INHOUD DM NR. 6 - FEBRUARI 2010

INHOUD DM NR. 6 - FEBRUARI 2010

Algemene Mededelingen:

DPB – kalender

DPB – dagen van …

Buitengewoon onderwijs

Kerngroep Taaldrempels

Preventie en welzijn

Schoolmediatheek

Wie zoekt die vindt

Vakoverschrijdende mededelingen:

Taaldrempels

Taaltip

In de kijker

Mededelingen van de vakbegeleiders:

Aardrijkskunde

Biologie, chemie, natuurwetenschappen

Duits

Economie

Engels

Fysica, wetenschappelijk werk natuurwetenschappen

Godsdienst

Informatica

Klassieke Talen

Lichamelijke opvoeding

Mode

Nederlands

Plastische opvoeding

Wiskunde

DM

februari 2010

Inhoud DM nr. 6 – februari 2010 http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 1

DPB - KALENDER Marleen Lietaer voor alle directies

Chronologisch overzicht van het ondersteuningsaanbod van de DPB 2009-2010 Februari 2010 • • • • •

woensdag donderdag donderdag dinsdag woensdag maandag dinsdag woensdag

3 februari 4 februari 4 februari 9 februari 10 februari 22 februari 23 februari 24 februari

Beginnende leraren, dag 2A Diocesane mededelingen Dag van het ondersteunend personeel CODI (3) Beginnende leraren, dag 2B GOK-netwerkdag Nieuwe directies (tweedejaars) GOK-netwerkdag

3 maart 4 maart 9 maart 10 maart 11 maart 16 maart 25 maart

Beginnende leraren, 2de jaars (1ste dag) Diocesane mededelingen Dag van de leerlingbegeleider Beginnende leraren, 2de jaars (2de dag) GOK-netwerkdag CODI (4) – CAIM (2) Dag van de coördinator

1 april 26 april 27 april 28 april 29 april

Adviesgroep CODI-CAIM (3) GOK-netwerkdag Stafmedewerkers SG’n (3) BSO-dag Diocesane mededelingen

11 11 18 25

CODI (5) GOK-netwerkdag Nieuwe directies (2) CAIM (3)

Maart 2010 • • • • • • •

woensdag donderdag dinsdag woensdag donderdag dinsdag donderdag

April 2010 • • • •

dinsdag maandag dinsdag woensdag donderdag

Mei 2010 • • • •

dinsdag dinsdag dinsdag dinsdag

mei mei mei mei

Juni 2010 •

DM

donderdag februari 2010

3 juni

Diocesane mededelingen DPB - kalender http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 2

• •

woensdag dinsdag

9 juni 15 juni

GOK-netwerkdag Adviesgroep CODI – CAIM (4)

Thematisch overzicht van het ondersteuningsaanbod van de DPB DIOCESANE MEDEDELINGEN • • • •

Donderdag Donderdag Donderdag Donderdag

4 februari 10 4 maart 10 29 april 10 3 juni 10

SCHOLENGEMEENSCHAPPEN CAIM

• •

Dinsdag 16 maart 10 Dinsdag 25 mei 10 Adviesgroep CODI – CAIM

• •

Dinsdag 16 april 10 Dinsdag 15 juni 10 CODI

• • •

Dinsdag 9 februari 10 Dinsdag 16 maart 10 Dinsdag 11 mei 10 Stafmedewerkers

• •

Dinsdag 27 januari 10 Dinsdag 27 april 10

BEGINNENDE LERAREN

▪

Dag 2 (1ste jaars): woensdag 3 februari - 10 februari 2010

▪

Dag 1(2de jaars): woensdag 3 en 10 maart 2010

GOK-NETWERKDAGEN • • •

DM

maandag 22 februari 10 woensdag 24 februari 10 donderdag 11 maart 10 februari 2010

DPB - kalender http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 3

• • •

maandag 26 april 10 dinsdag 11 mei 10 woensdag 9 juni 10

AANBOD VOOR ONDERSTEUNEND PERSONEEL EN MIDDENKADER:

▪

Dag van het Ondersteunend Personeel

Datum:

▪

Dag van de Leerlingbegeleider

Datum:

▪

donderdag 4 februari 2010

dinsdag 9 maart 2010

Dag van de Coördinator

Datum:

donderdag 25 maart 2010

AANBOD VOOR DIRECTIES

▪

Vormingsaanbod Beginnende directies (eerstejaars)

Datum: Programma:

▪

Vormingsaanbod Beginnende directies (tweedejaars)

Datum: Programma:

DM

18 mei 2010 Delibererende klassenraad: regelgeving en visie

februari 2010

23 februari 2010 “disfunctioneren van medewerkers in de organisatie”

DPB - kalender http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 4

DPB – DAGEN VAN … Marleen Lietaer voor alle personeelsleden

Beginnende leraren 1ste jaars, dag 2: woensdagen 3 en 10 februari 2010 in het Sint-Gertrudiscollege, Wegvoeringstraat 21, te 9230 Wetteren. 2de jaars:

woensdagen 3 en 10 maart 2010 in het Instituut Mariagaard, Oosterzelesteenweg 80, 9030 Kwatrecht-Wetteren

Het ondersteunend personeel: donderdag 4 februari 2010 in PEDIC De leerlingbegeleiders: dinsdag 9 maart 2010 in PEDIC De coördinatoren: donderdag 25 maart 2010 in PEDIC De uitnodigingen worden via de normale kanalen bezorgd. U kan ook terecht op: http://www.pedic.be/index.php?f=dagenvanso

DM

februari 2010

DPB – dagen van … http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 5

BUITENGEWOON ONDERWIJS Marco Malego voor directies en personeelsleden

De school Binnenhof is een school (externaat) voor buitengewoon secundair onderwijs, gericht op jongeren tussen 13 en 21 jaar met licht, matig of ernstig mentale beperkingen. De school ligt in centrum Gent en telt ongeveer 220 leerlingen en 70 personeelsleden. BuSO Binnenhof biedt opleidingsvormen 1, 2 (type 2) en 3 (type 1) aan. Er is een aangepaste werking met gespecialiseerd personeel voor jongeren met autismespectrumstoornissen. Opleidingsvorm 1 legt de nadruk op communicatie, zelfredzaamheid, sociale vorming, zinvolle vrijetijdsbesteding en senso-motoriek. Opleidingsvorm 2 is ingedeeld in 2 fasen. In fase 1 maken de leerlingen op hun eigen tempo samen met de leraar de overgang van het lager naar het secundair onderwijs. Via een individueel stappenplan werken de leerlingen aan de uitbreiding van hun mogelijkheden. In fase 2 worden de schoolse vaardigheden en attitudes functioneel uitgebouwd om zo tot een optimale integratie in een beschermde leef-, woon- en werksituatie te komen. Vooral de arbeidsgeschiktmaking komt daarbij aan bod. Deze opleiding wordt afgerond met een mogelijkheid tot stage in een beschutte werkplaats in functie van een eventuele tewerkstelling. Opleidingsvorm 3 bereidt voor op integratie in de maatschappij en op tewerkstelling in een gewoon arbeidsmilieu. In het studiegebied personenzorg kunnen de leerlingen kiezen voor logistiek assistent in ziekenhuizen en zorginstellingen en onderhoudshulp in instellingen en professionele schoonmaak. In het studiegebied handel kunnen de leerlingen kiezen voor winkelhulp. Deze opleidingen bestaan uit een observatiefase, een opleidingsfase en een kwalificatiefase. Het behalen van een kwalificatiegetuigschrift kan leiden tot tewerkstelling in: - rust- en verzorgingstehuizen, woon- en zorgcentra, - ziekenhuizen en kinderdagverblijven, - warenhuizen en horeca, - schoonmaakbedrijven. Na die opleiding kan gekozen worden voor een integratiefase, alternerende beroepsopleiding (ABO). Deze bestaat uit twee dagen vorming op school en drie dagen werkervaring in een bedrijf gedurende één schooljaar. Ondertussen loopt de wachttijd bij de VDAB en kan men genieten van een begeleidingsuitkering. Definitieve tewerkstelling in het bedrijf is het einddoel.

DM

februari 2010

Buitengewoon onderwijs http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 6

Interview met Mevr. Carine Bauwens

Hoe lang werk je al in het buitengewoon onderwijs en hoe lang ben je al directrice in de school Binnenhof?

Ik werk reeds 28 jaar in het buitengewoon onderwijs, eerst als GON-begeleidster gedurende 20 jaar, daarna als pedagogisch begeleider GON gedurende 5 jaar en sinds september 2007 als directie in het BuSO Binnenhof.

Waarom heb je ervoor gekozen om directrice te worden?

Als pedagogisch begeleider heb ik een ruimer inzicht gekregen in het buitengewoon onderwijs, daarnaast heb ik gedurende deze jaren ook mijn vaardigheden in het coachen en begeleiden van volwassenen kunnen optimaliseren. Terug naar de school, terug naar de leerlingen met daaraan gekoppeld de uitdaging een school te leiden, waren voor mij de belangrijkste redenen om deze functie op te nemen.

Wat is het boeiendste aan je job als directie?

Door onze drie opleidingsvormen binnen de school hebben we leerlingen met heel diverse mogelijkheden en zorgvragen. In Binnenhof zijn er leerlingen met een ernstige tot matige mentale beperking, leerlingen met moeilijkere sociale achtergronden en allochtone leerlingen (ongeveer 15 nationaliteiten). Als directie kan je voor al deze leerlingen heel veel betekenen, je kan met hen een hele weg afleggen. Dit is zonder meer boeiend. Daarnaast heb ik een groot schoolteam dat elke dag met veel enthousiasme voor onze leerlingen staat. Niet elke dag is even gemakkelijk. Samen met dit team naar oplossingen zoeken en samen met dit team een goede schoolsfeer uitbouwen is voor mij minstens even boeiend aan mijn job.

DM

februari 2010


pagina 7

Waarom trad BuSO Binnenhof toe tot de scholengemeenschap Edith Stein?

Er zijn verschillende aspecten die hierbij een rol speelden: de belangrijkste reden is ongetwijfeld dat we door onze toetreding een nauwere samenwerking met het gewoon onderwijs beoogden. Anderzijds is er ook het wettelijk kader, waarbij een school die behoort tot een scholengemeenschap meer ruimte en mogelijkheden krijgt voor zijn omkadering en personeelsbeleid zoals bijvoorbeeld de globale puntenenveloppe en ICT-middelen. Door de toetreding tot de scholengemeenschap Edith Stein is het volledig onderwijscontinuüm in de scholengemeenschap nu aanwezig, gaande van leerlingen met sterke cognitieve mogelijkheden tot leerlingen met beperkingen en vele zorgvragen. Zonder twijfel zal de toetreding van onze school tot de scholengemeenschap dan ook een verrijking zijn voor alle scholen. Heeft deze toetreding ook invloed op de personeelsleden van de andere scholen? Indien je hiermee bedoelt ‘invloed op de visie van de personeelsleden ten aanzien van buitengewoon onderwijs en vice versa’, dan antwoord ik hierop graag ‘ja’. De toetreding van onze school tot de scholengemeenschap E. Stein is een eerste duidelijke stap tot een nauwere samenwerking tussen beide onderwijsniveaus. We kunnen zonder twijfel wederzijds heel wat van elkaar leren. Via onder andere intervisiegroepen, studiedagen, informatievergaderingen en stageuitwisselingen kan deze samenwerking alleen maar sterker worden.

Over welke eigenschappen moet een leraar beschikken die wil starten met lesgeven in het BuSO?

Om in het buitengewoon onderwijs les te geven moet je in de eerste plaats een hart hebben voor onze leerlingen. Een evenwicht vinden tussen duidelijkheid, structuur, strengheid en anderzijds liefdevol omgaan met de leerlingen is een uitdaging voor wie wil les geven in onze school.

Wie beslist of een leerling beter les volgt in het BuSO i.p.v. in het gewoon secundair onderwijs?

Om toegelaten te worden tot het buitengewoon onderwijs is een attest en een inschrijvingsverslag nodig van het CLB. De meeste van onze leerlingen hebben reeds in het lager onderwijs les gevolgd in het buitengewoon lager onderwijs. Een aantal maakt nog de overstap vanuit het gewoon beroepsonderwijs. De beslissing wordt in elk geval steeds in overleg tussen de school, CLB en de ouders genomen.

DM

februari 2010


pagina 8

In een BuSO-school wordt extra zorg aan leerlingen besteed. Wie zorgt er naast de leraren ook nog voor de begeleiding van de leerlingen?

Het schoolteam in het buitengewoon onderwijs bestaat enerzijds uit leraren algemene vakken en anderzijds uit leraren beroepgerichte vorming. Daarnaast hebben we ook het ondersteunend personeel. Specifieker voor het buitengewoon onderwijs is de aanwezigheid van een schoolmaatschappelijk werker, een psycholoog, een orthopedagoog, en paramedici (op onze school kinesitherapeut en logopedist). Sinds dit schooljaar hebben we ook een interne begeleider autisme.

Zijn alle handicaps samen te vatten in 8 types?

Neen. Twee belangrijke doelgroepen vinden moeilijk hun plaats binnen de types: enerzijds de ASS-leerlingen (Autisme Spectrum Stoornissen) en anderzijds de leerlingen met een meervoudige handicap. Voor geen van beide groepen bestaat er een specifiek type, de leerlingen met ASS vind je dan ook in alle types terug. Een aantal BuO-scholen hebben zich dan ook binnen hun type gespecialiseerd in autisme. Zo hebben wij op onze school in OV1 en OV2 auti-klassen (structuurklassen) waarin leerlingen met de diagnose ASS les volgen. Deze klassen hebben een zeer specifieke werking. Ook in onze opleidingsvorm 3 zijn er leerlingen met ASS. Hier hebben we echter een geïntegreerde werking waarbij voor elke leerling met ASS een specifieke en individuele aanpak uitgewerkt wordt.

Kunnen leerlingen een diploma behalen in het buitengewoon onderwijs?

Onze leerlingen OV1 krijgen een attest buitengewoon secundair onderwijs tot sociale aanpassing. De leerlingen OV2 een attest buitengewoon secundair onderwijs tot sociale aanpassing en arbeidsgeschiktmaking. In OV3 kunnen onze leerlingen een getuigschrift beroepsonderwijs behalen.

Hoe ziet een schooldag er voor de leerlingen uit?

Onze school is een externaat, wat betekent dat heel wat van onze leerlingen (vooral OV1 en OV3) met het leerlingenvervoer (streng gereglementeerd) naar school komen. Dit houdt in dat ze met de schoolbus opgehaald worden, sommigen reeds om 7.15u. Deze leerlingen hebben ’s morgens al een hele busrit achter de rug vooraleer ze op school aankomen. De andere leerlingen komen te voet, met de fiets of het openbaar vervoer naar school. Voor het overige verschilt een schooldag in Binnenhof weinig van een schooldag voor leerlingen in het gewoon onderwijs. Onze leerlingen hebben een vast lessenrooster, met 7 lestijden van 50 minuten per dag, behalve op woensdagvoormiddag met 4 lestijden. Ze hebben ook, net zoals in het gewoon onderwijs, les van verschillende leerkrachten. Al is het aantal leerkrachten per pedagogische eenheid wel wat kleiner dan in het gewoon onderwijs. Wat wel eigen is aan onze school zijn onze middagactiviteiten: tijdens de middagpauze krijgen onze leerlingen de kans zich in te schrijven voor een activiteit. Gaande van rope-skipping, dans (Zumba), handvaardigheden tot bibliotheek. Onze personeelsleden bieden dit op vrijwillige basis aan. Dit heeft tot doel enerzijds onze leerlingen kennis te laten maken met zinvolle vrije tijdsbesteding en anderzijds de speelplaats wat minder druk te maken.

DM

februari 2010


pagina 9

Kan je enkele duidelijke verschillen noemen met het gewoon secundair onderwijs?

In het gewoon secundair onderwijs wordt het leeraanbod bepaald door de eindtermen. In het buitengewoon onderwijs wordt er gewerkt met ontwikkelingsdoelen die nagestreefd worden. Voor onze leerlingen worden deze doelen vastgelegd in een individueel handelingsplan. Daarnaast spreken we niet van klassen, maar van pedagogische eenheden. Hiervoor wordt een groepswerkplan opgemaakt. Een ander groot verschilpunt is het rapport. In ons onderwijs wordt geenszins gewerkt met procenten, maar krijgt elke leerling een uitgebreid, geschreven rapport waarin staat wat het leeraanbod was en wat de leerling bereikt heeft. Dit alles in een positieve formulering.

Vind jij dat leerlingen met een beperking zoveel mogelijk in het gewoon onderwijs moeten blijven?

Deze vraag is wat ongelukkig geformuleerd. Voor mij heeft elke leerling recht op onderwijs dat het best bij hem past. Daarmee bedoel ik dat elke leerling een aanbod moet krijgen dat voor hem geschikt is, waarbij rekening wordt gehouden met zijn sociaal-emotionele ontwikkeling, zijn cognitieve mogelijkheden, de sociale context van de leerling en zeker en vast ook zijn welbevinden. Gewoon onderwijs of buitengewoon onderwijs zijn voor mij evenwaardig.

Wat is je mooiste herinnering als directie van BuSO Binnenhof?

In Binnenhof heb ik al heel wat mooie momenten mogen meemaken. Onze schoolopbouwende activiteiten zoals onze kerstviering, fuif, Binnenhofdag (afsluitdag op het einde van het schooljaar, feest voor en door de leerlingen) zijn steeds hele mooie en warme activiteiten zowel voor de leerlingen als voor het volledige schoolteam. Anderzijds zijn er in het dagdagelijkse schoolleven heel wat kleine zaken die me kunnen raken: een uitnodiging voor een godsdienstmoment, een afscheid van een leerling die gaat werken naar een beschutte werkplaats (en dit kan bij ons op elk moment van het schooljaar), een sterke pedagogische studiedag of een geslaagde teambuildingactiviteit, zoals ons verlovingsfeest in het teken van de toetreding tot de scholengemeenschap. Voor mij is er dus geen ‘mooiste herinnering’, maar zijn er en komen er wellicht nog heel wat mooie momenten waar ik blijvend zal van kunnen genieten.

DM

februari 2010


pagina 10

TAALDREMPELS OP SCHOOL Marijke Decavel, André Fruithof, Martine Gillis, Paul Raes, Bellinda Staelens, Martine Van Overmeiren en Riet De Vos voor leraren zaak- en praktijkvakken, leraren talen, coördinatoren, technisch adviseurs, directieteams

Leer- en onderwijsstijlen Leerlingen leren niet allemaal op dezelfde manier. Afhankelijk van hun persoonlijkheid ontwikkelen ze een eigen leerstijl, een manier om informatie te verwerven en te verwerken. De Amerikaanse psycholoog Kolb onderscheidt bij lerenden vier types: ‐ de dromer (waarnemer) Hij leert het best vanuit concrete ervaringen, kan leerstof vanuit verschillende invalshoeken bekijken en legt heel goed verbanden. Hij observeert hoe iemand anders iets doet en kopieert dan. ‐

de denker of theoreticus Hij zoekt de logische samenhang tussen leerstofonderdelen, houdt van theoretische modellen, denkt in heldere, abstracte begrippen. Een denker raadpleegt eerst alle mogelijke instructies en handleidingen en gaat pas dan aan de slag.

‐

de toepasser of beslisser Hij wil problemen oplossen, denkt doelgericht en planmatig en houdt ervan begrippen en theorieën toe te passen. Hij gaat met alle hulpmiddelen bij de hand aan de slag en zoekt dingen op naargelang hij ze nodig heeft.

‐

de doener of ondernemer: hij leert door te doen, kan zich goed aan nieuwe situaties aanpassen en wil tastbare resultaten bereiken. Hij experimenteert graag met taal en techniek.

Kolb geeft aan dat mensen geneigd zijn vooral die leerstijl te ontwikkelen waarin ze al sterk zijn, terwijl ze eigenlijk vooral die leerervaringen zouden moeten oefenen waarin ze minder goed zijn. Er zijn niet alleen verschillende leerstijlen, maar ook verschillende onderwijsstijlen. De manier waarop een leraar les geeft, hangt meestal samen met de manier waarop hij zelf het liefst leert. ‐

De leraar is een dromer: hij geeft graag demonstraties en uitleg. Hij wil dat zijn leerlingen leren door observeren en waarnemen.

‐

De leraar is een denker: hij probeert zijn leerlingen via logisch denken tot theorie te brengen door ze complexe vraagstellingen voor te leggen.

DM

februari 2010

Taaldrempels op school http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 11

‐

De leraar is een toepasser: hij geeft een korte, gestructureerde uitleg. Daarna gaan de leerlingen aan de slag, vaak via stappenplannen; hij stimuleert zijn leerlingen om toepassingsmogelijkheden te zoeken.

‐

De leraar is een doener: hij geeft het liefst open opdrachten en doet de leerlingen er meteen in vliegen; hij legt veel variatie in zijn werkvormen.

Elke onderwijsstijl heeft zijn sterke en zwakke elementen, maar heeft wel een ander leereffect als resultaat. Indien je je als leraar beperkt tot één onderwijsstijl, dan geef je enkel voor een minderheid les. Focus je enkel op de sterkste leerstijl van leerlingen, dan ontwikkelen zij hun minder sterke leerstijlen niet en krijg je geen optimaal leereffect. Enkel als je de vier onderwijsstijlen combineert en dus de vier leerstijlen in je klas aanspreekt, zullen je leerlingen diepgaand en duurzaam leren. Doe je dat niet, dan blijft er van de leerstof niet veel of veel minder hangen. Ook in de samenleving is het van belang dat mensen op heel verschillende manieren kunnen leren. Door variatie in je werkvormen te steken, zorg je ervoor dat je leerlingen echt diepgaand en duurzaam leren. Op www.ohmygods.be kunnen leerlingen en leraren zichzelf testen. Ze krijgen niet enkel meer inzicht in hun leer- en onderwijsstijlen, maar ook tips en adviezen. Voorbeelden van didactische werkvormen per leerstijl Dromers: discussie over ervaringen, brainstormen, onderwijsleergesprek, intervisie (waarnemers) Denkers: demonstratie, interviews afnemen, internetopdrachten met duidelijke vragen (nadenkers) Beslissers: quiz, korte column schrijven, practicum vanuit theoretisch kader. (toepassers) Doeners: debat, rollenspel, practicum zonder voorafgaande theorie, actieve werkvormen (doeners) Voorbeelden van opdrachten aangepast aan de verschillende leerstijlen De brief Waarnemen: beluisteren, observeren, vergelijken, bevragen, onderscheiden. Je krijgt een fout voorbeeld met kritische vragen. (= waarnemer) Analyseren: in eigen woorden weergeven, verklaren, afleiden, uitzoeken, argumenteren. (= denker) Je bestudeert de theorie in het boekje van de BIN-normen en je past die vervolgens toe in de bijhorende oefening. Toepassen: plannen, schematiseren, concretiseren, synthetiseren (= toepasser) Je krijgt een eenvoudig stappenplan en je past dat toe op een nieuwe brief. Experimenteren: uitleggen, ontwerpen, simuleren, tonen, uitproberen, maken. Je krijgt stukjes van een brief en je kleeft die op de juiste plaats op een A4-blad. (= doener) www.vanin.be

DM

februari 2010


pagina 12

Spreekoefening: mijn droomhuis beschrijven 1 De leraar beschrijft zijn droomhuis of geeft een tekst waarin iemand zijn droomhuis beschrijft. Met deze beschrijving als voorbeeld gaat de leerling zelf zijn droomhuis beschrijven. (waarnemer) 2

De leerlingen bestuderen de woordenschat rond het thema ‘mijn droomhuis’ (kamers, voorwerpen in het huis, ligging). Ze bestuderen de grammatica die ze nodig hebben om hun droomhuis te beschrijven. Ze beschrijven hun droomhuis en passen de woordenschat en de ingestudeerde grammatica toe. (denker)

3

De leerlingen beschrijven hun droomhuis. Ze maken hierbij gebruik van een woordenboek en een grammaticaal schema. (toepasser)

4

De leerlingen krijgen de opdracht hun droomhuis voor te stellen. De leraar stelt hiervoor ‘bouwstenen’ ter beschikking. De leerlingen moeten deze bouwstenen op een correcte manier samen brengen. (doener)

Lied ‘Mein Berlin’ (inleiding) 1 De leerlingen krijgen foto’s over de geschiedenis van Duitsland. Ze moeten beschrijven wat er op de foto’s staat. Ze krijgen kaartjes met jaartallen. Ze verbinden de jaartallen met de foto’s. (waarnemer) 2

De leerlingen krijgen kaartjes met daarop een aantal belangrijke historische feiten. Aan de muur hangen teksten met een uitvoerige beschrijving van deze historische feiten. Ze verbinden de feiten met de passende beschrijving. (denker)

3

De leerlingen verbinden de feiten met de foto’s en de getallen. (toepasser)

4

De eerste strofe van het lied wordt in zinnen verknipt. De leerlingen proberen de zinnen in de juiste volgorde te leggen. Pas daarna krijgen ze het lied te horen. (doener)

Uitstap naar de Oostkantons voorbereiden. 1. De leerlingen bekijken een film over de Oostkantons. Uit de film halen ze de verschillende aspecten van de Oostkantons die aan bod komen. (waarnemer) 2. De leerlingen worden in groepjes van 4 ingedeeld. Ieder groepje zal rond een bepaald aspect werken. In het groepje wordt gebrainstormd over het onderwerp (waarnemer). 3. De leerlingen zoeken informatie op het internet en in boeken en maken een tekst voor het portfolio. (denker) 4. De leerlingen ontwerpen een brochure met de dagindeling en de activiteiten en met een beknopte samenvatting van de verschillende deelaspecten. (toepasser) 5. Aan de hand van een PPT stellen de leerlingen de excursie aan de andere groepen voor. (doener)

DM

februari 2010


pagina 13

Leuke taaloefeningen voor leerlingen Neem een kijkje op http://delicious.com/docAtlas/?page=1 Je vindt er links naar sites voor inoefenen van taal en oefeningen voor vreemde talen. De sites verschillen wel sterk in niveau: van Nederlands voor anderstaligen tot Nederlands voor gevorderde leerlingen die deze oefeningen zeker kunnen gebruiken als uitbreidings- en verdiepingsoefeningen. Sommige sites zijn ideaal voor de eerste graad, maar sommige zijn ook bruikbaar in de derde graad.

Werken aan taalbeleid in de lessen godsdienst Met dank aan Peter Malfliet, inspecteur-adviseur rooms-katholieke godsdienst “Waarover men niet kan spreken, daarover moet men zwijgen,” wist filosoof Ludwig Wittgenstein. Scherp gesteld zou dat betekenen dat er veel ‘stilte’ moet zijn in de godsdienstles of – beter gezegd – dat we onze woorden goed moeten wikken en wegen. Nochtans is ‘communicatie’ een sleutelbegrip in het raamplan godsdienst. Maar ‘communicatie’ betekent helemaal niet ‘vrijblijvend gepraat’. “Communicatie is meer dan spreken met elkaar,” zegt het raamplan. “Wie belang hecht aan communicatie, beseft de niet complete communiceerbaarheid van het mysterie. Soms is communiceren stamelen of zwijgen. Het is ook en vooral luisteren” (raamplan godsdienst s.o., p.35-36). Taal is cruciaal in het godsdienstonderwijs. De uitdaging voor de godsdienstleraar is groot: hoe kunnen we vandaag verstaanbaar en ervaarbaar spreken ‘van’ God (liever dan: ‘over’ God)? We geven enkele algemene bedenkingen en aandachtspunten: •

Niet zelden is de school en meer bepaald de godsdienstles de enige plaats waar leerlingen over geloof en kerk horen. Vele begrippen en verhalen zijn vreemd voor hen. Van deze beginsituatie kunnen we ons niet genoeg bewust zijn. Ze maakt het voor de godsdienstleraar niet altijd eenvoudiger. Soms is het moeilijk aanknopingspunten te vinden vanuit de belevingswereld van jongeren. En dan riskeren de lessen het effect te hebben van ‘water over de gans gieten’. Anderzijds biedt deze beginsituatie ook kansen: verhalen klinken als nieuw en worden weer onbevangen beluisterd.

•

Concreet betekent het dat we veel aandacht moeten hebben voor de begrippen die we hanteren. Het is vandaag telkens opnieuw ‘back to basics’. In het bijzonder probeert de godsdienstleraar om de begrippen te ‘ontstollen’. Dat wil zeggen om de wereld achter de woorden te laten ervaren via verhalen, getuigenissen, beelden,…

•

Doorheen de verschillende leerjaren wordt een begrippenkader opgebouwd. Sommige handboeken experimenteren met een vademecum waarin een godsdienstig vocabularium wordt opgebouwd of met een degelijk info-boek dat geraadpleegd kan worden. Dit alles vraagt afspraak tussen de leraren over de jaren heen en dus het uitbouwen van een leerlijn. Visuele ondersteuning is hierbij van groot belang. We verwijzen bijvoorbeeld naar het boekje Wereldgodsdiensten van uitgeverij.

DM

februari 2010


pagina 14

Pelckmans, bedoeld voor de eerste graad, waarin naast de verschillende religieuze tradities, ook de Bijbelboeken en andere basisbegrippen van de christelijke traditie mooi worden geïllustreerd. •

Maar religieuze taal is metaforische taal. Ze is meerduidig. Het is de taal van de verbeelding. De ‘tweede taal’, volgens het bekende onderscheid van Huub Oosterhuis, die te onderscheiden is van de ‘eerste taal’ die de taal van de feiten en de begrippen is. Vandaar het belang van verhalen die aan het denken zetten, van poëtische en evocatieve taal, van visuele kunst en van beeldtaal in velerlei vormen. Liever geen gesloten en moraliserende ‘verhaaltjes’ of enkel illustraties die niet meer zijn dan een ‘plaatje bij een praatje’.

•

Aansluitend bij het raamplan werden levensbeschouwelijke vaardigheden geformuleerd. (Voor een overzicht, consulteer de ‘vaardighedendobbelsteen’ op de THOMAS-website – www.godsdienstonderwijs.be.) Tot die vaardigheden behoren: “het expliciteren van gevoelens en van levensbeschouwelijke ervaringen” en “de eigen positie motiveren ten aanzien van levensbeschouwelijke vragen”. Concreet betekent dit dat we leerlingen woorden geven om hun ‘binnenkant’ genuanceerd te leren uitdrukken en om hun taalregister te verrijken en te verfijnen. In ‘taalarme’ klassen is het bijvoorbeeld aangewezen om woordenlijstjes te geven waaruit leerlingen kunnen putten om ervaringen en gevoelens accuraat uit te drukken. Confrontatie met sterke getuigenissen biedt de leerlingen taal die hen helpt om geleidelijk aan hun plaats te vinden in de werkelijkheid. De genoemde levensbeschouwelijke vaardigheden moeten daarom altijd samengehouden worden met een andere vaardigheid: “het eigen verhaal verbinden met de rijkdom van het christelijk geloven en het ermee confronteren”. De weg naar zichzelf verloopt via de omweg…

Van Meester Eckhart is de spreuk: “Over grote en verheven dingen, moet men niet zwijgen, maar groot en verheven spreken”. Dat blijft de uitdaging voor een ‘talig’ godsdienstonderwijs.

DM

februari 2010


pagina 15

PREVENTIE EN WELZIJN Eddy De Munter voor alle directies en preventieadviseurs

Studiedag Preventie en Welzijn – 21 april 2010 De DAVGOS (Diocesane Adviesgroep Veiligheid en Gezondheid op School) organiseert op woensdag 21 april 2010 een studiedag voor alle preventieadviseurs en/of directies van het basis- en secundair onderwijs. Gelieve deze datum nu reeds te reserveren in je agenda. In het Vormingscentrum Guislain te Gent zal elke deelnemer kunnen kiezen tussen een ruim aanbod van workshops. Volgende onderwerpen zijn reeds gepland: - Een digitale opleiding voor brandveiligheid, handhygiëne en EHBO - Geneesmiddelenbeleid - Gezondheidsbeleid op school - Veiligheid in de lessen bewegingsopvoeding in het basisonderwijs - Reanimeren en defibrilleren - De regelgeving inzake psychosociale belasting van werknemers - Interne noodplannen - Oude elektrische installaties - Schoolbeleid i.v.m. lawaaipreventie - Voorstelling van INFRA / IRISK (basisonderwijs) - Controles op de eetwaren. In een volgend nummer van de Diocesane Mededelingen zal je meer concrete informatie vinden omtrent de inschrijving. Gelieve er dan wel rekening mee te houden dat het aantal deelnemers beperkt zal worden. Een datum om niet te vergeten dus… Een verwittigd man schijnt er nog altijd twee waard te zijn.

DM

februari 2010

Preventie en welzijn http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 16

SCHOOLMEDIATHEEK André Fruithof doelgroep

Taal en aardrijkskunde In het Groene Boekje staat het werkwoord ‘shanghaaien’ (shanghaaide, heeft geshanghaaid) niet. Het stond wel al in mijn Van Dale (1984) en Van Dale Groot Woordenboek Engels-Nederlands (1984) Het woord betekent ronselen, druk uitoefenen op, overhalen tot het doen van onaangenaam werk. Het stamt uit de tijd van de Goudkoorts in Noord-Amerika. Toen verlieten heel wat matrozen hun schip om op het vasteland op zoek te gaan naar het begeerde goud. Daarop bedachten de rederijen een middel nl. het dronken voeren en laten tekenen voor een – meestal lange - scheepsreis. Dat was vroeger ook al in Shanghai (China) gebruikelijk. Vandaar het Engelse werkwoord ‘to shanghai’, later overgenomen in het Nederlands.

“Om meer jonge mensen [voor een wetenschappelijke loopbaan] aan te trekken, zijn dubieuze disciplines zoals massacommunicatie en evenementenmanagement geschapen. Je kunt tegenwoordig hoogleraar worden in de bakstenen of in ‘duurzaam ondernemen’.” (Simon Rozendaal, Hoe de leek de prof verdringt, in Elsevier, 65ste jg., nr. 51/52, december 2009)

In datzelfde nummer van Elsevier (ut supra) kon je aan de hand van twintig vragen je kennis over Maria testen. En de weinig relevante kennis oppikken dat een ‘mariaschoen’ een sierplant is. Mijn trouwe Van Dale leerde me dat het een synoniem is van ‘venusschoen’

Collega Daniël De Keyzer reageerde op onze vraag: “Het gedicht gaat over een vuurtorenwachter die zoveel van vogels hield dat hij het licht doofde, zodat de dieren zich niet meer te pletter zouden vliegen. [Wie bezorgt ons het gedicht?]" We zijn heel dankbaar dat hij het gedicht stuurde. Hier volgt het. Jacques Prévert - Le gardien du phare aime trop les oiseaux (poème tiré de "Histoires" Folio 119) Des oiseaux par milliers volent vers les feux Par milliers ils tombent par milliers ils se cognent Par milliers aveuglés par milliers assommés Par milliers ils meurent

DM

februari 2010

Schoolmediatheek http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 17

Le gardien ne peut supporter des choses pareilles Les oiseaux il les aime trop Alors il dit Tant pis je m'en fous Et il éteint tout Au loin un cargo fait naufrage Un cargo venant des îles Un cargo chargé d'oiseaux Des milliers d'oiseaux des îles Des milliers d'oiseaux noyés.

Van 12 tot en met 28 februari worden in Vancouver de 21ste Olympische Winterspelen gehouden. Misschien zijn er wel boeken over wintersporten in de bibliotheek die nu extra in de kijker kunnen worden gezet. Samen met krantenknipsels, foto’s, een paar schaatsen, e.d.

Twaalf Twaalf is een magisch getal. Het is deelbaar door 2, 3, 4 en 6. Er zijn 12 maanden in een jaar. Op de klok staan 12 uren. Er zijn 12 tekens in de dierenriem. Er zijn 12 stuks in een dozijn. Er waren volgens de Bijbel 12 stammen van Israël. Er zijn 12 apostelen, 12 ridders van de Ronde Tafel, 12 leden in een assisenjury, 12 werken van Hercules, 12 zuilen van Hercules (rotsen aan de Straat van Gibraltar), 12 jaar in de Chinese dierenriem, 12 artikelen des geloofs, 12 tonen in de Westerse muziek en niet te vergeten 12 flessen wijn in een karton. In het Bijbelse boek Openbaring duidt een veelvoud van 12 iets aan van het alomvattende: “En ik hoorde het getal der gezegelden: Honderdvierenveertigduizend gezegelden uit alle stammen van Israëls zonen.” (Openb. 7:4) Dan volgen in de volgende verzen (5-8) de namen van de 12 stammen met voor elke stam twaalfduizend gezegelden. Bij de eerste vermenigvuldiging van de broden (Matt. 14: 13-21; Luk. 9:10-17; Joh. 6:1-15) bleven nadat de menigte gegeten had nog 12 korven met broodbrokken over.

Twitteratuur De populaire netwerksite Twitter draait op de uitwisseling van tweets, berichtjes van hooguit honderdveertig lettertekens. De uitgeverij Penguin bereidt een boek voor waarin de klassiekers van de wereldliteratuur worden vertwitterd tot maximaal twintig tweets. De literatuur van grootheden als Dante, Shakespeare, Stendhal en Joyce wordt op die manier ingekort tot twitteratuur. De initiatiefnemers zijn twee Amerikaanse studenten die zeggen het literaire erfgoed te willen verzoenen met de korte aandachtsboog van de jonge(re) generatie.

Het levend riet, De verborgen bloem [romans van Pearl Buck], het waren prachtige, gevoelige verhalen die zich afspeelden in het Oosten. Ik heb ze dertig jaar geleden aan iemand uitgeleend en nooit meer teruggezien. Later las ik ergens dat je boeken niet mag uitlenen tenzij je het niet erg vindt als je ze niet meer terugkrijgt. Sindsdien is dat een heilig principe. Over een goed boek kan ik niet zwijgen, maar ik leen mijn exemplaar niet uit. Ik koop het voor mijn vrienden.” (Leah Thijs, actrice, geciteerd in DSLetteren , 08.09.2006).

DM

februari 2010


pagina 18

Bij de Uitgeverij Pelckmans verscheen een historische studie: Toen onze wereld christelijk werd van de Franse emeritus-hoogleraar aan het Collège de France, Paul Veyne. Volgens de uitgeverij ‘een fascinerende en eigenzinnige studie over de unieke religieuze ‘success story’ van het christendom.

Ulysses is de titel van het bekendste boek van James Joyce, zich afspelend in Dublin. Het is het verslag van een dag (Bloomsday) in het leven van Leopold Bloom, met zijn zwerftochten door Dublin. “De langste tocht in Ulysses gaat dwars door de hele stad: het is een begrafenisstoet die vanuit het zuidoosten van Dublin via het centrum naar een begraafplaats in het noordwesten gaat. Bloom zit in een van de rijtuigen; een vriend van hem wordt begraven.” (Wil Hansen, in Meneer, dit is heilige grond… van Martin van Amerongen en William Rothuizen).

Ulysses is ook de Latijnse benaming van Odysseus, de koning van Ithaca en gemaal van Penelope (z.a.), die zich onderscheidde bij de slag bij Troje en na tien jaar rondzwerven terugkeerde van Troje naar Ithaca.

Bibliotheken moeten ervoor zorgen dat ze voldoende ‘naslagwerken’ bezitten. Het boek De Bijbel cultureel: De Bijbel in de kunsten van de twintigste eeuw (Beeldende kunst, film, theater, klassieke muziek, popmuziek, literatuur) is zo’n werk. Het verscheen bij de Uitgeverij Meinema (Nederland) en Uitgeverij Pelckmans (Kapellen).

Een Nederlandse toerist vraagt aan een Belgische wandelaar: ‘Waarom staan hier langs de wegen en aan de verkeerslichten zo vaak mezenkastjes?’ Antwoordt de Belg: dat zijn kastjes van de B.O.G. (Belgische Ornithologische Gendarmerie). Ze tellen daar hoe snel de vogels vliegen’. De Hollander zet verbaasde ogen op: die Belgen zijn nog zo dom niet! Een voorbeeld van een grapje om het begrip ‘initiaalwoord’ te illustreren. En het verschil met een letterwoord uit te leggen. Of biologie op vakoverschrijdend niveau.

“Er zijn verschillende manieren om valse munten te herkennen. […] Kijk; daar is een rand afgeknipt. Zilver snoeien, noemen we dat. Als je dat vaak doet, dan heb je op een gegeven moment een hoop zilver over, dat je weer kunt omsmelten tot nieuwe munten. De mensen kunnen niet goed het verschil zien. Munten zijn nu eenmaal vaak ongelijk. Of de munten zijn weliswaar even groot, maar een is vermengd met andere metalen. Daarom gebruiken we een weegschaaltje met aasjes. Dat zijn ijkgewichtjes. Of we doen dit. Goed luisteren. Bertholemi gooide een munt op de marmeren plaat. Vervolgens gooide hij de andere. Hoor je het verschil? De valse munt klinkt anders. Daarom zeggen we ook ‘met klinkende munt’ betalen.” (een voorbeeldje van etymologie in Spaans vuur, een historische thriller van Wouter van Mastricht, zich afspelend in 1635 in Maastricht tegen de achtergrond van een felle godsdienststrijd tussen katholieken en calvinisten). Iets voor verwoede lezers, maar niet voor gevoelige zielen: een turf van 608 bladzijden.

DM

februari 2010


pagina 19

Michael Gazzaniga, Amerikaanse neurowetenschapper, verzet zich tegen het afschuiven van eigen verantwoordelijkheid in geval van wangedrag: “In ons brein zit een ijzersterk mechanisme ingebouwd dat al onze emoties, ook woede en agressie, filtert, namelijk ons verstand. Er is altijd dat ene moment waarin we kunnen beslissen om iets niet te doen. Bijvoorbeeld omdat het moreel verantwoordelijk is. We weten dat ieder mens een ingebouwd moreel kompas heeft dat door zijn brein wordt gebruikt om de juiste beslissingen te nemen. Dat stemmetje in het achterhoofd dat zegt: Fout, fout, niet doen! Dat stemmetje negeren, is een bewuste beslissing waarvoor je altijd zelf verantwoordelijk blijft.” (Elsevier, ut supra) Dit artikel herinnerde ons aan het boeiende eindreferaat van Prof. Lafosse op de driedaagse voor directies in Houffalize van vorig jaar over het kwetsbare brein. Gazzaniga schreef aan aantal boeken over het menselijk brein: The Social Brain; The Ethical Brain en in 2008 Human.The Science Behind What Makes Us Unique.

De uit Hansbeke (Nevele) afkomstige auteur Erwin Mortier heeft de AKO-Literatuurprijs 2009 gewonnen voor zijn roman Godenslaap. In dit boek denkt de 90-jarige Helena terug aan de Grote Oorlog en aan haar verliefdheid te midden van het puin van het kapotgeschoten Ieper. De auteur kreeg een bedrag van 50 000 euro en een beeldje van Eugène Peters.

Een leven in boeken van Friedl’ Lesage is een bundeling van 40 radiogesprekken met bekende Vlamingen over ‘levensbepalende boeken’. Lannoo, 301 blz.

Voor liefhebbers van klassieke muziek verscheen van Jan Caeyers bij De Bezige Bij: Beethoven. Een biografie. Een turf van 672 blz.

De site www.wiskundemeisjes.nl verlost de wiskunde uit het keurslijf van schoolhandboeken en angstaanjagende cursussen. Je vindt er filmpjes, wiskundige wetenswaardigheden en raadsels, en interviews met vermaarde wiskundigen. De bijdragen zijn altijd interessant en toegankelijk en nooit flauwekul. Bovendien heeft de site een uitstekende boekenafdeling, waarin tientallen romans en non-fictieboeken worden besproken waarin wiskunde een prominente rol speelt. (Filip Huysegems, dSLetteren, 06.11.2009) Vb. Guillermo Martinez. Onzichtbare misdaden. Een seriemoordenaar teistert Oxford. Hij kondigt zijn misdaden aan met tekenen die een logische reeks lijken te vormen. Twee wiskundigen proberen zijn code te kraken.

Voor wie wil reageren: [email protected]

DM

februari 2010


pagina 20

‘WIE ZOEKT DIE VINDT’ Bellinda Staelens voor alle directies en personeelsleden

‘Le Fils’ een film van Luc en Jean-Pierre Dardenne

De film ‘Le fils’ is een realistisch drama over een leraar houtbewerking en één van zijn leerlingen. Olivier (gespeeld door Olivier Gourmet) is een docent op een werkplaats voor jongens met problematisch gedrag en een gerechtelijk verleden. Hij leert hen het vak van timmerman. Als er op een dag een nieuwe leerling wordt aangemeld, bemerkt Olivier tot zijn ontsteltenis dat deze jongen betrokken was bij de dood van zijn zoon. Aanvankelijk zegt hij dat er geen plek is voor een nieuwe leerling, maar nadien neemt hij hem toch op in de groep. Wat volgt, is een psychologische en emotionele confrontatie met de consequenties van deze keuze, maar ook een beklijvend verhaal over schuld en rancune, berouw en vergeving. Het verhaal speelt zich, net als de vorige films van de gebroeders Dardenne, af in de kille stad Luik. Na Rosetta en La Promesse brengen de broers Luc en Jean-Pierre Dardenne met deze film uit 2002 opnieuw een heel eigen kijk op een sociaal drama. Uit een gesprek met de regisseurs: Luc Dardenne: We speelden al langer met de idee om eens iets te maken rond een extreme situatie zoals die in ‘Le Fils’ evolueert. Een soort permanente spanning tot op het einde, de kijker voortdurend laten speuren: wie is wie, hoe gaat de leraar reageren, wat gaat de jongen doen... De hele film draait rond het thema: is het mogelijk te weerstaan aan wraakgevoelens? Olivier Gourmet heeft echt de ideale fysiek om die spanning uit te drukken. Jean-Pierre Dardenne: In West-Europa wordt het gevoel van onveiligheid steeds meer gecultiveerd. Er is ook reële onrust want je weet niet wat je morgen mag verwachten, of je nog werk zal hebben of vinden. Jongeren krijgen al snel het etiket van 'crimineel' opgeplakt en volwassenen lijken bang voor de jongeren, bang voor hun enthousiasme, voor hun uitbarstingen. Dat wantrouwen bemoeilijkt de relaties. Luc Dardenne: We zitten met de camera voortdurend en heel dicht op het personage, altijd tussen scherp en wazig. Alsof we in de fysiek van Olivier wilden kruipen. We draaien er omheen, we proberen de kijker te vangen, hem mee te laten draaien met de camera, hem in het lijf van Olivier te krijgen, hem solidair te maken met dat lichaam. Toch blijft de kijker zich onophoudelijk afvragen hoe de man gaat reageren. We willen hem het gevoel geven dat hij erbij hoort, dat hij niet van buiten af toekijkt. Behalve op het eind, bij de ontknoping, dan is plaats voor de opluchting. Dan kunnen we een bredere shot maken, een kader scheppen waar plaats is voor Olivier én die jonge gast.

DM februari 10

Wie zoekt die vindt http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 21

Jean-Pierre Dardenne: De film toont een zekere goedheid doorheen het personage van Olivier. Sommigen vinden dat nogal naïef in ‘deze wereld van elk voor zich’. Maar als je films wil maken, moet je wel een beetje naïef zijn. Je moet vertrouwen tonen in je personage. Gelukkig zijn er mensen die buiten de heersende stroming gaan staan, die niet naar de andere kijken als naar een vijand die je moet verslaan. Luc Dardenne: Je kan vinden dat Olivier goedhartig is, dat is een mogelijke interpretatie. Maar dat hij aanvaardt de leraar te worden van de jonge Francis. Dat hij hem dingen wil aanleren, maakt dat Olivier zichzelf in een situatie zet waar zijn wraakgevoelens geen kans krijgen. Dat is een andere uitleg...

DM februari 10

Wie zoekt die vindt http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 22

VAKOVERSCHRIJDEND: TAALDREMPELS Marijke Decavel, André Fruithof, Martine Gillis, Paul Raes, Bellinda Staelens, Martine Van Overmeiren en Riet De Vos voor leraren zaak- en praktijkvakken, leraren talen, coördinatoren, technisch adviseurs, directieteams

Leer- en onderwijsstijlen Leerlingen leren niet allemaal op dezelfde manier. Afhankelijk van hun persoonlijkheid ontwikkelen ze een eigen leerstijl, een manier om informatie te verwerven en te verwerken. De Amerikaanse psycholoog Kolb onderscheidt bij lerenden vier types: ‐ de dromer (waarnemer) Hij leert het best vanuit concrete ervaringen, kan leerstof vanuit verschillende invalshoeken bekijken en legt heel goed verbanden. Hij observeert hoe iemand anders iets doet en kopieert dan. ‐

de denker of theoreticus Hij zoekt de logische samenhang tussen leerstofonderdelen, houdt van theoretische modellen, denkt in heldere, abstracte begrippen. Een denker raadpleegt eerst alle mogelijke instructies en handleidingen en gaat pas dan aan de slag.

‐

de toepasser of beslisser Hij wil problemen oplossen, denkt doelgericht en planmatig en houdt ervan begrippen en theorieën toe te passen. Hij gaat met alle hulpmiddelen bij de hand aan de slag en zoekt dingen op naargelang hij ze nodig heeft.

‐

de doener of ondernemer: hij leert door te doen, kan zich goed aan nieuwe situaties aanpassen en wil tastbare resultaten bereiken. Hij experimenteert graag met taal en techniek.

Kolb geeft aan dat mensen geneigd zijn vooral die leerstijl te ontwikkelen waarin ze al sterk zijn, terwijl ze eigenlijk vooral die leerervaringen zouden moeten oefenen waarin ze minder goed zijn. Er zijn niet alleen verschillende leerstijlen, maar ook verschillende onderwijsstijlen. De manier waarop een leraar les geeft, hangt meestal samen met de manier waarop hij zelf het liefst leert. ‐

De leraar is een dromer: hij geeft graag demonstraties en uitleg. Hij wil dat zijn leerlingen leren door observeren en waarnemen.

‐

De leraar is een denker: hij probeert zijn leerlingen via logisch denken tot theorie te brengen door ze complexe vraagstellingen voor te leggen.

DM

februari 2010

Vakoverschrijdend: Taaldrempels http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 23

‐

De leraar is een toepasser: hij geeft een korte, gestructureerde uitleg. Daarna gaan de leerlingen aan de slag, vaak via stappenplannen; hij stimuleert zijn leerlingen om toepassingsmogelijkheden te zoeken.

‐

De leraar is een doener: hij geeft het liefst open opdrachten en doet de leerlingen er meteen in vliegen; hij legt veel variatie in zijn werkvormen.

Elke onderwijsstijl heeft zijn sterke en zwakke elementen, maar heeft wel een ander leereffect als resultaat. Indien je je als leraar beperkt tot één onderwijsstijl, dan geef je enkel voor een minderheid les. Focus je enkel op de sterkste leerstijl van leerlingen, dan ontwikkelen zij hun minder sterke leerstijlen niet en krijg je geen optimaal leereffect. Enkel als je de vier onderwijsstijlen combineert en dus de vier leerstijlen in je klas aanspreekt, zullen je leerlingen diepgaand en duurzaam leren. Doe je dat niet, dan blijft er van de leerstof niet veel of veel minder hangen. Ook in de samenleving is het van belang dat mensen op heel verschillende manieren kunnen leren. Door variatie in je werkvormen te steken, zorg je ervoor dat je leerlingen echt diepgaand en duurzaam leren. Op www.ohmygods.be kunnen leerlingen en leraren zichzelf testen. Ze krijgen niet enkel meer inzicht in hun leer- en onderwijsstijlen, maar ook tips en adviezen. Voorbeelden van didactische werkvormen per leerstijl Dromers: discussie over ervaringen, brainstormen, onderwijsleergesprek, intervisie (waarnemers) Denkers: demonstratie, interviews afnemen, internetopdrachten met duidelijke vragen (nadenkers) Beslissers: quiz, korte column schrijven, practicum vanuit theoretisch kader. (toepassers) Doeners: debat, rollenspel, practicum zonder voorafgaande theorie, actieve werkvormen (doeners) Voorbeelden van opdrachten aangepast aan de verschillende leerstijlen De brief Waarnemen: beluisteren, observeren, vergelijken, bevragen, onderscheiden. Je krijgt een fout voorbeeld met kritische vragen. (= waarnemer) Analyseren: in eigen woorden weergeven, verklaren, afleiden, uitzoeken, argumenteren. (= denker) Je bestudeert de theorie in het boekje van de BIN-normen en je past die vervolgens toe in de bijhorende oefening. Toepassen: plannen, schematiseren, concretiseren, synthetiseren (= toepasser) Je krijgt een eenvoudig stappenplan en je past dat toe op een nieuwe brief. Experimenteren: uitleggen, ontwerpen, simuleren, tonen, uitproberen, maken. Je krijgt stukjes van een brief en je kleeft die op de juiste plaats op een A4-blad. (= doener) www.vanin.be

DM

februari 2010


pagina 24

Spreekoefening: mijn droomhuis beschrijven 5 De leraar beschrijft zijn droomhuis of geeft een tekst waarin iemand zijn droomhuis beschrijft. Met deze beschrijving als voorbeeld gaat de leerling zelf zijn droomhuis beschrijven. (waarnemer) 6

De leerlingen bestuderen de woordenschat rond het thema ‘mijn droomhuis’ (kamers, voorwerpen in het huis, ligging). Ze bestuderen de grammatica die ze nodig hebben om hun droomhuis te beschrijven. Ze beschrijven hun droomhuis en passen de woordenschat en de ingestudeerde grammatica toe. (denker)

7

De leerlingen beschrijven hun droomhuis. Ze maken hierbij gebruik van een woordenboek en een grammaticaal schema. (toepasser)

8

De leerlingen krijgen de opdracht hun droomhuis voor te stellen. De leraar stelt hiervoor ‘bouwstenen’ ter beschikking. De leerlingen moeten deze bouwstenen op een correcte manier samen brengen. (doener)

Lied ‘Mein Berlin’ (inleiding) 5 De leerlingen krijgen foto’s over de geschiedenis van Duitsland. Ze moeten beschrijven wat er op de foto’s staat. Ze krijgen kaartjes met jaartallen. Ze verbinden de jaartallen met de foto’s. (waarnemer) 6

De leerlingen krijgen kaartjes met daarop een aantal belangrijke historische feiten. Aan de muur hangen teksten met een uitvoerige beschrijving van deze historische feiten. Ze verbinden de feiten met de passende beschrijving. (denker)

7

De leerlingen verbinden de feiten met de foto’s en de getallen. (toepasser)

8

De eerste strofe van het lied wordt in zinnen verknipt. De leerlingen proberen de zinnen in de juiste volgorde te leggen. Pas daarna krijgen ze het lied te horen. (doener)

Uitstap naar de Oostkantons voorbereiden. 6. De leerlingen bekijken een film over de Oostkantons. Uit de film halen ze de verschillende aspecten van de Oostkantons die aan bod komen. (waarnemer) 7. De leerlingen worden in groepjes van 4 ingedeeld. Ieder groepje zal rond een bepaald aspect werken. In het groepje wordt gebrainstormd over het onderwerp (waarnemer). 8. De leerlingen zoeken informatie op het internet en in boeken en maken een tekst voor het portfolio. (denker) 9. De leerlingen ontwerpen een brochure met de dagindeling en de activiteiten en met een beknopte samenvatting van de verschillende deelaspecten. (toepasser) 10.Aan de hand van een PPT stellen de leerlingen de excursie aan de andere groepen voor. (doener)

DM

februari 2010


pagina 25

Leuke taaloefeningen voor leerlingen Neem een kijkje op http://delicious.com/docAtlas/?page=1 Je vindt er links naar sites voor inoefenen van taal en oefeningen voor vreemde talen. De sites verschillen wel sterk in niveau: van Nederlands voor anderstaligen tot Nederlands voor gevorderde leerlingen die deze oefeningen zeker kunnen gebruiken als uitbreidings- en verdiepingsoefeningen. Sommige sites zijn ideaal voor de eerste graad, maar sommige zijn ook bruikbaar in de derde graad.

Werken aan taalbeleid in de lessen godsdienst Met dank aan Peter Malfliet, inspecteur-adviseur rooms-katholieke godsdienst “Waarover men niet kan spreken, daarover moet men zwijgen,” wist filosoof Ludwig Wittgenstein. Scherp gesteld zou dat betekenen dat er veel ‘stilte’ moet zijn in de godsdienstles of – beter gezegd – dat we onze woorden goed moeten wikken en wegen. Nochtans is ‘communicatie’ een sleutelbegrip in het raamplan godsdienst. Maar ‘communicatie’ betekent helemaal niet ‘vrijblijvend gepraat’. “Communicatie is meer dan spreken met elkaar,” zegt het raamplan. “Wie belang hecht aan communicatie, beseft de niet complete communiceerbaarheid van het mysterie. Soms is communiceren stamelen of zwijgen. Het is ook en vooral luisteren” (raamplan godsdienst s.o., p.35-36). Taal is cruciaal in het godsdienstonderwijs. De uitdaging voor de godsdienstleraar is groot: hoe kunnen we vandaag verstaanbaar en ervaarbaar spreken ‘van’ God (liever dan: ‘over’ God)? We geven enkele algemene bedenkingen en aandachtspunten: •

Niet zelden is de school en meer bepaald de godsdienstles de enige plaats waar leerlingen over geloof en kerk horen. Vele begrippen en verhalen zijn vreemd voor hen. Van deze beginsituatie kunnen we ons niet genoeg bewust zijn. Ze maakt het voor de godsdienstleraar niet altijd eenvoudiger. Soms is het moeilijk aanknopingspunten te vinden vanuit de belevingswereld van jongeren. En dan riskeren de lessen het effect te hebben van ‘water over de gans gieten’. Anderzijds biedt deze beginsituatie ook kansen: verhalen klinken als nieuw en worden weer onbevangen beluisterd.

•

Concreet betekent het dat we veel aandacht moeten hebben voor de begrippen die we hanteren. Het is vandaag telkens opnieuw ‘back to basics’. In het bijzonder probeert de godsdienstleraar om de begrippen te ‘ontstollen’. Dat wil zeggen om de wereld achter de woorden te laten ervaren via verhalen, getuigenissen, beelden,…

•

Doorheen de verschillende leerjaren wordt een begrippenkader opgebouwd. Sommige handboeken experimenteren met een vademecum waarin een godsdienstig vocabularium wordt opgebouwd of met een degelijk info-boek dat geraadpleegd kan worden. Dit alles vraagt afspraak tussen de leraren over de jaren heen en dus het uitbouwen van een leerlijn. Visuele ondersteuning is hierbij van groot belang. We verwijzen bijvoorbeeld naar het boekje Wereldgodsdiensten van uitgeverij.

DM

februari 2010


pagina 26

Pelckmans, bedoeld voor de eerste graad, waarin naast de verschillende religieuze tradities, ook de Bijbelboeken en andere basisbegrippen van de christelijke traditie mooi worden geïllustreerd. •

Maar religieuze taal is metaforische taal. Ze is meerduidig. Het is de taal van de verbeelding. De ‘tweede taal’, volgens het bekende onderscheid van Huub Oosterhuis, die te onderscheiden is van de ‘eerste taal’ die de taal van de feiten en de begrippen is. Vandaar het belang van verhalen die aan het denken zetten, van poëtische en evocatieve taal, van visuele kunst en van beeldtaal in velerlei vormen. Liever geen gesloten en moraliserende ‘verhaaltjes’ of enkel illustraties die niet meer zijn dan een ‘plaatje bij een praatje’.

•

Aansluitend bij het raamplan werden levensbeschouwelijke vaardigheden geformuleerd. (Voor een overzicht, consulteer de ‘vaardighedendobbelsteen’ op de THOMAS-website – www.godsdienstonderwijs.be.) Tot die vaardigheden behoren: “het expliciteren van gevoelens en van levensbeschouwelijke ervaringen” en “de eigen positie motiveren ten aanzien van levensbeschouwelijke vragen”. Concreet betekent dit dat we leerlingen woorden geven om hun ‘binnenkant’ genuanceerd te leren uitdrukken en om hun taalregister te verrijken en te verfijnen. In ‘taalarme’ klassen is het bijvoorbeeld aangewezen om woordenlijstjes te geven waaruit leerlingen kunnen putten om ervaringen en gevoelens accuraat uit te drukken. Confrontatie met sterke getuigenissen biedt de leerlingen taal die hen helpt om geleidelijk aan hun plaats te vinden in de werkelijkheid. De genoemde levensbeschouwelijke vaardigheden moeten daarom altijd samengehouden worden met een andere vaardigheid: “het eigen verhaal verbinden met de rijkdom van het christelijk geloven en het ermee confronteren”. De weg naar zichzelf verloopt via de omweg…

Van Meester Eckhart is de spreuk: “Over grote en verheven dingen, moet men niet zwijgen, maar groot en verheven spreken”. Dat blijft de uitdaging voor een ‘talig’ godsdienstonderwijs.

DM

februari 2010


pagina 27

TAALTIP Werkgroep Taalbeleid voor directies en leraren

Een synthese maken? Hoe begin je daaraan zeg? Met dit schrijf-/spreekkader zet je de leerlingen op weg.

Februari Voorbeeld van schrijfkader voor het maken van een synthese of samenvatting In het boek/tijdschrift/artikel… bespreekt de auteur, …, het probleem van… Hij is van mening/beweert dat … Hij toont die bewering aan met het volgende argument: … Bovendien tracht de auteur te bewijzen dat … Vervolgens beschrijft hij hoe… Daarvan geeft hij verschillende voorbeelden, zoals… Daarnaast gaat de schrijver van het artikel dieper in op … In een laatste item onderzoekt X (naam auteur) hoe… Uiteindelijk komt hij tot de conclusie dat …

DM

februari 2010

Taaltip http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 28

IN DE KIJKER Marleen Lietaer voor alle personeelsleden

In Oudenaarde winnen de vierdejaars van het VLIO de JoH-trofee

Vorig schooljaar namen de leerlingen van het vierde jaar in het Vrij Landelijk Instituut te Oudenaarde deel aan de jaarlijkse wandeltocht ‘Samen op stap’. Deze unieke tocht, waarbij andersvaliden begeleid worden door vrijwilligers en door leerlingen van scholen uit de regio vond voor de 3de keer plaats en werd georganiseerd door de Wandelclub Comité 2000. Voor veel leerlingen uit het secundair onderwijs betekent deze dag elke keer opnieuw een boeiende kennismaking met een voor hen vaak onbekende wereld.

Bij het begin van het huidige schooljaar kreeg de wandeltocht voor de leerlingen van het VLIO ook nog een verrassend staartje, want de school kreeg van de CM-ziekenzorg te horen dat hun initiatief de JoH-trofee had gewonnen. Deze trofee beloont organisaties die op een leuke en originele manier de integratie bevorderen tussen jongeren en andersvaliden. Tijdens een receptie in de gebouwen van de CM werd de trofee plechtig overhandigd aan de school. Een beloning voor alle leerlingen die aan de wandeltocht deelnamen en hun beste beentje voorzetten !

DM februari 10

In de kijker http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 29

Van harte proficiat aan de directie, alle leerlingen en hun begeleidende leraren ! Dank aan Piet Vyncke voor de informatie en de foto’s !

Een ‘buitengewone’ ontmoeting in Wetteren tussen het MPI Sint-Lodewijk en het Scheppersinstituut

Op dinsdag 15 december jl. verlieten 19 leerlingen met een fysieke handicap en 6 leraren van het SintLodewijkinstituut Wetteren (buitengewoon onderwijs) voor één dag hun schoolbanken. Zij gingen immers op bezoek bij de 57 leerlingen van het tweede beroepsvoorbereidend leerjaar van het Scheppersinstituut Wetteren (nijverheids- en tuinbouwonderwijs tso-bso). Samen kregen zij praktijklessen in diverse afdelingen en werkten zij

DM februari 10


pagina 30

samen in de ateliers. Het bezoek kaderde in de projectweek rond diversiteit die het Scheppersinstituut organiseerde voor de tweedejaars. Er was al weken uitgekeken naar deze ontmoeting want de leerlingen van beide scholen hadden voor hun verbroederingsproject al geruime tijd met elkaar kennisgemaakt via internet en mailing. De verwachtingen waren dan ook hoog gespannen tegen de dag dat ze hun virtuele buddy’s in levende lijve zouden leren kennen! Leerlingen met een fysieke beperking samen met leerlingen uit het bso en tso praktijklessen laten volgen, lijkt natuurlijk niet evident. Het was dan ook uitkijken naar de manier waarop de leerlingen en leraren deze uitdaging zouden ervaren. En het werd wel degelijk een onvergetelijke dag ! Na een gezellig onthaal en de verwelkoming stonden eerst wat sociale activiteiten op het programma zodat het spreekwoordelijke ijs gemakkelijk gebroken kon worden. Na goed een uurtje begonnen de eerste echte lessen en praktijkoefeningen via een doorschuifsysteem met oefeningen in de afdeling metaal en elektriciteit, initiatie rolstoelhockey, bloemschikken, lessen voeding… Er werd ook geëxperimenteerd met verf, djembé gespeeld en plexiglas bewerkt. Tijdens al deze activiteiten werd er veel uitgewisseld en vlot samengewerkt.

Het middagmaal was een gezamenlijk rustmoment waarbij de leerlingen kriskras door elkaar genoten van een heerlijke vol-au-vent met frieten en opvallend daarbij was ook weer de hulpvaardigheid onder elkaar. ‘Onze leerlingen staan er nauwelijks bij stil dat het leven voor sommige jongeren zeer complex is en dat zelfs gewoon eten al een probleem kan zijn,’ vertelt de adjunct-directeur Geert Bradt, ‘maar ze dan overal zien bijspringen om te helpen, dat doet enorm plezier.’

DM februari 10


pagina 31

In de namiddag stond nog een partijtje rolstoelhockey op het programma en daar staken de leerlingen van het MPI hun kameraden van het gewoon onderwijs natuurlijk de loef af. De dag werd tenslotte afgesloten met zelfgemaakte hapjes uit de lessen voeding en met een fotomontage die een plezierige terugblik gaf op de voorbije dag. Emily, een meisje dat na een verkeersongeval in het BuSO terecht kwam, vertelde dat het voor haar een hoogdag was om nog eens op een ‘normale’ school te komen. Maar de glunderende gezichten die je overal zag, maakten duidelijk dat iedereen enthousiast was over de kennismaking en samenwerking met elkaar.

DM februari 10


pagina 32

Leerlingen met een beperking zijn geen rariteit in het Scheppersinstituut. Zo zijn er dagelijks een slechthorende student, een jongen met dwerggroei en een leerling met schoolangst geïntegreerd in de school. Maar dit initiatief ging nog een stapje verder en werd een voltreffer. Het bood aan beide scholen ook de kans om enkele belangrijke vakoverschrijdende eindtermen op een ervaringsgerichte wijze te behandelen. De leerlingen van Sint-Lodewijk waar geen technische richtingen kunnen gevolgd worden, genoten van echte praktijklessen, en voor de bso-leraren was het een plezier om te zien hoe sommige heel rebelse leerlingen zich ontpopten tot heel dienstbare en bezorgde jongeren voor hun leeftijdsgenoten van het MPI. En het initiatief krijgt nog een vervolg! Met Pasen 2010 trekken de studenten van Scheppers op studiebezoek naar het Sint-Lodewijkinstituut. Proficiat aan de directies, leraren en alle betrokken leerlingen voor dit onvergetelijke initiatief ! Dank aan Geert Bradt en Evelien De Vos voor de foto’s en informatie !

DM februari 10


pagina 33

AARDRIJKSKUNDE Leen Van Hecke voor leraren 3de graad

VLAAMSE STERRENKUNDE OLYMPIADE 2010 (hoofdprijs: een waarnemingssessie met de Mercator-telescoop op de Canarische Eilanden). De wedstrijd bestaat uit het oplossen van een lijst open vragen over sterrenkundige onderwerpen. Leerlingen kunnen hun schoolse kennis over aardrijkskunde, fysica, chemie, biologie en wiskunde op een leuke manier toepassen om zelf de werking van het heelal te ontdekken! In tegenstelling tot de meeste andere olympiades, mogen de deelnemers de vragen op eigen tempo thuis oplossen, met gebruik van alle hulpmiddelen die ze nuttig achten. Het is echter de bedoeling om zo uitgebreid mogelijk tewerk te gaan: de uitwerking zelf is even belangrijk als de oplossing. De deadline voor het insturen is 28 maart 2010. De beste vijf inzendingen worden uitgenodigd om deel te nemen aan de tweede ronde van de Vlaamse Sterrenkunde Olympiade en strijden voor de hoofdprijzen. De tweede ronde gaat door op zaterdag 8 mei 2010. Tijdens deze dag moeten de finalisten een sterrenkundig waarnemingsproject uitwerken. Dit project wordt gepresenteerd aan de jury, die daarna ook vragen zal stellen en uiteindelijk een winnaar zal kiezen. De hoofdprijs bestaat uit een waarnemingssessie met de Mercator Telescoop op La Palma (Spanje), inclusief reis en verblijf. Maar daarnaast zijn er nog diverse andere waardevolle prijzen te winnen (telescopen, verrekijkers en boekenpakketten). Met deze olympiade willen de organisatoren de interesse in sterrenkunde bij jongeren stimuleren. Sterrenkunde hoeft geen moeilijke bezigheid te zijn, maar is ook fijn en fascinerend. De deelnemers ontdekken zelf een heleboel interessante dingen over ons zonnestelsel, de sterren en het heelal. Door zelf actief op zoek te gaan naar antwoorden wordt de sterrenkundige verwondering en de synthese van de verschillende wetenschappen bij jongeren op een leuke manier geprikkeld. Informatie over de Vlaamse Sterrenkunde Oympiade kan bekomen worden: - via de website www.sterrenkundeolympiade.be - via e-mail [email protected] - telefonisch: 02 629 34 57 - op het VVS-secretariaat: Oostmeers 122 C, 8000 Brugge De olympiade is een samenwerking van de Jongerenvereniging Voor Sterrenkunde (JVS), de Vereniging Voor Sterrenkunde (VVS), de Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven) en de Vrije Universiteit Brussel(VUB).

DM

februari 2010

aardrijkskunde http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 34

voor alle leraren

ICT-tip: nieuwsfragmenten van www.deredactie.be downloaden Nogal wat leraren aardrijkskunde hebben ondervonden dat het niet meer evident is om VRT-nieuwsfragmenten te downloaden van www.deredactie.be Pedagogisch begeleider aardrijkskunde (bisdom Mechelen-Brussel) en ICT-nascholer Ludo Wevers heeft een document ter beschikking gesteld op welke manier dit wel kan gebeuren. Men vindt dit op http://www.kerknet.be/vic.onderwijs.mb/SO/Vakdocs/Aardrijkskunde/VRTnieuwsberic ht_downloaden.pdf

DM

februari 2010

aardrijkskunde http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 35

BIOLOGIE, CHEMIE en NATUURWETENSCHAPPEN Gerrit Schuermans voor alle leraren

1

Nascholingsaanbod wetenschappen PEDIC voor het tweede semester schooljaar 2009-2010 (herhaling + aanvulling)

Voor het tweede semester van dit schooljaar zijn een aantal nascholingen i.v.m. wetenschappen in samenwerking met PEDIC gepland. Noteer alvast de data in je agenda. Meer info kan je vinden in de nieuwe nascholingsbrochure van PEDIC, op de affiche en de website van PEDIC (www.pedic.be). Je kan inschrijven voor de nascholingen op de website van PEDIC. - Onderzoekscompetentie in het vak chemie: woensdag 24 februari 2010 (PN161/09-10) In deze nascholing worden de eindtermen i.v.m. onderzoekend leren/leren onderzoeken en onderzoekscompetentie gekaderd. Er wordt concreet materiaal aangeboden waarmee je deze eindtermen in het vak chemie kan realiseren. - Infosessie over veiligheid, etikettering, afvalbeheer in schoollabo’s (UGent). Op woensdag 24 februari van 14.00u tot 16.00u geeft Dhr. Marc Verhaeghe een uiteenzetting over het beheer van schoollabo’s. Volgende onderwerpen komen aan bod: het gebruik van chemicaliën in de lessen wetenschappen, de opslag van chemicaliën, de vernieuwde etikettering, het afvalbeheer op school. Deze uiteenzetting wordt gegeven aan de studenten van de specifieke lerarenopleiding chemie en biologie van UGent. Geïnteresseerde leerkrachten mogen aansluiten. Locatie: Universiteit Gent, Labo voor Anorganische en Fysische Chemie, Krijgslaan 281, gebouw S3, 9000 Gent. (auditorium op de eerste verdieping) Deelname is gratis. Gelieve vooraf je aanwezigheid via mail te melden aan: [email protected]. - Onderzoekscompetentie in het vak biologie: woensdag 10 maart 2010 (PN162/09-10) In deze nascholing worden de eindtermen i.v.m. onderzoekend leren/leren onderzoeken en onderzoekscompetentie gekaderd. Er wordt concreet materiaal aangeboden waarmee je deze eindtermen in het vak biologie kan realiseren. Voor de uitwerking van deze nascholing werken de stuurgroepen biologie van het bisdom Gent en Brugge samen. De inhoud van deze nascholing in PEDIC zal dezelfde zijn als de nascholing over onderzoekend leren in biologie op ‘De dag van de biologie’ op 6 maart in Torhout.

DM

februari 2010

Biologie, Chemie en Natuurwetenschappen http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 36

Het is dus voldoende als je een van de beide nascholingen volgt! - Wetenschappen-wiskundedag: woensdag 26 mei 2010 Op woensdagnamiddag 26 mei 2010 organiseert de diocesane begeleidingsdienst van het bisdom Gent in samenwerking met PEDIC de tweejaarlijkse wetenschappen – wiskundedag (‘wewidag’) in de KAHO Sint-Lieven Aalst. Op de wewidag is er van 13.00u tot 17.00u doorlopend een didactische beurs waarop o.a. educatieve uitgeverijen en leraren hun didactisch materiaal en projecten voorstellen. Daarnaast worden voor aardrijkskunde, biologie, chemie, fysica en wiskunde diverse workshops aangeboden over didactische onderwerpen. Inschrijven voor de wewidag kan vanaf april via de website van PEDIC! Hou alvast woensdagnamiddag 26 mei vrij! Een greep uit het aanbod van workshops en beursstanden voor de vakken biologie, chemie:

Leertraject ‘Samenlevingsvormen’ De Climmethode in het nieuwe leerplan natuurwetenschappen eerste graad Misconcepties rond evolutietheorie Parate kennis in biologie Metingen met gebruik van ict in chemie Begrippen, eenheden en grootheden in chemie Chemie en snoep Kunststoffen Exelearning: het maken van lespakketten Wetenschappen in IO’s Milieueducatieve centra Realisaties van de stuurgroepen biologie, chemie, fysica Projecten wetenschappen voor de vrije ruimte.

Meer gedetailleerde info volgt via de folder die in de loop van het tweede semester naar de scholen zal verstuurd worden.

2

Nascholingen in de andere bisdommen (herhaling + aanvulling)

Mechelen-Brussel - Beginnende leraren chemie derde graad Leraren die Chemie onderwijzen als specifiek vak of als onderdeel van het vak natuurwetenschappen en minder vertrouwd zijn met de chemie-inhouden wordt de kans geboden hun kennis chemie op te frissen of bij te spijkeren. Tijdens deze nascholing komen didactische aspecten van de leerplannen aan bod, evenals voorbeelden van ICT en contextuele toetsvragen. Experimenten worden gedemonstreerd en naar keuze van de leraar ingeoefend. De nascholing vindt plaats in de lokalen van de Lerarenopleiding Chemie KULeuven, Celestijnenlaan 200g, 3001 Heverlee op woensdag 3 februari 2010.

DM

februari 2010


pagina 37

Voor meer informatie en inschrijving via de schoolcode: www.nascholing.be. Kies rechts beneden voor DPB-OND Mechelen-Brussel. Binnen DPB-OND Aanbod kies je voor Secundair Onderwijs. Klik op Code: MNW-1. - Nascholing ‘Natuurwetenschappen en voeding’ De nascholing ‘Natuurwetenschappen en voeding’ op 18 maart 2009 was beperkt tot 40 leraren. Vlieberg-Sencie diende aan een aantal leraren de deelname te weigeren. Daarom wordt de nascholing herhaald op woensdag 21 april 2010. Er komen vooral experimenten aan bod in verband met voedingsmiddelen en bereidingen van voedsel. Deze contexten bieden een ondersteuning voor de invulling van Integrale opdrachten in de studierichting stw en voor het vak Natuurwetenschappen tso en aso. Vooreerst wordt een overzicht gegeven van raakpunten tussen leerinhouden natuurwetenschappen en voeding. Het grootste deel van de studiedag wordt besteed aan een praktisch gedeelte waarin de deelnemers diverse experimenten in verband met Natuurwetenschappen en voeding zelf kunnen uittesten en inoefenen. Een syllabus en eenvoudig didactisch materiaal worden aangeboden. De inhoud van deze sessie is grotendeels hetzelfde als vorig schooljaar. Meer informatie: http://www.kuleuven.be/admin/al/niv3pbis/nascholingen/SC45.htm. Inschrijven gebeurt online via de site (code SC45) of telefonisch via 016 32 94 09. De prijs bedraagt 40 euro te storten op rekeningnummer 734-0066603-70 van K.U. Leuven. Gelieve bij de betaling duidelijk het gestructureerd nummer 400/0003/44589 te vermelden. Antwerpen - Taalbeleid in de biologie Tweede graad: 3 februari 2010 Derde graad: 10 februari 2010 Voor meer info en inschrijvingen kan je terecht op: http://www.ua.ac.be/cno Brugge - Dag van de biologie: Onderzoekend leren in biologie op zaterdag 6 maart 2010 in Torhout. De inhoud van deze nascholing is dezelfde als deze van de nascholing ‘Onderzoekscompetentie in het vak biologie’ die op woensdag 10 maart in PEDIC doorgaat (zie ook hoger onder rubriek 1).

3

Playfull science 4 (nieuw)

Op zaterdag 27 februari 2010 gaat het festival ‘Playfull science 4 ’ door van 9.30u tot 17.00u in de Europese school, Groene Jagerslaan 46 Avenue du Vert Chasseur, 1180 Ukkel. Op het programma staan o.a. ‘on stage’ presentaties door diverse leraren die experimenten voor fysica, chemie en biologie brengen, een ‘experimentenbeurs’ waar je de gelegenheid krijgt om te zien hoe je het interessante materiaal zelf kan maken en toepassen, een quiz met verschillende prijzen, . . . Je ontvangt op het einde van de dag ook materiaal om eenvoudige experimenten mee uit te voeren. Er is ’s middags een broodje, een stuk fruit en een drankje voorzien.

DM

februari 2010


pagina 38

Inschrijven doe je door 10 euro te storten op de rekening van ‘Science on stage’ NR 001-5290022-09, met vermelding van je naam, je voornaam, je school of instelling waar je werkt en je wetenschappelijke discipline. Stuur ook een mail naar [email protected] en vermeld je naam, voornaam, school of instelling, je wetenschappelijke discipline en de datum van je overschrijving. Je krijgt een bevestiging van je inschrijving en ter plaatse een bewijs van deelname. Indien je met de wagen komt geef dan ook je nummerplaat door (Æ veiligheidsmaatregel van de school).

4

Specifieke onderzoekscompetentie wetenschappen (herhaling)

De mededeling M-VVKSO-2008-043 van 26 juni 2008 ‘Onderzoekscompetentie in leerplannen van de derde graad aso’ werd op 19 november 2009 aangepast voor de pool wetenschappen. “De pool wetenschappen bestaat uit verschillende vakken: biologie, chemie, fysica in tweede en derde graad, aangevuld met aardrijkskunde in de derde graad. De doelen moeten worden behaald voor de pool. De school/vakgroep kan voor een geïntegreerd onderzoek kiezen, voor een vakoverschrijdende aanpak ofwel kan ze werken in elk of in één van de natuurwetenschappelijke vakken. Omdat de leerplannen van elk van deze vakken de specifieke eindtermen onderzoekscompetentie hebben opgenomen, dient erover gewaakt dat ook de individuele leerplannen worden gerealiseerd. Aldus dient er voor deze doelen in de afzonderlijke vakken aandacht te zijn tijdens de leerjaren 3, 4, 5 en 6 conform de leerplannen. Dit mondt uit in een zelfstandig eindonderzoek bijvoorbeeld in de tweede helft / aan het eind van het zesde jaar: • of voor één van de natuurwetenschappelijke vakken; • of voor elk natuurwetenschappelijk vak; • of vakoverschrijdend tussen de natuurwetenschappelijke vakken. Om de taaklast te bewaken, is het te verkiezen om af te spreken, dat we dit integraal onderzoek tot één van de poolvakken beperken. Onder geïntegreerd onderzoek verstaan we hier een onderzoeksopdracht waarin de drie stappen van de onderzoekscompetentie uitgevoerd worden.”

5

Olympiades en wedstrijden (herhaling)

- Junior Olympiade Natuurwetenschappen (JON) Vanaf dit schooljaar kunnen ook leerlingen uit de tweede graad ASO en TSO, die in hun programma biologie, chemie, fysica of natuurwetenschappen hebben, aan een olympiade meedoen. De Junior Olympiade Natuurwetenschappen (JON) is aangepast aan het lessenpakket en niveau van de tweede graad. De vragen zullen evenwichtig verdeeld zijn over biologie, chemie en fysica. De eerste ronde vindt plaats in de loop van het derde trimester en gebeurt volledig online. Raadpleeg voor de meest actuele informatie regelmatig de website http://www.chem.kuleuven.be/olympiades onder de rubriek JON. - ‘De Jonge Baekeland’ jongerenprijs 2010 (herhaling en aanvulling) De tweede editie van de wedstrijd ‘De Jonge Baekeland’ voor leerlingen van de derde graad secundair onderwijs (aso, tso, kso en bso) heeft als thema: ‘Innoveren om te overleven’. Hoe kun je windenergie goedkoper maken? Op welke manier zou je woestijngebieden vruchtbaar maken? Heb je een suggestie voor een duurzaam bouwmateriaal? Of moeten we naar Mars?

DM

februari 2010


pagina 39

Gevraagd wordt met de klas of met een deel ervan een project uit te werken rond voeding, huisvesting, milieu, ruimtevaart, energie …. De eerste prijs bedraagt 5000 euro, geschonken door de Nationale Loterij. De zes geselecteerde laureaten verdedigen hun project op vrijdag 30 april 2010 in het Vlaams Parlement. Ze debatteren over het thema van de wedstrijd met leerlingen uit andere scholen en met deskundigen. Zeker een aanbevelenswaardige activiteit voor de mogelijke invulling van de Vrije ruimte in de derde graad ASO of een integrale opdracht in de derde graad STW. Inschrijven kan nog tot 15 februari 2010! Voor meer informatie: zie www.jongebaekeland.eu.

6

Aantal lestijden practicum in het vak natuurwetenschappen (herhaling)

Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal lestijden practica voorgeschreven in de leerplannen. Indien wordt geopteerd voor kortere opdrachten die minder dan een lestijd duren, dan bestrijken alle opdrachten samen minimum het equivalent van het vermelde aantal lestijden. Er dient over gewaakt te worden dat onderwerpen uit de drie disciplines biologie, chemie en fysica gelijkwaardig aan bod komen. Tweede graad 18/graad

Studierichting

Leerplan

STW

D/2008/7841/047

Handel – handel/talen

D/2007/0279/024 → D/2009/020

4/leerjaar

D/2008/7841/002

Grafische media

D/2007/0279/024 → D/2009/020

4/leerjaar

D/2008/7841/043

Grafische communicatie

D/2007/0279/024 → D/2009/020

6/leerjaar

D/2008/7841/042

Nietwetenschappelijke en nietwiskundige studierichtingen in ASO

7

Leerplan D/2007/0279/014

D/2006/012

Derde graad 20/leerjaar Geen minimum aantal opgenomen Geen minimum aantal opgenomen Geen minimum aantal opgenomen

6/graad

Practica en integrale opdrachten in STW (herhaling)

In de leerplannen Natuurwetenschappen van de tweede en de derde graad wordt het minimum aantal uren voor laboratoriumoefeningen duidelijk aangegeven.

DM

februari 2010


pagina 40

Tweede graad In de loop van de tweede graad moeten minimum 18 uur laboratoriumoefeningen worden voorzien, evenredig verdeeld over de twee leerjaren en verspreid over de verschillende wetenschappelijke disciplines (Biologie, Chemie, Fysica). Concreet komt dit neer op minimum 6 uur practica voor iedere discipline over de twee leerjaren. Worden kleinere laboratoriumopdrachten gegeven die minder dan een lesuur duren, dan voorziet men minimum een equivalent van 18 lesuren over de twee leerjaren. Mogelijke laboratoriumopdrachten staan vermeld bij de verschillende leerplanonderdelen. Derde graad Het leerplan van de derde graad is geschreven voor minimaal 4 lesuren per week. Elk leerjaar wordt minimum 20 uur voorzien voor laboratoriumoefeningen. De laboratoriumoefeningen moeten gelijkmatig verspreid zijn over het schooljaar en de verschillende wetenschappelijke disciplines (Biologie, Chemie, Fysica) moeten aan bod komen. Worden kleinere laboratoriumopdrachten gegeven die minder dan een lesuur duren, dan voorziet men minimum een equivalent van 20 lesuren op jaarbasis. Mogelijke laboratoriumopdrachten staan bij de didactische wenken vermeld in de rubriek ‘onderzoekend leren’. Practica en integrale opdrachten Het is noch in de tweede noch in de derde graad de bedoeling om de laboratoriumoefeningen te verschuiven naar de integrale opdrachten en op die manier tijd vrij te maken voor een meer theoretische invulling van het vak Natuurwetenschappen. De integrale opdrachten bieden wel de mogelijkheid om bijkomende verdiepende en uitbreidende laboratoriumoefeningen uit te voeren.

voor de leraren Biologie / Natuurwetenschappen

8

Oproep (nieuw)

De provincie Oost-Vlaanderen is nog steeds op zoek naar leraren natuurwetenschappen die willen helpen bij het ontwikkelen van didactisch materiaal voor scholen en leraren die willen werken rond gehoorschade en lawaai. Ben je geïnteresseerd stuur dan een e-mail naar [email protected] .

9

Vormingsaanbod Natuur- en Milieueducatiecentrum De Helix (nieuw)

Voor praktijkgerichte vormingen i.v.m. natuur- en milieueducatie kan je als leerkracht beroep doen op de expertise van het educatieteam van De Helix. Deze opleidingen worden op vraag ofwel in De Helix te Grimminge of in de school gratis georganiseerd. Verplaatsingskosten van de lesgever en de syllabus worden wel aangerekend. Een minimum van 10 deelnemers is vereist. Op vraag kan een vorming op maat worden uitgewerkt. Speciaal aan te bevelen en recent in het aanbod is de EDO-wandeling: ‘Milieu en Gezondheid op straat’. Deze vorming met methodieken, materialen en stof ter discussie helpt je om op een actieve manier aan de slag te gaan rond duurzame ontwikkeling.

DM

februari 2010


pagina 41

Voor meer informatie kan je terecht op de website www.dehelix.be en bij Kristine Timmermans (tel.054 31 79 52).

10

Materiaal voor de lessen biologie (herhaling + aanvulling)

-

Een website met toepassingen op bloedgroepen: http://nobelprize.org/educational_games/medicine/landsteiner/index.html

-

Op de website www.velewe.be vind je de powerpointvoorstelling, ‘Microscopie van de cel’ die op het wetenschapscongres (14 november 2009) tijdens een werkwinkel werd gebruikt. De voorstelling bevat mooie microscopische foto’s van cellen.

-

Mooi beeldmateriaal over de cel vind je op: http://learn.genetics.utah.edu/content/begin/cells/scale/

-

Animaties over de werking van drugs in het lichaam en de hersenen vind je op: http://www.jellinek.nl/

-

BioDesk (http://biodesk.nl) is een project waarbij materiaal (animaties en opdrachten) voor het vak biologie wordt ontwikkeld. Je vindt er materiaal over ademhaling, beweging, bloed, erfelijkheid, planten, practicum, vertering, voortplanting, zintuigen.

-

Allerlei lesmateriaal en voorbeelden van examenvragen vind je op: www.nvon.nl/files/oud/nvox/nvox2008/supplementen/Supplementkwartetten.doc

11

Nieuwe brochure VIB (herhaling)

Het Vlaams Instituut voor Biotechnologie heeft een nieuwe brochure ‘Cel- en weefseltherapie’ gepubliceerd. Deze waardevolle brochure is gratis aan te vragen bij het VIB. Op de website www.vib.be (informatie en educatie) vind je een overzicht van al het materiaal (boeken, brochures, cd-roms, didactisch materiaal, . . ) dat ter beschikking is.

voor leraren Chemie / Natuurwetenschappen

12

Project Doe-chemie Centrum UGent (nieuw)

Het project in het Doe-Chemie Centrum dat vorig schooljaar werd opgestart, wordt ook in het tweede semester van het schooljaar 2009-2010 verder gezet. In de practicalokalen van de UGent kunnen leerlingen van de tweede en derde graad, chemieproeven in klasverband uitvoeren. Reserveren voor het tweede semester is mogelijk. Voor meer info en inschrijving: www.doe-chemie.be

DM

februari 2010


pagina 42

13

Websites met lesmateriaal voor de lessen chemie (herhaling)

-

Op de website: www.periodicvideos.com vind je een ruim aanbod aan filmpjes die gelinkt zijn aan de elementen van het periodiek systeem.

-

Op de website: http://dmentrard.free.fr/GEOGEBRA/Sciences/accueilscie.htm vind je naast wiskundige applets (met geogebra) ook een luik i.v.m. wetenschappen.

14

Lesmateriaal over kunststoffen (herhaling)

Ben je op zoek naar lesmateriaal over kunststoffen? Surf dan eens naar de website www.WVOK.be. Je moet je wel eerst registreren. Daar vind je ook didactische pakketten over kunststoffen. In de koffer ‘Wie het schoentje past …’ zitten verschillende types kunststoffen elk met hun specifieke eigenschappen. De leerlingen kunnen door middel van proefjes die eigenschappen ontdekken. De koffer bevat tevens een cd-rom met lesmateriaal voor de leerlingen en de leerkrachten. Ook kunnen werknemers van een kunststofverwerkend bedrijf worden uitgenodigd om een presentatie rond kunststoffen te komen geven in de klas. Er zijn geen kosten verbonden aan dit project. Voor meer informatie kan je terecht op de website www.WVOK.be.

15

Nieuwe versie databank gevaarlijke stoffen (herhaling)

De nieuwe versie (6.0) van de databank gevaarlijke stoffen is er. Ze is weliswaar nog in testfase maar is toch al behoorlijk functioneel en bevat heel wat nieuwigheden. Lees meer over versie 6.0 op www.gevaarlijkestoffen.be Je kan er ook een testversie downloaden. Gebruiksvriendelijker - Via tabbladen ga je snel van het ene informatiescherm naar het andere. Weg met die vervelende knoppen en pop-up vensters (niet helemaal maar zeer beperkt) - De inventarisatiefunctie is eenvoudiger en transparanter geworden en biedt tegelijk meer functionaliteit - Etiketten kunnen voortaan in meerdere formaten tegelijk geselecteerd worden. - Opties om het programma aan je eigen voorkeuren aan te passen (nog prematuur in de BETA-versie maar dat groeit nog). Meer informatie - Wettelijke bepalingen gekoppeld aan elke stof (moederschapsbescherming, jongeren op het werk, carcinogene en mutagene stoffen, grenswaarden, ...) - Fysische kenmerken van stoffen (nog niet voor alle stoffen uit de databank, maar gaandeweg wordt dit aangevuld). GHS-etiketten - Van ruim de helft van de stoffen in de databank zijn de nieuwe GHSetiketgegevens bekend en die vind je dan ook terug in de databank (probleem zijn nog de P(recaution)-zinnen, waarover maar druppelsgewijze info binnenkomt) - Fysicochemische kenmerken van stoffen (zeker nog niet voor alle stoffen uit de databank, maar gaandeweg wordt dit aangevuld).

DM

februari 2010


pagina 43

Databank toegankelijker voor eigen gegevens Je kunt heel wat meer gegevens van stoffen aanpassen en bewaren bij updates naar hogere versies (tot versie 5.2 was dit beperkt tot zelf toegevoegde stoffen, maar dit wordt nu uitgebreid naar alle stoffen van de databank). Enkel de wettelijk vastgelegde etiketgegevens kunnen niet gewijzigd worden.

16

Interessante Cd-roms met waardevol lesmateriaal (herhaling)

- Cd-rom Chemie en supermarktproducten De nascholing Chemie en supermarktproducten van 25 augustus 2009 (KULeuven) kende heel veel belangstelling. Mogelijk zijn sommige leraren geïnteresseerd in de cdrom met de beschrijving van de experimenten en bijbehorend bruikbaar lesmateriaal. - Cd-rom Natuurwetenschappen en voeding De nascholing ‘Natuurwetenschappen en voeding’ op 18 maart 2009 was beperkt tot 40 leraren. Vlieberg-Sencie diende aan een aantal leraren de deelname te weigeren. Indien voldoende interesse wordt deze nascholing herhaald op woensdag 21 april 2010. Mogelijk zijn sommige leraren nu al geïnteresseerd in de cd-rom met de beschrijving van de experimenten en bijbehorend bruikbaar lesmateriaal. - Cd-rom Werken aan de onderzoekscompetentie chemie De nascholing Werken aan de onderzoekscompetentie chemie van 3 februari 2009 stond uitgebreid in het teken van Onderzoekend leren onderzoeken. Tijdens deze nascholing werd een cd-rom met allerlei bruikbaar lesmateriaal aangeboden. Bestelling van de cd-roms: de bestelbon voor deze cd-roms is te vinden op de website http://www.chem.kuleuven.be/aloch/ bij ‘Info leraren’. Mail de ingevulde bestelbon naar [email protected] of stuur de nodige gegevens naar: KUL VlieberghSenciecentrum, Charles Deberiotstraat 36 bus 5208, 3000 Leuven. Een factuur wordt bezorgd samen met de bestelde cd-rom(s).

17

Voordrachten Chemie en de jeugd (herhaling)

Net zoals vorige jaren organiseert Essenscia Vlaanderen ook dit schooljaar een voordrachtenreeks ‘Chemie en de jeugd’. Doelstelling is meer interesse te wekken voor de wereld van chemie en life sciences bij jongeren. Leerlingen uit de tweede graad secundair onderwijs kunnen op een informele wijze nader kennismaken met chemie. Vanuit een chemisch bedrijf komen vrijwilligers spreken over chemie en laten zien hoe chemie een grote plaats in ons dagelijkse leven inneemt. Zij doen dit met proefjes, bespreking van actuele jobmogelijkheden, door uitleg te geven over hun job, bedrijf ... Deze activiteit sluit mooi aan bij de verwezenlijking van de eindterm C4 in verband met Chemie en beroepen. Voor meer informatie en inschrijvingsformulier: http://elov.vvkso.be/ > info > Voorbeelden> Vakcommunity begeleiding chemie> PB Chemie VVKSO> Informatie van de begeleiding.

DM

februari 2010


pagina 44

18

Blik op Chemie (herhaling)

Omdat er grote verschillen worden vastgesteld in wetenschappelijke voorkennis bij jongeren uit het secundair onderwijs hebben enkele studiebegeleiders van de KULeuven de belangrijkste begrippen uit de chemie van het secundair onderwijs gebundeld in ‘Blik op Chemie’. In deze basistekst worden de verschillende topics eenvoudig en stapsgewijs uitgewerkt en verduidelijkt aan de hand van uitgewerkte voorbeelden. Het boekje kan worden besteld bij het Monitoraat Wetenschappen KULeuven via http://wet.kuleuven.be/monitoraat/blikopchemie/ http://www.chem.kuleuven.ac.be/toekstudent.html

DM

februari 2010


pagina 45

DUITS Martine Gillis voor alle leraren

Dag van de leraren Engels en Duits Op woensdag 31 maart (van 14.00 uur tot 17.00 uur) organiseert het PEDIC in samenwerking met de vakbegeleiders Martine Leenknecht en Martine Gillis een ‘Dag van de leraren Engels en Duits.’ Het is de bedoeling talenleraren samen te brengen om in diverse korte vormingssessies inspiratie op te doen, en kennis te maken met nieuwe inzichten en bruikbare praktijkvoorbeelden. De sessies worden gegeven door leraren die zelf nog met beide voeten in de klas staan en door native speakers. Enkele uitgeverijen (ook buitenlandse) tonen hun nieuwste lesmateriaal. Begin maart wordt de folder met het volledige programma en de inschrijvingsmodaliteiten aan de scholen bezorgd. We geven jullie alvast een overzicht van het aanbod. Engels 1. Erwin Taets:

2. Erwin Taets:

Woordspel(l)ing

Creative ideas for Social Media Teaching

4. Manu Baeten:

5. Suzy Louwers & Martine Leenknecht:

Lezen, luisteren en schrijven: oefenen van de vaardigheden via de elektronische leeromgeving van Blackboard

3. John Arnold: European perceptions of America & Americans 6. David Chan:

Teaching poetry in a communicative way

The 'Noughties'

Duits 1. Hans Boussery:

2. Hans Boussery:

Het digitaal werkboek – een kennismaking

DM

februari 2010

3. Wilfried Völker (Hueber Verlag)

Het digitaal werkboek uitdieping

Duits http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

Augenschmaus – Arbeit mit DVD-Filmen im DaF- Unterricht pagina 46

4. Benni Piron:

5. Bavo De Cooman:

Krakau – eine virtuelle Stadtführung

6. Bavo De Cooman

Het internet: een handig medium bij het ontwikkelen van lesmateriaal (beginners)

Web 2.0: interactief gebruik van het internet (gevorderden)

Dag van Engels en Duits aan de KULAK, Kortrijk Op woensdag 3 maart van 13.30 uur tot 17.30 uur gaat aan de KULAK, Kortrijk, de Dag van Engels en Duits door. Inschrijven kan enkel via de website van het Eekhoutcentrum: http://www.eekhoutcentrum.be. Daar vind je ook het programma.

Onze Taal Het novembernummer van Onze Taal had als thema Goede buren? Het Duits naast het Nederlands. In dit nummer vroeg de redactie ook naar het mooiste Duitse woord. De uitslag van deze enquête verscheen in het januarinummer: 1. 2. 3. 4. 5.

fingerspitzengefühl (31 %) überhaupt (15,2 %) sowieso (12,7 %) einzelgänger (12,4 %) aha-erlebnis (11,9 %)

6. ins blaue hinein (10,7 %) 7. quatsch (8,9 %) 8. weltschmerz (8,1 %) 9. himmelhoch jauchzend (7,6 %) 10. heimwee (6,6 %)

Je kan het volledige artikel nalezen op http://www.onzetaal.nl

DM

februari 2010

Duits http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 47

ECONOMIE EN HANDEL Katrien Van Daele voor leraren handelsvakken TSO, BSO

SmartTyping Regionaal Technologisch Centrum Oost-Vlaanderen organiseert een infomoment SmartTyping op 10 februari SmartTyping is een nieuwe methode om leerlingen blind een klavier te leren bedienen. Het grote voordeel van deze methode bestaat erin dat leerlingen deze vaardigheid via de SmartTyping-aanpak in een heel korte periode kunnen aanleren. Bovendien wordt de methode door leerlingen door de band als heel aangenaam ervaren (zie bijlage voor meer info). Het Regionaal Technologisch Centrum (RTC) Oost-Vlaanderen wil de Oost-Vlaamse scholen die interesse hebben in SmartTyping en deze werkvorm willen implementeren, ondersteunen door in samenwerking met Global Edutainment in het voorjaar van 2010 een aantal kosteloze, eendaagse SmartTyping-opleidingen voor leerkrachten te organiseren. Het doel van deze opleidingen bestaat erin om leerkrachten voldoende kennis en vaardigheid bij te brengen zodat zij nadien de SmartTyping-aanpak zelf kunnen toepassen in de klas. Om de directies en de leerkrachten handel van de Oost-Vlaamse scholen nader kennis te laten maken met SmartTyping en het RTC-opleidingsaanbod terzake, plant RTC Oost-Vlaanderen een infomoment op woensdag 10 februari 2010. Dit infomoment vindt plaats in auditorium ‘De Schelde’ van PAC ‘Het Zuid’, Woodrow Wilsonplein 2 in Gent. De agenda van het infomoment ziet er als volgt uit:

14.00u: introductie/korte voorstelling van RTC Oost-Vlaanderen 14.15u: voorstelling van de SmartTyping-methode aan de hand van een miniworkshop (geleid door Global Edutainment) 15.15u: toelichting van de praktische kant van de zaak (kalender geplande opleidingen, deelnamevoorwaarden, inschrijvingsmodaliteiten, etc.) 15.45u: vraag en antwoord

Om in te schrijven voor het infomoment stuurt u een e-mail naar [email protected] waarin u uw naam, uw functie, de naam van uw school en uw contactgegevens vermeldt. Deelname aan het infomoment is kosteloos, maar vooraf inschrijven is – omwille van het beperkte aantal plaatsen – noodzakelijk.

DM

februari 2010

Economie en handel http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 48

ENGELS Martine Leenknecht voor alle leraren

Dag van de leraren Engels en Duits Op woensdag 31 maart (van 14.00 uur tot 17.00 uur) organiseert het PEDIC in samenwerking met de vakbegeleiders Martine Leenknecht en Martine Gillis een ‘Dag van de leraren Engels en Duits.’ Het is de bedoeling talenleraren samen te brengen om in diverse korte vormingssessies inspiratie op te doen, en kennis te maken met nieuwe inzichten en bruikbare praktijkvoorbeelden. De sessies worden gegeven door leraren die zelf nog met beide voeten in de klas staan en door native speakers. Enkele uitgeverijen (ook buitenlandse) tonen hun nieuwste lesmateriaal. Begin maart wordt de folder met het volledige programma en de inschrijvingsmodaliteiten aan de scholen bezorgd. We geven jullie alvast een overzicht van het aanbod. Engels 1. Erwin Taets:

2. Erwin Taets:

Woordspel(l)ing

Creative ideas for Social Media Teaching

4. Manu Baeten:

5. Suzy Louwers & Martine Leenknecht:

Lezen, luisteren en schrijven: oefenen van de vaardigheden via de elektronische leeromgeving van Blackboard

3. John Arnold: European perceptions of America & Americans 6. David Chan:

Teaching poetry in a communicative way

The 'Noughties'

2. Hans Boussery:

3. Wilfried Völker (Hueber Verlag)

Duits 1. Hans Boussery: Het digitaal werkboek – een kennismaking

DM

februari 2010

Het digitaal werkboek uitdieping

Engels http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

Augenschmaus – Arbeit mit DVD-Filmen im DaF- Unterricht pagina 49

4. Benni Piron: Krakau – eine virtuelle Stadtführung

5. Bavo De Cooman:

6. Bavo De Cooman

Het internet: een handig medium bij het ontwikkelen van lesmateriaal (beginners)

Web 2.0: interactief gebruik van het internet (gevorderden)

voor leraren Engels 3de graad ASO

Nascholing in PEDIC: Literatuur en onderzoekscompetentie De nascholing Jane Austen's life and work as a subject for research competence, oorspronkelijk voorzien op 8 november 2009, moest door onvoorziene omstandigheden uitgesteld worden. Deze nascholing gaat nu door op woensdag 19 mei 2010, in PEDIC, van 14 uur tot 17 uur. De lesgevers zijn native speaker Jeremy Bourne en Nadine Gijselings, pedagogisch begeleider Engels in het bisdom Mechelen-Brussel. In deze nascholing focussen we op de alsmaar populairder wordende Jane Austen, maar trekken de zaak ook open naar andere auteurs en mogelijke literaire thema's. Je leert hoe je het leven en werk van een auteur kan gebruiken als literair onderwerp voor onderzoekscompetentie. Inschrijven via www.pedic.be , codenummer PN159/09-10.

DM

februari 2010

Engels http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 50

FYSICA, TOEGEPASTE FYSICA, WETENSCHAPPELIJK WERK en NATUURWETENSCHAPPEN Tamara Diels voor alle leraren

1

Nascholingen en kalender van activiteiten

• Na een tijdje van rust is PONTOn weer uit de startblokken geschoten. Enerzijds met een gloednieuwe didactische nascholing over WARMTE, anderzijds met een herhaling van OPTICA en GELUID. Opnieuw met de beproefde succesformule waarbij je met een doos van 15 à 20 experimenten, al deze experimenten samen met ons uitvoert, onder onze begeleiding en ondersteund door een syllabus. Alle materiaal wordt meteen meegegeven en kan direct ingezet worden in de klas. Programma: - Woe 20 januari 2010 13.30u en zat 6 februari 9.30u: warmteleer (nieuw!!!) - Zat 30 januari 2010, 9.30u: optica (herhaling) - Woe 24 maart 2010, 13.30u: geluid (herhaling). Inschrijven: via http://pontonvzw.eu Waar: ZAVO, Hoogstraat 3 1930 Zaventem (300 m van station en ruime parking). • Woensdag 3 februari 2010 Colloquium “ experimenteren in het onderwijs wetenschappen” te Brussel. Krijgt het experiment nog voldoende aandacht in het onderwijs ? Voor een leraar wetenschappen die daarvoor niet over de nodige middelen beschikt is dit niet gemakkelijk. Men wil aan dit aspect opnieuw de nodige aandacht schenken. Dit doet men o.a. doorheen een colloquium ter ere van professor Albert Art- nu 86 jaar- die tijdens zijn leven nieuwe experimenten voor het natuurkundeonderwijs heeft gecreëerd en zo een belangrijke bijdrage leverde tot de diffusie van de wetenschappen bij onze jongeren. Hij was ook de oprichter van het “Experimentarium ULB-VUB” waar nog altijd leerlingen van het secundair onderwijs met hun leraar experimenten kunnen uitvoeren. Doorheen bijdragen van verschillende experten wil men in dit colloquium de nood aan en essentiële aandacht voor het experiment onderlijnen. Science on Stage–Belgium organiseert in samenwerking met ULB en VUB dit colloquium op 3 februari 2010 in auditorium E Forum- Campus Oefenplein ULB (naast de campus van de VUB). Voor meer info kan u terecht bij professor-emeritus Henri Eisendrath: [email protected] . Indien geïnteresseerd, gelieve uw naam, voornaam, functie en werkplaats door te mailen naar [email protected]. • Op zaterdag 27 februari 2010 gaat het festival ‘Playfull science 4 ’ door van 9.30u tot 17.00u in de Europese school, Groene Jagerslaan 46 Avenue du Vert chasseur, 1180 Ukkel. Op het programma staat o.a. ‘on stage’ presentaties, door diverse leraren die zowel experimenten voor fysica, chemie en biologie brengen, een “experimentenbeurs” waar je de gelegenheid krijgt om te zien hoe je het interessante materiaal zelf kan maken en toepassen, een quiz met verschillende

DM

februari 2010

Fysica, toegepaste fysica, wetenschappelijk werk en natuurwetenschappen http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 51

prijzen,…… Je ontvangt aan het einde van de dag ook een zak met experimenten. Er is ’s middags ook een broodje, een stuk fruit en een drankje voorzien. Inschrijven doe je door 10 euro te storten op de rekening van Science on stage NR 001-5290022-09, met vermelding van je naam, je voornaam, je school of instelling waar je werkt en je wetenschappelijke discipline. Stuur daarna ook een mail naar [email protected] en vermeld ook nu je naam, voornaam, school of instelling, je wetenschappelijke discipline en de datum van je overschrijving. Je krijgt een bevestiging van je inschrijving en ter plaatse een bewijs van deelname. Indien je met de wagen komt geef dan ook je nummerplaat door! Veiligheidsmaatregel van de school! • Op woensdag 26 mei 2010 gaat de tweejaarlijkse ‘WEWI-dag’ door te KAHOSL Aalst. Op deze dag is er van 13.00u tot 17.00u doorlopend een didactische beurs waarop o.a. educatieve uitgeverijen en leraren hun didactisch materiaal en projecten voorstellen. Daarnaast worden workshops aangeboden over didactische onderwerpen. Je kan in de loop van de namiddag twee verschillende workshops bijwonen. De inhoud van de aangeboden workshops en verdere informatie voor de inschrijving volgt.

2 •

3 •

DM

Oproep De provincie Oost-Vlaanderen is nog steeds op zoek naar leraren natuurwetenschappen die willen helpen bij het ontwikkelen van didactisch materiaal voor scholen en leraren die willen werken rond gehoorschade en lawaai. Ben je geïnteresseerd stuur dan een e-mail naar [email protected] .

Projecten en wedstrijden In 2010 gaat de derde editie van de Vlaamse Sterrenkunde Olympiade door. De wedstrijd bestaat uit het oplossen van een lijst open vragen over sterrenkundige onderwerpen. Leerlingen kunnen hun schoolse kennis over aardrijkskunde, fysica, chemie, biologie en wiskunde op een leuke manier toepassen om zelf de werking van het heelal te ontdekken! In tegenstelling tot de meeste andere olympiades, mogen de deelnemers de vragen op eigen tempo thuis oplossen, met gebruik van alle hulpmiddelen die ze nuttig achten. Het is echter de bedoeling om zo uitgebreid mogelijk tewerk te gaan: de uitwerking zelf is even belangrijk als de oplossing. De deadline voor het insturen is 28 maart 2010. De beste vijf inzendingen worden uitgenodigd om deel te nemen aan de tweede ronde van de Vlaamse Sterrenkunde Olympiade en strijden voor de hoofdprijzen. De tweede ronde gaat door op zaterdag 8 mei 2010. Tijdens deze dag moeten de finalisten een sterrenkundig waarnemingsproject uitwerken. Dit project wordt gepresenteerd aan de jury, die daarna ook vragen zal stellen en uiteindelijk een winnaar zal kiezen. De hoofdprijs bestaat uit een waarnemingssessie met de Mercator Telescoop op La Palma (Spanje), inclusief reis en verblijf. Maar daarnaast zijn er nog diverse andere waardevolle prijzen te winnen (telescopen, verrekijkers en boekenpakketten). Met deze olympiade willen de organisatoren de interesse in sterrenkunde bij jongeren stimuleren. Sterrenkunde hoeft geen moeilijke bezigheid te zijn, maar is ook fijn en fascinerend. De deelnemers ontdekken zelf een heleboel interessante dingen over ons zonnestelsel, de sterren en het heelal. Door zelf actief op zoek te gaan naar antwoorden wordt de februari 2010


pagina 52

sterrenkundige verwondering en de synthese van de verschillende wetenschappen bij jongeren op een leuke manier geprikkeld. Informatie over de Vlaamse Sterrenkunde Olympiade kan bekomen worden: via de website www.sterrenkundeolympiade.be via e-mail [email protected] telefonisch: 02/629 34 57 op het VVS-secretariaat: Oostmeers 122 C, 8000 Brugge. •

Het Natuur- en Milieueducatiecentrum De Helix in Geraardsbergen is sinds 23 april 2009 gestart met een nieuw project ‘Milieu en Gezondheid'. De expo ‘De wereld van DALY’ visualiseert dit thema op een zeer concrete en originele manier. In vier themazones ontdekken de leerlingen hoe vervuilende stoffen in voeding en omgeving de gezondheid beïnvloeden. Omgeven door de geur van luchtverfrissers of geprikkeld door een reuzengrote huisstofmijt worden ze geïnformeerd over ‘vossen’ in huis, CO, fijn stof, pesticiden, hormoonverstoorders en stralingsgevaar. Mondiale problemen zoals klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, energieverbruik en watertekort komen aan bod. In de expo maken de leerlingen kennis met milieuvriendelijke alternatieven zodat ze bewuste keuzes kunnen maken voor een duurzame toekomst. Meer info op www.dehelix.be.

•

Heeft u er al eens aan gedacht om met uw leerlingen een bezoek te brengen aan de UGent-Volkssterrenwacht Armand Pien? Op de volkssterrenwacht maken uw leerlingen een uitstap in de geest van twee tijdperken. Enerzijds bevindt er zich de oudste operationele telescoop in de Benelux, opgesteld in zijn authentieke omgeving. De leerlingen maken er kennis met verschillende basisprincipes uit de natuurkunde. Anderzijds beschikken ze over het meest geavanceerde 3Dmultimediasysteem in Europa, waarmee men interactief op verkenning kan gaan in het zonnestelsel. De volkssterrenwacht biedt diverse programma’s voor verschillende leeftijden, aangepast aan de doelgroep en in samenspraak met de leerkracht. Vanaf januari 2010 is er ook een project voor leerlingen van 3de graad ASO/TSO, ‘Klimaatverandering? Laat je niets wijsmaken!’. Het is de bedoeling dat de leerlingen, na het verwerven van de nodige basiskennis, zelf aan de slag kunnen met een computermodel om klimaatveranderingen te voorspellen. Voor meer informatie of reservatie neemt contact op via telefoon 09/264 36 74 of via e-mail [email protected].

DM

februari 2010


pagina 53

GODSDIENST Peter Malfliet voor alle leraren

1 2 3 4 5

Nascholing ‘Wie zeg jij dat Ik ben?’ op woensdag 3 maart Terugblik op nascholingsmodules Ondersteuningsbijeenkomst 7BSO/Se-n-se Tentoonstelling ‘A man of answers?’ Studiedag : godsdienst in HBO-verpleegkunde

1

Nascholing ‘Wie zeg jij dat Ik ben?’ op woensdag 3 maart

Voor het eerst organiseert het Centrum voor Nascholing een nascholingsmodule in een dagformule met een eigen doelstelling en invulling.

Thema : Het gaat uitdrukkelijk om vorming en verdieping die ingaat op de vragen die Jezus aan zijn leerlingen voorlegt: “Wie zeggen de mensen dat Ik ben? … Wie zeggen jullie dat Ik ben?” (vgl. Mc 8, 27.29). De belijdenis van Petrus dat Jezus de Messias is blijkt op het ogenblik dat ze wordt uitgesproken al problematisch. Tot op vandaag roept ze verbazing en bewondering, maar ook ongeloof, verbijstering en zelfs woede op.Hoe gaan godsdienstleerkrachten om met de weerbarstige aanspraak van het evangelie dat in deze concrete mens van vlees en bloed, in dit ‘dunne schijfje geschiedenis, genaamd Jezus van Nazaret’ (Mc Grath), God Zich helemaal zou uitspreken? Hoe helpen de Schriften ons om uit te klaren wat het betekent om Jezus ‘de Christus’ te noemen? Hoe is Hij ‘Zoon van God’? Heeft Jezus zich wel gepresenteerd als ‘van Godswege’? En houden we het vandaag, in het bijzonder in een onderwijscontext, niet beter bij een horizontale lezing van zijn leven, waarbij we Hem ontdekken als een profeet of als een inspirerend leefmodel? Wat staat op het spel? Hoe vinden we een taal om de belijdenis van Petrus zelf uit te spreken en te verantwoorden?

Opzet : Deze vragen leggen als vanzelf enkele belangrijke knooppunten bloot die oproepen tot verheldering. Doorheen de godsdienstlessen voelen leerkrachten én leerlingen immers hoezeer geloof en cultuur met elkaar in spanning staan. Deze dag wil dus allereerst inspelen op de behoefte aan geloofsverdieping en -verheldering in de vorm van meer fundamentele vorming. Daarover willen we als godsdienstleraren en dus als ‘lotgenoten’ met elkaar reflecteren.

DM

februari 2010

Godsdienst http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 54

Verloop : De studiedag start met een probleemstelling die geënt is op de leerplannen en die uitloopt in twee uiteenzettingen. Ook is er ruimte voor persoonlijke overweging. Na het middagmaal is er in aparte gespreksgroepen (Ba.O. en S.O.) gesprek over de inhoud van de beide inleidingen. We ronden gezamenlijk af met enkele didactische aanzetten voor de beide onderwijsniveaus zonder te willen focussen op uitgebreide didactische verwerking.

Praktisch : De dag wordt begeleid door Dieter VAN BELLE, vormingswerker bij het CCV in het bisdom Gent en docent christologie aan het Hoger Diocesaan Godsdienstinstituut. De studiedag vindt plaats op woensdag 3 maart in het Sint-Paulusseminarie, Beekstraat 1, Mariakerke, van 9.00u tot 16.00u. Inschrijven via www.hdgi.be (zie in linkermenu: ‘Centrum voor Nascholing’ of via [email protected])

2

Terugblik op nascholingsmodules

Van de zeer gesmaakte nascholingsmodules Geboden en mensenrechten (oktober 2009 met Prof. De Tavernier) en In gesprek met Job (januari 2010 met Prof. Van Hecke), vind je de inleidingen en de didactische verwerkingssuggesties, terug in de open communities “Geboden en mensenrechten – nascholing” en “Nascholing Job” op THOMAS. Wegbeschrijving naar de communities : 1. Klik op de homepage van THOMAS (www.godsdienstonderwijs.be) in de grijze linkerkolom op het woord ‘communities’. 2. Nu moet je je registreren. Klik hiervoor op ‘zich hier registreren’. Je vult alles in en registreert je. Dit moet je maar één keer doen. 3. Het systeem vraagt een gebruikersnaam en een paswoord. Via ‘Log in’ kom je dan bij de communities. 4. Vul als zoekterm ‘geboden en mensenrechten’ in of ‘Job’ en klik op het pijltje (of druk op ‘Enter’). Je kan deze open communities bezoeken. 5. Bij ‘Bestandsuitwisseling’ kan je de documenten van de nascholing consulteren en downloaden. Van volgende collega’s die meewerkten aan de verwerkingsnamiddagen vind je de didactische suggesties op de communities : Geboden en mensenrechten : - Sven RAMAN (Sint-Franciscusinstituut, Melle) – “Mensenrechten en de tien woorden” (uitgewerkt voor 5TSO) - Jos VRANKEN (VISO-campus Gent) – lessuggesties voor de 1ste graad (o.m. terrein ‘lichaam/aarde’– of in BVL:‘Natuur/lichamelijkheid’) - Frédéric CAULIER (Sint-Jozef-Klein-Seminarie, Sint-Niklaas) – “De decaloog volgens Kieslowski : ‘van moraal naar ethiek’” (lesproject voor 5 ASO) - Vanessa GELDHOF (IVV, Gent) – “Antropocentrisme/ecocentrisme?” (uitgewerkt voor 5TSO)

DM

februari 2010


pagina 55

In -

gesprek met Job : Carine CAENEPENNE (MS Deinze) voor de 1ste graad Karolien GOETHALS (Sint-Maartenbovenschool, Beveren) voor 5 ASO/TSO Isabelle DESMIDT (Sint-Franciscusinstituut, Evergem) voor 4de en 7de jaren Annelies MOONS (Instituut Onze-Lieve-Vrouw en Pius X-instituut, Zele) voor 5ASO/TSO

3

Ondersteuningsbijeenkomst Godsdienst in 7 BSO en Se-n-se

Godsdienstleraren die les geven in 7 BSO of in Se-n-se (voorheen: 7 TSO) zijn verwacht op woensdagnamiddag 24 februari, 14.00u-16.30u in het Diocesaan Onderwijsbureau, Marialand 31 in Gent. Wil je aanwezigheid bevestigen via [email protected]. We sturen dan een agenda door.

4

Tentoonstelling : ‘A man of answers?’

De internationaal gerenommeerde Gentse kunstenaar Graba’ stelt naar aanleiding van de viering van 450 jaar Bisdom Gent in de kooromgang van de SintBaafskathedraal een cyclus schilderijen voor, met als titel: ‘a Man of answers…?’ In deze schilderijencyclus stelt Graba’ hedendaagse levensvragen aan Jezus van Nazareth. De in de cyclus gestelde vragen situeren zich rond een aantal thema’s, waaronder de angst, het lijden, de twijfel, de kerk en de vrouw, de dood, de macht en de vervreemding… “Hoe kan je aan een historische Joodse Jezus, sprekend in een context van Galilea, deze hedendaagse en prangende vragen stellen zonder een schok te ervaren? Zijn de vragen die de moderne christen zich stelt om te zetten in antwoorden? Misschien enkel in beelden en symbolen zonder expliciete tekst en inhoudsvermelding?”

De tentoonstelling is gratis te bezichtigen in de Sint-Baafskathedraal tot en met Pasen. Openingsuren: Maandag tot zaterdag: 8.30-16.30 uur. Op zondag en feestdagen: 13.00u tot 16.30 uur. Rondleidingen voor leerlingen zijn mogelijk. Directies en leerkrachten ontvangen vooraf beelden tekstmateriaal per mail. Info: [email protected] – www.graba.org - 0475 300 711.

5

Studiedag : godsdienst in HBO-verpleegkunde

Op woensdag 12 maart worden de docenten godsdienst die les geven in HBOverpleegkunde (voorheen: 4de graad) verwacht voor een studiedag in KAHO-SintLieven, campus Waas in Sint-Niklaas. Inschrijven via www.nascholing.be.

DM

februari 2010


pagina 56

INFORMATICA Greet Vanderbiesen voor alle leraren

SmartTyping Regionaal Technologisch Centrum Oost-Vlaanderen organiseert een infomoment SmartTyping op 10 februari SmartTyping is een nieuwe methode om leerlingen blind een klavier te leren bedienen. Het grote voordeel van deze methode bestaat erin dat leerlingen deze vaardigheid via de SmartTyping-aanpak in een heel korte periode kunnen aanleren. Bovendien wordt de methode door leerlingen door de band als heel aangenaam ervaren (zie bijlage voor meer info). Het Regionaal Technologisch Centrum (RTC) Oost-Vlaanderen wil de Oost-Vlaamse scholen die interesse hebben in SmartTyping en deze werkvorm willen implementeren, ondersteunen door in samenwerking met Global Edutainment in het voorjaar van 2010 een aantal kosteloze, eendaagse SmartTyping-opleidingen voor leerkrachten te organiseren. Het doel van deze opleidingen bestaat erin om leerkrachten voldoende kennis en vaardigheid bij te brengen zodat zij nadien de SmartTyping-aanpak zelf kunnen toepassen in de klas. Om de directies en de leerkrachten handel van de Oost-Vlaamse scholen nader kennis te laten maken met SmartTyping en het RTC-opleidingsaanbod terzake, plant RTC Oost-Vlaanderen een infomoment op woensdag 10 februari 2010. Dit infomoment vindt plaats in auditorium ‘De Schelde’ van PAC ‘Het Zuid’, Woodrow Wilsonplein 2 in Gent. De agenda van het infomoment ziet er als volgt uit:

14.00u: introductie/korte voorstelling van RTC Oost-Vlaanderen 14.15u: voorstelling van de SmartTyping-methode aan de hand van een miniworkshop (geleid door Global Edutainment) 15.15u: toelichting van de praktische kant van de zaak (kalender geplande opleidingen, deelnamevoorwaarden, inschrijvingsmodaliteiten, etc.) 15.45u: vraag en antwoord.

Om in te schrijven voor het infomoment stuurt u een e-mail naar [email protected] waarin u uw naam, uw functie, de naam van uw school en uw contactgegevens vermeldt. Deelname aan het infomoment is kosteloos, maar vooraf inschrijven is – omwille van het beperkte aantal plaatsen – noodzakelijk.

DM

februari 2010

Informatica http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 57

KLASSIEKE TALEN en CULTUUR Geert Kentane voor alle leraren

Jeugd in het Romeinse rijk ‘Jonge jaren, wilde haren?’ “Lui, dwars, altijd te weinig geld en nooit op tijd thuis.” Dat denken sommige mensen vandaag over tieners. Geldt dit ook voor jongeren in het Romeinse rijk? Of was er in de Romeinse maatschappij geen ruimte voor een jeugdfase met een eigen karakter? Niet alleen rijken maar ook armen, jongens en meisjes komen aan bod. Waren er bepaalde overgangsriten? Werden adolescenten al vroeg ingeschakeld in het volwassen leven van politiek, arbeid en religie? Wat weten we over tienermeisjes? Hoe beleefden jongeren hun seksualiteit? Was jeugd een woelige periode met problemen van vandalisme, uitspattingen en boemelende studenten? Praktische gegevens De bedoeling van deze nascholing is interesse te wekken voor de jeugd in andere tijden en zinvol comparatief historisch te leren werken, op basis van teksten en beelden. De vormingsnamiddag maakt gebruik van literaire teksten, opschriften, papyri en vele andere bronnen. Doelgroep: leraren klassieke talen, leraren 1ste graad geschiedenis, leraren esthetica en andere geïnteresseerden. Lesgever: C. Laes is docent oude geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen, wetenschappelijk medewerker aan de K.U. Leuven en leraar aan het SintMichielscollege Brasschaat. Samen met zijn collega Strubbe deed hij onderzoek naar het leven en het beeld van jongeren tussen vijftien en vijfentwintig jaar, zowel in het Latijnse Westen, met inbegrip van de metropool Rome, als in het Griekse Oosten. Datum en uur: 3 maart van 14.00 tot 16.30 uur Plaats: PEDIC, Coupure Rechts 314 Gent Inschrijven: http://www.pedic.be (codenummer: PN166/09-10) In de inschrijvingsprijs is het boek van de auteur inbegrepen.

DM

februari 2010

Klassieke talen en Cultuur http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 58

LICHAMELIJKE OPVOEDING Dirk De Bock voor directies en leraren

1

Nascholing lichamelijke opvoeding 2009

Een tweehonderdtal leerkrachten namen in december deel aan de nascholingen LO in ons bisdom Gent. Ook dit jaar werd de nascholing een succes dankzij de inzet van heel wat mensen. Daarom bijzondere dank aan: De medewerkers van Pedic voor de administratieve ondersteuning; De directies van het College O.-L.-V. ten Doorn te Eeklo, Heilige Maagdcollege te Dendermonde, Sint-Jozefscollege te Aalst, Sint-Pietersinstituut te Gent, Humaniora O.-L.-V. Presentatie te Sint-Niklaas, Sint-Lodewijkscollege te Lokeren en Vrij Landelijk instituut te Oudenaarde, die hun accommodatie en materiaal ter beschikking stelden; De leden van de vakgroepen die het onthaal op de verschillende plaatsen tegelijkertijd verzorgden; De lesgevers die er naar gestreefd hebben om kwaliteit te brengen; De deelnemers voor hun vertrouwen, inzet en enthousiasme! Op dit moment verwerken we nog de feedback, zodat we in de toekomst met jullie input en suggesties rekening kunnen houden. Voor het aanbod van de nascholing 2010 rekenen we op jou. Welke nascholing zie jij graag in het aanbod? In welke doelgroep ben jij vooral geïnteresseerd? Stuur je voorstellen en wensen gerust door. Indien je zelf een lesgever bent, kent, ontmoet die een zinvolle sessie kan geven op een volgende nascholing, aarzel niet om mij te contacteren: [email protected] .

2

Vakstuurgroep LO

De vakstuurgroep kwam bijeen op 18 november 2009 en behandelde o.a. volgende agendapunten: Uitbreiding van de groep met drie nieuwe leden Nascholingen Pedic 2009 Website http://www.sip.be/loportaal/ Nieuwe leerplannen 2de graad vanaf 1 september 2010 Leerlijnen in het algemeen doelenkader.

3

Overleg tussen BaO en SO in scholengemeenschap Meetjesland

Op 12 januari 2010 kwamen in Adegem leerkrachten bewegingsopvoeding uit het basisonderwijs en lichamelijke opvoeding uit het secundair onderwijs samen. Het doel van dit overleg was: Een algemeen beeld schetsen van bewegingsopvoeding in het BaO en lichamelijke opvoeding in het SO

DM

februari 2010

Lichamelijke opvoeding http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 59

Inzoomen op de doelen, de inhouden, de mogelijke werken organisatievormen die in beide niveaus aan bod komen De specifieke begrippen, die gebruikt worden in het BaO en SO, verklaren om zo een gemeenschappelijke taal te vinden en de kloof tussen het BaO en SO wat kleiner te maken Elkaars werk beter leren kennen om zo beter op elkaar in te spelen

4 Er

Overleg in het studiegebied Sport waren verschillende samenkomsten in het studiegebied Sport: 26 november 2009: de geïntegreerde proef in LO en Sport, 15 december 2009: onderzoekscompetenties in Sportwetenschappen, 1 februari 2010: directies en vakcoördinatoren LO.

5

Varia In het Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding 2/2009-2010 van de BVLO vind je een interessant artikel over ‘Schoolgerelateerde fysieke activiteit en het bewegingsgedrag tijdens de vrije tijd bij adolescenten in Vlaanderen’ van Jan Seghers en Sofie Martien.

Ongeveer 500 deelnemers zakten op 14 december 2009 af naar de sportaccommodaties van de Universiteit Gent en de Hogeschool Gent voor de 35ste editie van de jaarlijkse BVLO studiedag. De volgende editie vindt plaats op dinsdag 16 november 2010 in Leuven! De website www.bvlo.be kreeg een nieuw jasje. Ben je nog op zoek naar een toffe en goedkope sportdag voor je leerlingen van de 3de graad? Sportprikkels zijn sportieve happenings van SVS die plaats vinden in de universiteiten en hogescholen voor lichamelijke opvoeding. Een overzicht van de data 2009-2010 en extra informatie kan je vinden op de website van SVS, www.schoolsport.be, onder de rubriek 'manifestaties'.

Het vakoverschrijdend project 'Een Zee van Sporten' vindt opnieuw plaats in Oostende op donderdag 20 mei 2010. Je kan zelf bepalen hoe je totaalsportdag eruit ziet! Watersporten, strandsporten, culturele en maritieme activiteiten behoren tot de mogelijkheden. Meer info via www.schoolsport.be. De jaarlijkse SVS-apotheose gaat door op donderdag 17 juni 2010 in Topsporthal Vlaanderen te Gent.

DM

De nascholing van FaBeR KULeuven op het einde van het schooljaar wordt gepland op 10, 11, 14 en 15 juni 2010. Het thema is ‘LO is bewegen, en zoveel meer’. Meer info volgt later op: http://faber.kuleuven.be/slo-lo/nascholing/.

februari 2010

Lichamelijke opvoeding http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 60

MODE Ingrid Casier voor directies en leraren mode

1

Uitnodiging bijkomende nascholing “stijladvies”

Doelgroep: leraren op de wachtlijst na de vorige sessie.

Datum en uur: woensdag 3 maart 2010 van 13.30 tot 16.30 uur

Plaats: DSKO Antwerpen.

Inschrijven: De leraren die op de wachtlijst stonden, kregen een uitnodiging voor deze bijkomende nascholing. De wachtlijst is nu afgesloten.

2

Nascholing coachingsvaardigheden voor vakcoördinatoren mode

In het schooljaar 2008-2009 zijn een aantal vakcoördinatoren gestart met een sessie “Hoe samenwerken in taakgerichte teams”. Op vraag van de deelnemers wordt er dit schooljaar een vervolg gebracht. Doelgroep Alle vakcoördinatoren mode zijn welkom. Ook de vakcoördinatoren die de eerste sessie niet volgden kunnen inschrijven. Datum Maandag 22 maart 2010 van 09.00 tot 16.00 uur. De uitnodiging zul je binnenkort ontvangen. Inhoud Aan de hand van concrete oefeningen uit de eigen ervaringen. Volgende leerdoelen komen aan bod: -

verschillen tussen mensen zijn een bron van rijkdom; aanreiken van basisvaardigheden in het onderhandelen opdat de rijkdom van het verschil resulteert in een meerwaarde; mensen laten geloven in een goede uitkomst van open overleg; concrete kapstokken in het geven en ontvangen van feedback.

3

IVOC

3.1

Diversiteitsplan in scholen

Zoals in de bedrijfswereld moet een school oog hebben voor kansengroepen. Elke leraar wordt geconfronteerd met het feit dat de klas ‘diverser’ wordt en dit is niet evident. De Vlaamse overheid wil de school helpen bij het opzetten van een

DM

februari 2010

Mode http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 61

diversiteitsplan. Via IVOC kun je hulp inroepen om dit diversiteitsplan vorm te geven. Je kunt meer lezen hierover in Ivocatief van oktober 2009. 3.2

Conto

Het Conto is een bedrag dat IVOC aan individuele modeleraren ter beschikking stelt om hun uitgaven voor opleiding of software te financieren. Net zoals in het verleden kunnen leraren opnieuw beroep doen op de ondersteuning van IVOC bij activiteiten die zij opzetten om onderwijs en bedrijfsleven dichter bij elkaar te brengen of hun persoonlijke vakkennis te verbreden. Leraren kunnen nu bepaalde persoonlijke uitgaven voor zelfs 100% met het CONTO financieren. Voor schooluitgaven blijft de 50% regel van toepassing. Het CONTO bedraagt minstens 100 euro bij deelname aan één van onderstaande activiteiten en kan verder opgebouwd worden tot maximum 1100 euro: deelname aan het project technische fiches en/of deelname aan de IVOC-opleiding patroontekenen (100 euro per opleiding/workshop tot maximum 300 euro) het volgen van vaktechnische opleidingen (confectie of textielverzorging) (100 euro per opleiding/workshop tot maximum 300 euro) als leraar stage lopen in een confectie- of textielverzorgingsbedrijf (alle bewezen kosten tot maximum 300 euro per schooljaar, min. 36 uren stage) begeleiding van leerlingenstages in een confectie- of textielverzorgingsbedrijf (alle bewezen kosten tot maximum 200 euro, eenmalig per schooljaar. Voor meer informatie en voorwaarden contacteer Eef Thomas op 02 481 53 50.

4

Bedrijfsbezoeken eerste graad

Op 2 maart 2010 organiseert UNIZO Stichting Onderwijs & Ondernemen voor de derde keer de Onderwijsvakmansroute. Dit is een openbedrijvendag voor de derde graad basisonderwijs en de eerste graad secundair onderwijs, in het kader van studiekeuzebegeleiding. Technische bedrijven uit alle Vlaamse provincies openen die dag gratis hun deuren voor leerlingen en tonen hoe boeiend het is om een techisch beroep uit te oefenen. De school moet wel online reserveren. Een overzicht van de deelnemende bedrijven kun je vinden op: www.ondernemendeschool.be/onderwijsvakmansroute

5

Vakinformatie

5.1

Modenieuws via Knack Weekend

http://knackweekend.mews.be/nl/life-and-style/mode/ 5.2

TL magazine

Inspirerend zeer ruim geïnterpreteerd vakblad ‘TL magazine’ Textiel & Living. Dit vakblad vertrekt vanuit inspiratie voor en door professionelen. TL vat deze inspiratie op als een voortdurend ‘work in progress’ en een creatief proces, dat telkens weer innovatie, creativiteit, een gevoeligheid voor trends en het koopgedrag van consumenten zal verbinden. Ook op het gebied van de actualiteit uit de Belgische en

DM

februari 2010


pagina 62

internationale mode- en designindustrie en retailsector in België houdt TL de vinger aan de pols. Meer informatie: http://www.tlmagazine.be http://www.tlmagazine.be/nl/pages/about 5.3 -

Verdwenen vakbladen Belgisch modevakblad Texbel Textile Magazine

Heb je fotomateriaal van interessante modeprojecten op jullie school en wil je dit delen met anderen stuur deze door naar [email protected] en/ of [email protected]. Wij nemen deze dan op bij de volgende Mededelingen en/of plaatsen deze op de modewebsite www.modeonderwijs.be

DM

februari 2010


pagina 63

NEDERLANDS Riet De Vos en Peter Van Damme voor leraren Nederlands

Dag van de poëzie 21 april 2010 Op 21 april 2010 organiseren we de Dag van de Poëzie. De folder van deze Dag van de Poëzie komt begin februari op jullie school toe. Gebruik het inschrijfformulier of schrijf in via Pedic. Het aantal deelnemers is beperkt! Voor meer info kun je ook terecht op www.dagvandepoezie.be

Poëzie in de klas: een voorbeeld Op de website www.dagvandepoezie.be verzamelen we ook interessante initiatieven en lesvoorbeelden in verband met poëzie. In deze mededelingen willen we een oproep doen om interessante initiatieven en lesvoorbeelden aan ons te bezorgen. Mail je documenten naar [email protected] of [email protected] en wij plaatsen ze op de site. We proberen alvast het goede voorbeeld te geven met een les rond het gedicht ‘tussenspel’ van Leonard Nolens. Aan de hand van dit ene gedicht waarin Nolens een heleboel poëtische vormelementen en stijlfiguren gebruikt, proberen we een aantal elementen uit het leerplan van de derde graad aan bod te laten komen. Bovendien hopen we dat de aanpak van de les de leerlingen uitdaagt en inspireert. Je kan het lesvoorbeeld gewoon downloaden en gebruiken. Laat je ons dan weten wat jij en de leerlingen ervan vonden?

Richtvragen ter voorbereiding van een doorlichting Bij vorige schooldoorlichtingen moest de vakwerkgroep een vakinformatiedossier invullen. Bij een doorlichting nieuwe stijl wordt dat niet meer expliciet gevraagd. Op de site van de inspectie lezen we wel: ‘Tijdens een schooldoorlichting nu vormt de onderwijsinspectie zich een totaalbeeld van het niveau van een vak of studierichting. Ze doet dat onder meer aan de hand van vragen. De onderwijsinspectie stelt die vragen graag vooraf ter beschikking. Het is niet de bedoeling dat u die schriftelijk beantwoordt en de antwoorden aan de inspecteur ter beschikking stelt. De school beslist zelf hoe ze hiermee aan de slag gaat.’ De vragenlijst vind je op http://www.ond.vlaanderen.be/inspectie/extra/files/richtvragen-vak-ofstudierichtingsdoorlichting-so.pdf

DM

februari 2010

Nederlands http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 64

PLASTISCHE OPVOEDING Mieke Marynissen voor alle leraren

Nascholing leerlingenwerk presenteren op een hedendaagse manier Maandag 29 maart 2010 van 09u tot 12u in Pedic In het vak Plastische Opvoeding maken we veel werk van het stimuleren van de creativiteit bij de leerlingen, vaak met fantastisch verrassende resultaten. Om die resultaten op een eenvoudige manier te presenteren met ICT, wil ik jullie uitnodigen voor een korte, heel praktische nascholing op maandag 29 maart voor de paasvakantie. Er is heel weinig computervoorkennis nodig om deze nascholing te volgen. Voor meer informatie www.pedic.be

DM

februari 2010

Plastische opvoeding http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 65

WISKUNDE Jef De Langhe, Hilde De Maesschalck, Luc De Wilde voor alle leraren

Jaarvergadering Vlaamse Vereniging voor Wiskundeleraren Bart Windels, lector wiskunde aan de Karel de Grote-Hogeschool en docent bètadidactiek aan de universiteit Gent brengt onder de titel ‘Anticonceptie’ een voorstelling over didactische problemen. Hij zal u zeker weten te inspireren met deze boeiende en verrassende voordracht. Dirk Huylebrouck is docent aan het Departement Architectuur Sint-Lucas. Zijn boek ‘Afrika en wiskunde’ met onder meer de hypothese over het 22 000 jaar oude Ishangobeentje is wellicht door iedereen gekend. Met de voorstelling van zijn recente boek ‘De codes van da Vinci, Bach, pi en Co’ was hij opgemerkte gast op de boekenbeurs in Antwerpen. Datum: zaterdag 6 maart 2010 Locatie: Universiteit Antwerpen, Universiteitsplein, Wilrijk Agenda: 9.30u: 9.45u: 9.55u: 11.00u: 12.15 u:

Campus

Drie

Eiken,

Gebouw

R,

auditorium

R4,

onthaal van de deelnemers toespraak door de voorzitter Bart Windels:’Anticonceptie’ (niet over voorbehoedsmiddelen) Dirk Huylebrouck: ‘de Pi-show’ over ongebruikelijke visualiseringen van wiskunde receptie aangeboden door VVWL

Inschrijven per e-mail: [email protected]. Deelname is gratis voor leden VVWL. Andere deelnemers betalen 27 Euro. Meer informatie: www.vvwl.be

voor leraren B-stroom

Nieuw leerplan Het nieuwe leerplan wiskunde B-stroom wordt ingevoerd vanaf 1 september 2011 (en niet 2010).

DM

februari 2010

Wiskunde http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 66

voor leraren B-stroom en BSO

Opzoekboekje rekenen Lieven Coppens gaf recent (31 december) op zijn site http://boeketje-onderwijs.skynetblogs.be/ volgende informatie over een ‘opzoekboekje rekenen’: Opzoekboekjes bestaan voor rekenen, spellen en vreemde talen. Ze hebben hetzelfde doel. De leerlingen die het nodig hebben, ondersteunen bij hun moeizame leerproces. Ze zijn vaak het resultaat van de inspanningen van echte zorg(ende)leerkrachten. Ze heten 'onthoudboekje', 'formularium' of 'opzoekboekje'. Ik zag ze in alle maten en kleuren. Sommige zelfs in boekvorm. Tom Braams is een expert op het vlak van diagnose en behandeling van leerproblemen. Hij is auteur van verschillende boeken. Samen met Annemie Desoete schreef hij Kinderen met dyscalculie. Hij stelde met zijn medewerkers een opzoekboekje voor rekenen op. Een opzoekboekje om 'U' tegen te zeggen. Omdat het ontstond vanuit de expertise van de diagnostische en remediëringspraktijk van Braams&Partners. Niet in het minst omdat je de fiches uit het opzoekboekje kunt gebruiken naast elke rekenmethode. Als gebruiker bepaal je zelf welke fiches je een leerling geeft. Je hebt een zeer ruime keuze. De fiches zijn ondergebracht in vijf categorieën. Deze herken je gemakkelijk aan de gekleurde rand: • Algemeen rekenen • Breuken, komma's en procenten • Geld • Meten • Tijd en kalender Onder de rubriek Algemeen rekenen vind je onder andere de splitsingen tot 10, de tafels van vermenigvuldiging, het cijferrekenen en elementen uit de getalkennis terug. De andere spreken voor zich. Waarom ik voor deze fiches val? Omwille van de logische en coherente opbouw van elke rubriek. Ook omwille van het goede evenwicht in het gebruik van afbeeldingen en geschreven taal. Maar vooral omwille van: • de geïntegreerde aanpak van breuken, kommagetallen en procenten; • de specifieke en concrete aanpak van het metend rekenen. De nadruk ligt duidelijk op het functionele. De oriëntatie van de leerlingen op lengtematen, oppervlaktematen, inhoudsmaten en weegmaten staat voorop. Alle maten zijn heel concreet en verankerd in het dagelijkse leven van de kinderen; • de zeer aantrekkelijke en tegelijk functionele vormgeving; • het verduidelijken van het gebruik van de rekenmachine waar toepasselijk. Naast het gebruik in de remediëring vind ik ze ook uitermate geschikt als vast hulpmiddel voor de leerlingen uit het beroepssecundair onderwijs. Dit is een Nederlands product. Dit betekent dat er bij het cijferen enkele verschillen zijn in de notatiewijze. Vooral deze van het cijferend delen is volledig anders dan in Vlaanderen. Dit gaat echter maar over één fiche. En kan dus nauwelijks een bezwaar zijn. Bij de andere bewerkingen staat het bewerkingsteken rechts in plaats van links. Iets wat je eenvoudig kunt aanpassen. Voor de tafels zit het verschil in het feit dat ze niet stoppen bij 10 x, maar doorgaan tot 12 x. Hier valt bij zwakke rekenaars zeker iets voor te zeggen. Van de website www.opzoekboekje.nl kun je een toelichting bij elke fiche afhalen. Zo heb je meteen ook een overzicht van de inhoud van alle fiches.

DM

februari 2010

Wiskunde http://www.kogent.be/dpb-so-diocmede-home.htm

pagina 67

INHOUD DM NR. 6 - FEBRUARI 2010

Recommend Documents