1 swp psycho soc ben voorstuk
09-07-2009
15:06
Pagina 5
Inhoud Ten geleide................................................................................11 Voorwoord................................................................................15
Hoofdstuk 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 1.19
Hoofdstuk 2
Een integrale rehabilitatiebenadering Een korte historie......................................................................19 De rehabilitatiebenadering: een rijke vijver ..............................21 Definities en richtingen ............................................................23 Rehabilitatie als integrale benadering ......................................25 Rehabilitatie richt zich op de hele persoon en het hele leven ..27 Rehabilitatie richt zich op kwaliteit van leven ..........................28 Rehabilitatie is een proces in drie dimensies ............................30 Het persoonlijke leven van de cliënt staat centraal ....................31 Rehabilitatie ondersteunt herstelprocessen ..............................32 Een rehabilitatieproces speelt zich af in een triade....................35 Rehabilitatie richt zich op persoonlijke en sociale rollen ..........36 De vijf pijlers van een rehabilitatieproces..................................37 Motivatie ..................................................................................38 Status ........................................................................................39 Vaardigheden ..........................................................................39 Sociale steun ............................................................................40 Materiële steun ........................................................................41 Rehabilitatie is gericht op emancipatie, normalisatie en participatie ......................................................43 De tien kernelementen van een integrale benadering samengevat ..............................................................................47
Persoonlijk-professionele hulpverlening De ontwikkeling van een samenwerkingsrelatie
2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9
Uitgangspunten ........................................................................51 Begeleiding ..............................................................................53 Het ‘gewoon doen’ als professie................................................55 Een waardevolle relatie..............................................................57 Drie basisprincipes: holding, handling, object presenting ........59 Gespreksruimte en Handelingsruimte ......................................62 Systematisch vormgeven van een werkzame relatie ..................63 Communicatie: rekening houden met cognitieve functiestoornissen ....................................................................65 Cognitieve problemen ..............................................................66
1 swp psycho soc ben voorstuk
09-07-2009
2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 2.17 2.18 2.19 2.20 2.21 2.22
Hoofdstuk 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.8.1 3.8.2 3.8.3 3.8.4 3.8.5 3.9 3.9.1 3.9.2 3.9.3 3.9.4 3.9.5 3.9.6 3.9.7 3.10 3.10.1 3.10.2 3.10.3
15:06
Pagina 6
Uitgangspunten voor de rol van hulpverlener ..........................69 Roldifferentiatie: 11 rollen van de hulpverlener ......................71 Het vervullen van meerdere wisselende rollen..........................74 Begeleidingsstijlen ....................................................................75 Communicatiestrategieën..........................................................80 Het eerste contact ....................................................................87 Aansluiten bij omgangsrituelen ................................................88 Bemoeizorg ..............................................................................89 Motiverende strategieën............................................................90 Onderhandelen vanuit een dialooghuishouding ......................92 Creatief communiceren ............................................................96 Valkuilen ..................................................................................97 10 kernpunten voor een goede werkrelatie ............................102
Systematisch rehabilitatiegericht handelen Werken vanuit drie dimensies en zes fasen ............................105 De methodische benadering: een cyclisch proces ..................108 Kenmerken van methodisch werken ......................................109 Verschillen in uitgangspunten ................................................110 Sturingsprincipes vanuit de Integrale Rehabilitatie Benadering ............................................................................111 SRH: grote cyclus en kleine cyclus..........................................114 Oriëntatie- en kennismakingsfase ..........................................115 De inventarisatie- en analysefase ............................................116 Inleiding ................................................................................116 Vijf stappen ............................................................................116 Verzamelen van informatie ....................................................120 Resultaat van de inventarisatie & analysefase ..........................123 Hulpmiddelen in de inventarisatie- en analysefase ................125 De doelstellingsfase ................................................................127 Algemene doelen ....................................................................128 Specifieke doelen ....................................................................130 Specifieke doelen verwijzen naar handelingsrichtingen..........131 Starten met een doel van de cliënt ..........................................132 Cliënten en hulpverleners hebben verschillende doelstellingen ........................................................................134 Starten met een doel gericht op crisisinterventie of behandeling............................................................................134 Resultaat van de doelstellingsfase............................................135 De planningsfase ....................................................................136 Algemene en specifieke plannen ............................................137 De inhoud van een zorg/begeleidingsplan ............................139 Resultaten van de planningsfase..............................................147
1 swp psycho soc ben voorstuk
3.10.4 3.11 3.11.1 3.11.2 3.12 3.12.1 3.12.2 3.12.3
Hoofdstuk 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 4.11 4.12 4.13 4.14 4.15 4.16 4.17
Hoofdstuk 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10 5.11
09-07-2009
15:06
Pagina 7
Hulpmiddelen in de planningsfase ........................................147 De uitvoeringsfase ................................................................148 Gewogen aanbod ....................................................................148 Hulpmiddelen en resultaten....................................................148 De evaluatie- en terugkoppelingsfase ......................................151 Criteria....................................................................................151 Doelgerichte evaluatie ............................................................153 Hulpmiddelen in de evaluatiefase ..........................................156
Een weg naar wens Methodische stappen ..............................................................157 Aansluiten bij de wens............................................................158 De betekenis van wensen ........................................................160 Domeinen en richting ............................................................160 Kennis samenhangende met een wens....................................162 Ondersteuningvragen ............................................................162 Mogelijkheden en belemmeringen ........................................162 Het onderzoeken van persoonlijke criteria..............................170 Hulpbronnen onderzoeken ....................................................172 Stappen om de realiseerbaarheid van een veranderingsgerichte wens te onderzoeken ............................172 Van een wens een doel maken ................................................173 Activiteiten plannen................................................................174 Interventies ............................................................................174 Vaardigheidsontwikkeling ......................................................175 Vormen van training ..............................................................176 De methodiek van het actieplan..............................................180 Geen (werkbare) wens............................................................183
Psychosociale kwetsbaarheid Methodische stappen ..............................................................185 Het kwetsbaarheidsbegrip ......................................................186 De relatie tussen ziekte en langdurige kwetsbaarheid ............190 Het model van Wing en Brown ..............................................192 Mogelijke oorzaken ................................................................193 Het kwetsbaarheids-stress model ............................................196 Cognitieve functiestoornissen ................................................199 Bronnen van stress ..................................................................203 Functionele beperkingen ........................................................204 Beperkingen in sociale rollen..................................................208 Stress en coping ......................................................................209
1 swp psycho soc ben voorstuk
09-07-2009
5.12 5.13 5.14 5.15 5.16 5.17 5.17.1 5.17.2 5.17.3 5.17.4 5.18 5.19 5.19.1 5.19.2 5.19.3 5.20 5.20.1 5.20.2 5.20.3 5.20.4
Hoofdstuk 6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10 6.10.1 6.10.2 6.11 6.12 6.13 6.14 6.15 6.16 6.17
15:06
Pagina 8
Diagnostiek van kwetsbaarheid ..............................................210 Kwetsbaarheid en diagnostiek van motivatie ..........................214 Interventies ............................................................................215 Fasering ..................................................................................215 Symptoommanagement ..........................................................217 Medicatie management ..........................................................217 Medische aspecten ..................................................................217 Sociale aspecten ......................................................................218 Begeleidingsmogelijkheden ....................................................219 De Libermanmodule ‘Omgaan met anti-psychotische medicatie’ ..............................................................................220 Psycho-educatie ......................................................................221 Ontwikkeling van copingvaardigheden ..................................221 Methodische stappen om copingvaardigheden te verbeteren..221 Copingstrategieën: mogelijkheden..........................................222 De Libermanmodule ‘Omgaan met psychotische symptomen’............................................................................224 Het signaleringsplan ..............................................................225 Inleiding ................................................................................225 Methodische stappen ..............................................................225 Monitoring ............................................................................227 Resultaten ..............................................................................229
Sociale milieus in de GGZ Methodische stappen ..............................................................231 Het belang van milieu- en netwerkgericht werken ................232 Profiel van de milieubegeleider ..............................................233 Sociale milieus in de GGz ......................................................234 Een milieu / netwerk compenseert beperkingen ....................235 Een milieu vergroot mogelijkheden........................................237 De mens en zijn territoria ......................................................238 Ruimte, tijd en handeling ......................................................240 Omgevingsvitaminen..............................................................242 De structuur van de groep ......................................................243 De oppervlaktestructuur van de groep ....................................243 Dieptestructuur ......................................................................246 Sociale steun ..........................................................................246 Positieve aspecten van het wonen en werken in GGz-milieus 247 Normen, waarden en regels....................................................247 Basis-aannames ......................................................................249 Fasen in de ontwikkeling van groepen....................................250 Hoe ontwikkelen groepen in GGz-milieus zich? ....................252 Sociale steun in de groep ........................................................254
1 swp psycho soc ben voorstuk
6.18 6.19 6.20 6.21 6.22 6.23 6.24 6.25
Hoofdstuk 7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14 7.15 7.16
Hoofdstuk 8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 8.7 8.7.1 8.7.2 8.7.3 8.7.4 8.7.5
09-07-2009
15:06
Pagina 9
Communicatie en groepsdynamica ........................................255 Besluitvorming ......................................................................257 Milieugerichte diagnostiek ....................................................259 Een milieugericht zorgplan ....................................................261 Het oplossen van problemen binnen een groep......................262 Begeleidingsinterventies ........................................................263 Werken met taakgroepen ........................................................265 Continuïteit van zorg ..............................................................267
Netwerkgericht werken Methodische stappen ..............................................................269 De sociaal netwerkbenadering ................................................270 Kernbegrippen ......................................................................270 Functies van een sociaal netwerk ............................................271 Diagnostiek van het netwerk: de Maastrichtse Sociale Netwerk Analyse ....................................................................272 Structuur van de betrekkingen ................................................272 Sociale netwerk interventies....................................................274 Samenwerking met familieleden en andere betrokkenen........276 Gezinsbegeleiding ..................................................................278 Indicatie voor gezinsbegeleiding ............................................279 Uitgangspunten voor gezinsbegeleiding ................................279 Psycho-educatie ......................................................................280 Belangrijke punten..................................................................281 Werken met netwerkgroepen..................................................283 Een maatje op maat ................................................................285 Tot slot....................................................................................286
Arbeidsrehabilitatie en dagbesteding Methodische stappen ..............................................................287 Kiezen, verkrijgen, behouden ................................................288 Methodische hulpmiddelen ....................................................289 Aspecten van arbeidsrehabilitatie ............................................290 Uitgangspunten ......................................................................291 Ontwikkeling van arbeidsrehabilitatie ....................................294 Methodieken ..........................................................................294 Transitional employment (TE)................................................295 Job-finding club ....................................................................295 Supported employment (SE) ..................................................296 Program of assertive community treatment (PACT)................298 Boston University Psychiatric Rehabilitation model ..............299
1 swp psycho soc ben voorstuk
09-07-2009
8.8 8.9
Hoofdstuk 9 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9
15:06
Pagina 10
Arbeidstrajectbegeleiding; een integrale benadering ..............300 Tussen GGz en maatschappij ..................................................302
Naar een rehabilitatiegerichte zorg Is rehabilitatie nieuw? ............................................................305 Domeinen in de langdurige zorg............................................307 Diensten en voorzieningen ....................................................309 Rehabilitatie als vakgebied? ....................................................313 Sleutelfiguren in de zorg ........................................................314 Casemanagement of persoonlijk begeleiderschap ..................316 De functie van teams ..............................................................320 Organisatorische aspecten ......................................................322 Rehabilitatie als kwaliteitsbegrip ............................................324
Literatuur ..........................................................................329 Bijlage 1: Fasen en stappen in de methodiek van het SRH ......................343
Bijlage 2: Casuïstiek ter illustratie methodiek SRH ................................347
Trefwoorden ....................................................................353 Nuttige adressen ..............................................................361 Index figuren ....................................................................364
