Inhoud workshop
BONE workshop Voeding Leefstijladvies FRAX DEXAscan
• • • • • •
Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3
Voeding-Leefstijl • Calcium
calcium • 1 EH is:
– 1000-1200 mg/dag (=4-5 EH/dag) – Voeding of suppletie – Lactose intolerantie
• Vitamine D – 400-800IE/dag – Zonlicht of suppletie
• 1 EH is:
beker (magere) melk, schaaltje (halfvolle) yoghurt, plak (20+) kaas op je boterham. +/- 200mg calcium
• Overige voeding bevat +/- 250 mg calcium (groente, vlees, water etc.) • Dus: 2 bekers melk, 1 boterham met kaas en een schaaltje yoghurt….
• Bewegen – Gewichtsdragend (5 x per week 30 min)
• Stoppen met roken • Alcohol
Is 4EH zuivel (4x200mg)+250mg=1050mg • Lijstjes meegeven alleen, helpt niet.
– <2EH/dag
Aanpasbare risicofactoren!
calcium Calciumsupplementen zijn alleen geïndiceerd bij insufficiënte calciumintake of hypocalciëmie. Altijd voldoende calcium/vit D bij behandeling met botafbraakremmende medicatie! • 4 EH zuivel dan geen suppletie nodig • 2 EH zuivel dan suppletie van 500mg 1x per dag (kauwtablet of bruisgranulaat) • 0 EH zuivel per dag dan 1000mg per dag (of 2 x daags 500mg) LET op! Calciumsupplementen kunnen bijwerkingen geven • misselijkheid • opboeren • Obstipatie • Hypercalciëmie is contra-indicatie CBO richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie 2011
calcium • Lactose intolerant/overgevoelig – Voedingscentrum.nl – Supplementen – Soja? • Bewuste “melkmijders” – Zoeken naar alternatieve bronnen – Luisteren naar argumenten – Mager mag – Educatie over calcium
Vitamine D
Bronnen •
Calcium (+/-)
Vitamine D (+/-)
Melk (vol, halfvol, mager) 240mg
Zonlicht!!!
Calcium plus melk
400mg
Zalm
Kaas (30+)
205mg
Makreel, gerookt
(3.2mcg)
Yoghurt, kwark, vla
200mg
Tonijn, in blik, in water
(2.8mcg)
(10 mcg=400IE)
Karnemelk, chocolademelk165mg
Sardines, in blik, in olie
Optimel, biogardedrink
Glas volle melk
(0.2mcg)
Sinaasappelsap, met extra calcium
Boter op 1 boterham
(0.4mcg)
Vis uit blik (met micrograatjes)
Roomboter/boterham
Vleesvervangers (valess)
Levertraan
Groene groente
200mg
750mg
Dagelijkse blootstelling van: – hoofd, handen en onderarmen – 15 tot 30 minuten – tussen 12.00 en 15.00 uur in de zomer • Als meer huid blootgesteld wordt, is een kortere tijd nodig. Bij laagstaande zon is de aanmaak minder • 30 minuten in de zon op het strand de aanmaak 20.000 IE vitamine D • Niet verbranden!
•
700 - 800 IE/dag vit. D blijkt het fractuurrisico te verminderen
•
400 IE/dag vit. D is onvoldoende voor fractuurpreventie
•
Oraal vitamine D blijkt het risico op heupfracturen alleen te verminderen indien ook calcium als supplement wordt toegevoegd
(0.06mcg) (+/-30mcg)
150mg 400-800 IE/dag of 10-20mcg
Aanbevolen:1000–1200 g/dag
Bischoff-Ferrari HA et al. JAMA 2005; 293:2257-64 Boonen S et al. JEM 2007;92:1415-23
Gezondheidsraad
Bewegen • Regelmatig voldoende beweging ↓direct het risico op – Coronaire hartziekte, beroerte (CVA), diabetes mellitus type 2, depressie – Valincidenten bij ouderen – Osteoporose • Regelmatig voldoende beweging ↓indirect het risico op – Botdichtheid – Bloeddruk, cognitief functioneren, glucose-intolerantie • Wat is voldoende bewegen?
Evaluatie van de voedingsnormen voor vitamine D, 2012, Gezondheidsraad: Den Haag. Nationaal Kompas Volksgezondheid, versie 4.12, 13 juni 2013 © RIVM, Bilthoven
FRAX • 10 jaar risico op heup of ‘major osteoporotic’ fractuur (pols, wervel, bovenarm etc). • Gevalideerd meetinstrument, universeel • Risico communicatie met de patiënt • Shared discision making • Therapietrouw • Makkelijk/snel in te vullen Wat zijn beperkingen: • BMD boven sec osteoporose • Vallen • Wervelfracturen • Waarden
Oefenen
DEXA • Mogelijkheid om botdichtheid van trabeculair en corticaal skelet te bepalen. • L1-4 en li heup • Weinig belastend • Nauwelijks stralingsbelasting • Diagnose osteoporose is vooral gebaseerd op de WHO criteria op basis van BMD-metingen. • Er is echter meer dan BMD!!
Casus 1 • Vrouw van 61 jaar met mammacarcinoom verder blanco voorgeschiedenis • Recent switch van Tamoxifen 2.5 jaar naar Arimidex • Geen andere medicatie • Geen fracturen • Lage calciuminname 650mg/dag • Vitamine D 68nmol/l • Bewegen: Fietst graag/dagelijks. • Valrisico niet verhoogd • Moeder met heupfractuur • L:171cm G:85kg
VFA • • • •
RX: drempelwaarde behandelingsindicatie: 25% VFA: meer dan 40% hoogteverlies: behandelingsindicatie VFA: 25-40% hoogteverlies: röntgenfoto maken voor bevestiging Radiologen wordt geadviseerd te rapporteren volgens Genantmethode.
Op een rijtje • • • •
BMD: osteopenie Risicofactoren: AI, moeder heup# Risicofactoren aanpasbaar: lage calciuminname Behandeling:niet medicamenteus (leefstijladvies, calcium) • Follow up: 1 jaar
Casus 2 • • • • • • •
Vrouw van 54 jaar met mammacarcinoom Bekend met COPD Gold 2 Tamoxifen 2.5 jaar, start binnenkort met arimidex Calcium intake voldoende Vitamine D 38nmol/l Rookt Bewegen: 1x uur Gym/pw, 1x avond linedance. Regelmatig wandelen met haar hondje. • L:164cm G:66kg
Op een rijtje • • • • • •
VFA: T6 Wedge, graad 3. Nog diagnostiek doen? BMD: normale BMD Risicofactoren: AI, COPD Risicofactoren aanpasbaar: vitamine D deficiëntie, roken Behandeling: bisfosfonaten? Follow up?
Casus 3 • • • • •
Vrouw van 47 jaar Start met arimidex Laag lichaamsgewicht <60kg Polsfractuur 2010 Al jaren rugklachten, plots ontstaan (6-8 weken hevige pijn VAS 9 daarna chronische pijnklachten VAS 4) • Rookt 10 sig/dag
Nu jullie… • • • • • • •
VFA: niet gedaan ivm leeftijd BMD: osteopenie? Risicofactoren? Risicofactoren aanpasbaar? Aanvullende diagnostiek doen? Behandeling? Follow up?
