INHOUD: Blz.2 Blz.3 Blz.4 Blz.5 Blz.6 Blz.7 Blz.8 Blz.9 Blz.10 Blz.11 Blz.12 Blz.13 Blz.14 Blz.15 Blz.16 Blz.17 Blz.18 Blz.19 Blz. 20
Inleiding, Contributieverhoging, Website Wat is geweest, Open monumentendag Bomenwandeling voor inburgeraars Van Vaete tot Gasjeshoek Jeugdactiviteit Vervolg Jeugdactiviteit Vervolg Jeugdactiviteit Vervolg Jeugdactiviteit In memoriam Sjak Joosten Reactie Hannie Joosten, Nieuwe Media Vervolg Nieuwe Media, Scharrelkids Vervolg Scharrelkids Vervolg Scharrelkids, Cursus Klimaatgids Dagboek Adri Dagboek Adri Dagboek Adri Stichting Bomen over leven Nieuws van het MEC Vervolg nieuws MEC, Tot slot
1
OORLOPER Nieuwsblad IVN, afd. De Zeeuwse Delta 20e jaargang, nr. 38
Beste Mensen Hier is dan weer het najaars nummer van de Voorloper, het kostte wat moeite dit nummer vol te krijgen, maar het is weer gelukt, dankzij de inzendingen van een aantal leden! In de vorige Voorloper heb ik een oproep gedaan of iemand bereid is, het maken van de Voorloper over te nemen, helaas heeft niemand gereageerd, dat is erg jammer. Ik maak de Voorloper al 20 jaar en vind het nu tijd, dat iemand met mogelijk nieuwe ideeën en enthousiasme mijn taak gaat overnemen. Omdat het bestuur en ik graag zouden willen weten wat jullie van de Voorloper vinden, wil ik een enquête samenstellen, deze enquête zal binnenkort via de mail toegestuurd worden naar alle leden en donateurs, dus bij deze wil ik jullie alvast van harte uitnodigen deze enquête in te vullen en terug te sturen! Dineke Contributieverhoging In 2013 wordt de contributie iets verhoogd en zijn er enkele wijzigingen t.a.v. de cursus en excursie prijzen De bedragen voor het lidmaatschap worden als volgt: Contributie € 17,00 Huisgenoten en donateurs € 7,50 Cursusavond (incl. consumptie) € 5,00 korting leden € 1,00 Excursie € 3,50 korting leden € 1,00 Kinderen € 2,00 Website IVN/afd. Zeeuwse Delta De website is momenteel slecht bereikbaar. Voor het eind van dit jaar wordt een nieuwe website gebouwd door Dick Zwiep, hij heeft hiervoor een cursus gehad van het IVN. Voordeel van de nieuwe website is dat de site op een eenvoudiger manier bij te houden is. Dick zoekt daarom iemand die hem wil helpen bij het onderhoud van de website. Reacties s.v.p. sturen naar:
[email protected] 2
Wat is geweest: Cursus Natuurhistorisch landschap op de Bevelanden, 8 deelnemers. De fiets/vaartocht is helaas door gebrek aan belangstelling niet doorgegaan Cursus vlinders is helaas niet doorgegaan, er waren te weinig aanmeldingen. Cursus slakken, 11 deelnemers, was erg leuk. De nascholingscursus Brak water trok 17 deelnemers, afkomstig van Tholen, Schouwen Duiveland, Zeeuws Vlaanderen en de Bevelanden, een heel leuke enthousiaste groep.
OPEN MONUMENTENDAG 2012. 8 september was de open monumentendag, en ook het I.V.N. werkte daaraan mee. Jet en Paul verzorgden de bomenwandeling in Goes, en er was erg veel belangstelling voor. Er was in Goes veel te doen, en ook de kernen zetten hun beste beentje voor. In Kloetinge hadden Nel en Mieke een variant op de wandeling van Vaete tot Gasjeshoek bedacht: Een kortere wandeling, die niet tot Gasjeshoek voerde, maar via de Biegank van de Vaete terug naar de Vaete. Met het prachtige weer waren veel mensen op de been, die in Kloetinge nauwelijks konden kiezen. Of de sjezen blijven volgen tijdens het ringrijden, of de open tuin bezoeken, of de wandeling van Nel en Mieke. Deze wandeling werd twee maal gelopen, en iedere keer besloot een aantal mensen mee te gaan. De eerste groep strandde bij de Molen, waar een gezellig terras uitnodigde tot een pauze met lekkers om te eten en drinken. De tweede groep liep de wandeling uit. En wijzelf? Moe maar voldaan waren we aan het eind van de middag, toen we zowel de sjezen, de open tuin en onze eigen wandeling voltooid hadden. Mieke Renard en Nel v.d. Velden.
3
BOMENWANDELING voor inburgeraars. Al enkele jaren gidsen wij voor de stichting wAarde onze wandeling van Vaete tot Gasjeshoek. De stichting verzorgt voor mensen die zich in Nederland willen vestigen, en daartoe ook gerechtigd zijn, een zgn. inburgeringcursus. Onderdeel daarvan is het volgen van een excursie onder leiding van gidsen. De cursisten schrijven daarna een verslag over wat ze hebben geleerd. Omdat we al enkele malen onze wandeling hadden gegidst leek het de leiding en onszelf een goed idee eens wat anders voor de cursisten te doen. Daarop kwamen we tot een bomenwandeling, uitgebreid met de bomen rond de bibliotheek, en de haven met zijn boompjes en de solitair op de kop van de Kade. Op de afgesproken tijd kwamen van alle kanten mensen op ons af bij de Steenen brug, alleen… over de brug konden ze niet, want die werd opnieuw bestraat. Na enig geharrewar waren we compleet, en gereed om te starten. Hoe de mensen dit ervaren hebben blijkt uit een bloemlezing van de gemaakte verslagen. Houdt U vast. Op 9 oktober ik wandelen in Goes met twee oude vrouwen…… De vrouwen praatten over verschillende bomen in Zeeland Op de wandeling heb ik geleerd van een rivier met de naam kreekrest… Ik zag ook goud S., is goud, kleur is mooi. Ik zag a mooi boom, die heet Amberboom, in de herfst rood en anders groen. Ik zag verdrietige boom… Ginkoboom is heel mooie bladeren, is zelfde dan vlinders…. Wij hopen, dat de mensen er toch wat van opgestoken hebben, voor ons was het een heerlijke belevenis. Mieke Renard en Nel v.d. Velden. 4
VAN VAETE TOT GASJESHOEK. Wat doe je, als je een verjaardag op een bijzondere manier wilt vieren/ Dan huur je enkele gidsen van het I.V.N. om een excursie te verzorgen. 30 september werd Maaike 50 jaar, en omdat zij een sportieve familie- en kennissenkring heeft, nam ze contact het met I.VN. op met de vraag, of we ook voor particulieren (!). Natuurlijk. Ze had in de krant gelezen over de wandeling van Vaete tot Gasjeshoek, en dat leek haar leuk voor de familie. Ons ook. Bij een lekker zonnetje startten we, zoals gebruikelijk, bij de Vaete. Vragen te over van de deelnemers, waarom dit, waarom zo… en er volgde uitleg. Bij het eindpunt aangekomen hadden de zonen van Maaike gezorgd voor een lekker kopje koffie met een appelflap, en nadat we dat hadden genuttigd wandelden we weer rustig terug naar de kern van Kloetinge. Al met al een zeer geslaagde middag, dat vonden niet alleen de deelnemers maar ook de gidsen, Mieke Renard en Nel v.d. Velden.
5
Verslag van de jeugdexcursie op 12 september 2012 Speuren in het heden en het verleden. Op een mooie woensdagmiddag gingen we met 6 enthousiaste kinderen op zoek naar het landschap van vroeger. Een heleboel dingen zijn verdwenen, maar niet alles. En daar gaan we naar op zoek. In de buurt van de Bergweg tussen ‘s Heer Abtskerke en ’s Gravenpolder zijn een aantal landschapselementen van vroeger, die tot de verbeelding van de kinderen kunnen spreken. Eerst kijken we wat er in ieder geval vroeger niet geweest zal zijn. Het asfalt op de weg en het schapengaas is duidelijk van een latere datum. Dank zij het schapengaas komen we op het natuurlijk prikkeldraad van vroeger. Toen waren er namelijk ook schapen. De kinderen konden zich goed voorstellen dat je als schaap zomaar niet door een heg van meidoorn, hondsroos, braam en sleedoorn kon ontsnappen. De vruchten worden trouwens op kleur en soort verzameld in de eierdoos die we van te voren uit gedeeld hebben. En er wordt natuurlijk heerlijk gesnoept van de bramen. Al plukkend komen we bij de vliedberg, die we beklimmen. Als je er boven op staat kan je best ver kijken. Jannie vertelt over de vliedberg en het mottenkasteel. De kinderen hadden niet verwacht dat dit al zo’n oude berg zou zijn. Na de vliedberg steken we de watergang met een vlot over en lopen langs de akker verder. Vanaf hier kunnen we goed zien dat ’s Heer Abtskerke redelijk 6
hoog ligt en dat het logisch is dat mensen juist op die hogere plekken in het land gingen wonen. Later zien we goed dat de weilandjes erg ongelijk zijn, hollebollig. Femke vertelt over het afgraven van veen en het zout dat eruit gehaald werd. Via een bruggetje komen we weer in een andere wei. Daar is een grote veedrinkput. Die hadden ze vroeger nodig om de schapen te laten drinken. Er was geen waterleiding en het water in de slootjes was vaak brak. Na de limonade en de koek gaan de kinderen kijken welke diertjes erin de put leven. Met een visnetje wordt er van alles naar boven gevist. Staafwantsen, waterschorpioenen, bootsmannetjes, stekelbaarsjes, grote larves van libelles, larves van juffers, geelgerande waterkevers en nog veel meer. Iedereen enthousiast. En… ineens is het dan 4 uur en worden de kinderen opgehaald. Uit hun reacties naar de ouders merken we dat ze het heel leuk gevonden hebben. Op naar de volgende excursie! Herfstspeurtocht in het bos bij De Piet, 31 oktober Jannie, Femke en Jet
Herfstspeurtocht door het bos bij de Piet Op woensdagmiddag 31 oktober, hielden wij onze laatste kinderactiviteit van dit jaar. Een herfstspeurtocht door het bos bij de Piet voor kinderen tussen de 6 en 10 jaar. Samen met IVN-gids Jet Remijn, medebegeleider Wendy van Velsen, egel Jannie Verwei en konijn Femke Deelstra zijn de kinderen mee op speurtocht gegaan naar herfstbladeren, paddenstoelen, bodembeestjes, zaden en nog veel meer. Om 14.00 verzamelden we bij de parkeerplaats van Kanoa. Er hadden zich 5 kinderen opgegeven, maar er kwamen er nog 3 bij! Een leuk clubje kinderen van verschillende leeftijden. Toen we bijna wilde starten, zagen we dat de auto van egel Jannie een lekke achterband had. Tja, dat krijg je van die scherpe stekels… Als eerste begonnen we met het spinnenwebspel, waarbij we de kinderen een beetje leerden kennen. Door steeds een bol wol naar elkaar te gooien waarbij je de streng van de wol vasthield, ontstond er een groot web. En tegelijk moest je dan zeggen waar je aan dacht + dat wat degenen voor jou hadden gezegd. Een soort ‘ik ga op reis en neem mee’ spel. Het was best moeilijk om alles wat gezegd werd te onthouden en op te zeggen!! Regen, wind, wolken, paddenstoelen, enz. Zo ontstond er een groot web. 7
Na dit spel moesten de kinderen op zoek naar de spinnen die ons de weg wezen in het bos. Onderweg kwamen we van alles tegen. Van hele kleine geweizwammetjes tot de grote zadelzwam. Maar ook sporen van dieren in het zand. Hondenpoot afdruk, hondenpoep, sporen van een ree en poep van paarden. En natuurlijk bodemdiertjes zoals wormen en duizendpoten. Tussen boomschors veel pissebedden. Deze diertjes waren zeer geliefd bij de kinderen! Ze werden in loeppotjes gedaan zodat ze goed konden worden bekeken.
Konijn Femke vertelde wat zij zoal deed als konijn, hoe ze leeft. Dat ze zelfs haar eigen poep voor een tweede keer opeet!! Dat vonden ze maar raar… Tijd voor warme chocomelk! Even het bos uit en op het gras zitten (op een afvalzak). Een lekkere koek erbij. En daarna weer terug het bos in, op zoek naar de spinnen…
8
Egel Jannie had ondertussen zoveel gegeten en was erg moe. Ze zou gauw in winterslaap, maar had nog geen huisje. Ze vroeg de kinderen of ze haar wilden helpen een huisje te maken van takken en bladeren. Nou, dat hoefde ze geen tweede keer te vragen!! Enthousiast verzamelden de kinderen takken en bladeren. Maar hoe moet je hier nu in?? Nou, zei egel Jannie, ik zoek een opening en ga dan met mijn kont heen en weer draaien zodat er wat ruimte van binnen ontstaat. We hebben veel geleerd van het leven van een egel!!
De verschillende bomen onderweg waren goed om afdrukken van te maken. De kinderen legden een vel papier tegen de bast en kleurden met waskrijt over het papier, zodat er een patroon op het papier ontstond. Zo kon je goed de verschillen in bast zien van de bomen. Het einde van de speurtocht kwam in zicht. De kinderen hadden van alles verzameld onderweg. Bladeren, schelpen, takjes. De bodemdiertjes hebben ze natuurlijk weer vrij gelaten. Tijdens de afsluiting kregen ze nog een appel mee. Wendy heeft nog leuke foto’s gemaakt voor op de website en was een welkome hulp voor ons! Al met al weer een geslaagde kinderactiviteit! Femke Deelstra 9
In memoriam Op 27 juli 2012 overleed ons lid Sjak Joosten, hij had in juni zijn diploma als natuurgids behaald. Anneke van Dijk beschrijft haar persoonlijke herinnering aan Sjak in onderstaand artikel. Sjak Joosten, een persoonlijke herinnering. Zondag 5 augustus kwamen we samen in de Vlindertuin in Kwadendamme om Sjak te gedenken. 56 Jaar was hij toen de IVN cursus startte. Daar hebben we allemaal kennis gemaakt met een bescheiden en, dat was al meteen duidelijk, gedreven natuurliefhebber en natuurverdediger. Een dag voordat de eerste bijeenkomst in het MEC Goes plaatsvond werd er gebeld. Ik was niet thuis, mijn huisgenoten zeiden je moet iemand terugbellen maar zijn naam hebben we niet zo goed verstaan. Bij het terugbellen begreep ik hun probleem, ook voor mij was het niet meteen duidelijk: Sjak wilde met me meerijden naar Goes en vond het moeilijk dat te vragen en bovendien hielp het Limburgs ook niet mee. Een gedeelde passie brengt mensen waar ter wereld en hoe divers van karakter en levensloop ook, bij elkaar. En dat gebeurde dus met Sjak. We reden samen naar Goes of Renesse en terug. In die tijd leerde ik Sjak als mens kennen, een zeer positief in het leven staand mens die zichzelf een geluksvogel noemde. Hoewel uitbehandeld toch via experimentele methodes zonder al te veel bijwerkingen genietend van wat er hem in de cursus ten deel viel, van de contacten met de medecursisten, van de opdrachten en van de gesprekken over de natuurbelevenissen van die week. Als tastbare herinnering ligt zijn eindwerk hier naast me op tafel: Fietsexcursie: Dijkhistorie en Natuur. Hij zat vol plannen over het leven na de cursus. Als gids zag hij zich heel veel mensen leren genieten van de, zoals hij het zelf formuleerde, schepping; de natuur, waar we zelf onderdeel van zijn, hen daar bewust van maken en ook zorg te dragen en zuinig te zijn op die natuur. Die tijd is hem niet gegund, hij is nu zelf onderdeel geworden van de natuur en als ik een mooie vlinder zie, dan denk ik terug aan Sjak, en aan wat hij vaak zei over de natuur: er is niets “gewoons “aan, het is allemaal even wonderbaarlijk. Anneke van Dijk
10
Reactie van Hannie Joosten: Beste natuurvrienden van Sjak. Ik wil jullie hartelijk bedanken voor alle lieve en hartverwarmende kaartjes en telefoontjes tijdens Sjak zijn ziekte en laatste dagen in het Clara’s hofje. Wij hebben daar veel steun aan gehad. Sjak zijn eindwerkstuk, de fietstocht vanuit Eversdijk, is in het bezit van het IVN. Zij zullen er voor zorgen dat het op de website komt. Met hartelijk groet van Hannie Joosten.
Nieuwe media en Nationaal park Oosterschelde Vindbaar, toegankelijk en zichtbaar zijn is voor ons erg belangrijk. Tegenwoordig is er een scala aan middelen die daarbij ingezet worden. Ook wij maken hier gebruik van. Nationaal Park heeft vanaf het begin een eigen website: www.npoosterschelde.nl. Een plek om zowel actuele als achtergrond informatie kwijt te kunnen. Nu gaan de ontwikkelingen met de mogelijkheden die website hebben razend snel. Al is onze website nog niet zo oud, toch zijn er een aantal dingen niet mogelijk. Creatief aan de slag dus met als resultaat de interactieve kaart op www.ontdekdeoosterschelde.nl. Handig gelinkt in de bestaande site door een banner. Tijdens de Oosterscheldeweek in september zelfs een interactieve kaart gemaakt voor alleen deze week. De mogelijkheden achter deze kaart zijn legio. Volgend jaar willen we hem nog interactiever maken. Dit jaar zijn we ook gestart met een eigen facebook pagina. Facebook biedt de mogelijkheid om met veel beeldmateriaal en korte teksten te laten zien wat er allemaal te doen en te beleven is. Je probeert een bepaalde sfeer/beeld over te brengen. Mensen geven aan jou leuk te vinden (like) waardoor zij elk bericht wat wij op onze pagina zetten te zien krijgen. Vinden zij dit zelf weer interessant of leuk dan kunnen zij dit doorsturen aan hun eigen ‘vrienden’. Zo bereik je mensen die je normaal niet zou bereiken. We hebben op dit moment 102 volgers. 11
Ook op twitter zijn we te vinden. Dit zijn korte berichtjes (max. 140 tekens) al dan niet ondersteund met beeldmateriaal. Ook hier heb je mensen die je volgen en je berichten kunnen doorzetten binnen hun eigen volgers (retweeten). Bij de berichten van degene die je zelf volgt kun je dit ook doen. Twitter berichtjes zijn snel, actueel, grappig, leerzaam en vooral kort en krachtig. We hebben een zakelijk twitteraccount (np oosterschelde) waar zowel collega Wilco Jacobusse als ik berichten op zetten. Wilco twittert daarnaast ook nog als privé persoon over het nationaal park (totaal samen 750 volgers). En werkt het nu? Bereik je meer en andere mensen? Hierop kan ik volmondig ja zeggen. We bereiken daadwerkelijk andere mensen en bedrijven die we met de “traditionele middelen” niet hadden bereikt. Een waardevolle aanvulling dus. We blijven altijd kritisch kijken naar de verschillende middelen die ingezet worden om mensen te betrekken bij het nationaal park. Wat levert het op en staan de inzet en de kosten in verhouding met wat het oplevert. Een constant, maar erg leuke zoektocht. Fransje Meijer Communicatie & educatie Scharrelkids Beleef de natuur met je (klein)kinderen Buiten spelen en frisse lucht zijn heel belangrijk voor kinderen. Maar kinderen van nu hebben het druk. Er wordt 50% minder buiten gespeeld dan twintig jaar geleden. Steeds meer kinderen groeien op in een stedelijke omgeving en kennen de natuur alleen van de televisie en computer. Wat kunnen ouders en grootouders doen om het contact met de natuur te stimuleren? Scharrelkids is een door IVN Nederland ontwikkelde korte cursus voor ouders en grootouders die wordt georganiseerd door vrijwilligers van IVN -afdelingen i.s.m. bijvoorbeeld de medewerkers en ervaren natuurouders van de Zeeuwse NME -centra. Opzet van de cursus: De cursus start op de meeste locaties met één dagdeel (avond) voor de ouders en grootouders. Daarna volgen een of twee dagdelen waarop ouders en kinderen samen buiten op ontdekkingstocht gaan. De cursus wordt afgesloten met een bijeenkomst (avond) met weer alleen de (groot)ouders. Het IVN-consulentschap (Rita de Ligt-van der Zee) heeft op 24 oktober 2012 een workshop georganiseerd om samen met de drie Zeeuwse NME centra en de IVN afdelingen te onderzoeken welke mogelijkheden er in Zeeland zijn om de 12
cursus Scharrelkids vanaf 2013 in Zeeland te organiseren. De opkomst was goed en 12 enthousiaste potentiele trainers/cursusleiders staan in se startblokken. Een van de afspraken die gemaakt zijn tijdens deze workshop is om op een dinsdag of woensdag in januari 2013 een praktijk dag op de natuurspeelplaats te Terneuzen te organiseren voor potentiele trainers/cursusleiders van de cursus. Na deze dag moet het mogelijk zijn dat een groepje van minimaal twee trainers een eerste cursus kunnen gaan voorbereiden en geven in hun eigen directe (woon)omgeving. Om een goede start te maken met Scharrelkids in heel Zeeland kunnen we nog een aantal potentiele trainers gebruiken. Heb je belangstelling gekregen om aan dit mooie initiatief mee te werken, schrijf je dan gauw in voor deze praktijk dag in januari 2013 via aanmelding bij
[email protected] of tel. 0113-211675. Na aanmelding krijg je z.s.m. de dag en locatie te horen. Voor meer informatie, ook van andere IVN-afdelingen, zie www.scharrelkids.nl George Koenders
Cursus Klimaatgids Klimaatverandering blijft een heet hangijzer. Hoe het klimaat verandert, zien we nu al. Wereldwijd worden dieren en planten bedreigd en ook in de Vlaamse natuur zien we verschuivingen. Niet alleen fauna en flora, maar ook mensen ondervinden last van klimaatverandering. Daarnaast zet de mens ook stappen om de klimaatverandering terug te dringen of zich door verschillende maatregelen aan te passen aan het veranderende klimaat. Deze cursus zet je als gids op weg om het thema klimaatverandering te brengen voor een breed publiek. In 5 lessen maken we je wegwijs in de volgende thema’s: • Klimaat: het wat en hoe? • Welke effecten heeft de klimaatverandering op mens, fauna en flora? • Adaptatie en mitigatie: Welke maatregelen nemen we om de klimaatverandering tegen te gaan of om ons aan te passen aan het veranderende klimaat? De theoretische lessen worden aangevuld met een interactieve les begeleid door Steven Vromman en een bijeenkomst waar de educatieve praktijk en de klimaatprojecten die er zijn centraal staan.
13
Deze cursus vindt plaats binnen het grensoverschrijdende project ‘Neem de mensen mee’. Natuurpunt.be verzorgt i.s.m. IVN Zeeland de cursus.
In 2012 heeft de cursus al gedraaid in Zeeuws-Vlaanderen en in 2013 zal de cursus doorgaan in het MEC De Bevelanden op de dinsdagavond van 19.3022.30: 22 januari 2013 (Koen Leysen) 29 januari 2013 (Wim Veraghtert) 5 februari 2013 (Jasmin Lauwaert) 12 februari 2013 (Steven Vromman) 19 februari 2013 (Rita De Ligt en Joke Flour) Heb je belangstelling om mee te doen? Laat dat dan weten aan Rita de Ligt-van der Zee (
[email protected])
14
“Een adoptieterrein, hoe boeiend kan dat zijn?” Adri Karman volgde in de periode 1997-1998 de natuurgidsencursus van het IVN de Bevelanden. Een van de onderdelen die aan de cursus verbonden waren was het adopteren van een bepaald ‘stukje natuur’ met de bedoeling dit regelmatig te bezoeken en bevindingen/waarnemingen vast te leggen en op die manier te ontdekken wat er zich aan natuurgebeuren afspeelt. Adri heeft als adoptieterrein gekozen voor een windsingel rond een kleine boomgaard in de buurt van zijn woonplaats Colijnsplaat. In de komende tijd publiceren we in de Voorloper Adri’s bevindingen en belevingen, zowel feitelijk als emotioneel, zoals hij die destijds heeft vastgelegd.. Onder de titel ‘Een adoptieterrein, hoe boeiend kan dat zijn?’ We trachten hierbij rekening te houden met de jaargetijden waarin de Voorloper uitkomt maar mogelijk moeten we daarvan soms afwijken. Adri heeft mij verzocht te vermelden dat deze artikelen en tekeningen niet zonder zijn toestemming mogen worden gebruikt. Afl. 3 Najaarsdag vol beloften Datum: 18 november ‘97 Tijd: 11.30-12.30 uur Weer: zonnig/droog Wind: stil Temp: 8 graden Zo nu en dan is er een dag waarop de zon ons naar buiten lokt. Vandaag is het zo’n dag. Die we een mooie najaarsdag mogen noemen Zonlicht ... Windstil. De laagstaande zon giet haar stralen over de weide en haar singels. Scherp tekent de structuur van stammen en takken zich af tegen een waterig blauwe lucht, speels het licht reflecterend. Fel en tegelijkertijd diffuus, door de vochtige atmosfeer glinstering veroorzakend op de natte bodem. Een spel van licht en schaduw waar je van binnen warm van wordt.
15
Vogels Een vrolijk ‘pink-pink’ gevolgd door een ‘zagende toon’ verraadt de aanwezigheid van koolmezen. Druk in de weer, zich geen rust gunnend, doorzoeken ze alle lagen van de singels op insecten en eetbare zaden, elkaar over en weer toeroepend. Het fijne geluid van de pimpeltjes, bescheiden maar onmiskenbaar, accentueert de overheersende stilte.
Najaarstakken Het zoeken van de vogels, hangend aan de door elzenproppen en mannelijke katjes zwaar lijkende takken doet me herinneren aan mijn belofte om iets te doen aan de determinering van bomen en struiken. Door takken mee naar huis te nemen en te tekenen ben ik al heel wat wijzer geworden. Verwonderd ben ik vooral als ik zie dat elke soort zijn eigen vorm, structuur, kleur en opbouw heeft. Details in de natuur kunnen heel boeiend zijn. De onderste laag van de singel wordt gevormd door de aanwezigheid van meidoorn els en vlier. Esdoorn en eik torenen daar dominant bovenuit
16
Contrast Op een open plek in de singel waar ik de weide kan overzien valt me de rust en de helderheid van de dag op. Geen takje beweegt en mild zonlicht roept een vredige stemming op... Tot ik vaag een glimp meen te ontdekken van een sperwer, tussen de bomen aan de overkant doorschietend, even maar ...hij is voorzichtig. Het doet me beseffen dat ook in de natuur elk individu op zijn hoede is en beducht op dreigend gevaar, de sperwer inbegrepen. Rabbi en Lepelman Dat blijkt weer als ik in een gedeelte kom waar veel braam en brandnetels groeien. Een konijn heeft de beschutting van de kruidlaag opgezocht. Als ik enkele meters dit gedeelte inloop maakt het zich als een haas uit de voeten. Over haas gesproken: even later word ik verrast door een ritselend geluid schuin achter me. Opkijkend zie ik nog net hoe ‘lepelman’ met grote snelheid, de oren steil, en staart omlaag zorgt dat hij in dekking komt. Ook hij zoekt de beschutting van de singels op. Aan de kruidlaag is goed te zien dat het een paar dagen geleden gevroren heeft. Brandnetels staan er een beetje treurig bij met slappe en zwartwordende bladeren Maar muur en fluitenkruid geven het nog niet op. Een mooi einde van het najaar in de singel, hoopgevend en vol beloftes voor het komende voorjaar. Benieuwd wat de winter zal brengen... Adri Karman
17
Stichting Bomen Over Leven Sinds 1993 bestaat deze Stichting, die zich ten doel stelt onnodige bomenkap in het land te voorkomen. Daarnaast organiseert deze Stichting natuurexcursies en hopen daarmee en door publicaties mensen dichter bij de natuur te brengen. Dit alles wordt gedaan door vrijwilligers en alle inkomsten worden na aftrek van kosten besteed aan de aanplant van nieuwe of het behoud van oude bomen in Nederland. Momenteel is er in de serie Bladgroen een nieuw boekje (Bladgroen-natuur 2) met allerlei leuke en interessante weetjes uit de natuur samengesteld. BLADGROEN - natuur 1 en 2 BLADGROEN - bomen 1 Boekjes boordevol overzichtelijke, prettig leesbare en bijzondere informatie over bomen, planten en dieren, voorzien van mooie zwart/wit foto’s. Wie wel eens met een boswachter of natuurgids mee op stap is geweest, herinnert zich vaak de aardige anekdotes en de leuke weetjes. Meer nog dan de biologische kennis over de flora en fauna, zijn het juist die elementen, die een excursie geslaagd maken. Uitgave van Stichting Bomen Over Leven te Zoetermeer Formaat : A5 - aantal pagina’s: 60 Voorzien van ringbandje Omslag in kleur Prijs: € 4,95 U ontvangt BLADGROEN – natuur door € 4,95 (+ € 2 portokosten) = € 6,95 over te maken op postgironummer 4032484 ten name van de Stichting Bomen Over Leven te Zoetermeer. Vermeld naast het gewenste ook uw adres. Na ontvangst van de betaling wordt uw bestelling zo spoedig mogelijk opgestuurd. Indien u besluit alle drie de boekjes te bestellen, betaalt u slechts € 12, (+ € 2,50 portokosten) = € 14,50
MET UW BESTELLING STEUNT U HET WERK VAN DE STICHTING BOMEN OVER LEVEN
18
NIEUWS VANUIT HET MEC Project “Schooltuinieren” In het voorjaar zijn we weer enthousiast van start gegaan met onze schooltuinen. We hebben alle weersomstandigheden langs zien komen waardoor de oogst helaas minimaal was. We begonnen met een waterig maar prachtig zonnetje en perfecte grond. De sla en net gekiemde zonnebloemen en pompoenen stonden er mooi bij. Na een paar nachten flinke nachtvorst was er niets meer te zien van de planten. Met goede moed toch weer nieuwe plantjes in de tuintjes gezet. De zon kwam en bleef maar schijnen. Het werd zo warm en droog dat de plantjes niet goed konden wortelen en er niets van over bleef. Het was inmiddels al mei maar de leerlingen hebben toch weer nieuwe plantjes in de tuin gezet. Het ging regenen en niet zo'n beetje ook. De tuin kwam onder water te staan. Tja, en daar konden de plantjes ook niet tegen. De kruidenplanten hadden gelukkig niet zo'n moeite met de barre weersomstandigheden dus was het thema van het oogstfeest vooral “Kruiden”. Desalniettemin hebben de kinderen toch genoten van het tuinieren en heel veel geleerd! Vooral over het weer. Inmiddels zijn er verschillende scholen op de Bevelanden gestart met een schooltuin die wij ondersteunen lesmateriaal en advies.
Begeleiders van kinderactiviteiten Eén keer in de maand, op woensdagmiddag, organiseert het MEC een kinderactiviteit. Braakballen pluizen, waterdiertjes vangen en determineren, nestkastjes timmeren etc. Wij zijn op zoek naar vrijwilligers die één of meerder activiteiten willen begeleiden. Meestal hebben we per activiteit 3 begeleiders nodig. Het zijn drukke maar erg gezellige middagen. Hieronder staan de activiteiten voor het komende jaar. Vindt u het leuk om mee te helpen dan kunt u contact met Astrid Meijer, MEC De Bevelanden, tel. 0113252628 of e.mail:
[email protected] 19
Activiteiten in 2013: 23 januari: Vogels in de winter 20 maart: Braakballen pluizen 24 april: Bijenhotels maken 26 juni: Waterdiertjes 6 september: Nachtvlindernacht (avondactiviteit) 8 september: Goese Sasdag 26 oktober: Nacht van de nacht (avondactiviteit) 30 Oktober: Herfst 11 December: Nestkastjes timmeren Vrijwilligers gevraagd voor naschoolse activiteiten : Naast vrijwilligers voor de jeugdactiviteiten zijn wij ook op zoek naar mensen die de naschoolse activiteiten willen begeleiden. Er zijn aanvragen voor drie verschillende plaatsen in april/ mei nl. Hansweert, Ovezande en 's Gravenpolder. Astrid Meijer
Tot slot Wil ik iedereen weer bedanken voor alle artikelen die mij zijn toegestuurd, daardoor was het mogelijk weer een Voorloper voor jullie te maken! Wanneer je voor het volgende nummer een stukje wilt schrijven, vraag ik jullie om dit in te sturen voor 1 maart 2013. Met hartelijke groet, ook namens het bestuur, Dineke Lubbers
20
