INHOUD. een fotografe met een verhaal. 18 maart nummer R.D.S

Een Een uitgave uitgave van van de de GrootoudersGrootouders- en en Seniorenactie Seniorenactie van van de de Gezinsbond Gezinsbond 19 maart 2010 nummer 4 18 maart 2011 - nummer 1

INHOUD geboorte van een 'mamie'

opa tuur

Louise en haar mama Moeders en dochters. We kennen het beeld van de ideale moeder met het prachtige kind, maar vergeten graag dat het moederschap heel veel kanten heeft. Louise is 83 en haar mama 105. Zowel moeder als dochter zijn oud. Je kan zelfs geen verschil zien. Dat is sterk voor mij. Moeder en dochter vloeien in elkaar over. Visueel is er geen verschil, maar toch blijft de moeder steeds ”moeder”. Zelfs als je de rollen omdraait. Het moederschap is een titel die onomkeerbaar is. Eens moeder, altijd moeder. Nooit kun je terug.

3

4-5

paastradities

6

omatitis

7

Foto en tekst Lieve Blancquaert

Werkten mee aan dit nummer: Lieve Blanquaert, Ronny De Schuyter, Mieke Lewis, Kristien Rombouts, Paul en Barbara Verstraete, Volkskunde Vlaanderen, Philip Windey. Coördinatie: Ronny De Schuyter Eindredactie: Jef Bergmans Lay-out: Anneke Joris

Lieve Blancquaert

een fotografe met een verhaal We kennen haar van ’Voorbij de grens’, het televisieprogramma waarin ze op een eerlijke betrokken manier tien mensen met een handicap volgde op hun tocht door Nicaragua. Of van haar engagement voor onder meer de Oxfamcampagnes. Herinner je je het beeld van Jean-Luc Dehaene in een wijnvat? Haar lens zoomde zonder schroom in op de rimpels van vrouwen van boven de veertig. Een project waarin ze de confrontatie met ’ouder worden’ uitdrukkelijk opzocht. En bovenstaande foto zag ik voor het eerst op haar ’jubileum’tentoonstelling, die momenteel loopt in Gent. Of ze daar iets wilde over zeggen? Het werd een klein verhaaltje. Lieve Blancquaert maakte gedurende de voorbije 25 jaar duizenden beelden en er is geen selecteren aan. Maar voor de voor- en achterzijde van het fotoboek twijfelde mama Lieve niet: portretten van haar kinderen.

R.D.S.

De expo is nog tot 6 mei te zien in de Bank van de Arbeid in Gent. Meer info: www.lannoo-events.be

’Aktief’ is een uitgave van de Grootouders- en Seniorenactie van de Gezinsbond en verschijnt vier keer per jaar als bijlage bij de Bond. Troonstraat 125, 1050 Brussel, tel. 02-507.89.45, aktief@ gezinsbond.be

18 maart 2011

2

Aktief

Dementie, hoe ermee omgaan?

Vraag uw pensioen online aan

Gids Wanneer je verneemt dat je dementie hebt, ben je veelal compleet van de kaart. Je weet dat niets nog zal zijn zoals voorheen. Nochtans verandert niet alles van de ene op de andere dag. Het leven gaat verder. Dat is ook het uitgangspunt van een gids die de Koning Boudewijnstichting (KBS) in samenwerking met de Federatie van de Belgische Notarissen onlangs heeft gepubliceerd. De brochure ’Dementie, hoe ermee omgaan?’ richt zich in de eerste plaats tot personen die door de ziekte van Alzheimer of een gelijkaardige aandoening getroffen zijn, maar tegelijk ook tot iedereen die meer wil weten over leven met dementie. De infogids geeft een overzicht van wat je kunt doen om de levenskwaliteit zo hoog mogelijk te houden. In afzonderlijke hoofdstukjes krijg je meer te lezen over begeleiding, activiteiten, zorg en juridische ondersteuning.

Tot voor kort diende men voor de aanvraag van vervroegd pensioen naar het gemeentebestuur of naar de bevoegde pensioeninstelling te gaan. Vanaf nu kun je dit thuis regelen via uw computer. U dient zich wel eerst te identificeren met uw elektronische identiteitskaart of token. Daarna wordt u gevraagd om uw gegevens te controleren en om deze - indien nodig - aan te vullen. Ten slotte kunt u de aanvraag elektronisch verzenden. Deze nieuwe applicatie is beschikbaar voor mensen die werken of gewerkt hebben als werknemer (bediende, arbeider of contractueel bij de overheid) of als zelfstandige.

Vastbenoemde ambtenaren dienen hun pensioenaanvraag nog steeds te regelen via hun laatste werkgever. Wie op de ’normale’ pensioenleeftijd, 65 jaar dus, met pensioen wil gaan, moet geen aanvraag indienen. Voor hen gebeurt de pensioenaanvraag immers automatisch. Vervroegd pensioen kan onder voorwaarden vanaf 60 jaar, de aanvraag zelf kan maximum 1 jaar op voorhand gebeuren. Uitgebreide info en aanvraag zelf via www.pensioenaanvraag.be Bereken uw pensioen Indien u eerst wil weten welk effect een

vervroegde pensionering op uw pensioenbedrag zou hebben, kunt u sedert begin vorig jaar gebruik maken van de website www.mypension.be. Deze website is toegankelijk voor iedereen, dus niet alleen voor 50-plussers. Ook hier dient u zich eerst te identificeren met uw elektronische identiteitskaart of met uw token. U krijgt dan een overzicht van de pensioenrechten die u reeds hebt opgebouwd en u kan simuleren hoeveel pensioen u zou krijgen bij een pensionering op bijvoorbeeld 60 of 65 jaar. Meer weten? Sociaal-juridische dienst, Troonstraat 125, 1050 Brussel, sociaaljuridischedienst@ gezinsbond.be, tel. 02-507.88.66

De brochure wordt verspreid bij alle notarissen, maar je kunt ze ook downloaden of gratis bestellen op de website www.kbs-frb.be of per e-mail op het adres [email protected] of telefonisch op het nummer 070-23.37.28. Thema-avonden Met steun van de KBS organiseren de Gezinsbond en de Vlaamse Alzheimer Liga momenteel een reeks thema-avonden rond dementie. In Aarschot, Antwerpen, Deinze, Peer, Puurs, Wetteren, Wezembeek-Oppem en Zwijndrecht ben je welkom voor de documentaire film ’Verdwaald in het geheugenpaleis’. Naast een inleiding en nabespreking van de film is er ook ruimte voor een informele babbel. Gratis toegang, maar wel vooraf inschrijven. Meer info via de regionale pagina’s in De Bond van 4 maart en www.gezinsbond.be

R.D.S.

GOSA gaat naar Wales De Grootouders- en Seniorenactie van de Gezinsbond trekt dit jaar van zondag 18 september tot en met vrijdag 23 september naar Wales. De uitvalbasis is Cardiff, op zich al een bezoek waard. Maar ook de lokale markt in de historische markthallen van Abergevenny en de wijngaard(!) Sugarloaf Vineyard staat op het ’to do’- lijstje. In Bleanavon gaan we ondergronds met een bezoek aan de

koolmijn Big Pit. Een hele dag wordt gereserveerd voor het wondermooie natuurpark van de Brecon Beacons. In het uiterste noorden van dat park vinden we het bekende boekenstadje Hay-on-Wye. Nog meer natuurpracht valt te ontdekken in de grotten van Dan Yr Ogoff en in het openluchtmuseum van St. Fagan’s bevinden we ons zowaar in het Bokrijk van Wales.

Bij de beesten af ’k Ben nooit een dierenvriend geweest. Als kind was ik altijd bevreesd voor rat en muis, voor spin en slak, voor pissebed en kakkerlak. Ik heb nog altijd een fobie voor bietebouw en nachtmerrie en daarom hou’k nu des te meer alleen nog van mijn teddybeer. Paul en Barbara Verstraete (illustratie)

Praktisch: Voor 603 euro/persoon (toeslag single 120 euro) krijg je: - Autocarvervoer voorzien van alle nodige faciliteiten met enkele centrale opstapplaat- sen. - Volledige Nederlandstalige gidsbegeleiding. - Verblijf in een viersterren hotel (Hotel Park Inn Cardiff City Centre) op basis van half pension. - Alle uitstappen Overtocht Calais-Dover heen en terug met de boot. Niet in de prijs begrepen: vrije middagmaaltijden, persoonlijke uitgaven, dranken tijdens de maaltijden, eventuele toegangsgelden, bijstand- en annulatieverzekering 5 %: vrij af te sluiten bij reservatie. Informatie en reservatie bij Gezinsvakantie-Familiatours, Troonstraat 125, 1050 Brussel, tel. 02-507.89.89, [email protected], www.gezinsvakantie.be

Aktief

Geboorte van een ’mamie’ slaan. De gynaecologe besliste dan dat er geen natuurlijke bevalling meer mogelijk was en dat een keizersnede noodzakelijk was. Wat een ontgoocheling! Het hele scenario rond haar bevalling lag aan flarden. Ik was als aan de grond genageld, of hoe emotionele betrokkenheid je hele doen en laten kan beïnvloeden.

Wat een dubbel gevoel – immens geluk en verdriet – op de dag dat mijn dochter Sarah en haar vriend Jan me vertelden dat ik voor de eerste maal grootmoeder zou worden! Amper een week daarvoor hadden we afscheid genomen van mijn 82-jarige moeder. Nooit gedacht dat leven en dood zo dicht bij elkaar konden liggen. Jammer dat zij, die zo’n belang hechtte aan familiebanden, de geboorte van haar eerste achterkleinkind niet meer mocht meemaken. En toch was dit nieuwe prille leven al aanwezig tijdens mijn moeders laatste levensdagen, precies alsof ze hierop gewacht had om haar levensdraad te laten doorknippen! Dit kind wordt ook geboren in mijn vijftigste levensjaar. Hoe vaak zei ik vroeger niet al lachend tegen mijn kinderen: ”Ik word toch oma op mijn vijftigste!” En op zo’n onverwacht moment gaat dit verlangen nu werkelijkheid worden. Dat blije nieuws verzacht het verdriet om het verlies van mijn moeder. Als vroedvrouw vertoef ik dagelijks in een wereld van zwangerschap, bevalling, baby’s, jonge ouders en nu ga ik in levenden lijve ondervinden wat het is om jonge grootouder te worden. Mijn dochter en haar vriend vonden het vanzelfsprekend dat ik hen zou begeleiden in de zwangerschap en bij de bevalling. Plannen werden gesmeed over hoe ze het liefst zou bevallen: eerst zo lang mogelijk thuis blijven en daarna naar de kraamkliniek in Oudenaarde waar ik werk. Ze wou geen epidurale maar wel een onderwaterbevalling, ik zou haar wel door de pijnen heen leiden. Met broer en zussen werd overlegd hoe onze aanspreektitel als grootouders zou luiden, unaniem werd beslist: ’mamie’ en ’papie’. Na negen maanden ’verwachting’ kondigden zich op 1 augustus in de voormiddag de eerste barensweeën aan. Ik ging even checken hoe alles verliep: beginnende, onregelmatige contracties, prima harttonen en een nog goedlachse dochter die blij was omdat de arbeid eindelijk begonnen was. Ik beloofde nog eens

langs te komen vooraleer mijn zondagnamiddagshift in het ziekenhuis begon. Omdat mijn schoonzoon - ook verpleegkundige – zondagnamiddag dienst had, zou mijn oudste dochter die namiddag bij haar zwangere zus blijven en mij op de hoogte houden van de situatie. Tegen het einde van mijn shift zouden ze eens langskomen om de harttonen van de baby te controleren. De contracties waren wat regelmatiger en heviger maar nog steeds draaglijk. Mijn dochter besliste om met haar zus op de materniteit te blijven. Ik keerde na mijn avonddienst nog vlug naar huis om een verkwikkende douche te nemen vooraleer aan ’het nachtwerk’ te beginnen: de bevalling van mijn dochter en de geboorte van mijn kleinkind. Terug op de materniteit was ook mijn schoonzoon aangekomen na zijn avonddienst en douche. Er werd afscheid genomen van mijn oudste dochter - meter in spe - en zo kon de échte arbeid beginnen. De contracties volgden elkaar vlugger en heviger op. Zoals in ’het ideale draaiboek van de bevalling’ vermeld, probeerde ik Sarah er doorheen te loodsen: rugmassage, de zitbal, in het relaxatiebad... Niettegenstaande de intense barensweeën vorderde de ontsluiting maar heel langzaam en bleef de baby hoog zitten en daalde niet verder in! Er werd besloten om een epidurale verdoving te plaatsen want dit kon nog uren duren... De harttoontjes van de baby deden het tot dan toe uitstekend maar na de epidurale begon het hartje plots aanhoudend te traag te kloppen. Dit was het moment waarop ik de leiding over de bevalling van mijn dochter uit handen moest geven! Hoe vreemd: in mijn beroep als vroedvrouw maak ik dit zo dikwijls mee en nooit verlies ik mijn kennis en koelbloedigheid. Maar dit was anders. De schrik sloeg me om het hart. Ik kon niets meer, niet meer nuchter nadenken, ik had geen reactievermogen meer. Gelukkig kon ik beroep doen op een collega die het overnam: zuurstoftoediening, zijlig, … niets deed de harttoontjes weer normaal

De opluchting was enorm toen op 2 augustus om 4 uur een flinke, huilende, roze baby werd geboren: mijn kleinzoon Fons! En wat een eer viel mij te beurt dat ik deze intieme gebeurtenis van dichtbij mocht meemaken: zijn eerste gehuil, het eerste aanleggen aan de borst. De eerste twee dagen waren vol emoties: geluk (om dit nieuwe leven), ontgoocheling (om het onnatuurlijk verloop van de bevalling), verdriet (om het gemis van de overgrootouders). Daarna volgde een gelukzalige periode in ons leven als kersverse ’mamie en papie’. Het jonge gezin heeft ondertussen zijn intrek genomen in het huis van mijn moeder. Nu, zes maanden later, heeft mijn dochter het werk hervat, is Fons voor het eerst naar de kinderopvang geweest, mag hij ook regelmatig bij ons vertoeven en is hij de oogappel van z’n mamie en papie, zijn nonkel en tantes!

Mamie Mieke Lewis

18 maart 2011

Driewerf hoera voor de Brief aan Jonge Grootouders Eén van deze dagen rolt de derde editie van de ’Brief aan Jonge Grootouders’ van de persen. We zetten nog even op een rijtje hoe (leden-)grootouders dit gegeerde magazine kunnen bemachtigen. Beginnen we eerst met de ’Brieven aan Jonge Ouders’. Dat is een gratis tijdschrift dat meegroeit met het kind van de geboorte tot 2,5 jaar. Ouders met een baby van vier maanden ontvangen ook in 2011 een extraatje. Samen met de Brieven aan Jonge Ouders ’Ik word 4 maanden’ bezorgt de postbode hen twee exemplaren van de ’Brief aan Jonge Grootouders’. Deze bijzondere bijlage is bedoeld voor hun eigen ouders. De Brief aan Jonge Grootouders is ook los verkrijgbaar mits betaling van 1,5 euro voor administratie- en verzendingskosten op rekening BE77 4350 3052 2142 (BIC: KREDBEBB) van Gezinsbond Brieven aan Jonge Ouders met vermelding ’Brief aan Jonge Grootouders’.

Leef niet langer als in een luchtbel en vind een oplossing voor uw hoorprobleem bij Dialogue.

Een gezonde levensstijl, correcte hygiëne en regelmatige preventie helpen u om goed te blijven horen. Hebt u last van lichte hoorproblemen of bent u ouder dan 50 jaar? Dan is het moment daar voor een test.

Dialogue biedt u een GRATIS HOORTEST aan. VOOR MEER INFO: bel 0800 94 229 of surf naar www.dialogue.be

3

18 maart 2011

4

Aktief

De jongensdag van opa Tuur Tuur Houben en Maria Gysens zijn de gelukkige grootouders van Fiebe, bijna vier en Pepijn, net twee. Opa Tuur zorgt halftijds voor Pepijn. Op vrijdag en soms op woensdag is oma Maria ook thuis. Maar donderdag is de vaste jongensdag van Pepijn en opa.

”Maria en ik hebben twee kinderen. Onze zoon Stijn woont met zijn vriendin Michela in Brussel, onze dochter Elke, haar man Bart en hun twee kinderen Fiebe en Pepijn wonen in het naburige dorp. Ik heb jarenlang in de buitendienst van een verzekeringsmaatschappij gewerkt. Een boeiende job waarin je veel mensen ontmoet. Toen kwamen er overnames en herstructureringen. Ongeveer twee jaar geleden ben ik op een uitstapregeling ingegaan, ik was toen zesenvijftig jaar. Onze dochter was drie maanden eerder bevallen van haar tweede kindje, Pepijn. Hun onthaalmoeder verhuisde. Als ze Pepijn en Fiebe nog naar haar wilden brengen, hadden Bart en zij een nieuwe auto nodig. ’Papa’, vroeg Elke, ’zou jij niet voor Pepijn willen zorgen? Jij hebt dat vroeger toch ook voor ons gedaan.’ Dat was ook zo. Mijn vrouw en ik vonden het maar normaal om evenwaardig voor onze kinderen te zorgen. We waren allebei actief in het verenigingsleven. Ik voetbalde, Maria speelde volleybal. Maar onze kinderen gingen altijd voor en we

wisselden elkaar af in de zorg. De vraag van onze dochter kwam op het ideale moment. Ik ben geen klusser of tuinman, dit beetje tuin is voor ons genoeg. Voor Pepijn zorgen is een zinvolle invulling van mijn tijd. Hij komt naar hier op donderdag en vrijdag, en op woensdag om de twee weken. De andere halftime is voor de andere grootouders. Maria werkt niet op vrijdag. Als ze kan, neemt ze op woensdag wel eens vakantie. Maar donderdag is het onze vaste jongensdag.” ”Meestal brengt onze dochter Fiebe naar school en zet Pepijn daarna hier af. Ik zit vaak nog in de keuken als hij ’Opa! Opa!’ binnenrent! ’s Voormiddags ondernemen we iets leuks. Pepijn doet zijn middagdutje, en daarna wandelen we hand in hand naar school om Fiebe af te halen. Na school blijf ik bij hen thuis. Dan is het tijd voor ons fruitvieruurtje, wat praten over school en spelen. Pepijn bouwt een kamp met kussens en Fiebe komt rustig tegen mij aanleunen: ’Opa wil je voorlezen?’ Ik kan niet verbergen hoe ik geniet van die uren met hen. Mijn kleinkinderen zijn allebei zo lief. Ze gaan ook lief met elkaar om. Als Fiebe van school komt, geeft ze eerst haar broertje een zoen, en dan mij. Hun koekjes delen ze spontaan.” Sandwichgrootouders ”Maria en ik verdelen onze vrije tijd tussen onze kleinkinderen en onze ouders. Met plezier. Zowel Maria’s moeder als mijn ouders leven nog. Maria’s moeder is 95 en woont nu twee jaar in een rusthuis, ze begint te dementeren. Maria en haar broers en zussen gaan om beurt bij hun moeder langs. Hun verstandhouding is wondermooi. Mijn schoonmoeder herleeft als wij met de kleinkinderen op bezoek komen. Toen wij beiden voltijds werkten, ving zij onze kinderen op. Ze heeft haar hele leven lang tientallen kleintjes opgevoed: haar eigen kinderen, de kleinkinderen, neefjes en nichtjes, de kinderen van de buren… De contacten met mijn schoonmoeder zijn hartelijker dan met mijn eigen ouders. Zij wonen nog thuis, maar hebben af en toe wat hulp nodig.” ”Maria en ik zijn nooit autoritaire ouders geweest. We straften zelden, maar onze kinderen wisten wel waar ze aan toe waren. En soms moeten kinderen nu eenmaal luisteren. Als het moet, zet ik Pepijn even in zijn hoekje. Maar na een halve seconde heb ik al spijt. Dan staat dat jongetje zo beteuterd in zijn hoekje dat opa er meer van afziet dan het kind zelf. ’De geboorte van een eerste kleinkind is ook de geboorte van grootouders’, las ik ooit in een publicatie van de Gezinsbond.

Dat vond ik mooi gezegd. Het is verdorie toch zo tof om grootouder te worden! Het is een cirkel die herbegint. Op een andere manier, dat wel. Sommige mensen hebben een speciale band met hun eerste kleinkind. Wij zien onze beide kleinkinderen doodgraag. Maar voor Pepijn heb ik gezorgd vanaf dat hij een baby’tje was. Misschien dat die band toch altijd een tikkeltje specialer zal zijn.” ”Onze kinderen zijn nu volwassen. Mijn vrouw en ik waren geen grootverdieners, maar we hebben hen kunnen meegeven wat we belangrijk vonden. Onze kinderen staan waar ze zelf wilden zijn. Ze hebben kunnen studeren, en ze doen hun job allebei graag. Vandaag geven we zoveel als we kunnen door aan onze kleinkinderen. Het is fijn dat we al op onze leeftijd die kans hebben.” Waarden en aandacht ”Natuurlijk krijgen ze wel eens een cadeautje, maar met doorgeven heb ik het vooral over aandacht en waarden. Een zekere beleefdheid. ’Dankuwel’ zeggen. ’Da’ is er al. Zelfstandigheid. Als Pepijn ’s middags mooi zelf zijn bordje leeg eet, ervaar ik dat als een beloning voor mijn inzet. Ik heb hem geleerd hoe hij met zijn linkerhand zijn bordje vasthoudt en met zijn andere hand zijn lepeltje. Opvoeden is een kwestie van geduld hebben. Geen enkel kind kan alles van de eerste keer. Maar als je tijd investeert in kinderen, haal je een mooi resultaat. Ik hoop dat ze die aandacht de rest van hun leven kunnen meedragen. Wij willen niet zomaar meelopen in de consumptiemaatschappij, en alles weggooien om dan snel iets nieuws te kopen. Die poppenwagen daar heeft mijn vrouw nog als kind van haar doopmeter gekregen. Pepijn mag evengoed met een pop spelen als een meisje. Hij rent met de poppenwagen rond de tafel en dan zit ik hem achterna en hebben we veel plezier. De autootjes zijn nog van onze Stijn geweest. Met kleinkinderen mag je zo veel herbeleven. We hebben een vogelhuisje in de tuin, in de winter leggen we daar broodkruimels en zaad. Pepijn staat meestal aan het grote venster te kijken. En ik op mijn hurken naast hem. ’Vo(gel)!’ Als we torens bouwen, betrap ik me dat ik op mijn buik naast hem lig. En ik herinner me hoe ik met Stijn en Elke speelde. De pipi en kaka horen er natuurlijk ook bij. In het begin is dat opnieuw wennen, maar ik heb daar nooit mijn neus voor opgetrokken. Mijn vrouw en ik zitten op dezelfde lijn. Ik denk dat onze dochter en schoonzoon tevreden zijn. Ze brengen de kinderen met plezier, dat voel ik wel. We proberen ook hun manier van opvoeden te respec-

Aktief

18 maart 2011

5

Bijtanken zoekt grootouders!

teren. De huisregels zijn soms anders, in onze zetels springen mag niet. Maar het tutje is om te slapen. Dus blijft Pepijns tutje ook hier in zijn bedje.” Genieten ”Voor de kleinkinderen zorgen is voor Maria en mij vooral genieten. Het is nog nooit een last geweest. Op onze jongensdag gaan Pepijn en ik soms wandelen langs kleine weggetjes, of we zetten ons hier aan tafel om te knutselen. Als hij er is, ben ik met hem bezig. De krant kan echt wel wachten tot hij zijn dutje doet. Natuurlijk is er wel eens een dag dat ik ’s avonds blij ben dat ik in mijn zetel zit. Als ik niet halftijds voor Pepijn had gezorgd, had ik waarschijnlijk vrijwilligerswerk gezocht, maar nu is mijn tijd goed gevuld. Op maandag en dinsdag ga ik meestal fietsen en lopen of zwemmen. Ik probeer ook het huishouden te doen, zodat Maria en ik het weekend zoveel mogelijk vrij hebben om samen te gaan wandelen bijvoorbeeld. Maria is soms wel een beetje jaloers dat ik zoveel voor Pepijn en Fiebe kan zorgen. Maar op vrijdag als zij thuis is, is het vaak al oma wat de klok slaat. Zelfs als zij eten maakt, staat Pepijn op een stoel naast haar. Dan mag opa zijn krant lezen. En we hebben goede vooruitzichten, Maria eindigt haar beroepsloopbaan eind dit jaar. Vanaf 2012 zijn we voltijds samen thuis. En zelfs de dagen dat we de kleinkinderen opvangen hebben we nog tussen 9 en 15 uur tijd met ons tweetjes, daar kijken we echt naar uit.”

Kristien Rombouts

Ik wil geen kind Wanneer je zegt: ik wil geen kind Er is geen toekomst meer voor kinderen Dan zeg je eigenlijk: er is geen toekomst meer voor mij Wanneer je zegt: ik wil geen kind Er zijn geen kansen meer voor kinderen Dan zeg je eigenlijk: mijn eigen kansen zijn voorbij Dan veeg je met een grote zwaai van tafel Wat nu in ’t verleden ondanks alles is bereikt De grootse dingen die de mensen doen en deden De wonderen waar de wereld ondanks alles toch mee is verrijkt Wanneer je zegt: ik wil geen kind Dit is geen wereld meer voor kinderen Dan zeg je eigenlijk: dit is geen wereld meer voor mij Wanneer je zegt: ik wil geen kind Er is geen ruimte meer voor kinderen Dan zeg je eigenlijk: er is geen ruimte meer in mij Dan geef je alle kinderen een brevet van onvermogen Dan zeg je dat je niets meer van kinderen verwacht Dan kijk je naar het leven met de dood al in je ogen En je hebt daarmee je eigen toekomst omgebracht Paul van Vliet Uit ’Ik drink op de mensen’, de bloemlezing liedteksten die verscheen in de Pluche-reeks van Nijgh & Van Ditmar (2010).

Met de gespreksformule ’Bijtanken over opvoeding @ home’ breng je bevriende grootouders samen voor een groepsgesprek over de kleinkinderen. Heb je zelf één of meer jonge kleinkinderen of komt er binnenkort een eerste kleinkind ter wereld? Aarzel dan niet om zo’n babbel over grootouder-zijn en de relatie met je kleinkind(eren) bij jou thuis te organiseren. Je bepaalt zelf datum en uur, en nodigt een achttal (aankomende) grootouders uit. Op basis van de door jou opgegeven datum zoeken we een gespreksleider die de opvoedingsbabbel gratis begeleidt. Samen wisselen jullie heel wat ervaringen en leuke tips uit. Heb je interesse? Neem dan snel contact op met: [email protected] of tel.02-507.88.93 Klik ook eens door naar www.gezinsbond.be/bijtanken

18 maart 2011

6

Aktief

Wie brengt bij jou de paaseieren?

Op 24 april zullen heel wat mensen naar jaarlijkse gewoonte Pasen vieren. Hoewel het gaat om een viering die haar wortels voor een groot deel in het christendom heeft, kijken ook niet-christenen al lang van tevoren naar het feest uit. Pasen heeft namelijk niet alleen met de wederopstanding van Jezus te maken, maar wordt ook - en tegenwoordig zelfs vooral - met paaseieren rapen geassocieerd, en dus met chocolade smullen! Die eieren raken natuurlijk niet zomaar in je huis of tuin verstopt. De traditie wil dat ze op een heel bijzondere manier tot bij jou gebracht worden: op Paasdag zijn zowel de paasklokken als de paashaas de gulle gevers van dienst.

Om te begrijpen waar de oorsprong van deze gebruiken ligt, moeten we eerst even stilstaan bij de geschiedenis en de betekenis van Pasen, want die zijn door de eeuwen heen veranderd. De paasviering mag dan wel stevig verankerd zijn in het Christendom, ze is toch meer dan dat. Pasen is namelijk verwant met Pesach, het paasfeest waarop joden de uittocht uit Egypte herdenken. Het verhaal over de joodse gemeenschap die na 400 jaar slavernij onder leiding van Mozes naar het beloofde land trok, is terug te vinden in het Oude Testament. Door de dood van Jezus op het kruis kreeg Pasen voor de vroege christenen een andere invulling: zij herdenken op Pasen Zijn verrijzenis. Feitelijk schuilt hierin dezelfde boodschap als in het exodusverhaal: na een offer ter vergeving van de zonden schenkt God genade. Het heeft tot de vierde eeuw na Chr. geduurd vooraleer de data van Pasen en Pesach voorgoed van elkaar losgekoppeld werden. Naast Pesach heeft Pasen nog andere wortels: de viering refereert namelijk ook aan de komst van een nieuwe lente. Op het Concilie van Nicea in 325 na Chr. werden de data van Pasen en Pesach voorgoed van elkaar losgekoppeld door vast te leggen dat Pasen op de eerste zondag na de eerste volle maan op of na 21 maart gevierd wordt. Het feest valt daardoor ieder jaar op een andere datum tussen 22 maart en 25 april, of dus vlak nadat de lente begonnen is. Aan de paasviering gaat voor gelovigen een periode van vasten vooraf, die in het teken van bezinning en inkeer staat. Tussen Aswoensdag en Pasen zitten exact 40 dagen en in deze periode proberen gelovigen zich aan het voorschrift te houden om sober te leven. Sober leven houdt natuurlijk ook sober eten in en vanaf de 7de-8ste eeuw was het verboden om tijdens de vasten het vlees en de producten (zoals melk, boter en dus ook eieren) van warmbloedige dieren te eten. Eieren werden gedurende deze periode bewaard en daardoor waren er met Pasen grote hoeveelheden beschikbaar voor snelle consumptie. Daarnaast werden ze ook voor andere doeleinden aangewend. Van oudsher zijn eieren een symbool van de herleving van de natuur

en dus van vruchtbaarheid. Om de grond te voeden en de groei van gewassen te bevorderen, vermengden boeren daarom eierschalen door de bodem. Daarnaast werden ook eieren beschilderd en versierd met allerhande levens- en beschermingstekens, om ze vervolgens te begraven. Met het zoeken naar die verstopte eieren wilde men de levenskracht van de lente opwekken. In de loop der eeuwen raakte het eierenrapen ook verweven met de christelijke paasviering. Daarbij werd handig ingespeeld op de kerkelijke gebruiken rond Pasen. Tussen het Gloria op Witte Donderdag, de dag waarop Jezus en zijn apostelen het laatste Avondmaal nemen, en paaszondag, de dag waarop Hij verrijst, luiden de kerkklokken namelijk niet. Het verhaal gaat dat ze op dat moment allemaal naar Rome trekken, om er een lading paaseieren op te halen. Op paaszaterdag keren de klokken terug en lossen ze hun eieren boven huizen en tuinen. De paaseierenbedeling is echter niet exclusief het terrein van de paasklokken. Zij hebben immers een flinke concurrent aan de paashaas, die met een mandje vol eieren op zijn rug eveneens de ronde doet om kinderen van chocolade te voorzien. Voor de link tussen de haas en paaseieren zijn verschillende verklaringen terug te vinden, maar voor geen enkele daarvan kon tot nog toe voldoende bewijs verzameld worden. Eén ervan put uit de mythologie en bestempelt de haas als een symbool van vruchtbaarheid en zinnenprikkeling. Volgens de mythe zou de haas namelijk het gezelschapsdier van de godin Ostara geweest zijn, het Germaanse evenbeeld van Aphrodite en Venus. In werkelijkheid heeft er echter nooit een godin Ostara bestaan. Het Indogermaans kende wel het woord eostro, dat morgenrood of begin van de dag betekent. Het Engelse woord Easter en het Duitse Ostern zijn daarvan afgeleid en betekenen Pasen.

Win!

Bij ’Zoals gewoonlijk!?’ hoort ook een boek, dat simpelweg ’Tradities’ als titel kreeg en laat zien hoe tradities vandaag de dag beleefd worden. Hiervoor stuurde Volkskunde Vlaanderen vzw een jaar lang fotograaf Nick Hannes op pad. We geven vijf exemplaren weg van ’Tradities’ (Davidsfonds). Schrijf of mail naar GezinsbondGOSA, Troonstraat 125, 1050 Brussel of via gosa@gezinsbond. be met vermelding ’Tradities’. Meer weten? www.volkskunde-vlaanderen.be, www.tradities.be

Aan het eierenrapen kwamen lange tijd enkel kippeneieren te pas, want chocolade was veel te duur. De chocoladeeieren die nu op Pasen gebracht worden, doken pas in de loop van de 20ste eeuw op. Die ontwikkeling ging gepaard met de vervreemding en verburgerlijking van stadskinderen, die niet meer weten waar eieren vandaan komen. Als parallelfiguur van de ooievaar die kinderen brengt, is zo de paashaas ontstaan. Het eerste land waar deze ontwikkeling zich voltrok, is Duitsland. Enkele jaren na de Tweede Wereldoorlog verscheen de paashaas ook bij ons op het toneel en na verloop van tijd slaagde hij er in het monopolie van de paasklokken te doorbreken. Of de paaseieren nu door de klokken of door de paashaas gebracht worden, vast staat dat ze ook dit jaar weer overheerlijk zullen smaken. Natuurlijk is het uitdelen van paaseieren lang niet het enige gebruik dat aan Pasen verbonden is: ook paasbomen, paaslammetjes, paasvuren, paasspelen en nog veel meer hebben ervoor gezorgd dat Pasen een belangrijke factor was en is in het leven van een grote groep mensen. Gewoonten en gebruiken zoals deze zijn eigenlijk bijzonder, maar omdat ze zo vertrouwd zijn, staan mensen daar vaak niet bij stil. Daar wil Volkskunde Vlaanderen vzw graag iets aan doen. Om de rijkdom aan tradities in Vlaanderen in de verf te zetten heeft deze erkende landelijke erfgoedorganisatie het project ’Zoals gewoonlijk!?’ opgezet. Via een invulformulier op de website www.tradities.be kan iedereen laten weten welke tradities hij of zij het meest koestert. Op dezelfde site vind je daarnaast ook een schat aan informatie over de meest uiteenlopende tradities. Voor wie daarna nog meer te weten wil komen, zijn er handige literatuuroverzichten. Verder is Volkskunde Vlaanderen vzw ook erg benieuwd naar jouw ervaringen en daarom kan je online ook je eigen verhalen en foto’s achterlaten.

Aktief

18 maart 2011

7

Opgepast voor omatitis Last van omatitis? Je hebt het wanneer de balans van gezond grootouderschap overhelt naar betuttelende bezorgdheid en zelfs tot (ongewenste) bemoeienis. Over dat en nog veel meer lees je in ’Het opa- en omaboek’ van Lenny Duijvelaar en Anjo Geluk. In deze gids voor (jonge) grootouders komt niet enkel het fenomeen ’omatitis’ aan bod, maar wordt terecht – en keurig volgens alfabet – gestart met de A van Apetrots. Meteen volgt een bloemlezing situaties die het geweldig gevoel van ’grootouder zijn’ illustreren. ”Apetrots ben je als je met trillende handen het cadeaupapier van de mok haalt waar met sierlijke letters ’OMA’ staat’. Apetrots ben je als je op de echo het hartje van je eerste kleinkind ziet kloppen. Apetrots houd je je eerste kleinkind in de armen: wat een lief bolletje, wat een zwarte haartjes. ’Opa, kijk eens wat een lief neusje!’” Je kunt betrokken én bewuste grootouder zijn, toch blijft het uitkijken voor omatitis (de mannelijke variant komt minder voor). ”Omatitis zou je kunnen omschrijven als de onbedwingbare en onstuitbare drang van oma om zich met haar kleinkinderen te bemoeien. Je dringt je niet alleen als oppas op, maar gaat ook allerlei zaken

binnen het gezin regelen. Dat zou je een beginnende omatitis kunnen noemen. Wanneer oma ook nog meegaat op vakantie en als moeder-overste de boel regeert en de kinderen stierlijk vervelend worden, als oma er een keertje niet is, dan is omatitis een feit. Bij deze ernstige vorm gaat oma als het ware de lakens uitdelen in het gezin. Als oma haar (schoon) dochter dan ook nog gaat voorschrijven hoe ze haar kinderen moet opvoeden, overschrijdt ze duidelijk grenzen.” Als remedie wordt allereerst – mits die er is – opa ingeschakeld, tenminste als opa ook geen last heeft van omatitis. ”Opa gaat waarschijnlijk ook gebukt onder het feit dat oma nooit thuis is en altijd bij de kleinkinderen zit. Met opa’s hulp en na een aantal goede gesprekken zal oma zich heus wel gaan realiseren dat zij oma is en dat zij de moederrol niet moet overnemen. Als de moeder-dochterrelatie goed is (en die is in veel gevallen oké, omdat oma anders niet als oppasoma gevraagd was) dan zullen ze er in een aantal openhartige gesprekken samen heus wel uitkomen.” Grootouderschap van A tot Z De auteurs Duijvelaar en Geluk wijzen op de rijkdom maar ook op de valkuilen van het grootouderschap. Thema’s als

Sportieve vakanties voor actieve 50+

oppas, voeding, kindveilige omgeving, rivaliteit tussen grootouders, familietradities, moeizaam contact met de (klein) kinderen, echtscheiding in de familie, cadeautjes kopen, uit logeren… komen aan bod en worden vaak geduid met gevatte citaten van collega’s grootouders. Over ’verwennen’ bijvoorbeeld zegt oma Ammie: ”Het speciale van grootouders is dat de kleinkinderen bij hen de hele dag ongedeelde tijd en aandacht krijgen, datgene waar het thuis noodgedwongen nog wel eens aan mankeert. Daar hoort zeker een klein beetje verwennen bij, in de zin van dingen doen die thuis niet kunnen of mogen, maar het verwennen zit ’m vooral in de aandacht en de tijd.” Aandacht en tijd voor elkaar… niet alleen kleinkinderen vinden dat heerlijk.

R.D.S.

Met oma en opa een midweek aan zee Het vakantiecentrum Reigersnest organiseert in samenwerking met de Grootouders- en seniorenactie van de Gezinsbond van 4 tot en met 8 juli 2011een midweek met ontspannende activiteiten voor groot en klein. Het vertrouwde vakantieoord in Koksijde garandeert een aantrekkelijk programma voor de grootouders met aangepaste animatie voor de kinderen van 3 tot 6 jaar. Een greep uit het aanbod: wafelbak, superleu-

ke strandnamiddag en een groot kinderfeest! Voor al dat fraais en een verzorgd verblijf in volpension betaal je 208 euro. Kinderen betalen naargelang hun leeftijd. Kinderen jonger dan 3 jaar van wie de ouders Bondsleden zijn, logeren gratis.

Fiets- en wandelweek aan zee van 5 tot 10 juni Voor de sportieve 50-plussers heeft de Gezinssportfederatie (GSF) een aantrekkelijke vakantieformule gepland met wandel- en fietstochten langsheen de bezienswaardigheden in Koksijde en omstreken. Ook sporten zoals petanque en netbal krijgen hun plaats in deze sportieve week. Waar? Reigersnest (Sint-Idesbald) Prijs all-in: 305 euro (leden GSF/ Gezinsbond) - 330 euro (niet-leden) Niet inbegrepen: supplement éénpersoonskamer: 55 euro, eventueel huur fiets: 25 euro Lentewandelweek in Oostenrijk (Pitztal) van 2 tot 10 juni Gosa-gewest Maaseik organiseert voor het tweede jaar op rij, in samenwerking met GSF, een wandelweek op maat van 55-plussers naar het Pitztal in Oostenrijk. In het viersterrenhotel Arzlerhof worden lekkerbekken verwend en is het lekker ontspannen in het binnenzwembad, de sauna, het Turks dampbad en de gezellige bar. De streek in de omgeving van Arzl is in de lente zeer fraai. Dé gelegenheid dus, om onder begeleiding van een ervaren Oostenrijkse wandelgids, te genieten van de frisgroene natuur. Prijs: 640 euro (enkel voor leden GSF/ Gezinsbond) Inclusief: busreis, volpension, 1 x dansavond, 1 x galamenu met pianomuziek, vrij gebruik wellness, 5 begeleide en lichte wandelingen met Tirolerbergwandelgids.

Informatie en reservatie bij het vakantiecentrum Reigersnest, Prins Boudewijnlaan 39 , 8670 Koksijde tel. 058-51.29.25 of [email protected]

Info en inschrijving via GSF, Troonstraat 125, 1050 Brussel of telefonisch 02507.88.22 of via [email protected].

Makkelijk de trap op en af met ThyssenKrupp Monolift! Makkelijk te bedienen

Meer dan

Zo blijft u onbezorgd genieten van het comfort van uw eigen huis!

Ruime keuze in materialen en kleuren

jaar ervaring! Voor alle trappen. Ook voor zeer steile en smalle!

Bel gratis

%-%%.)(+* [email protected]

Esthetiek, comfort en veiligheid in slechts 1 rail Altijd een servicepunt in uw buurt - 24/7

www.monolift.be

Trapliften die het verschil maken.

Ontvang nu uw gratis documentatiepakket!

INFORMATIEBON Stuur mij vrijblijvend een gratis documentatiepakket. Mijn gegevens: ❏ Dhr. ❏ Mevr. Naam: Straat: Postcode: Stad:

DBA

Maatwerk en professionele montage

Nr.:

Tel.:

Stuur deze bon volledig ingevuld naar ThyssenKrupp Monolift, Kaleweg 20, 9030 Gent

18 maart 2011

8

Aktief

de meer dan 600 activiteiten op erfgoeddag zijn helemaal gratis. ook jij vindt vast een of meerdere activiteiten naar je gading! kijk voor meer info op www.erf goedda g.be. of stel je programma samen met de gratis programmabrochure, die je vindt in de openbare bibliotheek, de lijnwinkels of bestelt op het gratis nummer 1700. of ga langs bij een van de deelnemende organisaties.

"

p zondag 1 mei vindt de elfde editie van erf goed d a g plaats. een groot feest rond cultureel erfgoed - alles wat we de moeite van het bijhouden waard vinden - waarop jij, je vrienden en je familie hartelijk zijn uitgenodigd. dit jaar onderzoeken we hoe armoede in het verleden werd bekeken, beoordeeld en bestreden. jammer genoeg is armoede nog steeds niet definitief naar de geschiedenisboeken verwezen.

m.m.v. stripgids, de lijn, nmbs, één, radio 2, cobra.be, combell, cjp, faro, uitinvlaanderen.be, gezinsbond en 1700. met de steun van de vlaamse overheid.

" et de afbeeldingen hierrond speel je een spannende memory. al de afbeeldingen hebben op de een of andere manier met (de geschiedenis van) armoede te maken. scherp je geheugen en let goed op! at moet je doen? elke speler probeert zoveel mogelijk paren van bij elkaar horende, tegengestelde afbeeldingen om te draaien. er zijn 18 kaartjes, waarbij steeds twee kaartjes een bij elkaar horend paar vormen (let op de kleuren!). begin met de kaartjes op dit blad uit te knippen en op een stevige ondergrond te kleven. schud daarna de kaartjes en leg ze gedekt neer.

"

emory wordt gespeeld in de richting van de klok. in jouw beurt draai je een kaartje naar keuze om. vervolgens draai je een tweede kaartje om. als de afbeeldingen een bij elkaar horend paar vormen, neem ze dan beiden en leg ze voor je. je bent nog een keer aan de beurt, totdat je twee kaartjes hebt omgedraaid, die geen paar vormen. de twee openliggende kaartjes worden weer omgedraaid teruggelegd. nu gaat de beurt naar de volgende speler. het spel eindigt als alle kaartjes zijn genomen. de speler met de meeste paren wint.

©sgf kidcorp 2011