anders bekeken
B
aard
mannetje
‘t Zijn net trapeze-werkers. Ze landen bovenop een rietpluim. Door het gewicht zwiept de stengel helemaal naar beneden. Het vogeltje houdt vast. En eet en eet en eet...
Bijzonder aan Baardmannetjes en -vrouwtjes is dat ze in de zomer eigenlijk alleen maar vliegjes eten; vlees dus. In de winter schakelen ze over op (riet) zaden; vegetarisch dus. Het maagje en spijsverteringsstelsel moet in korte tijd compleet veranderen. En dát gebeurt ook. Twee keer per jaar. En de Baardmannetjes blijven leven! Een half jaar vlees en een half jaar groente... Moeten wíj eens proberen! Panurus biarmicus | hele jaar te zien in uitgestrekte rietvelden | L 14-15,5 cm
Hakken als een dolle. In een keiharde beuk. Een nestholte van meer dan een halve meter diep. Wéken is ze ermee bezig. Spaander voor spaander. En die spaanders gooit ze er bij bosjes uit. De hele bosbodem onder de nestboom ligt er bezaaid mee. En na tien minuten hakken, roept ze het hele bos bij elkaar. Trots en zelfvoldaan. En terecht... Wat een prestatie! Dryocopus martius | hele jaar te zien | L 40-46 cm | S 67-73 cm
Zwarte
Specht
Rans
uil
Ransuilen zitten buiten de broedtijd vaak op gezamenlijke ‘roest’plaatsen. Zomaar een boom - echt niet anders dan alle bomen in de buurt - maar door de uilen verkozen tot favoriete hangplek. Ze wanen zich onzichtbaar door hun schutkleur. Maar ja, een Ransuil in een altijd groene den valt meer op. Of in een wit-bevroren den. En als er dan een groepje mezen op zo’n uil stuit dan is het gedaan met zijn rust...
RANSuil! Wie heeft dat verzonnen? Het doet aan ranzig denken. Maar ranzig is deze prachtige uil bepaald niet! Deze vogel heeft zijn naam vermoedelijk te danken aan zijn sluier van veertjes rond de ogen, de ‘ranse’. Asio otus | hele jaar te zien | L 31-37 cm | S 86-98 cm
Een Patrijs leeft het hele jaar in groepen. Zie je er één, dan lopen er meestal nog wel enkele in de buurt. Alleen in het broedseizoen zie je ze per paar struinen. Ze rénnen liever het hoge gras in dan dat ze opvliegen. Mooie vogels die je in Nederland nog op enkele plekken prachtig kunt zien. Perdix perdix | hele jaar te zien in ruig akkerland | L 28-32 cm
Patrijs
‘s Morgens vroeg, mannetje op wacht, vrouwtje eet verscholen.
Fascinerende wilde kippen. Ook weer zo’n vogel die me elke keer als ik hem zie enthousiast maakt. Ik vind het van die oerbeesten. Thuis in ruig akkerland. Geen patrijzen, geen karakterlandschap. Zo een beetje ...
Porselein
hoen
Sluipend langs de oever. Stilletjes, bijna stiekem. Alsof hij wat te verbergen heeft. Alsof hij niet gezien mag worden. Maar niets is minder waar! De subtiele schakeringen in zijn verenkleed en de vriendelijke uitdrukking in zijn ogen mogen veel váker gezien worden. Dus wie weet, met de helft geduld en de helft geluk zie je hem eens zachtjes voorbij komen scharrelen. Hij komt in april aan in de broedgebieden. Dán hoor je hem. ‘s Nachts klinkt zijn roep. Keihard. Op kilometers afstand hoor je een zweep door de lucht zwiepen. Stoïcijns haast, elke seconde: shhwiet shhwiet shhwiet Maar niemand luistert, niemand reageert. Behalve een vrouwtjes Porseleinhoentje. En als dan de eieren uitgebroed zijn, hangt pa Pors zijn zweep aan de wilgen. Tot volgend jaar, als ‘ie terug is uit Afrika. Porzana porzana | van april - september te zien en te horen in moerasgebied | L 19-22,5 cm
Water
ral
Een gillend varken in de zompigheid. Echt alsof er een biggetje in het riet vreselijk behandeld wordt, zo roept de Waterral. En dan zie je hem: Felle blik. Schokkerig en schuw. Maar o zo mooi! Ook bij deze moet je geduld of geluk hebben. Liefst beide. Slechts twee centimeter breed! Dat zou je niet zeggen als je hem zo van de zijkant ziet. Maar omdat deze vogel door zeer dichte vegetatie aan het water loopt, moet hij zich echt smal kunnen maken. En dat kan hij dus ook! Een dikkerd van de zijkant, een streepje van achteren. Rallus aquaticus | hele jaar te zien en te horen in moerasgebied | L 23-26 cm
Kerel-Merels zijn prachtzwart met oranje snavel en oogring. Je kunt ze al in december geweldig horen zingen. Vrouwtjes zijn minder opvallend; allemaal bruintinten. Ook heel mooi. Je ziet bij de vrouwtjes- en jonge Merels dat ze familie zijn van de zanglijster. Ze eten wormen, appels en bessen.
Maar de pitjes, die spugen ze uit. Oorspronkelijk is de Merel een schuwe bosvogel. Maar in de loop der jaren heeft hij zijn schuwheid overwonnen en is hij de stad in getrokken. Daar is het warmer. Daar zijn goede schuil- en nestplaatsen. Daar is voedsel in overvloed. Dus nu kunnen we genieten van een prachtig zingende Merel op ons dak. Je moet maar eens eind maart ‘s morgens heel vroeg je hoofd uit je slaapkamerraam steken. Dan hoor je de stad galmen van Merelzang. Turdus merula | hele jaar te zien | L 23,5-29 cm
M
erel
Een veelbesproken vogel: de Huismus. Nog steeds staat deze kleine druktemaker op nummer 1 als meest voorkomende vogel. We kunnen deze gezellige vogeltjes heel eenvoudig helpen door lekker slordig te zijn. Strooi je broodkruimels uit in de tuin. Laat in diezelfde tuin je plantjes wat langer staan nadat ze uitgebloeid zijn; zaadjes zijn lekker! En, timmer met je kinderen een ‘mussenflat’. Op internet zijn eenvoudige bouwinstructies te vinden. De Huismus is een echte mensenliefhebber. Op een vuurtoreneiland woonde één gezin samen met een aantal paar Huismussen. Toen de mensen vertrokken, duurde het niet lang of ook de Huismussen verlieten het eiland. Passer domesticus | standvogel in Nederland | L 14-16 cm
H
uis
mus
R
ood
borstje
Zomer en winter. Het hele jaar door zie je een Roodborstje in je tuin. Is het elke keer hezelfde vogeltje? Nee. Aan het eind van de zomer vliegt ons Roodborstje naar het zuiden. Om te overwinteren. Hij wordt direct vervangen door zijn noordelijke soortgenoot. Dezelfde veertjes, hetzelfde liedje. Maar hij komt soms helemaal uit Lapland!
En weet je wat nou zo leuk is? Het Laplandse winter-Roodborstje kan echt supertam zijn. Waarom? Omdat hij je voor een eland aanziet. Logisch!
De meeste mensen vinden een Roodborstje er schattig uitzien. Door zijn grote o nschuldige ogen ziet hij er inderdaad heel lief uit. Maar vergis je niet. De Roodborst verdedigt zijn territorium zeer fanatiek! Soms tot bloedens toe worden soortgenoten weggejaagd. Schattig? Erithacus rubecula | hele jaar te zien | L 12,5-14 cm
O oievaar
Als je niet oppast, wordt het al weer bijna gewoon. Twintig jaar geleden broedde er nog één paartje zogezegd wilde Ooievaars in Nederland. En nu? Het lijkt met name langs de grote rivieren wel Oost-Europa. Zelfs de boeren kijken alsof het altijd zo geweest is... Ooievaars maken gebruik van thermiek; warme, opstijgende lucht. Met hun enorme, brede vleugels hoeven ze bijna niets te doen dan zweven. Ooievaars die aan het einde van de zomer op weg zijn naar het zuiden zoeken elkaar op. Soms zie je zomaar tientallen Ooievaars tegelijk in een weiland rondstappen. De volgende dag zijn ze weer weg. Op weg naar verre oorden. Ciconia ciconia | hele jaar te zien | L 95-110 cm | S 180-218 cm
Vet Een oorverdovend lawaai Alle vogels op de wieken De loempiabakker verstijft in z’n kraampje
Het geluid sterft weg De vogels strijken neer Een zweetdruppel knettert in het vet
Op de foto is een groep Smienten te zien. Een Smient is een eend die in Nederland in grote groepen overwintert.
Boom
klever
Ezelsbruggetje: De rug van de BoomkLLLever is bLLLauw, van de BoomkRRRUIper is bRRRUIn. De kruiper gaat bijna altijd omhoog. De klever hangt vaak op z’n kop. Behalve als ‘ie aan het roepen is. Niet heel bijzonder: fjuuw, fjuuw, fjuuw. Maar vol overgave. En zó dat alle andere klevermannen goed weten dat híj deze bomen bezet heeft. En dan kijkt ‘ie om zich heen of we het allemaal wel gehoord hebben. De Boomklever heeft wel wat weg van een specht. En dat klopt ook. Hoor maar, hij klopt, hamert en hakt in het hout op zoek naar verscholen insecten. Sitta europaea | hele jaar te zien | L 12-14,5 cm
Het ís een vogeltje. Maar als je hem ziet kruipen, denk je dat het een muisje is. Met kleine schokkerige beweginkjes klimt hij langs de stam omhoog. Zijn kromme puntsnaveltje is een perfect peuterwerktuig om insecten tussen de schorsspleten te vangen. Als je een Boomkruiper van dichtbij wilt zien, moet je anticiperen. De Boomkruiper klimt altijd van onderaan de stam naar boven. En als ‘ie boven is, vliegt hij naar de boom ernaast en begint weer helemaal onderaan. Als je nou een beetje geduld hebt, kun je hem dus opwachten bij de boom naast hem. Maar héél rustig, want als hij je ziet, kruipt ‘ie naar de andere kant van de stam. Certhia brachydactyla | hele jaar te zien waar bomen zijn | L 12-13,5 cm
Boom
kruiper
Onooglijke zwarte schreeuwlelijkerds: Spreeuwen. Maar neem de tijd. ‘t Is net olie in de zon. En wat een geluid! Samen met de ooievaar de enige vogel in Nederland die ‘kleppert‘ (met z’n snavel). Alleen tijdens de broedtijd zijn Spreeuwen alleen. Maar zo gauw de jongen uit het nest zijn, zoeken de vogels de veiligheid en gezelligheid op van de groep. En wát voor een groep. Honderdduizend vogels in één groep is geen uitzondering! Zo’n aantal veroorzaakt een ware zonsverduistering. Sturnus vulgaris | hele jaar te zien | L 19-22 cm
S
preeuw
Vis
Het is zomer. Je zit rustig aan het water. Plotseling hoor je een schel: Krrriiee! Gevolgd door een plons in het water. Uit de spetters vliegt een Visdief omhoog. Al dan niet met een gevangen visje. Een feest om te zien, zo’n duikvlucht. Het liefst broeden ze op zand- en kiezelstrandjes. Maar waar er gebrek aan zulke natuurlijke nestplaatsen is, kiezen ze de laatste jaren ook vaak voor grote platte daken.
dief
Sterna hirundo | vooral van april-september te zien, in de winter trekken ze naar Afrika | L 34-37 cm (incl 5-8 cm verlengde staartpennen) | S 70-80 cm
