Inhoudsopgave 1.0 Aanleiding ................................................................................................................................................ 2 1.1 Doelstelling notitie.............................................................................................................................. 2 1.2 De rol van de gemeente................................................................................................................... 2 1.3 Visie college ............................................................................................................................................ 3 1.4 Preventiebeleid; voorkomen dat (problematische) schulden ontstaan.............. 3 1.4.1 Voorkomen van schulden door Minimabeleid................................................................. 3 1.4.2 Tijdig signaleren van schulden zodat deze, voordat zij problematisch worden, aangepakt kunnen worden................................................................................................. 3 1.4.3 Voorlichting......................................................................................................................................... 4 1.5 Actief crisisbeleid; voorkomen dat het tot een ontruiming c.q. afsluiting komt..................................................................................................................................................................... 5 2.0 Hoe is schuldhulpverlening in de gemeente Montferland geregeld? .................... 5 2.1 Welke producten levert de Stadsbank Oost Nederland? .............................................. 5 3.0 Het juridische kader (bijzondere bijstand voor schulden) ......................................... 8 3.1 Hoofdregel: geen bijstand voor schulden ............................................................................. 8 3.1.1 Bijzondere bijstand in de vorm van borgtocht (artikel 49 sub a WWB)......... 8 3.1.2 Bijzondere bijstand om zeer dringende redenen ......................................................... 8 3.2 Wat zegt de beleidsnotitie bijzondere bijstand over schulden? .............................. 9 4.0 Het financiële kader ........................................................................................................................... 9 5.0 De procedures...................................................................................................................................... 10 5.1 De standaard procedure ................................................................................................................ 10 5.2 De procedure bij een dreigende ontruiming van de woning.................................... 10 5.3 De procedure bij dreigende afsluiting van gas, licht en water............................... 10 5.3.1 De procedure van het minnelijke traject van Nuon .................................................. 10 5.4 De crisisintake van de Stadsbank in geval van het minnelijk Nuon traject.... 11 5.5 De laatste poging om huisuitzetting of afsluiting te voorkomen.......................... 11 5.6 Betalingen aan derden.................................................................................................................... 11 6.0 Rapportage ............................................................................................................................................ 12 Bijlage 1: formulier voor het treffen van een aflossingsregeling met de Nuon.... 13 Bijlage 2: toelichting producten Stadsbank ............................................................................... 14
1.0 Aanleiding Als gevolg van de verslechterende economische situatie en het Rijksbeleid (lastenverzwaring voor de burgers als gevolg van bezuinigingen van het Rijk) komen steeds meer mensen financieel in de problemen. Uit gegevens van de Stadsbank Oost Nederland blijkt dat in het afgelopen jaar het aantal aanvragen voor schuldhulpverlening met zo’n 20% is gestegen! Met name personen met een minimum inkomen (o.a. bijstand) komen als gevolg van hun inkomensituatie als eerste in de problemen bij lastenverzwaringen. Ook inwoners van de gemeente Montferland ontkomen niet aan deze landelijke trend. De afgelopen maanden is een stijging van (dreigende) afsluitingen van gas-licht-water en woningontruimingen waarneembaar. Hiernaast bleek uit recente casuïstiek dat in de voormalige gemeenten Didam en Bergh wisselend werd omgegaan met dreigende afsluitingen en ontruimingen. In deze notitie zal het beleid van de gemeente Montferland inzake schuldhulpverlening worden weergegeven. 1.1 Doelstelling notitie Doelstelling van deze notitie is het college “handvatten” te geven over hoe omgegaan dient te worden met schuldenproblematiek van inwoners uit de gemeente Montferland. In deze notitie zal verder aandacht worden besteed aan de producten van- en de samenwerking met Stadsbank Oost Nederland en het wel of niet inzetten van bijzondere bijstand als er sprake is van afsluiting en/of ontruiming. 1.2 De rol van de gemeente Vanuit de algemene zorgplicht voor haar inwoners heeft de gemeente een rol in het schuldhulpverleningsbeleid. Ofschoon de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) nog niet is ingevoerd, heeft deze wet een duidelijke link met schuldhulpverlening. In deze wet wordt de gemeente verantwoordelijk gemaakt voor het ondersteuning van burgers die niet in staat zijn om op eigen kracht deel te nemen aan de samenleving. Het hebben van (problematisch) schulden heeft zeer grote gevolgen voor het kunnen participeren in de samenleving. “Actief” deelnemen aan de samenleving zonder bijvoorbeeld huisvesting of financiële middelen is moeilijk, zo niet onmogelijk. Met een integraal schuldhulpverleningsbeleid (preventie, begeleiding, het voorkomen van ontruiming/afsluiting) kan de gemeente een bijdrage leveren aan het kunnen blijven participeren van inwoners die anders mogelijkerwijs a.g.v hun schuldenproblematiek “uitgesloten” zouden worden. Hiernaast is een goed schuldhulpverleningsbeleid (preventie, begeleiding, het voorkomen van ontruiming/afsluiting) in het bijzonder voor de afdeling Sociale Zaken erg belangrijk. Ten eerste omdat bijstandsgerechtigden relatief vaak (40%1) klant zijn van de schuldhulpverleninginstanties als o.a. de Stadsbank. Bij schulden van bijstandsgerechtigden ligt het accent op schulden die te maken hebben met maandelijkse woonlasten (huur- en energieschulden). Vaak ontstaan deze achterstanden als gevolg van de vervanging van duurzame gebruiksgoederen zoals koelkast, wasmachine etc.. Landelijk cijfer uit handreiking “Integrale schuldhulpverlening” van Stimulansz (september 2004). 1
2
Ten tweede omdat het hebben van problematische schulden door uitkeringsgerechtigden grote gevolgen hebben voor arbeidsmarkttoeleiding. Als bij een reïntegratietraject de schuldenproblematiek niet gelijktijdig wordt aangepakt bestaat er een zeer grote kans dat het reïntegratietraject mislukt. Het ontbreken van een toekomstig gunstiger financieel perspectief gecombineerd met de dagelijkse (psychische) druk van de (problematische) schuldensituatie werkt zeer belemmerend voor het reïntegratietraject. 1.3 Visie college Het kwijtraken van een woning als gevolg van een ontruiming dan wel het afgesloten worden van gas, licht of water heeft grote gevolgen voor een individu of gezin. Het college wilt voorkomen dat mensen op grond van financiële problemen uit hun woning worden gezet of dat hen voorzieningen als gas,water en licht worden onthouden. Het college zal dan ook in samenwerking met de Stadsbank Oost Nederland proberen te voorkomen dat dit gebeurt. Dit gebeurt op twee manieren: 1) preventiebeleid: voorkomen dat (problematische) schulden ontstaan. 2) actief crisisbeleid: dreigende huisuitzetting en afsluiting van gas-lichtwater proberen te voorkomen. Ondanks het actieve beleid neemt het college de verantwoordelijkheid van de “klant” niet over. Laatste is en blijft verantwoordelijk voor zijn of haar handelen. Indien de schuldenaar niet- of onvoldoende mee werkt aan het oplossen van zijn of haar probleem wordt de “hulpverlening” beëindigd. 1.4 Preventiebeleid; voorkomen dat (problematische) schulden ontstaan. Het college hecht veel waarde aan preventie. Preventie kan op drie manieren plaatsvinden: 1) voorkomen van schulden door een gedegen Minimabeleid 2) tijdig signaleren van schulden zodat deze, voordat zij problematisch worden, aangepakt kunnen worden 3) voorlichting 1.4.1 Voorkomen van schulden door Minimabeleid De gemeente Montferland kent een uitgebreid minimabeleid waaronder: een collectief extra aanvullende ziektekostenverzekering, kwijtschelding gemeentelijke belastingen, een reductieregeling als tegemoetkoming in de kosten van maatschappelijk verkeer (bijvoorbeeld lidmaatschap van een (sport)vereniging) en een ruimhartig bijzonder bijstandsbeleid. In het bijzondere bijstandsbeleid kunnen aan minima (tot 115% van het sociaal minimum) bijzondere bijstand “om niet” worden verstrekt voor huishoudelijke apparatuur (wasmachine, koelkast, kookapparatuur en televisie). Minima (zonder vermogen) in de gemeente Montferland hoeven derhalve niet meteen een “dure” lening af te sluiten indien huishoudelijke apparatuur kapot gaat. 1.4.2 Tijdig signaleren van schulden zodat deze, voordat zij problematisch worden, aangepakt kunnen worden. De Stadsbank Oost Nederland hecht net zoals het college erg aan preventie. Hoe eerder bijvoorbeeld huurschulden worden gesignaleerd hoe eerder er in overleg
3
met belanghebbende(n) actie kan worden ondernomen. Op dit moment zijn er gesprekken gaande tussen de Stadsbank Oost Nederland, de afdeling Sociale Zaken en woningbouwcorporatie Bergh en Laris Wonen. De uiteindelijk doelstelling van deze gesprekken is om verschillende procedureafspraken om te zetten in een convenant. Op deze wijze ontstaan, binnen de gemeente Montferland, eenduidige afspraken hoe omgegaan wordt met huurschulden. Goede afspraken, tijdig signaleren en actie ondernemen voorkomen uithuiszettingen. Uiteraard blijft de schuldenaren zelf verantwoordelijk. Indien de schuldenaar niet of onvoldoende mee wenst te werken aan een oplossing eindigt de dienstverlening en volgt waarschijnlijk uithuiszetting. 1.4.3 Voorlichting De Stadsbank Oost Nederland biedt een uitgebreid preventieprogramma m.b.t. voorlichting. Hierbij kan gedacht worden aan de volgende activiteiten: Voorlichting geven inzake het productaanbod van de Stadsbank Oost Nederland aan professionele maatschappelijke organisaties (bijvoorbeeld: maatschappelijk werk, thuiszorg, consulenten van sociale dienst) Doel: De professionals bekend maken met het aanbod van de Stadsbank waarbij tevens aangegeven wordt wat de aanleidingen kunnen zijn waardoor hun doelgroep mogelijk in de schulden kunnen raken. Hierdoor kunnen ze gerichter en tijdiger doorverwijzen hetgeen als resultaat heeft dat mensen die in de schulden dreigen te komen het afbreukrisico beperkt kan worden. Voorlichting geven aan cliënten van bovenstaande organisaties inzake “anders omgaan met geld” ter voorkoming van schulden. Voorlichting geven aan diaconiën Steeds vaker blijkt dat de vrijwilligers binnen kerkgemeenten steeds vaker worden geconfronteerd met vragen die verband houden met schulden. Een voorlichting over de mogelijkheden die er zijn m.b.t. schuldhulpverlening kan leiden tot betere en sneller verwijzen naar de Stadsbank ter voorkoming van problematische schuldensituaties. Gastlessen op middelbare scholen voor de leerlingen tijdens Economieles waarbij aandacht wordt besteed aan “anders omgaan met geld” , de valkuilen en verborgen verleiders die op de loer liggen bij de jeugd waardoor ze in de schulden zouden kunnen raken als ze 18 jaar of ouder zijn. Doel: Bewustwording op de leeftijd vanaf 12 jaar moet voorkómen dat ze bepaalde gedragingen gaan ontwikkelen die zouden kunnen leiden tot problemen met geld. Thema-ouderavonden voor ouders van leerlingen van middelbare scholen over “Jongeren en geld” Doel: ouders weten vaak niet welke verborgen verleiders en valkuilen er zijn waardoor hun kinderen in de financiële problemen zouden kunnen komen. Preventiegesprekken voor de inwoners van de gemeente die daar behoefte aan hebben. 4
Deze gesprekken zijn budgetadviesgesprekken maar kunnen ook adviesgesprekken zijn in een breder verband. Denk bijvoorbeeld aan mensen die werkloos of arbeidsongeschikt dreigen te raken en door minder inkomsten maar dezelfde lasten houden, in de financiële problemen. Ook kan algemeen advies krijgen over anders omgaan met geld ter voorkoming van schulden. Schrijven van artikelen over “anders omgaan met geld” in het Montferland Journaal. Uiteindelijke doel is zoveel mogelijk bewoners bereiken ten einde schulden te voorkomen. 1.5 Actief crisisbeleid; voorkomen dat het tot een ontruiming c.q. afsluiting komt. Dit beleid wordt uiteengezet in papagraaf 2. 2.0 Hoe is schuldhulpverlening in de gemeente Montferland geregeld? De gemeente Montferland heeft geen “eigen” afdeling schuldhulpverlening maar participeert in een gemeenschappelijke regeling met de Stadsbank Oost Nederland. De dienstverlening van de afdeling inzake schuldenproblematiek beperkt zich in principe tot het constateren van financiële problemen bij klanten (o.a. uitkeringsgerechtigden) en het doorverwijzen naar de Stadsbank. Hiernaast komt het voor dat niet-klanten met schulden zich, in plaats van bij de Stadsbank, melden bij de afdeling Sociale Zaken. Ook zij worden doorverwezen naar de Stadsbank. De hulpverlening van de Stadsbank aan inwoners vindt in principe plaats op locatie. Nadat een inwoner uit de gemeente Montferland zich telefonisch heeft gemeld bij de Stadsbank wordt, afhankelijk van de woonplaats van betrokkene, een afspraak gemaakt op het gemeentehuis, locatie Didam of ‘s-Heerenberg. 2.1 Welke producten levert de Stadsbank Oost Nederland? De Stadsbank levert aan de inwoners van de gemeente Montferland o.a. de volgende producten: - leningen - budgetbeheer - schuldhulpverlening: 1) reguliere intake: - het minnelijke traject - het WSNP traject 2) crisis intake: - het minnelijke traject - het WSNP traject - Meerderjarigenbewind en bewindsvoering WSNP Deze zullen achtereenvolgens worden uitgewerkt. Leningen De Stadsbank mag aan personen met een inkomen tot 130 % van het minimum loon een lening verstrekken. Een lening kan afgesloten worden voor zowel de aflossing van kleine schulden als voor de aanschaf van bijvoorbeeld een nieuw bed of de vervanging van de vloerbedekking. Het door de Stadsbank gehanteerde rentebedrag is lager dan gebruikelijk is in de commerciële
5
dienstverlening2 (bijvoorbeeld Comfort Card, Wehkamp, Frisia financiering en reguliere banken). Budgetbeheer Mensen die te maken krijgen met een (plotselinge) inkomensachteruitgang komen vaak financieel in de problemen omdat de uitgaven de inkomsten overstijgen. De Stadsbank bestudeert de financiële huishouding van elke klant, adviseert over bestedingspatroon en bezuinigingsmogelijkheden en beheert soms zelfs het volledige budget van de klant. Doelstelling van budgetbeheer is de klant te leren omgaan met de financiële middelen die hem feitelijk ter beschikking staan. Vaak wordt budgetbeheer als verplichting opgelegd bij een schuldhulpverleningstraject. Schuldhulpverleningstrajecten Indien personen veel schuld(en) hebben en er sprake is van een problematische schuldensituatie (schuld niet af te lossen in 36 maanden),kent de schuldhulpverlening twee trajecten: - het minnelijke traject - het WSNP traject Schuldhulpverlening vindt altijd op een integrale wijze plaats. Zowel de schulden worden in kaart gebracht als de oorzaak van het ontstaan van de schulden. Als belanghebbende niet, of niet voldoende, meewerkt aan het aanpakken van de oorzaak van hun schulden wordt het schuldhulpverleningstraject stopgezet. Hiernaast wordt de schuldenaar verplicht gemotiveerd mee te werken aan een verbeteren van zijn/haar inkomenssituatie. Dit kan bijvoorbeeld door meer uren te gaan werken of een baan te zoeken met een hoger inkomen. De afdeling Sociale Zaken kan door middel van reïntegratietrajecten hierin een rol spelen. Het minnelijke traject De Stadsbank tracht zonder tussenkomst van de rechtbank op grond van afspraken met schuldeisers te komen tot een (gedeeltelijke) aflossing van de schulden binnen 36 maanden. Het animo van de schuldeiser om aan een dergelijke minnelijke regeling mee te werken kan afnemen naarmate de schuld hoger is. Bovendien is het van belang dat ALLE aangeschreven schuldeisers akkoord gaan met de voorgestelde afbetalingen. Als schuldeisers niet mee willen werken aan het minnelijke traject of als de schuldenaar niets kan aflossen rest het WSNP traject. Het WSNP traject WSNP staat voor Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen. De kantonrechter buigt zich over de oorzaak van de schulden en beoordeelt of de schuldenaar de uit schuldsanering voortvloeiende verplichtingen na zal kunnen komen. De schuldeisers zijn verplicht de gedane voorstellen ter aflossing van de schulden te accepteren. Vervolgens benoemt de rechtbank een bewindvoerder (beëdigd budgetbeheerder) die de gemaakte afspraken omtrent maandelijkse afbetalingen van schulden uitvoert en er op toeziet dat de klant geen nieuwe schulden maakt. Onverantwoord koopgedrag, strafrechterlijke schulden of fraude kunnen redenen zijn om het schuld saneringstraject onmiddellijk te stoppen. Na 3 jaar tot 5 jaar is de schuldenaar schuldenvrij.
2
Het rentetarief is 0,2% lager dan de laagste debetrente van de reguliere banken. 6
De crisisintake Het minnelijke-/ WSNP traject kan voorafgegaan worden door een reguliere of een crisisintake. Bij het reguliere traject meldt belanghebbende zich tijdig. D.w.z. voordat er sprake is van een dreigende woningontruiming c.q. afsluiting van gas,licht of water. Bij een crisisintake is er sprake van een dreigende woningontruiming c.q. afsluiting van gas, licht en water. De Stadsbank Oost Nederland zal in een crisissituatie, op zeer korte termijn, contact opnemen met de schuldeiser en proberen om de dreigende huisuitzettingen of energieafsluiting te voorkomen. In veel zaken zal met deze dienst huisuitzetting of energieafsluiting op het laatste moment kunnen worden voorkomen. Feit blijft wel dat schuldenaren “lange” tijd voordat een huisuitzetting of energieafsluiting plaats vindt, vaak diverse keren, op de hoogte zijn gebracht van hun schuldensituatie (brieven schuldeiser(s), contacten met deurwaarders). Indien de crisisintakemedewerk(st)er huisuitzetting of energieafsluiting niet meer kan of wil voorkomen heeft het college nog een “laatste” mogelijkheid om d.m.v. bijzondere bijstand huisuitzetting of energieafsluiting te verhinderen. Meerderjarigenbewind en bewindsvoering WSNP Bij bewindvoering wordt de Stadsbank door de rechtbank aangewezen als bewindvoerder. De Stadsbank ontvangt de middelen van betrokkene en ziet hiernaast toe op een adequate besteding van deze middelen. De bewindvoerder controleert of de belanghebbende zich houdt aan de binnen de wettelijke schuldregeling geldende regels en rapporteert hierover aan de rechtbank. In principe betaalt de Rechtbank (of indien mogelijk de klant) de kosten van bewindvoering. 2.2 De financiering De gemeente Montferland heeft zoals gemeld geen eigen afdeling Schuldhulpverlening maar participeert in een gemeenschappelijke regeling met de Stadsbank Oost Nederland. De gemeente betaalt de Stadsbank voor de geleverde producten. Een nadere produkttoelichting is opgenomen in bijlage 2.
7
3.0 Het juridische kader (bijzondere bijstand voor schulden) 3.1 Hoofdregel: geen bijstand voor schulden De wetgever is duidelijk over het verstrekken van bijstand voor schulden. In principe wordt er geen bijstand verleend ter gedeeltelijke of volledige aflossing van een schuldenlast (artikel 13, eerste lid onderdeel f WWB). De reden die de wetgever hiervoor geeft, is dat de overheid via de WWB iedere burger de zekerheid van toereikende middelen om in het noodzakelijke te voorzien biedt. Schulden, uitzonderingen daargelaten, ontstaan dus niet uit een gebrek aan het noodzakelijke, doch uit de wijze van besteding van middelen. De wetgeving kent twee mogelijkheden waaronder het college alsnog kan besluiten bijzondere bijstand voor schulden te verstrekken (artikel 49 WWB). Bijzondere bijstand voor schulden kan verstrekt worden in geval dat: 1) bijzondere bijstand wordt verleend in de vorm van borgtocht indien het verzoek van de belanghebbende tot verlening van een saneringskrediet is afgewezen vanwege diens beperkte mogelijkheden tot terugbetaling en de borgtocht noodzakelijk is om de krediettransactie alsnog doorgang te doen vinden (artikel 49 sub a WWB). 2) daartoe zeer dringende redenen bestaan en een borgstelling voor een saneringskrediet geen uitkomst biedt of zich zeer dringende redenen voordoen die een afwijking van de gegeven hoofdregel rechtvaardigen is ter beoordeling aan het college (artikel 49 sub b WWB). 3.1.1 Bijzondere bijstand in de vorm van borgtocht (artikel 49 sub a WWB) Het komt voor dat de Stadsbank niet tot de verstrekking van een saneringskrediet overgaat omdat het inkomen van de schuldenaar voor hen te weinig zekerheid biedt. M.a.w. de Stadsbank verwacht dat de schuldenaar niet aan zijn aflossingsverplichting kan voldoen. Het college heeft, als zij van mening is dat schuldsanering noodzakelijk en urgent is en het voortbestaan van de schuld het bestaan van betrokkene bedreigt, de mogelijkheid borg te staan voor een saneringskrediet. 3.1.2 Bijzondere bijstand om zeer dringende redenen Het college kan als borgstelling voor een saneringskrediet geen uitkomst biedt en zich zeer dringende redenen (artikel 49 sub b WWB) voordoen bijzondere bijstand verstrekken voor schulden. Volgens jurisprudentie kan het bestaan van een grote schuldenlast niet worden aangemerkt als een zeer dringende reden. Zelfs in geval van beslaglegging wordt de beslagvrije voet voldoende geacht om in de noodzakelijk bestaanskosten te voorzien. Indien het college besluit bijzondere bijstand te verstrekken voor schulden zal dat veelal op basis van artikel 49 WWB sub b plaatsvinden. Als het college van oordeel is, dat in het concrete geval bijstand bijstandsverlening voor schulden geboden is, heeft het college de mogelijkheid om bijzondere bijstand “om niet” dan wel in de vorm van een geldlening of borgtocht te verstrekken.
8
3.2 Wat zegt de beleidsnotitie bijzondere bijstand over schulden? Op 17 maart 2005 heeft de gemeenteraad van de gemeente Montferland de beleidsnotitie bijzondere bijstand vastgelegd. In deze notitie wordt aandacht besteed aan schulden. De raad heeft ingestemd met het beleid dat voor schulden enkel bijzondere bijstand verstrekt kan worden in de vorm van een lening. Conform deze notitie kan er dus geen bijstand “om niet” worden verstrekt voor schulden. 4.0 Het financiële kader Hoe meer leningen de gemeente Montferland verstrekt hoe groter het financiële risico dat zij loopt. Het is namelijk niet ondenkbaar dat veel schuldenaren hun lening niet kunnen aflossen. Met name in het geval van een minnelijke regeling of een WSNP traject dient de gemeente er rekening mee te houden dat leningen hoe dan ook "afgeboekt" moeten worden. Uit ervaring van de afdeling Sociale Zaken blijkt dat 80- 90% van de verstrekte leningen voor schulden niet inbaar zijn en derhalve “afgeboekt” worden. Hoe hoog de jaarlijkse verliespost door niet te innen leningen voor de gemeente is afhankelijk van het aantal en de hoogte van de verstrekte leningen.
9
5.0 De procedures 5.1 De standaard procedure Als de afdeling Sociale Zaken bij inwoners (klanten/ niet klanten) schulden constateert, worden ze doorverwezen naar de Stadsbank. Als ze hulp willen volgt een intakegesprek bij de Stadsbank en wordt bezien hoe de schuldensituatie opgelost kan worden (door een lening, schuldsanering, budgettering). Inwoners met acute schuldenproblematiek (bijvoorbeeld een dreigende huisuitzetting) worden in contact gebracht met de crisisintake van de Stadsbank zodat op zeer korte termijn actie kan worden ondernomen opdat de crisis kan worden afgewend (voorkomen van huisuitzetting, afsluiting van voorzieningen). Hierna start het schuldhulpverleningstraject dat tot een structurele oplossing van de schuldenproblematiek moet leiden. 5.2 De procedure bij een dreigende ontruiming van de woning Een aantal weken (2 tot 6 weken) voordat ontruiming van een woning van een schuldenaar plaats vindt wordt de gemeente door de deurwaarder in kennis gesteld van het voornemen tot ontruiming. Deze kennisgeving wordt doorgegeven aan de inkomensconsulent. Vervolgens zal deze de volgende stappen ondernemen: voor uitkeringsgerechtigden: er wordt (telefonisch en schriftelijk) contact opgenomen met de klant. De klant wordt doorverwezen naar de Stadsbank voor niet-uitkeringsgerechtigden: aanschrijving met het advies om met spoed contact op te nemen met de Stadsbank 5.3 De procedure bij dreigende afsluiting van gas, licht en water In principe is de procedure bij afsluiting van gas licht en water m.u.v. de tussenkomst van een deurwaarder, vergelijkbaar met de ontruiming van de woning. Schuldenaren worden doorverwezen naar de Stadsbank, zie paragraaf 5.2. Een uitzondering op deze procedure wordt gemaakt voor schulden bij de Nuon. Indien Nuon de enige schuldeiser is, kan via de gemeente Montferland met de Nuon een betalingsregeling worden getroffen. Voorwaarde voor de betalingsregeling is wel dat de energieschuld binnen maximaal 12 maanden kan worden afgelost met een minimale aflossing van € 50,- per maand. De gemeente speelt afgezien van de "bemiddeling" in principe geen rol in het aflossingstraject. De schuldenaar zal zelf het aflossingsbedrag moeten overmaken naar de Nuon. 5.3.1 De procedure van het minnelijke traject van Nuon De procedure van een minnelijke aflossing gaat als volgt: - De consulent/klantmanager neemt telefonisch contact op met Nuon en maakt gezamenlijk met de schuldena(a)ren en Nuon (zie voor contactpersonen bijlage 1) afspraken over het aflossingsbedrag en het aantal maanden dat de aflossing van de schulden gaat duren. - Hierna faxt de consulent/klantmanager, het in de bijlage 1 opgenomen standaardformulier naar Nuon (Faxnummer 072- 5145938).
10
5.4 De crisisintake van de Stadsbank in geval van het minnelijk Nuon traject Als de schuldenaar tijdig reageert op de door de afdeling verzonden brief en contact opneemt met de Stadsbank kan de schuldenaar worden opgenomen in een schuldhulpverleningstraject. Door de Stadsbank wordt dan onderzocht of huisuitzetting of afsluiting van gas, licht en water kan worden voorkomen. 5.5 De laatste poging om huisuitzetting of afsluiting te voorkomen Ofschoon de Stadsbank als een "voorliggende voorziening” wordt beschouwd kan het voorkomen dat de Stadsbank niets meer kan of wil doen. De inkomensconsulent zal in dit geval contact opnemen met de deurwaarder om alsnog te proberen huisuitzetting te voorkomen. De consulent zal de afweging maken om bijzondere bijstand in de vorm van een lening te verstrekken om ontruiming te voorkomen. De inkomensconsulent zal: 1) De mate van verantwoordelijkheid voor de "ontstane" situatie onderzoeken. Beoordeeld zal worden: - in hoeverre de betrokkene zelf verantwoordelijk is voor de ontstane schuldensituatie. - wat heeft betrokkene zelf geprobeerd om huisuitzetting of afsluiting te voorkomen; is reeds geprobeerd een aflossingsregeling te treffen? - is er sprake van een plotselinge niet te voorziene (onverwijtbare) inkomensdaling? 2) De omstandigheden van persoon of gezin onderzoeken. Beoordeeld zal moeten worden: - in hoeverre kunnen betrokkenen verantwoordelijk worden geacht voor hun handelen. - zijn er al andere hulpverleners betrokken bij deze persoon of dit gezin? - zijn er minderjarige kinderen waarvoor verantwoordelijkheid bestaat ? - leidt ontruiming of afsluiting tot dringende omstandigheden voor de persoon of gezin (situaties die levensbedreigend zijn). 5.6 Betalingen aan derden Sommige klanten vinden het prettig als de afdeling Sociale Zaken hun vaste lasten doorbetaald. Het college vindt dit niet wenselijk. De afdeling Sociale Zaken wordt op deze manier verantwoordelijk gemaakt voor het financiële reilen en zeilen van klanten die hierin hun eigen verantwoordelijkheid zouden moeten (leren) dragen. Het tegemoetkomen aan deze wens resulteert in een afhankelijkheidsrelatie die de zelfredzaamheid van de klant ondermijnt. Afgezien van het feit dat het overnemen van de verantwoordelijkheid voor betalingen niet overeenkomt met de doelstelling van de WWB, waar aan eigen verantwoordelijk een grote waarde wordt gehecht, betekent dit voor de afdeling extra werk en verantwoordelijkheid. Hiernaast hebben klanten de mogelijkheid om door middel van een automatische incasso via hun bank betalingen te verrichten. Er is dus geen reden waarom de afdeling Sociale Zaken deze betalingen over zou moeten nemen. Op de afdeling zijn automatische incasso formulieren aanwezig die op verzoek van de klant gezamenlijk ingevuld kunnen worden.
11
Het beleid is, dat er geen structurele derden betalingen worden verricht. In afwachting van budgettering (via de Stadsbank) kan de inkomensconsulent besluiten gedurende een "korte" tijd de vaste lasten door te betalen. In “extreme” gevallen biedt de beleidsnotie bijzondere bijstand het college de mogelijkheid de uitkering tijdelijk in zijn geheel in natura te verstrekken. 6.0 Rapportage Aangezien het verlenen van bijzondere bijstand alleen in geval van hoge uitzondering mogelijk is, worden aan de rapportage zware eisen gesteld. Onderstaande zaken moeten opgenomen worden in de rapportage: - de omvang van het totale schuldpakket moet inzichtelijk worden gemaakt; - de reden waarom en de wijze waarop de schulden zijn ontstaan; - de middelen (inkomen en vermogen) die belanghebbende bij het ontstaan van de schulden en daarna tot zijn beschikking heeft gehad; - de pogingen die belanghebbende zelf heeft ondernomen om uit zijn schuldensituatie te komen; - wat wordt er aan gedaan om het verder oplopen van bestaande schulden en het ontstaan van nieuwe schulden te voorkomen (bijvoorbeeld verplichting tot budgetbeheer opleggen)? - is er reeds eerder bijstand voor schulden verleend? - hoe wordt de bijzondere bijstand terugbetaald?
12
Bijlage 1: formulier voor het treffen van een aflossingsregeling met de Nuon Nuon Afspraak m.b.t. aflossing energieschuld (minnelijke traject) Gegevens schuldena(a)r(en) Naam Adres Woonplaats Klantnummer Contractnummer
Factuurnummer Factuurnummer
Standen Elektriciteit Gas Water
Afspraak (Minimum aflossing van 50,-- EURO per maand gedurende maximaal 12 maanden) Afspraak gemaakt met dhr./mevr. Maandbedrag aflossing Aantal maanden De schuldena(a)r(en) dienen zelf zorg te dragen dat zij naast hun maandelijkse energienota de schuld aflossen conform afspraak. Handtekening(en) schuldena(a)r(en)
Paraaf medewerk(st)er Sociale Zaken
Actie medewerk(st)er Sociale Zaken; - afspraak m.b.t. aflossing faxen naar 072-5145038 - originele afspraak + faxbewijs opbergen in dossier - copy meegeven aan schuldena(a)r(en)
13
Bijlage 2: toelichting producten Stadsbank Leningen De Stadsbank mag aan personen met een inkomen tot 130 % van het minimum loon (de hoogte is vastgelegd in de Wet Financiering Decentrale Overheden (Fido)) een lening verstrekken. Het rentebedrag is lager dan dat van reguliere kredietverstrekkers (0,2 % lager dan het laagste reguliere tarief). Budget beheer Na het aangaan van een budget beheerovereenkomst wordt op basis van een budgetplan de inkomsten en uitgaven van belanghebbende zodanig geordend dat deze in evenwicht zijn. Het budgetplan bestaat uit de periodieke betalingsopdrachten en daarnaast uit een aantal reserveringen gebaseerd op de lasten die de komende 12 maanden worden verwacht. De Stadsbank kent drie vormen van budgetbeheer(BBR): - Budget beheerrekening Basis Basispakket: Vaste lasten (huur, gas, licht,water en ziekenfonds) + 1 reservering - Budget beheerrekening Plus Basispakket + 2 extra reserveringen. - Budget beheerrekening Totaal: Totale pakket: Het complete budget wordt beheerd. Schuldregeling traject: Belanghebbende kan zich dagelijks tussen 9.00 – 13.00 uur melden bij de Stadsbank Oost Nederland. Hierna volgt een korte mondelinge/telefonische intake. Belanghebbende ontvangt een schriftelijke uitnodiging met datum en tijdstip voor de kennismaking/intake gesprek in het gemeentehuis te Montferland (‘s-Heerenberg of Didam). Het schuldregeling traject is opgedeeld in twee fases. Hierna volgt eventueel nog een fase 3: Nazorg Fase 1: Intake (1,5 uur) - Kennismaking (wie/wat is de Stadsbank Oost Nederland en wat kan en mag belanghebbende van de Stadsbank Oost Nederland verwachten en wat mag /kan de Stadsbank Oost Nederland van belanghebbende verwachten. - informeren - inventariseren (inventarisatie schulden en advies. Opstarten schuldhulpverlening traject - analyseren - Voorwaarden stellen (bijv actief opstellen richting arbeidsmarkt, voorliggende voorzieningen of kwijtschelding aanvragen etc.) - Voorwaarden creëren (BBR) - Voorlopig plan van aanpak - Psychosociale verwijzing - Maatschappelijk afbreukrisico opheffen
14
Vervolggesprek Intake 2 (1,5 uur) - terugkoppeling voorlopig plan van aanpak - invoeren gegevens in systeem tijdens gesprek - definitieve Plan van aanpak (ondertekening door belanghebbende) - budgetbeheer gaat lopen - Voorleggen aan functionarissen overleg (Stadsbank Oost Nederland, Gemeente en Algemeen Maatschappelijk werk) - fase duurt maximaal 3 maanden Fase 2: Schuldregeling Deze fase duurt 120 dagen - Overeenkomst schuldregeling - het 120 dagen traject conform NVVK (Nederlands Vereniging Voor Volkskrediet) overeenkomst. - Opvragen saldo bij schuldeisers - Schuldoverzicht aan belanghebbende (tekenen en retourneren) - Aanbod aan schuldeisers. Als de schuldeisers akkoord gaan met het voorstel van de Stadsbank Oost Nederland is het schuldbemiddelingtraject geslaagd. De aflossing van de schuld duurt 36 maanden. Jaarlijks vindt er een hercontrole plaats (wijziging in inkomen etc.) en wordt het vrij te laten bedrag en de aflossingscapaciteit opnieuw berekend. Hierna wordt het “nieuwe” aflosbedrag verstrekt aan de schuldeisers. Na 3 jaar aflossen, conform de aflossingscapaciteit, vindt de definitieve afrekening met de schuldeisers plaats. Belanghebbende heeft dan een “schone lei. Schuldsanering De schuld van belanghebbende wordt in overleg met de schuldeisers gesaneerd. Iedere schuldeiser accepteert een "schuldafkoopbedrag" en de Stadsbank verstrekt een saneringskrediet. Een saneringkrediet kan verstrekt wordt in twee gevallen: - In het geval dat het verstrekte krediet in een periode van 3 jaar (gezien de aflossingscapaciteit) volledig terug kan worden betaald. - In het (uiterste) geval dat er bij belanghebbende geen wijzigingen in het inkomen meer te verwachten zijn. Afwijzing schuldregeling: Indien niet met alle schuldeisers een regeling kan worden getroffen rest nog het wettelijk traject: Wet schuldsanering natuurlijke personen (WSNP). Hierbij bepaald de rechter het aflossingsbedrag. Belanghebbende heeft hiervoor een WSNP verklaring nodig. Deze wordt door de Stadsbank Oost Nederland afgegeven indien belanghebbende voldoet aan de voorwaarden (o.a. motivatie). De arrondissementsrechtbank wijst een bewindvoerder aan. Fase 3 (optioneel): Nazorg Indien noodzakelijk kan budgetbeheer doorlopen. Laatste gebeurt in overleg met de gemeente. Hierbij geldt als uitgangspunt de personen zo snel als mogelijk is weer zelfstandig zijn inkomen gaat beheren. Periodiek wordt in overleg met de gemeente bekeken of budgetbeheer kan worden gestopt.
15
De Stadsbank Oost Nederland start in maart 2006 met een budgetcoach deze moet de uitstroom van de budget beheer rekeningen bevorderen en derhalve cliënten adviseren en ondersteunen naar een reguliere bank. Meerderjarigenbewind en bewindsvoering WSNP Bij bewindvoering wordt de Stadsbank door de rechtbank aangewezen als bewindvoerder. De Stadsbank ontvangt de middelen van betrokkene en ziet hiernaast toe op een adequate besteding van deze middelen. De bewindvoerder controleert of de belanghebbende zich houdt aan de binnen de wettelijke schuldregeling geldende regels en rapporteert hierover aan de rechtbank. In principe betaalt de Rechtbank (of indien mogelijk de klant) de kosten van bewindvoering.
16
17
