INHOUD DM nr. 7 MAART 2011

INHOUD DM nr. 7 – MAART 2011

Algemene mededelingen: DPB-kalender DPB-website Dagen van … Buitengewoon onderwijs Actief leren Taaldrempels op school Schoolmediatheek Schoolpastoraal Armoede & Onderwijs (Wie zoekt die vindt)

Vakoverschrijdende mededelingen: Actief leren Taaldrempels Taaltip In de kijker

Mededelingen vanwege de vakbegeleiding: Aardrijkskunde Biologie, chemie en natuurwetenschappen Duits Economie en handel Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen Godsdienst Humane wetenschappen Informatica Klassieke talen Lichamelijke opvoeding Maatschappelijke vorming Mode Nederlands Project Algemene vakken Techniek Wiskunde

DM

maart 2011

Inhoud DM nr. 7 – maart 2011 www.vicog.be

pagina 1

DPB - KALENDER Marleen Lietaer voor alle directies

Aankondiging Nascholingsproject “Kwaliteitszorg en zelfevaluatie” 2011-2012 In bijlage bezorgen wij u graag de informatie over het nascholingsproject “Kwaliteitszorg en zelfevaluatie” voor het schooljaar 2011-2012. Wij zijn blij dat dit project, dat u reeds kent van de voorbije jaren, opnieuw aangeboden wordt in het kader van de nascholingsprojecten van onze koepel. Vermits de vraag voor deze nascholing gewoonlijk groter is dan het aanbod en omdat de keuze om als school in een dergelijk project in te stappen voldoende gedragen en voorbereid moet zijn, wordt u nu reeds uitgenodigd om uw eventuele interesse hiervoor kenbaar te maken (wil contact opnemen met Marleen Lietaer, hoofdbegeleider SO, vóór 10 april 2011). Op basis van een intakegesprek om uw verwachtingen af te toetsen en rekening houdend met een evenwichtige regionale spreiding van de deelnemende scholen, zullen de definitieve inschrijvingen bepaald worden. Wij zullen u tijdig op de hoogte brengen van deze beslissing.

Chronologisch overzicht van het ondersteuningsaanbod van de DPB 2010-2011 Maart 2011 • • • • • •

dinsdag woensdag donderdag dinsdag donderdag donderdag

1 maart 2 maart 3 maart 15 maart 17 maart 24 maart

VVKSO-info Beginnende leraren, 2de jaars Diocesane mededelingen Dag van de leerlingbegeleider CODI (4) – CAIM (2) Dag van de coördinator

dinsdag donderdag

5 april 7 april

Diocesane mededelingen Adviegroep CODI-CAIM (3)

Mei 2011 • dinsdag • dinsdag • donderdag • dinsdag

3 mei 10 mei 12 mei 24 mei

Stafmedewerkers (3) CODI (5) Nieuwe directies (3) CAIM (3)

April 2011 • •

DM

maart 2011

DPB - Kalender www.vicog.be

pagina 2

Juni 2011 • • •

dinsdag donderdag dinsdag

7 juni 9 juni 14 juni

Adviesgroep CODI – CAIM (4) Diocesane mededelingen VVKSO-info

Thematisch overzicht van het ondersteuningsaanbod van de DPB DIOCESANE MEDEDELINGEN • • •

Donderdag 3 maart 2011 Dinsdag 5 april 2011 Donderdag 9 juni 2011

SCHOLENGEMEENSCHAPPEN CAIM

• •

Donderdag 17 maart 2011 Dinsdag 24 mei 2011

Adviesgroep CODI – CAIM

• •

Donderdag 7 april 2011 Dinsdag 7 juni 2011 CODI

• •

Donderdag 17 maart 2011 Dinsdag 10 mei 2011 Stafmedewerkers

•

Dinsdag 3 mei 2011

AANBOD VOOR ONDERSTEUNEND PERSONEEL EN MIDDENKADER:

▪

Dag van de Leerlingbegeleider

Datum:

▪

Dag van de Coördinator

Datum:

DM

dinsdag 15 maart 2011

maart 2011

donderdag 24 maart 2011


pagina 3

AANBOD VOOR DIRECTIES

▪

Vormingsaanbod Beginnende directies

Datum: Programma:

donderdag 12 mei 2011 Delibererende klassenraad: regelgeving en visie

▪

VVKSO-vormingsaanbod 2010-2011 over bepaalde aspecten van de personeels- en leerlingenreglementering

-

Dinsdagnamiddag 1 maart 2011 Info vanuit de dienst Dienst Leerlingen en schoolorganisatie

-

Dinsdagvoormiddag 14 juni 2011 “Nieuwe beleidslijnen en/of reglementering voor het schooljaar 2011-2012” door Chris Smits en collega’s

DM

maart 2011


pagina 4

DPB - WEBSITE Helga Bellaert voor directieteams, middenkader en alle leraren

1

Vernieuwde website van DPB Gent

Alle diensten van het onderwijsvicariaat zijn samengebracht in www.vicog.be, dat je ook via het vroegere webadres www.kogent.be nog steeds kan bereiken. In het hoofdmenu “beleid en ondersteuning” vind je onder D.P.C.C. niet alleen alle “aanvragen en beslissingen” maar ook de structuurplannen van alle scholengemeenschappen. Onder de knop “diocesane pedagogische begeleidingsdienst” vind je onder “secundair onderwijs” niet alleen veel praktische informatie zoals de coördinaten van de (vak)begeleiders, een aanvraagformulier voor een schoolbezoek, e.d., maar ook heel veel inhoudelijke informatie zoals antwoorden op veel gestelde vragen rond evaluatie, inspiratie voor vakgroepwerking, gezondheidsbeleid, taalbeleid, GOK,…

2

Op zoek naar een gemakkelijke manier om te synchroniseren?

Heb jij het ook al voor gehad dat je thuis iets voorbereid hebt op de computer, je komt op school en … vergeten op stick te zetten of door te sturen? www.dropbox.be kan je feilloos helpen door via het web alles automatisch te synchroniseren! In het introductiefilmpje vind je de informatie.

3

Op zoek naar informatie rond mediawijsheid?

Media spelen een ontzettend grote rol in ons leven. Maar wat zijn media eigenlijk? Hoe zijn ze ontstaan? En waartoe dienen ze? Hoe kunnen we ze optimaal gebruiken om er ons zelf mee uit te drukken? En wat moeten we weten en kunnen, om er bewust mee om te gaan? Niemand heeft pasklare antwoorden op deze vragen. Het “platform rond mediawijsheid” biedt in samenwerking met de Vlaamse overheid, canon cultuurcel, e.a. een virtueel forum waarop knowhow en expertise gedeeld wordt. Klik op START op www.ingebeeld4.be

4

Meer informatie over verkeerseducatie?

Te vinden via volgende link:

http://ond.vsko.be/portal/page?_pageid=1599,3189125&_dad=portal&_schema=PORTAL

DM

maart 2011

DPB - website www.vicog.be

pagina 5

DAGEN VAN … Helga Bellaert voor ondersteunend personeel en middenkader

Aankondiging “Dag van de leerlingbegeleider” Wij vragen uw speciale aandacht voor ‘de Dag van de leerlingbegeleider’. De dag gaat door op dinsdag 15 maart in Pedic te Gent. We richten ons hierbij tot al wie in de school een taak op zich neemt in het kader van de leerlingbegeleiding en op de medewerkers van de CLB’s die daarbij betrokken zijn. De studiedag is opgebouwd uit drie werkwinkelsessies: twee voor en één na de middag. Het volledige programma vind je op www.pedic.be. Inschrijven voor 8 maart!

Aankondiging “Dag van de coördinator” Naar goede gewoonte organiseert DPB Gent ook dit schooljaar een “Dag van de coördinator” op donderdag 24 maart in Pedic te Gent. We werken tussen 9 en 13 uur in verschillende werkwinkels. Daarna nemen we samen het middagmaal in een restaurant in de buurt. Het volledige programma vind je op www.pedic.be. Inschrijven voor 15 maart!

DM

maart 2011

Dagen van … www.vicog.be

pagina 6

BUITENGEWOON ONDERWIJS Marco Malego voor directies en personeelsleden

Muziek is een taal voor OV1-leerlingen “Muziek is een taal, muziek wil iets uitdrukken, muziek kan de mens ontroeren, muziek kan hem blij maken. Samen muziek beoefenen, Samen musiceren schenkt vreugde, Wij spreken éénzelfde taal, Samen proberen we de ander iets mee te delen !” Inhoud van het project Tijdens de middagpauzes voorzien wij elke dag dansmogelijkheden voor de leerlingen uit OV1. Het is zo dat de leerlingen dit erg plezant vinden en vaak openbloeien tijdens die momenten. Ook is het een ideale manier om met elkaar laagdrempelig in contact te komen. Na een zoektocht kwamen we terecht bij twee organisaties: VZW de Kikker en VZW Kassoemaï. De Kikker wil met z'n workshops en voorstellingen meewerken aan een muzische levenshouding bij kinderen, jongeren en volwassenen. Zij willen werken aan ontvankelijkheid, openheid, een sfeer die aanmoedigt tot creëren en fantaseren, tot musiceren, tot dansen en verhalen vertellen. Kassoemaï is een multiculturele organisatie die tot doel heeft: de culturele uitwisseling en creatie te bevorderen tussen podiumkunstenaars van Noord en Zuid. Verschillende instrumenten Djembé: een tamtam uit West-Afrika. We leren de basistechnieken, de eerste Afrikaanse ritmes. We spelen de begeleiding op de doundoun (bastrommels), de bes, de shekere. We duiken in de muziek en proeven van het plezier en de energie ervan. Olievaten – Ecopercussie: We spelen swingende ritmes op blikken, potten, tonnen en olievaten. Hedendaagse instrumenten uit onze afvalmaatschappij.

DM

maart 2011

Buitengewoon onderwijs www.vicog.be

pagina 7

Didgeridoo: We maken kennis met de didgeridoo, het instrument van de Australische aboriginals. We leren iets over hun cultuur en leren de basistechniek. Tibetaanse klankschalen: In deze workshop ga je zowel luisteren naar jezelf als zelf experimenteren en componeren. Een ligbad met klankschalen is jezelf ervaren en doorgeven!

Verschillende soorten dans en beweging: Ritme in beweging: Stampende voeten, klappende handen, je stem, … We bewegen op onze eigen muziek, we leren het ritme voelen in ons lichaam en gaan van daaruit bewegen. Afrikaanse dans (met live muziek): Je danst met je voeten stevig op de grond, begeleid door het ritme van de djembé. Vanuit het nauwe contact met de aarde maken we krachtige, grote bewegingen, geïnspireerd op de traditionele West-Afrikaanse dansen. Er is ruimte voor spel en improvisatie. Dans- en bewegingsexpressie: We gaan dansen en bewegen maar ook ontdekken, spelen, durven en lachen. Er kan gewerkt worden rond allerlei thema's zoals bv. vertrouwen, elkaar als groep beter leren kennen, dieren, seizoenen, sprookjes,... Doelstellingen Vooral bij personen met een mentale handicap is muziek een enorm waardevolle toegangspoort. Zij zijn immers verbaal meestal zwakker en kunnen in muziek gemakkelijker vorm geven aan wat er in hen leeft. In muziektherapie ontdekken mensen met beperkte communicatiemogelijkheden hoe ze met lichaamstaal, klanken en muziek kunnen communiceren. Dankzij deze non-verbale communicatie wordt het mogelijk belevingen, ervaringen en gevoelens te delen en kan de muziektherapeute de identiteitsontwikkeling en het verwerkingsproces van de handicap begeleiden. Verder willen we ook een Noord-Zuid-werking uitbouwen in onze school, via een mondiale vorming. Leerlingen van allochtone afkomst brengen een ruimere diversiteit in de klas binnen. In onze school krijgen we een erg verscheiden doelpubliek. Om de jongeren op een informele en laagdrempelige manier zich een idee te laten vormen van de verschillende culturen, organiseren we deze workshops.

DM

maart 2011


pagina 8

Samenwerking met de Provincie Oost-Vlaanderen Dankzij de financiële steun van de provincie Oost-Vlaanderen kunnen wij onze leerlingen van OV 1 tijdens de middagpauze de mogelijkheid bieden om in de turnzaal te dansen. Veel van onze leerlingen hebben door hun mentale en vaak ook motorische beperking moeite om hun speeltijd in te vullen. Er worden hedendaagse liedjes gedraaid, door de micro gezongen en gedanst. Discolichten worden gebruikt zodat de leerlingen zich in een echte discotheek wanen. Ook kunnen we eenmaal in de maand een namiddag externe monitoren vragen voor muziektherapie. In naam van alle leerlingen en leerkrachten van harte bedankt om dit mee te helpen verwezenlijken! (Juf Bea)

DM

maart 2011


pagina 9

ACTIEF LEREN Kernteam Actief Leren voor alle leraren

“Who questions much, shall learn much, and retain much” (Francis Bacon)

1

Hoe stel je groepen samen bij ACTIEF EN COOPERATIEF

Groepen kunnen op verschillende manieren gevormd worden: –

Je kunt leerlingen zelf laten kiezen met wie ze gaan samenwerken: zo krijg je groepen van vrienden, wat vaak de motivering en de samenwerking verhoogt. De kans bestaat echter dat sommige leerlingen uit de boot vallen.

–

Je kunt de leerlingen individueel en/of schriftelijk uit verschillende onderwerpen laten kiezen: meestal krijg je zo gemotiveerde groepen op basis van interesse, maar je hebt geen impact op het niveau en je moet voldoende motiverende onderwerpen aanbieden.

–

Je kunt sterke en zwakke groepen maken volgens de in te oefenen vaardigheid: zo wordt de bijsturing gemakkelijker.

–

Je kunt groepen met een gemengd niveau voor een bepaalde vaardigheid maken: hier gaan de sterke leerlingen de zwakkere helpen.

–

Natuurlijk kan de groepssamenstelling ook bepaald worden door loting (een objectief criterium). Dit zorgt voor een speelse noot (bv. de leraar kan de leerlingen een rij laten vormen van klein naar groot en zelf indelen of de leraar kan indelen naar geboortedatum). De leraar kan de interactie goed observeren. Dit levert informatie op die bij (eventueel latere) heterogene groepsvorming zeker nuttig zal zijn. Een ander gevolg van deze wijze van groepsvorming is dat elke leerling een plaats in een groep krijgt.

–

Nog één praktische wenk bij groepsopgaven. Hoe je de groep ook samenstelt, leerlingen werken meer gemotiveerd aan korte thema’s. Afwisselende onderwerpen en niet te lang uitgesponnen thema’s houden de interesse gaande. “Zappen” is de boodschap. Bovendien zorg je om de zelfwerkzaamheid van leerlingen hoog te houden, best voor grote afwisseling van werkvormen. Zo kan in één thema het best naast groepswerk ook individueel worden gewerkt. Beide hebben een ander voordeel bij het evalueren.

–

Over groepsgrootte lopen meningen nogal uiteen. Duowerk is een zeer verrijkende vorm van samenwerking. Bij trio’s bestaat het gevaar dat er één leerling minder betrokken is. Bij een groep van vier en meer is een goede taakverdeling noodzakelijk om meeliftgedrag te voorkomen. Hoe groot de groepen ook zijn, het kan niet de bedoeling zijn dat de leraar een idee krijgt over de werking ervan als de groep(en) buiten de lesuren aan de slag moeten.

(Met dank aan Hilde Doms, medewerker vvkso, voor deze bijdrage).

DM

maart 2011

Actief leren www.vicog.be

pagina 10

2

Actief Leren

Aandacht voor participerend en interactief leren grijpt in op alle aspecten van het onderwijsgebeuren. Het kernteam ‘Actief Leren’ heeft dit gevisualiseerd in de volgende mindmap:

DM

maart 2011

Actief leren www.vicog.be

pagina 11

TAALDREMPELS OP SCHOOL André Fruithof, Marijke Decavel, Martine Gillis, Paul Raes, Bellinda Staelens, Martine Van Overmeiren en Riet De Vos voor leraren zaak- en praktijkvakken, leraren talen, coördinatoren, technisch adviseurs, directieteams

Een boek voor twee. Strategieën voor begrijpend lezen via peer tutoring. Lezen speelt in onze samenleving een cruciale rol. Leren lezen, en vooral leren begrijpend lezen, is echter niet voor iedereen even gemakkelijk. Vele kinderen hebben het dan ook niet zo begrepen op begrijpend lezen. Een belangrijke misvatting is dat als kinderen woorden en zinnen correct kunnen decoderen, hun leesbegrip zich ook wel spontaan zal ontwikkelen en zij meteen de betekenis begrijpen van wat er staat geschreven. Bekwame lezers doen echt wel meer dan woord voor woord verklanken wat er op papier staat. Ze jongleren met begrippen, betekenissen en beelden, ze controleren en bewaken hun leesbegrip, ze reflecteren over het leerproces, … Wanneer het dreigt mis te lopen, kunnen zij bovendien gemakkelijk putten uit allerlei strategieën die toelaten beter greep op de tekst te krijgen: ze activeren relevante voorkennis, maken voorspellingen over het verloop van de tekst, controleren de tekst op samenhang en consistentie, passen hun leestempo aan de moeilijkheidsgraad van de tekst aan, onderscheiden hoofd- en bijzaken, herlezen moeilijke passages, … Deze publicatie gaat in op zes dergelijke strategieën bij begrijpend lezen. Hierbij staat het belang van interacties tussen kinderen uit verschillende leeftijdsgroepen centraal. De peer tutoring-methodiek zet leerlingen uit het basisonderwijs aan tot elkaar ondersteuning geven bij begrijpend lezen. Aandachtspunten daarbij zijn een goede luisterhouding, hulp bieden, omgaan met fouten, complimentjes geven, … In dit boek staan concreet uitgewerkte lesscenario's, tips, handvatten en richtlijnen om vernieuwende impulsen te geven aan het onderwijs in begrijpend lezen. Het hele pakket bevat naast deze handleiding ook een cd-rom, een knutselkaart en tekstboeken voor de leerlingen. Dit materiaal is ontwikkeld bij leerlingen uit het tweede en vijfde leerjaar in Vlaanderen. Gebruik in andere klasgroepen – denk aan de leerlingen uit de B-stroom - is zeker mogelijk.

DM

maart 2011

Taaldrempels op school www.vicog.be

pagina 12

De auteur, Hilde Van Keer, is verbonden aan de Vakgroep Onderwijskunde van de Universiteit Gent. Voor meer info: http://www.maklu.be/MakluEnGarant/BookDetails.aspx?id=9789044112955

Leren communiceren Doris Märtin, Geen blad voor de mond, Uitgeverij van Schouten en Nelissen ISBN: 9789058716316 Goed communiceren valt te leren! In Geen blad voor de mond staan alle basisvaardigheden beschreven. Je leert hoe je een gesprek ontspannen op gang brengt, ‘tussen de regels’ door luistert en hoe je iets ingewikkelds op een eenvoudige manier zegt. Ook krijg je onder de knie hoe je je in discussies en bij meningsverschillen het beste opstelt en hoe je in een groter gezelschap vaardig je verhaal doet.

Hoe stimuleer je lezen bij leerlingen? Hoe stimuleer je lezen bij leerlingen? Scholen die een antwoord zoeken op deze vraag kunnen een beroep doen op ‘De Leesmeermin’. Sabine Hoosemans is zelfstandig leespromotor en werkt op maat van de school en van de leerlingen. Leesbevordering steunt volgens haar op 4 pijlers: leesbevordering begint bij het leren houden van boeken (boekrijke omgeving) de wereld achter het boek ontdekken the fun theory = maak lezen leuk differentiëren en proeven Voor meer informatie en contactgegevens kun je terecht op de website http://www.deleesmeermin.be Voorbeelden van projecten die Sabine ondersteunde, vind je op de website van DPB Gent http://www.vicog.be (→Secundair onderwijs →onderwijsthema’s →gelijke onderwijskansen)

DM

maart 2011


pagina 13

Leuke site om leerlingen gedichtjes te laten schrijven Ter gelegenheid van Gedichtendag ontwikkelde Onderwijs Maak Je Samen een reeks gedichtenkaarten voor in de klas. Op de eenvoudige werkkaarten vinden de leerlingen informatie over het gedicht en hoe ze dat kunnen maken. Het gedichtenpakket bestaat uit kaarten voor de volgende soorten van gedichten: -

‘rare gewoonte’ gedicht, samengesteld gedicht, eenvoudig gedicht, naamgedicht, sms-gedicht, limerick, rondeel, elfje, rap.

Op http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/wpcontent/uploads/2011/01/gedichtenkaarten.pdf kun je het pakket gratis downloaden.

DM

maart 2011


pagina 14

SCHOOLMEDIATHEEK André Fruithof voor alle directies, mediathecarissen en leraren

Zazie in de metro, roman van Clément Oubrerie werd verstript. “Dankzij de uitstekende vertaling van Pieter van Oudheusden komen de taalgrappen en woordspelingen van Queneau schitterend uit de verf.” (M. Arijs, DsLetteren, 03.12.2010). Een andere verstripping is de volgende. De Franse stripauteur Joann Sfar maakte een stripversie van Le Petit Prince (De kleine prins), het wereldberoemde verhaal van Antoine de Saint-Exupéry. Die graphic novel werd niet alleen in het Frans maar ook in het Engels en het Nederlands uitgegeven. Interessant om in de drie talen in de schoolmediatheek te hebben! Definitie in de les biologie: Een kip is een tussenstation tussen twee eieren. (Elian Grinfeld). In feite is onze macht als lezer universeel en wordt deze ook universeel gevreesd; men weet immers dat brave burgers door te lezen, in het beste geval, kunnen veranderen in rationele wezens, in staat zich te verzetten tegen onrecht, armoede en misbruik door hen die over ons heersen. (Alberto Manguel) In Elsevier van 18 december 2010 werd verteld hoe een protestantse docent theologie een geloofscrisis doormaakte. De docent, Benjamin Louwerse, zegde er zelf over: “Ik kreeg het niet stil in mijn kop door een rationeel betoog te lezen over de drie-eenheid, om maar iets te noemen.” Dat lukte wel toen zijn moeder hem De Navolging van Christus gaf, het bekende boek van de middeleeuwse monnik Thomas a Kempis. “Door Thomas vond ik de weg naar het geloof terug. […] Ik lees vaak een klein stukje en laat dat dan beklijven. Thomas is mijn TomTom geworden. Wiskunde, natuurkunde en literatuur Wiskunde: de auteur, Alexander Van der Meer, is wiskundige en documentairemaker Natuurkunde: het verhaal gaat over een verstoorde zoon-moederrelatie die een fysicus de trappers doet verliezen Literatuur: het boek ‘De knapste man van Nederland’ Recensie: “een heftige leeservaring die onder je huid kruipt’ (Mark Cloostermans, DsLetteren, 03.12.2010). Xenofobie of vreemdelingenhaat Asem, de jongste strip van Marc Legendre en Marcel Rouffa, “confronteert zijn doelpubliek, dertien- à veertienjarigen, met een zwaar thema als xenofobie. Het werd meteen aangeboden op iPad en iPhone. Zonder slag of stoot ging dat niet. Apple viel namelijk over een blote borst: eerst werd de strip geweigerd; later kreeg die een 17+-label mee.” (DsLetteren, 03.12.2010).

DM

maart 2011

Schoolmediatheek www.vicog.be

pagina 15

In Elsevier (Nederlands weekblad) van 18.12.2010 lazen we dat de oudste basisschool van Nederland 380 jaar bestaat en zich in Heemstede bevindt. De voorgevel dateert van 1630. Wie doet beter? In datzelfde nummer van Elsevier stond een artikel over een 87-jarige BritsAmerikaanse natuurkundige die Einstein nog heeft gekend: Freeman Dyson. “Hij leverde een bijdrage aan de kwantumleer, ontwierp een kernreactor en is rebels tot op het bot. Nu rekent hij aan pi en relativeert het broeikaseffect. ‘De voordelen zijn groter dan de nadelen.” Ophef over nieuwe editie Huckleberry Finn maandag, 10 januari 2011 (Historiek.net) In de Verenigde Staten is ophef ontstaan over een nieuwe uitgave van Mark Twains wereldberoemde schelmenroman Huckleberry Finn. De uitgever creëert een soort gecensureerde versie van het boek. The Adventures of Huckleberry Finn wordt beschouwd als een van de grootste romans uit de Amerikaanse literatuurgeschiedenis. Op veel scholen in de Verenigde Staten staat het boek echter op de verboden lijst omdat het omstreden woord 'nigger' er veel in wordt gebruikt.

Tekening uit een editie van Huckleberry Finn uit 1885 met als onderschrift “Misto Bradish’s nigger” Onlangs liet uitgeverij NewSouth Books weten een nieuwe editie van The Adventures of Huckleberry Finn uit te geven. Dat op zich was geen reden voor ophef. Toen de uitgever liet weten van plan te zijn het woord ‘nigger’ te gaan vervangen door ‘slave’ ontstond er wel commotie. Het woord komt in totaal 219 keer voor in het boek.

Drie Ajaxsupporters veroordeeld voor '1312' Het Openbaar Ministerie (OM) had de mannen ter verantwoording geroepen tegenover de rechtbank wegens belediging. De drie mannen droegen bij de wedstrijd Ajax-Heracles van 18 april 2010 elk een T-shirt met daarop de tekst 1312. ‘1312’ staat voor ACAB = ‘all cops are bastards’. (Taalpost 1124, 7 januari 2011). Graham Grobb kan niet genoeg aandacht krijgen. Zijn Parijzenaars is geschiedschrijving op zijn best: persoonlijk en literair, onderhoudend en erudiet. Je bekijkt Parijs nooit meer met dezelfde ogen (Peter Jacobs, journalist in DsLetteren,

DM

maart 2011


pagina 16

23.12.2010) Het verscheen eerder in het Frans als Une histoire de Paris par ceux qui l’on fait en werd in het Franse magazine Lire opgenomen in de lijst van de twintig beste boeken, in de categorie geschiedenis. 2010 Top Ten Best Books for Young Adults In addition to the 90 titles selected for the full list of Best Books for Young Adults, the 2010 committee has selected the following as the ten best books for young adults. Brennan, Sarah Rees. Demon's Lexicon. Simon & Schuster Children's Publishing/Margaret K. McElderry. 2009. - Griffin, Paul. The Orange Houses. Penguin/Dial Books. 2009. - Herlong, M.H. The Great Wide Sea. Penguin/Viking. 2008. - Jinks, Catherine. The Reformed Vampire Support Group. Harcourt/ Houghton Mifflin Harcourt. 2009. - Napoli, Donna Jo. Alligator Bayou. Random House / Knopf. 2009. - Small, David. Stitches: A Memoir. W.W. Norton & Co. 2009. - Stead, Rebecca. When You Reach Me. Random House / Wendy Lamb Books. 2009. - Stork, Francisco X. Marcelo in the Real World. Scholastic/Arthur A. Levine Books. 2009. - Taylor, Laini. Lips Touch: Three Times. Scholastic/Arthur A. Levine. 2009. - Walker, Sally M. Written in Bone: Buried Lives of Jamestown and Colonial Maryland. Lerner/Carolrhoda Books. 2009. Volgens The Young Adult Library Services Assn. (YALSA). -

Het is precies honderd jaar geleden dat Nescio’s debuut, De uitvreter, verscheen. Ter gelegenheid hiervan is het boek Verlangen zonder te weten waarnaar uitgebracht, over het leven en werk van Nescio (1882-1961). Onlangs werd bekend dat de Martinus Nijhoff Prijs 2011 is toegekend aan classicus Piet Schrijvers voor zijn vertalingen uit het Latijn, in het bijzonder voor zijn meest recente en veelgeprezen vertaling van het natuurfilosofische leerdicht De rerum natura van de Romeinse dichter Lucretius (99–55 v. C.): De natuur van de dingen. In zes boeken, die in totaal 7400 verzen beslaan, beschrijft Lucretius de verschijningsvormen van de natuur en hun ontstaan. In De rerum natura predikt Lucretius de leer van de Griekse filosoof Epicurus (341270 v. C.), waarmee hij het epicurisme als levenshouding aanvaardbaar trachtte te maken voor de Romeinse intelligentsia. Volgens Epicurus gold het najagen van genot als hoogste goed. Lucretius scherpte dit uitgangspunt aan door duidelijk te maken dat het genot van Epicurus verband houdt met onthechting en zelfbeperking: vrij van angsten en begeertes is de mens het gelukkigst. Met De rerum natura probeerde Lucretius de Romeinen te bevrijden van hun angst voor de goden en de dood. Het werk relativeert ook de plaats van de mens in de kosmos. Ook al stamt het leerdicht uit de eerste eeuw voor Christus, door de rijkdom en de grote verscheidenheid aan onderwerpen is er altijd wel een bepaalde verhandeling die, tot op de dag van vandaag, de belangstelling oproept. Van atomisme tot magnetisme, van levenskunst tot stervenskunst. Schrijvers: „Ik kan zo tien ethische kwesties en natuurkundige vraagstukken noemen waarover Lucretius eindeloos stof tot nadenken geeft.” De natuur van de dingen is een tweetalige uitgave. Naast een geredigeerde

DM

maart 2011


pagina 17

Latijnse tekst heeft Piet Schrijvers het boekwerk van een nawoord (en inleiding) voorzien, waarin hij de historie van de brede literaire en culturele invloed opsomt, die het werk van Lucretius in Nederland heeft gehad. (Nieuwsbrief VPRO Boeken ) Bij het rondneuzen in mijn bibliotheekkasten werd mijn aandacht getrokken door een Ambo-boek uit 1967 dat ik vele jaren geleden met veel interesse heb gelezen: Inleiding tot de verwondering, geschreven door Corn. Verhoeven. Ik merk dat ik veel heb onderstreept. En ik tref een passage aan die ik graag met jullie wil delen: “In de stilte komt het anders-zijn van de dingen aan. Het moet worden beluisterd om te worden vernomen en er bestaat dus ook een mogelijkheid het niet te vernemen door het zelf te overstemmen. Zonder een minimum aan aandacht heeft het gebeuren van de verwondering niet plaats. Zij heeft dat gemeen met elke openbaring.” Voor wie wil reageren: [email protected]

DM

maart 2011


pagina 18

SCHOOLPASTORAAL EN OPVOEDINGSPROJECT Bellinda Staelens voor alle directies en personeelsleden

‘Als de wereld het moeilijk heeft om in Christus te geloven, dan komt dit omdat er één bewijs tekort is: wij.’ (M. Verins) Doorheen de veertigdagentijd De vasten is in de christelijke traditie van oudsher een periode van herbronning. De moderne reclamejongens zouden het karakteristieke van de houding die elke vasten kenmerkt, uitdrukken met de slogan ‘Minder is meer’. Maar voor de christen, die zich in de eerste plaats voorbereidt op Pasen, op het overwinnen van al wat doods is en zonder uitzicht, betekent vasten bewegen, op weg gaan naar wat echt leven is. Daarom gaat hij de weg naar binnen, het pad van ommekeer. Niet zozeer om de drukte te ontvluchten, dan wel om zicht te krijgen op wat er werkelijk toe doet. Vasten betekent onrecht bestrijden in zichzelf en in de wereld. Wat krom is recht trekken. Mensen helpen om recht te staan en hun situatie ten goede keren. (B. Walgraeve in Forum, februari 2011) Als de hele wereld ooit brood zal hebben, dan zal dat te danken zijn aan mensen die niet van brood alleen leven. (H. Zahrnt) Ook op een katholieke school is het niet meer evident om de vasten een plaats te geven. Vaak zijn leerlingen en collega’s meer vertrouwd met de gebruiken van andere religieuze en culturele tradities (zoals bv. de ramadan) dan met de eigen christelijke roots. Daarom wil het VSKO scholen helpen om dit een plaats te geven aan de hand van materiaal en inspiratie rond het thema van vasten en Pasen. Wie dus op zoek is naar inspirerende input voor een vastenbezinning of solidariteitsdag, vindt heel wat documentatie op de website van het VSKO en in de uitgebreide Leeftocht die maandelijks naar de scholen gaat. Eenvoud roept soberheid op en ascese. Je leeft onthecht en deelt van je overvloed. Eenvoud is niet alleen doen, maar vooral zijn. Je stelt je bescheiden op, Ongekunsteld, natuurlijk en authentiek. Dat komt van binnen uit. Eenvoud leidt tot eenheid en diepgang. Eenvoud is heilig en kostbaar. Er zijn mensen die haar op overtuigende wijze voorleven. Ook op school. (Uit Leeftocht, februari 2011)

DM maart 11

Schoolpastoraal en opvoedingsproject www.vicog.be

pagina 19

Op 18 maart vindt de vijfde editie van de Koffiestop van Broederlijk Delen plaats. Het principe blijft even simpel als aanstekelijk: schenk koffie voor vrienden, familieleden, collega’s, buren en voorbijgangers. In ruil voor een kop (h)eerlijke koffie geven zij een vrije bijdrage voor het werk van Broederlijk Delen. Ook in de school kan dit een eenvoudig en zinvol initiatief zijn, tevens gesitueerd vanuit een Bijbels-christelijke vastenspiritualiteit. Emmaüs leesgroep ‘De overgave’ Emmaüs Aalst bespreekt in een leesgroep opnieuw een roman van Arthur Japin. Ditmaal is ‘De overgave’ aan de beurt, een verhaal over hoop en wraak, liefde en vergeving, gebaseerd op historische feiten. Het is een sterk boek vol confronterende uitdagingen, met veel inzicht in de menselijke ziel. Japin ontving er de NSPublieksprijs 2008 voor. De leesgroep staat open voor iedereen die interesse heeft voor dit boek of dit thema. Tijdens de verschillende ontmoetingen wordt met elkaar van gedachten gewisseld over de vragen die het boek bij ieder oproept. Er zijn drie namiddagen voorzien, telkens op donderdag van 14 tot 16 uur en dit op 3, 17 en 31 maart. De kostprijs voor de drie namiddagen bedraagt 9 euro. Heer, wij willen bidden voor de duidelijke mensen, met een duidelijk en vastomlijnd levensontwerp: mensen die heel scherp zien, die weten waar het naartoe moet en daar consequent naar handelen. Ze zijn moedig en wilskrachtig, ze zijn vaak heilig want ze voeren uit wat ze denken te moeten doen. Maar we willen ook bidden, Heer, voor de onduidelijke mensen, de dwarrelaars door alles heen, die alles wel proberen, maar niets volhouden. Mensen tussen links en rechts, nu hier dan daar, mensen die hun ‘zo-maar-zijn’ meestal niet kunnen rechtvaardigen. Mensen in het kwetsbare midden die het aan weerskanten zoeken en nergens vinden. Brochure ‘Kruisweg van de stilte’ Begin 2009 startte in de Brugse kathedraal de tentoonstellingsreeks met de unieke kruisweg die Armand Demeulemeester schilderde voor de abdij van Westvleteren. De kunstenaar week hierbij bewust af van het klassieke patroon van de 14 staties. Met de Bijbelse inspiratie over het lijden, sterven en verrijzen van Jezus als uitgangspunt, kwam hij tot 12 staties met als opener het Laatste Avondmaal en als afsluiter de verschijning aan Maria Magdalena. Vanuit elk doek kijkt Jezus de toeschouwer doordringend aan, niemand ontsnapt aan zijn blik, zijn oproep, zijn medemenselijkheid. Vorig jaar was dit majestueus kunstwerk ook te zien in de Gentse kathedraal. Heel wat scholen maakten van die gelegenheid gebruik om er met leerlingen of collega’s een bezoek aan te brengen. Vanuit die ontmoetingen ontstond de idee om rond deze unieke tentoonstelling een catechesemap samen te stellen met verschillende publicaties. Deze biedt heel wat kansen om er gedurende de komende

DM maart 11


pagina 20

vasten op school mee te werken. Wie geïnteresseerd is om kennis te maken met dit aanbod kan contact opnemen met de begeleiding voor schoolpastoraal. In enkele regionale bijeenkomsten worden het Kruiswegboek met meditaties en de bijhorende CD en CD-rom ook voorgesteld. Passiemuziek uit de late renaissance met El Grillo Muziek voor de Goede Week was altijd belangrijk in het oeuvre van componisten uit de renaissance. De prachtige poëzie van boetepsalmen, lamentaties of responsoria waren een onuitputtelijke bron van inspiratie. Het Miserere van de Italiaanse componist Gregorio Allegri is hiervan een schitterend voorbeeld. Het kamerkoor El Grillo uit Gent combineert dit meesterwerk met twee parels uit de late renaissance, de weinig uitgevoerde lamentations van Robert White en de monumentale boetepsalm Domine van Orlandus Lassus. Zij brengen dit in een concert dat ten goede komt aan het Machariusproject, dat dit jaar haar vijfde verjaardag viert. Alle informatie is te verkrijgen via [email protected] of op het nummer 09 223 62 66 bij Arnold De Vijlder. Christen Forum in gesprek met onze bisschop Op maandagavond 28 maart organiseert Christen Forum in de Kouter in Gent een gesprek tussen Mgr. Luc van Looy en theoloog Stijn Van Den Bossche. Vooraleer hij bisschop van Gent werd, werkte onze bisschop in verschillende landen en culturen en ontwikkelde een visie op de Kerk die geschraagd wordt door de confrontatie met deze diverse samenlevingen en culturele tradities. In deze visie worden heel wat belangrijke kerkelijke en maatschappelijke thema’s belicht vanuit de interculturele ervaring, waaruit blijkt dat de Kerk in het Westen ook heel wat leren kan van andere gemeenschappen. Dit gedachtegoed is een boeiend uitgangspunt voor een verrijkend gesprek. Toegang is gratis, vooraf inschrijven is niet nodig. Alle informatie is te verkrijgen op het nummer 09 224 34 99 of via www.christenforum.be. Wees als stromend water in je vrijgevigheid en hulpvaardigheid. Wees als de zon in je liefde en barmhartigheid. Wees als de nacht bij het bedekken van iemands onmacht. Wees als de aarde in je bescheidenheid. Wees als de zee in je tolerantie. Vertoon je zoals je bent of wees zoals je je vertoont. (F. Bilge) Lopend vuur Een groep Gentse christenen van diverse signatuur heeft zich verenigd onder de groepsnaam Lopend Vuur en wil weer opnemen wat Een Bevrijdend Woord indertijd deed, de open discussie bevorderen met een ruim en geïnteresseerd publiek over hete hangijzers in religies en levensbeschouwingen. De groep wil hiertoe lezingen, voordrachten, discussiefora, colloquia en leesgroepen organiseren. Het eerste initiatief is een lezing door Prof. Dr. Anton Wessels naar aanleiding van zijn nieuwste boek ‘Thora, Evangelie, Koran. Drie boeken, twee steden, één verhaal.’ Deze gaat door op donderdag 7 april om 20 u in de Panoramische zaal, Lange Kruissstraat 6 in Gent.

DM maart 11


pagina 21

Over dit boek wordt nadien ook een leesgroep georganiseerd. Meer informatie hierover is te verkrijgen bij [email protected]. Tot slot Neen, 2010 heeft er niet voor gezorgd dat alle problemen zijn opgelost. Er is veel van slag: het klimaat dat op hol slaat, een oeverloos aanslepend formatieberaad in eigen land, conflicten overal ter wereld die maar niet opgelost geraken, de Westerse Kerk die een diepgaande crisis doormaakt… Bij al deze massieve moeilijkheden zakt de moed je wel eens in de schoenen. Wat kunnen wij eraan doen? Het helpt dan wel eens om te kijken naar de vele gewone mensen die in de eenvoudige dagelijkse inzet moedig verder gaan. Een nieuwe toekomst begint waar mensen de lange adem bewaren. (Geïnspireerd op de nieuwsbrief van Studio Globo, december 2010) Tussen alle ellende en verwording van menselijke verhoudingen houdt de goedheid stand. In de verhouding van de ene mens tot de andere blijft ze mogelijk, ook al kan ze nooit een regime, georganiseerd systeem of sociale institutie worden. Elke poging om het menselijke helemaal en finaal te organiseren is tot mislukken gedoemd. Het enige wat levendig overeind blijft, is de goedheid van het dagelijkse leven, de kleine goedheid. Deze kleine goedheid is partieel en fragiel. Ze is een goedheid zonder getuigen, in stilte voltrokken, bescheiden, zonder triomf. Ze ontsnapt aan elke ideologie. Ze is gratuit, en juist daardoor eeuwig. Het zijn de zwakken die haar verdedigen en die ervoor instaan dat ze zich telkens weer herpakt, ook al is ze volstrekt kwetsbaar tegenover de macht van het kwade. Niettegenstaande alle verschrikkingen die de mens doormaakt blijft de kleine goedheid overeind, zoals een platgetrapt grassprietje dat zich telkens weer opricht. Ze wint nooit maar wordt ook nooit overwonnen. (E. Levinas) Met een handvol kleine, zwakke, machteloze mensen is het ooit begonnen. Vanuit hun onmacht, hun angst en ontgoocheling hebben zij de handen in elkaar geslagen en zijn ze op weg gegaan. Waarheen? Ze wisten het zelf niet. Ze zouden wel zien. Ze deelden wat ze hadden: brood en wijn, huis en goed. In het samen bidden haalden ze de kracht om te blijven doorgaan en hielden ze de droom wakker die Jezus in hen gewekt had. Vanuit deze verbondenheid zetten ze de kleine dagelijkse stappen die haalbaar waren. En dat was heel wat! Zo groeide indertijd nieuw leven in een stervende wereld. Waarom zou dat nu niet kunnen? Ja, waarom niet?

DM maart 11


pagina 22

ARMOEDE & ONDERWIJS (Wie zoekt die vindt) Diocesane werkgroep ‘Armoede & Onderwijs’ voor alle directies en personeelsleden

Studiedag ‘schoolboekenforum’ Nadenken over de schoolboekenprijs en aanverwanten

978 euro, dat was in 2008 de gemiddelde kostprijs die ouders in Vlaanderen moesten betalen om hun kind één jaar secundair onderwijs te laten volgen. Drie jaar anno 2011 is de drempel van 1.000 euro op de meeste plaatsen al overschreden. Een belangrijk aandeel van die 1.000 euro (ongeveer één derde) wordt uitgegeven aan schoolboeken. Het drukken van de kostprijs van schoolboeken is dus een belangrijk element in het verlagen van schoolkosten voor ouders en leerlingen. Kunnen er in Vlaanderen maatregelen genomen worden die de kostprijs van leermateriaal voor ouders en leerlingen verminderen en liefst met wat meer dan enkele euro’s? Kunnen scholen hier zelf een beleid in voeren? Biedt e-learning een oplossing? Of is dit e-debat complexer dan enkel een discussie over kosten? Wat kan de overheid doen? En wat kan de inbreng zijn van andere actoren zoals de educatieve uitgevers, de onderwijsverstrekkers, de ouderverenigingen? Op vrijdag 1 april 2011 proberen verschillende participanten een antwoord te bieden op deze vragen tijdens het ‘Schoolboekenforum’. Deze studiedag wordt– op vraag van de Vlaamse minister van Onderwijs Pascal Smet – georganiseerd door de Koning Boudewijnstichting. Het forum gaat door in Brussel, in het Hendrik Consiencegebouw, Koning Albert II laan 15 (1210 Sint-Joost-Ten Node, vlakbij het Noordstation). Vanaf 9 u is er onthaal om stipt van start te kunnen gaan om 9.30 u. De lange en intensieve voormiddag wordt om 13.30 u afgesloten met een broodje en een drankje. De deelname is gratis maar er wordt wel gevraagd om vooraf in te schrijven. Het programma ziet er als volgt uit: 9.00 u 9.30 u 9.45 u

Ontvangst met koffie Verwelkoming Discussiesessies over de mogelijkheden om op schoolniveau de kostprijs van schoolboeken te drukken 10.45 u Koffiepauze 11.00 u E-learning als alternatief voor dure schoolboeken? Een kosten-batenafweging die verder gaat dan al te eenvoudige stellingnames.

DM maart 11

Armoede & Onderwijs www.vicog.be

pagina 23

11.00u-11.30u Ervaringen uit Nederland met Flip Boer (directeur Oranje Nassauschool Zoetermeer en voorzitter Onderwijsvernieuwingscoöperatie) 11.30u-12.15u Panelgesprek met de onderwijsverstrekkers, de educatieve uitgevers, het onderwijsbeleid, Jos Zuylen (directeur Onderwijsvernieuwingscoöperatie) en Geraldine Clarebout (KULeuven en KU Kortrijk) 12.15 u Reflectie over maatregelen om op schooloverstijgend niveau de kostprijs van schoolboeken te drukken. Panelgesprek met de educatieve uitgevers, de onderwijsverstrekkers, het beleid en de ouderverenigingen. 13.10 u Uitleiding: Wat kan het beleid doen? Door Peter Van Petegem, UA en voorzitter Stuurgroep ‘Kostenbeheersing in het secundair onderwijs’ Deze studiedag is vooral gericht naar directies en coördinatoren van secundaire scholen, onderwijsbeleid, intermediairen, uitgevers en ouderverenigingen. Voor alle informatie kan men terecht bij Jan Blondeel (tel 02 545 08 04) en inschrijven kan via de website van de Koning Boudewijnstichting (www.kbs.be – zie evenementen ‘Onderwijs, dagelijkse kost. Schoolboekenforum’).

DM maart 11

Armoede & Onderwijs www.vicog.be

pagina 24

VAKOVERSCHRIJDEND: ACTIEF LEREN Kernteam Actief Leren voor alle leraren

“Who questions much, shall learn much, and retain much” (Francis Bacon)

1

Hoe stel je groepen samen bij ACTIEF EN COOPERATIEF

Groepen kunnen op verschillende manieren gevormd worden: –

Je kunt leerlingen zelf laten kiezen met wie ze gaan samenwerken: zo krijg je groepen van vrienden, wat vaak de motivering en de samenwerking verhoogt. De kans bestaat echter dat sommige leerlingen uit de boot vallen.

–

Je kunt de leerlingen individueel en/of schriftelijk uit verschillende onderwerpen laten kiezen: meestal krijg je zo gemotiveerde groepen op basis van interesse, maar je hebt geen impact op het niveau en je moet voldoende motiverende onderwerpen aanbieden.

–

Je kunt sterke en zwakke groepen maken volgens de in te oefenen vaardigheid: zo wordt de bijsturing gemakkelijker.

–

Je kunt groepen met een gemengd niveau voor een bepaalde vaardigheid maken: hier gaan de sterke leerlingen de zwakkere helpen.

–

Natuurlijk kan de groepssamenstelling ook bepaald worden door loting (een objectief criterium). Dit zorgt voor een speelse noot (bv. de leraar kan de leerlingen een rij laten vormen van klein naar groot en zelf indelen of de leraar kan indelen naar geboortedatum). De leraar kan de interactie goed observeren. Dit levert informatie op die bij (eventueel latere) heterogene groepsvorming zeker nuttig zal zijn. Een ander gevolg van deze wijze van groepsvorming is dat elke leerling een plaats in een groep krijgt.

–

Nog één praktische wenk bij groepsopgaven. Hoe je de groep ook samenstelt, leerlingen werken meer gemotiveerd aan korte thema’s. Afwisselende onderwerpen en niet te lang uitgesponnen thema’s houden de interesse gaande. “Zappen” is de boodschap. Bovendien zorg je om de zelfwerkzaamheid van leerlingen hoog te houden, best voor grote afwisseling van werkvormen. Zo kan in één thema het best naast groepswerk ook individueel worden gewerkt. Beide hebben een ander voordeel bij het evalueren.

–

Over groepsgrootte lopen meningen nogal uiteen. Duowerk is een zeer verrijkende vorm van samenwerking. Bij trio’s bestaat het gevaar dat er één leerling minder betrokken is. Bij een groep van vier en meer is een goede taakverdeling noodzakelijk om meeliftgedrag te voorkomen. Hoe groot de groepen ook zijn, het kan niet de bedoeling zijn dat de leraar een idee krijgt over de werking ervan als de groep(en) buiten de lesuren aan de slag moeten.

(Met dank aan Hilde Doms, medewerker vvkso, voor deze bijdrage).

DM

maart 2011

Vakoverschrijdend: Actief leren www.vicog.be

pagina 25

2

Actief Leren

Aandacht voor participerend en interactief leren grijpt in op alle aspecten van het onderwijsgebeuren. Het kernteam ‘Actief Leren’ heeft dit gevisualiseerd in de volgende mindmap:

DM

maart 2011

Vakoverschrijdend: Actief leren www.vicog.be

pagina 26

VAKOVERSCHRIJDEND: TAALDREMPELS André Fruithof, Marijke Decavel, Martine Gillis, Paul Raes, Bellinda Staelens, Martine Van Overmeiren en Riet De Vos voor leraren zaak- en praktijkvakken, leraren talen, coördinatoren, technisch adviseurs, directieteams

Een boek voor twee. Strategieën voor begrijpend lezen via peer tutoring. Lezen speelt in onze samenleving een cruciale rol. Leren lezen, en vooral leren begrijpend lezen, is echter niet voor iedereen even gemakkelijk. Vele kinderen hebben het dan ook niet zo begrepen op begrijpend lezen. Een belangrijke misvatting is dat als kinderen woorden en zinnen correct kunnen decoderen, hun leesbegrip zich ook wel spontaan zal ontwikkelen en zij meteen de betekenis begrijpen van wat er staat geschreven. Bekwame lezers doen echt wel meer dan woord voor woord verklanken wat er op papier staat. Ze jongleren met begrippen, betekenissen en beelden, ze controleren en bewaken hun leesbegrip, ze reflecteren over het leerproces, … Wanneer het dreigt mis te lopen, kunnen zij bovendien gemakkelijk putten uit allerlei strategieën die toelaten beter greep op de tekst te krijgen: ze activeren relevante voorkennis, maken voorspellingen over het verloop van de tekst, controleren de tekst op samenhang en consistentie, passen hun leestempo aan de moeilijkheidsgraad van de tekst aan, onderscheiden hoofd- en bijzaken, herlezen moeilijke passages, … Deze publicatie gaat in op zes dergelijke strategieën bij begrijpend lezen. Hierbij staat het belang van interacties tussen kinderen uit verschillende leeftijdsgroepen centraal. De peer tutoring-methodiek zet leerlingen uit het basisonderwijs aan tot elkaar ondersteuning geven bij begrijpend lezen. Aandachtspunten daarbij zijn een goede luisterhouding, hulp bieden, omgaan met fouten, complimentjes geven, … In dit boek staan concreet uitgewerkte lesscenario's, tips, handvatten en richtlijnen om vernieuwende impulsen te geven aan het onderwijs in begrijpend lezen. Het hele pakket bevat naast deze handleiding ook een cd-rom, een knutselkaart en tekstboeken voor de leerlingen. Dit materiaal is ontwikkeld bij leerlingen uit het tweede en vijfde leerjaar in Vlaanderen. Gebruik in andere klasgroepen – denk aan de leerlingen uit de B-stroom - is zeker mogelijk.

DM

maart 2011

Vakoverschrijdend: Taaldrempels www.vicog.be

pagina 27

De auteur, Hilde Van Keer, is verbonden aan de Vakgroep Onderwijskunde van de Universiteit Gent. Voor meer info: http://www.maklu.be/MakluEnGarant/BookDetails.aspx?id=9789044112955

Leren communiceren Doris Märtin, Geen blad voor de mond, Uitgeverij van Schouten en Nelissen ISBN: 9789058716316 Goed communiceren valt te leren! In Geen blad voor de mond staan alle basisvaardigheden beschreven. Je leert hoe je een gesprek ontspannen op gang brengt, ‘tussen de regels’ door luistert en hoe je iets ingewikkelds op een eenvoudige manier zegt. Ook krijg je onder de knie hoe je je in discussies en bij meningsverschillen het beste opstelt en hoe je in een groter gezelschap vaardig je verhaal doet.

Hoe stimuleer je lezen bij leerlingen? Hoe stimuleer je lezen bij leerlingen? Scholen die een antwoord zoeken op deze vraag kunnen een beroep doen op ‘De Leesmeermin’. Sabine Hoosemans is zelfstandig leespromotor en werkt op maat van de school en van de leerlingen. Leesbevordering steunt volgens haar op 4 pijlers: leesbevordering begint bij het leren houden van boeken (boekrijke omgeving) de wereld achter het boek ontdekken the fun theory = maak lezen leuk differentiëren en proeven Voor meer informatie en contactgegevens kun je terecht op de website http://www.deleesmeermin.be Voorbeelden van projecten die Sabine ondersteunde, vind je op de website van DPB Gent http://www.vicog.be (→Secundair onderwijs →onderwijsthema’s →gelijke onderwijskansen)

DM

maart 2011


pagina 28

Leuke site om leerlingen gedichtjes te laten schrijven Ter gelegenheid van Gedichtendag ontwikkelde Onderwijs Maak Je Samen een reeks gedichtenkaarten voor in de klas. Op de eenvoudige werkkaarten vinden de leerlingen informatie over het gedicht en hoe ze dat kunnen maken. Het gedichtenpakket bestaat uit kaarten voor de volgende soorten van gedichten: -

‘rare gewoonte’ gedicht, samengesteld gedicht, eenvoudig gedicht, naamgedicht, sms-gedicht, limerick, rondeel, elfje, rap.

Op http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/wpcontent/uploads/2011/01/gedichtenkaarten.pdf kun je het pakket gratis downloaden.

DM

maart 2011


pagina 29

TAALTIP Werkgroep Taalbeleid voor directies en leraren

Zorg voor concrete rapportcommentaar. Die uitleg is voor leerlingen helder en klaar.

Maart Uit Breedbeeld, september-november 2009 Vaak geven we deze boodschap… Goed gewerkt! Je doet je best. Doe zo verder.

Het kan ook zo… Je werkt goed mee tijdens de les. Je kunt zelfstandig werken. Je kunt je werk goed plannen. Je gebruikt de studietips, algoritmes, stappenplannen die je krijgt tijdens de les. Je voert de opdrachten uit zoals gevraagd. Je staat open voor tips en bijsturing. Je werkt net en nauwkeurig en je levert prima werk af.

Je doet niet altijd je best. Je bent niet altijd in orde voor …

Je bent meestal in orde met je werk, ‐ maak nog meer gebruik van je agenda bij het studeren/plannen van je werk. ‐ probeer je taken op tijd in te leveren. ‐ probeer wat zelfstandiger te werken. ‐ probeer je werktempo op te drijven. ‐ draag meer zorg voor het materiaal.

Je bent nooit in orde.

Zorg dat al je voorbereidend werk in je agenda genoteerd staat, zo weet je altijd wat je moet doen.

Wanneer zul je nu eens doen wat er van jou verwacht wordt?

Leren begint in de les zelf, actief meewerken en goed luisteren zijn het begin van succes. Leren en werken begint in de klas, als je je

DM

maart 2011

Taaltip www.vicog.be

pagina 30

materiaal bij je hebt, is dat stukken makkelijker. Noteer in je agenda wat je nodig hebt en kijk je agenda ook elke avond na. Misschien is er een andere reden voor het niet in orde zijn…

DM

maart 2011

Je doet wat je kunt, …. (opdracht formuleren) is te moeilijk voor jou.

Taaltip www.vicog.be

pagina 31

IN DE KIJKER Marleen Lietaer voor alle personeelsleden

Schitterende muzikale avond @rtistikso in Denderleeuw IKSO leeft! Dat is het minste wat je kan zeggen! Elk jaar komt de school naar buiten met een rijk gevuld evenementenprogramma, waarin leerlingen de kans krijgen om wat ze in de lessen geleerd hebben in de praktijk te brengen. Ook dit jaar zit het schooljaar boordevol activiteiten zoals de Poëzieavond, de XO-Quiz, het nazomerfeest, de herfstwandeling, het sinterklaasfeest, de opendeurdag, en niet te vergeten: de 12e editie van onze ‘Muzikale avond’.

De ‘Muzikale avond’ van IKSO is een begrip geworden en in al die jaren uitgegroeid tot een uniek evenement in de regio Denderland. Elke keer opnieuw kan de school meer dan 1500 toeschouwers verwelkomen om van de tijdloze muziek en originele voordrachtscènes te genieten. Een team van 120 medewerkers, allen op de een of andere wijze verbonden aan de school als personeel of leerling, engageert zich gedurende maanden om dit onvergetelijke muziekfeest op de planken te brengen.

DM

maart 11

In de kijker www.vicog.be

pagina 32

Het openingswoord en de verwelkoming van algemeen directeur Nico Van den Borre was een zeer mooie illustratie van de begeestering waardoor dit muzikale evenement door een hele schoolgemeenschap wordt gedragen: ‘Welkom op deze nieuwe editie van onze muzikale avond, een uniek project waar we als school bijzonder trots op zijn. Het is al jarenlang één van de sluitstukken van ons opvoedingsproject waar we onze leerlingen dat ietsje meer bieden, waar we onze leerlingen extra kansen geven om een stap verder te gaan, om zo ook buiten het klassieke leslokaal hun talenten te kunnen ontwikkelen. Dat we deze missie gestalte geven, kan alleen dankzij een uitzonderlijk lerarenkorps en mensen van het ondersteunend personeel die elke dag kiezen voor de leerling. Het kan ook alleen dankzij de ouders die ons elke dag opnieuw het vertrouwen geven. Bij elke nieuwe editie van onze muzikale avond staat een prachtige groep medewerkers klaar om keihard te werken aan een verbluffend resultaat. Het is wonder om zien dat de organisatie nog groeit, dat de groep medewerkers nog groter wordt, dat nog meer mensen zich in hun vrije tijd inzetten om onze kinderen deze unieke kans te geven. Vanavond leggen wij het accent op talent, op het talent van onze leerlingen, op het artistieke talent van al wie betrokken is bij het tot stand komen van deze veelbelovende muzikale avond in IKSO.’ Elke keer opnieuw wordt er gezocht naar nieuwe invalshoeken, gedurfde uitvoeringen, verrassende wendingen, pikante toonladders. Het was deze keer niet anders, want in IKSO zijn ze niet snel tevreden, de lat wordt hoog gelegd zodat iedereen zich op unieke wijze kan ontplooien. Een prachtig opvoedingsproject waar een hele schoolgemeenschap zich dagelijks voor inzet!

Van harte proficiat aan het directieteam Nico Van den Borre en Rolanda Roggeman, en aan alle leerlingen en personeelsleden die zich vol enthousiasme engageerden voor dit evenement !

DM

maart 11


pagina 33

‘Klaterklanken II’ Prikkeling der zinnen in Campus Zomergem

Vrijdag 28 januari 2011 ging op Campus Zomergem opnieuw het driejaarlijkse culturele evenement door. Hoe kwam dit hoogstaande en unieke gebeuren tot stand doorheen de voorbije jaren tot stand? Enkele jaren geleden namen twee leerkrachten van Campus Zomergem het initiatief om een cultureel spektakel te organiseren. De doelstelling was om op zoek te gaan naar kunstzinnige talenten bij leerkrachten, leerlingen en oud-leerlingen. Ze planden audities waarbij iedereen die zich geroepen voelde zijn talenten mocht botvieren, en iedereen stond versteld van zoveel kunnen op school! Aldus kon men in Zomergem nog maar eens bewijzen dat de slogan ‘Tover met talent’ geen loze inhoud heeft. Klaterklanken I was een groot succes. Dat maakte de uitdaging voor de tweede editie des te groter. En gelukkig maar, het werd opnieuw een topper van formaat. Men kon o.a. rekenen op twee oudleerlingen die na de middenschool hun studieloopbaan in het Lemmensinstituut verder zetten. Zij brachten een prachtig staaltje piano. Een leerkracht Frans schitterde in een mimestuk, twee dappere meiden brachten een eigentijdse versie van ‘De roos’ van Ann Christie. Ook woord en drama ontbraken niet. Zo was er een stukje tapdans, gebracht door Axelle die trouwens ook schittert op de set van ‘Oliver’. Ze was apetrots dat haar grote zus, oud-leerlinge en ondertussen afgestudeerd aan de Koninklijke Balletschool van Antwerpen, haar dit alles had aangeleerd.

DM

maart 11


pagina 34

Een leerkracht wiskunde gaf over de middag danslessen. Zij kon enkele leerlingen van de middenschool Sint-Vincentius overtuigen om een prachtig stukje choreografie te brengen. De leerkracht LO van de bovenbouw Sint-Lutgardis bereikte hetzelfde niveau met de iets oudere leerlingen. Tot slot brachten drie oud-leerlingen Gertjan, Pieter en Koen een boeiende reis doorheen de klassieke pianogeschiedenis. Hier en daar werd het geheel opgeluisterd door een komische noot wat het publiek zeker wist te smaken.

Alle inspanningen, de vele repetities en overlegmomenten … niets was het organiserend team te veel om te komen tot een vlekkeloos verloop van de avond. En de aanwezigen waren heel opgetogen over het schitterende resultaat. De afwezigen hadden ongelijk of ongeluk? De zitplaatsen waren immers al 14 dagen op voorhand uitverkocht. Iedereen op school kijkt al reikhalzend uit naar de volgende editie… Een dikke proficiat aan het directieteam Marijke Versprille en Jan Theunynck, en alle enthousiaste medewerkers aan dit unieke initiatief!

DM

maart 11


pagina 35

‘Midzomernachtsdroom’ in Heilige Maagdcollege Dendermonde De toneelgroep van het Hemaco Dendermonde bracht in de loop van de maand februari het aloude maar telkens weer zo actuele ‘Midzomernachtsdroom’ op de planken. Dit welbekende stuk van Shakespeare werd vertaald door Johan Boonen en op creatieve wijze bewerkt door Dirk Tanghe. Guido Keppens, die zelf ook heel wat onderwijservaring heeft, regisseerde en begeesterde de hele ploeg van leerlingen en leerkrachten.

Dit theaterstuk is een van de bekendste komedies van Shakespeare. Liefde en afwijzing zijn de thema’s die in drie verhaallijnen door elkaar lopen. De toneelgroep van Hemaco speelde dit grimmige sprookje met leerlingen in de hoofdrol, ondersteund door enkele leerkrachten. In de traditie van de toneelgroep zorgden dansende elfen en trollen voor de speelse verbinding van de taferelen. De sprookjesachtige kostumering, de sterke acteerprestaties van leerlingen en van collega's, de wervelende dansscènes, de gepaste livemuziek, het sfeervolle licht en een knappe regie zorgden ervoor dat ook de productie Midzomernachtsdroom een onvergetelijke voorstelling werd!

Van harte gefeliciteerd aan het directieteam Hans Vanhulle en Karel Derveaux, de regisseur en alle deelnemende leerlingen en leerkrachten van een ‘gedroomde’ voorstelling!

DM

maart 11


pagina 36

AARDRIJKSKUNDE Leen Van Hecke voor leraren 2de graad

Educatief spel rond duurzaam toerisme “Reiskriebels met grenzen” Duurzaam reizen is rekening houden met de 3 P’s: People, Planet en Profit. Als leerkracht weten we dat werken rond duurzaam toerisme voor 14-15-jarige leerlingen geen makkelijke opdracht is. Ze vinden dit vaak een ver-van-mijn-bedshow. Toch kunnen we jongeren bewuster maken van hun gedrag en de gevolgen hiervan. Jongeren-reisorganisatie KrisKras heeft een educatief spel ontwikkeld, waarbij leerlingen op reis gaan naar een fictief land Krastanië. De bedoeling is met respect voor natuur en mens door Krastanië te reizen en onderweg de economische gevolgen van hun reizen te leren kennen. We speelden onlangs dit spel met enkele leraren en de deelnemers vonden unaniem dat dit een interessante alternatieve aanpak is van het thema “toerisme” in het 3de jaar. Het spel zelf is gespeeld gedurende één lestijd; wie al het materiaal dat bij dit spelpakket hoort (CD-rom met werkblaadjes en een ICT-groepsopdracht) wil gebruiken, voorziet best 3 lestijden. Meer informatie is te vinden op: http://www.kriskras.be/kriskras/vorming-reiskriebels

voor alle leraren

Dag van de aardrijkskunde; zaterdag 19 maart 9.00u-12.00u in Heverlee en zaterdag 26 maart in het Eekhoutcentrum in Kortrijk Vlieberg, het Eekhoutcentrum en de pedagogisch begeleiders organiseren samen “de dag van de aardrijkskunde”. Hetzelfde programma wordt aangeboden op twee dagen: op zaterdag 19 maart 9.00u-12.00u in het Geo-instituut in Heverlee en op zaterdag 26 maart 9.00u-12.00u in het Eekhoutcentrum in Kortrijk. Op deze dag worden meerdere workshops aangeboden voor de verschillende graden. Elke workshop duurt 3 uur, van 9.00u tot 12.00u. Bij inschrijving kies je voor één workshop. •

Workshop A: Voorbeelden van SETOC-opdrachten aanreiken bij diverse leerplanthema’s aardrijkskunde van de studierichtingen wetenschappen 3de graad (voor leraren 3de graad-ASO-wetenschappen)

•

Workshop B: Grafieken die in aardrijkskunde aan bod komen op een boeiende wijze visualiseren voor de leerlingen (voor leraren alle graden)

•

Workshop C: De mogelijkheden van Google Earth verkennen en eenvoudige toepassingen aanleren voor gebruik in de lessen aardrijkskunde (voor leraren alle graden)

DM

maart 2011

Aardrijkskunde www.vicog.be

pagina 37

•

Workshop D: Ondersteuning geven aan leraren om de implementatie van het nieuwe leerplan van de tweede graad te bevorderen (voor leraren tweede graad)

•

Workshop E: Ondersteuning geven aan leraren om de implementatie van het nieuwe leerplan van de eerste graad te bevorderen (voor leraren eerste graad)

Inschrijven en meer practicalia over deze dagen vind je op de site van het Eekhoutcentrum (http://www.eekhoutcentrum.be/dagvan.php?id=159) en van Vlieberg Sencie (http://www.kuleuven.be/admin/al/niv3pbis/nascholingen/aa11.htm)

Nascholing GIS in de lespraktijk Elke leraar aardrijkskunde zou moeten weten wat de mogelijkheden van GIS zijn en meer in het bijzonder op welke manier dit kan worden gedemonstreerd en/of aangewend in de aardrijkskundelessen. In de derde graad is het trouwens vanuit de leerplannen verplicht hier aandacht aan te besteden. Voor de collega’s die hier nog niet mee vertrouwd zijn, organiseert de nascholingsdienst van onze koepel in het 3de trimester een nascholingssessie (2 halve dagen) over het gebruik van GIS in de klaspraktijk. De cursus bevat enerzijds een goede intro in het gebruik en anderzijds uitgewerkte voorbeelden + didactische tips. Inhoudomschrijving, doelstellingen en praktische info vind je op http://www.nascholing.be/aanbod.aspx?modID=6042&projID=936

voor leraren aardrijkskunde 3de graad

2 april 2011: Voorjaarsexcursie VLA naar Condroz De voorjaarsexcursie van de VLA vindt plaats in de vallei van de Fontaine SaintHadelin rivier, in de buurt van Dinant. Deze vallei vertoont alle karakteristieke geologische, morfologische en hydrologische kenmerken van de Condroz. Tijdens de excursie worden de diverse kenmerken van het gebied stap voor stap ontdekt vertrekkende vanuit 6 verschillende observatieplaatsen (PO). De regio van Celles vertoont een uitzonderlijk historisch patrimonium (Romaanse kerk van Celles, kasteel van Vêves, Romeins kamp van Furfooz) gelegen in of in de onmiddellijke nabijheid van een kleine vallei met de Fontaine Saint-Hadelin rivier. Deelnemers krijgen ter plaatse de excursiebundel. Gids is prof. dr. Vincent Hallet van de Facultés Universitaires Notre-Dame de la Paix in Namen. Hij is geboren en getogen in deze streek. Praktische info: te bekomen via een mail naar [email protected] Inschrijven: Inschrijven gebeurt uiterlijk voor 15 maart door de deelnameprijs te storten op rekeningnummer 068-2262412-11 van VLA Symposia met vermelding ‘excursie 2 april’ + naam deelnemer. De deelnameprijs bedraagt: - 20 EUR voor VLA-leden - 15 EUR voor VLA-leden – student - 30 EUR voor niet-VLA-leden.

DM

maart 2011


pagina 38

voor alle leraren aardrijkskunde

VLA-Oost-Vlaanderen activiteit: “Internationalisering, een meerwaarde voor Europa?” – woensdag 16 maart 2011 Het thema van de Europese Unie zit impliciet in de leerplandoelen. Op woensdag 16 maart 2011 nodigt VLA-Oost-Vlaanderen R. Verschooren uit om het te hebben over de kansen van de toenemende internationalisering voor de Europese Unie. R. Verschooren is verbonden aan ESIC= Europees Studie- en Informatiecentrum. Deze activiteit gaat door in het aardrijkskundelokaal van de Arteveldehogeschool, Kattenberg 9, 9000 Gent Aanvang: 19.00 uur Vooraf inschrijven via [email protected]

DM

maart 2011


pagina 39

BIOLOGIE, CHEMIE en NATUURWETENSCHAPPEN Gerrit Schuermans voor alle leraren

De berichten die in de vorige Mededelingen werden gepubliceerd en andere interessante informatie over de vakken biologie, chemie en natuurwetenschappen kun je steeds terugvinden op de vernieuwde website van het vicariaat onderwijs bisdom Gent: http://www.vicog.be. Het te volgen pad: dpb > sec.ond > vakgebieden > biologie - chemie – natuurwetenschappen.

1 -

Nascholingen NASCHOLINGEN PEDIC Gent

- Herhaling nascholing ‘aanmaak didactisch materiaal voor het vak natuurwetenschappen in het eerste jaar’ (nieuw) De herhalingssessie van de nascholing ‘Aanmaak didactisch materiaal voor het vak natuurwetenschappen in het eerste jaar’, die plaats vindt in PEDIC op woensdagnamiddag 16 maart 2011 is volzet! -

DAG VAN HET CHEMIE-ONDERWIJS (nieuw)

Op zaterdag 2 april 2011 van 09.30 u tot 16.30 u organiseert KVCV de ‘Dag van het chemie-onderwijs’ te Leuven met als thema: Historiek van de chemie. Voor inschrijvingen en meer info kun je terecht op de website van KVCV: http://onderwijs-opleiding.kvcv.be (kies in het menu: ‘activiteiten’). -

PLAYFUL SCIENCE 5 (nieuw)

Science on Stage Belgium organiseert haar vijfde festival ‘Playful Science 5’. Er worden o.a. verrassende experimenten uitgevoerd, er worden projecten van fysica voorgesteld en er is een didactische beurs. Datum: zaterdag 19 maart 2011 van 09.30 u tot 17.00u. Plaats: Zavo (Zaventems Vrij Onderwijs), Hoogstraat 3, 1930 Zaventem. Inschrijving: - Stort 10 € op de rekening van Science on Stage: nr 001 – 5290022 – 09; vermeld je naam, voornaam en de naam van de school. - Stuur een e-mail naar [email protected] en vermeld ook hier je naam, voornaam, de school, je vak(ken) en de datum van je overschrijving. Je krijgt per e-mail een bevestiging van je inschrijving. Voor meer info zie: www.scienceonstage.be

-

NASCHOLINGEN CNO–ANTWERPEN -

DM

Chocolade chemisch bekeken – bedrijfsbezoek ‘Barry Callebaut’ op 16/03/2011. maart 2011

Biologie, Chemie en Natuurwetenschappen www.vicog.be

pagina 40

Voor meer concrete informatie en inschrijvingen zie http://www.ua.ac.be/cno.

-

NASCHOLINGEN PONTOn

De vzw PONTOn is gespecialiseerd in nascholingen met eenvoudige experimenten over de niet levende materie. PONTOn organiseert een aantal nascholingen die passen in de leerplannnen Natuurwetenschappen van de eerste graad. Data en plaatsen: woensdag 16 maart 2011 (13.30 u. - 16.30 u.) te Borsbeek, zaterdag 30 april 2011 (9 u. - 12 u.) te Zaventem. Contact, meer informatie en inschrijven via www.pontonvzw.eu.

2

Het tweede Breinfestival te Gent (nieuw)

Vorig jaar had, voor de eerste keer, in Gent het ‘Breinfestival’ plaats. Dit festival was bijzonder geslaagd en zeer vakoverschrijdend (wetenschappen, godsdienst, Nederlands (theater), psychologie, pedagogie... ). Voor vele vakken was er iets te vinden. Dit jaar heeft op vrijdag 18 en zaterdag 19 maart het tweede tweedaags festival plaats. Wellicht wordt het ook dit jaar de moeite. Op vrijdag 18 maart 2011 is er een programma voor scholen voorzien. Op zaterdag 19 maart 2011 zijn er activiteiten voor het breed publiek met o.a. een avondshow ‘Mind Magic’ met goochelaar en professor Psychologie Richard Wiseman. Op http://www.i-brain.be/ kun je meer te weten komen over het festival. Het volledige programma voor scholen is nog niet bekend maar zal binnenkort op de website verschijnen.

3

Online onderzoek i.v.m. onderzoekscompetentie

Binnen het ExpertiseNetWerk AUGent wil men tools ontwikkelen om het onderzoekend leren en de ontwikkeling van onderzoekscompetentie in het secundair onderwijs te stimuleren. Om dit op een efficiënte manier te doen, wil men via een enquête eerst in kaart brengen wat er op dit ogenblik al gebeurt i.v.m. onderzoekend leren en onderzoekscompetentie. Om een representatief beeld te krijgen is het noodzakelijk dat er zo veel mogelijk leerkrachten deelnemen aan dit onderzoek. De resultaten zullen achteraf bekend gemaakt worden via nascholingen en de website van de AUGent. Het is ook mogelijk om deel te nemen aan een kwalitatief onderzoek waarbij de aanpak van 15 leerkrachten wetenschappen in kaart wordt gebracht. Deze leerkrachten krijgen ook een gratis opleiding aangeboden (ongeveer 4 à 5 uur) en een persoonlijke coach om tijdens het project ontwikkelde tools te integreren in de lessen. Als je geïnteresseerd bent om hieraan mee te werken kun je dat aangeven in het online onderzoek. Je vindt het online onderzoek op: www.arteveldehogeschool.be/ibt/

DM

maart 2011


pagina 41

4

VOET 2010 en leerplannen wetenschappen

Vanaf 1 september 2010 zijn de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen in voege. Meer informatie hierover en het antwoord op veel gestelde vragen hieromtrent kun je vinden op: http://www.ond.vlaanderen.be/dvo/secundair/faq/faqvoe.htm. De geest van vakoverschrijdend werken blijft onveranderd. Bedoeling is de ‘hiaten’ in en tussen de vakken in te vullen en op die manier de basisvorming te realiseren. Ook de inspanningsverplichting blijft behouden. Deze vakoverschrijdende eindtermen/ ontwikkelingsdoelen zijn niet langer graadgebonden, met uitzondering van Leren Leren, ICT in de eerste graad en technisch-technologische vorming in de tweede en de derde graad ASO. Het vvkso heeft een servicedocument ontwikkeld dat raadpleegbaar is op: http://ond.vvkso-ict.com/vvksomainnieuw/voet/voet.htm. In dit document vind je, bij de Vakkenclusters van de (basis)vorming ‘Wetenschappen’, de aspecten van wetenschappen die kunnen worden gelinkt aan de VOET, alsook een algemene verwijzing naar de verschillende leerplannen wetenschappen. Door voor de gevolgde leerplannen de algemene verwijzing te concretiseren met activiteiten die binnen de eigen school plaats vinden, verkrijg je een schoolspecifiek plaatje van het werken aan de VOET in de wetenschapsvakken. Om het vakoverschrijdend karakter van de VOET beter te garanderen en verwarring te vermijden, werden in de leerplannen biologie en chemie ASO van de tweede en derde graad alle verwijzingen naar de VOET geschrapt. De aangepaste versie van de leerplannen is te vinden op de website: http://www.vvkso.be/ onder de rubriek ‘Leerplannen in voege’.

5

Raamovereenkomst afvalophaling opgezegd

Na een looptijd van tweemaal drie jaar heeft het VVKSO de raamovereenkomst inzake afvalophaling met de firma Van Gansewinkel opgezegd. Het is de bedoeling de huidige situatie te evalueren vooraleer tot nieuwe vormen van samenwerking over te gaan. De dienstverlening van de firma Van Gansewinkel ten aanzien van de scholen liep contractueel door tot 31 augustus 2010. De firma is bereid om scholen aan dezelfde voorwaarden verder te helpen.

6

Wedstrijden en olympiades

- Inzoomen op water Wil je bewust omgaan met water in je school? Samen met je leerlingen kennis opdoen over de waterproblematiek en een druppel bijdragen? Of focus je liever op energie? Schrijf je dan in voor het educatieve watertraject 'Inzoomen Op Water' van Milieuzorg Op School (MOS) en PROTOS of het energietraject voor secundaire scholen van MOS. Eens ingeschreven krijg je stap voor stap zes opdrachten via de trajectblog. Via deze blog breng je verslag uit over de verschillende acties op jouw school. Meer info via http://inzoomenopwater.blogspot.com - Eurekas: wedstrijd wetenschap en technologie Eurekas, een initiatief van de Associatie KULeuven en Technopolis, is een wedstrijd die jongeren van 12 tot 18 jaar op een verantwoorde en leuke manier laat proeven van projectwerk, wetenschappen en technologie. De deelnemers vormen, al dan niet in klasverband, een groepje, voeren een proef uit of realiseren een ontwerp, rapporteren

DM

maart 2011


pagina 42

op de website en maken zo kans op prijzen in mei 2011 op de “Eurekas-Awards”. Nieuw in de zesde editie is dat de begeleider ervoor kan kiezen aan de slag te gaan met een educatief startpakket rond het jaarthema ‘Gezondheid, wetenschap en technologie’. Voor meer info kun je terecht op: http://www.eurekas.be/index.asp - Olympiades Natuurwetenschappen schooljaar 2010-2011 Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijke data voor de Olympiades Natuurwetenschappen. Eerste ronde JON 27/04/2011 Uiterste inschrijvingsdatum 28/02/2011

Tweede ronde 11/05/2011

Finale

VBO 02/02/2011 Uiterste inschrijvingsdatum 15/12/2010

16/03/2011

30/04/2011

VCO 17/11/2010 Uiterste inschrijvingsdatum 31/10/2010

16/02/2011

30/04/2011

VFO 26/01/2011 Uiterste inschrijvingsdatum 15/12/2010

23/02/2011

30/04/2011

Proclamatie

28/05/2011

Voor meer info over deze olympiades: http://www.chem.kuleuven.be/olympiades

voor de leraren Biologie/Natuurwetenschappen

7

Biodiversiteit

-

DVD ‘Biodiversiteit in België’ Op dinsdag 19 oktober en 26 oktober 2010 kon je op Canvas genieten van de tweedelige uitzending ‘Biodiversiteit in België’. Dirk Draulans nam in de eerste uitzending een aantal diersoorten onder de loep. Zo zag je o.a. de teloorgang van de vlinder- en bijenpopulatie in onze contreien en anderzijds de opgang van de vos en een aantal exoten in het Brussels hoofdstedelijk gewest. In het tweede deel onderzocht Dirk onder meer de invloed van de landbouw op onze biodiversiteit en schetste hij hoe het met de fauna en flora van onze rivieren en de Noordzee is gesteld. ‘Biodiversiteit in België’ is een programma van Sylvester Productions voor Canvas, in samenwerking met de Federale Overheid, de Vlaamse Overheid en het Brussels Gewest. Op onze vraag en in samenwerking met de VRT Kyoto coördinator, Hilde Walschaerts, heeft de Federale overheid besloten deze uitzending op DVD gratis te verspreiden. Je mag dus in de loop van de maand januari-februari deze DVD op school verwachten.

-

Hoe leg je als leerkracht aan leerlingen uit wat biodiversiteit is? Hoe maak je ze duidelijk dat het behoud van de biodiversiteit belangrijk is voor ons en voor de planeet? http://ikgeeflevenaanmijnplaneet.indeklas.be is een website boordevol met gratis te raadplegen educatief materiaal rond het thema biodiversiteit.

-

Tentoonstelling ‘BiodiverCITY

DM

maart 2011


pagina 43

Op 10 december werd een nieuwe PERMANENTE tentoonstelling rond ‘Biodiversiteit in België’ geopend in het museum voor Natuurwetenschappen, bij biologen als het KBIN bekend (Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen). Het is de bedoeling om de tentoonstelling in 2015 uit te breiden naar ‘biodiversiteit’ in de wereld. Gegidste rondleidingen kunnen gereserveerd worden via de website: http://www.natuurwetenschappen.be/museum/biodivercity. Dit is een aanrader voor de leraren van de eerste graad, waar vanaf volgend schooljaar biodiversiteit als ‘nieuw item’ aan bod zal komen.

8

Vormingsaanbod Natuur- en Milieueducatiecentrum De Helix

Het Natuur- en Milieueducatiecentrum De Helix te Geraardsbergen heeft een ruim vormingsaanbod voor leerkrachten en scholen. Scholen kunnen beroep doen op de expertise van het educatieteam van De Helix voor praktijkgerichte vormingen over natuur- en milieueducatie in de eigen schoolomgeving. Deze opleidingen worden op vraag ofwel in De Helix te Grimminge of in de school of scholengemeenschap gratis georganiseerd. Verplaatsingskosten van de lesgever en de syllabus worden wel aangerekend. Een minimum van 10 deelnemers is vereist. Speciaal aan te bevelen en recent in het aanbod zijn de vormingen in de reeks: NME verbreden met EDO. Deze vormingen met methodieken, materialen en discussiemomenten kunnen een hulp zijn om op een actieve manier aan de slag te gaan rond duurzame ontwikkeling. Voor meer informatie kun je terecht op de website www.dehelix.be en bij Lieve Meiresonne op het nummer 054 31 79 69.

9

Herziening leerplannen STW

Op 1 september 2011, worden de nieuwe leerplannen voor STW in alle jaren gelijktijdig ingevoerd. Het ontwerp van de leerplannen STW is te vinden op de website Personenzorg (http://personenzorg.vvkso.be). Belangrijk voor NW is wat te lezen staat op blz. 8 bij visie: ‘De leerplandoelstellingen van de vakken sociale wetenschappen en natuurwetenschappen worden binnen de vakken SW en NW bereikt en geëvalueerd. Het bereiken van deze leerplandoelstellingen kunnen binnen de integrale opdrachten worden voorbereid, uitgebreid, verdiept, ingeoefend, …’ Het verschuiven van leerplandoelstellingen naar IO’s zonder dat ze in de vakken SW en NW aan bod komen, kan dus niet. Dat betekent dat de practica alleszins tijdens de lesuren NW moeten worden georganiseerd maar dat EXTRA en aansluitende onderzoekspractica kunnen tijdens de IO's.

10

Materiaaldepot van de provincie Oost-Vlaanderen

De provincie Oost-Vlaanderen stelt heel wat onderzoeks- en documentatiemateriaal gratis ter beschikking van scholen. Het materiaal (milieumeter, loepe, verrekijker, waterthermometer, zoekkaarten, insectenzuiger, . . . .) kan gratis ontleend worden op verschillende locaties in de provincie. Voor meer info: Provinciaal Natuureducatief Centrum De Kaaihoeve, Oude Scheldestraat 16, 9630 Meilegem (Zwalm). Tel. 055/496796 of e-mail: [email protected].

DM

maart 2011


pagina 44

11

Lesmateriaal

- Start to know Hoe ontstaan nieuwe soorten? Is het heelal eindig of oneindig? Wat maakt ons uniek? De antwoorden vind je in de drie boekjes ‘Start to know – Evolutie’, ‘Start to know – Kosmos’ en ‘Start to know – Genetica’. Acco Uitgeverij bundelt de EOS-boekjes over evolutie, genetica en kosmos in een mooie box die bijna de helft goedkoper is dan de drie afzonderlijke boekjes samen (19,95 i.p.v. 38,85 euro). ‘Start to Know’ is een concept van EOS, het maandblad over wetenschap. Vertrekkend van de basisbegrippen word je wegwijs gemaakt in belangrijke wetenschapsdomeinen. Bestellen kan via www.acco.be - Drugs Op de website www.jellinek.nl (> thema’s) en www.desleutel.be (preventie > didactisch materiaal en informatie over drugs) vind je mooi, interactief lesmateriaal over de werking van drugs in het lichaam en de hersenen. Het kan o.a. gebruikt worden bij de realisatie van de leerplandoelstellingen i.v.m. de bespreking van een biosociaal thema in de lessen biologie of bij uitwerking van een vakoverschrijdend project op school.

12

Lesmateriaal en wetenschapswedstrijd ‘Planeet Zee’

De succesformule Planeet Zee wordt dit schooljaar voor de vierde keer hernomen. Enerzijds is er de leeromgeving www.planeetzee.org. Hierop staan 22 zee- en oceaanlesmodules die gerelateerd zijn aan de leerplannen van de natuurwetenschappelijke vakken uit de derde graad SO. Leerkrachten en leerlingen kunnen er inspiratie halen voor het realiseren van de SET onderzoekscompetentie. Ook voor de seminaries of BZL-lessen tijdens de vrije ruimte kunnen leerkrachten van dit e-learningproject gebruik maken. De lesmodules bestaan telkens uit een theoretisch deel met veel interessante informatie en leuke weetjes, videoclips, animaties en een praktisch gedeelte met meer dan 75 opdrachten om, ook losstaand van het project, in de klas of op het veld uit te voeren. De opdrachten werden recent aangevuld met bijkomende practica met verwijzing naar de leerplandoelstellingen biologie/chemie/natuurwetenschappen en zijn te vinden op: http://www.vliz.be/NL/Infoloket/zeelessen_opdrachten. Anderzijds kunnen klasgroepen die met Planeet Zee werken, deelnemen aan de wedstrijd. De jury beoordeelt kort voor de paasvakantie alle ingezonden reportages, waarin de leerlingen hun enthousiasme kunnen tonen om een week als zeewetenschapper op expeditie te gaan met het onderzoeksschip De Zeeleeuw van VLOOT. Uiteraard is deze motivatie gekoppeld aan hun uitwerking van enkele modules van het e-learningproject. Nieuw dit jaar is dat leerkrachten die hun klasgroep inschrijven als voorproefje op de expeditie kunnen intekenen voor een dag met de Zeeleeuw. De ideale gelegenheid om een aantal practicumideeën op te doen en vooral om te ervaren hoe leerrijk de expeditie voor de winnende klasgroep wel zal worden. Het hele project is gratis dankzij de steun van VLOOT en het departement EWI van de Vlaamse overheid. Grijp uw kans, neem contact op met het Vlaams Instituut voor de Zee via [email protected] of surf naar www.planeetzee.org

DM

maart 2011


pagina 45

13

Materiaal voor de lessen biologie (herhaling en aanvulling)

-

Op http://www.praktijk.nu/nl/home/Lesmateriaal/Lesmateriaaldownloaden/cahiersbio-wetenschappen-maatschappij vind je o.a. lesmateriaal over bloed en afweer.

-

Op http://www.allesoverdna.nl een Nederlandse website vind je niet alleen basisinformatie over DNA maar bovendien ook nog veel meer over DNA bij de mens, dier en plant. Je vindt er ook in een apart deel info rond DNA en milieu (Duurzaamheid, Gezondheid en Omgeving). Onderaan de openingsbladzijde vind je de rubriek ‘Wist je dat’? Een leuk idee in verband met het leren stellen van onderzoeksvragen. Een greep uit de vragen: Wist je dat griepvirussen vaak van dieren naar mensen overspringen? Wist je dat het eerste kankergen in 1976 werd ontdekt in een virus? Wist je dat bacteriën je eten kunnen vergiftigen?

-

Op de smart-vakcommunity (Smartschool) biedt Annemie Leen (begeleider biologie Hasselt) een aantal voorbeelden aan i.v.m. het werken rond onderzoekscompetentie. De cursussen staan per leerjaar gerangschikt en je vindt er telkens een item onderzoekend leren/leren onderzoeken.

-

Op de vakcommunity biologie vind je tal van voorbeelden van onderzoeksopdrachten biologie die kunnen gebruikt worden in het kader van onderzoekscompetentie (SETOC). Het te volgen pad op de website http://elov.vvkso.be : info > voorbeelden > vakcommunity biologie > lesmateriaal > onderzoekscompetentie en OLLO.

-

Op http://www.begeleidzelfstandigleren.com/ vind je een ICT- oefeningenreeks over het oog. Deze oefeningen werden ontwikkeld door Bart Van Bossuyt.

-

Op de website http://www.arkive.org vind je prachtige videootjes, afbeeldingen en informatie over bedreigde soorten. Je kunt bovenaan zoeken per klasse ('Explore') of een zoekterm ingeven ('Search'). De site is in het Engels, maar aangezien het een rijke video- en afbeeldingendatabank is, is dit minder belangrijk.

-

Op de website http://www.medipage.info/index.html kun je een tweemaandelijkse brochure downloaden in verband met een medische aandoening. Nu is er reeds een brochure over de huid en over het brein.

-

Op de website www.nikonsmallworld.com/gallery vind je de winnende foto's van de Nikon microscoopcompetitie. Er staan knappe dingen tussen!. Klik gewoon een jaartal aan.

-

Op de website www.etenschappen.be vind je o.a. educatieve pakketten i.v.m. voeding. Zo komen bijvoorbeeld de biochemische processen die plaatsvinden bij het brouwen van bier of het bakken van brood, aan bod.

-

Op de website www.stamceldonor.be kun je de brochure ‘Doe vandaag eens iets levensbelangrijks’ gratis downloaden. De brochure bevat mooi materiaal dat in de lessen over immuniteit kan worden gebruikt. De brochure kan er ook aangevraagd worden via de website.

-

Een website met toepassingen op bloedgroepen: http://nobelprize.org/educational_games/medicine/landsteiner/index.html

DM

maart 2011


pagina 46

-

Op de website www.velewe.be vind je de powerpointvoorstelling, ‘Microscopie van de cel’ die op het wetenschapscongres (14 november 2009) tijdens een werkwinkel werd gebruikt. De voorstelling bevat mooie microscopische foto’s van cellen.

-

Mooi beeldmateriaal over de cel vind je op: http://learn.genetics.utah.edu/content/begin/cells/scale/

-

Animaties over de werking van drugs in het lichaam en de hersenen vind je op: http://www.jellinek.nl/

-

BioDesk (http://biodesk.nl) is een project waarbij materiaal (animaties en opdrachten) voor het vak biologie wordt ontwikkeld. Je vindt er materiaal over ademhaling, beweging, bloed, erfelijkheid, planten, practicum, vertering, voortplanting, zintuigen.

-

Allerlei lesmateriaal en voorbeelden van examenvragen vind je op: www.nvon.nl/files/oud/nvox/nvox2008/supplementen/Supplementkwartetten.doc

-

Ideeën voor lesmateriaal voor de vrije ruimte vind je op: http://www.scholennetwerk.uhasselt.be

-

Een interactieve oefeningenreeks i.v.m. de werking van het oog vind je op: http://www.begeleidzelfstandigleren.com

-

Op de website www.nikonsmallworld.com/gallery zijn de winnende foto’s van een microscoopcompetitie te bekijken. Mits enig zoekwerk onder ‘Galleries’ vind je knappe beelden! voor de leraren Chemie/Natuurwetenschappen

14

Nieuwe website i.v.m. kunststoffen (nieuw)

www.maakhetmetkunststoffen.be bevat heel wat informatie over de drie pijlers Werk, Vorming, Onderwijs in de kunststoffentechnologie. Naast het vertrouwde lesmateriaal voor leerkrachten is er nu ook een plaats voorzien voor de jongeren en de kunststofverwerkende bedrijven. Zo wordt er een overzicht gegeven van de studie- en beroepsmogelijkheden voor jongeren. WVOK heeft ook projecten uitgewerkt voor de bedrijven. Al deze informatie is dan ook in dat luik vervat. Neem snel eens een kijkje op www.maakhetmetkunststoffen.be. Bij vragen kun je steeds contact opnemen met [email protected] of [email protected].

15

Bezoek Arcelor Mittal (nieuw)

Op woensdagnamiddag 27 april is er een uitstap gepland naar het bedrijf Arcelor Mittal voor de SLO-studenten chemie van UGent. Een beperkt aantal leerkrachten zullen hierbij kunnen aansluiten. Voor deze activiteit wordt een financiële bijdrage van 40 euro gevraagd. Voor meer info kun je terecht bij Dhr. Hans Vanhoe, praktijklector lerarenopleiding chemie UGent ([email protected]).

DM

maart 2011


pagina 47

16

Blik op Chemie (nieuw)

Omdat er grote verschillen worden vastgesteld in wetenschappelijke voorkennis bij jongeren uit het secundair onderwijs hebben enkele studiebegeleiders van de KULeuven de belangrijkste begrippen uit de chemie van het secundair onderwijs gebundeld in ‘Blik op Chemie’. In deze basistekst worden de verschillende topics eenvoudig en stapsgewijs uitgewerkt en verduidelijkt aan de hand van uitgewerkte voorbeelden. Het boekje kan worden besteld bij het Monitoraat Wetenschappen KULeuven via http://wet.kuleuven.be/monitoraat/blikopchemie/ http://www.chem.kuleuven.ac.be/toekstudent.html

17

Nieuwe wetgeving chemicaliën Globally Harmonised System

-

1 december 2010 is de limietdatum voor het op de markt brengen van zuivere stoffen in verpakkingen met de oude etikettering en gevarenlogo’s. Voor de verpakkingen van chemicaliën die op school aanwezig zijn of enkel binnen de school verdeeld worden, is er nog tijd tot 1 december 2012 voor zuivere stoffen, en tot 31 mei 2017 voor mengsels en oplossingen, alvorens de etikettering dient aangepast te zijn aan de nieuwe reglementering. Geadviseerd wordt vanaf nu voor de aanmaak van nieuwe etiketten toch al de richtlijnen van de CLP-verordening (classification, labelling and packaging of substances and mixtures) te volgen. De module voor afdruk van CLP-etiketten voor de nieuwe versie van de database ‘Gevaarlijke stoffen’ is klaar: zie website http://www.gevaarlijkestoffen.be/

-

Op de website http://borealis.emea.acrobat.com/p60137526/ vind je een voorstelling die zeer goed weergeeft wat de nieuwe etikettering van chemische stoffen in labo’s inhoudt. De voorstelling is opgesteld door en voor de personeelsleden van de firma Borealis maar is ook geschikt voor leraren en leerlingen.

-

Hieronder vind je drie veel gestelde vragen naar aanleiding van de bovenstaande mededeling. Ze werden beantwoord door Marc Verhaeghe, auteur van de databank gevaarlijke stoffen, waarvoor dank. Vraag 1: Voor sommige stoffen verschijnt op de website http://www.gevaarlijkestoffen.be de volgende boodschap 'nog geen CLP- GHS etiketgegevens beschikbaar voor deze stof'. Het klopt inderdaad dat in de huidige versie van de databank gevaarlijke stoffen nog niet alle stoffen voorzien zijn van de volledige nieuwe CLP-GHS-etikettering (momenteel 448 van de 1112 stoffen = stoffen die in de bijlage van de Europese verordening opgenomen zijn en waarvoor P-zinnen geselecteerd werden + de stoffen zonder gevaren). Voor de verdere aanvulling van de P-zinnen en voor de stoffen die niet in de bijlage voorkomen is het wachten op wat de leveranciers hiervoor voorzien. Er zijn echter nog niet veel leveranciers die de nieuwe gegevens op hun website publiceren (gelukkig zijn er uitzonderingen, o.m. Merck). Bij de volgende updates zullen deze gegevens in de databank verder vervolledigd worden. Dit is echter een behoorlijk tijdrovend werk en het zal dus nog wel eventjes duren voor alle stoffen van de nieuwe etiketgegevens voorzien zijn.

DM

maart 2011


pagina 48

Vraag 2: Tegen wanneer moet men wettelijk in orde zijn met de CLP-GHSetikettering? Dit gebeurt in fasen. • 1/12/2010 voor zuivere stoffen aangekocht na deze datum. In principe moet de producent/leverancier ervoor zorgen dat de etiketgegevens van de geleverde zuivere stoffen conform zijn met de nieuwe wetgeving. • 1/12/2012 voor zuivere stoffen aanwezig in school. De scholen hebben dus nog 2 jaar de tijd om de zuivere stoffen aanwezig in de school aan te passen aan de nieuwe reglementering. • 01/06/2015 voor mengsels aangekocht door de school na deze datum . In principe moet de producent/leverancier ervoor zorgen dat de etiketgegevens van de geleverde mengsels conform zijn met de nieuwe wetgeving. • 01/06/2017 voor mengsels aanwezig in school. Dus hebben de scholen nog heel wat tijd om dit in orde te brengen. Vraag 3: Blijkbaar staan op de nieuwe etiketten alleen maar de R- en S-zinnen in woorden en staan er de nummers NIET bij! Dit is voor mij zeer verwonderlijk omdat de recente doorlichting ons als commentaar gaf dat de nummers er moeten bij staan. Moet dit nu wel of niet? Op de nieuwe etiketten komen inderdaad geen nummers voor. Over het algemeen zijn er in de nieuwe CLP-etikettering meer gevarensymbolen en H- en P-zinnen dan in de oude (nog geldige) etikettering. De reden waarom de nummers niet meer vermeld worden is dus eenvoudigweg plaatsgebrek. Reglementair moeten er trouwens geen nummers op het etiket staan (dat was ook al niet verplicht bij de oude etiketten).

18

Nieuwe nomenclatuurregels IUPAC voor organische chemie

Tijdens de jongste Dag van het chemieonderwijs werd de aandacht gevestigd op de nieuwe nomenclatuurregels voor organische stoffen. Plaatsaanduidingen van meervoudige bindingen en functionele groepen worden onmiddellijk aangebracht voor het deel van de naam waarop zij betrekking hebben. Zo wordt 2-buteen nu but-2-een en 3-pentanol wordt pentaan-3-ol. De vertaling van de IUPAC-Richtlijnen voor de Nomenclatuur van de Organische Chemie is zopas verschenen als ‘Gids voor de IUPAC-Nomenclatuur van Organische verbindingen’ en kan worden besteld bij het KVCV. De verkoopprijs bedraagt 15 euro voor KVCV-leden en 20 euro voor niet-leden, inclusief de verzendingsonkosten. Wat betreft het gebruik van de nieuwe nomenclatuurregels in het secundair onderwijs is het gezamenlijk standpunt van de begeleiders chemie dat in de huidige leerplannen chemie de nieuwe nomenclatuurregels nog niet worden opgenomen. Omdat leerboeken nog niet zijn aangepast en ook in het hoger onderwijs de nieuwe nomenclatuurregels nog niet worden toegepast, zal tot nader bericht, de oude versie nog worden gehanteerd. Dat is dit schooljaar trouwens ook het geval bij de chemieolympiades. Vermoedelijk zal ook bij de toelatingsproef geneeskunde voorlopig nog de oude versie worden gebruikt.

DM

maart 2011


pagina 49

19

Website www.periodictableonline.org/www.periodieksysteem.com

De website www.periodictableonline.org is nog steeds onbereikbaar. Volgens de dienst communicatie van Essenscia heeft dit te maken met het betalen van de rechten voor de verlenging van de domeinnaam van de website wat niet zou gebeurd zijn. Essenscia belooft een oplossing. In afwachting dat de website via het gewone adres terug kan worden geraadpleegd, is hetzelfde periodiek systeem te vinden op: http://replay.waybackmachine.org/20050403172525/http://www.periodieksysteem.co m/archi_nl.htm. Als noodoplossing kunnen leraren en leerlingen ondertussen ook de cd-rom Chemielexicon van het KVCV benutten. De integrale website staat op deze cd-rom en kan via dit medium interactief worden gebruikt door leraren en leerlingen. Voordeel hiervan is dat gegevens niet aangepast worden wat de correctie van opzoektaken vergemakkelijkt.

20

Update databank ‘Gevaarlijke stoffen’

Naar aanleiding van De dag van het chemie-onderwijs in UHasselt (23 oktober 2010) gaf Dhr. Marc Verhaeghe onderstaande informatie over de databank Gevaarlijke stoffen. Er is een nieuwe update beschikbaar van versie 6.0 van de databank Gevaarlijke stoffen. De belangrijkste nieuwigheid is de module voor afdruk van CLP (GHS) – etiketten in 15 mogelijke etiketformaten. Er blijft nog een stuk weg af te leggen vooraleer 6.0 definitief is. Het blijft dus voorlopig nog altijd een beta-versie. Toch is met name de module inventarisatie dermate uitgetest en verbeterd dat ze stabiel en betrouwbaar mag genoemd worden. Er wordt nog verder gewerkt aan o.a. een rapportfunctie, de veiligheidsinstructiekaarten en een helpfunctie. Wat de gegevensdatabank betreft: prioriteit gaat naar een aanpassing aan de recentste wijziging van de Europese CLP-verordening en een uitbreiding van de CLPetiketgegevens. Voor meer info: zie www.gevaarlijkestoffen.be

21

Bestelling periodiek systeem

Via [email protected] kun je gratis periodieke systemen bestellen. Het zijn periodieke systemen die door de leerlingen tijdens de les kunnen gebruikt worden.

DM

maart 2011


pagina 50

DUITS Martine Gillis voor alle leraren

Studientag ‘LILA’ – Literatur und Landeskunde Op woensdag 27 april 2011 organiseert de Specifieke Lerarenopleiding “Duits” van de UGent in samenwerking met de BGDV een studiedag met als thema Literatur und Landeskunde. Het programma ziet er als volgt uit: 10:00:

Anmeldung und Kaffee/Tee

10:30

Grußwort Prof. Dr. L. De Grauwe (Titular Lehrerausbildung Deutsch UGent) Grußwort Prof. Dr. R. Duhamel (Präsident des BGDV)

10:45

„Transnationale und transatlantische Differenzen? Die germanistische Literaturwissenschaft in Deutschland sowie in Österreich, der Schweiz, Belgien und die US-amerikanischen German Studies ”... - Prof. Dr. Christine Kanz (Universität Gent) Frau Prof. Kanz hat in diesen Ländern unterrichtet und formuliert einige Thesen über Differenzen, Sichtweisen, Perspektiven aus ihrer Sicht.

11:00

Gruppengespräch: Austausch von Erfahrungen/ Fragen .

11:45 –

Mittagessen: Menü 1 oder Menü 2. – Bitte, im Voraus anmelden

13:30 – 14:30 „Berlin und Köln literarisch“ - Carolin Benzing (DAAD-Lektorin, Universität Gent) Sie werden eine Fülle von kurzen, zugänglichen literarischen Texten über Köln und Berlin kennen lernen, mit Ideen zum Einsatz im Unterricht. 14:45 – 15:45 „Vorurteile abbauen im Deutschunterricht „ - Dr. Tom Zwaenepoel (Deutschdidaktik, UGent) Wie kann man auf Deutschlandreisen und im Deutschunterricht Vorurteile über das Deutsch und die Deutschen abbauen? 15:45

DM

maart 2011

Umtrunk

Duits www.vicog.be

pagina 51

Meer informatie over de inhoud van de lezingen en het inschrijvingsformulier op http://www.duits.ugent.be en op http://www.bgdv.be Deelname aan de studiedag kost 5 Euro. Voor het eventuele middagmaal betaal je 29 Euro.

DM

maart 2011

Duits www.vicog.be

pagina 52

ECONOMIE en HANDEL Katrien Van Daele voor leraren economie en handel

Concrete info voor inschrijvingen geplande samenkomsten en uitnodiging bedrijfsbezoek Je vindt suggesties voor een bedrijfsbezoek aan De Tijd, concrete informatie over geplande vergaderingen rond aanpassingen leerplannen bedrijfseconomie in Handel en Boekhouden – Informatica en Basisoptie Handel en BVL en werkvergaderingen rond werken met nieuwe leerplannen.

Bezoek De Tijd Op woensdag 27 april 2011 kunnen we met een 20-tal leraren een bezoek brengen aan de redactie van De Tijd, Havenlaan 86C Bus 309, 1000 Brussel. Om 12.00 uur worden we verwacht voor een lichte lunch en vervolgens bezoeken we gedurende anderhalf uur de beursvloer van de redactie. Wie geïnteresseerd is, mag me dit zo snel mogelijk via mail laten weten: [email protected]

Suggesties nascholingen -

Dag van handel en economie ( begeleiding West-Vlaanderen) op zaterdag 19 maart 2011 va 9.00 uur tot 12.15 uur in K.U. Leuven Campus Kortrijk, E. Sabbelaan 53, Kortijk. Inschrijven online kan via http://www.eekhoutcentrum.be (ook wegbeschrijving) – cursuscode S11/066/A – Helpdesk 056 24 61 82 Prijs 30,00 EUR

-

Geboeid,Inspirerend en Praktisch… een Gip in een handelsrichting op dinsdag 29 maart 2011van 14.00 uur tot 17.00 uur. De nascholing bestaat uit twee delen: een wettelijke kader en een uitwisseling van informatie tussen leraren onder begeleiding van Lutgart Claessen, gewezen leerkracht handelsvakken en gewezen begeleidster DPB Antwerpen en Anne-Lise Cuypers, pedagogisch begeleider economie, handel en informatica in DPB Antwerpen en DPB Hasselt. Inschrijven via www.ua.ac.be/cno

-

Dag Economie Onderwijs met als titel: De (on)macht van Europa ( UA) op vrijdag 29 april 2011 van 9.30 uur tot 15.00 uur. Aan het woord komen: professor Paul Roosens (economisch luik), de heer Luc Muylaert (monetair beleid), de heer Bruno Humblet (CFO Bekaert Groep) en het europarlementslid Ivo Belet. Inschrijven via www.ua.ac.be/cno

DM

maart 2011

Economie en Handel www.vicog.be

pagina 53

Contactmomenten en werkvergaderingen Inschrijven via http://www.nascholing.be zie Vicariaat Onderwijs Gent Aanpassingen aan leerplannen o

Leerplan bedrijfseconomie derde graad in Boekhouden Informatica 12 mei 2011 van 10.00 uur tot 12.30 uur in PEDIC met inleiding door Luc Van Acker (sectorvoorzitter) en voorstelling oefenfirma en minionderneming in het kader van het geïntegreerd leerplan bedrijfseconomie door Steven Dewaele en Albert Geuens van Vlajo en COFEP. (Code GSO-BI01)

o

Leerplan bedrijfseconomie derde graad in Handel 12 mei 2011 van 14.00 uur tot 16.30 uur in PEDIC met inleiding door Luc Van Acker (sectorvoorzitter) en voorstelling oefenfirma en minionderneming in het kader van het geïntegreerd leerplan bedrijfseconomie door Steven Dewaele en Albert Geuens van Vlajo en COFEP. (Code GSO-HAND02)

o

Leerplannen Basisoptie handel en BVL 18 mei ( en niet 28 april) in Marialand ( en niet in Pedic ) met inleiding door Luc Van Acker (sectorvoorzitter) en gelegenheid tot vragen stellen en uitwisselen van ervaringen (Code GSO-HAND03)

Werkvergaderingen o Uitwisselen van ervaringen rond werken met nieuw leerplan SecretariaatTalen in de derde graad woensdag 30 maart 2011 van 14.00 uur tot 17.00 uur in PEDIC vanuit volgende probleemstellingen: recht of Spaans? Verloop en keuze stages? Jaarplannen? Toetsen? GIP? Bevindingen creatief schrijven? Samenwerking met leraren talen? De begeleiders van Nederlands, Engels, Frans en Duits kunnen aanwezig zijn. (Code GSO-ST01) o

Uitwisselen van ervaringen rond evaluatie bedrijfseconomie derde graad in Boekhouden-Informatica woensdag 6 april 2011 van 14.00 uur tot 17.00 uur in PEDIC. Begeleidster informatica Greet Vanderbiesen kan aanwezig zijn. Gelieve toetsmateriaal mee te brengen. (Code GSO-BI02)

DM

maart 2011


pagina 54

o

DM

Uitwisselen van ervaringen rond evaluatie bedrijfseconomie in derde graad Handel woensdag 4 mei 2011 van 14.00 uur tot 17.00 uur in Pedic. Begeleidster informatica Greet Vanderbiesen kan aanwezig zijn. Gelieve toetsmateriaal mee te brengen. ( Code GSO-HAND01)

maart 2011


pagina 55

FYSICA, TOEGEPASTE FYSICA, WETENSCHAPPELIJK WERK en NATUURWETENSCHAPPEN Tamara Diels voor alle leraren

1

Nascholingen en kalender van activiteiten

• Zoals eerder vermeld organiseert Science on Stage Belgium hun vijfde experimenten festival Playful science 5. Het gaat door op de school ZAVO te Zaventem, op zat 19 maart 2011. U vindt de gegevens op de website www.scienceonstage.be . Om deel te nemen, stort U 10 € (voor deelname in de kosten) op de rekening van Science on Stage 001 - 5290022 – 09. Vermeld uw naam, voornaam en de school waar u werkt. Stuur ook een mailtje met uw naam, voornaam, uw wetenschappelijke discipline, de school waar U werkt en de datum van de storting naar [email protected] . • Woe 4 mei 2011 organiseert CNO een nascholingsbezoek aan het studiecentrum voor kernenergie (SCK) voor leraren fysica en biologie. Op het programma staat het aanreiken van informatie over nieuwe nucleaire toepassingen in geneeskunde en industrie en informatie over simulatie van gewichtloosheid en kosmische straling en het effect op afvalrecyclerende bacteriën bij MELISSA, een biologisch afvalrecyclagesysteem voor de ruimte. Daarna volgt een bezoek aan de labo's radio- en microbiologie en dosimetrie. Radiobiologie evalueert het mogelijke risico van lage stralingsdosissen voor het organisme. Specifieke aandacht gaat naar de effecten van blootstelling aan lage stralingsdosissen op cellulair en moleculair niveau om gezondheidseffecten te bepalen, de invloed van straling op het ontwikkelende organisme en de biologische effecten van medisch gebruik van straling en radioactieve stoffen. De afdeling microbiologie bestudeert het gedrag van bacteriën in extreme omgevingen (de ruimte, Antarctisch platform, zwaar vervuilde bodems) en het inzetten van bacteriën voor water- en afvalrecyclage en zuurstof- en voedselproductie ter voorbereiding van lange ruimtemissies (MELISSAproject). De afdeling dosimetrie levert onderzoek en diensten in interne en externe personendosimetrie en omgevingsdosimetrie. Daarnaast doen zij optimaliseringsstudies voor individuele dosissen in de medische sector. De nascholing start om 13.45u en eindigt om 17.00u. Alles gaat natuurlijk door in Studiecentrum voor Kernenergie, Boeretang 200, 2400 Mol. Meer info en inschrijven op http://www.ua.ac.be/main.aspx?c=*CNO&n=42437

voor alle leraren wetenschappen

2

Onderzoekscompetentie binnen de bètadidactiek

Onderzoekscompetentie zijn opgenomen in de eindtermen wetenschappen en spelen daarom een belangrijke rol in de wetenschapsdidactiek. Op dit ogenblik is er echter weinig informatie beschikbaar over hoe men deze competentie concreet kan aanleren

DM

maart 2011

Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen www.vicog.be

pagina 56

en wat er precies wordt onder verstaan. Om hieraan te verhelpen heeft het ExpertiseNetWerk AUGent middelen vrijgemaakt voor dit project. Concreet is het doel de ontwikkeling van een opleidingsprogramma (doelgroep:leerkrachten in het veld en leerkrachten in opleiding) waarbij onderzoeksvaardigheden centraal staan. Dit programma bevat een vakoverschrijdende visie over onderzoekscompetentie en hoe dit gerelateerd is aan onderzoekend leren en leren onderzoeken en een reeks gebruiksklare tools (onderzoeken via conceptuele experimenten en simulaties, WISE, leerlijn onderzoeken, concept cartoons, …). Dit project richt zich in de eerste fase op de bètavakken biologie, chemie en fysica en het overschrijdende vak natuurwetenschappen en kan steunen op de know how van verschillende partners binnen de associatie AUGent, te weten de Universiteit Gent, de Arteveldehogeschool, Hogeschool Gent, Hogeschool West-Vlaanderen, CVO Kisp en PCVO Het perspectief. Doe mee aan een online onderzoek op www.arteveldehogeschool.be/ibt/ Het opleidingsprogramma wordt ontwikkeld op basis van internationale onderzoeksresultaten en resultaten van eigen onderzoek. Voor dit laatste wil men een breedschalige bevraging uitvoeren waarin gepeild wordt naar de houding van de Vlaamse leerkracht wetenschappen ten opzichte van wetenschappelijk onderzoek en onderzoeken in de klas. Ben je geïnteresseerd om hierin te participeren (kost ongeveer 10 min. van je tijd) dan kan dat via www.arteveldehogeschool.be/ibt/ (de laatste slash is noodzakelijk). Op het einde van de bevraging wordt een persoonlijk profiel opgemaakt, waardoor je je eigen percepties leert kennen tegenover onderzoekscompetentie. Hoe meer leerkrachten meewerken, hoe representatiever het beeld is dat verkregen wordt. Doe mee aan het kwalitatief onderzoek Het project wordt geflankeerd door een kwalitatief onderzoek waarbij de aanpak van 15 leerkrachten wetenschappen in kaart wordt gebracht. Deze leerkrachten krijgen ook een gratis opleiding aangeboden (ongeveer 4 à 5 uur) en een persoonlijke coach om tijdens het project ontwikkelde tools te integreren in de lessen. Ben je geïnteresseerd om hieraan mee te werken? Mail dan naar [email protected] of laat je e-mailadres achter in het online onderzoek. Men neemt dan zo snel mogelijk contact op.

Voor alle leraren wetenschappen

3

Projecten en wedstrijden

•

Neem deel met je leerlingen van de derde graad aan de wedstrijd Powerteam die doorgaat op 4 mei 2011 in KaHo Sint-Lieven Campus Dirk Martens te Aalst. Het is een mix van theoretische vragen en experimenteel werk dat door een team moet worden uitgevoerd. Teamwerk en onderzoeksvaardigheden staan hierbij op de voorgrond. De leraar zelf neemt niet deel aan de wedstrijd maar kan zijn team uiteraard enthousiast coachen en krijgt ook een meesterproef voorgeschoteld. (zie wedstrijdreglement) Motiveer je leerlingen zodat ze de uitdaging kunnen aangaan met andere wetenschapsleerlingen. Meer info op http://www.powerteam.be/ •

DM

Nieuw project van de international polar foundation: Polar Quest. Het is een wedstrijd voor leerkrachten en leerlingen van het vijfde secundair (ASO, TSO), waarbij de deelnemende klasgroepen aan de hand van opdrachten in verschillende etappes ingewijd worden in de geheimen van poolwetenschappen maart 2011


pagina 57

en polaire klimatologie en meteorologie. Als ultieme hoofdprijs geeft de International Polar Foundation een leerkracht de kans om een wetenschappelijkeducatief programma te volgen in het Princess Elisabeth Station in Utsteinen, Antarctica! Voor meer informatie, voorwaarden en inschrijving kun je terecht op http://www.educapoles.org/nl/projects/project_detail/wedstrijd_polar_quest/ Website vsko: http://www.vsko.be/VVKSO/index.htm Website dpb: http://www.vicog.be

DM

maart 2011


pagina 58

GODSDIENST Marie-Ann De Cocker en Veronique Malfrere voor alle leraren godsdienst

1

Vakvergaderingen

Enkele suggesties voor de agenda van de vakvergadering: a Nascholingsaanbod – een overzicht van het aanbod voor dit schooljaar vind je op de website www.vicog.be – zie ‘Godsdienstinspectie’ – ‘secundair onderwijs’ – ‘vormingsaanbod’. Welke suggesties hebben jullie voor nascholingsinitiatieven in de toekomst? Op welke wijze komt dit aan bod op de vakvergadering? b Tussentijdse beoordeling van de leermiddelen Met welke leermiddelen (handboeken, eigen materiaal) werken jullie? Wat zijn jullie bevindingen? We suggereren volgende richtvragen voor de bespreking: 1 2 3

Welk handboek(en) of lesmateriaal gebruik je? Noem 3 positieve punten van het (de) handboek(en)/ lesmateriaal dat je gebruikt. Het raamplan noemt 5 grondopties voor het vak godsdienst (zie blz. 22 e.v.). In welke mate vind je dat in je handboek/lesmateriaal deze grondopties aan bod komen? Zet een cijfer : 1 = ruim onvoldoende; 2 = onvoldoende ; 3 = goed ; 4 = zeer goed.

Eerbied voor de persoon van de leerling (o.m. aandacht voor de beginsituatie) Gerichtheid op een plurale context Rijkdom en kracht van het christelijk geloven Een communicatief proces op gang brengen Ruimte voor actualiteit 1

2

DM

Welke moeilijkheden/tekorten ervaar je bij het gebruik van het (de) handboek(en) of lesmateriaal? Op welke manier probeer je nu al (of voorzie je in de toekomst) om met deze moeilijkheden of tekorten om te gaan? Welke suggesties heb je in dit verband voor de inspectie-begeleiding (adviezen aan leermiddelenuitgevers, suggesties voor specifieke bijscholing,…)?

maart 2011

Godsdienst www.vicog.be

pagina 59

c

Didactische werkinstrumenten: ‘jaarraster’ en ‘mini-vorderingsplan’ als overleg-instrumenten voor de vakvergadering (zie voorstelling in Diocesane Mededelingen, rubriek Godsdienst, november 2005 – je vindt de documenten ook terug op www.vicog.be – ‘Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst’ – ‘Secundair Onderwijs’ – ‘Vakgebieden’ – ‘Godsdienst’).

d Evaluatie in het godsdienstonderricht 1 2 3 4 5 6 7

Evaluatie van het vak godsdienst gebeurt op het vlak van inhouden (Waarover gaat het? Wat moeten leerlingen kennen?) en vaardigheden (Wat moeten leerlingen kunnen?). Levensbeschouwelijke vaardigheden krijgen in groeiende mate aandacht in het leerproces en dus ook in de evaluatie. Het levensbeschouwelijke standpunt van de leerlingen kan ter sprake komen in de (vaardigheids)evaluatie, maar wordt als dusdanig niet betrokken in de meting, beoordeling en rapportering. Het beoordelen van attitudes is delicaat en gebeurt bij voorkeur in de klassenraad. Ook andere evaluatievormen zijn wenselijk (zelfevaluatie, evaluatie door de leerlingen van een lessenproject,…). Vraag hierbij is of er altijd punten moeten worden toegekend. Het vak godsdienst schakelt zich in in de evaluatiecultuur van de school. Het is niet goed dat het vak godsdienst op dit vlak een ‘buitenbeentje’ is. Het is belangrijk te zorgen voor een veelheid aan cijfers, rekening houdend met de haalbaarheid voor de leerkracht.

De tekst van de syllabus die op de vakvergaderingen werd gebruikt, vind je ook op de website van de Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst (DPB-Gent): www.vicog.be (zie Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst – Secundair Onderwijs – Vakgebieden - Godsdienst). Intussen publiceerde de inspectie-begeleiding godsdienst S.O. een “bijsluiter bij het raamplan” over evaluatie. Je kan de bijsluiter eveneens downloaden via de website www.vicog.be. De “bijsluiter” geeft oriënterende antwoorden op een aantal praktijkvragen over dit onderwerp.

2

VOET’en en levensbeschouwelijke vakken

In de functiebeschrijving van de leraar levensbeschouwelijke vakken lees je bij het toepassingsgebied: ‘de leraar in zijn integratie in de school’ het volgende: “De leraar levensbeschouwelijke vakken draagt op een verantwoorde wijze, in de mate van zijn/haar mogelijkheden en rekening houdend met de specificiteit van het betreffende levensbeschouwelijke vak, bij tot het goed functioneren van de school in haar geheel.” In deze optiek is het belangrijk dat de leerkracht levensbeschouwelijke vakken een bijdrage levert tot de inspanningsverplichting van de school de VOET te concretiseren en te realiseren. Levensbeschouwelijke vakken werken vanuit hun eigen inhoud en leerplan mee aan heel wat elementen omschreven in de eindtermen van stam en contexten van de VOET. Toch kan het niet de bedoeling zijn om zomaar binnen het eigen leerplan aan te stippen welke doelen de VOET mede realiseren. Het meewerken aan een beperkt aantal reeds aanwezige of nieuwe school- of levensbeschouwelijke projecten, gebeurt in de eerste plaats vanuit de algemene doelstellingen van de leerplannen levensbeschouwelijke vakken. Men stelt zich meteen ook de vraag welke eindtermen of combinaties van eindtermen uit de VOET hier van toepassing zijn.

DM

maart 2011


pagina 60

Het vakinhoudelijke blijft het belangrijkste en behoort tot de exclusieve bevoegdheid van de inspecteur-adviseur levensbeschouwelijke vakken. Het meewerken aan de inspanningsverplichting van de school vanuit de levensbeschouwelijke vakken kan door de algemene inspectie worden meegenomen in de doorlichting van de VOET.

3

Het actuele christelijke sociale denken Jean-Paul Vermassen

Op woensdag 19 januari en maandag 24 januari gaf Jean-Paul Vermassen de nascholing over het actuele christelijke sociale denken. Een overzicht van de centrale inzichten: Bestaat er een christelijk sociaal denken? 1 De geboorte van het christelijk sociaal denken. • De context van de sociale ellende van de arbeiders: de sociale kwestie einde 18de en begin 19de eeuw. • In het spanningsveld van liberalisme en socialisme eind de 18de eeuw. • Als een eigen christelijk antwoord in de nieuwe andersdenkende moderne wereld. 2

Het katholieke en protestantse sociale denken. • Het katholieke sociale denken. 1. Rerum Novarum: het begin van de sociale leer van de kerk. 2. Het sociaal-politiek denken van het Daensisme. 3. Het christelijk sociaal denken in de Christelijke Arbeidersbeweging. • Het protestantse sociale denken.

3

De verdere evolutie van het christelijk sociaal denken. De teloorgang van het geloof in het christelijk sociaal denken als derde weg. De start van de levensbeschouwelijke ontzuiling. • Verlies van invloed van de sociale leer van de Kerk. De verschillen tussen het emancipatiedenken van de sociale organisaties en de conservatieve moraal van de katholieke kerk: de band tussen sociale bewegingen en Kerk wordt losser. Later mede door het priestertekort. • De secularisering, de neoliberalisering (de vermarkting) en de binding aan de overheid als redenen van verlies van de eigen opvattingen, waarden en vormgeving van de levensbeschouwelijke organisaties. • De doorbraak van de band tussen geloof en rechtvaardigheid rond het concilie. •

4

5

Een mentale ommekeer in het denken over de samenleving vanaf de jaren '80 van vorige eeuw. • De terugkeer van de religie in het publieke domein. • Een moderne versie van het oude fundamentalisme en integrisme. • Maar tegelijk toch ook een afscheid van een te strenge scheiding tussen Kerk en Staat, tussen religie en publiek domein (de privatiseringsthesis). Religie in een post-seculiere samenleving. Pleidooien voor een nieuwe maatschappelijke betrokkenheid van geloof en Kerk. • Kritiek op de neoliberale globalisering: de anders-globalistische beweging. • Elkaar tot barbaren verklaren. •

DM

maart 2011


pagina 61

Voorbij een polarisering tussen gesloten identiteiten, voorbij het conflictdenken tussen het seculiere Westen en de archaïsche islam. Samen op zoek naar een nieuw identiteitsdenken, een nieuw waarden- en waarheidspluralisme. 6 • • •

• 7

Paus Benedictus XVI en Caritas in Veritate. Pleidooi voor nieuwe uitgangspunten voor de uitbouw van de samenleving. Pleidooi voor de inbreng van de sociale ethiek. Blijven steken in het oude katholieke dualistische denken: de kloof tussen andersdenkenden en gelovigen, de kloof tussen ambtelijk leergezag en Volk Gods, de kloof tussen modern ethisch denken en conservatief natuurwetdenken. Het gedaalde gezag van de kerkelijke sociale leer. Een blijvende toekomst voor een christelijk sociaal denken. Op de wijze van: • het licht van het Evangelie laten vallen • op de tekenen des tijds. • •

Johan Verstraeten. Erik Borgman 'Overlopen naar de barbaren. Het publieke belang van religie en christendom'. o Pleidooi voor publieke theologie. o Religie als verlichting van de Verlichting. o De onvervangbare publieke rol van religie. o Naar een heruitvinding van het subsidiariteitsbeginsel : de religieuze betekenis van democratie. o Het belang van de cultuur en religie van de ander. o Hoe de christelijke traditie ruimte schept voor politiek. o Politiek is een zaak van geloven.

De sociale leer van de kerk verwoord in een universele, sociale taal. Het doel: · nastreven wat goed is voor de gehele samenleving · wat goed is voor iedereen De uitgangspunten: · de menselijke persoon als finaliteit van de samenleving · de fundamentele gelijkwaardigheid van alle mensen · de mens in verbondenheid met medemensen · de universele bestemming van de aarde en de aardse goederen · de universele basisrechten van elke mens en elk volk De waarden: · zorgen voor vrijheid · aandacht hebben voor waarheid · sleutelen aan solidariteit · werk maken van gerechtigheid · kiezen voor geweldloosheid

DM

maart 2011


pagina 62

De werkprincipes: · medezeggingsschap van alle betrokkenen · actieve medeverantwoordelijkheid en inbreng van iedereen, elk op het eigen niveau De stuwende bronnen: · het transcendent perspectief van de joods-christelijke geloofstraditie · de onvoorwaardelijke liefde van Jezus, van het Evangelie

4

Tekst interreligieus overlegorgaan Belgian Council of Religious Leaders

De vertegenwoordigers van de belangrijkste geloofsgemeenschappen ondertekenden op 11 september 2010 een gemeenschappelijke verklaring. De ondertekening van een handvest op basis van een gemeenschappelijke verklaring is het resultaat van twee jaar ontmoetingen in naar verluidt goede wederzijdse verstandhouding vanuit een gemeenschappelijk streven naar meer eenheid en vrede. Het doel van de BCRL is naar eigen zeggen tweeledig: als instrument van dialoog representatieve vertegenwoordigers van de verschillende godsdiensten in ons land met elkaar in gesprek brengen en de gemeenschappelijke religieuze en geestelijke inzet beklemtonen in de strijd voor vrede en humaniteit. In synergie kunnen de godsdiensten een bijdrage leveren aan en antwoorden geven op vragen in verband met het samenleven in diversiteit én verbondenheid in onze samenleving. Veel meer dan onderlinge verschillen te beklemtonen, wil de raad die verzachten. Verklaring Belgian Council of Religious Leaders INLEIDING Gezien onze maatschappelijke verantwoordelijkheid, nemen wij het woord. Strategisch gelegen, in het hart van België, is Brussel als gaststad voor de Europese en andere internationale instellingen een van de grote Europese steden. De internationale instellingen vormen een krachtig symbool voor de ontmoeting van de volkeren, waarvan de aanwezigheid op het Europese continent ver in de tijd teruggaat. Maar er zijn ook degenen die meer recent zijn aangekomen. Hun aanwezigheid herinnert ons aan het feit dat een waarachtige ontmoeting tussen culturen en godsdiensten een voorwaarde is die voorafgaat aan de opbouw van een cultuur van vrede in ons land. België ligt vandaag op de kruising van wegen. De relatief homogene traditionele cultuur wordt geconfronteerd met nieuwe uitdagingen. In dit klimaat van een snel veranderende samenleving wenst de Belgian Council of Religious Leaders het belang van religie in de samenleving te benadrukken. We stellen vast dat in ons land gemeenschappen van verschillende godsdiensten en filosofieën vreedzaam naast elkaar leven. De initiatieven voor interreligieuze dialoog en interconvictionele samenwerking vermenigvuldigen zich. Dit geeft ons als leden van de Belgian Council of Religious Leaders de mogelijkheid om een dialoog aan te gaan, ten einde het bestaande wederzijds begrip te versterken. Waar nog nodig, willen we samen aan een basis voor wederzijds begrip bouwen.

DM

maart 2011


pagina 63

CONTEXT Religieus pluralisme is een realiteit. Tolerantie impliceert respect, aanvaarding en waardering van de rijke verscheidenheid van culturen. Tevens impliceert ze respect voor de verschillende expressievormen en de mogelijkheden om zich als mannen en vrouwen op verschillende manieren in de hedendaagse samenleving te uiten. Bovendien nodigt de notie van het anders-zijn ons uit om verantwoordelijkheid op te nemen voor de vrijheid van de ander. Onze eigen tradities en religieuze overtuigingen verkennend zijn wij, leden van de Belgian Council of Religious Leaders, van mening dat de geestelijke verantwoordelijkheid voor de tolerantie is geworteld in het sacrale karakter van het leven. Tolerantie dient de waardigheid van iedere menselijke persoon te beschermen en de liefde tot de naaste te stimuleren. Ze bevordert de houding om niet aan de ander te doen, wat we niet willen dat hij aan ons doet. Wij erkennen dat religieuze instellingen en godsdienstige personen dit essentiële voorschrift niet altijd voldoende in ere hebben gehouden. Soms hebben ze zelfs intolerantie aangemoedigd. Ten einde bij te dragen aan het bouwen van sociale cohesie en vrede, dienen religieuze instituties en mensen zich ook autokritisch op te stellen. Gevaren van integrisme zijn immers in alle tradities aanwezig. Daarom dienen zowel extreme angst als cultureel relativisme te worden overstegen, door het anders-zijn te aanvaarden. Dit impliceert tijd nemen voor het aanvaarden van verschillen en een gevoeligheid voeden, die toelaat de eigenheid van eenieder een plaats te geven. We pleiten voor het respect van eenieders religieuze overtuiging in de pluraliteit van onze samenleving. EEN CULTUUR VAN VREDE Tolerantie is de actieve erkenning van diversiteit. Ze betekent respect en sympathie voor de andersheid van de andere, diegene van wie wij verschillen door religie, cultuur of op andere wijze. Verdraagzaamheid betekent niet de onvoorwaardelijke goedkeuring van andermans ideeën, noch van de wijze hoe deze te beleven. Tolerantie betekent dat men aan de ander de eerbiediging van zijn mensenrechten verzekert, zonder noodzakelijk zijn standpunt te delen. Wij pleiten voor het recht op verschil, maar geen verschil in de rechten! Het gaat om het recht anders te zijn, met respect tot de waarden van de samenleving. Tolerantie impliceert wederzijds respect, geen compromis met betrekking tot eenieders geloofsovertuigingen. Tolerantie betekent dat in een democratische samenleving iedereen vrij en openlijk kan spreken, zelfs wanneer de standpunten leiden tot controversen. Dit verhindert ons, leden van de Belgian Council of Religious Leaders, niet om ons duidelijk uit te spreken tegen onrechtvaardigheid, onderdrukking, geweld en alles wat het leven bedreigt. Een vreedzame en solidaire samenleving moet ook haar instellingen beschermen tegen onverdraagzaamheid. In deze context zijn wij van mening dat voor wat betreft de uiting van religieuze overtuigingen, de staat neutraal is en dat hij de fundamentele rechten van de menselijke personen, de vrijheid van denken en de meningsvrijheid dient te garanderen en te bevorderen. Een menselijke samenleving moet in haar schoot personen en verenigingen kunnen aanvaarden, die uiteenlopende overtuigingen aanhangen. ENGAGEMENT VOOR DE TOLERANTIE Gebaseerd op dit concept van tolerantie, engageren wij ons als Belgian Council of Religious Leaders om individueel en collectief dit engagement te vertalen in een

DM

maart 2011


pagina 64

houding en daden van tolerantie, die veranderingen kunnen bewerken. In ons onderwijs, onze prediking en in de uitoefening van onze verantwoordelijkheden, zullen wij het accent leggen op wat in onze respectievelijke religies leidt tot aanvaarding en wederzijds respect. Wij zullen ons duidelijk en publiek uitspreken tegen alles wat intolerantie en discriminatie bevordert en zullen ervoor strijden, indien noodzakelijk. We engageren ons alles te doen wat we kunnen om ons te verzetten tegen redevoeringen of daden van haat. Dit ongeacht het de vorm aanneemt van antisemitisme, islamofobie of aanvallen tegen christenen of elke andere godsdienst. Wij erkennen dat we een bijzondere verantwoordelijkheid hebben om op te treden, wanneer men zulke daden religieus rechtvaardigt. In een tolerante samenleving, dient iedereen het recht te hebben zijn geloof te bevorderen en te uiten. Dit impliceert het feit religieuze symbolen in de buitenwereld te tonen, een pak of andere religieuze attributen te dragen, scholen voor de opvoeding van de komende generaties op te richten en cultusplaatsen conform de traditie van elke religie. Wij geloven dat dit alles bijdraagt aan de rijkdom van een samenleving. We erkennen ook dat deze verschillende vormen van aanwezigheid in het publieke domein de plicht met zich meebrengen om de rechten en de gevoeligheden van hen die onze religie niet delen, te respecteren. We blijven onze overtuigingen en tradities onderzoeken, ten einde te vieren wat we samen delen en ons toe te laten elkaar te begrijpen in het geval we niet akkoord gaan. Wij zullen samen handelen wanneer het mogelijk is en een ethiek van onenigheid en dialoog uitwerken. Ervan overtuigd dat de interreligieuze dialoog een krachtig middel is ter bevordering van verdraagzaamheid willen we, actief en met anderen waaronder politici, de diepe visies en inspiratie delen die voortvloeien uit ons gemeenschappelijk werk in een interreligieuze raad die wordt gekenmerkt door wederzijdse erkenning en respect. OPROEP TOT DIALOOG EN OVERLEG De Belgian Council of Religious Leaders bevestigt ten volle zijn gehechtheid aan de essentiële principes van onze burgerlijke verantwoordelijkheid en van ons constitutioneel democratisch recht, zoals beschreven in de Europese Conventie van de Rechten van de Mens en in onze Grondwet. Ze behoren tot ons gemeenschappelijk patrimonium. Wij zijn resoluut geëngageerd in de dialoog en dringen er ook bij de publieke overheden op aan om de weg van het overleg op alle niveaus te bevorderen, veeleer dan de verbodsbepalingen. André Leonard (Rooms-katholieke gemeenschap); M. Panteleimon (Orthodoxe gemeenschap); Robert Innes (Anglicaanse gemeenschap); Guy Liagre en Francis Renneboog (Protestants-Evangelische gemeenschap); Abdulaziz M. Al-Yahya, Semsettin Ugurlu en Ahmed Hany Mahfoud (Islamitische gemeenschap); Albert Guigui (Joodse gemeenschap); Lama Karta, Phra Suddhinanavides en Frank De Waele (Boeddhistische gemeenschap); Herman Janssens (Hindoegemeenschap); Ramesh Mehta (Jaïngemeenschap). Brussel, 11 september 2010.

5

Nascholingen

Augustinus, begenadigd Godzoeker (Anthony DUPONT, faculteit godgeleerdheid K.U.Leuven) – donderdag 17 maart, woensdag 23 maart en dinsdag 29 maart.

DM

maart 2011


pagina 65

Eén van de meest intrigerende figuren uit de geschiedenis van het christendom en van de westerse cultuur is ongetwijfeld Augustinus van Hippo (354-430). Hij maakte carrière binnen de Romeinse academische wereld, zocht rusteloos naar waarheid in diverse filosofische en religieuze stromingen, raakte onder de indruk van de predikingen van Ambrosius van Milaan, liet zich dopen, stichtte een van de eerste kloosters waar men in gemeenschap leeft, werd priester en bisschop in Hippo, een havenstadje in Noord-Afrika. Augustinus leefde in een woelige tijd. Het onverwoestbaar geachte Romeinse rijk raakte onder zijn ogen in verval. In zijn Belijdenissen geeft hij op weergaloze wijze de processen weer die zich in zijn innerlijk voltrekken. We leren hem kennen als een rusteloze godzoeker. Dankzij zijn Belijdenissen, zijn 2445 brieven en ca. 1000 preken, kennen we hem als een mens van vlees en bloed. Centraal in Augustinus’ denken staat het begrip ‘genade’. Het leven heeft een ‘genadekarakter’. Wat ons leven betekenisvol maakt – vriendschap, liefde, geluk – hebben we in de eerste plaats ‘ontvangen’ en wel ‘gratuit’ : om niets, onverdiend. Voor jonge mensen en voor hun godsdienstleraren kunnen Augustinus’ oprechte eerlijkheid, zijn poging om het genadekarakter van het menselijke leven te begrijpen, zijn gedreven zoeken naar waarheid en rechtvaardigheid in een religieus-pluralistisch tijdsgewricht dat vergelijkbaar is met dat van ons, een sterk appelerende kracht hebben. De eerste twee namiddagen van deze nascholing staan dan ook open voor alle geïnteresseerde leraren. We ontdekken de betekenis van deze belangrijke figuur uit de kerkgeschiedenis aan de hand van zijn biografie. Een aantal vooroordelen die bestaan ten aanzien van Augustinus worden geëvalueerd. Uit deze bespreking zal de relevantie blijken van Augustinus voor het godsdienstonderwijs vandaag. De derde namiddag is een didactische verwerkingsnamiddag, bedoeld voor SO. Hij wordt verzorgd door de inleider in samenwerking met de godsdienstleraren Francis DE WITTE (Sint-Franciscusinstituut, Melle) en Isabelle DESMIDT (SintFranciscusinstituut, Evergem). De behandeling van een figuur uit de kerkgeschiedenis wordt op vele plaatsen in het leerplan als ingrediënt vermeld om terreindoelen te realiseren. Het begrip ‘genade’ komt eveneens aan bod in diverse terreinen : “Aangeven hoe christenen identiteitsvorming als een ‘genade’ verhalen” (Kiezen - 4 ASO), “De ander wordt genade” (Omgaan met verschil – 4 TSO), “Het bestaan als gave van Godswege : genade” (Leven als christen - 6 ASO), … Anthony DUPONT (°Gent 1979) middelbare studies aan het SintHendrikscollege in Deinze), promoveerde tot doctor in de theologie op een proefschrift over Augustinus. Hij is als onderzoeker verbonden aan de faculteit theologie van de K.U.Leuven. Hij is de samensteller van een ‘In de Kijker’ op de THOMAS-site (pagina hoger onderwijs) over Augustinus : Kan ik het wel allemaal op mijn eentje doen? Augustinus’ persoonlijke zoektocht in zijn Confessiones: de ontdekking van de genade http://www.kuleuven.be/thomas/hoger_onderwijs/in_de_kijker/1_augustinus.p hp

DM

maart 2011


pagina 66

Bijeenkomst leerkrachten HBO5 25 maart 2011

6

Interessant

Broederlijk Delen Op volgende link vind je alle materiaal, vorming en webtips over de campagne van Broederlijk Delen. http://www.broederlijkdelen.be/leerkrachten/secundair Brochure ‘Mijn school is katholiek’ CNV Onderwijs In Nederland heeft CNV Onderwijs samen met Adveniat Geloofseducatie (voortgekomen uit de Katholieke Bijbelstichting) de brochure ‘Mijn school is katholiek’ ontwikkeld. De dagelijkse schoolpraktijk leert dat de kennis over de katholieke traditie langzamerhand wegebt. In de brochure vind je de belangrijkste elementen van het geloof, de ethiek en de geschiedenis daarvan, en de sacramenten. http://www.bisdomrotterdam.nl/Nieuws/Documents/Mijn_school_%20is_katholiekvoorpublicatie.pdf Brochure Kruisweg van de stilte Er is een map samengesteld uit de verschillende publicaties rond de Kruisweg. De map is te verkrijgen voor 40 euro en bestaat uit: • het Kruiswegboek van de Stilte met meditaties van gekende en minder gekende Vlamingen en Nederlanders bij elke statie • de tentoonstellingsbrochure met gegevens over de schilder Armand Demeulemeester • de CD Tridiuüm Paschale • CD-rom met reproducties van de Kruisweg Christen Forum: Een gesprek met… Op 28 maart gaat Mgr. Luc Van Looy, bisschop van Gent, in gesprek met Stijn Van Den Bossche. Het Evangelie en de Kerk zijn er voor iedereen, waar ook ter wereld. Vooraleer bisschop van Gent te worden werkte Mgr. Van Looy in verschillende landen en culturen en ontwikkelde een visie op de Kerk, die geschraagd wordt door de confrontatie met deze diverse samenlevingen en culturele tradities. Hij belicht een aantal belangrijke kerkelijke en maatschappelijke thema’s vanuit deze ervaring en benadrukt dat de Kerk in het Westen van andere gemeenschappen te leren heeft. Drie boeken, twee steden en één verhaal Anton Wessels schreef het boek Thora, Evangelie en Koran (3 boeken, 2 steden, 1 verhaal). Professor Wessels spreekt over de verbindende boodschap van de drie heilige boeken voor onze multiculturele steden. Lopend Vuur organiseert een lezing door Professor Wessels op donderdag 7 april om 20.00u in de Panoramische zaal, Lange Kruisstraat 6 G (ingang via Mageleinsteegje) in Gent.

DM

maart 2011


pagina 67

De mogelijkheid bestaat ook om deel te nemen aan een leesclub over dit boek. Deze gaat door op 3, 10 en 17 mei 2011. Eén groep komt samen van 14.00u tot 16.00u. Een andere van 20.00u tot 22.00u. Plaats van samenkomst: Jacobsbron, Steendam 11, 9000 Gent. Inschrijven voor de leesclub kan nu reeds bij [email protected] of op 7 april. De groep Lopend Vuur bestaat uit christenen van diverse signatuur uit het Gentse. Overtuigd van de blijvende betekenis en het kritisch potentieel van religies en levensbeschouwingen voor onze samenleving ziet Lopend Vuur ook hete hangijzers: de "waarheids"-opvattingen van religies en levensovertuigingen tegenover filosofie en wetenschap, hun onderlinge verhoudingen, hun organisatie en leiding, hun houding ten aanzien van de mensenrechten, … Toch willen zij ter sprake brengen wat mensen van vandaag aarding, verbondenheid en perspectief kan bieden. Lopend Vuur wil daarover de open discussie met een ruim en geïnteresseerd publiek bevorderen. Op die manier hopen zij duidelijk te maken welke bijdrage religies en levensbeschouwingen kunnen leveren aan een evoluerend mensen wereldbeeld en aan een wereldomvattende solidariteit en ecologie. De initiatiefnemers willen de openheid van het gesprek waarborgen door een wetenschappelijke onderbouw, een pluralistische benadering en een onafhankelijk en ongecensureerd denken en spreken. De stuurgroep van Lopend Vuur:Dirk De Backer, Bernard de Cock, Marie-Ann De Cocker, Jürgen François, Dani R. Leroy, Marc Loos, Ria Van Overbeke, Annie Vandamme, Joke Vermeren, Roger Weverbergh. Opleiding godsdienstleerkracht HDGI Aan het HDGI kan je een opleiding volgen om godsdienstleerkracht te worden in het basisonderwijs en in het secundair onderwijs. Op zaterdag 14 mei vindt een opendeurdag plaats. Verdere informatie volgt later.

DM

maart 2011


pagina 68

HUMANE WETENSCHAPPEN Eef Rombaut voor leraren humane wetenschappen

1

Netwerkvergaderingen

Tijdens het 2de semester zijn jullie allemaal uitgenodigd op de volgende netwerkvergadering: ‘Evaluatie en Humane Wetenschappen’ (woensdag 11/05/2010 van 14-17u). Deze netwerkvergadering is bedoeld voor alle leerkrachten GW en CW. Deze vergadering gaat door in Marialand 31, 9000 Gent Graag je aanwezigheid bevestigen via dit e-mailadres [email protected]

2

Sharepoint humane wetenschappen

Het netwerk begeleiders Humane Wetenschappen heeft een sharepoint opgericht. Dit sharepoint zal de oude website vervangen. Wie een account wenst om toegang te krijgen tot dit sharepoint mag een mail sturen naar [email protected]. Wij brengen je account dan zo snel mogelijk in orde. http://humanewetenschappen.vvkso.net

3

Lesmateriaal over Europa

Een breed aanbod aan lesmateriaal over Europa. Het materiaal is samengesteld door verschillende EU‐ instellingen en andere overheidsorganen en ngo's. Het is bedoeld om jongeren meer te laten ontdekken over de Europese Unie en haar beleid. http://ec.europa.eu/belgium/youth/index_nl.htm

4

Lesmateriaal over wereldburgerschap

Een breed aanbod aan lesmateriaal en projecten in verband met wereldburgerschap via http://www.kleurbekennen.be

5

Lesmateriaal over politiek

Leerlingen kunnen dankzij het leerpakket, gerealiseerd door uitgeverij Lannoo, op een laagdrempelige manier kennismaken met het politieke leven in Kamer en Senaat en erdoor geprikkeld raken. Leerlingen spelen trouwens ook de hoofdrol in het leerpakket. Ze namen deel aan de workshop Reporters van de Democratie van de Koning Boudewijnstichting. Gewapend met micro en camera ondervroegen ze meer dan dertig parlementsleden. Waarom gaan mensen in de politiek? Hoe word je parlementslid? Wat gebeurt er in het Parlement? Op die en vele andere vragen kregen zij een antwoord.

DM

maart 2011

Humane wetenschappen www.vicog.be

pagina 69

Op de dvd en de bijbehorende website staan ook quizzen, opdrachten, lesbrieven en nuttige links. De dvd kun je gratis bestellen via de website www.jongereportersinhetparlement.be

DM

maart 2011

Humane wetenschappen www.vicog.be

pagina 70

INFORMATICA Greet Vanderbiesen voor leraren informatica 2de graad BSO (niet kantoor en verkoop)

Nieuw leerplan informatica 2de graad BSO (niet kantoor en verkoop) In opvolging van het raamplan “Basisvaardigheden ICT voor de beroepsvoorbereidende leerjaren”, is er een nieuw leerplan Informatica voor de 2de graad BSO (niet kantoor en verkoop) ontwikkeld. Dit leerplan bouwt verder op de vaardigheden verworven in de 1ste graad. Op woensdag 8 juni gaat in de namiddag een infosessie door waarin de krachtlijnen van dit nieuwe leerplan worden geschetst. Deze infosessie start om 14u en gaat door in het Diocesaan Onderwijsbureau, Marialand 31 te Gent. Inschrijven kan via de website www.nascholing.be op deze pagina.

voor leraren informatica uit de richting Informaticabeheer

IB-dag Het begint al een traditie te worden dat we elk jaar een IB-dag houden. Dit schooljaar gaat deze dag door op di 31 mei. We gaan op bezoek naar Alcatel. Met dank aan Geert Vandersickel die voor de contacten zorgde. De concrete informatie i.v.m. deze nascholingsdag vind je in de volgende Diocesane Mededelingen. Wil alvast deze datum vrijhouden.

DM

maart 2011

Informatica www.vicog.be

pagina 71

KLASSIEKE TALEN Geert Kentane voor leraren 3de graad

Literair vertalen in de praktijk Dichter, vertaler en oud-leraar klassieke talen Patrick Lateur (o.a. Homeros’ Ilias. Wrok in Troje) wil graag aan leerlingen uit de 3de graad een werkwinkel geven over zijn vertaalwerk. Hij liet ons het volgende weten: ‘Het schema van mijn lezing, waarin ik met teksten werk, is tweeledig. In een eerste lesuur behandel ik een paar vertaalproblemen aan de hand van een reeks fragmenten uit mijn gepubliceerde vertalingen en rond ik af met een woord over de vertaalstrategie die ik bij de Ilias toepaste (en ook bij de Odyssee aan het toepassen ben) en die ook geldt voor Van Wilderodes vertaling van Vergilius. In een tweede lesuur ga ik dieper in op wat ik beschouw als het poëtisch hoogtepunt van de Ilias, het schild van Achilles, waarbij ik de vergelijking maak met o.m. het schild van Aeneas in Vergilius’ Aeneis. Interactie met de leerlingen is op elk moment mogelijk en wordt ook op het einde van elk lesuur ingebouwd.’ Planning: oktober-november 2011; januari- februari- maart 2012 (bij voorkeur tijdens het derde en vierde uur van de voormiddag of het eerste en tweede uur van de namiddag) Honorarium: 100 euro + verplaatsing (veelal openbaar vervoer). De Stichting Lezen zorgt voor een subsidie die een groot deel van de onkosten kan dekken: http://auteurslezingen.stichtinglezen.be/html/StichtingLezen_reglement.pdf NB. Een auteurslezing die plaatsvindt tussen 1 september en 31 december, dient te worden aangevraagd tussen 1 en 31 mei van datzelfde jaar, in concreto mei 2011 en een auteurslezing die plaatsvindt tussen 1 januari en 31 maart, dient te worden aangevraagd tussen 1 en 31 oktober van het voorafgaande jaar, in concreto oktober 2011. Voor nadere informatie en afspraken kunnen collega’s mailen: [email protected]

voor leraren 3de graad en andere geïnteresseerden

“Monument”, de nieuwe Paul Claes Paul CLAES selecteerde en vertaalde twintig carmina van HORATIUS. Deze oden werden in 23 v.C. gepubliceerd en vormen sindsdien een hoogtepunt in de Latijnse literatuur. Ze werden al talloze malen vertaald, ook in het Nederlands, maar nu pas geeft Paul Claes zijn precieuze vertalingen vrij. De selectie bevat enkele klassiekers zoals de fameuze ode I,11 (‘Carpe diem’) en de oden rond Pyrrha, Chloë, Maecenas

DM

maart 2011

Klassieke talen www.vicog.be

pagina 72

e.a., stuk voor stuk pareltjes, ook al omdat de geoefende pen van Paul Claes ze in de fijnste nuances weet te vangen. De Latijnse versie en Claes’ vertaling staan naast elkaar afgedrukt. Het wordt een fraai verzorgde uitgave van 60 pag. (cf. ook de technische gegevens infra). Mochten u of uw schoolbibliothecaris (wie weet zelfs uw lln. ?) belangstelling hebben voor deze uitgave op de beperkte en genummerde oplage van 300 ex. - de eerste honderd worden door de auteur gesigneerd - gelieve dan onderstaande strook ingevuld terug te zenden naar [email protected] of naar Brabants’ Boekdruk, E. Maeyensstraat 18, 9040 Gent. Bij voorintekening wordt uw naam in dit liber amicorum opgenomen. Bij verschijnen wordt u gecontacteerd en wordt “MONUMENT” u vóór de zomervakantie toegestuurd. Deze publicatie kost (verzending: envelop en port incl.) € 20,Technische gegevens: handzaam in gebruik, kaft met flappen + 60 pag., formaat (gesloten): 14,8 x 21,0 cm, garengenaaid.

Ondergetekende

………………………………………………………………………………,

leraar

aan

het

(naam van de school) …………………………………………………………………………………………….. , bestelt

…….. ex. van “Monument” – Horatius, vert. P. Claes, d.m.v. deze

voorintekening en overschrijving van een voorschot van

x € 5,- (rek.-nr. 000-

0170398-66 van Brabants’ Boekdruk, 9040 Gent, m.v.v. Monument-P.C.) vóór 24 april e.k. Mijn @dres: mijn tel.-nr.:

DM

maart 2011

Klassieke talen www.vicog.be

pagina 73

LICHAMELIJKE OPVOEDING Dirk De Bock voor directies en leraren

1

VOET op loportaal + Servicedocument VOET

Het dossier VOET op www.sip.be/loportaal biedt een hulp aan leraren en vakgroepen LO bij de implementatie van de VOET@2010. Samen met de leerplancommissie 2de graad werd door de pedagogische begeleiding een document ‘LO en VOET’ ontwikkeld. Het biedt inzicht in linken tussen leerlijnen van leerplandoelen en VOET. Het dossier werd aangevuld en is zeker de moeite waard om eens te raadplegen. Sinds het einde van vorig schooljaar staat het servicedocument VOET van VVKSO online. Het bestaat uit een algemeen gedeelte (deel 1) en teksten vanuit vakken en leerplannen (deel 2). Vele scholen doen bij het realiseren van de vakoverschrijdende eindtermen een beroep op het ondersteuningsaanbod van ngo’s en organisaties. Daarom werd deel 1 van ons servicedocument aangevuld met een lijst van ongeveer 140 organisaties met een educatief aanbod met betrekking tot de nieuwe VOET. Zij kunnen scholen inhoudelijk ondersteunen bij de implementatie. De lijst is een aanzet, zeker niet bindend en ze kan verder worden uitgewerkt.

2 •

Nascholingsaanbod LO Op zaterdag 26 maart 2011 en zondag 27 maart 2011 organiseert DPB-OND Mechelen-Brussel een 2-daagse nascholing ‘Duurzaam werken aan het vakconcept LO’ in Puurs. Lesgever is Hans Mennes, docent KHK. Het traject is op maat van leerkrachten LO van het secundair onderwijs, zorgt gegarandeerd voor diepe indrukken en is een aanrader voor wie zelfreflectie en professionele ontwikkeling belangrijk vindt. Eenzelfde traject liep reeds in de bisdommen Antwerpen en Hasselt en de deelnemers waren enorm enthousiast! Praktijkvoorbeelden uit contacten/of verdedigingsvormen, ultimate frisbee, gymnastiek en een variant op beachhandbal (UB) worden gekoppeld aan theoretische kaders die aan de basis liggen van ons vakconcept. Inschrijven voor deze activiteit kan met de schoolcode via de website www.nascholing.be.

•

BVLO organiseert i.s.m. de Voetbalfederatie Vlaanderen op woensdag 30 maart 2011 een nascholingsvoormiddag rond de thema's dans en voetbal. Deze sportieve voormiddag zorgt ervoor dat je nieuwe dingen kan uitproberen en je kennis kan aanscherpen. Na afloop ga je naar huis met kant-en-klare dansjes en een hoop nieuwe voetbalideeën om aan de slag te gaan. Meer info via www.bvlo.be

DM

maart 2011

Lichamelijke opvoeding www.vicog.be

pagina 74

•

De ‘Dag van Lichamelijke opvoeding’ in KATHO RENO Torhout vindt plaats op dinsdag 5 april 2011. Meer info volgt op www.eekhoutcentrum.be .

•

De nascholing van FaBeR KULeuven op het einde van het schooljaar is gepland op 16, 17, 20 en 21 juni 2011. Het thema is ‘LO: een leerweg op maat’. Meer info volgt later op http://faber.kuleuven.be/slo-lo/nascholing/

•

De jaarlijkse SVS-apotheose gaat door in Topsporthal Vlaanderen te Gent op donderdag 16 juni 2011. Meer info volgt later op www.schoolsport.be .

3

Varia

•

Op zondag 20 maart wordt de 2de editie van ‘Hemaco Dwars door Dendermonde’ georganiseerd. Deze stadsloop omvat naast een 10 km ook een Start to Run 5 km en 2,5 km en een Chiquita Kids Run 1 km (speciaal voor kinderen uit het basisonderwijs). Voor meer informatie en de wijze van inschrijven kun je terecht op de website www.schoolsport.be

•

Op 7 april 2011 organiseert de Arteveldehogeschool de vijfde editie van de Artevelderun (2,5 km, 5 of 10 km) in het Gentse Citadelpark terwijl de gezondheidsmarkt plaats vindt in het Kuipke. De opbrengst van dit loopevenement gaat naar mensen met diabetes die leven in kansarmoede. Misschien een idee om met leerlingen uit het laatste jaar aan deel te nemen? Meer info op www.artevelderun.be .

•

Het vakoverschrijdend SVS-project 'Een Zee van Sporten' vindt op donderdag 19 mei 2011 opnieuw plaats in Oostende. Een leerrijke themadag - sportdag in een prachtige strandomgeving en dit voor een uitzonderlijke prijs van 7 euro. Watersporten, strandsporten, culturele en maritieme activiteiten behoren tot de mogelijkheden. Met het secundair onderwijs gaat men ook voor de eerste keer op het water! Dit jaar heb je ook de mogelijkheid om een volledige dag exclusief aan sport te doen. Je kan dus zelf bepalen hoe je totaalsportdag eruit ziet. Inschrijven via www.schoolsport.be. Het aantal plaatsen is beperkt!

•

Nieuwe basketbalbelijningen:driepuntlijn schuift halve meter op! Als je met je school in een fase zit van nieuwbouw of herstelling van belijningen, dan is de volgende informatie van belang. In navolging van de FIBA werd de bucket (vrijworpgebied) en de 3-puntslijn aangepast om de basketbalsport aantrekkelijker te maken. In de competitie van 1ste Nationale werden deze regels al vanaf 1 oktober 2010 toegepast. In de andere reeksen wordt de nieuwe regeling van kracht ten laatste tijdens de competitie van 2012-2013. Lees meer op http://bvlo.be/nl/x/574.

•

De inschrijvingen voor de Velocitie fietsactie zijn geopend. Motiveer de verschillende klassen van jouw school om een originele fietsactie te organiseren en maak kans op selectie voor de blitse Velocitie test in Kinepolis Antwerpen. De klas die deze Velocitie test wint, krijgt gratis een concert van TMF Stressfactor aangeboden voor heel de school. Meer weten? www.velocitie.be.

DM

maart 2011


pagina 75

•

Dit kun je lezen in een artikel uit ‘nieuws van St.A.M.’ van Ludo De Caluwé. ‘Leerplannen en differentiëren: een wereld van verschil! Een kritische lezing van de nieuwe leerplannen, deel 1’: Besluit: Het leerplan lichamelijke opvoeding getuigt van een sterk onderbouwde visie met een bijzondere en waardevolle kijk op differentiëren. Conform de visietekst van het Verbond slaagt het erin om van de zeer verscheiden beginsituatie een rijke uitdaging te maken en ook om van het genderverschil geen punt te maken. Leer- en onderwijsstijlen lopen aandoenlijk door elkaar en creëren op die manier een symbiose van samen leren en samen zijn als schakel in het zelfstandig leren. Daarin kan elke leerling conform zijn eigen aanleg en talenten zich ontwikkelen en zijn eigen leerproces mee bepalen. Dit sterk staaltje van verantwoord pedagogisch optreden vanuit een bijzondere visie mag en kan best inspirerend werken voor andere vakgroepen die soms ver onder de korenmaat van het differentiëren blijven. Voor een volgende aanpassing raden wij de leerplanmakers L.O. aan om als kers op hun taart de differentiatie naar belangstelling en aanbod ook een plaats te geven. Zo kunnen zij wellicht ook de weinige leerlingen tegemoet komen voor wie L.O. eerder een last dan een lust is. Maar laat dit een suggestie zijn die in dit rijke leerplan zelfs niet het niveau van een schoonheidsfoutje haalt. Dit is een pluim voor leerplanvoorzitter LO Leen Mertens en haar team van leerplanontwerpers!

DM

maart 2011


pagina 76

MAATSCHAPPELIJKE VORMING Eddy De Munter voor directies BSO en alle leraren PAV, MAVO en ASPV

Open-zitdag Ik nodig alle leraren PAV en MAVO uit naar de “open-zitdag” van maandag 4 april 2011, vanaf 16.00 uur. Dit initiatief is bedoeld om leraren individueel te helpen bij de praktische uitwerking van hun lessen, het opstellen van toetsen, het inbouwen van leerlijnen, de keuze van gepaste thema’s... Je kunt bij mij ook een relevant aanbod van handboeken inkijken of er kennis maken met concreet materiaal. Zowel ervaren als nieuwe leraren zijn welkom. Ik denk ook aan interimarissen die dikwijls onvoorbereid deze vakken moeten overnemen en hiervoor helemaal geen opleiding kregen. Ook vakgroepcoördinatoren, die hun vakgroepwerking op nieuwe rails willen zetten of die wakker liggen van een komende doorlichting, zijn welkom. De deelname kost jou of je school niets, tenzij de verplaatsing. Mocht de datum een probleem zijn dan kunnen we samen nog altijd op zoek gaan naar een ander moment. Om praktische redenen is het noodzakelijk dat je minstens 4 dagen vooraf je komst aankondigt via e-mail naar [email protected] of op het nummer 09 2231125. Dan bepalen we samen een richtuur, ergens tussen 16 uur en 19.00 uur. Breng het nodige materiaal (bv. een zelfgemaakte themabundel, toetsen, jaarplan…) mee of stuur het eventueel al wat vroeger op naar: Eddy De Munter, Open Zitdag, Marialand 31, 9000 Gent. Je kunt het desgewenst ook mailen. Van harte welkom!

DM

maart 2011

Maatschappelijke vorming www.vicog.be

pagina 77

MODE Ingrid Casier voor directie en leraren mode

1

Workshops technische fiches

Leraren kunnen nog altijd inschrijven. Hierbij wil ik nog eens benadrukken dat de workshop in Deinze doorgaat op 16/06/2011. Het aantal deelnemers kan uiteraard nog wijzigen. Deinze Antwerpen Antwerpen Deinze Antwerpen Deinze

2

17/12/10 11/01/11 03/05/11 16/06/11 23/08/11 25/08/11

15 deelnemers 13 deelnemers 4 deelnemers 5 deelnemers 4 deelnemers 3 deelnemers

Speeddating onderwijs en bedrijven

IVOC organiseert een ontmoetingsdag in Oost-Vlaanderen, op vrijdag 18 maart 2011 van 10.30u tot 13.00u in het Holiday Inn te Gent, Maaltekouter 3. Lees meer hierover op http://www.modeonderwijs.be >leerkracht > speeddating, iets voor jou? Wil je meewerken aan deze boeiende en verrijkende namiddag? Schrijf dan nu in via [email protected] Voor meer praktische uitleg mail of bel je naar Eef Thomas, T 02 481 53 50.

3

Shop Pro

Voor het installeren van het programma Shop Pro versie 6 kan de ICT-coördinator meer informatie vinden op http://mode.vvkso.be . Het programma werkt zowel onder Windows XP als Windows Vista en Windows 7.

4

Strijkopleiding

Er zal een nieuwe strijkopleiding plaatsvinden in het voorjaar. Normaal zou deze plaatsvinden op 11 februari maar wegens werkzaamheden in het bedrijf werd deze geannuleerd. De volgende datum is nog niet bekend. De nieuwe datum zal bekendgemaakt worden op de website van het modeonderwijs http://mode.vvkso.be

DM

maart 2011

Mode www.vicog.be

pagina 78

5

VDAB opleiding voor leraren

Leraren kunnen bij de VDAB delen van een opleiding volgen. Hiervoor ga je naar ‘werknemer op eigen verzoek’. Dat is een betalende opleiding aan dagtarief van 25 euro met een maximum van 10 opleidingsdagen per programma. Er zijn geen toelatingsvoorwaarden. Heb je interesse, vergeet dan niet je conto bij IVOC aan te vragen. Meer informatie over de VDAB-opleidingen kun je vinden op http://vdab.be/opleidingen Ook de webleercursussen en de papieren versies van de cursussen zijn ter beschikking voor scholen. http://vdab.be/webleren http://www.blendedleren.be/cursusmateriaal

6

Patronenwinkeltje

De patronen in nestvormen of per maat zijn zowel voor scholen, leraren en leerlingen te bestellen via www.hetpatronenwinkeltje.be De contactpersoon is Dhr. Mark Vanderbeken [email protected] Je kunt ook via www.hetpatronenwinkeltje.be modemateriaal verkrijgen zoals patroonpapier(met afstandsmarkering), tekenmateriaal, paspoppen… Vergeet ook hier niet om gebruik te maken van je CONTO.

7

Interessant beeldmateriaal

Op www.schooltelevisie.nl vind je de onderstaande filmpjes. Besef dat de tekst uit de filmpjes op z’n Nederlands geschreven zijn. -

Van een lap stof tot een spijkerbroek.

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20060411_jeans01 tekst bij het filmpje: Spijkerbroeken worden gemaakt van een stevig soort katoen. Denim heet dat, oftewel spijkerstof. Op deze enorme rol zit 450 meter denim en daar maken ze 350 spijkerbroeken van. Op tafel worden verschillende lagen stof op elkaar gelegd. Met dit mes kun je een stapel van wel 100 lagen stof in één keer uitsnijden. Dat is handig want dat gaat lekker snel. De stof wordt uitgesneden volgens een bepaald patroon. Elk onderdeel van de broek heeft zijn eigen vorm. Met een hoge-drukmachine worden de stukken stof nóg preciezer uitgesneden. Kijk, dit worden de zakken. En dan begint het naaien. De naald jaagt een katoenen draad door de stof met een snelheid van 4000 steken per minuut! Ook de versieringen worden erop genaaid. Deze robot vouwt, perst en naait de zakken in één beweging. 75 zakken per uur. Nu wordt de zak op de broekspijp genaaid. Volgende stap: het knoopsgat. Deze machine naait de randen van het knoopsgat en een stalen mesje maakt het gat erin. Nu de knoop er nog aan. En de lussen waar je riem doorheen gaat. Ook de lussen worden vastgezet met een draad van 100% katoen. Dan worden de broekspijpen in elkaar gezet. Te beginnen bij het kruis. De naaister legt de stukken tegen elkaar... En de machine zet ze vast. Daarna wordt de buitenkant van de broekspijpen gedaan. Dan de rits. Deze machine zet alleen maar ritsen in elkaar. Daarna wordt de rits in de broek genaaid. De broekband komt als laatste. In een paar seconden is het gebeurd. Tijdens het naaien zit de broek binnenstebuiten, want zo komen de naden netjes aan de binnenkant. Maar als de broek klaar is, moet hij natuurlijk weer omgekeerd worden. En dat DM maart 2011 Mode pagina 79 www.vicog.be

gebeurt heel snel met deze sterke zuigmachine. Nu moet de broek nog geperst worden. In 20 seconden zit er geen kreukel meer in. Op deze manier produceert de fabriek iedere dag wel 1500 spijkerbroeken. Van een lap stof tot een spijkerbroek: het duurt ongeveer 12 minuten en 50 seconden.

Een ongebruikelijke manier van ontwerpen.

-

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040524_mode01 tekst bij het filmpje: De modeontwerper Aiko Dinkla heeft een ongebruikelijke manier van kleding ontwerpen: hij werkt met latex die hij aanbrengt op tweedehandskleding. Nou, mijn collectie bestaat onder andere uit tweedehandskleding die ik dus heb van allerlei, ja, vlooienmarkten, tweedehandswinkeltjes. Je moet het allemaal maar bij elkaar zoeken en tijdens het ontwerpen ben ik heel impulsief, dus dat betekent, dat ik niet van te voren met een schetsboek ga zitten en bedenk van: zo en zo gaat het worden. Al doende ontstaat er gewoon op die pop iets, want dan zie ik zelf ook het beste wat er gebeurt met de vorm, wat er veranderd moet worden, of ik er nog iets aan kapot moet trekken. Het is gewoon een hele andere manier van werken dan gebruikelijk is binnen, ja, het ontwerpen met patronen bijvoorbeeld. Zo ontstaat al werkende aan het kledingstuk het uiteindelijke resultaat. Zijn kledingstukken zijn daardoor uniek en draagbaar. Ik kom dus uit Colombia en liet me altijd heel sterk inspireren door de texturen of eigenlijk de structuren die daar te zien zijn in het oerwoud: het hele organische, het verweerde, dat je eigenlijk iedere keer op zoek bent naar iets heel imperfects, maar dat op een bepaalde manier toch ook weer heel esthetisch neerzetten. En het enige probleem is dus van mijn manier van werken, maar wat ook wel weer heel uniek is, dat je iets creëert omtrent die tweedehandskleding, omdat je nooit meer een soortgelijk kledingstuk kan vinden. Het gebeurt echt heel af en toe, maar het is meestal onmogelijk. En daardoor beland je dan eigenlijk automatisch ook door de werkwijze die ik heb die heel ambachtelijk is, dus het materiaalgebruik en dat tweedehandskledingstuk wat niet meer te krijgen is, kom je al heel snel in een Haute Couture-achtige manier van werken, waardoor je je dus ook weer meer op die mensen richt die natuurlijk én daarvoor kunnen betalen, het heel exclusief is en daardoor balanceert mijn collectie heel erg op het randje van Haute Couture, Pret-à-Porter, omdat het wel weer heel draagbaar is. Dus het is niet zo, dat het alleen maar geschikt is bijvoorbeeld voor show, het zit daar ook weer heel erg tussenin.

-

Verhoudingen, wiskunde en kledingontwerp

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071205_darylvanwouw01 tekst bij het filmpje: Ja, dat kan ik wel doen, maar ja, dan moet ik eerst effe beginnen om mijn jasje uit te trekken. Ik begin even met je.., met je taille. Zo. Okay. Maar dus nu heb je…, wat is mijn maat nu? Die is 84 en een half en ik houd altijd mijn duim d’ronder, dan heb je nog een klein beetje uit te ademen. Ja. Dan gaan we naar de heup. Maar stel je je voor, dat je dus straks 10 maten moet opmeten, hoe kan het dan, dat je gewoon precies weet hoe mijn lichaam in elkaar zit? Ja, dan moet je bepaalde ijkpunten pakken van het lichaam en vanuit daar kun je dus vloeiende lijnen door trekken, maar dan heb je de belangrijkste punten. We gaan tekenen. Uiteindelijk knip je dit uit en dat leg je dan op de stof. En dan knip je die stof uit? Okay. Maar omdat het helemaal op maat wordt gemaakt, maak je hier dan eerst een proefjasje van en dan kan het nog zijn, dat er hier en daar nog dingen zijn die niet goed zijn en die haal je dan weer weg. En dan kom je uiteindelijk bij het perfecte jasje voor jouw persoon. De verhoudingen binnen het menselijk lichaam: zijn die bij iedereen dezelfde? Ja, verhoudingen is echt het allerbelangrijkste voor ontwerpen. En de basis van de verhoudingen, dat ligt ‘m in de afstand van de navel tot de

DM

maart 2011

Mode www.vicog.be

pagina 80

grond ten opzichte van de lengte, de totale lengte.1,6 is de afronding op 1 decimaal van oneindig veel getallen tussen 1,55 en 1,65. Eén van die getallen heet het Gouden Getal φ. Om precies te zijn: de helft van wortel 5 plus 1. Dit getal komt op veel plaatsen terug. Bijvoorbeeld bij de verhouding tussen de lengte van je vingerkootjes of de verhouding tussen hoogte en breedte van je hoofd. Het gouden getal speelt in de architectuur, natuur en kunst een opvallende rol. Je ziet het bijvoorbeeld in de tekeningen van Da Vinci en schilderijen van Seurat. De verhoudingen komen dicht in de buurt van het Gouden Getal. Maar het is onwaarschijnlijk dat zij wiskundige berekeningen hebben gebruikt bij vlakverdelingen. Een voorbeeld van onbewuste wiskunde die staat voor ware schoonheid. Er komt aardig wat wiskunde bij kijken, bij het kleding ontwerpen. En dat is maar een voorbeeld van hoe vaak en hoeveel wij getallen en cijfers gebruiken om de dingen om ons heen te ordenen en te structureren.

-

Van katoen tot kleding

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20051101_katoen01

tekst bij het filmpje: Peru ligt aan de westkust van Zuid-Amerika. De hoofdstad is Lima. In Peru wordt veel katoen verbouwd. Dit zijn Inez en Julio Cartagena en hun kinderen. Ze hebben een katoenboerderij in Peru. Het is vroeg opstaan bij de familie Cartagena. Eerst ontbijten en dan direct aan het werk.Het is oogsttijd. Samen met zijn plukkers haalt Julio de katoen van de velden. Nadat de katoen verzameld is, halen de plukkers eerst de blaadjes eruit die per ongeluk zijn meegekomen. Dan wordt de katoen bij elkaar gebonden. En gewogen. Sjouwen met 60 of 80 kilo op je nek, doe dat maar eens na! Eenmaal bij de fabriek wordt de katoen uitgeladen en nog een keer nagekeken. Een machine haalt de zaden uit de katoen. Die zaden worden later weer gebruikt voor het kweken van nieuwe katoenplanten. De katoen wordt in grote balen geperst. En dan naar de kledingfabrieken gebracht.De mensen van de kledingfabriek gebruiken de katoen om er kleding van te maken. Waarschijnlijk heb je zelf ook wel iets aan van katoen.

-

Hoe wordt wol gemaakt?

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20060411_wol01

tekst bij het filmpje: Wol is heel geschikt voor truien en jassen. Stoffen die van wol worden gemaakt zijn sterk, ze kreuken niet én houden de goede vorm. Ook neemt wol vocht op en het beschermt tegen warmte en kou. Hier zie je hoe schapenscheerders de vacht er in één stuk afscheren. De wol die niet goed is, gooien ze meteen weg. De rest sorteren ze op kwaliteit van de vezels. Ze kijken naar de lengte, kleur, de golven en de dikte. Eerst wordt de wol schoongemaakt. De wol komt geperst in de fabriek. De fabrieksmedewerkers maken de wol los en stoppen die in een machine. Deze machine kamt de vezels uit, met metalen tanden. Dan gaan de vezels naar de mengruimte. Hier worden met behulp van lucht verschillende soorten wol gemengd. Zo krijgt de wol de juiste structuur. Er worden ook ander materialen, zoals polyester, door de wol gedaan. Dat gebeurt tijdens het weven van het wolmengsel. Goed mengen van de wol duurt ongeveer een uur. Ze gaan naar de volgende machine. Onderweg worden de vezels bespoten met een soort olie. Dat maakt het makkelijker om ze te bewerken. De volgende machine bestaat uit kammen met stalen punten. Die ontwarren de vezels en leggen ze mooi naast elkaar. Nu wordt meteen het laatste vuil verwijderd. Er blijft een gladde, platte mat over. Deze mat wordt verdeeld in dunne, platte stroken. Deze stroken gaan door twee rollen die er nóg dunnere repen van maken. Deze repen worden lonten genoemd.

DM

maart 2011

Mode www.vicog.be

pagina 81

De lonten worden op een spoel gewonden. Ze lijken op garen, maar als je eraan trekt, vallen ze uit elkaar. Daarom moeten ze worden gesponnen. Elke lont gaat in een spinmachine, die de lonten uitrekt en er garen van maakt. Het garen wordt om een spoel gedraaid. Nu het garen klaar is, kan het tot een stof worden geweven. Dat gebeurt met een weefgetouw. Dat weven gaat heel snel. Hier zie je in slowmotion hoe de machine de draadjes stuk voor stuk door andere draden heen weeft. Een computer zorgt ervoor dat de juiste stof wordt gemaakt. Na het weven worden achtergebleven strorestjes weggebrand. Dan wordt de stof geverfd en gedroogd. Alle wollen stoffen krijgen nog een laatste bewerking. Je kan er van alles mee doen. Deze stof wordt bijvoorbeeld een beetje los geplukt, zodat het er uitziet als pluche. Andere stoffen worden juist geschoren. Zo worden ze helemaal glad...Bovenkant formulier •

Toon alle clips

•

Zoektips

Bekijk ook eens Mode Soupisok in verrassend anders!

Indiase mode Van sari tot hippe jeans

Decor- en lichtontwerp De magie van het theater

Hier vind je achtergondinformatie van Eigenwijzer.

Eigenwijzer is de site van schoolTV voor je werkstuk, spreekbeurt en andere opdrachten.

Mode in de twintigste eeuw Van hype naar trend

Mode verandert met het seizoen. Als je trendy wilt blijven, moet je het goed in de gaten houden. Invloeden op de mode kunnen overal vandaan komen, bijvoorbeeld uit de kunstwereld of de popcultuur. Je kunt laten zien bij welke subgroep je hoort met kleding en kapsels. Of heb je een hekel aan mode? Bepaal je zelf welke stijl je hebt? Hoe dan ook, aan

DM

maart 2011

Mode www.vicog.be

pagina 82

het begin van de twintigste eeuw had je als jongere modegewijs niet zoveel te willen. Dat gebeurt pas vanaf de jaren '60!

Egyptische kleding Hygiëne en ijdelheid De Egyptenaren waren erg modebewust: ze besteedden veel aandacht aan hun uiterlijk. Ze droegen elegante kleding, gebruikten make-up en zelfs pruiken. Kleding in de Renaissance Hoepelrokken en ballonbroekjes In de renaissance was het belangrijk om met kleding je figuur te accentueren. Vrouwen droegen corsetten om hun taille te versmallen en en hun heupen en buste te benadrukken. Mannen droegen jasjes die hun schouders bijna vierkant maakten. Romaanse kleding Uit de vroege middeleeuwen De ontwikkeling van de kleding in de middeleeuwen kun je vergelijken met die van de bouwkunst: van grof en eenvoudig naar verfijning en versiering. Tussen het jaar 1000 en 1250 komt er voor het eerst specifieke kleding voor mannen en vrouwen. Griekse kleding Het domein van de vrouw In de Griekse samenleving speelde het leven van de vrouw zich voornamelijk in huis af. Ze bemoeide zich weinig of niet met het openbare leven. In en om het huis en in de vrouwenvertrekken was de vrouw de baas. Dus ook over de kleding.

www.eigenwijzer.nl Hier kun je fotomateriaal vinden in verband met Kostuumgeschiedenis.

DM

maart 2011

Mode www.vicog.be

pagina 83

NEDERLANDS Riet De Vos en Peter Van Damme voor leraren Nederlands

Via beeld jongeren enthousiast maken voor literatuur Onze samenleving raakt meer en meer beeld-georiënteerd, dat geldt zeker voor jongeren. Aan de hand van de website www.leesmij.nu leren jongeren over kernbegrippen zoals thema, stijl en plot, die zij kunnen gebruiken om hun eigen leeservaring om te zetten in beeld. Op de site staan korte persoonlijke filmpjes over boeken van verschillende filmmakers. Zij laten zien wat hen raakte en hopen daarmee leerlingen aan te spreken en te enthousiasmeren.

Werken aan leesbevordering in de B-stroom Met bijzondere dank aan Gerlinde Mehuys, leraar aan het Scheppersintituut in Wetteren, die ons het onderstaande materiaal bezorgde. Zie ook www.dagvandepoezie.be

DM

maart 2011

Nederlands www.vicog.be

pagina 84

DE JUF WIL BLOED Dirk Vranken

DM

maart 2011


pagina 85

OPDRACHT 1: VOORSPELLEND LEZEN______________ a. Waarover zou het boek kunnen gaan? _________________________________________________________ b. Waarom denken jullie dat? Waarnaar kijk je? _________________________________________________________ c. Waarvoor dient eigenlijk de achterflap van het boek? _________________________________________________________ d. Wat moet voor jullie zeker in een griezelverhaal zitten? Leg al jullie ideeën samen! ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________ ________________________________________________________________ e. Wat zou het doel zijn van dit boek? Kleur het juiste bolletje. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk! О de lezer informatie geven О de lezer ontspannen О de lezer overtuigen О de lezer gevoelens laten ervaren

OPDRACHT 2: THEMA’S LINKEN AAN HET BOEK_____ a. Op de volgende pagina vind je thema’s terug. Kies in jullie groepje de thema’s die volgens jullie in het boek zullen voorkomen. Knip ze uit en plak de thema’s die je kiest op dit blad!

DM

maart 2011


pagina 86

TOVENARIJ

GRIEZELEN

OORLOG VERLIEFDHEID

RIDDERS

SCHOOL

DM

maart 2011


pagina 87

OPDRACHT 3: VRAGEN ROND HET BOEK “DE JUF WIL BLOED”___ a. Wie is de schrijver van het boek? ________________________________________________________________ b. Wie is de uitgeverij van het boek? (TIP: Kijk naar de kaft van het boek) ________________________________________________________________ c. Wie tekende de illustraties (= __________________ ) in het boek? ________________________________________________________________ d. Lees pagina 31 tot en met 34. Iemand in de groep leest luidop voor. 1) Hoe heet de juf van Leen? _______________________________________ 2) Wat gebeurt er met Paulien in dit fragment? Waarom moet Paulien bij de juf? __________________________________________________________ ___________________________________________________________ 3) Wat doet de juf nadat Paulien vertrokken is uit het lokaal? ___________________________________________________________ 4) Gelooft Paulien wat Leen zegt tegen haar? _______________________________________ e. Lees pagina 11 tot en met pagina 14. Welke personages vind je terug op deze bladzijden? 1. ____________________________ 2. ____________________________ 3. ____________________________ 4. ____________________________ 5. ____________________________

DM

maart 2011


pagina 88

OPDRACHT

4: SCHRIJF EEN VERVOLG OP HET VERHAAL!

Jullie hebben pagina 31 tot en met 34 daarnet moeten lezen. Wat zou er na dit fragment allemaal kunnen gebeuren? Leg jullie ideeën en fantasieën eens allemaal samen en schrijf een leuk en spannend vervolg! Zorg ervoor dat jullie klasgenoten die het boek niet kennen, “geprikkeld” worden en dit boek ook willen lezen! ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ _________________________________________________

DM

maart 2011


pagina 89

OPDRACHT

5: MAAK JOUW BOEK BELANGRIJK!_________

Jullie hebben reeds een vervolg geschreven op het verhaal. Nu moeten jullie ervoor zorgen dat je het boek kan “VERKOPEN”! Je maakt één keuze uit volgende punten: Jullie maken een reclameboodschap! Je zorgt ervoor dat de naam van het boek zeker wordt vermeld, waarover het boek gaat, waarom het boek zó fantastisch is, wat het boek zo “anders” maakt dan andere boeken, … Je zorgt ervoor dat in de reclameboodschap iedereen aan bod komt! Opgelet: een reclameboodschap is kort maar alle informatie wordt erin vermeld! Iedereen moet ook aan bod komen! Jullie maken een korte nieuwsuitzending! Je zorgt ervoor dat de naam van het boek zeker wordt vermeld, waarover het boek gaat, waarom het boek zó fantastisch is, wat het boek zo “anders” maakt dan andere boeken, … Je zorgt ervoor dat in de nieuwsuitzending iedereen aan bod komt! Wat kan je doen? Iemand kan de interviewer spelen (diegene die de vragen stelt zoals: “Waarover gaat dit boek? Wie is de schrijver?”), iemand kan de geïnterviewde zijn (=diegene aan wie vragen worden gesteld, bv. “Waarom vindt u dit boek zo goed?”), iemand kan de presentator zijn van het nieuws (“Beste kijkers, …”). Jullie maken een kort stukje toneel! Jullie gaan het vervolg van het verhaal dat jullie geschreven hebben op het vorige blad vervormen tot een klein stukje toneel. Je maakt er dus een “dialoog” van, dat betekent een toneeltje met personages die praten bv. de juf of Paulien die worden gespeeld door één van jullie! Je probeert jullie toneeltje zo “écht” mogelijk te laten lijken! Probeer er stukken van het verhaal dat je nu al weet in te steken zodat jullie klasgenoten het boek willen lezen! Zorg ervoor dat iedereen in jullie groepje aan het woord komt.

DM

maart 2011


pagina 90

SKELETTENDANS Nico De Braeckeleer

DM

maart 2011


pagina 91


DM

maart 2011


pagina 92

OPDRACHT 2: THEMA’S LINKEN AAN HET BOEK_____ Op de volgende pagina vind je thema’s terug. Kies in jullie groepje de thema’s die volgens jullie in het boek zullen voorkomen. Knip ze uit en plak de thema’s die je kiest op dit blad!

DM

maart 2011


pagina 93

VRIENDSCHAP

DE DOOD

GRIEZELEN

OORLOG

FANTASIE VOETBAL

DM

maart 2011


pagina 94

OPDRACHT

3: VRAGEN ROND HET BOEK_”SKELETTENDANS”

a. Wie is de schrijver van het boek? ________________________________________________________________ b. Wie is de uitgeverij van het boek? (TIP: Kijk naar de kaft van het boek) ________________________________________________________________ c. Vanaf welke leeftijd mag het boek worden gelezen? ________________________________________________________________ d. Lees pagina 27 tot en met pagina 30. Iemand van het groepje leest luidop voor. 1) Hoe heet de opa van Toby? _________________________________________ 2) Hoe oud is Toby? _________________________________________ 3) Vertel kort wat er gebeurt in het fragment. ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ 4) Welke speciale vraag stelt opa aan Toby? ___________________________________________________________ e. Lees pagina 5 en 6. Welke personages vind je terug op deze bladzijden? 1. ____________________________ 2. ____________________________ 3. ____________________________ 4. ____________________________

OPDRACHT

4: SCHRIJF EEN VERVOLG VAN HET VERHAAL!

Jullie hebben pagina 27 tot en met 30 daarnet moeten lezen. Wat zou er na dit fragment allemaal kunnen gebeuren? Leg jullie ideeën en fantasieën eens allemaal samen en schrijf een leuk en spannend vervolg! Zorg ervoor dat jullie klasgenoten die het boek niet kennen, “geprikkeld” worden en dit boek ook willen lezen! ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ DM

maart 2011


pagina 95

____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________

OPDRACHT

5: MAAK JOUW BOEK BELANGRIJK!________

Jullie hebben reeds een vervolg geschreven op het verhaal. Nu moeten jullie ervoor zorgen dat je het boek kan “VERKOPEN”! Je maakt één keuze uit volgende punten: Jullie maken een reclameboodschap! Je zorgt ervoor dat de naam van het boek zeker wordt vermeld, waarover het boek gaat, waarom het boek zó fantastisch is, wat het boek zo “anders” maakt dan andere boeken, … Je zorgt ervoor dat in de reclameboodschap iedereen aan bod komt! Opgelet: een reclameboodschap is kort maar alle informatie staat erin vermeld! Iedereen moet ook aan bod komen! Jullie maken een korte nieuwsuitzending! Je zorgt ervoor dat de naam van het boek zeker wordt vermeld, waarover het boek gaat, waarom het boek zó fantastisch is, wat het boek zo “anders” maakt dan andere boeken, … Je zorgt ervoor dat in de nieuwsuitzending DM

maart 2011


pagina 96

iedereen aan bod komt! Wat kan je doen? Iemand kan de interviewer spelen (diegene die de vragen stelt zoals: “Waarover gaat dit boek? Wie is de schrijver?”), iemand kan de geïnterviewde zijn (=diegene aan wie vragen worden gesteld, bv. “Waarom vindt u dit boek zo goed?”), iemand kan de presentator zijn van het nieuws (“Beste kijkers, …”). Jullie maken een kort stukje toneel! Jullie gaan het vervolg van het verhaal dat jullie geschreven hebben op het vorige blad vervormen tot een klein stukje toneel. Je maakt er dus een “dialoog” van, dat betekent een toneeltje met personages die praten bv. Toby of opa die worden gespeeld door één van jullie! Je probeert jullie toneeltje zo “écht” mogelijk te laten lijken! Probeer er stukken van het verhaal dat je nu al weet in te steken zodat jullie klasgenoten het boek willen lezen! Zorg ervoor dat iedereen in jullie groepje aan het woord komt.

DM

maart 2011


pagina 97

De waterduivel van Brugge Patrick Lagrou

DM

maart 2011


pagina 98


DM

maart 2011


pagina 99

OPDRACHT 2: THEMA’S LINKEN AAN HET BOEK_____ Op de volgende pagina vind je thema’s terug. Kies in jullie groepje de thema’s die volgens jullie in het boek zullen voorkomen. Knip ze uit en plak de thema’s die je kiest op dit blad!

DM

maart 2011


pagina 100

VAKANTIE

OORLOG

VRIENDSCHAP

SPROOKJE

TOVENARIJ

STAD BRUGGE

DM

maart 2011


pagina 101

OPDRACHT 3: VRAGEN ROND HET BOEK “DE WATERDUIVEL VAN BRUGGE”___

_

a. Wie is de schrijver van het boek? ________________________________________________________________ b. Wie is de uitgeverij van het boek? (TIP: Kijk naar de kaft van het boek) ________________________________________________________________ c. Vanaf welke leeftijd mag het boek worden gelezen? ________________________________________________________________ d. Lees pagina 73 tot en met 77. Iemand van het groepje leest luidop voor. 1) Hoe heet de broer van Jonas? _________________________________________ 2) Waar bevinden Jonas en zijn broer zich in dit fragment? _________________________________________ 3) Vertel kort wat er gebeurt in het fragment. ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ 4) Hoe kan Jonas zich op het einde redden van het monster? ___________________________________________________________ e. Lees pagina 23 tot en met 25. Welke personages vind je terug op deze bladzijden? 1. ____________________________ 2. ____________________________ 3. ____________________________ 4. ____________________________ 5. ____________________________

OPDRACHT 4: SCHRIJF EEN VERVOLG OP HET VERHAAL! Jullie hebben pagina 73 tot en met 77 daarnet moeten lezen. Wat zou er na dit fragment allemaal kunnen gebeuren? Leg jullie ideeën en fantasieën eens allemaal samen en schrijf een leuk en spannend vervolg! Zorg ervoor dat jullie klasgenoten die het boek niet kennen, “geprikkeld” worden en dit boek ook willen lezen!

DM

maart 2011


pagina 102

____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________

DM

maart 2011


pagina 103

OPDRACHT 5: MAAK JOUW BOEK BELANGRIJK!

_

Jullie hebben reeds een vervolg geschreven op het verhaal. Nu moeten jullie ervoor zorgen dat je het boek kan “VERKOPEN”! Je maakt één keuze uit volgende punten: Jullie maken een reclameboodschap! Je zorgt ervoor dat de naam van het boek zeker wordt vermeld, waarover het boek gaat, waarom het boek zó fantastisch is, wat het boek zo “anders” maakt dan andere boeken, … Je zorgt ervoor dat in de reclameboodschap iedereen aan bod komt! Opgelet: een reclameboodschap is kort maar alle informatie staat erin vermeld! Iedereen moet ook aan bod komen! Jullie maken een korte nieuwsuitzending! Je zorgt ervoor dat de naam van het boek zeker wordt vermeld, waarover het boek gaat, waarom het boek zó fantastisch is, wat het boek zo “anders” maakt dan andere boeken, … Je zorgt ervoor dat in de nieuwsuitzending iedereen aan bod komt! Wat kan je doen? Iemand kan de interviewer spelen (diegene die de vragen stelt zoals: “Waarover gaat dit boek? Wie is de schrijver?”), iemand kan de geïnterviewde zijn (=diegene aan wie vragen worden gesteld, bv. “Waarom vindt u dit boek zo goed?”), iemand kan de presentator zijn van het nieuws (“Beste kijkers, …”). Jullie maken een kort stukje toneel! Jullie gaan het vervolg van het verhaal dat jullie geschreven hebben op het vorige blad vervormen tot een klein stukje toneel. Je maakt er dus een “dialoog” van, dat betekent een toneeltje met personages die praten bv. Jonas en Tobias of het monster die worden gespeeld door één van jullie! Je probeert jullie toneeltje zo “écht” mogelijk te laten lijken! Probeer er stukken van het verhaal dat je nu al weet in te steken zodat jullie klasgenoten het boek willen lezen! Zorg ervoor dat iedereen in jullie groepje aan het woord komt.

DM

maart 2011


pagina 104

PROJECT ALGEMENE VAKKEN Eddy De Munter voor directies BSO en alle leraren PAV, MAVO en ASPV

Open-zitdag Ik nodig alle leraren PAV en MAVO uit naar de “open-zitdag” van maandag 4 april 2011, vanaf 16.00 uur. Dit initiatief is bedoeld om leraren individueel te helpen bij de praktische uitwerking van hun lessen, het opstellen van toetsen, het inbouwen van leerlijnen, de keuze van gepaste thema’s... Je kunt bij mij ook een relevant aanbod van handboeken inkijken of er kennis maken met concreet materiaal. Zowel ervaren als nieuwe leraren zijn welkom. Ik denk ook aan interimarissen die dikwijls onvoorbereid deze vakken moeten overnemen en hiervoor helemaal geen opleiding kregen. Ook vakgroepcoördinatoren, die hun vakgroepwerking op nieuwe rails willen zetten of die wakker liggen van een komende doorlichting, zijn welkom. De deelname kost jou of je school niets, tenzij de verplaatsing. Mocht de datum een probleem zijn dan kunnen we samen nog altijd op zoek gaan naar een ander moment. Om praktische redenen is het noodzakelijk dat je minstens 4 dagen vooraf je komst aankondigt via e-mail naar [email protected] of op het nummer 09 2231125. Dan bepalen we samen een richtuur, ergens tussen 16 uur en 19.00 uur. Breng het nodige materiaal (bv. een zelfgemaakte themabundel, toetsen, jaarplan…) mee of stuur het eventueel al wat vroeger op naar: Eddy De Munter, Open Zitdag, Marialand 31, 9000 Gent. Je kunt het desgewenst ook mailen. Van harte welkom!

DM

maart 2011

Project Algemene Vakken www.vicog.be

pagina 105

TECHNIEK Pieter Van de Steen voor alle leraren

Beschikbare documenten VVKSO Alle documenten die tijdens de voorbije nascholingen van het VVKSO werden besproken en aangeboden zijn voor iedereen beschikbaar. Ga naar http://materiaal.nascholing.be - secundair onderwijs – techniek 1ste graad gebruikersnaam: techniek, wachtwoord: Proj123.

Nascholingen De nascholing met als titel Techniek voor de leerkracht ‘techniek’, georganiseerd door PEDIC, die plaats vond op 10 november 2010 en op 2 februari, wordt wegens grote interesse hernomen op woensdagnamiddag 4 mei 2011. Deze nascholing, kadert in de toepassingsgebieden constructie, transport, informatie en communicatie. Je ontwerpt en tekent je eigen werkstuk op PC met eenvoudige tekensoftware. In een tweede luikje werk je met een softwarepakket rond overbrengingsmechanismen. Je krijgt tips hoe je deze werkwijze kan integreren en evalueren bij de leerlingen in diverse projecten. Wat je aangeboden krijgt, is onmiddellijk toepasbaar in de klas. De software zal je naderhand gratis ter beschikking krijgen. Concreet: Doelgroep: Datum: Plaats: lesgever: Kostprijs: Inschrijven:

leerkrachten techniek A-stroom woensdag 4 mei 2010 van 13.30 tot 16.00u PEDIC, Coupure rechts 314, 9000 Gent Didier Bauwens 15 euro Inschrijven kan enkel via de website van REN Vlaanderen Surf naar www.renvlaanderen.be, kies voor aanbodgestuurde nascholingen en klik op schrijf in. Kies voor regio Oost-Vlaanderen en de rubriek Alle rubrieken Vermeld zeker het codenummer OV02981 Nadat u alle gevraagde gegevens heeft ingevuld, ontvangt u een bevestiging of de inschrijving in orde is. Vul zeker uw mailadres in, enkel dan ontvangt u een bevestiging.

In DM van december werden de nascholingen georganiseerd door DNI in samenwerking met VVKSO reeds gemeld. Hieronder kun je de nascholingen die nog moeten plaatsvinden nog eens lezen. Voor elke module is inschrijven nog steeds mogelijk. Er volgen nog 3 modules (= module 7- 9). Je hoeft niet in te schrijven voor de hele reeks, maar je kunt inschrijven voor die module(s) die voor jou bruikbaar is/zijn. Alle modules richten zich tot leraren 1B en A-stroom.

DM

maart 2011

Techniek www.vicog.be

pagina 106

Module 7: In deze module nemen ervaringsdeskundigen je mee in hun verhaal rond het uitdagen van leerlingen tot technische geletterdheid. Deze module vindt plaats in EDUGO campus Glorieux technisch instituut SintJozefstraat 7 9041 Oostakker, op dinsdag 5 april van 13.00u-15.30u. Module 8: Deze sessie is opgevat als een actieve workshop en beurs waar werksessies en materiaal rond het nieuwe leerplan worden aangeboden. Dit zal plaats vinden in Sint-Niklaas KAHO St.-Lieven Hospitaalstraat 23 9100 SintNiklaas, 25 mei (halve dag) van 9.00u-12.00u en een tweede sessie van 13.00u16.00u Module 9: Onder begeleiding zal een bedrijfsbezoek afgelegd worden zodat je als leraar techniek getuige kan zijn van een technisch systeem, productieproces, beroepen, grondstoffen,… uit een van de verkenningsgebieden/ toepassingsgebieden. Datum en plaats kun je raadplegen via de website (www.nascholing.be). Meer informatie en praktische gegevens kun je vinden op www.nascholing.be. Je gaat naar ‘aanbod’, dan naar ‘secundair onderwijs’ en dan onder ‘studiegebieden, vakken’ klik je techniek aan. Daarna klik je de module aan waar je verdere informatie over wenst. Alle inschrijvingen gebeuren ook via deze website.

DM

maart 2011

Techniek www.vicog.be

pagina 107

WISKUNDE Jef De Langhe, Hilde De Maesschalck, Luc De Wilde voor alle leraren

1

Software

1.1

SOFTMATHS

In januari 2011 is er een vernieuwde versie verschenen van het wiskundepakket SoftMaths versie 2.1. Dit (gratis) pakket biedt heel wat oefenmogelijkheden voor leerlingen van de tweede graad en eventueel ook voor de derde graad, kso/tso, leerplan c. Volgende onderwerpen komen aan bod: - eerstegraadsfuncties en tweedegraadsfuncties - vierkantsvergelijkingen - goniometrie - oplossen van driehoeken - stelsels van eerstegraadsvergelijkingen - statistiek - rijen - kansrekenen Meer informatie : zie http://www.gedesasoft.be/ 1.2

WIRIS

Wiris is een CAS-systeem (CAS = computer algebra system) dat nu ook gratis kan gebruikt worden en dat in een Nederlandstalige versie beschikbaar is. Dit pakket biedt heel veel mogelijkheden op het gebied van rekenkunde, meetkunde, statistiek, algebra en analyse. Meer informatie: http://www.wiris.net/demo/wiris/nl/index.html . Er is op de website ook een handboek beschikbaar waarin alle mogelijkheden van het pakket worden uitgelegd.

2

Wiskundewandeling

Ter gelegenheid van de VVWL-jaarvergadering kan men op 19 maart het culturele erfgoed van de Ros Beiaard stad Dendermonde ontdekken tijdens een mooi uitgewerkte wiskundewandeling. Praktische informatie: • • •

Vrije start van de wiskundewandeling van 10.30 tot 12.00 uur (aansluitend op de jaarvergadering ). Startplaats: Koninklijk Atheneum Dendermonde (ter hoogte van de Geldroplaan). Bijdrage: gratis deelname voor de leden van VVWL (Vlaamse vereniging wiskundeleraren); niet-leden betalen ter plaatse 10 Euro.

DM

maart 2011

Wiskunde www.vicog.be

pagina 108

• •

Tijdens een rustpauze in het stadhuis wordt door de toeristische dienst van de stad Dendermonde een attentie en een drankje aangeboden aan de deelnemers. Duur van de wandeling is ongeveer 2 uur.

Men kan aan deze wiskundewandeling ook in gezinsverband of in groep deelnemen. Het gaat om betrekkelijk eenvoudige wiskunde , zodat iedereen met voldoende basiskennis wiskunde (uit het secundair onderwijs) de meeste vragen zal kunnen beantwoorden. Dendermonde is makkelijk te bereiken met het openbaar vervoer en de startplaats ligt op een korte afstand (500m) van het station. Er zijn een aantal leuke prijzen voorzien die na afloop van de wiskundewandeling worden uitgereikt in het Koninklijk Atheneum Dendermonde. Deelnemers krijgen ook een oplossingenbundel met een uitwerking van de problemen. De wandeling wordt afgesloten met een receptie die wordt aangeboden door het stadsbestuur. De wandeling wordt georganiseerd door het GeoGebra Instituut Vlaanderen in samenwerking met de VVWL en de toeristische dienst van de stad Dendermonde. Om organisatorische redenen wordt gevraagd om op voorhand in te schrijven via het formulier op de website www.mathelo.be.

3

Wiskunst in Gent

Op vrijdag 20 en zaterdag 21 mei is er onder het motto ‘Op de grens tussen wiskunde en kunst’ in Gent een tweedaagse meeting voor academici, kunstenaars, lesgevers, studenten, vrijetijdswiskundigen en kortweg voor iedereen die op een ‘wiskunstig ei’ broedt. Zo is er onder meer de “Wiskunstcollectie” , een soort equivalent van de “Canvascollectie”, de uitzending van Canvas waar beroepskunstenaars samen met niet-professionele kunstenaars hun werk kunnen tonen. De “Wiskunstcollectie” is iets analoogs op het gebied van de wiskunde. Men zou ervan opkijken hoeveel mensen in hun vrije tijd met wiskunde bezig zijn. Sommigen bestuderen de man van Vitruvius, anderen zijn fanatiek met de gulden snede bezig, terwijl weer anderen geometrische kunstzinnige ontdekkingen doen. Net zoals bij de “Canvascollectie” de grote naam van een kunstenaar in de kunstwereld van minder belang is, gaat het er in de “Wiskunstcollectie” niet over of het wiskunstwerk nu al of niet academisch door “grote professoren” wordt gewaardeerd, maar wel of het een verrassende kunstzinnige benadering geeft van een wiskundig vraagstuk of een wiskundige benadering van een kunstzinnige expressie. Net zoals bij de “Canvascollectie” een foute penseelstrook vergeven wordt ten voordele van frisse creativiteit, zal bij de “Wiskunstcollectie” een fout cijfertje of foute berekening vergeven worden ten voordele van het goede en creatieve idee. Net zoals bij de “Canvascollectie” mag iedereen zich inschrijven om zijn werk tijdens de wiskunstdagen van 20 en 21 mei ten toon te stellen in het Departement Architectuur Sint-Lucas Gent, ofwel als een alleenstaand kunstwerk, ofwel als een poster met berekeningen, ofwel beide. Top-wiskunstenaars met een internationale reputatie zullen met de deelnemers wiskunstig overleggen, zodat zij hun pad kunnen voortzetten of bijsturen en een inschatting krijgen van de betekenis en waarde van hun werk. Zie http://etopia.sintlucas.be/3.14/Wiskunst/Wiskunstcollectie.htm voor verdere toelichting en maak kennis met het werk van enkele deelnemers.

DM

maart 2011


pagina 109

Verder is er ook ‘Mathalibi’ , een reeks van wiskunstige workshops die worden aangeboden op vrijdag 21 mei voor jongeren. Zie http://etopia.sintlucas.be/3.14/Wiskunst/Mathalibi.htm voor een overzicht. Een overzicht van alle sessies die op vrijdag en zaterdag worden gegeven, kun je vinden via http://etopia.sintlucas.be/3.14/Wiskunst/Speakers.htm. Alle verdere informatie (informatiestands, inschrijving, …): zie http://etopia.sintlucas.be/3.14/Wiskunst/.

4

Websites

Kennislink http://www.kennislink.nl/wiskunde Een informatieve website met gevarieerde onderwerpen en ‘dossiers’ , bijv priemgetallen, cryptografie, bekende en minder bekende wiskundigen, we raken nooit meer uitgeteld. Voorbeelden van webquests Over vierhoeken:

http://sites.google.com/site/webquestvierhoeken/

Over Pythagoras:

http://sites.google.com/site/dhontfpythagoras/

Gecijferd http://www.gecijferd.nl/index.php?id=25 Je vindt hier onder andere animaties die stap voor stap zijn opgebouwd om de leerling bij de les te houden en opgaven die random worden gegenereerd. Voorbeelden van animaties: Kiezen en meten Stelling van Pythagoras Van minuten en uren Aanzichten Voorbeelden van interactieve opgaven: Hoe lang duurt het om dit zwembad te vullen? Welke vorm heeft dit gebouw? Leren aflezen van schalen De werkelijkheid in 3D Wiskandai http://www.bloggen.be/wiskandai/ Deze site richt zich naar leerlingen van de eerste graad A-stroom en B-stroom (Tweety-site en Shrek-site). Er is ook een vademecum beschikbaar voor het eerste en het tweede jaar.

DM

maart 2011


pagina 110

5

Professionalisering

In de week van 2 mei 2011 worden er regionale sessies gepland voor de leraren van de tweede graad aso/kso/tso. Volgende onderwerpen zullen daar aan bod komen: - het nieuwe leerplan in de eerste graad A en de aansluiting op de leerplannen van de tweede graad; - hoe kunnen krachtlijnen uit het leerplan in de eerste graad A (bijv. aandacht voor rekenvaardigheden, voor probleemoplossende vaardigheden, voor wiskundige taalvaardigheden, voor procesevaluatie) verder gecontinueerd worden in de tweede graad? De praktische informatie zal verspreid worden via de vakcoördinatoren van de school.

DM

maart 2011


pagina 111

INHOUD DM nr. 7 MAART 2011

Recommend Documents