindt u telkens een ander aspect van de dierentuinorganisatie. In deze aflevering wordt aandacht geschonken aan een afdeling waar de moderne dierentuin geen dag, zelfs geen nacht buiten kan. De technische dienst.

Om de dieren rustig te laten slapen Bij de technische dienst worden wachtdiensten gedraaid. Wie ingeroosterd staat, dient 's nachts bereikbaar te zijn in geval van een calamiteit. Soms kan er dan volstaan worden met een advies als "draai de hoofdkraan maar even dicht". Eventueel moet de pyjama verwisseld worden voor een overall, als er bijvoorbeeld een koeling of verwarming uitgevallen ·is. De technische installaties voldoen aan hoge eisen. Voor een belangrijk deel worden deze eisen bepaald door algemene wettelijke normeringen. Voor verschillende toepassingen liggen de eisen in Blijdorp hoger. Nadat in 1998 driemaal de elektriciteit in dit stadsdeel was uitgevallen, heeft men in 1999 twee agregaten aangeschaft. De moderne dierentuin kan echt niet zonder elektrische zuivering en filtering.

De omgeving Elk dier stelt weer speciale eisen. Bij de olifanten, u raadt het al, kan niets sterk genoeg zijn. Bovendien moet er bij de olifanten rekening gehouden worden met hun vindingrijkheid. Zo had palong het jongste mannetje, ontdekt dat er op het hek weliswaar stroom stond maar op het zwarte snoer er naar toe niet. Zijn slurf durfde hij er niet meer voor te gebruiken, maar met één haal met zijn slagtanden had hij het elektrisch systeem onklaar gemaakt. Ook Alexander, het andere mannetje, kan er wat van. Nadat het systeem hersteld was, vond hij uit dat het schrikdraad simpel uit te schakelen was door er gewoon een boomstam op te gooien. Dit alles om een gezellig potje te slurven met de buurvrouw. Alles is weer hersteld, er zijn nieuwe speelgoedjes aangebracht en de technisch dienst wacht nu rustig af op wat de olifanten de volgende keer weer uitvinden.

Handicap

Het werk De technische dienst verschaft op dit moment werk aan 22 mensen, verdeeld over de secties bouwkunde, installaties en magazijnen . De mensen van de technische dienst zijn thuis op diverse terreinen. Zo doet men vanzelfsprekend het timmer-, schilderen metaalwerk. Het loodgieterswerk, elektrisch installeerwerk en de meet- en regeltechniek wordt ook zoveel mogelijk in eigen beheer uitgevoerd. De technische dienst is in eerste lijn verantwoordelijk voor het verwarmen, koelen, zuiveren en repareren. Daarbij doet zij kleine nieuwbouw c.q. verbouwingen. Naast dit dagelijkse werk zijn er nog de speciale verzoeken.

Wanneer wel en wanneer niet In principe wordt er zoveel mogelijk in eigen beheer uitgevoerd. Of een karwei wordt uitbesteed hangt vooral af van het volume. Grote renovaties en omvangrijke nieuwbouwprojecten vallen buiten de capaciteit. Deze moeten uitbesteed worden. Bij de voorbereiding en begeleiding van nieuwbouw wordt de eigen dienst wel ingezet. Het verleggen van leidingen, een nieuw watertappunt, installatiewerk, riolen ontstoppen, een klein verblijf maken of onderhoud aan de gebouwen: het wordt allemaal door deze afdeling uitgevoerd. In de bouw ligt de drukke periode in de zomer omdat er dan makkelijker buiten kan worden gewerkt, in de Diergaarde wordt het meest ingrijpende werk juist in de winter gedaan in verband met het toeristenseizoen.

Het is bij de mensen van de technische dienst een tweede natuur geworden om rekening te houden met bijzondere omstandigheden . Het belangrijkste attentiepunt is de veiligheid van het publiek en van de uitvoerende mensen. Je schildert natuurlijk geen roofdierenverblijf als het niet leegstaat en voordat de toegangen gecontroleerd zijn. Met steigers en ladders moet je wel bedenken dat mensen niet de enige wezens zijn die kunnen traplopen. Er moet rekening worden gehouden met de veiligheid en het welzijn van de dieren. Als de verblijven tussentijds door de dieren gebruikt worden dan moet men alle schadelijke materialen elke keer verwijderen. Verder moet er bij ieder karwei op gelet worden of de werkzaamheden effect hebben op andere dieren in de omgeving. Je kunt niet vlak naast schrikachtige hoefdieren onverwacht een drilhamer in het beton zetten. De architectonische status van Blijdorp legt ook heel wat beperkingen op. Alle verbeteringen aan de zogenaamde Van Ravesteijngebouwen moeten vooraf beoordeeld worden door de Rotterdamse welstandscommissie. Hier komt het belang van dieren af en toe in botsing met de doelstelling van de commissie.

De pythons braken resten botjes en haren uit. Deze uitwerpselen bevatten ook resten van hun zeer sterke maagzuur, dus moet de coating van de vloer van hun verblijf daar tegen bestand zijn. Omdat enkele hoefdieren graag aan het hekwerk knabbelen, wordt er bij herstel voor gifvrije verf gekozen.

Grote slopers Nico kan er wat van. Onze Indische neushoorn mag graag een boomstam metje verplaatsen. Daarbij kijkt hij niet op een paar honderd kilo. Bovendien neemt hij er de tijd voor: sommige stammen zijn zo goed vastgezet dat hij er eerst een paar weekjes tegenaan moet bonken ... De technische dienst ziet het als een sport en graaft de stam er de volgende keer weer iets dieper in. Grote slopers kunnen ook klein zijn: de hutia's. In hun oude verblijf in het nachtdi erenverblijf, hebben zij het gepresteerd om zich met hun tanden en klauwen eerst door een laag cement en daarna door een gasbetonnen wand te werken. Het heeft de verzorgers hogelijk verbaasd ze in het buurverblijf aan te treffen . De technische dienst heeft hierop het verblijf tijdelijk voorzien van gaaswerk. Gelukkig zijn ze nu overgeplaatst naar het Oceanium, waar het nieuwe verblijf is bewerkt met het veel hardere spuitbeton.

de operatie van de tand baars. Heel teleurstellend was het toen, ondanks deze inspanningen, de operatie toch niet geholpen had. Ook voor narcose van kleine dieren heeft de dienst hulpmiddelen gemaakt. Een soort doos met flexibele wanden waardoor de dosering van het verdovende middel beter in te schatten is en het dier zich niet verwond. Voor vissen is er zelfs een verdovingskoker. Trots zijn de mensen van de technische dienst ook op het door hen ontwikkelde AFS: ofwel de Automatic Seafood Feeder. Het systeem is eerst beproefd bij de zeeotters. Door een schijf met verschillende voedselsoorten te vullen, krijgt de otter met ingestelde tussenpozen telkens wat anders in het water geschoten. Een variant op dit systeem doet nu ook dienst bij Bass-rock.

Een orang oetan heeft in het verleden wel eens bouten van het traliewerk met de blote knuist losgedraaid. Als remedie zijn er toen op de moeren laspunten gezet. Ook de zeeotters Chuluugi en Eyak hebben baldadige trekjes. Hun natuurlijke gedrag om met stenen schelpen kapot te slaan, wordt ook aangewend om met een steen op de muren te timm eren. We hopen dat ze in hun nieuwe verblijf meer afleiding hebben.

De allergrootste sloper! Een flink stuk van het dagelijkse werk zit in het onderhoud. De bezoeker kan zich redelijk vrij bewegen in Blijdorp waardoor er met 1,3 miljoen bezoekers natuurlijk schade ontstaat. Naast wat de botanische dienst al te herstellen heeft, is de technische dienst hier ook druk mee. Hekwerk en afrasteringen waar met een paar mensen te vee l tegenaan geleund is, of houtwerk waar de beschermlaag van is afgesleten, moet geregeld vervangen worden. Omwille van de sfeer is er in het Aziëdeel van de tuin veel gebru ik van bamboe gemaakt en bamboe is niet echt bestendig tegen dit klimaat en ook niet helemaal tegen kinderen. Kinderen die niet altijd optimaal begeleid worden richten af en toe schade aan. Een voorbee ld daarvan is het Kiboko touwenklimrek. Zes maal per jaar moet er een net worden verwisseld .

' olifanten bezigheidstherapie

Speciale verzoekjes Regelmatig wordt er aan de mensen van de technische dienst gevraagd reiskisten te vervaardigen. Er bestaat een goede samenwerking tussen Nederlandse dierentuinen op dit gebied. Blijdorp heeft een giraffenkist, maar moet er een olifant weg dan wordt er eerst bij een andere tuin geïnformeerd. Ieder dier stelt andere eisen. Zo zijn de okapikisten door de eigen afdeling gemaakt. Het kenmerk hiervan is dat ze aan de binnenkant helemaal glad moeten zijn. Voor bepaalde bestemmingen moet een houten kist uitgegast zijn tegen o.a. houtworm. Als er iets voor luchtvervoer moet worden gemaakt dan gelden daar speciale voorschriften voor. Ook wordt er regelmatig door de dierenarts gevraagd een hulpmiddel te maken. Zoals kort geleden steunen voor

gori lla-ei land, een op afstand bedienbare tunnelafsluiter op het ei land van de kuifmakaken ... Gaat u zelf maar eens op zoek.

Wie eens een keertje speciaal op dit soort dingen let tijdens een dierentuinwandeling, komt werkelijk overal sporen van de inventiviteit van deze afdeling tegen. Voorbeelden zijn: apenspee lgoed, een meelwormenverdeler bij de stokstaartjes, filtervoorzieningen in diverse verblijven, olifanten bezigheidstherapie (een vat aan een

Soms omdat ze versleten zijn , maar ook als er weer eens touwen doorgesneden blijken te zijn! Een recent voorbeeld van zinloze baldadigheid is de ruit van het verblij f van de renmuizen . Deze ruit van gelaagd glas werd met opzet met een steen beschadigd en is nu inmiddels vervangen.

Resumé Om bij de Technische Dienst van Blijdorp goed te kunnen functioneren zijn een paar dingen nodig. Je hebt een flexibele instelling nodig en je moet over een ruim e technisch e kennis en de nodige inventiviteit beschikken. Als je daarnaast oog hebt voor de biologische aspecten en je niet gauw laat ontmoed igen ... dan wil je hier nooit meer weg! Tekst: Theo van de Velde Info: Jan Schenk, opzichter bouwkunde

Onderzoek in de Roze Buurt Blijdorp is al jarenlang succesvol met het houden van flamingo's: elk jaar kruipen er diverse kuikens uit het ei. Hierdoor zou je bijna vergeten dat het lang niet in alle dierentuinen goed gaat met de flamingo's. Blijdorp probeert daar als coördinator van de TAG verandering in te brengen door andere dierentuinen met advies bij te staan . In dit artikel leggen we uit wat een TAG is, hoe Blijdorp aan de kennis over de flamingo's komt en wat er met al die opgedane ken n is gebeu rt.

TAG De meeste Vrienden die regelmatig Blijdorp of een andere dierentuin bezoeken weten wel wat een EEP is. De Engelse afkorting betekent 'European Endangered Species Program mes' en in het kort komt een EEP neer op de coördinatie van de voortplanting van een bepaalde diersoort in Europese dierentuinen. Blijdorp is bijvoorbeeld coördinator voor de Europese fokprogramma's van de kleine panda en de Aziatische olifant. Maar er is meer samenwerking tussen dierentuinen dan een EEP. Zo zijn er ook zogenaamde TAGs. Dit is een afkorting van 'Taxon Advisory Group'. Een TAG is dus niet voor één bepaalde diersoort zoals een EEP, maar voor diergroepen zoals bijvoorbeeld de ooievaarachtigen, flamingo's en kleine

roofdieren. Via een TAG wordt allerl ei informatie over die diergroep uitgewisseld tussen dierentuinen. Je kunt hierbij denken aan adviezen voor huisvesting, voeding en verzorging. Bovendien wordt het doen van onderzoek en het uitwisselen van onderzoeksresultaten gestimu leerd. Op basis van die kennis kan een TAG besluiten of het verantwoord is bepaalde diersoorten in dierentuinen te houden en fokprogramma's op te zetten. De invoer en uitwisseling van dieren verloopt dus via de coörd inatie van de TAG. Dierentuinen die lid zijn van de Europese organisatie van dierentuinen en aquaria (EAZA= European Association of Zoos and Aquaria) zijn verpli cht met een TAG mee te doen en de adviezen op te volgen. Het beheer van een TAG is in handen van een voorzitter, die meestal werkzaam is in een

dierentuin en heeft veel kennis en ervaring met de betreffende diergroep.

of Cathy King voorzitter van de TAG van flamingo's wilde worden en onderzoek in andere dierentuinen wilde gaan stimuleren.

Cathy King Cathy King, werkzaam bij de afdeling Levende Have van Blijdorp is voorzitter van de TAG van ooievaarachtigen en flamingo's. Voordat Cathy naar Blijdorp kwam, had zij in de Verenigde Staten al de nodige ervaring opgedaan met flamingo's. Omdat het destijds met flamingo's in Europese dierentuinen niet goed ging, is Cathy zo'n 10 jaar geleden begonnen met het opzetten van een onderzoeksprogramma voor flamingo's. Eén van de problemen met het houden van flamingo's in dierentuinen betrof de voortplanting. Op dat moment wist men eigenlijk nog niet zoveel over het voortplantingsgedrag van flamingo's. Zijn flamingo's monogaam? Aan welke eisen moet het verblijf voldoen om een geslaagde paring, broed periode én opfok te hebben? Om een antwoord te vinden op al die vragen was het dus noodzakelijk het gedrag van de flamingo's in Blijdorp gedurende een lange tijd te observeren . De observaties worden voornamelijk gedaan door studenten en rondleiders van Blijdorp. In de loop der jaren is zo een schat van informatie beschikbaar gekomen. Mede op basis daarvan is gevraagd

Flamingo-onderzoek U kunt zich voorstellen dat het niet makkelijk is flamingo's in dierentuinen uit elkaar te houden. Ook tussen mannetjes en vrouwtjes zijn nauwelijks verschilien.Vandaar dat alle dieren in bijvoorbeeld Blijdorp een gekleurde ring met een individuele cijfer- of lettercode hebben gekregen, zodat ze ook van afstand te herkennen zijn. Er is door Cathy een inventarisatie gemaakt van de Europese dierentuinpopulatie van flamingo's. Daaruit bleek dat veel dierentuinen en vogelparken deze prachtige dieren houden. De meeste hebben echter niet al te grote (minder dan 20 dieren) en vee lal gemengde groepen (verscheidene soorten flamingo's bij elkaar). De dieren zijn vaak niet gesexed, dat wil zeggen dat het geslacht van de dieren niet is bepaald. Men weet dus niet goed wat de verhouding mannen en vrouwen is. In diverse tuinen waar grotere groepen flamingo's worden gehouden zijn geregeld kuikens te bewonderen , in kleinere groepen zijn de broedresultaten over het algemeen slecht.

Hoe groter de flamingo-groep, des te groter dus het broedsucces. Uit de inventarisatie is gebleken dat voor een hogere kans op een succesvolle fok, een groep flamingo's uit minstens 40 dieren moet bestaan.

Onderzoek in Blijdorp In Blijdorp worden sinds het begin van de jaren '90 observaties van flamingo's gedaan. Er is inmiddels zo veel uur geobserveerd, dat nog niet eens alle data is verwerkt! De flam ingogroep in Blijdorp bestaat uit Europese flamingo's en Cubaanse flam ingo's en telt ongeveer 90 vogels. Het onderzoek in Blijdorp heeft aangetoond dat niet alleen de groepsgrootte maar ook verscheidene andere factoren van invloed zijn op het broedsucces. Een belangrijke factor is het al dan niet geleewiekt zijn van de vogels. Net als in veel andere tuinen, zijn in Blijdorp de dieren geleewiekt (een deel van de vleugel wordt door een dierenarts geamputeerd ) zodat ze niet weg kunnen vliegen. Tijdens de paring moet het mannetje op de rug van het vrouwtje springen en al balancerend met zijn vleugels zijn werk doen. Voor een geleewiekte man is dat een hele toer en alleen behendige, atletische mannen zijn in staat om een geslaagde paring te maken. In de dierentuin van Basel, waar ook veel onderzoek wordt gedaan naar flamingo's, is een gedeelte van de groep niet geleewiekt. Zij blijken inderdaad meer kuikens groot te brengen en dus meer succes met paren te hebben. Overigens kunnen geleewiekte ooievaars hetzelfde probleem hebben. Een aanta l paartjes heeft dat opgelost door zittend te paren, maar dat hebben de flamingo 's nog niet bedacht.. ..

Soapserie? Na 10 jaar onderzoek kan er bijna een soapserie geschreven worden over de flamingo's waarin overspel, spanning en intriges een rol spelen. Het merendeel van de paren is monogaam, althans als de broedpoging het jaar ervoor succesvol is geweest. Een jong stel za l eerst een paar jaar droogoefenen. Er wordt wel geba ltst en een nest gebouwd, maar er wordt geen ei gelegd. Maar als het klikt tussen het stel zu llen zij ook het volgende broedseizoen elkaar weer het hof maken. Klikt het niet, dan gaa n ze op zoek naar een andere partner. De onderzoekers hebben echter wel het idee dat een mannetje dat een jong helpt opvoeden, niet altijd de vader is..... Op de flamingoweide blijken meestal dezelfde paren een ei te leggen. Het broed resu ltaat is hoger als ze jaarlijks dezelfde buren hebben en ze het goed met de buren kunnen vinden. In Blijdorp wordt de broedrust soms verstoord door een berucht Cubaans trio, de drie Musketiers genoemd. AI jaren maken zij de broedpoel onvei lig met hun favoriete spel: van je nestje pesten. Dat daar soms een ei de dupe van wordt, is helaas niet te voorkomen. Om het broedsucces te vergroten wordt een bevrucht ei van het ene paar wel eens aan een ander paar gegeven. Het eerste stel legt dan vaak een tweede ei wat uitgebroed wordt, terwijl de pleegouders het eerste ei uitbroeden. In Blijdorp is op deze manier zelfs een ei uitgebroed door twee mannelijke flamingo's die samen een nest hadden gebouwd. Het kuiken is vervolgens prima grootgebracht. Deze nestzorg van twee mannen heeft toch we l veel opzien gebaard. Inmiddels zi jn beide dieren gescheiden: één van de mannen leeft nu in Burgers' Zoo in Arn hem. De observaties in Blijdorp zijn met name gericht op het meer te weten te komen over het sociale gedrag van de flamingo's. Maar er worden soms ook andere dingen opge merkt. Zo bleek dat de flamingo's geregeld struikelden over de stenen in hun verblijf. Inmiddels zijn de stenen verwijderd en is het aantal va lpartijen duidelijk afgenomen. Overigens hebben flamingo's in dierentuinen weinig ziekten en zijn

ongelukken en ouderdom de belangrijkste doodsoorzaken.

In het wild Naast de observaties in dierentuinen leveren observaties van wilde flamingo's natuurlijk ook waardevolle informatie op. Wilde flamingo 's blijken het grootste deel va n de tijd met de poten in het water te staa n. In Blijdorp wil men daarom een groter deel van het verblijf onder water zetten om pootproblemen te voorkomen. Overigens blijkt dat flamingo's in het wild minder monogaam zijn dan in gevangenschap. Waarschijnlijk komt dit omdat een vogel in het w ild eenvoudigweg meer keuze heeft. Kortom, de flamingo 's in Blijdorp hebben het niet (of juist wel?) van een vreemde!

Toekomstplannen Er zijn ideeën voor een nieuw flamingoverblijf grenzend aan het Oceanium. Cathy zou graag een vliegkooi zien, zodat de dieren niet geleewiekt hoeven te worden. Bovendien is er de wens om geen 2 flam ingo-ondersoorten in één verbl ij f meer te houden. Blijdorp adviseert als voorzitter van de TAG immers aan andere dierentuinen géén gemengde groepen te houden . In Blijdorp worden de eieren van gemengde stellen overigens geraapt om te voorkomen dat er kruisingen tussen de beide soorten ontstaan. Kortom , ideeën en plannen genoeg voor een nieuw verblijf. Tekst: Alex Schouten en Angeline Peters Met dank aan: Cathy King (Di ergaarde Blijdorp)

Iji r affe, dier met een te korte nek!? I._L-- -

Ze lf sprak ik altijd over een giraf, maar volgens Anne Marie en Wolters woordenboek is dat fout! Het is zjiraf of zj iraffe. Overigens verbeterden mijn kleine neefjes en nichtjes miJ ook al: "Jos, het is geen giraf, je moet zjiraf zeggen!" . Het meervoud kan overigens zowel giraffen als giraffes zijn. Ons artikel gaat deze keer over de zjiraf(fe).

Naast die lange nek heeft de giraffe ook nog eens zeer lange poten , waarbij de voorpoten langer zijn dan de achterpoten. De rug loopt dan ook schu in af. Op de kop staan, afhankelij k van de ondersoort, twee tot vij f benige h'oorntjes, welke bedekt zijn met huid. Giraffen hebben brede lage hoeven en een staart met een kwast. De vijf ondersoorten verschi llen voorname lijk van elkaar door de huidtekening. In Blijdorp is de netgiraffe te zien. Giraffen zijn alles bi j elkaar genomen enorme giga nten. Mannetjes zijn 5,5 tot 6 meter lang en wegen 1000 tot 1500 kg. Vrouwtjes zijn kleiner, maar komen toch nog tot een lengte van 4 tot 5 meter en een gewicht van 500 tot 800 kg. Ook de jonge giraffe mag er al zijn. Als hij geboren wordt na een draagtijd van ruim 14 maanden is hij al 1.70 tot 1.90 meter lang en weegt de 'kleine baby' al zo'n 50 tot 65 kg! Giraffen zijn , net als bijvoorbeeld ol ifanten en beren, telgangers. Dit wi l zeggen dat zij tijdens het lopen de linker poten tegelijk naar voren of naar achteren zetten en de rechter poten steeds het tegenovergestelde hiervan laten bewegen. Heel af en toe, en dan ook meestal maar kortdurend, gaan ze wel eens over in galop. In dat geval gaan de achterbenen tegelijk naar voren om voor de voorbene n uit te komen, waarna de voorbenen weer naar voren gaan.

Giraffenhistorie Momenteel bestaat de familie van giraffe-achtigen nog maar uit twee geslachten met elk één soort, te weten de okapi 's en de giraffen. Beide leven in Afrika. Vroeger waren er veel meer geslach ten en waren ze ook meer over de wereld verspre id . Zo'n 25 miljoen jaar ge leden zijn waarschijnlijk de ee rste girafacht igen ontstaan, afstammend van hoefdieren met een hertachtig gebit. Mogelijk gebeu rd e dit niet in Afrika, maar in Europa en Azië! Zo leefde er in de ijstij d in Griekenland het 'Hellasdier' en in Zuid-Az ië het 'Sivad ier', een grote girafachtige met een korte hals en een plat gewei (zie afbeelding). Overigens dacht niet iedereen zo over de afstamming van de giraffe. De oude

Arabieren meenden dat de giraffe het product was van een kruising tussen een panter en een kameel!

Te korte nek Giraffen zijn eigen lijk vreemde dieren om te zien: een kleine gerekte kop (met een sma lle snuit en een zeer beweeglijke bovenlip, uitstekend over de onderlip) op een zeer lange nek. Net als bij de mens bestaat de giraffenek uit zeven halswerve ls. Bij de giraffe zijn ze zo'n 40 cm lang! Door die lange nek zijn er speciale voorzieningen nodig om ervoor te zorgen dat er altijd voldoende bloed naar de hersenen kan stromen. Dit gebeurt via kleppen in de aderen, welke in staat zijn grote bloeddrukveranderingen op te vangen .

Giraffen zijn de enige hoefdieren die vrijwe l nooit grazen. Dit komt simpel omdat hun nek te kort is. Hun poten zijn zo lang dat de kop ni et bij de grond kan komen. Willen ze toch wat grazen of drinken dan moet de giraffe zijn voorpoten wijd spreiden en dit doen ze niet graag. In deze houding zijn ze immers veel kwetsbaarder ten opzichte van eventuele aanvallers. Behoudens de mens heeft de giraffe in Afrika overigens maar weinig vijanden. Alleen de leeuw probeert nog wel eens een giraffe te vangen. Meestal betreft dit een solitaire giraffe en lang niet altijd lukt zo'n aanval. Giraffen kunnen namelijk hard lopen (50 km/uur) en een trap van zijn poten kan voor de leeuw dode lijk zijn. Giraffen zijn dus geen grazers, maar bladeters. Op de steppes waar ze leven

hebben ze een sterke voorkeur voor bladeren, knoppen en bast van de schermacacia's. Vaak foerageren ze in. groepjes tussen de bomen. Om de bladeren van de boom te kunnen krijgen is hun beweeglijke, 50 cm lange tong een zeer geschikt gereedschap. Plantaardige voeding is moeilijk te verteren. Om dit toch voor elkaar te krijgen werkt de giraffe zijn eten vrijwel ongekauwd naar binnen. Hierna, wanneer het even rustig is, gaat hij het eten, dat ondertussen in de maag al wat voorverteerd is, rustig herkauwen. Daarbij maken zijn kaken zijwaartse bewegingen zodat het voedsel tussen de kiezen als tussen molenstenen wordt fijngemalen. Daarnaast heeft de giraffe ook nog eens een heel lang darmkanaal om het voedsel optimaal te kunnen verwerken. In de groepjes waarin ze leven gaat het er meestal gemoedelijk aan toe hoewel

Volgens de verzorgers zijn giraffen 'lekker ongecompliceerd', geen onderlinge ruzies, geen grote gevaren voor de verzorgers en dat terwijl het toch sterke dieren zijn. Daarnaast zijn het vooral hele leuke dieren om te verzorgen. En ook voor ons zijn het leuke dieren die we bij elk bezoek aan Blijdorp wel even opzoeken.

er in zo'n groep een bepaalde rangorde is. Als daarover strijd ontstaat komt er een gevecht tussen de twee elkaar concurrerende dieren. Tijdens zo'n gevecht dat dan wel in 'slow motion' lijkt te worden uitgevoerd slaan ze met hun nekken, waarbij de bovenkant van de kop met de hoorntjes de tegenstander raakt. Om beurten delen ze een klap uit totdat één van twee zich gewonnen geeft. De verliezer blijft hierna overigens in alle rust in de groep leven.

Giraffen in Blijdorp Voor Blijdorp zijn giraffen belangrijke dieren. Naast het feit dat ze velen zullen aanspreken, zijn ze al lang in Blijdorp en vormen ze bovendien het logo van de tuin. Zeker al zo'n dertig jaar zijn in Blijdorp netgiraffen te bekijken. Op dit moment zijn het er vijf. De grootste van het stel is Mark. Hij is zo'n zeventien jaar geleden in Blijdorp geboren. De jongste is Hank. Hij werd geboren op 9 juni 2000 en is al weer de 49-ste giraffe die in Blijdorp geboren is. Zijn moeder Tipsy is, net als Josike, afkomstig uit een Tsjechische dierentuin. Beide dames zijn even oud, ongeveer twaalf jaar. Nummer vijf is Patricia. Zij is in 1998 overgekomen vanuit Artis.

Hoewel Mark in Blijdorp is geboren, heeft hij daar niet zijn hele leven gewoond. Als jonge giraffe is hij naar de dierentuin van Duisburg verhuisd en pas een paar jaar geleden, toen de Blijdorpse hengst Como was overleden, is hij weer naar Rotterdam teruggekomen. De toekomst van Hank is nog wat onzeker, maar waarschijnlijk zal hij op de leeftijd van één tot anderha lf jaar uit Blijdorp weg gaan. Om inteelt te voorkome n zou anders zijn moeder weg moeten en dat is niet de bedoeling. Ondertussen doet Hank het goed. Hij is zelfs al een keer ontsnapt van zijn weide. Kort nadat de verzorgers de touwen rond de weide hadden verwijderd, bracht Hank een bezoek aan de dwergnijlpaarden , op het aangrenzende perk. Waarschijnlijk is hij daar zelf heftig van geschrokken en sindsdien blijft hij braaf binnen de grenzen van zijn eigen ve rblijf. Als voeding krijgt de Blijdorpse giraffe een afwisselend menu met onder andere appel, peen, paardenbrokken, grasbrokken en bladetersvoer. Daarnaast worden er regelmatig takken opgehangen en zijn er buizen in het verblijf opgehangen met een dwarsstuk eronder waar brokken in worden gestopt. Zo hebben de dieren wat te doen. Als er een jonge giraffe is, hoeft het menu

Tekst: Jos en Anne Marie Nijkamp Hosman afbeelding afkomstig uit Grzimek, dierenenceclopedie Met dank aan Gerard van der Ploeg, verzorger Diergaarde Blijdorp. niet te worden aangepast, hooguit de hoeveelheid. Naast het kalf kan ook de moeder wel wat extra energie gebruiken, want zij zal haar jong zo'n twee jaar zogen! 's Avonds brengen de verzorgers de dieren naar de stal. Mark staat apart. De dames zijn overigens op stal altijd wat onrustiger dan Mark. Hij is op stal zo rustig dat hij, zonder verdoofd te hoeven worden zelfs zijn hoeven laat kappen. De meiden hebben daarvoor absoluut een lichte verdoving nodig. Overigens gebeurt deze ingreep tegenwoordig, net als bij de olifanten, in een crush. Als een giraffe volledig verdoofd moet worden is dat een heel werk. Er moet een stal van strobalen worden gebouwd in de eigenlijke stal zodat de dieren zich niet kunnen bezeren als ze door de verdoving omvallen . Gelukkig is de verdovingstechniek zo verbeterd dat het niet meer nodig is de hele hals plus kop van het verdoofde dier omhoog te houden (erg zwaar werk). Nog prettiger is echter het feit dat de giraffen zelden ziek zijn.

9!doocatenkantoor mr

De London Zoo is weer terug!

1<. CXuijer

Het is algemeen bekend dat de London Zoo in een diep dal heeft gezeten. Er werden diersoorten afgestoten en de tuin was aan modernisering toe. Om een lang verhaal kort te houden, de Zoo is gered. Maar hoe verloopt het herstel?

Qespecitlliseerd in a.tl.: 91rbeidsrecht utrtlfrecht %milierecht 91illeoliel 124 Ie CRollerdtJm· Iele/aan 010486 65 44

$.:#.

tfoOJV

f!l)U4PW'rI/

ASSURANTIE-ADVISEURS

• alle verzekeringen • pensioenen • hypotheken • Noordsingel 208 - 210 • 3032 BM Rotterdam tel.: 0104658577 • fax: 0104664545

I

~~!~e~ ~~f!~!.!'· • Dagtochten • Personeelsreizen • Excursies

• Bruiloften • Schoolreizen • Meerdaagse reizen

0181 331 222 Rijksstraatweg 36 - Hellevoetsluis - Fax 0181 312 368

,.I..

nVar.:lid

Er is om te begin nen definitief afgerekend met de verzameldrift Zo is bijvoorbeeld het aantal hoefdieren drastisch verminderd. Het aantal hoefdiersoorten is beperkt tot: giraffen, bongo's, Arabische oryxen, baardzwijnen, Arabische gazellen, pecari's, okapi's en het nodige vee op de ki nderboerderij. Verder wordt er veel aandacht besteed aan bedreigde diersoorten. Vooral met de natuur in eigen land is men goed bezig. Zo heeft de rode eekhoorn bij zijn voortbestaan in het Verenigd koninkrijk hulp gehad van de Zoo. Dit geldt ook voor verschillende insectensoorten. De Zoo heeft voor de thema's leven en milieu een groot educatief centrum ingericht. De apencollectie bevat François langoeren en bamboemaki's. Verderop in de tuin worden Aye-Ayes gehouden. Dit duidt op een hechte samenwerking met de Jersey-Zoo.

Ook aan de verbli jven wordt gewerkt In het kleinzoogdierenhuis zijn veel kle ine verblijven doorgetrokken ten gunste van de bewoners die meer bewegingsvrijheid genieten. De vroegere verzamelrots voor bergdieren en beren is nu aangepast voor hoelmannen en lippenberen. Persoonlijk zie ik liever dat de oude verbli jven worden afgebroken en opnieuw opgebouwd. De apenverblijven zijn nog steeds te klein. Er is ook veel te veel gaas. De presentatie van primaten behoeft reorganisatie. Ik vertrouw er echter op dat dit gaat gebeuren. Tenslotte w il ik de slangen liefhebbers nog melden dat in het reptielenhuis taipans en tijgerslangen zijn te bewonderen. Dat zijn uiterst giftige slangen waa r Steve Irw in met schijn baar groot gemak mee om gaat. Tekst: Theo van der Ham

Giften voor de actie "Help mee aan onze nieuwe trots: de Oceanium-vogelrots" (tot en met half april 2000) Bijdragen van fl. 10,-: Bijl, Eenhuizen en Gijsen.

Tussen fl. 10,- en fl. 25,-: Lammers en van Wijngaarden.

Bijdragen van fl. 25,-: Vd Ham, Harmsen-de Haan, vd Houwen, Klok, Macrander, Mietjens, Mooiman, Ouwens, Stichting Jeugdspeelpark, Verbeek, v Vuure en v Wees.

Tussen fl. 25,- en fl. 50,-: Maronier.

Bijdragen van fl. 50,-: Coster-Oan iëls, de Jonge, v Pelt en Reijntjes.

Tussen fl. 50,- en fl. 100,-: Schiphorst en Weber.

Bijdragen van fI. 100,-: Amorison, Bralkee, Oroppert-Stout, v Erk, v Lent en Mystiek.

En verder:

Breda fl. 155,- : Verdubbeling gift Hr vd Steenhoven door IO-plan VSB Fonds fl. 300,: Verdubbeling gift Heer Oegeling door IO-plan VSB Fonds fl. 250,- : Hille, Rotterdam fl. 370,- : N.N. fl. 430,- : Opbrengst POT in de Vrienden-winkel fl. 400,- : Giften Lezingen als volgt -Moerkapelle 75,-; -Rhoon 50,-; -Hei- en Boeicop 25, -; Benthuizen 100,-; -Vlaardingen 50,-; -Rijsoord 45,- en -Oen Hoorn 55,-

fl. 4.190,- : OPBRENGST SPONSORLOTERIJ Bovendien de eerste bijdragen voor ons nieuwe OKAPI-project: fl. 25,- van Biesheuvel; fl. 50,- van Peters; fl. 65 ,- van van Loenen en fl. 100,- van Bosch-Jonker.

fl. 8.000,- : Oe heer en mevr. Van der Loo,

ALLE GEVERS -OOK DE VELE ANONIEME- WEER HARTELIJK DANK! A. Bos, Penningmeester.

Draag uw steentje bij laan een .oiJdere wei!

*ieuws uit andere dierentuinen Dierenpark Amersfoort Er wordt hard gewerkt in Dierenpark Amersfoort. De Arena is inmiddels gereed. De volgende stap in de stad der oudheid is de afronding van 'de kashba'. De kashba was in de oudheid een vesting. Rondom en in deze vesting leefden sprinkhanen, varanen, hagedissen, vleermuizen en nog veel meer. Daarnaast vinden nieuwe dieren als krokodillen en bavianen een onderkomen in de Stad der Oudheid . Er zijn in de afgelopen periode allerlei nieuwe dieren gearriveerd. In januari arriveerden 2 gevlekte hyena's. Dit is het begin van een nieuwe fokgroep in Europa. In juni kwam daar een vrouwtje bij uit Gambia. Tijdens het EAZA congres in 1999 is besloten dat Dierenpark Amersfoort het stamboek gaat coördineren van de drie soorten hyena's: de gevlekte hyena, de gestreepte hyena en de bruine hyena. Een andere nieuwe bewoner in Amersfoort is de mestkever. De dieren maken deel uit van de Stad der Oudheid. Over de soort is weinig bekend, aangezien alleen London Zoo en een Duitse tuin het insect huisvesten . De dieren krijgen een verblijf in een tempeltje van Luxor. In het oude Egypte waren de dieren heilig. Daarom passen ze goed in de brede opzet: de relatie tussen mens en dier. De scarabee of heilige pillendraaier is in Egypte het symbool van het zichzelf creëren, omdat men dacht dat de kevers spontaan uit mestballen ontstonden. De dieren in Amersfoort komen uit Zuid Afrika en doen zich tegoed aan olifanten- en zebramest. Opmerkelijk is ook de komst van witte tijgers. Deze dieren zijn een bijzonder fenomeen in de dierenwereld en uiterst zeldzaam. De twee tijgers zijn de enige witte tijgers in de Benelux. Ze komen uit het Franse Zooparc Beauval. Ze hebben een witte vacht, grijsbruine strepen en blauwe ogen. Met de komst van de twee dieren wil het dierenpark laten zien, dat de mens wel een heel bijzondere invloed heeft op de evolutie van kleuren in het dierenrijk. Er wordt vaak

gedacht dat witte tijgers albino's zijn, maar dat is niet het geval. Ze hebben wel degelijk pigment. Daarnaast is de kleur van hun ogen blauwen niet rood, zoals bij albino's het geval is. Tenslotte zijn de verblijven voor bruine beren en kraagberen vernieuwd en verruimd. Zo kunnen de dieren nu genieten van een flinke waterpartij. De verblijven zijn zo natuurlijk mogelijk ingericht, met veel mogelijkheden om te spelen. De beren worden van de bezoekers gescheiden door een dikke glaswand.

Artis, Amsterdam Nieuw in Artis op het nieuwe deel van de tuin is het verblijf van de algazellen. Via het opgeknapte wisenten park kan men wandelen naar de Artiskloof en het nieuwe bergachtige algazeIlenverblijf. Als je onder het algazellenverblijf doorloopt hoor je het geraas van een waterval. Via een grot kom je bij een open gedeelte waar je aan de ene kant de vallei met algezeIlen inkijkt en aan de andere kant een zes meter hoge waterval ziet. De waterval bestaat uit drie stromen. De totale breedte is acht meter en per uur stort zich 1 miljoen liter water omlaag. Dit water is afkomstig uit de gracht naast Artis . Het water wordt gezuiverd door de nieuwe waterzuivering en gaat vervolgens naar de waterval. Op deze wijze hoeft geen drinkwater gebruikt te worden.

Burgers Zoo, Arnhem Na een jaar zoeken is het Burgers Zoo gelukt een onverwante mannelijke Rotschildtgirafhengst te vinden. Burgers is zeer succesvol met het fokken van deze ondersoort. Sinds 1974 zijn 87 Rotschildgiraffen geboren. Ze zijn over heel Europa verspreid. Het werd een probleem voor Arnhem om in het kader van het fokprogramma een onverwant mannetje te vinden. Uiteindelijk is het gelukt via de dierentuin van Leipzig. Het mannetje is geboren in maart 1999. Zeer bijzonder is de volgende gebeurtenis. In Artis zaten de vale gieren te

broeden op een ei. Na ongeveer vijftig dagen stopte het broeden en bovendien was het ei aangeprikt. Het ei is vervolgens overgebracht naar Arnhem en daar uitgebroed. Een broedend paar in Arnhem zat op een onbevrucht ei. Dit ei is vervangen door het net uitgekomen jong uit Artis en tot grote vreugde van de verzorgers geaccepteerd en grootgebracht.

Noorder Dierenpark, Emmen Voor het eerst in de geschiedenis van het NoorderDierenpark is een zonneral geboren (foto). De vogel dankt zijn naam aan zijn opvallend brede prachtig getekende vleugels. Als hij die spreidt lijkt het alsof de zon gaat stralen ... Het komt niet vaak voor dat deze prachtige vogels in dierentuinen jongen krijgen. Het moet goed klikken wil een partje tot broeden komen. Vader en moeder zorgen samen voor hun jong. Het jong haalt zijn eten, insecten en visjes uit de snavel van zijn ouders. De zonneral komt voor in Zuid-Amerika in bosgebieden met stroompjes en beken . In Emmen is de zonneral te zien in AmeriCasa . De zeven citroen haaien hebben een nieuw bassin. Het verhuizen van haaien is geen eenvoudige zaak. Toen de haaien in het nieuwe bassin zwommen, kregen ze een vlekkerige verkleuring van de huid rond de vinnen, een teken van stress. Gelukkig waren de vlekken na enkele dagen verdwenen .

Ouwehands Dierenpark, Rhenen In het park arriveerde een nieuwe Amurtijger, het vrouwtje Solo uit de Engelse Zoo in Benham. Op dit moment huisvest het tijgerbos vijf tijgers. Deze gesteriliseerde tijger komt voor de gezelligheid naar Ouwehand. Ze kan het mannetje gezelschap houden, wanneer het andere vrouwtje apart zit in verband met zwangerschap of het hebben van welpen.

Nieuw in Ouwehands zijn de kiangs. Kiangs zijn halfezels, die voorkomen op de hoogvlakten van Tibet. Ze krijgen een eigen steppe, naast de ooievaars en tegenover de leeuwen. Dit gebied komt vrij omdat de zebra's een verblijf zullen gaan delen met giraffen en impala's. Veel aandacht in de pers was er voor de nieuwe verblijven voor orang oetans en ijsberen. Het ijsberenverblijf heeft een oppervlakte van 2500 m2 en bestaat uit een zanderige toendra, 'ijzige rotsen ' en veel water. De indeling is gebaseerd op de ervaringen met beren in het beren bos. Bijzonder is dat de bezoeker de ijsberen onder water kan zien zwemmen. Men kan dan neus aan neus staan met een ijsbeer. Het verblijf van de orang oetans is uitgebreid met ' bomen' van wel twaalf meter hoog. Met behulp van touwen kunnen de orangs van boom naar boom klimmen . De bezoekers kunnen hier gewoon onder door lopen. Op 12 oktober is in het orangverblijf een groep van 12 Java apen losgelaten. De dieren zijn afkomstig van de stichting MP, het opvangcentrum voor (verwaarloosde) apen. Ouwehands was op zoek naar een groep apen die samen met de mensapen in het nieuwe verblijf konden leven. Stichting MP bood een oplossing. Tekst: Gerhard Tijssen en Marcel Kreuger

Agenda 12 november 2000 11.00 uur : Lezing Melitta van Bracht - De botanische inrichting van Blijdorp Biotopen

11 maart 2001 11 .00 uur. Lezing Fred Rueb - De vogels van Bass Rock

10 december 2000 11.00 uur. Lezing Louwerens-jan Nederlof Het insecta rium in Blijdorp

14 januari 2001 11.00 uur. Nieuwjaarslezing Blijdorp-directeur Ton Dorresteyn

11 februari 2001 11.00 uur. Lezing Simone de Vries - Het fokprogramma voor de Europese hamster (de korenwolf)

NB. De lezingen worden gehouden in het Eauditorium van het O cea nium (bij het Caraïbisch Café). De lezingen duren ongeveer een uur, inclusief de beantwoording van eventuele vragen. Vrienden hebben op de genoemde data op ve rtoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar gratis toegang tot de Diergaarde.

Gezocht-aangeboden Aangeboden: Volledige jaargangen van het tijdschrift 'D ieren' van januari 1984 tot en met april 1991. H. Schriel, Zwijndrecht, tel. 078-6125484.

Ik ben een verzamelaar van speldj es, pins en alles wat hiervan gemaakt is. Bel mij of stuur het naar mij op: Arie vl d Berg, Wilgenstraat 2,2691 TX 's-Cravenzand e. Tel: 0174-419155 . Email: [email protected] H eeft u ee n bijzondere dierenverzameling en zoekt u die ene ansichtkaart? Heeft u spulletjes die u wel wilt af staan? U kunt in Vriendennieuws een kleine advertentie plaatsen. Er zijn wel een

paar spelregels. Het gevraagdelaangebodene moet kort worden geformuleerd . U dient naam en telefoonnummer te vermelden. Het contact is rechtstreeks, de redactie heeft geen bemiddelende rol. Wij behouden ons het recht voor om - bijvoorbeeld vanwege plaatsgebrek- advertenties niet of later te plaatsen. U kunt uw mededelingen opsturen naar: Redactie Vrienden nieuws M. Kreuger Coudsesingel 235d 3031 EL Rotterdam

Schepenstraat 6d . Rotterdam' Telefoon

0104665452