Inhoud. Kennis en inzichten Vaardigheden Attitudes. Weet en eet gezond 1

Inhoud

1. Wat eet en drink ik? Hoe en wanneer eet ik? Gezond, de klok rond. Regelmaat kan geen kwaad. Mijn ontbijt, middagmaal, avondmaal en tussendoortjes. 2. Welk voedsel heb ik nodig? Ik eet, jij eet, wij eten… B…B…B… De actieve voedingsdriehoek 3. Gezond of ongezond? Mijn eet-dagboek. Enquete 4. Hoe kies ik mijn voedsel? Waarom eet je wat je eet? Reclame. Het etiket. Weten = niet eten? Schep maar op! De 11 actiepunten 5.. Hoe maak ik mijn eigen voedsel? Stap voor stap zelf koken. Recepten 6. Nuttige informatie Een quick scan van de voedingstoestad nu Dagschema Gezondheidscontract Wat je best altijd in je kast hebt staan. Keukenmateriaal Seizoensgebonden groenten Voeding en restjes bewaren. Boodschappenlijstje Verklarende woordenlijst 7. Controlefiches

3 4 5 7 13 14 15 16 74 75 77 78 79 80 83 96 100 103 118 119 126 154 155 156 157 158 159 161 163 165 168 174

Kennis en inzichten Vaardigheden Attitudes Weet en eet gezond

1

Weet en eet gezond

2

1. Wat eet en drink ik? Hoe en wanneer eet ik? vzw

vzw

Weet en eet gezond

3

Gezond, de klok rond

Eet 3 maaltijden per dag: - ontbijt - middagmaal - avondmaal

3 tussendoortjes per dag mag Kies voor gezonde tussendoortjes zoals fruit, yoghurt of een droge koek.

Weet en eet gezond

4

Regelmaat kan geen kwaad Regelmatig eten is belangrijk. Maar wat betekent dat?

Regelmatig eten gaat over:

Wanneer? Waar? Hoe?

Wanneer?

Je eet best 3 maaltijden per dag op vaste momenten.

Waar?

Kies liefst een vaste plaats. Als je bij de tv of de computer eet, eet je vaak veel meer zonder dat je het merkt.

Hoe?

Eten is geen snelheidswedstrijd. Neem de tijd voor een maaltijd, eet rustig. Zo voel je beter wanneer je genoeg gegeten hebt. Als je goed kauwt, heeft je maag minder werk.

Weet en eet gezond

5

Regelmatig eten. Zijn dit goede gewoonten of niet? Waarom?

Weet en eet gezond

6

Mijn ontbijt. Denk even na over het ontbijt vanochtend. Vul dan in.

Dit heb ik vandaag gegeten:

Dit heb ik vandaag gedronken:

Is alles wat je gegeten of gedronken hebt gezond? Trek een cirkel rond de producten die volgens jou gezond zijn.

Hoe, waar en wanneer. Ik eet elke dag ontbijt. ja / nee Ik eet rustig / gewoon / snel. Om te ontbijten zit / sta / loop / lig ik. Ik eet aan tafel / in de zetel / op straat / in de auto / in de bus / op de trein.

's Ochtends eet ik meestal om ___________________________

Weet en eet gezond

7

Mijn lunch. Denk even na over je lunch. Vul dan in.

Dit eet ik vandaag als lunch:

Dit drink ik vandaag bij de lunch:

Is alles wat je eet of drinkt gezond? Trek een cirkel rond de producten die volgens jou gezond zijn.

Hoe, waar en wanneer. Ik eet elke middag. ja / nee Ik eet rustig / gewoon / snel. Om 's middags te eten zit / sta / loop / lig ik. Ik eet in de klas / in de eetzaal / op de speelplaats / op straat / thuis.

's Middags eet ik meestal om ___________________________

Weet en eet gezond

8

Mijn avondeten. Wat heb je gisterenavond gegeten? Denk er even over na en vul dan in.

Dit at ik gisterenavond:

Dit dronk ik gisterenavond:


Hoe, waar en wanneer. Ik eet elke dag avond. Ja / nee Ik eet rustig / gewoon / snel. Om 's avonds te eten zit / sta / loop / lig ik. Ik eet aan tafel / in de zetel / op straat / in de auto / in de bus / op de trein.

's Avonds eet ik meestal om ___________________________

Weet en eet gezond

9

Mijn tussendoortjes.

Dit eet ik vaak tussendoor:

Dit drink ik vaak tussendoor:


Hoe, waar en wanneer. Ik eet het meeste tussendoortjes:

in de voormiddag

in de namiddag

's avonds

Een tussendoortje eet ik meestal als ik zit / sta / loop / lig. Mijn favoriete plek voor tussendoortjes is aan tafel / in de zetel/ op straat / in de auto / in de bus / op de trein.

Weet en eet gezond

10

Mijn warme maaltijd. Teken op dit bord hoe een warme maaltijd er voor jou uitziet.

Weet en eet gezond

11

Mijn warme maaltijd. Zoek in reclamefolders foto's van producten die jij wel eens eet bij een warme maaltijd. Knip ze uit en kleef ze op dit bord.

Weet en eet gezond

12

2. Welke voeding heb ik nodig?

vzw

vzw

Weet en eet gezond

13

Ik eet, jij eet, wij eten… Waarom eten wij?

Om in leven te blijven! Als we niet eten, gaan we dood.

Je lichaam is een grote machine en die moet dag en nacht goed blijven werken. Je haar en je nagels groeien.

Je denkt, voelt, kijkt, lacht,…

Je eten wordt verteerd. Je hart klopt. Je beweegt: lopen, fietsen, dansen, zwemmen,…

Wondjes genezen.

Je lichaam groeit.

Om dat allemaal te doen, heeft ons lichaam voedsel nodig. Een auto heeft benzine nodig om te rijden. Wij halen onze energie uit ons voedsel.

Weet en eet gezond

14

B…B…B In voedsel zitten heel kleine stofjes: voedingsstoffen. Ze zorgen ervoor dat ons lichaam gezond blijft. Er zijn 3 soorten voedingsstoffen:

Brandstoffen: Je hebt brandstoffen nodig om te kunnen werken, leren, sporten en spelen. Je vindt ze in brood, aardappelen, rijst, pasta,… Je vindt ze ook in producten rijk aan suiker en vetten, maar daarvan eet je best niet te veel.

Bouwstoffen: Deze zorgen ervoor dat je lichaam kan groeien. Je hebt ze ook nodig om te genezen als je ziek bent of een wondje hebt. Je vindt ze in vlees, vis, kaas, melk. En ook in rijst, aardappelen en brood.

Beschermende stoffen: Deze stoffen zorgen ervoor dat je gezond blijft. Ze hebben allemaal een andere taak. Sommige zorgen voor de botten, andere voor je hart, sommige voor je darmen,… Het zijn vitaminen, mineralen en vezels. Je vindt ze vooral in fruit, groenten, volkoren producten en melk.

Als je gezond eet, krijgt je lichaam voldoende brandstoffen, bouwstoffen en beschermende stoffen om goed te blijven werken.

Weet en eet gezond

15

De actieve voedingsdriehoek

De actieve voedingsdriehoek toont: -wat je dagelijks zou moeten eten -hoeveel je best beweegt

* eet meer uit grote groepen en minder uit de kleine * eet uit een groep niet steeds hetzelfde, wissel af *per groep kijk je naar de hoeveelheden die je best eet

Weet en eet gezond

16

1. lichaamsbeweging

Onderaan de actieve voedingsdriehoek staan bewegende mannetjes. Ze wandelen, lopen een trap op, zwemmen, fietsen, dansen en spelen voetbal. Maar er zijn natuurlijk nog heel wat manieren om te bewegen. Neem bijvoorbeeld de trap in plaats van de lift. Ga vaker met de fiets of te voet. Doe zo weinig mogelijk activiteiten waarbij je lang zit zoals tv-kijken en computeren. Gezond leven = letten op wat je eet, maar ook genoeg bewegen per dag.

Wat is genoeg? Kinderen en jongeren: minstens 60 minuten Volwassenen: minstens 30 minuten

Weet en eet gezond

17

Ik? Sportief? Schrijf gedurende een week op hoeveel je beweegt.

Wat?

Hoe lang?

Dag 1: ______________________________

_______________________

______________________________

_______________________

______________________________

_______________________

______________________________

_______________________

______________________________

_______________________

______________________________

_______________________

______________________________

_______________________

Dag 2:

Dag 3:

Dag 4:

Dag 5:

Dag 6:

Dag 7:

of

Weet en eet gezond

18

Sportieve ketting: Knip de kaartjes uit. Geef een kaartje aan een jongere. Zodra de opdracht goed is uitgevoerd, krijgt die jongere de volgende kaart van de stapel en mag hij die aan iemand anders geven, met sportieve groeten.

Loop een rondje rond de kamer.

5 keer pompen

Buig 10 keer door je benen.

Spring 10 keer ter plaatse zo hoog je kan.

Loop een rondje rond de kamer in ganzenpas. 10 keer Doe dit 10 keer na elkaar.

Loop een rondje rond de kamer op je tenen.

Loop een rondje rond de kamer op je hielen.

Stap in slow motion (zo traag je kan) van je stoel naar de deur en terug.

Doe 20 stappen ter plaatse en trek daarbij je knieën zo hoog mogelijk op.

Doe 20 stappen ter plaatse en probeer telkens met je hielen je billen te raken.

Strek je armen zijwaarts. Draai nu 20 keer grote cirkels met je armen.

Weet en eet gezond

19

Weet en eet gezond

20

Beweging Zoek de volgende woorden: SCHAATSEN TRAPLOPEN ATLETIEK VOETBAL ZWEMMEN FITNESS BASKET TENNIS SKIEN LOPEN

I F I E T S E N N P U M

Weet en eet gezond

L S D S K I E N B C T W

Q P O O Q H V W A B R B

U O F T E N N I S W A L

D A I S K I H Q K A P O

A T T Z W E M M E N L P

N L N T D J T N T D O E

WANDELEN FIETSEN TURNEN DANSEN JUDO

S E E J U D O O C E P N

E T S V O E T B A L E T

N I S C H A A T S E N K

J E L T U R N E N N I B

S K E A U F C P S T C R

21

Moppenjacht: Beweging Zoek 15 namen van sporten. De letters die overblijven vormen een mop.

W E N A H G A E B E E L

A J K A E E L V A K D E

B E A L B G O V D A N W

A A N E T E P E M R A I

L L N E E V E R I A T E

L S J N N E N S N T E L

E J U H N S L P T E V R

T E D A I N K R O R O E

H O O G S P R I N G E N

T Z W E M M E N E S T N

D E I N T ? J G N N B E

S C H A A T S E N G A N

O E B D T U R N E N L N

H A N D B A L I G O L !

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

22

2. Water

In deze groep gaat het over drinken. Je moet elke dag voldoende water drinken. Liefst 1,5 liter water, dat zijn ongeveer 7 glazen. Je lichaam bestaat voor een groot deel uit vocht. Waarom heeft je lichaam water nodig? om voedingsstoffen op de juiste plaats in je lichaam te brengen om afvalstoffen uit je lichaam weg te voeren om je lichaamstemperatuur te regelen Maar je verliest de hele dag vocht:

door naar de wc te gaan

door te zweten

zelfs door te ademen

Dat vocht moet opnieuw aangevuld worden. Anders droog je uit.

Je vult het vocht vooral aan door te drinken, liefst water. Opgelet: frisdranken horen niet bij deze groep. Er zit veel suiker in. Koffie en thee horen wel bij deze groep. Doe er liefst geen suiker bij. Weet en eet gezond

23

Doe de watertest. Teken een cirkel rond het aantal glazen water dat je drinkt. Doe dit gedurende een hele dag.

Hoeveel glazen water heb je aangeduid: Minder dan 3: Je lichaam heeft water nodig, dus dit is niet zo goed 3 of 4 glazen: Een goed begin. 5 of 6 glazen: Je bent er bijna! 7glazen of meer : Goed zo!

Weet en eet gezond

24

Welk dranken horen bij de groep Water?

Weet en eet gezond

25

Water Zoek alleen de woorden die NIET bij de groep water horen: ENERGIEDRANK DRINKYOGHURT CHOCOMELK LIMONADE FRUITSAP THEE KOFFIE WHISKY SMOOTHIE PORTO COLA MELK SPUITWATER SOEP BIER

K D H R F D H H X G A J

Weet en eet gezond

C R X C H O C O M E L K

L I M O N A D E F U S C

E N E R G I E D R A N K

I K S O E M T W U Q J G

X Y M C L L K P I Q D E

B O R A J P O R T O V U

I G I V M X V E S M U B

E H G R C O L A A J R S

R U F O U D P J P L N O

P R D S M O O T H I E E

B T Q M W H I S K Y R P

26

Moppenjacht: Water Zoek 15 namen van dranken die niet in de groep water horen. De letters die overblijven vormen een mop.

H S E N R E D B U L L

D I E M F R I S T I E

R N T O F S U N E C E

I A Q U A R I U S O R

N A J N N T R I C L D

K S E S T Z G C H A I

Y A M T A I A H O P C

O P D E K T A A C P H

G P S E L ? T M O E T

H E A P O K I P M L B

U L T R R D C A E S I

R S E I E I E G L A E

T A R N L E T N K P R

O P E J K D E E T M .

E W E E A E A W I J N

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

27

3. Graanproducten – Aardappelen

Graanproducten en aardappelen zijn onze basisvoeding. Ze zorgen voor energie, vitaminen en mineralen. Hoeveel heb je nodig? Dit hoort er bijvoorbeeld bij:

5 tot 12 sneden brood en 3 tot 5 gekookte aardappelen

aardappelen brood beschuit ontbijtgranen rijst pasta couscous Dit hoort er NIET bij:

Omdat er teveel vet of suiker inzit horen ze bij de restgroep Weet en eet gezond

28

Aardappelen kan je op verschillende manieren eten. Ken jij deze 5 soorten? Vul het kruiswoordraadsel in.

1. in schijfjes in de pan

1. eerst geschild en dan

2. voor als het feest is

3. wordt in puntzakjes verkocht

4. je hebt er geen mes voor nodig

De ene aardappel is de andere niet.

De gezondste manieren om aardappel te eten zijn: 1. _________________________ 2._________________________ De ongezondste manieren om aardappel te eten zijn: 1._________________________ 2._________________________

Weet en eet gezond

29

Brood broodnodig: Je eet elke dag brood. Weet je ook wat er in zit? Je krijgt de eerste letter cadeau.

- W_____________ - B______________ - G______________ - Z_______________

4 ingrediënten in brood. Met elke hap krijg je heel wat voedingsstoffen binnen: brandstoffen, bouwstoffen en beschermende stoffen. Het ene broodje is het andere niet. Dit vind je allemaal bij de bakker, maar het is niet allemaal even gezond. Rangschik ze van gezond naar ongezond door ze een cijfer te geven. 1 = het gezondst 5 = het ongezondst

Welk brood eet jij meestal? _____________________________________

Weet en eet gezond

30

Ontbijtgranen: Een volwaardig ontbijt? Of snoep met melk?

Enkele vragen om over na te denken en over te praten: Welke ontbijtgranen ken je? Welke ontbijtgranen eet je wel eens? Hoe vaak eet je ze? Denk je dat ze gezond zijn? Wat zegt de reclame over ontbijtgranen? Is het goed om ze elke dag te eten? Welke zijn gezonder dan andere? Waarom? Wat is het beste ontbijt? De Leefgroep-Top 3 van ontbijtgranen: 1. 2. 3.

Weet en eet gezond

31

Graanproducten – Aardappelen Zoek de volgende woorden: VOLKOREN GRIJS BROOD PASTA ZILVERVLIES TARWE HAVERMOUT ROGGEBROOD QUINOA BULGUR

W C R I J S T V U S U N

Weet en eet gezond

G O G J S O Z W P M P H

Q U I N O A I X A U W A

C S B T O P L M S E I V

U C U A W H V W T S T E

V O L K O R E N A L A R

D U G O C I R H L I R M

WIT RIJST MUESLI COUSCOUS BASMATIRIJST

I S U P B H V I M Q W O

T G R I J S L P A L E U

B A S M A T I R I J S T

A O R O G G E B R O O D

T P Q U O O S T S W G V

32

Moppenjacht: Graanproducten - aardappelen Zoek 15 namen van voeding uit deze groep. De letters die overblijven vormen een mop.

K E I B G I O V U Z A T

L C Q U I N O A F E L E

S T O K B R O O D G L N

E P A U T K I A . T E .

M K A G S H U J M : E C

A A R G L C N N S E N O

C H D A H I O D A T J R

A B A A M E A U M E E N

R U P V U P T T S T G F

O L P L E B U T E D R L

N G E K S R I R I L O A

I U L L L O M E E A L K

E R E A I O E O A E E E

I N N A . D T J U N N S

N N B E S C H U I T E N

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Weet en eet gezond

33

4. Groenten

Dit is een makkelijke groep, in de groep groenten zitten……groenten! Groenten zorgen voor kleur op je bord. Maar dat is natuurlijk niet het belangrijkste. Je lichaam heeft ze nodig om gezond te blijven. Er zitten heel wat vitaminen, mineralen en vezels in. De verschillende groenten bevatten verschillende voedingsstoffen. Je hebt ze allemaal nodig. Je moet dus afwisselen. Probeer elke dag twee verschillende soorten groenten te eten.

Gekookt of rauw? In gekookte groenten zitten minder vitaminen dan in rauwe groenten. Vitaminen kunnen niet zo goed tegen warmte. Als je groenten kookt, gaat er een deel van hun vitaminen en mineralen verloren. Daarom zou je best elke dag rauwe en gekookte groenten eten. De helft van je warme maaltijd zou best uit groenten bestaan.

Bij de broodmaaltijd of als tussendoortje kan je ook groenten eten, rauwkost bijvoorbeeld of een kom verse groentesoep. In totaal heb je 300 gram groenten nodig. Weet en eet gezond

34

Groenten Zoek de volgende woorden: WORTEL BLOEMKOOL PAPRIKA UI BROCCOLI BOON RODE KOOL PREI CHAMPIGNON RADIJS

G R A W B N M A I S R P

Weet en eet gezond

N A H O O E K U B K O A

X D B R O C C O L I D P

U I W T N R A L O H E R

A J Q E B A U M E O K I

T S K L R P B D M G O K

Q A S E L D E R K V O A

SLA SELDER AUBERGINE VENKEL MAIS

V K L O H J R S O E L P

C H A M P I G N O N W S

F Q I F G A I I L K V H

U X L E K I N H E E Q H

V P R E I K E C N L F K

35

Moppenjacht: Groenten Zoek 15 namen van groenten. De letters die overblijven vormen een mop.

W I H S A S P E R G E

P E E E S L A K E S U

A R K N N E P O R T I

A G E O B S R M W O G

R E C I E P I K O F E

O B H P Z I K O R B R

M R A E C N A M T M I

V O M T O A U M E O S

L C P O U Z B E L E T

R C I M R I E R V M E

A O G A G E R E A K K

R L N A E M G T N O O

I I O T T ? I S E O R

J N N E T H N N E L T

S E L D E R E O N Z .

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

36

5. Fruit

Fruit is net als groenten een groene groep. Ze lijken op groenten en toch zijn ze anders. Ze kunnen elkaar niet vervangen. We hebben ze allebei nodig. Er zitten veel vitaminen, mineralen en vezels in. Die houden ons fit en gezond. Fruit is bijna altijd zoeter dan groenten en je eet het meestal als dessert of tussendoortje. Hoeveel fruit hebben we nodig?

2 of 3 stukken per dag

Eet liefst vers fruit. Maar af en toe kan het ook zo:

Weet en eet gezond

37

Doe de fruittest. Teken een cirkel rond het fruit dat je gisteren gegeten hebt:

Hoeveel stukken fruit heb je aangeduid: Geen: Je moet elke dag fruit eten, dus dit is niet zo goed. 1: Je at al één stuk fruit, dit is een goed begin. 2: Je at 2 stukken fruit, dat is prima. 3: Je at 3 stukken fruit, goed zo! Meer dan 3: Let op, te veel fruit eten is ook niet goed.

Weet en eet gezond

38

Fruit Zoek de volgende woorden: APPEL PEER DRUIF KERS PERZIK NECTARINE CITROEN AARDBEI ANANAS SINAASAPPEL

P L K X X S D R U I F N

Weet en eet gezond

W U L H H I J R J A J F

A P P B A N A A N P J R

T A E U D A A Q M P G A

E N E C T A R I N E W M

R A R C N S D S X L K B

M N U I F A B K Q E C O

BANAAN KIWI FRAMBOOS MANGO WATERMELOEN

E A K T T P E R Z I K O

L S I R A P I R D X P S

O I W O K E R S N X G N

E L I E T L V T L K T M

N M A N G O F I Q Q C W

39

Moppenjacht: Fruit Zoek 15 namen van groenten. De letters die overblijven vormen een mop.

A P P E L K H H E R

B R M M S E E T F E

W A A A I T M T E

A N N N N L E E D N

A E R A A G K E R S

R C L T A N O R U H

O T Y A S N A R I O

P A C E A E E S F N

E R H E P R N I ? D

R I E P P T D E O K

Z N E E E A N B V I

I E O E L L A H E W

K A B R I K O O S I

V M A N D A R I J N

E D O N S S C E E .

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

40

6. Melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten

Met melkproducten bedoelen we alles wat van melk gemaakt is en natuurlijk ook melk zelf. Enkele voorbeelden: yoghurt, karnemelk, een sneetje kaas, smeerkaas, Franse kazen, platte kaas. Wie geen melk lust of melk niet goed kan verdragen kan calciumverrijkte sojaproducten gebruiken. Dat zijn sojaproducten waar calcium aan toe is gevoegd.

Waarom hebben we calcium nodig?

Drink 3 of 4 glazen melk en eet 1 of 2 sneetjes kaas per dag.

Voor de spieren, de bloedstolling en vooral voor ons skelet. Het vult onze beenderen op.

Weetjes: -Chocomelk hoort ook tot de melkgroep, maar drink er niet te veel van. Er zit veel suiker in. -Ook in groenten kan je calcium vinden. Bijvoorbeeld in broccoli en groene kool. Weet en eet gezond

41

Melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten Zoek de volgende woorden: CALCIUM BOTTEN YOGHURT KAAS KARNEMELK CHOCOMELK GOUDA KWARK SMEERKAAS SKELET BRIE SOJAPUDDING HALFVOL SOJAMELK SCHIMMELKAAS

N F I P S T K G U B F S

Weet en eet gezond

F T B C C K O B V O C O

U S S H H A G R T T P J

K M C O I A G I Q T B A

A E A C M S K E L E T M

R E L O M H Q B E N Q E

N R C M E B I W C D I L

E K I E L G O U D A Q K

M A U L K W A R K W X C

E A M K A Y O G H U R T

L S O J A P U D D I N G

K E O E S H A L F V O L

42

Moppenjacht: Melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten Zoek 15 namen van producten uit deze groep. De letters die overblijven vormen een mop.

H E J S O J A M E L K

C S E P R D C D A D R

A O B L H A H O M R U

M J R A O T O S A I I

E A I T L H C M N N D

M Y E T L E O E D K E

B O E E A T L E E Y N

E G E K N L A R L O K

R H N A D E D K M G A

T U M A S L E A E H A

O R R S E I M A L U S

F T O N K J E S K R F

E Z O S A K L O E T O

T E M T A I K R T L O

A G O E S S ? D E E N

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

43

7. Vlees, vis, eieren en vervangproducten

In deze groep zit vers vlees, vleeswaren, alle soorten vis, schaal- en schelpdieren en eieren. Sommige mensen eten geen of weinig vlees. Ze kunnen dit vervangen door vervangproducten zoals tofu, tempeh, seitan, quorn, peulvruchten, noten en zaden.

Waarom hebben we deze groep nodig?

Voor de eiwitten, dat zijn de bouwstenen voor je spieren. Er zitten ook heel wat vitaminen en mineralen in.

Kies zo veel mogelijk magere vleessoorten waar geen vetrandjes aanzitten zoals kip, kalkoen of steak. In gehakt en worst zitten veel ongezonde vetten.

We zitten al hoog in de driehoek. De vakjes zijn kleiner en dat betekent dat je van deze producten niet zo veel nodig hebt. 100 gram per dag is zeker genoeg.

Weet en eet gezond

44

Moppenjacht: Vlees, vis, eieren en vervangproducten Zoek 15 namen van producten uit deze groep. De letters die overblijven vormen een mop.

G N W : N G S S O B T

Z A N O V E C J M A E

E N R I R T H E ? H P

G I D N K S M . Z A S

T G E H A K T W A M C

D B E K B A E A L B A

E A A Z E A L Q M U M

E A N O L R I U O R P

N L D E J I N O M G I

E T E K A S Z R O U A

K T O F U T E N P R S

I E R E W E N A D B S

P S E I T A N O T E N

K G E E E K I R E Y E

A E M O S S E L E N N

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

45

8. Smeer- en bereidingsvet

In deze groep zitten de smeer en bereidingsvetten. Smeervet is alles wat je op je brood smeert: minarines, margarines en boter. Bereidingsvet is het vet dat je gebruikt bij het koken: margarine, boter of olie.

Dit is een zeer kleine groep van de actieve voedingsdriehoek. Toch is ook deze belangrijk. Vetten helpen bij het maken van lichaamscellen. In vetten zitten ook vitaminen en vetzuren. Je kunt niet zonder vet. Maar je hebt er snel te veel van op.

Hoeveel is te veel? In heel wat voedingsmiddelen zit al vet. Je hebt niet veel extra nodig. Een mespunt smeervet op de boterham en één eetlepel bereidingsvet per persoon voor de warme maaltijd is genoeg.

Weet en eet gezond

46

Van vet word je vet? Of klopt dat niet? Vetten bestaan er in verschillende vormen. Sommige zijn beter dan andere. Sommige gebruik je op de boterham, andere in de pan en nog andere om in een slaatje te doen. Welke ken je en wanneer gebruik je ze?

Weet en eet gezond

47

9. Restgroep

De restgroep zit niet vast aan de rest van de driehoek. Je hebt deze groep niet nodig om evenwichtig en gezond te eten.

Uit de restgroep hoef je niet elke dag te eten. Uit alle andere groepen van de actieve voedingsdriehoek wel.

In deze groep zitten producten waar veel vet, suiker of alcohol in zit. Het lichaam vindt er haast geen voedingsstoffen in die het nodig heeft. Maar soms is het natuurlijk wel lekker. Je mag dus af en toe iets uit deze groep eten of drinken, zo lang je er maar niet teveel van eet.

Weet en eet gezond

48

Ik en de restgroep

Ik eet elke dag iets uit de restgroep. ja / nee Hoeveel producten eet je op één dag uit de restgroep? Denk even aan alles wat je gisteren gegeten hebt en tel alles uit de restgroep.

Mijn top 3 is: 1. 2. 3.

Ik drink elke dag iets uit de restgroep. ja / nee Hoeveel drankjes uit de restgroep drink je op één dag? Denk even aan alles wat je gisteren gedronken hebt en tel alles uit de restgroep.

Mijn top 3 is: 1. 2. 3.

Weet en eet gezond

49

Doorstreep alle producten die tot de restgroep behoren.

Weet en eet gezond

50


Weet en eet gezond

51


Weet en eet gezond

52


Weet en eet gezond

53

Restgroep Zoek alleen de woorden die bij de restgroep horen. TAART COLA KIP BIER

BROOD ICE TEA CHIPS CHOCOLADE

T U C K O E K J E S F G

Weet en eet gezond

R U K C H O C O L A D E

T D R H A T S D N O L I

J K O O M U R P D E I H

U B K C B F K U P D M S

KOEKJES BANAAN PUDDING MUESLI

W H E O U Q B D I G O S

T D T M R A V D O P N M

A J T O G C H I P S A X

A E E U E I C N X S D K

LIMONADE KROKETTEN HAMBURGER CHOCOMOUSSE

R I N S R I O G B I E R

T Q Q S G P L U A N K L

M I C E T E A X A M R F

54

Moppenjacht: Restgroep Zoek 15 namen van producten uit deze groep. De letters die overblijven vormen een mop.

Z R V A E I W I J N N I

E : E K A U W G O M I N

G I E T M U N T J E S C

T K L I E I J S J E E O

E H H K N N I G R N T L

C H I P S G J T I I V A

E H O I I D G Z E E A E

N E O E N O O I N T N E

M B N C P P . N D I C S

O Z G C O L A J U K H B

N O F D E L Z N : T W I

S D E R T A A R T H A E

T R R E I K E D I O F R

K O F F I E K O E K E N

E P D R K R T V K U L .

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

55

Oefenmateriaal voor de actieve voedingsdriehoek

Weet en eet gezond

56

Knip de 9 groepen van de actieve voedingsdriehoek uit en kleef ze in de juiste volgorde op het volgende blad.

Weet en eet gezond

57

Weet en eet gezond

58

Maak zelf de actieve voedingsdriehoek. Kleef de 9 losse stukjes in de juiste volgorde.

Weet en eet gezond

59

Elke voedingsgroep heeft zijn plaats op de actieve voedingsdriehoek. Verbind de vakjes met de juiste naam.

VLEES, VIS, EIEREN, VERVANGPRODUCTEN

FRUIT

GRAANPRODUCTEN AARDAPPELEN

LICHAAMSBEWEGING

RESTGROEP

SMEER- EN BEREIDINGSVET

WATER GROENTEN

MELKPRODUCTEN EN CALCIUMVERRIJKTE SOJAPRODUCTEN

Weet en eet gezond

60

In welke groep van de actieve voedingsdriehoek horen de volgende producten thuis? Trek een pijl van het product naar de juiste groep.

Weet en eet gezond

61


Weet en eet gezond

62


Weet en eet gezond

63


Weet en eet gezond

64

Deze actieve voedingsdriehoek is nog leeg. Wat hoort thuis in welke groep? Geef bij elk vakje een voorbeeld.

Weet en eet gezond

65

Bij welke groep hoort dit product? Kleur het juiste vakje

O groenten O fruit O restgroep _______________________

O fruit O restgroep O water _______________________

O groenten O graanproducten O fruit _______________________

O restgroep O graanproducten O vlees, vis, eieren, vervangproducten

_______________________

Weet en eet gezond

66


O smeer en bereidingsvet O graanproducten, aardappelen O restgroep _______________________

O graanproducten, aardappelen O groenten O vlees, vis, eieren, vervangproducten _______________________

O restgroep O graanproducten O vlees, vis, eieren, vervangproducten _______________________

O restgroep O groenten O water _______________________

Weet en eet gezond

67


O restgroep O water O fruit

_______________________

O smeer en bereidingsvet O melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten O restgroep _______________________

O fruit O restgroep O water

_______________________

O fruit O vlees, vis, eieren, vervangproducten O groenten _______________________

Weet en eet gezond

68


O vlees, vis, eieren, vervangproducten O smeer- en bereidingsvet O restgroep _______________________

O graanproducten O restgroep O vlees, vis, eieren, vervangproducten _______________________

O groenten O vlees, vis, eieren, vervangproducten O restgroep _______________________

O restgroep O graanproducten O water _______________________

Weet en eet gezond

69

De grote voedingsquiz Hoe goed ken je de actieve voedingsdriehoek?

1. Alles wat leeft, heeft water nodig. Wij dus ook. Hoeveel glazen water drink je best per dag?

7

4

15

2. Als je gezond wil leven, is beweging ook belangrijk. Hoe lang moeten kinderen per dag bewegen?

10 minuten

30 minuten

60 minuten

3. Fruit is niet alleen lekker, het is ook super gezond. Hoeveel stukken fruit eet je best per dag?

5

3

1

4. In de klas zitten kost energie. Welk tussendoortje eet je best tijdens de speeltijd?

chips

chocolade

fruit

5. Wat hoort er niet thuis bij de groep graanproducten - aardappelen?

kroketten

Weet en eet gezond

brood

rijst

70

6. Tiramisu hoort bij de groep…

groenten

restgroep

melkproducten

7.Wat hoort niet in het rijtje?

kaas

yoghurt

vis

8. Drankjes met alcohol horen bij de groep…

restgroep

water

graanproducten – aardappelen

9. Van welke groep hebben we het meest nodig?

fruit

water


10. Van welke groep hebben we niets nodig?

smeer- en bereidingsvetten

Weet en eet gezond

groenten

restgroep

71

De grote voedingsquiz Wat weet je over de dingen die je eet en drinkt?

1. Hoeveel klontjes suiker zitten er ongeveer in 1 liter frisdrank?

geen

2

20

2. Peulvruchten horen bij de groep…

groenten graanproducten vervangproducten

vlees, vis, eieren,

3. Is witte rijst gezonder dan bruine rijst?

nee

ja

het is allebei even gezond

4.Waar moet je bakboter bewaren?

in de oven

in de diepvries

in de koelkast

5. Je hebt honger maar het is nog lang geen etenstijd. Wat is dan geen gezond tussendoortje? wafel

Weet en eet gezond

banaan

yoghurt

72

6. Sportdrankjes zijn goed voor je. Ja nodig

alleen als je ze tijdens het sporten drinkt

nee, je hebt ze niet

7. Hoeveel gram groenten heb je per dag nodig? 300

200

100

8. Tofu, quorn en seitan zijn… Namen van enge ziektes

vleesvervangers

eetbare insecten

9. Wat hoort niet in het rijtje thuis? muesli

brood

donut

10. Hoeveel gram vlees eet je best maximaal per dag? 100

Weet en eet gezond

200

300

73

3. Gezond of ongezond?

vzw

vzw

Weet en eet gezond

74

Mijn eet-dagboek. Schrijf gedurende één dag alles op wat je eet en drinkt.

Weet en eet gezond

75

Mijn eetdagboek Hoe gezond eet je? Doorstreep in je eet-dagboek alle producten die niet goed zijn.

Zo kan het beter. Schrijf op wat je best nog zou eten of drinken.

Weet en eet gezond

76

Leefgroep-enquête: Onze top 3 voor het ontbijt

Graanproducten 1. 2. 3.

Beleg 1. 2. 3.

Drank 1. 2. 3.

Weet en eet gezond

77

4. Hoe kies ik mijn voeding?

vzw

vzw

Weet en eet gezond

78

Waarom eet je wat je eet? Is dit een goede reden? Waarom?

Iedereen eet het. De reclame was tof.

Er zat niets anders meer in de kast.

Het is gezond.

Het was goedkoper.

Al mijn vrienden eten dit. Omdat mijn moeder het klaargemaakt heeft.

Ik eet dat altijd op zaterdag.

Ik had het op televisie gezien. Ik vind het lekker.

Ik kreeg er een verrassing bij.

Er zitten veel vitaminen in.

De verpakking is cool.

Weet en eet gezond

79

Open je ogen voor reclame.

Er wordt op verschillende manieren reclame gemaakt. Noem er 3: 1.______________________________________ 2.______________________________________ 3.______________________________________

Kijk je naar reclame op televisie?

ja / nee

Kijk je naar reclame in tijdschriften?

ja / nee

Blader je in de reclamefolders die in je brievenbus zitten?

ja / nee

Heb je al eens iets gekocht omdat je de reclame leuk vond? Denk je dat reclame alles toont zoals het echt is?

ja / nee

ja / nee

Reclame is er niet om ons iets te leren. Reclame is er om ons dingen te laten kopen!

Weet en eet gezond

80

Reclame maken... een beetje zoals hypnotiseren.

Reclamemakers zorgen ervoor dat we de boodschappen zo vaak horen en zien dat we ze uit het hoofd kennen. Ze hopen dat we daarna in de winkel die producten kiezen zonder dat we er bij nadenken. Dit zijn voorbeelden van reclameslogans. Als het aan de kat lag, kocht ze Whiskas. VTM kleurt je dag. Doet beestig deugd. Miele, er is geen betere. Want u bent het waard. -Schrijf nu zelf een reclameslogan op die je je nog kan herinneren of beschrijf wat er in een reclamefilmpje gebeurt: _____________________________________________________________________ _

-Bedenk een reclameslogan voor deze burger. ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________

Heb je in je slogan gezegd dat er vet en suiker in zit? Dat het geen volwaardige maaltijd is omdat er te weinig groenten in zitten en te veel vlees? Vast niet! Dat doen reclamemakers nooit.

Weet en eet gezond

81

Reclame, goed bekeken. Zoek reclame voor snoep en beantwoord de volgende vragen.

Dit is reclame voor:_____________________________________ *De tekst: Wat wordt er gezegd over het snoep? _____________________________________________________________________ Wat zeggen ze over de kinderen die het zullen eten? _____________________________________________________________________ *De foto's of tekeningen: Wat valt er je meteen op als je naar de reclame kijkt? _____________________________________________________________________ Wie staat er op de foto's of tekeningen? Hoe? _____________________________________________________________________ *Krijg je een geschenk bij het product? nee / ja, een____________________________ *Krijg je korting op dit product? nee / ja,_______________ euro of ________________ % *Zou je het kopen? ja / nee Waarom wel:

Weet en eet gezond

Waarom niet:

82

Het etiket Wat staat er op een etiket?

1. een lijst met ingrediënten 2. houdbaarheidsdatum 3. nettogewicht 4. voorschriften voor bewaring en gebruik 5. de voedingswaarde 6. GDA of dagelijkse voedingsrichtlijn 7. andere

Weet en eet gezond

83

1. Een lijst met ingrediënten alle ingrediënten die in het product zitten

* Dit is verplicht voor alle voorverpakte voedingsmiddelen!

*

De ingrediënten staan in een bepaalde volgorde: van veel naar weinig. Wat het meest voorkomt in het product staat eerst.

Weet en eet gezond

84

Suiker

Teveel suiker is niet goed voor je. Daarom is het belangrijk te kijken of er suiker in producten zit. Als je het woord 'suiker' niet terugvindt, wil dat nog niet zeggen dat er echt geen suiker inzit. Er wordt soms een ander woord gebruikt. Dit zijn enkele voorbeelden: sacharose maltose sucrose karamel glucosesiroop fructose dextrose glucose-fructosestroop Soms zie je verschillende van die vreemde namen op een product staan. Op die manier probeert de fabrikant je te foppen. Je denkt dan dat er minder suiker inzit. Is een pizza zoet? Nee? Toch zit er heel wat suiker in.

Weet en eet gezond

85

2. Houdbaarheidsdatum tot wanneer je het product mag gebruiken

Ten minste houdbaar tot… Ten minste houdbaar tot einde… = je kan het zeker tot die dag eten Dit vind je vooral op producten die vrij lang houdbaar zijn; Deze mogen meestal bij kamertemperatuur worden bewaard. Te gebruiken tot…

= de laatste dag waarop je dit mag eten Dit vind je op voedingsmiddelen die sneller slecht worden. Deze moeten meestal in de koelkast bewaard worden.

Mag ik een product waarvan de houdbaarheidsdatum voorbij is nog gebruiken?

Als er "ten minste houdbaar tot..." op het etiket staat, betekent dit dat de kwaliteit na die datum niet meer zeker is. De smaak, de geur en de kleur kunnen veranderen. Als de verpakking gesloten is, kan je het product nog een tijdje veilig gebruiken. Kijk altijd eerst of het product niet beschimmeld is en of het niet vreemd ruikt. Als je twijfelt, gooi je het best weg. Als er "te gebruiken tot..." op het etiket staat, mag het na die datum niet meer worden gebruikt. Deze producten kunnen bedorven zijn en de gezondheid schaden. Weet en eet gezond

86

3. Nettogewicht het gewicht van het voedingsmiddel zonder verpakking

Voor of achter het cijfer zie je

e

staan. Dat is een afkorting voor 'estimate' en

betekent 'ongeveer'. Als je het product weegt, zal er op je weegschaal nooit precies het getal verschijnen dat op de doos staat. Er mag een klein beetje verschil zijn.

Netto

Bruto

Tarra

Weet en eet gezond

Het gewicht van de pizza

Het gewicht van de pizza en de verpakking

Het gewicht van de verpakking

87

4. Voorschriften voor bewaring en gebruik hoe je een product moet bewaren en gebruiken

Voorbeelden: Koel en droog bewaren Na opening drie dagen houdbaar in de koelkast Schudden voor gebruik Koel serveren Eerst schudden, dan pas openen Voor gebruik, dop losdraaien en folie verwijderen Bewaring in diepvries: (-12°) 1 maand, (-18°) tot vermelde houdbaarheidsdatum Niet gebruiken voor bakken en braden

Weet en eet gezond

88

5. Voedingswaarde hoeveel energie en voedingsstoffen het product bevat

Voor vaste stoffen is het berekend per 100g, voor vloeistoffen per 100ml. Soms krijg je de informatie per portie. In dit voorbeeld is dat een volledige pizza. Dit moet er minstens opstaan:

energiewaarde eiwitten koolhydraten vetten

We eten dagelijks voedingsmiddelen zoals brood, melk, vlees, groenten en fruit. Deze voedingsmiddelen bevatten voedingsstoffen: water, eiwitten, koolhydraten vetten, voedingsvezels, vitaminen, mineralen en sporenelementen Het lichaam heeft deze stoffen nodig. Ze zitten niet allemaal in één voedingsmiddel. Daarom moeten we voor afwisseling zorgen.

Weet en eet gezond

89

6. GDA hoeveel energie en voedingsstoffen het product per portie geeft Het wordt vergeleken met de hoeveelheid die je per dag nodig hebt.

GDA is een afkorting. Het komt van Guideline Daily Amounts of Dagelijkse Voedingsrichtlijn. Men heeft gekeken wat een volwassene per dag nodig heeft aan: energie, suiker, vet, verzadigd vet en zout

Dit wordt vergeleken met de hoeveelheid die 1 portie bevat. Men drukt het uit in procent. Wat betekent dit? Als je van alles wat je eet de GDA kent en je telt de getallen per groepje op, mag je per groep niet meer dan 100 uitkomen. Maar niet iedereen heeft precies hetzelfde nodig. De dagelijkse behoeftes verschillen volgens leeftijd, geslacht, gewicht en levensstijl. Iemand die een hele dag sport, heeft meer energie nodig dan iemand die de hele dag op een stoel zit.

Weet en eet gezond

90

7. Andere extra informatie over het product

waar het product vandaan komt

de streepjescode

labels

Dit label betekent dat de fabrikant betaalt voor de verwerking van haar verpakkingsafval. Het zegt dus niet dat de verpakking gerecycleerd is. Voorbeelden: Glutenvrij Kan sporen van noten bevatten Geproduceerd in een fabriek waar ook noten verwerkt worden Zonder kunstmatige kleur- en smaakstoffen Rijk aan omega-3 Verlaagt de cholesterol Light En dan zijn er nog een heleboel labels die op voeding kunnen staan:

Weet en eet gezond

91

Welke informatie staat er op de verpakking van een Mars? Vul het juiste cijfer in.


Weet en eet gezond

92

Knip het etiket van een product uit. Kleef het hieronder op. Welke informatie staat er op? Vul het juiste cijfer in.


Weet en eet gezond

93

Schrijf op welke de 3 belangrijkste ingrediënten zijn van deze producten

1 ____________________________________ 2.____________________________________ 3.____________________________________

1 ____________________________________ 2.____________________________________ 3.____________________________________

1 ____________________________________ 2.____________________________________ 3.____________________________________

Weet en eet gezond

94

Neem een verpakking van een voedingsmiddel. Los de volgende vragen op.

1. Wat is de naam van het voedingsmiddel? …………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. Hoe lang is het product houdbaar? …………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Noem 5 ingrediënten die in het product zitten. …………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. Wat is het nettogewicht van het product? …………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. Waar is het product gemaakt? …………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. In welke groep van de actieve voedingsdriehoek hoort dit product?

Weet en eet gezond

95

Weten = niet eten? Roken is niet goed voor je. Dat weet ondertussen iedereen wel. Je leest het zelfs op de pakjes. Er staat niet alleen op wat er in zit, maar ook wat er kan gebeuren als je ze toch rookt.

Met voedingsmiddelen is het anders. Daar staat ook op wat er in zit, maar de etiketten zeggen niets over de gevolgen van veel ongezonde voeding. Zou het helpen als dit op producten stond?

Teveel dierlijk vet kan de gezondheid ernstig schaden

Snoepers worden dikker

Over een uurtje ga je moe zijn en opnieuw zin hebben in zoet. Deze ontbijtgranen brengen je schoolresultaten schade toe

Weet en eet gezond

96

Of zou het beter zijn om goede gewoonten aan te moedigen?

Fruiteters leven langer

Met een goed ontbijt werk je beter Bewegen maakt je vrolijk

Deze groenten beschermen je tegen kanker

Volkorenbrood geeft je langer energie

Weet en eet gezond

97

Bedenk zelf een slogan voor de volgende producten:

Weet en eet gezond

98

Bedenk zelf een slogan voor de volgende producten:

Weet en eet gezond

99

Schep maar op!

Een week lang mag je opscheppen over alle gezonde dingen die je gegeten hebt. Schrijf of teken ze in het "Schep maar op – bord" Dit mag op het bord komen: Alles uit deze groepen van de actieve voedingsdriehoek:

Dit mag er niet op: Alles uit de restgroep

Weet en eet gezond

100

Weet en eet gezond

101

Suggesties

*Je kan ook een weekthema kiezen: opscheppen over fruit, opscheppen over groenten, opscheppen over volkoren producten…. Hang de tekeningen op aan de muur en voorzie dagelijks een moment om de borden in te vullen. $ *Bekijk samen met de jongeren een reclamefilm voor bijvoorbeeld ontbijtgranen, choco of frisdrank. Zorg ervoor dat er een verpakking van dit product aanwezig is, of een foto van een leesbaar etiket. Bespreek op welke manier de reclamemaker je een goed gevoel probeert te geven. Welke boodschap geven ze? En wat valt er op als je dan het etiket van het product bekijkt? *Marktkramer: Schrijf namen van producten op kaartjes en duid een marktkramer en een koper aan. De marktkramer moet proberen de koper te overtuigen zijn product te kopen. De koper moet goede argumenten zoeken waarom hij het niet wil kopen. *Andere rollenspelen: Bedenk samen met de jongeren situaties waarin je uitgenodigd wordt om ongezonde dingen te eten of te drinken (op café met vrienden, op een receptie, tijdens een daguitstapje kom je een frituur of bakker tegen, op bezoek bij familie,…)Laat twee of meer jongeren deze situatie spelen. Iemand is 'de verleider' en de andere is degene die argumenten moet geven om het niet te eten of te drinken. *Overloop met de jongeren de tips voor een gezond leven op de poster of in de brochure. Laat hen er één actiepunt uitkiezen om er een week een extra inspanning voor te leveren. Je kan daarvoor de bijgevoegde bladen gebruiken of er zelf laten maken zoals het bijgevoegde voorbeeld.

Weet en eet gezond

102

De elf actiepunten uit de brochure

Weet en eet gezond

103

Mijn actiepunt: 1 dag per week frisdrank Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als je frisdrank gedronken hebt. Schrijf er ook de naam van het drankje bij. Weet en eet gezond

104

Mijn actiepunt: 7 glazen water per dag drinken

Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als water drinkt.

Weet en eet gezond

105

Mijn actiepunt: de helft van mijn warme maaltijd bestaat uit groenten Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als je de helft van je bord met groenten gevuld hebt en als je het opgegeten hebt. Schrijf op welke groenten je gegeten hebt. Weet en eet gezond

106

Mijn actiepunt: elke dag 2 stukken fruit eten Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als je een stuk fruit eet. Schrijf op welk fruit je gegeten hebt. Weet en eet gezond

107

Mijn actiepunt: elke dag 30 minuten sporten (wandelen, fietsen, zwemmen, …) Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als je 30 minuten gesport hebt. Schrijf op welke sport of beweging je gedaan hebt: wandelen, fietsen, lopen, … Weet en eet gezond

108

Mijn actiepunt: elke dag een volkoren-product eten Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als je een volkoren product eet. Je mag ook de naam van het product opschrijven: brood, rijst, deegwaren Weet en eet gezond

109

Mijn actiepunt: ik eet per dag 3 gezonde tussendoortjes Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als je een tussendoortje eet. Schrijf op welk tussendoortje je gegeten hebt. Weet en eet gezond

110

Mijn actiepunt: ik eet per dag voldoende melkproducten Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als je een melkproduct eet. Schrijf op welke melkproducten je gegeten hebt. Weet en eet gezond

111

Mijn actiepunt: ik gebruik de voedingsdriehoek om na te denken wat ik op een dag allemaal eet Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als je met de voedingsdriehoek gewerkt hebt. Probeer op te schrijven hoe de driehoek jou helpt. Weet en eet gezond

112

Mijn actiepunt: ik hou mij aan 3 maaltijden per dag: ontbijt, warme maaltijd en avondmaal Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als je je aan de drie maaltijden gehouden hebt. Weet en eet gezond

113

Mijn actiepunt: ik proef nieuwe dingen Dag 1

Dag 2

Dag 3

Dag 4

Dag 5

Dag 6

Dag 7

Zet per dag een kruisje als je iets eet wat je nog niet kent of geproefd hebt Schrijf op welke nieuwe dingen je gegeten hebt: een groente of fruit of … Weet en eet gezond

114

Ik eet elke dag volkoren

Ik eet per dag 3 gezonde tussendoortjes

Weet en eet gezond

115

DE HELFT VAN DE WARME MAALTIJD BESTAAT UIT GROENTEN

Ma Di Wo Do Vr Za Zo

Ik eet elke dag 2 stukken fruit Weet en eet gezond

Ma

Di

Wo

Do

Vr

Za

Zo

116

Ik drink 7 glazen water per dag

Maandag

Dinsdag

Woensdag

Donderdag

Vrijdag

Zaterdag

Zondag

IK EET 3 MAALTIJDEN PER DAG !

Maandag Donderdag

Dinsdag Woensdag

Weet en eet gezond

Vrijdag g Zondag g

117

Zaterdag g g

5. Hoe kan ik mijn voedsel klaarmaken?

Weet en eet gezond

118

Stap voor stap zelf koken.

Een lekkere maaltijd verschijnt niet als bij toverslag op je bord. Soms lijkt het wel magisch. Maar we hebben meer nodig dan een spreukenboek of een toverstaf.

1. Het recept 2. De boodschappen 3. De voorbereidingen 4. Het koken 5. De tafel dekken 6. Het opruimen

Weet en eet gezond

119

1. Het recept Je vindt recepten in kookboeken, tijdschriften en op het internet. Lees het recept en kijk wat je nodig hebt. Staan er nog ingrediënten in je keuken of moet je alles kopen? Maak een boodschappenlijstje. Zet er niet alleen op wat je nodig hebt, maar ook de hoeveelheid.

Tip: Bij het kiezen van een recept moet je met enkele dingen rekening houden: * Heb je het nodige keukengerei? Als je geen oven hebt, kan je geen cake maken. * Heb je genoeg tijd om het klaar te maken? Als je maar een half uurtje tijd hebt, begin je best niet aan stoofvlees dat uren moet garen. * Zijn de ingrediënten betaalbaar? Kies niet voor asperges met garnalen als je maar geld hebt voor een croquemonsieur. * Zijn de ingrediënten op dit ogenblik in de winkel te vinden? Horen de ingrediënten bij dit seizoen? Als het buiten vriest, maak je best geen aardbeienmilkshake. * Heb je het al leren klaarmaken? Kan je het alleen? Sommige gerechten zijn moeilijker dan andere. Als je het nog niet geleerd hebt, wacht je soms beter tot iemand je kan helpen. * Is het gezond? Kies zoveel mogelijk voor verse groenten en volkoren producten.

Weet en eet gezond

120

2. De boodschappen Met je boodschappenlijstje ga je naar de winkel. Zo vergeet je niets en neem je geen producten mee die je niet nodig hebt.

Tips: * Kijk naar de etiketten. Is het product nog vers? * Als je diepvriesproducten nodig hebt, neem je die als laatst. Anders zijn ze al aan het ontdooien als je aan de kassa staat. * Zorg zelf voor een draagtas, dat is beter voor het milieu. * Mooi is niet beter. Deze flesjes zijn wel mooi, maar er zit gewoon fruitsap in. Je betaalt er wél veel meer voor.

* Dure merken staan op de plaats waar je er het best aan kan. Een beetje hoger of lager staat vaak precies hetzelfde product, maar van een goedkoper merk. * Ga niet met een lege maag naar de winkel. Je krijgt dan teveel zin om ongezonde dingen te kopen. * Buurtwinkels en nachtwinkels zijn duurder dan supermarkten. * Reclame is er niet om je iets te leren. Reclame is er om je zo veel mogelijk te laten kopen. * Als je na het winkelen niet onmiddellijk gaat koken, zet je alles weg. Wat uit de koelkast komt, zet je in de koelkast. Wat uit de diepvries komt, zet je in de diepvries.

Weet en eet gezond

121

3. De voorbereidingen - Trek een schort aan, bind lange haren samen (jongens ook) en was je handen.

- Neem het keukengerei dat je nodig hebt voor je gerecht. Zet alle ingrediënten klaar.

Weet en eet gezond

122

4. Het koken Neem het recept mee naar je werkplek in de keuken. Volg het recept stap voor stap.

Tips: - Begin met alle voorbereidingen waar geen vuur voor nodig is zoals wassen, schillen en snijden. - Was groenten en fruit voor je het in stukjes snijd. Als je het wast na het snijden spoel je voedingsstoffen en smaakstoffen weg. - Gebruik aparte snijplanken voor vlees en groenten. - Bewaar vlees en vis in de koelkast tot je het nodig hebt en zorg ervoor dat je het goed kookt of bakt. - Pas als alles gesneden klaarstaat, zet je het vuur op. Dan heb je al je aandacht voor je pannen.

- Pas op, aan vuur kan je je verbranden. Gebruik ovenwanten of pannenlappen om warme pannen of schotels vast te nemen. - Zet warme pannen of schotels op onderzetters. - Een kok proeft van zijn gerecht, maar hou het netjes. Neem een schone lepel om te proeven.

Weet en eet gezond

123

5. De tafel dekken

Om de tafel te dekken, moet je weten wat je gaat eten. Eet je brood met beleg? Eet je een kom soep? Of wordt het een feestmaaltijd? Voor het een heb je genoeg aan een bord, een mes en een glas, voor het andere moet je wat meer uit de kast halen. Dit heb je meestal nodig: borden, bestek, glazen

Dit heb je niet nodig maar maakt je tafel mooier: tafelkleed, placemats, servetten Tip: - Leg onderleggers klaar om de pannen of schotels op te zetten. - Zorg voor voldoende opscheplepels. - Eet je een gerecht waar veel afval aan is? Zet dan een kom of bord klaar.

Weet en eet gezond

124

6. Het opruimen Je hebt gekookt en lekker gegeten. Tijd om te luieren? Nee, nog niet. Kijk maar eens om je heen. Je kan alles niet laten staan zoals het staat.

Dit moet je nog doen: - Ruim de tafel af en maak ze schoon. - Berg restjes op in de koelkast. - Doe de vaat. - Zet alles wat je gebruikt hebt terug op de juiste plaats.

Weet en eet gezond

125

Fruitsla Dit heb je nodig:

Voor 4 personen:

●

●

●

2 sinaasappels 2 appels 2 peren 2 bananen een handvol druiven ●

●

●

Materiaal: snijplank mesje lepel kom citruspers

Weet en eet gezond

126

Deze stappen volg je: 1. Was en schil het fruit

2. Snijd het fruit in kleine stukken

3. Snijd en pers de sinaasappels

4. Doe het sap bij de rest van het fruit

Weet en eet gezond

127

Bananenmilkshake Dit heb je nodig:

Voor 4 personen:

●

●

●

2 bananen 500 ml melk 250 ml yoghurt een lepel honing ●

●

●

Materiaal: snijplank mesje lepel kom maatbeker mixer

Weet en eet gezond

128

Deze stappen volg je: 1. Pel de bananen en snijd ze in stukken

2. Doe er de melk en yoghurt bij

3. Doe er een lepel honing bij

4. mix alles met de staafmixer

Weet en eet gezond

129

Spaghetti Dit heb je nodig:

Voor 4 personen: ●

●

●

400 gr gehakt 1 ajuin 4 wortelen 1 gele en 1 groene paprika 1 courget 1 blik gepelde tomaten in stukjes van 800 gr 1 doos volkorenspaghetti van 500 gr 1 zakje gemalen kaas van 200 g Kruiden: peper, zout (oregano, takje tijm, tabasco, spaghettikruiden, paprika) 2 eetlepels bakboter Een glas water klaarzetten

●

●

Weet en eet gezond

●

Materiaal: Snijplank Mesje Dunschiller Ajuinsnijder 2 kookpotten en een pan houten lepel vergiet

130

Deze stappen volg je: 1.Groenten wassen en snijden

2.Vlees bakken

3.Saus maken

4.Deegwaren koken

Weet en eet gezond

131

Zo maak je het klaar: 1.Groenten wassen en snijden Pel de ajuin en snij hem in twee. Snij daarna kleine stukjes met behulp van de ajuinsnijder.

Schil de wortelen en snij ze in kleine schijfjes of stukjes.

Was de courgette en snij ze in kleine stukjes.

Weet en eet gezond

132

Was de paprika’s, snij ze in twee en doe de zaadjes er uit. Snij ze in kleine stukjes.

Open het blik met gepelde tomaten en zet het klaar.

Weet en eet gezond

133

2. Vlees bakken Neem een pan en bak hierin het gehakt klaar. Maak het gehakt plat met een vork. Zet het aan de kant.

3. Saus maken Neem een kookpot en laat er de boter in smelten. Doe er de ajuin in.

Als de ajuin wat gebakken heeft doe je er de wortelen en de paprika’s bij. Indien nodig (als het niet vochtig genoeg is) moet je er een beetje water bijdoen.

Weet en eet gezond

134

Doe daarna de courgette en de gepelde tomaten erbij.

Kruid alles met peper, zout, een takje tijm en wat oregano. De liefhebbers van pikante saus kunnen er in hun bord tabasco bijdoen. Laat alles 20 minuten stoven.

Doe er het gebakken gehakt bij. Laat nog even op het vuur staan.

Weet en eet gezond

135

4.Deegwaren koken Neem een kookpot en doe er water in. Laat het water koken. Doe er de spaghetti in. Voeg een scheutje olie toe dan kookt de spaghetti niet gemakkelijk over. Laat de spaghetti of spirelli 10 minuten koken.

Giet de spaghetti in een vergiet en laat uitlekken.

Schep de spaghetti in soepborden en breng er de saus over. Strooi er wat gemalen kaas over!

Weet en eet gezond

136

Macaronie met hesp en prei in kaassaus Dit heb je nodig:

Voor 4 personen:

●

●

●

600 g prei (3 dikke) 1 liter bechamelsaus (klaargemaakt in brik) 200 g gekookte hesp 200 g gemalen kaas 250 g volkoren macaroni of penne 1 eetlepel bakboter Kruiden: peper en zout ●

●

●

Materiaal: Snijplank Mesje 2 kookpotten Houten lepel Vergiet

Weet en eet gezond

137

Deze stappen volg je: 1. Prei wassen en snijden

2. Vleessnijden

3. Deegwaren koken

4. Saus maken

Weet en eet gezond

138

Zo maak je het klaar: 1. Prei wassen en snijden Snij de wortel en de bovenkant van de prei er af. Was de prei heel grondig. Er zit soms veel zand tussen de lagen, dus goed proper maken!

Snij de prei in de lengte in 2 en nog eens in 2 en daarna in kleine stukjes.

Smelt 1 eetlepel vloeibare margarine in een kookpot. Doe er daarna de stukjes prei in. Kruid met peper en zout en laat 5 minuten stoven.

Weet en eet gezond

139

2. Vlees snijden Neem de sneedjes hesp en doe het randje er van af.

Snij in kleine stukjes.

3. Deegwaren koken Breng water aan de kook met een beetje boter in. Doe er de deegwaren in en laat 8 minuten koken of zo lang er op de verpakking staat. Giet af in een vergiet.

Weet en eet gezond

140

4. Saus maken Neem een kookpot en doe de bechamelsaus er in. Zet op een zacht vuurtje.

Doe er de gemalen kaas en de hesp in. Roer goed. Breng er daarna de prei bij.

Blijf goed roeren en als de saus warm is (en de kaas goed gesmolten) mengen we er de deegwaren onder!

Weet en eet gezond

141

Meng alles goed onder mekaar en het is klaar! Schep in een bord of kommetje.

Als je een oven hebt kan je dit gerecht in een kom doen of in kleine kommetjes. Strooi er wat extra gemalen kaas over en laat gratineren in de oven.

Weet en eet gezond

142

Gestoomde zalm met broccoli, aardappelen en yoghurtsaus Dit heb je nodig:

Voor 1 persoon: ●

●

●

100 of 150g zalm (of andere vis) 150 of 200g broccoli 2 aardappelen 1 potje yoghurt (natuur) 1 eetlepel mayonnaise Verse kruiden: bieslook of koriander of dragon (of gedroogde kruiden uit een potje) Peper, zout en curry ●

●

●

Materiaal: Snijplank Mesje Schiller keukenschaar 1 kookpot Stoommandje Schepper Ovenhandschoen !

Weet en eet gezond

143

Deze stappen volg je: 1. Saus maken

2. Groenten wassen

3. Aardappelen schillen

4. Stomen

Weet en eet gezond

144

Zo maak je het klaar: 1. Saus maken Neem een kom en doe er een lepel mayonaise in. Voeg het potje yoghurt toe.

Doe er peper en curry bij. Snij of knip de verse kruiden (bv bieslook en koriander) in stukjes en doe ze bij de saus.

Meng alles goed onder mekaar en de saus is klaar!

Je kan ook kruiden uit potjes (dille en dragon bv) gebruiken in plaats van verse

of Weet en eet gezond

145

2. Groenten wassen Snij het harde stuk van de broccoli weg. Verdeel indien nodig in wat kleinere stukjes. Was de broccoli.

3. Aardappelen schillen Schil de aardappelen en was ze. Snij ze in 2 of 4 stukken.

4. Stomen LET OP! BIJ STOMEN ALTIJD EEN OVENHANDSCHOEN GEBRUIKEN! Stoom is erg warm en je kan je handen gemakkelijk verbranden!

Weet en eet gezond

146

Doe water in de kookpot en zet er het stoommandje in. Het water mag niet in het mandje komen. Haal het mandje er terug uit. Breng het water aan de kook.

Leg de aardappelstukken in het stoommandje en laat 10 minuten stomen. Tijdens het stomen het deksel van de kookpot niet opendoen!

Kruid de zalm met peper en zout.Haal het stoommandje uit de kookpot. Kijk of er nog voldoende water in de, kookpot zit, eventueel wat water bijdoen. Breng het water opnieuw aan de kook. Leg de zalm en de broccoli in het stoommandje en laat alles 7 minuten stomen. Leg alles op een bord en doe er wat van je saus bij!

Als je dit gerecht voor 4 personen wil maken, stoom je best eerst de aardappelen ongeveer 20 minuten, daarna kan je de vier stukken vis met de broccoli erbovenop 7 minuten stomen.

Weet en eet gezond

147

GEKOOKTE RIJST Dit heb je nodig:

Voor 4 persoon:

●

●

●

2 zakjes volkorenrijst 1 groentenbouillonblokje Kookpot met water ●

●

●

Materiaal: Snijplank Mesje Schiller keukenschaar 1 kookpot Stoommandje Schepper Ovenhandschoen !

Weet en eet gezond

148

Zo maak je het klaar: Zet een kookpot met water op het vuur en breng het water aan de kook.

Voeg een bouillonblokje toe.

Leg het zakje rijst in het water en laat het 10 minuten koken (of kijk op de verpakking hoe lang).

Neem het zakje met een vork uit het water en laat het uitlekken aan de kraan. Snijd het zakje open en doe de rijst in een kommetje.

Weet en eet gezond

149

Pannenkoeken Dit heb je nodig:

Voor 4 persoon: (ongeveer 12 pannenkoeken) ●

●

●

250 gr bloem 4 eieren een halve liter melk Snuifje zout Bakboter ●

●

●

Materiaal: kom weegschaal maatbeker klopper pan pollepel spatel

Weet en eet gezond

150

Zo maak je het klaar: Weeg de bloem af en doe ze in een kom. Om geen brokjes in het deeg te hebben kan je de bloem zeven.

Breek de eieren één voor één open in de een aparte kom. Als ze goed zijn, doe je ze bij de bloem. Daarna meng je alles goed.

Voeg een snuifje zout toe.

Weet en eet gezond

151

Neem een halve liter melk. Giet beetje bij beetje de melk bij de bloem en meng goed.

Het deeg is klaar. Je laat het best 30 minuten rusten.

Daarna kun je beginnen bakken. Doe een beetje boter in de pan en laat het smelten. Beweeg je pan in het rond zodat er overal boter is. Neem een kleine pollepel deeg en giet het in de pan. Opnieuw je pan goed ronddraaien zodat er overal deeg is.

Als de bovenkant goed droog is, kan je de spatel eronder schuiven en de pannenkoek omdraaien. Weet en eet gezond

152

Laat beide kanten met een bruin korstje bakken.

Weet en eet gezond

153

6. Nuttige informatie

vzw

vzw

Weet en eet gezond

154

Een quick scan van de voedingstoestand nu.

O

O

O O O O O O

Er wordt dagelijks door iedereen een ontbijt genuttigd. Een volwaardig ontbijt betekent een graanproduct (ontbijtgranen of brood), besmeerd met boter, een melkproduct (melk, kaas, karnemelk, enz.), beleg bestaande uit zowel zoet als hartig, een drank (bij voorkeur water of koffie/thee) De tussendoortjes bestaan hoofdzakelijk uit vers fruit, een belegde boterham, een droge koek of melkproduct. Zoet tussendoortjes zoals snoep(repen), (chocolade)wafels- of producten komen maximaal 2x/week voor. Groenten worden dagelijks gegeten. Fruit wordt dagelijks gegeten. Gefrituurde gerechten komen maximaal 1x per week op tafel. Vette vleessoorten worden maximaal 1x per week voorzien, de totale vleesportie is niet meer dan 125gram. Er wordt voor magere of halfvolle producten gekozen: melk, kaas, enz. Er zijn afspraken rond het gebruik van drank en voeding.

Test jouw eetgewoonten op www.gezondheidstest.be

Weet en eet gezond

155

Dagschema.

Weet en eet gezond

156

GEZONDHEIDSCONTRACT

Ik, ..................................................................................................................................., kwam vandaag te weten hoe ik nog gezonder kan eten.

Vijf pluspunten van mijn voeding: 1 ........................................................................................................................................... 2 ........................................................................................................................................... 3 ........................................................................................................................................... 4 ........................................................................................................................................... 5 ...........................................................................................................................................

Vijf minpunten van mijn voeding: 1 ........................................................................................................................................... 2 ........................................................................................................................................... 3 ........................................................................................................................................... 4 ........................................................................................................................................... 5 ...........................................................................................................................................

Mijn voornemen om gezonder te eten en te leven: actiepunten 1 ........................................................................................................................................... 2 ........................................................................................................................................... 3 ...........................................................................................................................................

Datum

Weet en eet gezond

Handtekening

157

Wat je best altijd in je kast hebt staan: Peper en zout

Nootmuskaat

Kerriepoeder

Kruiden die je vaak gebruikt in je gerechten

Rijst

Pasta

Aardappelen

Uien

Melk

Bloem

Suiker

Eieren

Maïzena

Bouillonblokjes

Weet en eet gezond

158

Keukenmateriaal:

Houten lepel Een houten lepel wordt gebruikt om te roeren in sauzen of bijvoorbeeld bij het bakken van een ui.

Garde Een garde wordt gebruikt om sauzen klontervrij en luchtig te kloppen.

Spatel Een spatel wordt gebruikt om bijvoorbeeld vis of pannenkoeken om te draaien in de pan.

Pureestamper De pureestamper wordt gebruikt om gekookte aardappelen tot puree te stampen.

Pannenlikker De pannenlikker wordt gebruikt om potten schoon te likken.

Mixer De mixer op foto 1 wordt gebruikt om iets luchtig te kloppen(bijvoorbeeld eiwit). De mixer op foto 2 wordt gebruikt om bijvoorbeeld soep fijn te mixen.

Soeplepel – koffielepel – maatlepels In een recept worden hoeveelheden soms aangegeven door soep – of koffielepels.

Weet en eet gezond

159

Maatbeker Een maatbeker gebruik je om hoeveelheden af te meten. Afhankelijk van de aanduidingen op je maatbeker kan je er zowel liter als gram mee afmeten.

Weegschaal Een weegschaal gebruik je om hoeveelheden (gram – kilo) mee af te meten.

Citruspers Met een citruspers kan je, door een draaibeweging te maken, het sap uit een citroen of sinaasappel persen.

Keukenwekker Een keukenwekker verwittigt jou (met een belletje) wanneer de (kook)tijd verstreken is. Deze moet je natuurlijk wel zelf instellen.

Vergiet Een vergiet is een kom met gaatjes in. Het dient om het water van groenten af te gieten na het koken. Frietketel Een frietketel dient om frieten, kroketten, ed. te frituren. Een frietketel moet steeds voorverwarmd worden en op de juiste temperatuur staan. Deze kan je vinden op de verpakking van hetgeen je wil frituren. Opgepast! Blus, bij brand, een frietketel NOOIT met water. Enkel met een branddeken of een vochtige handdoek. Oven In een oven kan je eten verwarmen, braden, grillen, … Een oven moet altijd voorverwarmd worden. Zet hem ook altijd op de gewenste temperatuur en op de gewenst stand.

Weet en eet gezond

160

Seizoensgebonden groenten:

Groenten zijn vaak seizoensgebonden. Dit wil zeggen dat je in principe sommige groenten niet kan verkrijgen in de zomer of in de winter. Natuurlijk hebben de handelaars hier een oplossing voor gevonden. Als we de groenten in België niet hebben, omdat het hier bijvoorbeeld te koud of te nat is, voeren ze deze in vanuit een ver en warm land. Daardoor worden de groenten duurder. Je betaalt immers voor het vervoer van de groenten. Om geld uit te sparen, kan je dus best rekening houden met de seizoenen. januari aardappelen, knolselderij, paddenstoelen, pastinaak, pompoen, prei, raap, rammenas, rode biet, rode kool, savooikool, schorseneren, spruiten, uien, veldsla, witlof, witte kool, wortelen februari aardappelen, groene selderij, knolselderij, paddenstoelen, pastinaak, pompoen, prei, raap, rammenas, rode biet, rode kool, savooikool, schorseneren, spruiten, uien, veldsla, witlof, witte kool, wortelen maart aardappelen, bloemkool, groene selderij, knolselderij, paddenstoelen, pastinaak, pompoen, prei, raap, radijs,rammenas, rode biet, rode kool, savooikool, schorseneren, spinazie, spruiten, uien, veldsla, witlof, witte kool, wortelen april aardappelen, andijvie, bloemkool, groene selderij, paddenstoelen, prei, raap, raapstelen, radijs, rode biet, spinazie, uien, witlof mei andijvie, asperges, bloemkool, doperwt, groene selderij, koolrabi, kropsla, paddenstoelen, prei, raap, raapstelen, radijs, spinazie,spitskool, uien, warmoes, wortelen juni aardappelen, andijvie, artisjok, asperges, bloemkool, broccoli, doperwt, groene selderij, koolrabi, kropsla, paddenstoelen, prei, prinsessenbonen, raap, radijs,savooikool, sperziebonen, spinazie, spitskool, tomaten, tuinbonen, uien, venkel, warmoes, wortelen juli aardappelen, andijvie, artisjok, aubergine, bleekselderij, bloemkool, broccoli, chinese kool, courgette, doperwt, groene selderij, komkommer, koolrabi, kropsla, paddenstoelen, paprika, prinsessenboon, prei,radijs, rode biet, rode kool, savooikool, snijbonen, sperziebonen, spinazie, spitskool, tomaat, tuinbonen, uien, warmoes, witte kool, wortelen

Weet en eet gezond

161

augustus aardappelen, andijvie, artisjok, aubergine, bleekselderij, bloemkool, broccoli, chinese kool, courgette, groene selderij, groenlof, knolselderij, komkommer, koolrabi, kropsla, maïs, paddenstoelen, paprika, prinsessenboon, pompoen, prei, raapstelen, radijs, rode biet, rode kool, savooikool, snijbonen, sperziebonen, spinazie, spitskool, tomaat, uien, warmoes, witte kool, wortelen september aardappelen, andijvie, artisjok, aubergine, bleekselderij, bloemkool, broccoli, chinese kool, courgette, groene selderij, knolselderij, komkommer, koolrabi, kropsla, maïs, paddenstoelen, paprika, pompoen, prei, prinsessenbonen, raap, raapstelen, radijs, rammenas, rode biet, rode kool, savooikool, snijbonen, sperziebonen, spinazie, spitskool, tomaat, uien, venkel, warmoes, witte kool, wortelen oktober aardappelen, andijvie, artisjok, aubergine, bleekselderij, bloemkool, broccoli, chinese kool, courgette, groene selderij, knolselderij, koolrabi, kropsla, paddenstoelen, paprika, pastinaak, pompoen, prei, prinsessenbonen, raap, raapstelen, radijs, rammenas, rode biet, rode kool, savooikool, schorseneren, snijbonen, sperziebonen, spinazie, spitskool, spruiten, tomaat, uien, veldsla, venkel, warmoes, witlof, witte kool, wortelen november aardappelen, andijvie, bleekselderij, bloemkool, broccoli, chinese kool, courgette, groene selderij, knolselderij, paddenstoelen, pastinaak, pompoen, prei, raap, rammenas, rode biet, rode kool, savooikool, schorseneren, spruiten, uien, veldsla, venkel, witlof, wittekool, wortelen december aardappelen, andijvie, groene selderij, knolselderij, paddenstoelen, pastinaak, pompoen, prei, raap, rammenas, rode biet, rode kool, savooikool, schorseneren, spruiten, uien, veldsla, witlof, witte kool, wortelen

Hoeveel groenten koop je ? Rauw te eten groenten : 100 tot 150 g per persoon Niet - slinkende groenten : Ongeveer 250 g per persoon (bv. wortelen, bloemkool) Slinkende groenten : Ongeveer 400 g per persoon (bv. spinazie, andijvie)

Weet en eet gezond

162

Voeding en restjes bewaren: * In de koelkast De optimale temperatuur in een koelkast is 4 °C. Bij deze temperatuur blijven voedingsmiddelen het langst houdbaar. Producten die koel bewaard moeten worden, kan je na gebruik het best zo snel mogelijk terugzetten in de koelkast. Producten die in de winkel in de koeling liggen, moeten thuis ook koel bewaard worden om de groei van bacteriën te remmen. Zet kort houdbare producten goed zichtbaar in de koelkast. Dit voorkomt dat je producten vergeet waardoor ze bederven. Eet eerst reeds geopende etenswaren op voordat je nieuwe gaat gebruiken. Maaltijdrestjes kunnen verpakt in de koelkast twee tot drie dagen bewaard worden (of je kan ze ook invriezen). Ook reeds geopende verpakkingen kunnen bewaard worden. Sluit de verpakking wel goed af of gebruik een bewaardoosje. Dit zal er voor zorgen dat je eten minder snel bederft doordat er geen lucht bij kan. Producten met de mededeling 'na openen koel bewaren' moeten na opening altijd in de koelkast bewaard worden. Meestal zijn ze dan nog drie dagen te bewaren. Controleer je koelkast wekelijks op vervallen producten. * In de diepvriezer In principe kan je alles invriezen. Het is gewoon belangrijk dat de producten van een goede kwaliteit zijn op het moment dat je ze invriest. Enkele diepvriestips:  Zorg ervoor dat je diepvriezer een voldoende lage temperatuur heeft.  Je diepvriezer zou een constante temperatuur van – 18 °C moeten hebben. Daarom is het ideaal om hem in te stellen op - 22 °C. Telkens als je hem opent of bijvult, verliest hij immers wat aan temperatuur.  Ga hygiënisch te werk.  Zorg voor een goede hygiëne bij de aankoop en de verwerking van het voedsel. Als je het voedsel eerst bereidt (BV. spaghettisaus) en dan invriest, zorg dan dat alles hygiënisch is verlopen.  Koop je een diepvriesproduct in de supermarkt (BV. diepvriesgroenten), stop het dan zo snel mogelijk in je eigen diepvriezer. Loop niet eerst nog uren rond.  Vries kleine porties in. Dit voorkomt dat wanneer je voor 1 persoon een maaltijd wil bereiden, je stukken moet afbreken van het ingevroren voedsel.

Weet en eet gezond

163

 Leg de in te vriezen producten zo dicht mogelijk tegen de wanden van je diepvriezer. Daar bevinden zich de koelelementen waardoor het product sneller ingevroren zal worden.  Blancheer (= 2 minuten onderdompelen in kokend water) verse groenten eerst voor je ze in de diepvriezer stopt. Zo verlies je minder vitaminen en blijft de kleur ook mooi. Geblancheerde groenten bewaren 8 – 9 maanden.  Laat warme producten eerst afkoelen (in de koelkast) voor je ze in de diepvriezer stopt.  Gebruik geschikt verpakkingsmateriaal: goed afsluitbare diepvriesdoosjes, diepvrieszakjes, …  Voorzie elk ingevroren product van een datum.

Vries producten die al eerder bevroren zijn geweest NOOIT opnieuw in. Hierdoor stijgt immers de kans op voedselvergiftiging !!!

Weet en eet gezond

164

Boodschappenlijstje voor ………personen (weekmenu nr……) Basisproducten WARME maaltijd

frequentie per week

Nog in voorraad

Zetmeelcomponent:

Tip

Kies voor volkoren pasta. Rijst mag witte rijst zijn. Voorzie max. 1x per week gefrituurde of gepaneerde gerechten.

0 Aardappelen 0 Rijst 0 Pasta, volkoren 0 Andere granen bv couscous

Vlees, vis of vervangproducten: Voorzie rauw gewogen max. 125 g vlees of vis per persoon. Eet max. 1 x per week een vette vleessoort zoals worst of spek.

Maandag: Dinsdag: Woensdag: Donderdag: Vrijdag: Zaterdag: Zondag: 0 Vlees, vis of vervangers vers 0 Vlees, vis of vervangers diepvries 0 Vlees, vis of vervangers blik

Groenten:

Diepvriesgroenten zonder saus of room zijn evenwaardig aan verse groenten. Voorzie bij de warme maaltijd 200 g groenten. Kies voor seizoensgroenten.

Maandag: Dinsdag: Woensdag: Donderdag: Vrijdag: Zaterdag: Zondag: 0 Groenten vers 0 Niet-bereide diepvriesgroenten 0 Groenten uit blik of glas (max. 1 x per week) 0 Tuinkruiden

Bereiding/saus:

Voorzie max. 15 g vetstof per maaltijd per persoon.

0 Zachte margarine, bak- en braadvet of vloeibaar bereidingsvet 0 Bindmiddel saus

Basisproducten BROOD maaltijd

frequentie per week

Nog in voorraad

Tip

Zetmeelcomponent: 0 Brood, bruin 0 Brood, wit 0 Brood, extra bv pistolet, sandwiches 0 Crackers/toast/rijstkoeken 0 Ontbijtgranen (zonder toegevoegde suiker)

Weet en eet gezond

165

Smeervet: 0 Minarine/zachte margarine/boter

Beleg:

Voorzie steeds een hartig en een zoet beleg. Confituur, stroop en honing zijn prima als broodbeleg. Ze bevatten immers geen vet. De helft van je boterhammen mag je hiermee beleggen.

0 Zoet beleg: confituur/stroop/honing 0 Zoet beleg (niet elke dag): choco/speculaaspasta 0 Zoet beleg alternatief: banaan/aardbeien 0 Hartig beleg: magere harde kaas/ smeerkaas/platte kaas 0 Hartig beleg: vleeswaren (max. 200 kcal/100 g) 0 Hartig beleg: eieren 0 Groenten (min 50 g per persoon) bv Komkommer/tomaat/witloof/kerstomaatjes

Dessert & tussendoor: Kies voor seizoensfruit. Fruit kan ook als beleg. Fruit met yoghurt is een prima tussendoortje.

0 Fruit, vers 0 Fruit, uit blik op eigen sap Yoghurt, pudding: -yoghurt, mager, matig tot niet gezoet Melk, halfvolle of magere Bindmiddel/puddingpoeder Toevoegingen bv rozijnen Koeken: Kies voor droge koeken die max. 150 kcal aanbrengen per portie, max. 15 g vet/100 g en min. 2 g vezels/100 g Bv granenkoeken, peperkoek, rijstkoeken, droge koek zonder chocolade Restgroep: niet elke dag bv wafel, cake

Droge voeding –allerlei

frequentie per week

Een belegde boterham is een heerlijk en slim tussendoortje.

Nog in voorraad

Tip

Drank: 0 water 0 Fruitsap, ongezoet 0 Melk, halfvolle - magere 0 Gezoete melksoorten bv chocomelk - fruitmelk

Suiker Bloem

Water met siroop geeft variatie en smaak.

Beperk de hoeveelheid suiker die wordt toegevoegd. Verminder de hoeveelheid in recepten geleidelijk.

Andere

Weet en eet gezond

166

Boodschappenlijstje Producten

Vermeld soort of merk (type, vorm, merk)

Ik moet meebrengen in gram of verpakkingseenheden

Bv. bruin brood, tagliatelle

Bv. zak van 5 kg, 2 dozen van 500 g

Water Koffie Thee Soep -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Aardappelen Rijst Pasta, volkoren -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Brood, bruin Luxe brood bv pistolets Toast/crackers/rijstkoeken Ontbijtgranen -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Groenten: Vers Diepvries (zonder room of saus) Blik/glas Kruiden -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Fruit: Vers Diepvries Blik/glas op eigen sap -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Melk: halfvol Yoghurt: mager, matig gezoet Kaas: mager, platte kaas, smeerkaas Fruitmelk/chocomelk Yoghurt met fruit -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Vlees, mager Vis, mager of vet Vervangproducten zoals peulvruchten, quorn, tofu Eieren Vleeswaren -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Smeervet Bereidingsvet -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Restgroep Koeken Suiker/zoetstof Confituur/honing/stroop Sauzen -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Andere

Weet en eet gezond

167

Verklarende woordenlijst Au bain - marie In een gescheiden pannetje verwarmen van gerechten waarbij dat pannetje aan de buitenkant wordt verwarmd door warm of kokend water zodat de temperatuur strikt in de hand kan worden gehouden.

Bakken Op het fornuis of in de oven. Het garen en bruin laten worden van vlees, wild of gevogelte in hete boter, olie of ander vet, in een pan al of niet met gesloten deksel. Om uitdroging van het vlees te voorkomen wordt er af en toe enig vocht overheen gegoten of gesprenkeld. Men kan verschillende producten bakken: vlees, wild, kip, kalkoen, vis, aardappelproducten, groenten, pannenkoeken ei, omelet… Met bakken wordt ook bedoeld het in de oven bereiden van brood, gebak, zoals cake, koekjes.

Barbecueën Boven een heet vuur of boven hete kolen grillen. Bijvoorbeeld: steak, hamburger, worstjes

Binden Een meestal warm en dun vloeibaar gerecht vermengen met een bindmiddel zoals bloem of maïzena waardoor het dikker wordt. Bijvoorbeeld: witte saus voor bloemkool.

Weet en eet gezond

168

Blancheren Blancheren is het snel onderdompelen van ingrediënten in kokend water. Hierdoor blijven kleur-, smaak en voedingsstoffen optimaal bewaard en blijft het ingrediënt mooi stevig. Om groenten als bijvoorbeeld tomaten van hun velletje te ontdoen worden ze na inkruisen kort geblancheerd. Blancheren wordt ook toegepast bij invriezen van groenten om enzymen die bederf veroorzaken, te doden. U heeft voor het blancheren geen speciale pan nodig. Een ruime pan en de hulp van een schuimspaan of draadmandje om de groenten mee uit het kokende water te nemen zijn voldoende. Spoel de geblancheerde groente altijd direct af onder koud stromend water om het garingsproces te stoppen.

Blussen Aan een zeer hete pan met een gebakken gerecht wat water of ander vocht toevoegen zodat het sissend verdampt en het gerecht wat afkoelt. Ook worden de aanbaksels opgelost wat de smaak ten goede kan komen.

Bouillon Bouillon maak je door bij kokend water bouillonblokjes toe te voegen. ½ liter water = 1 bouillonblokje 1 liter water = 2 bouillonblokjes

Weet en eet gezond

169

Braden Op het fornuis of aan het spit Gedurende langere tijd op een laag vuur laten garen van vlees en vleesgerechten.

En papilotte Frans voor in papier. Een techniek om gerechten gaar te stomen in bakpapier of aluminiumfolie zodat geur en smaak behouden blijven. Door groenten, kruiden en specerijen en wat vocht (bouillon, wijn, citroensap of olijfolie) toe te voegen krijgt het gerecht een lekkere smaak en geur.

Fileren Het verwijderen van bot, been en graat uit vlees en vis.

Weet en eet gezond

170

Flamberen Met een (verwarmde) alcohol - houdende drank overgieten waarna een gedeelte van de alcohol wordt verbrand. Denk maar aan pannenkoekjes.

Fonduen Aan tafel onderdompelen van gerechten in warme/hete vloeistof. Het woord fondue betekent gesmolten in het Frans. De oorspronkelijke fondue wordt gedaan met gesmolten kaas gemengd met wijn, maar kan ook worden gedaan in bouillon, olie, of chocolade.

Frituren Voor enkele minuten in hete (100-190°C) olie onderdompelen van aardappelgerechten of gepaneerde gerechten.

Gratineren Het gerecht met kaas en eventueel paneermeel bedekken en in de oven, bij voorkeur onder de gril, de kaas laten smelten en vervolgens knapperig bruin laten worden.

Weet en eet gezond

171

Grillen Zelfde als barbecueën. Door stralingswarmte verhitten van een gerecht waardoor een knapperig korstje ontstaat.

Koken Koken is het opwarmen van water of een andere vloeistof (bv soep) tot het kookpunt (= 100 °C) om er voedingsmiddelen in te garen. Kokend water (of een andere vloeistof) herken je aan de vorming van luchtbellen in het water (of de andere vloeistof). Aardappelen koken wil zeggen dat je de aardappelen in kokend water laat liggen. Paneren Het bedekken van aardappelen of vlees met een laagje bloem en/of paneermeel, zodat het na bereiden een bruine, krokante laag krijgt. Bijvoorbeeld: kroketten.

Pureren Met een mixer tot moes maken van grote stukken groenten. Aardappelpuree maak je met een pureestamper. Met een zeef en lepel tot moes maken van bijvoorbeeld: tomaten.

Weet en eet gezond

172

Stomen Boven kokend water in de stoom gaar laten worden van groenten, vis, …. Via een elektrische stoomkoker of een stoommandje dat je op een kookpot kan plaatsen (Azië).

Stoven Met een beetje boter groenten garen (= mals maken) in een hete pan of kookpot.

Wokken of roerbakken Is het bakken van vlees en groenten in een wok, in sterk verhitte olie en op een hoog vuur. Hierbij wordt het gerecht continu omgeroerd. De groenten en vlees worden eerst kleingesneden en eventueel in kokend heet water geblancheerd, voordat ze in de wok gaan. Roerbakken komt van oorsprong uit Azië, maar is tegenwoordig heel populair in Europa.

Weet en eet gezond

173

7. Controlefiches

vzw

vzw

Weet en eet gezond

174

Beweging Zoek de volgende woorden: SCHAATSEN TRAP LOPEN ATLETIEK VOETBAL ZWEMMEN FITNESS BASKET TENNIS SKIEN LOPEN

I F I E T S E N N P U M

Weet en eet gezond

L S D S K I E N B C T W

Q P O O Q H V W A B R B

U O F T E N N I S W A L

D A I S K I H Q K A P O

A T T Z W E M M E N L P

N L N T D J T N T D O E

WANDELEN FIETSEN TURNEN DANSEN JUDO

S E E J U D O O C E P N

E T S V O E T B A L E T

N I S C H A A T S E N K

J E L T U R N E N N I B

S K E A U F C P S T C R

175

Moppenjacht: Beweging Zoek 15 namen van sporten. De letters die overblijven vormen een mop.

W E N A H G A E B E E L

A J K A E E L V A K D E

B E A L B G O V D A N W

A A N E T E P E M R A I

L L N E E V E R I A T E

L S J N N E N S N T E L

E J U H N S L P T E V R

T E D A I N K R O R O E

H O O G S P R I N G E N

T Z W E M M E N E S T N

D E I N T ? J G N N B E

S C H A A T S E N G A N

O E B D T U R N E N L N

H A N D B A L I G O L !

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

176

Welk dranken horen bij de groep Water?

Weet en eet gezond

177

Water Zoek alleen de woorden die NIET bij de groep water horen: ENERGIEDRANK DRINKYOGHURT CHOCOMELK LIMONADE FRUITSAP THEE KOFFIE WHISKY SMOOTHIE PORTO COLA MELK SPUITWATER SOEP BIER

K D H R F D H H X G A J

Weet en eet gezond

C R X C H O C O M E L K

L I M O N A D E F U S C

E N E R G I E D R A N K

I K S O E M T W U Q J G

X Y M C L L K P I Q D E

B O R A J P O R T O V U

I G I V M X V E S M U B

E H G R C O L A A J R S

R U F O U D P J P L N O

P R D S M O O T H I E E

B T Q M W H I S K Y R P

178

Moppenjacht: Water Zoek 15 namen van dranken die niet in de groep water horen. De letters die overblijven vormen een mop.

H S E N R E D B U L L

D I E M F R I S T I E

R N T O F S U N E C E

I A Q U A R I U S O R

N A J N N T R I C L D

K S E S T Z G C H A I

Y A M T A I A H O P C

O P D E K T A A C P H

G P S E L ? T M O E T

H E A P O K I P M L B

U L T R R D C A E S I

R S E I E I E G L A E

T A R N L E T N K P R

O P E J K D E E T M .

E W E E A E A W I J N

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

179

Aardappelen kan je op verschillende manieren eten. Ken jij deze 5 soorten? Vul het kruiswoordraadsel in.

1. in schijfjes in de pan

1. eerst geschild en dan

2. voor als het feest is

3. wordt in puntzakjes verkocht

4. je hebt er geen mes voor nodig

1. gebakken

1. gekookt

2. kroketten

3. frieten

4. puree

De ene aardappel is de andere niet.

De gezondste manieren om aardappel te eten zijn: 1. gekookt of gestoomd 2.puree De ongezondste manieren om aardappel te eten zijn: 1.kroketten 2.frieten

Weet en eet gezond

180

Brood broodnodig: Je eet elke dag brood. Weet je ook wat er in zit? Je krijgt de eerste letter cadeau.

- Water - Bloem - Gist - Zout

4 ingrediënten in brood. En met elke hap krijg je heel wat voedingsstoffen binnen: brandstoffen, bouwstoffen en beschermende stoffen.

Het ene broodje is het andere niet. Dit vind je allemaal bij de bakker, maar het is niet allemaal even gezond. Rangschik ze van gezond naar ongezond door ze een cijfer te geven. 1 = het gezondst 5 = het ongezondst

4

2

1

5

3

Welk brood eet jij meestal? _____________________________________

Weet en eet gezond

181

Graanproducten – Aardappelen Zoek de volgende woorden: VOLKOREN GRIJS BROOD PASTA ZILVERVLIES TARWE HAVERMOUT ROGGEBROOD QUINOA BULGUR

W C R I J S T V U S U N

Weet en eet gezond

G O G J S O Z W P M P H

Q U I N O A I X A U W A

C S B T O P L M S E I V

U C U A W H V W T S T E

V O L K O R E N A L A R

D U G O C I R H L I R M

WIT RIJST MUESLI COUSCOUS BASMATIRIJST

I S U P B H V I M Q W O

T G R I J S L P A L E U

B A S M A T I R I J S T

A O R O G G E B R O O D

T P Q U O O S T S W G V

182

Moppenjacht: Graanproducten - aardappelen Zoek 15 namen van voeding uit deze groep. De letters die overblijven vormen een mop.

K E I B G I O V U Z A T

L C Q U I N O A F E L E

S T O K B R O O D G L N

E P A U T K I A . T E .

M K A G S H U J M : E C

A A R G L C N N S E N O

C H D A H I O D A T J R

A B A A M E A U M E E N

R U P V U P T T S T G F

O L P L E B U T E D R L

N G E K S R I R I L O A

I U L L L O M E E A L K

. R E A I O E O A E E E

I N N A . D T J U N N S

N N B E S C H U I T E N

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

183

Groenten Zoek de volgende woorden: WORTEL BLOEMKOOL PAPRIKA UI BROCCOLI BOON RODE KOOL PREI CHAMPIGNON RADIJS

G R A W B N M A I S R P

Weet en eet gezond

N A H O O E K U B K O A

X D B R O C C O L I D P

U I W T N R A L O H E R

A J Q E B A U M E O K I

T S K L R P B D M G O K

Q A S E L D E R K V O A

SLA SELDER AUBERGINE VENKEL MAIS

V K L O H J R S O E L P

C H A M P I G N O N W S

F Q I F G A I I L K V H

U X L E K I N H E E Q H

V P R E I K E C N L F K

184

Moppenjacht: Groenten Zoek 15 namen van groenten. De letters die overblijven vormen een mop.

W I H S A S P E R G E

P E E E S L A K E S U

A R K N N E P O R T I

A G E O B S R M W O G

R E C I E P I K O F E

O B H P Z I K O R B R

M R A E C N A M T M I

V O M T O A U M E O S

L C P O U Z B E L E T

R C I M R I E R V M E

A O G A G E R E A K K

R L N A E M G T N O O

I I O T T ? I S E O R

J N N E T H N N E L T

S E L D E R E O N Z .

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

185

Fruit Zoek de volgende woorden: APPEL PEER DRUIF KERS PERZIK NECTARINE CITROEN AARDBEI ANANAS SINAASAPPEL

P L K X X S D R U I F N

Weet en eet gezond

W U L H H I J R J A J F

A P P B A N A A N P J R

T A E U D A A Q M P G A

E N E C T A R I N E W M

R A R C N S D S X L K B

M N U I F A B K Q E C O

BANAAN KIWI FRAMBOOS MANGO WATERMELOEN

E A K T T P E R Z I K O

L S I R A P I R D X P S

O I W O K E R S N X G N

E L I E T L V T L K T M

N M A N G O F I Q Q C W

186

Moppenjacht: Fruit Zoek 15 namen van groenten. De letters die overblijven vormen een mop.

A P P E L K H H E R

B R M M S E E T F E

W A A A I T M T E

A N N N N L E E D N

A E R A A G K E R S

R C L T A N O R U H

O T Y A S N A R I O

P A C E A E E S F N

E R H E P R N I ? D

R I E P P T D E O K

Z N E E E A N B V I

I E O E L L A H E W

K A B R I K O O S I

V M A N D A R I J N

E D O N S S C E E .

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

187

Melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten Zoek de volgende woorden: CALCIUM BOTTEN YOGHURT KAAS KARNEMELK CHOCOMELK GOUDA KWARK SMEERKAAS SKELET BRIE SOJAPUDDING HALFVOL SOJAMELK SCHIMMELKAAS

N F I P S T K G U B F S

Weet en eet gezond

F T B C C K O B V O C O

U S S H H A G R T T P J

K M C O I A G I Q T B A

A E A C M S K E L E T M

R E L O M H Q B E N Q E

N R C M E B I W C D I L

E K I E L G O U D A Q K

M A U L K W A R K W X C

E A M K A Y O G H U R T

L S O J A P U D D I N G

K E O E S H A L F V O L

188

Moppenjacht: Melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten Zoek 15 namen van producten uit deze groep. De letters die overblijven vormen een mop.

H E J S O J A M E L K

C S E P R D C D A D R

A O B L H A H O M R U

M J R A O T O S A I I

E A I T L H C M N N D

M Y E T L E O E D K E

B O E E A T L E E Y N

E G E K N L A R L O K

R H N A D E D K M G A

T U M A S L E A E H A

O R R S E I M A L U S

F T O N K J E S K R F

E Z O S A K L O E T O

T E M T A I K R T L O

A G O E S S ? D E E N

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

189

Moppenjacht: Vlees, vis, eieren en vervangproducten Zoek 15 namen van producten uit deze groep. De letters die overblijven vormen een mop.

G N W : N G S S O B T

Z A N O V E C J M A E

E N R I R T H E ? H P

G I D N K S M . Z A S

T G E H A K T W A M C

D B E K B A E A L B A

E A A Z E A L Q M U M

E A N O L R I U O R P

N L D E J I N O M G I

E T E K A S Z R O U A

K T O F U T E N P R S

I E R E W E N A D B S

P S E I T A N O T E N

K G E E E K I R E Y E

A E M O S S E L E N N

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

190

Restgroep Zoek alleen de woorden die bij de restgroep horen. TAART COLA KIP BIER

BROOD ICE TEA CHIPS CHOCOLADE

T U C K O E K J E S F G

Weet en eet gezond

R U K C H O C O L A D E

T D R H A T S D N O L I

J K O O M U R P D E I H

U B K C B F K U P D M S

KOEKJES BANAAN PUDDING MUESLI

W H E O U Q B D I G O S

T D T M R A V D O P N M

A J T O G C H I P S A X

A E E U E I C N X S D K

LIMONADE KROKETTEN HAMBURGER CHOCOMOUSSE

R I N S R I O G B I E R

T Q Q S G P L U A N K L

M I C E T E A X A M R F

191

Moppenjacht: Restgroep Zoek 15 namen van producten uit deze groep. De letters die overblijven vormen een mop.

Z R V A E I W I J N N I

E : E K A U W G O M I N

G I E T M U N T J E S C

T K L I E I J S J E E O

E H H K N N I G R N T L

C H I P S G J T I I V A

E H O I I D G Z E E A E

N E O E N O O I N T N E

M B N C P P . N D I C S

O Z G C O L A J U K H B

N O F D E L Z N : T W I

S D E R T A A R T H A E

T R R E I K E D I O F R

K O F F I E K O E K E N

E P D R K R T V K U L .

___________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________

Weet en eet gezond

192


Weet en eet gezond

193


Weet en eet gezond

194


Weet en eet gezond

195


Weet en eet gezond

196


Weet en eet gezond

197


Weet en eet gezond

198

Weet en eet gezond

199


Weet en eet gezond

200


O groenten O fruit O restgroep _______________________

O fruit O restgroep water _______________________

groenten O graanproducten O fruit _______________________

O restgroep O graanproducten vlees, vis, eieren, vervangproducten

_______________________

Weet en eet gezond

201


O smeer en bereidingsvet O graanproducten, aardappelen restgroep _______________________

graanproducten, aardappelen O groenten O vlees, vis, eieren, vervangproducten _______________________

O restgroep O graanproducten vlees, vis, eieren, vervangproducten _______________________

O restgroep groenten O water _______________________

Weet en eet gezond

202


restgroep O water O fruit

_______________________

smeer en bereidingsvet O melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten O restgroep _______________________

fruit O restgroep O water

_______________________

O fruit vlees, vis, eieren, vervangproducten O groenten _______________________

Weet en eet gezond

203


O vlees, vis, eieren, vervangproducten O smeer- en bereidingsvet restgroep _______________________

O graanproducten O restgroep vlees, vis, eieren, vervangproducten _______________________

O groenten vlees, vis, eieren, vervangproducten O restgroep _______________________

restgroep O graanproducten O water _______________________

Weet en eet gezond

204

De actieve voedingsdriehoek-quiz Hoe goed ken je de actieve voedingsdriehoek?

1. Alles wat leeft, heeft water nodig. Wij dus ook. Hoeveel glazen water drink je best per dag? 7

4

15

2. Als je gezond wil leven, is beweging ook belangrijk. Hoe lang moeten kinderen per dag bewegen? 10 minuten

30 minuten

60 minuten

3. Fruit is niet alleen lekker, het is ook super gezond. Hoeveel stukken fruit eet je best per dag? 5

3

1

4. In de klas zitten kost energie. Welk tussendoortje eet je best tijdens de speeltijd? chips

chocolade

fruit

5. Wat hoort er niet thuis bij de groep graanproducten - aardappelen? kroketten

brood

Weet en eet gezond

rijst

205

6. Tiramisu hoort bij de groep… groenten

restgroep

melkproducten

7.Wat hoort niet in het rijtje? kaas

yoghurt

vis

8. Drankjes met alcohol horen bij de groep… Restgroep

water


9. Van welke groep hebben we het meest nodig? Fruit

water


10. Van welke groep hebben we niets nodig? Smeer- en bereidingsvetten

Weet en eet gezond

groenten

restgroep

206

De grote voedingsquiz Wat weet je over de dingen die je eet en drinkt?

1. Hoeveel klontjes suiker zitten er ongeveer in 1 liter frisdrank?

geen

2

20

2. Peulvruchten horen bij de groep…

groenten

graanproducten

vlees, vis, eieren, vervangproducten

3. Is witte rijst gezonder dan bruine rijst?

nee

ja

het is allebei even gezond

4.Waar moet je bakboter bewaren?

in de oven

in de diepvries

in de koelkast

5. Je hebt honger maar het is nog lang geen etenstijd. Wat is dan geen gezond tussendoortje? banaan

wafel

Weet en eet gezond

yoghurt

207

6. Sportdrankjes zijn goed voor je. Ja

alleen als je ze tijdens het sporten drinkt

nee, je hebt ze niet nodig

7. Hoeveel gram groenten heb je per dag nodig? 300

200

100

8. Tofu, quorn en seitan zijn… Namen van enge ziektes

vleesvervangers

eetbare insecten

9. Wat hoort niet in het rijtje thuis? muesli

brood

donut

10. Hoeveel gram vlees eet je best maximaal per dag? 100

200

Weet en eet gezond

300

208

Inhoud. Kennis en inzichten Vaardigheden Attitudes. Weet en eet gezond 1

Recommend Documents