Van pionier tot professional
Inhoud
Professionalisering als kreet is niet veel meer dan Haarlemmerolie: een kwakzalversmiddel. Professionalisering als instrument om de groothandel op een
Voorwoord
1
hoger peil te brengen is een grote uitdaging, op alle terreinen.
1 Groei van de exportwaarde geen
2
Doen we het dan zo verkeerd? Niet echt, want anders zou Nederland nooit
garantie voor rendement 2 Creditmanagement: dienstverlening
zo’n toonaangevende positie hebben bereikt.
4
naar record 3 Markt en economie: focus op
We zien maatschappelijke veranderingen, die een nieuw type ondernemerschap
6
segmentering en management 4 Kwaliteit als prioriteit
Als groothandelaren ondervinden we echter dagelijks toenemende concurrentie.
vragen. Nieuwe technologieën en technieken schreeuwen om toepassingen. Inspelen op veranderingen is gelukkig altijd al een kerncompetentie van de groot-
8
handel geweest. Vroeger was dat pionieren, maar de sector is gegroeid tot een
5 Automatisering vergt meer inzet
10
volwassen branche. Daarom maakt het pionieren plaats voor professionaliseren.
6 Bedrijfschap opereert objectief
11
In alle opzichten…en wat ons betreft, ook in alle schakels.
12
Ben ter Haar, voorzitter
en neutraal 7 Bestuurlijke organisatie en bureauorganisatie
Bedrijfschap voor de Groothandel in Bloemkwekerijprodukten
Professionalise r ing .j
a
a
r
b
e
r
i
c
h
t
2
0
0
0
.
Voorwoord …het bedrijfschap biedt aangesloten bedrijven concrete diensten ter verhoging van de professionaliteit van de branche, de bedrijven en hun medewerkers… Dat staat in de missie van het bedrijfschap. Professionalisering is daarom de rode draad in dit
markt heeft veel kenmerken van de dag-
ding tussen kosten en (netto-)opbrengsten
jaarbericht 2000.
handel. Het primaire proces krijgt bij
hierbij belemmerend. Anderzijds onder-
levende producten logischerwijs de be-
kennen steeds meer groothandelsonderne-
Doelstelling van het verlenen van de
langrijkste prioriteit.
mingen de noodzaak van verdere profes-
diensten door het bedrijfschap is het le-
De groothandelaar heeft anno 2000 echter
sionalisering, die voor een gezonde
veren van een bijdrage aan een gezonde
ook andere attentiegebieden, die aandacht
ontwikkeling van de groothandel een
ontwikkeling van de groothandel in
van het management vragen. Zoals het
absolute voorwaarde is. Dagelijks brengen
bloemkwekerijproducten. Dat krijgt ge-
bewerkstelligen van duurzame relaties en
zij dat in de praktijk.
stalte door:
het realiseren van beleid voor de lange
Door bewuster creditmanagement, bor-
- verrijken van informatie;
termijn. Die uitdagingen zijn het gevolg
ging van kwaliteitszorg, met e-commerce
- stimuleren van ICT (Informatie &
van ontwikkelingen en processen in zijn
aan de slag te gaan en opleidingen te vol-
directe markt en omgeving, maar ook in
gen. Daarbij wordt er bovendien keihard
- professionaliseren van de kwaliteitszorg;
de maatschappij.
gewerkt, met een prachtig product en vaak
- kennisoverdracht en opleidingen;
Internationalisering, ketenverkorting en
een gezonde dosis humor en het vermo-
- beïnvloeden van regelgeving.
-samenwerking, schaalvergroting, nieuwe
gen om te relativeren. Zoals Fokke en
technologieën en vooral het personeels-
Sukke dat doen in de illustraties in dit
Van oudsher kenmerkt de groothandel in
management nodigen uit tot het ontwik-
jaarbericht.
bloemen en planten zich door kort-cycli-
kelen van nieuwe competenties en kwali-
sche activiteiten. Bij het uitgangsmateriaal
teiten.
Jan Willem Wessel, secretaris
speelt dit in mindere mate, maar ook deze
Enerzijds werkt een tegenvallende verhou-
Aalsmeer, maart 2001
Communicatie Technologie);
1
1
G roei van de exportwaarde Groei geen garantie voor rendement Het nieuwe millennium had voor de exporterende
miljoen) en Japan (+22% tot ƒ112 miljoen).
groothandel een vliegende start. Althans, geme-
De afhankelijkheid van de export naar
ten in waarde. Een toename met 10% bracht het
landen, die geen deel uitmaken van de
totaal op ƒ9,23 miljard. Die toename is evenwel
Europese Muntunie, is in 2000 gestegen
voor het overgrote deel toe te schrijven aan een
van 32% tot 35% van de exportwaarde.
hogere inkoopwaarde. De binnenlandse afzet
Groei van de export betekende in de bloe-
stabiliseerde wederom op circa ƒ1,1 miljard.
men- en plantengroothandel zeker geen garantie voor een beter rendement. De ho-
De exportstijging ligt bij de verschillende
gere inkoop is moeilijk door te berekenen.
De bijdrage van de bloemen- en planten-
productgroepen op hetzelfde niveau.
Marges stonden derhalve onder druk. De
groothandel aan het nationale overschot
De snijbloemenexport steeg met 10,5% tot
debiteurentermijn werd opgerekt. De
op de betalingsbalans ligt op 22%. In ver-
ƒ6,3 miljard. Aan pot- en tuinplanten ging
schaarste aan personeel vergrootte de
gelijking met het aandeel van 2% in de
vorig jaar voor ƒ2,6 miljard over de grens,
werkdruk en de kosten. Daarnaast stegen
totale Nederlandse export is dat veel.
een toename van 9,1%. Het uitgangsmate-
de kosten voor transport en verpakking.
De sector realiseert dat met zo’n 12.000
riaal, dat door buitenlandse producenten
Met name in de tweede helft van het jaar is
arbeidsplaatsen.
verder wordt opgekweekt, klom met 9,3%
het gemiddelde rendement in de groothan-
tot een jaartotaal van ƒ372 miljoen.
del teruggelopen tot een zorgwekkend laag niveau.
Groothandelaren zien perspectief
Ruimte in de vraag
Met als uitgangspunt de positie die Neder-
Gevoeligheid valuta land zich heeft verworven als draaischijf
Belangrijke stijgers in de exportomzet
2
binnen Europa waren het Verenigd Ko-
Op zich is het verheugend, dat er nog
van de internationale handel in bloemen
ninkrijk (+23% tot ƒ1,3 miljard), Italië
ruimte zit in de internationale vraag naar
en planten, zien groothandelaren nog
(+18% tot ƒ525 miljoen), Zweden (+16% tot
in Nederland verhandelde bloemen en
volop perspectief. Verfijning van logistieke
ƒ204 miljoen) en Rusland (+58% tot ƒ102
planten. Het Nederlandse importaandeel
diensten, toepassing van e-commerce en
miljoen). Buiten Europa trok de export
in de Europese Unie zit nog steeds in de
verbetering van de kwaliteit zijn speerpun-
naar de Verenigde Staten (+34% tot ƒ307
lift.
ten in hun strategie. Verder professionali-
sering is een hoeksteen en dient dat te zijn in alle schakels van de keten. Niettemin verwacht het bedrijfschap in 2001 een tempering van de groei van de export tot circa 5%. De export naar Duitsland is weliswaar in waarde weer licht positief, maar blijft nog ver achter bij de gemiddelde toename. Verder bepaalt de positie van de Euro tegenover het pond en de dollar een belangrijk deel van de exportpotentie. De (potentiële) afzetmogelijkheden in vooral Midden- en Oost-Europa worden nog te vaak belemmerd door hoge invoerrechten en inefficiënte (douane)afhandeling. Het wegnemen hiervan heeft voor het schap een hoge prioriteit.
3
2
C reditmanagement: Creditmanagement: dienstverlening naar record plichte melding van exportfacturen en betaling. De informatie wordt steeds vaker gebruikt bij de beslissing om aan klanten te leveren… en op welke voorwaarden. In 2000 steeg het aantal verstrekte debiteureninfo’s met 20% tot het record van 15.303. Zo’n 450 exporteurs maakten van deze dienstverlening gebruik. Kennelijk gaat de bloemen- en plantengroothandel steeds professioneler om met debiteurenmanagement. Dat is overigens ook nodig, want de neiging tot oprekking van de betalingstermijn werd sterker. De opkomst van het grootwinkelbedrijf als afzetsegment en de druk op de marges in In 2000 verstrekte het Bedrijfschap het record-
tie, de waarschuwingslijst binnenland,
de traditionele groothandel verkleinen die
aantal van 15.303 debiteureninfo’s aan expor-
incasso en opleidingen en met advies on-
termijn overigens niet. Extra alertheid is
teurs. Dit onderstreept, dat de branche bewuster
dersteunt het schap hierbij de groothandel.
derhalve noodzakelijk.
omgaat met kredietverlening. Een nieuwe workshop Creditmanagement werd positief ontvangen.
De kredietlimiet die het schap namens
Debiteureninfo voor export
Veel energie is gestoken in toepassing van nieuwe
4
NCM en Gerling Namur Kredietverzekering kan afgeven, werd verhoogd.
communicatietechnologie: de website Flowercredit
Debiteureninfo’s verstrekken de bij het
Het is een bewijs voor het vertrouwen in
wordt in 2001 geïntroduceerd.
schap aangesloten exporteurs gegevens
de deskundigheid en betrouwbaarheid van
over kredietwaardigheid van afnemers en
het bedrijfschap.
Creditmanagement verdient zich letterlijk
potentiële afnemers. Het schap kan de
terug. Met de diensten debiteureninforma-
info’s samenstellen op basis van de ver-
Waarschuwingslijst Binnenland De Waarschuwingslijst Binnenland van het schap informeert ruim 800 actieve groothandelaren in Nederland op hetzelfde moment over dubieuze debiteuren. E-mail wint aan populariteit. In 2000 ontvingen 150 groothandelaren de lijst op deze elektronische wijze, 25% meer dan het jaar ervoor. De lijst vermeldt afnemers die vorderingen niet hebben voldaan, betalingsregelingen niet hebben gehonoreerd of failliet zijn.
Incasso komt fouten en vergroot het zelfstandig
In 2000 werd over creditmanagement
Voor 132 exporteurs nam het Bedrijfschap
opereren door de exporteurs. De nieuwe
vaker advies ingewonnen bij het Bedrijf-
495 incassozaken in behandeling, bijna
website Flowercredit is in samenspraak
schap. De beschikbare deskundigheid en
honderd minder dan het jaar ervoor.
met groothandelaren ontwikkeld en komt
ervaring worden door steeds meer groot-
Hierdoor hebben exporteurs zo’n ƒ3,7
in 2001 op internet. Naast debiteureninfo’s
handelaren benut.
miljoen alsnog kunnen incasseren,
is via internet ook de Waarschuwingslijst
ƒ600.000 meer dan in 1999.
Binnenland beschikbaar. Gebruik van
Het Bedrijfschap verzorgde de aanmaning
internet vergemakkelijkt het up-to-date
richting 195 binnenlandse debiteuren, 28
houden van de debiteureninfo’s en de
meer dan in 1999. Net als in 1999 werd
waarschuwingslijst.
vorig jaar dankzij de tussenkomst van het schap ƒ550.000 toch nog geïnd.
Opleidingen en advies
Nieuwe technologie
Naast de training Debiteuren en Incasso werd in 2000 de workshop Credit-
In het verslagjaar trof het schap de voorbe-
management toegevoegd aan het oplei-
reidingen om aangesloten exporteurs via
dingsprogramma van het schap. Deze
internet de debiteureninfo’s op te laten
workshop werd goed ontvangen en wordt
vragen. Dit versnelt de procedure, voor-
in 2001 gecontinueerd. 5
3
M arkt en economie: Markt focus op segmentering en management Het bedrijfschap introduceerde in 2000 de
Resultaatmetingen
kwartaalmonitor, de actuele economische graad-
het eerste kwartaal 2001 ook per segment. Deze nuancering per bedrijfstype geeft
meter voor snijbloemen- en potplantenexpor-
Het Bedrijfsvergelijkend Onderzoek (BVO)
meer inzicht in de ontwikkelingen per
teurs. Bovenop de reguliere activiteiten is extra
is voor exporteurs van snijbloemen en
afzetkanaal en de verschuivingen hiertus-
aandacht besteed aan het management van zowel
potplanten omgebogen naar de kwartaal-
sen en biedt derhalve ook meer mogelijk-
het personeel als de relatie met de klant.
monitor. Deze actuelere graadmeter voor
heden bij te sturen. De exportstatistieken
het rendement voorziet in een grote
worden door 450 groothandelaren
behoefte dankzij de praktische en profes-
gebruikt.
sionele sturingsinformatie voor het
Uit onderzoek van de afdeling Markt &
management. Naast de individuele rappor-
Economie van het schap blijkt, dat de
tering voor de deelnemende bedrijven
Nederlandse groothandel zijn internatio-
worden de gemiddelde kwartaalresultaten
nale importpositie wederom heeft ver-
ook via GrootHandelsblad als referentie-
sterkt.
punt bekend gemaakt. In het verslagjaar is ook de basis gelegd
Management
voor de verdere segmentering van de
6
exportresultaten per bedrijf, per product-
Naast de verfijning van de kwantitatieve
groep en per afzetsegment. Qua segmen-
managementinformatie heeft het schap
tering onderscheidt het schap acht ver-
ook bijgedragen aan de verspreiding van
schillende klanttypes. Het gebruik hiervan
de kennis van managementtechnieken.
betekent voor de exporteurs een verfijning
Het seminar, dat het schap organiseerde
van de maandelijkse exportstatistieken,
over CRM (Customer Relationship
waarmee zij hun relatieve marktpositie
Management), bleek een eye-opener. De
kunnen bepalen. Voor de landen
verfijnde informatie van het schap over
Duitsland, Engeland en Frankrijk, ruim
ontwikkelingen in markten en segmenten
60% van de exportwaarde, kan dit vanaf
en de koppeling hiervan aan individuele
bedrijfsinformatie leggen een basis voor verbetering van de bedrijfsvoering. Toepassing van ICT (Informatie & Communicatie Technologie) en managementtechnieken als CRM is voor de branche een stap op weg naar professionalisering. Personeelsmanagement is hier onlosmake-
Hieraan werd door 629 cursisten deelge-
lijk mee verbonden. In 2000 begeleidde
nomen, minder dan het record van 750 in
het schap onderzoek naar alle aspecten
1999. De daling komt doordat het bij de
van het personeelsmanagement in de
toenemende werkdruk als gevolg van
sector. De aanbevelingen hieruit zijn op
personeelsschaarste, moeilijker is om tijd
verschillende manieren gecommuniceerd.
vrij te maken voor externe cursussen. De belangstelling voor in-companytrainingen
Opleiding en bemiddeling
steeg. Via 42 advertenties en 26 gesprekken
CRM en personeelsmanagement kregen
bemiddelde het schap bij het tot stand
een doorvertaling naar het opleidingspro-
brengen van samenwerking. Verder zijn
gramma van het bedrijfschap. Nieuwe
845 aanvragen voor handelsbemiddeling
cursussen, die in 2001 gestalte krijgen, zijn
verwerkt.
Account Management, Basiscursus Personeelsmanagement en de workshop ‘Voeren van functionerings- en beoordelingsgesprekken’. In 2000 bood het trainingsprogramma van het schap 21 specifiek op de branche gerichte opleidingen. 7
4
K waliteit als prioriteit Kwaliteit De belangstelling voor de erkenningsregeling
exportomzet. Doelstelling blijft om medio
hierbij een belangrijke intermediair. Het is
Florimark groeit. Doorvertaling naar verbete-
2005 zo’n 60% van de omzet te realiseren
immers ook hun belang, dat onder de
ring van de productkwaliteit en ketenlange
door Florimarkbedrijven: het garandeert
Florimarkvlag voldoende afzetvolume
erkenning stond in 2000 hoog op de agenda.
de juiste kwaliteit en maximale betrouw-
wordt gerealiseerd. Met de vaste kern
Aan de opleidingen op kwaliteitsgebied werd een
baarheid van geleverde producten en
groothandelaren in de werkgroep SISO-
cursus voor tuinplanten toegevoegd.
diensten.
Florimark, werden de tien benefits van Florimarkleveranciers op een rijtje gezet.
Na de vliegende start van de erkenningsre-
Intensiever communiceren
Ze vormen de basis voor extra promotie en communicatie. Onderdeel van de extra
geling in 1999 met 11 bedrijven, goed voor 14% van de omzet, klom het aantal
In 2000 is de aanzet gegeven om de com-
promotie was het bezoek tijdens de
Florimark-erkende groothandelaren in
municatie in 2001 te intensiveren. De
Internationale Bloemenvaktentoonstelling
2000 tot 24 en meer dan 20% van de
inmiddels erkende bedrijven vormen
van vakjournalisten aan een Florimarkexportbedrijf.
Product- en ketenkwaliteit Vanuit het keurmerk Florimark kunnen verbindingen worden gelegd naar productkwaliteit. Het weigeren van inferieure kwaliteit, als extra erecode, is een optie die wordt bestudeerd. Florimark kan verder aan waarde winnen, als het een keurmerk voor de hele keten wordt. Dit betekent, dat voorafgaande en achterliggende schakels ook worden gecertificeerd. Onder kwekers zijn hiertoe al stappen gezet. Dat verbetering van zowel product- als ketenkwaliteit nodig is, werd in 2000 te vaak aangetoond. Het draagvlak voor 8
kwaliteit groeit, maar inherent aan de daghandel krijgt het primaire proces nog vaak de eerste prioriteit.
9
5
www.bloemengroothandel.com
A utomatisering Automatisering vergt meer inzet
De internetsite van het schap (www.bloemengroothandel.com) trok in 2000 ruim 14.000 bezoekers die meer dan 80.000 pagina’s raadpleegden. Onder meer het softwarehandboek is elektronisch beschik-
Het stimuleren van ICT (Informatie &
waarmee het schap aansluiting op
baar en wordt door de leveranciers zelf
Communicatie Technologie) is één van de kern-
FlorEcom stimuleert, werd ook in 2000
geactualiseerd. Voor het creditmanage-
taken van het schap. Het krijgt gestalte door
noodgedwongen verlengd. De coulante
ment is een extra website in ontwikkeling.
bevordering van samenwerking en standaardi-
opstelling van het schap is nodig, omdat
Naast de verfijning per afzetkanaal wordt
satie, het verstrekken van informatie en sub-
de groothandel bij de toepassing van ICT
gewerkt aan de verbetering van de bestem-
sidies, opleidingen en trainingen.
ook op dit punt niet het slachtoffer mag
ming van producten op basis van VBN-
worden van de langere doorlooptijd die
codes. Een nauwkeuriger gebruik van
nodig blijkt om de nieuwe werkwijze bij
codes is evenwel een voorwaarde om deze
met name de veilingen goed ingevoerd te
informatie te kunnen gebruiken.
FlorEcom De fusie tussen EDIFlower en FlorEcom, die vanaf 1 januari 2001 onder vlag van FlorEcom opereren, draagt in de sector bij aan duidelijkheid. EDIFlower heeft in de bloemkwekerijsector de standaard gezet voor elektronisch berichtenverkeer en het netwerk Florinet. FlorEcom bevordert de toepassing van e-commerce. Het gezamenlijk optrekken vergroot de efficiency. In 2000 ging Florinet over op een volledig op internettechnologie geënt netwerk en een professionele provider. Dit vergroot de mogelijkheden voor koppeling naar het algemene internet en de bedrijfszekerheid. Het daadwerkelijk gebruik van ICT en e-commerce verloopt minder voorspoedig dan werd gehoopt. De subsidieregeling,
10
krijgen.
6
B edrijfschap opereert Bedrijfschap objectief en neutraal Het bedrijfschap ondersteunt professionalisering
overigens geen automatisme.
van de branche. Naast de verrijking van informatie, het stimuleren van kwaliteitszorg, ICT en opleidingen en gerichte aandacht voor het
niet veel uitmaakt, wie wat doet.
Hoofdbedrijfschap Agrarische Groothandel
management, voert het schap ook administratieve diensten uit.
uitgangspunten is, dat het voor de branche Het totale aanbod van diensten dient transparant en van voldoende kwaliteit te zijn en aan te sluiten op actuele
Voor het bedrijfschap en andere agrarische
behoeften.
schappen gaat het Hoofdbedrijfschap In 2000 stonden 3.638 ondernemingen bij
Agrarische Groothandel als overkoepeling
het Bedrijfschap ingeschreven, 107 meer
fungeren. Helaas is dit ook in 2000 niet
dan het jaar ervoor. Daarvan hebben er
officieel gestart. Het tempo van de afwik-
1.218 daadwerkelijk geëxporteerd, in 1999
keling van formele procedures in Den
waren dat er 1.296. De administratieve
Haag staat haaks op de door de politiek
dienstverlening loopt uiteen van registra-
geuite wens om slagvaardig tot reductie
tie van exportfacturen en betalingen tot
van de schappen te komen…
het verstrekken van Eurovignetten en de soms voor export noodzakelijke verklarin-
Afstemming
gen. Met privaatrechtelijke organisaties als de De aangesloten groothandelaren financie-
VGB is er een regelmatige afstemming
ren het bedrijfschap via een heffing, die in
over de verdeling van taken en activiteiten.
2000 op ƒ1,10 per ƒ1.000 inkoop net zo
De uitgangspunten staan daarbij vast. Zo
hoog lag als in 1999. Per geregistreerde
spant de VGB zich in voor de leden, het
groothandelsonderneming is het maxi-
bedrijfschap is er voor alle bedrijven.
mum ƒ40.000. Een deel van de heffing,
Dubbel werk moet worden voorkomen en
zo’n ƒ1,6 miljoen, diende ter ondersteu-
de behartiging van de belangen gebeurt in
ning van Bloemenbureau Holland. Dit is
overleg. De onderliggende filosofie bij de
11
7
B estuurlijke organisatie en bureauorganisatie Bestuurlijke De bestuursleden van het schap worden door representatieve organi-
Aangewezen door de FNV Bondgenoten:
saties van werkgevers en werknemers benoemd. Die organisaties
Bestuursleden:
Pl.vervangend bestuurslid:
hebben het publiekrechtelijke bedrijfschap in het leven geroepen.
mw. M.W. Destellirer-Hensen,
dhr. M. Siecker,
Verder hebben de ministeries van Landbouw, Natuurbeheer en
Uithoorn
Schermerhorn
Visserij en Economische Zaken waarnemers aangewezen.
mw. C. Bervoets, Capelle a/d IJssel
Bestuur
Ministeriële vertegenwoordigers
Eind 2000 was het bestuur als volgt samengesteld Aan het einde van de verslagperiode waren de volgende vertegenAangewezen door de Vereniging van Groothandelaren in
woordigers aangewezen door de bij de branche betrokken ministers:
Bloemkwekerijprodukten (VGB): Bestuursleden:
Pl.vervangende bestuursleden:
dhr. B.J.M. ter Haar, Katwijk aan Zee dhr. J. van den Bos,
Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij: Ministeriële vertegenwoordigers
vertegenwoordigers
Honselersdijk dhr. W.K. Heyl, Warmond
Pl.vervangende ministeriële
dhr. P. J. van den Oever,
dhr. ir. A. Wolthuis
—
Katwijk aan Zee
dhr. ir. P.T. Voskuil
—
dhr. G. van Leeuwen, ’s-Gravenzande dhr. A. Broere, Roelofarendsveen mw. E.J. de Jeu-Beukers, Amsterdam dhr. M. van Zijverden,
Vertegenwoordiger namens de Sociaal-Economische Raad: dhr. B. Wesselius
Aalsmeer dhr. E.J. Weitjens, Mijdrecht
dhr. J. Kwak, Aalsmeer
dhr. W.B.M. Wesseling, Rijsenhout
dhr. W.G. Wiesmeijer, Rijnsburg
Het Dagelijks bestuur bestond uit dhr. B.J.M. ter Haar, voorzitter mw. E.J. de Jeu-Beukers, 1e vice-voorzitter
Aangewezen door de Dienstenbond CNV en Industrie- en Voedingsbond CNV
mw. M.W. Destellirer-Hensen, 2e vice-voorzitter
(gezamenlijk):
12
Bestuurslid:
Pl.vervangend bestuurslid:
dhr. G.H. van Gaalen, Zoetermeer
dhr. G.B. Rijzinga, Hoofddorp
De secretaris was mr. drs. J.W. Wessel.
Bureauorganisatie Het uitvoerend apparaat van het bedrijfschap bestond in 2000 uit 30 medewerkers/sters van wie 15 in parttime dienstverband (15 FTE). In het verslagjaar is geen wijziging in het personeelsbestand opgetreden. Het ziekteverzuim bedroeg 2,3% (1999 2,2%). De meeste medewerkers/sters hebben in 2000 opleidingen en/of cursussen op hun vakgebied gevolgd. Het secretariaat is gevestigd in kantoor De Legakker Turfstekerstraat 63 in Aalsmeer Postbus 1012, 1430 BA Aalsmeer Tel: 0297-380090 Fax: 0297-380099 E-mail:
[email protected] Internet: www.bloemengroothandel.com
Colofon Concept, begeleiding en redactie Communicatie-Adviesbureau Hermen de Graaf, Kudelstaart Vormgeving Middelhoff en Bode, grafisch ontwerpers, Amstelveen Illustraties/fotografie Reid, Geleijnse & Van Tol Bloemenbureau Holland, Leiden Wilfried Overwater, De Kwakel Druk Cocu, Aalsmeer
