Inhou. Verdronken Land van Saeftinghe. Interview Herman Koch. Druiven plukken. op Schouwen- Duiveland

Zil�Zeelan� 01/voorjaar 2009

1

06

Verdronken Land van Saeftinghe

Colofon Zil�Zeelan� is een magazine over Zeeland voor Zeeuwen en zij die dat willen worden, naar een idee

Interview Herman Koch

van de Zeeuwse woningcorporaties. Zil�Zeelan� wordt mede mogelijk gemaakt door een subsidie van de provincie Zeeland.

08

Verspreiding vindt plaats via de Volkskrant samen met Volkskrant magazine. Zil�Zeelan� verschijnt driemaal per jaar in april, augustus en december. Redactieraad Eric de Ceuster, Woongoed Middelburg Antoine de Ceuster, Zeeuwland

16

Robert de Ridder, Clavis Peter Oey, Management Support Zeeland Raquel Jimenez, Provincie Zeeland, adviserend lid Hoofd- en eindredactie

Druiven plukken op SchouwenDuiveland

Anja de Groene Uitgave de Drvkkery | Podium, Middelburg Tekst Marga Haas, Inge Heuff, Manon Veroude, Margot Verhaagen, Elian van ’t Westeinde en Joeri Wisse Fotografie Niek Haak, Mechteld Jansen, André Joosse, Mark Kohn, Thijs Tuurenhout, Maaike Vergouwe/Zuijver Ontwerp & vormgeving Karelien van IJsseldijk, de Drvkkery Middelburg Ilona Verheije, Men @Work Redactieadres de Drvkkery |Podium, Markt 51, 4331 LK Middelburg. E-mail: [email protected] www.ziltzeeland.nl Foto voorkant: Maaike Vergouwe/Zuijver Foto achterkant: André Joosse ISSN: 1877-7309 Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, vermenigvuldigd of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever (en/of andere auteursrechthebbenden).

2

Inhou� 4

Middelburg

6

Modderen in Saeftinghe

8

Herman Koch en Zeeuws-Vlaanderen

10

Nieuwe Zeeuwen

12

Water en sport in Zeeland

14

Van boot tot bord

16

Innovatief bedrijf: wijnhoeve De Kleine Schorre

18

Het nieuwe leven van een kerk

20

Urban exploring

22

Forensen in Zeeland

verder:

11

Column Paul Schnabel

23

Agenda

hoofdstad • winkelstad • studentenstad • toeristische stad • bestuurlijke stad • monumentenstad

Middelburg

mix tussen oud en nieuw

Middelburg: de stad van de monumenten, het mooiste plein van Nederland, de Lange Jan en het laatgotische stadhuis. Maar ook studentenstad, winkelstad en een stad nooit verder dan een kwartier rijden van het strand. En dan wel meteen de mooiste en schoonste stranden van Nederland. tekst: Margot Verhaagen, foto’s: Niek Haak, Maaike Vergouwe

Een gedeelte van de jachthaven, met rechts de Oostkerk


3

TipsM!iddelburg

n dagje

e voor e

De wekelijkse groente- en fruitmarkt op de Markt

urg.nl iddelb p.nl .m w ww sho ourist .nl www.t wsmuseum l u e .n f e ie .z h www eeuwsarc rg.nl u lb .z www midde e t u o r unst al.nl www.k ww.vleesh rg.nl w lbu e d azzmid al.nl www.j zomerfestiv rg.nl u a lb .n e www ijmidd ukker r l .d .n c w oa ww www.r

De Zeeuwse hoofdstad Middelburg en Amsterdam waren in de zestiende en de zeventiende eeuw als VOC-steden de twee belangrijkste plaatsen in Nederland. Ruim 1100(!) Rijksmonumenten in de binnenstad van Middelburg herinneren nog aan dit roemrijke verleden. Stegen, straatjes, grachten, markten en pleinen: je vindt ze er allemaal.

Toren als landmark Loop vanaf het station de stad in via de Rouaanse Kaai en de Kuiperspoort. Dit is een middeleeuws straatje waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Via kruipdoor en sluipdoor steegjes kom je in de stad uit bij de Dam. De Lange Jan wijst je de weg; deze toren - een echt ‘landmark’- is een onderdeel van het Abdijcomplex. De toren is te beklimmen en biedt een geweldig uitzicht over de stad maar met gemak zie je ook de zee, de duinenrij van Walcheren, Vlissingen en Goes liggen. In het Abdijcomplex is nu het provinciebestuur gevestigd, maar vroeger woonden hier monniken. Middelburg was in de 16e eeuw zelfs korte tijd een bisdom. Het is overigens uniek voor Nederland dat een abdij middenin de stad ligt. Neem een kijkje in de vrij toegankelijke kruidentuin, een oase van rust midden in de stad. En loop over het Abdijplein dat wel het mooiste plein van Nederland wordt genoemd. Grote platanen, ’s avonds sprookjesachtig verlicht, geven het plein buitenlandse allure. Met Pinksteren is het een podium voor het internationale jazzfestival, in september is dit plein het kloppende hart van het Zeeland Nazomerfestival.

Mooie contrasten In het Abdijcomplex is ook het Roosevelt Study Centre gevestigd, een op Europees niveau toonaangevend instituut voor zowel Nederlands-Amerikaanse verhoudingen als voor de Amerikaanse politieke en culturele geschiedenis. Op het Abdijplein ligt trouwens een prachtig terras: dat van het Zeeuws Museumcafé. Het museum zelf heeft een collectie bijzondere wandtapijten en oude en moderne kunst 4


De Spijkerbrug

naast elkaar. De Zeeuwse streeken klederdracht krijgen er op een heel eigen wijze aandacht. Het museum nodigt graag studenten van modeacademies uit om zich te laten inspireren. Dan blijkt dat die dracht eigenlijk verrassend modern is. Voorts zijn er kinderworkshops, museum-nachten en meet & greets met kunstenaars. Een mix tussen oud en nieuw die mooie contrasten oplevert. Dat geldt ook voor het Zeeuws Archief in de Wagenaarstraat, even verderop, met veel modern staal en glas achter de gevel van een 18e eeuws stadspaleis.

Verdwalen kan niet, daar zorgt de Lange Jan wel voor Kunst- en Cultuurroute Loop door langs de voormalige rechtbank naar de Korte en de Lange Noordstraat die samen één van leukste straten van Middelburg vormen met winkels, galeries, ateliers en antiekzaken naast elkaar. Iedere eerste zondag van de maand is er een Kunst-en Cultuurroute door heel Middelburg waarbij je deze straat niet over kunt slaan. Loop door naar de Markt en bekijk het laatgotische stadhuis. Architecten en bouwers uit België kwamen er aan te pas en dat is goed te zien. In het linkergedeelte is de Vleeshal gevestigd, waar tentoonstellingen en projecten rondom hedendaagse kunst worden georganiseerd. Het overige gedeelte van het stadhuis wordt nu door studenten van de Roosevelt Academy bevolkt. Dit university college, onderdeel van de Universiteit van Utrecht, kenmerkt zich door kleine klassen en

The Fringe Projects in het Zeeuws Museum Nog tot 7 juni 2009 is in het Zeeuws Museum de tentoonstelling The Fringe Projects te zien. Het museum is hiervoor getransformeerd tot een bewuste rommeligheid als tegenhanger tegen het gladde design waarmee de wereld tegenwoordig overspoeld wordt. De Scandinavische kunstenaars Henrik Vibskov (modeontwerper, kunstenaar, drummer) en Andreas Emenius (grafisch vormgever, kunstenaar en DJ) onderzoeken de grenzen van de beeldende kunst aan de hand van franjes. Laat je verrassen door een tapijt van franjes, voortbewegende bollen, een piramidevormige stoel, spiegels met rondraaiende franjepluimen, een hangende figuur met franjes en een autowasserette voor de geest die fungeert als psychedelische zielwasser. Performances, installaties, muziek, film, fotografie, mode, meubelontwerpen en grafische ontwerpen. www.zeeuwsmuseum.nl De Lange Jan

Naar een 1e klas hoofdstad, in een 1e klas provincie,

een grote keuze in disciplines. Rondom de Markt en de Vlasmarkt laat Middelburg zich van zijn bourgondische kant zien. Restaurants, cafés en terrassen rijgen zich aaneen. Volop keuze en natuurlijk ontbreken de Zeeuwse producten op geen enkele kaart. In de zomer is er op het marktplein iedere maandag kunst– en antiekmarkt. De Middelburgse winkelstraten komen bijna allemaal op de Markt uit en Middelburg heeft nog veel ‘eigen’ en bijzondere winkels. Richting het station ligt de Vismarkt verscholen onder oude kastanjebomen. Hier is het op iedere eerste zaterdag van de maand antiekmarkt. Vanaf het station is Middelburg trouwens ook prima op de fiets te ontdekken. Rij dan eens langs de jachthaven en de kaaien met de boten en de pakhuizen. Of door de autovrije Spanjaardstraat en laat de fantasie in de vrije loop bij de namen van de huizen aldaar. Of fiets iets verder naar De Veersche Poort, een nieuwbouwwijk ontworpen door verschillende architecten onder supervisie van architect Herman Hertzberger. Daar is ook een waterwoning te zien. Verdwalen kan niet, daar zorgt de Lange Jan wel voor.

reist u 1e klas!

De NS biedt u een 1e klas reis voor een 2e klas prijs! Genieten van een dagje uit in Zeeland begint met lekker reizen. Probeer daarom onze 1e klas eens! Met extra beenruimte en comfortabele stoelen. Vul uw naam, adres en woonplaats in op www.ziltzeeland.nl. Of vul uw naam, adres en woonplaats in op de bon en stuur deze naar de Drukkery | Podium, Markt 51, 4331 LK Middelburg. Dan krijgt u van ons een Overgangsbewijs dagkaart 2/1. Zo kunt u 1e klas reizen, met een 2e klas treinkaartje. U kunt tot twee weken na het verschijnen van dit magazine een NS Overgangsbewijs aanvragen. Het NS Overgangsbewijs is geldig tot en met eind juni 2009. Maximaal twee NS Overgangsbewijzen op te vragen per persoon.

Ga mee 

Ja, ik ontvang graag een NS Overgangsbewijs! naam: adres:

Links: het nieuwe stadskantoor Rechts: het stadhuis op de Markt

postcode + woonplaats: e-mailadres: aantal: 1 / 2 exemplaren (doorhalen wat niet van toepassing is) Ja, ik wil vaker informatie over Zeeland ontvangen

5

bedrijfsuitje • kinderfeestje • vrijgezellenfeestje • familieweekend • schoolexcursie • vriendenweekend

Baggeren, glibberen en doormodderen. Je kunt niet anders als je Het Verdronken Land van Saeftinghe bezoekt. Beleef Zeeland op zijn puurst in dit zilte schorren- en slikkengebied. Over zandvulkanen, lepelblad en verbroedering. tekst: Marga Haas, foto's: de Drvkkery, Het Zeeuwse Landschap

Modderen in

oer-Zeeland

Welkom in Belgi� Als ik de auto heb geparkeerd en naar het bezoekerscentrum van het natuurgebied loop, piept mijn mobiele telefoon. Nieuw bericht: ‘Welkom in België’. Ik haal mijn schouders erover op. De torens van het industriegebied rond Antwerpen liggen inderdaad op een steenworp afstand. Gelukkig weet ik zelf beter. Ik bevind mij op Zeeuwse bodem. Ik sluit me aan bij een excursie onder leiding van een gids van Het Zeeuwse Landschap. Met twintig anderen vertrouw ik mij de komende uren toe aan George Bun, een enthousiaste en energieke zestiger. Hij heeft in de afgelopen twintig jaar 15.000 mensen door het getijdengebied geleid, dus ook wij zullen er vast gezond en wel weer uitkomen. Onherbergzaam en gevaarlijk Bun gaat ons met straffe pas voor, de dijk op. Het Verdronken Land strekt zich voor ons uit. Hier heeft het water van de Westerschelde vrij spel. Nu is het laagwater en zien we begroeide velden, doorsneden door brede en smalle geulen. Maar bij vloed lopen de geulen vol en komt het water tot aan de dijk. Dan is

6


het gebied onherbergzaam en gevaarlijk. Zonder gids mag je Saeftinghe dan ook niet in en de tijden van de excursies zijn afhankelijk van de getijden. ‘Dit is een uniek gebied in Europa. Je vindt wel meer brakwater getijdegebieden, maar nergens zo groot.’ Hij wijst naar een eenzame boom, kilometers weg. Die staat nog niet eens aan de ránd van het gebied. Wij weten het nog niet, maar een uur of twee later zullen we langs die boom lopen. Je zou het niet denken, maar Saeftinghe is het hoogst gelegen gebied in Zeeland, juist omdat het buitendijks ligt. Kijk, daar ligt derri� Het water in de geulen glinstert in de zon, meeuwen krijsen en ganzen vliegen over. Er is al een beetje zoutigheid te ruiken in de lucht. De eerste meters zijn goed te doen. Het gras zorgt voor een stevige ondergrond. Al gauw stuiten we op onze eerste geul. Ik staar over de rand. Een meter lager zie ik glibberige modder en een paar meter verderop een stroom water. Vlak daarachter rijst het schor weer een meter boven de modder uit. De gids springt vrolijk naar beneden, ik vraag liever iemand om mijn hand vast te houden. Als

Meer informatie

Onder andere over thema- en kinderexcursies: www.hetzeeuwselandschap.nl, klik op ‘Bezoekerscentra’

Eten in de buurt

Café Het Verdronken Land

ik beneden ben, heb ik de eerste spetters op mijn broek. Een van de andere wandelaars glijdt meteen helemaal uit. En daar blijft het niet bij. Hilariteit alom als weer een van ons in de modder blijft steken of zijn laars erin verliest. De gids trekt zich er niets van aan. ‘Kijk, daar ligt derrie’, roept hij. Naast het water ligt een zwart stuk veen. ‘Meegenomen door het zeewater en hier achtergelaten. Drieduizend jaar oud. Zo antiek als maar zijn kan.’ Spinazie of postelei� Bun wijst ons op kiezelwier, op Engels slijkgras, op drijfzand, op twee bruine kiekendieven, op de vorm van de geulen, op schelpjes. Het lepelblad, waarvan hij vertelt dat het boordevol vitamine C zit, wordt gretig geproefd. ‘Het smaakt naar mosterd’, zegt de één. ‘Naar spinazie’, zegt een ander. ‘Nee, naar postelein!’ Bun leert ons ook hoe we door de plakkerige modder moeten lopen zonder te blijven steken en hoe we door bijna laarshoog water moeten waden zonder natte sokken te krijgen. Bij het oversteken

van de geulen helpt iedereen elkaar. De groep, die bestond uit losse groepjes en enkelingen, verbroedert. Er wordt veel gelachen. Kleine vulkanen die zand uitspuwe� Als we door een brede geul wandelen, roept Bun ons ineens bij elkaar. ‘Polonaise dansen. Hier.’ Als hij aandringt, staat binnen de kortste keren het halve gezelschap te stampen op het zand, dat flink meedeint. Na een tijdje sommeert Bun iedereen van het stuk zand te gaan. ‘En kijk nu eens wat er gebeurt.’ Er komen ineens bergjes zand omhoog. Het lijken wel kleine vulkanen, die zand uitspuwen. Een wonderbaarlijk gezicht. ‘Alles wat je aan energie in de aarde stopt, krijg je terug’, voegt Bun filosofisch toe. Ruim vier uur later zijn we terug bij het bezoekerscentrum. Moe en rozig, maar voldaan. Schoon blijf je er niet bij, maar indrukwekkend is het zeker! Gelukkig zijn er bij het centrum een paar kranen en borstels, waar je je laarzen kunt schoonspoelen. Ik maak er geen gebruik van. Mijn modderlaarzen gaan als trofee mee naar huis.

Ontspannen huiskamercafé waar Gina van Mullem-Poppe de scepter zwaait. Zij heeft een Zeeuwse menukaart en organiseert geregeld Zeeuwse verhalen-avonden. Koninginnestraat 21, Emmadorp •

Het oude dorpscafé van Paal

is omgebouwd tot sfeervol restaurant, waar Riet Kint met biologische producten, zoveel mogelijk uit de streek, verrassende gerechten kookt. Restaurant Kint & Co Havenstraat 9-11, Paal T 0114-635 642 / 06-12 96 37 29 www.restaurant-kint-en-co.nl

Slapen in de buurt

B&B De Bloemfabriek Romantisch gelegen, uitzicht over de Westerschelde, in prachtig oud gebouw. Walsoordensestraat 2 - 4 Walsoorden T 06-12 24 80 83 www.bloemfabriek.nl

Saeftinghe ligt op een half uurtje rijden van Antwerpen. 7

‘Ik ben hier niet op vakantie, ik woon en leef hier in Zeeuws-Vlaanderen, net als in Amsterdam’

8


Interview

Herman Koch

wakker worden in Graauw… Dit gesprek had natuurlijk eigenlijk tijdens een diner moeten plaatsvinden. In een van de vele favoriete Zeeuws-Vlaamse restaurants van Herman Koch. Maar het onderwerp is niet zijn nieuwste boek Het Diner. We hebben het over Graauw en Zeeland. Dus beperken we ons tot een drankje. Wat doet een Amsterdammer in een Zeeuws gehucht op een paar kilometer afstand van Vlaanderen? tekst: Inge Heuff, foto: Mark Kohn

‘Ik doe er niet zo veel, ik kom er helemaal tot rust. De ruimte en weidsheid vind ik fantastisch. Je kunt kilometers ver kijken zonder bebouwing te zien, alleen polders, dijkjes en af en toe een boom. De Westerschelde stroomt twee dijken verderop. Je ziet de bovenkant van de containerschepen door het landschap glijden. Ik heb er mijn hardlooproutes, heen en terug naar het dorpje Paal bijvoorbeeld. Natuurlijk heb ik altijd wind tegen. Maar vijf of tien kilometer hardlopen en dan een halfuurtje lopen, maakt m’n hoofd helemaal leeg. We hebben er onze favoriete restaurants, we gaan naar Hulst, Antwerpen of Gent, of vanaf een verwarmd terras in Knokke dure auto’s spotten, alles is dichtbij. En als ik aan het schrijven ben, kan ik rustig doorwerken. Ik heb er geen internet en m’n mobieltje kan ik uitzetten.’ Maar hoe komt een Amsterdammer in ZeeuwsVlaanderen terechst? ‘Mijn ouders huurden elke zomervakantie een deel van een huisje in Retranchement, in het westen van Zeeuws-Vlaanderen. Ik heb daar fantastische herinneringen aan. Haaientanden zoeken bij Cadzand, trapautootjes rijden op de boulevard van Knokke, uitwaaien op het strand, het zijn dingen die we ook met onze zoon hebben gedaan. De witte huisjes van Zeeuws-Vlaanderen zouden zo in Extremadura kunnen staan. Toen ik mijn Spaanse vrouw meenam naar Zeeuws-Vlaanderen werd ze voor het eerst enthousiast over Nederland, na Amsterdam natuurlijk. En dus hebben we er zo’n huisje gekocht, eerst aan de rand van Graauw, later in de polder omdat we ook graag een tuin wilden hebben.’ Wat betekent Graauw voor jou? ‘Thuiskomen, het is echt ons huis. Ik ben Amsterdam dan ook helemaal kwijt. Ons sociale leven speelt zich af in Amsterdam en we komen tot rust in Graauw. Daarom zou ik nooit in Castricum kunnen zitten, of zo. Die 2,5 uur rijden is nodig om in een andere

versnelling te komen. En zo lang is dat niet. Michiel (Romeyn, vormde samen met Herman en Kees Prins Jiskefet, red.) heeft een huisje in Zonnemaire op Schouwen-Duiveland. Die is minstens zoveel tijd kwijt om er te komen. We gaan meestal met z’n drietjes. Soms gaat er een vriendje van onze zoon mee. En verjaardagen vieren we er met familie. Maar het is geen zoete inval met vrienden die continu binnenvallen. We hebben er onze vaste patronen. Meestal gaan we voor we doorrijden naar Graauw eerst even eten bij Rhodos, het Griekse restaurant in Hulst. En als we er eenmaal zijn, staat een lunch in Auberge des Moules in Philippine op het programma. Het zit daar elke dag vol met Belgen die voor de mosselen komen, het is er gemoedelijk en gezellig.’ Zit je vaak in Graauw? ‘Niet zo vaak als ik zou willen. Onze zoon is nu veertien en wil de laatste tijd minder graag mee. Hij voetbalt ook vaak in het weekeinde, dus dat maakt het wat lastig. In de vakanties gaan we wel. Ik ga ook wel alleen. Soms gewoon even op en neer op om de dakgoten schoon te maken of het gras te maaien. Neem ik eerst een lunch in Philippine en ga ik daarna aan de slag. ’s Avonds rijd ik dan weer terug. Dat is voor mij een ontspannen dag. Want tijdens het autorijden heb ik tijd om over dingen na te denken. Ik kan me voorstellen dat we in de toekomst door de week in Graauw wonen en in het weekeinde in Amsterdam uitgaan. Dat zou me wel bevallen. Soms blijf ik er enkele dagen om te schrijven. Graauw inspireert niet zo zeer, maar werkt als een katalysator om verder te gaan. Dat is wel iedere keer weer een kleine overwinning. Want dan ben ik helemaal alleen in dat enorme weidse land onder die grote, donkere sterrenhemel. Dat maakt je nietig. Maar ’s ochtends wakker worden, is een cadeautje. Als ik dan die ruimte zie, de rust die de omgeving uitstraalt, dat is het mooiste wat ik me kan wensen.’ Zil�Zeelan� 01/voorjaar 2009

9

1

2

3

Nieuw�Zeeuwen

4

5 10


6

Ze komen hier om te wonen en te werken. Wie zijn het, deze nieuwe Zeeuwen? Een aantal nieuwkomers geportretteerd. 1 Naam: Hemand Oedai (45 jaar, bedrijfsmanager), Marieke Slingenberg (33 jaar, cliëntondersteuner), Maroa (4 jaar) en Jay (1 jaar) Komen uit: Amsterdam Wonen in: Goes Omdat: naar Zeeland vanwege de rust, zon, zee en strand en natuurlijk de meeste zonuren. Een prachtige provincie om in te wonen. 2

Naam: Jesse Kattenberg (4 jaar, zit op de Zonneboot in Terneuzen) Komt uit: Sassenheim Woont in: Westdorpe Omdat: wat kun je hier ver kijken!

3 Naam: Hans (35 jaar, docent/onderzoeker), Luca (3 jaar), Jorim (5 jaar) en Mariska (30 jaar, docente) Cappon Komen uit: Delft Wonen in: Goes, straks in Kapelle Omdat: dit is een heerlijke plek om te wonen! Onze lang gekoesterde wens, een vrijstaand huis naar eigen ontwerp op ons eigen lapje grond, kunnen we hier realiseren. 4 Naam: Marja Korpershoek-Kloonen (50, verzorgende) en Derk Korpershoek (45, informatieanalist) Komen uit: Breda, Houten Wonen in: Yerseke Omdat: de wind en de zee hebben een enorme aantrekkingskracht (zij). Blij dat ik aan de verkeersdrukte rond Utrecht ben ontsnapt. Het voorjaar en de zomer zijn hier onovertroffen (hij).

5

Naam: Karla Peijs (64, Commissaris van de Koningin in Zeeland) Komt uit: Vleuten Woont in: Middelburg Omdat: Zeeland is divers, kleinschalig en herkenbaar. Hartelijkheid is de kern van de Zeeuwse identiteit. Het is dus goed toeven in Zeeland!

6

Naam: Barbara Born (40, vertaler/ondertitelaar), Simone Hest (32, ook vertaler/ondertitelaar) en achter het raam zit Wallie, naast de 'tulpen uit Amsterdam'. Komen uit: Amsterdam Wonen in: Middelburg Omdat: het leven in Zeeland is eenvoudiger en puurder dan in de Randstad. Regelmatig reageren mensen met 'wie verruilt in godsnaam Amsterdam voor Middelburg'. Maar dat zijn mensen die het stadsleven idealiseren of Middelburg niet kennen.

Column

Paul Schnabe� Zeeland in herinnering

Ik heb nog foto’s van mijn vader, met hoge laarzen in het water een ondergelopen benzinestation inspecterend. Het was kort na de watersnoodramp en voor hem was het een avontuur en een uitdaging. De opslagtanks moesten leeg en de pompen weer zo snel mogelijk aan het werk. In de jaren daarna reed ik weleens met hem door Zeeland. Naar de kleine Shelldepots in Goes, Zierikzee en Terneuzen. Met de pont van Vlissingen naar Breskens. Mijn eerste zeereis, ik vond het prachtig en tussen de middag aten we in een café een dubbel spiegelei met rosbief. Met het landschap had ik moeite. Ik vond het kaal en winderig en dat beeld is me bijgebleven tot ik na vele jaren weer eens echt als gast van Standplaats Zeeland bijna een hele week in Zeeland terug was. Een halve eeuw na de watersnoodramp is Zeeland zoveel aantrekkelijker geworden. Het landschap is weids en groen, met veel bomen, en de oude steden hebben hun charme en allure weer terug. Het is allemaal ook veel levendiger en vrolijker geworden, het verschil met Brabant waar ik opgroeide, veel minder groot. Beter gezegd, Zeeland en Noord-Brabant hebben allebei aan levenskwaliteit en uitstraling gewonnen, zijn landen van het goede leven geworden. Wie zou in de jaren vijftig ooit gedacht hebben dat een Zeeuws restaurant drie Michelinsterren zou halen? Eerlijk gezegd denk ik niet dat veel mensen toen wisten dat er zoiets als een Michelinster bestond. De stranden, het water, de Deltawerken, de mosselen en de oesters zijn ook internationaal de aantrekkingskracht van Zeeland gaan bepalen. Hier ligt ook een belangrijke kans voor de economische toekomst van Zeeland, zeker in combinatie met zorg, wonen en wellness.

Paul Schnabe� Directeur Sociaal en Cultureel Planburea�


11

‘Voor kiten hoef je niet sterk te zijn. Iedereen die niet bang is voor zand of water kan het’

Kitesurfen • In Zeeland zijn verschillende kitesurfscholen: www.kitesurfcentrum.nl / www.surfschoolzeeland.com / www.windsurfschool.nl / www.roha-surfing.nl / www.xwatersport.com Voor fanatieke kiters is er www.hanglos.nl, een internet-forum waar mensen filmpjes en ervaringen met elkaar delen. Zelfs vrouwelijke kitesurfers hebben een eigen groep op hyves: www.kitechix.hyves.nl. Kitesurfen is toegestaan op de stranden bij de Brouwersdam, Ouddorp, Vrouwenpolder en Vlissingen.

12

Zil�Zeelan� 01/voorjaar 01/april 2009 2009

Zilte grenzen

verkenne� Zeilers hebben er volop ruimte, de Oosterschelde is ideaal voor sportduikers en aan de zeekant van de duinen vind je beoefenaars van een nog jonge sport, de kitesurfers. Vooral bij de Brouwersdam. ‘Echt één van de allerbeste plekken.’ tekst: Elian van ’t Westeinde, foto's: Maaike Vergouwe

Het is rond het middaguur en er waait een stevige bries over het strand. Felgekleurde vliegers dansen boven de duinen. Je kunt dat al vanaf de weg zien. Heel wat kitesurfers hebben vandaag het koude weer getrotseerd en staan op de surfplank. Ze laten zich door een kite, een grote vlieger, snoeihard over het water trekken. Stefan Nipius (links op de foto) is één van hen. Hij kitesurft al sinds 2002 en geeft elke zomer instructie. Kitesurfen kan op verschillende plekken langs de Zeeuwse kust, maar de Brouwersdam is veruit favoriet. ‘Je kunt je auto kwijt vlak achter de duinen, dus je hoeft niet ver met je spullen te sjouwen. En er staat hier weinig stroming.’

Ik ben er lyrisch ove� Voor Stefan heeft kitesurfen alles wat hij in een sport zoekt. ‘Ik ben er lyrisch over. Echt moeilijk is het niet. Als je begint heb je gelijk al veel hangtime. Dan hang je boven het water. Je maakt metershoge sprongen. Afhankelijk van je niveau doe je een kunstje in de lucht. Dat geeft een kick.’ Om te kijken hoe de wind staat, gooit hij een handjevol zand de lucht in. ‘Ik denk dat het links van de boeien het lekkerst gaat.’ De populariteit van de sport neemt jaarlijks toe. ‘Voor kiten hoef je niet sterk te zijn. Iedereen die niet bang is voor zand of water kan het. Sommigen noemen het ook een gevoelssport. Je moet de wind en het water voelen en je daarop concentreren. Als je van het water afkomt, ben je helemaal fris en je hoofd is helemaal leeg.’

buik over het strand. Bovendien is het belangrijk dat je materiaal goed op orde is. Dat moet veilig zijn.’ Beginners oefenen altijd eerst droog op het strand. Eerst moeten ze controle over de vlieger krijgen, pas dan kunnen ze het water op. Daar is het natuurlijk vallen en opstaan. Maar hebben ze eenmaal de slag te pakken, dan zijn ze verkocht.

Windkracht vier is kinderspe� Stefan - die een wetsuit draagt - heeft een strakke gordel om zijn middel, de trapeze. Met vijf lange lijnen die aan de ene kant aan een horizontale staaf zitten en aan de andere kant aan de vlieger, kan hij sturen. De stuurstaaf zit met een haak aan de trapeze geklikt. Als Stefan zijn surfplank onder zijn arm heeft en met zijn rug naar de wind staat, pakt een andere kitesurfer de vlieger op. Moeiteloos gaat de kite de lucht in. Wat hem betreft is windkracht vier die er vanmiddag staat kinderspel. ‘Als straks de wind een beetje aantrekt en het water opkomt’, glundert hij, ‘dan gaat het pas lekker.’

Je kunt niet zomaar aan een vlieger gaan hange� ‘Kitesurfen is niet gevaarlijk’, beweert Stefan. ‘Het is wèl een sport waarbij je moet weten wat je doet. Je kunt niet zomaar aan een vlieger gaan hangen. Je moet les nemen anders schuif je zo met je Zil�Zeelan� 01/voorjaar 2009

13

VAN BOOT TOT BORD

Henk Vermeulen

In het holst van de nacht gevangen door de BR10, de volgende avond op een bedje van knolselderpuree in Etablissement 1880. Verser dan in Zeeland kun je vis niet krijgen. We volgen de weg van de kabeljauw, van Noordzee tot bord in 40 uur. tekst: Joeri Wisse, foto's: Maaike Vergouwe

Het is guur in de haven van Breskens. Maar de wind en motregen zijn niks in vergelijking met het weer van afgelopen nacht, verzekert Henk Vermeulen. De schipper van de Breskens 10 (BR10) bevond zich een paar uur geleden nog in stormachtig weer. ‘Het was windkracht acht, met vlagen van negen. Met zo’n klein scheepje is het dan slingeren en stampen. Het enige wat je ziet is buiswater.’

Nog ouderwets met de han� Ondanks het barre weer was de vangst goed. ‘Gistermorgen zijn we om tien uur uitgevaren, om vijf uur vannacht liepen we binnen. We hebben zo’n 750 kilo kabeljauw gevangen.’ Henk vist ruim veertig jaar op kabeljauw. ‘Het is onze specialiteit. We wassen de vis nog heel ouderwets met de hand, nadat we de ingewanden eruit hebben gesneden. Op grote schepen gaan ze in wastrommels, maar dan gaat alle slijm van de huid af. Dat is niet goed.’ Na het wassen gaan de vissen rechtop in een krat met ijs. ‘Zo loopt het vocht uit het buikje. Leg je een vis plat, dan blijft het water erin zitten en gaat het rotten.’

14


Conno Manneke

Mariëlla Jongman

Dit is perfecte vis

Zeeuwse viswinkels en restaurants. ‘Een restaurant heeft vandaag nog niks aan deze vis. Bak je ‘m nu, dan krimpt hij, krult-ie op en wordt hij taai. Vis moet je een dag laten versterven, morgen is hij op z’n best.’

Om acht uur opent de vismijn z’n deuren. Medewerkers van de veiling sorteren in rap tempo de kabeljauw op maat en zetten deze in de koeling, klaar voor de veiling, die steevast om half twee begint. De BR10 is vandaag de enige verkopende partij, waardoor de veiling maar een paar minuten duurt. Als de veilingklok begint te lopen, is het een kwestie van snel handelen voor het handjevol aanwezige handelaren. ‘Wie het eerst op de knop slaat, krijgt het’, legt Conno Manneke uit. Hij werkt voor Elro Vis, één van de groothandels in Breskens. Als ’n heftruck de witte kratten vis een paar minuten na de veiling bij het bedrijf naar binnenschuift, laat Conno zien waarom hij graag kabeljauw koopt van de BR10. Hij pakt een fors exemplaar beet bij de ogen en keurt ’m. ‘De kieuwen zijn mooi rood, de binnenkant is goed schoongemaakt, de huid heeft een mooie tekening: dit is perfecte vis.’

Vis moet versterve� Conno probeert zo vers mogelijk te werken. ‘Vierhonderd kilo heb ik van te voren al verkocht aan een groothandel uit Scheveningen.’ De andere tweehonderd kilo kabeljauw bezorgen ze morgen bij vooral

‘De kieuwen zijn mooi rood, de binnenkant is goed schoongemaakt, de huid heeft een mooie tekening: dit is perfecte vis’ Altijd dagverse producte� Dat is iets wat je Mariëlla en Danny Jongman niet hoeft te vertellen. De eigenaren van Etablissement 1880 aan de Markt van Groede werken dolgraag met verse vis. ‘We zitten hier heel dichtbij de bron. Belt Conno dat de zomerschol dik en goed van kwaliteit is, dan nemen we schol. Die korte lijnen en de wissel-werking, dat is een groot pluspunt van Zeeland’, vindt chef Mariëlla. Omdat 1880 werkt met een verrassingsmenu kan Mariëlla altijd met dagverse seizoensproducten koken. ‘De haasjes van de kabeljauw die morgen binnenkomen, liggen ’s avonds op de huid gebakken op een bedje van knolselderpuree en julienne van groene groenten erboven op.’ Zil�Zeelan� 01/voorjaar 2009

15

Druiven plukke�

op Schouwen-Duivelan�

Druivenplukkers gezocht voor seizoen 2009. Niet in Zuid-Frankrijk maar ‘gewoon’ op SchouwenDuiveland. Bij Dreischor, tussen de akkers met aardappelen, bieten en spruiten, ligt sinds 2001 de wijnhoeve De Kleine Schorre. De wijngaard is inmiddels de grootste van Nederland. En levert voor het tweede jaar op rij aan de world business class van de KLM - om maar een afnemer te noemen. tekst: Inge Heuff, foto's: Thijs Tuurenhout

De Kleine Schorre is een toonaangevend voorbeeld van transitie in de landbouw. Het traditionele akkerbouwfamiliebedrijf op één van de oudste boerderijen uit de omgeving – de authentieke, zwartgeteerde schuur dateert uit 1735 – heeft in acht jaar een totale omslag gemaakt. Onder het genot van een jenevertje is deze wijnhoeve als spontaan idee ontsproten uit het brein van vijf heren. Behalve de wijngaard beschikt De Kleine Schorre over een proeflokaal, worden er rondleidingen gehouden en bestaat het assortiment van de land-

Zeeuwen zijn de grootste wijndrinkers Van alle Nederlanders geven de Zeeuwen gemiddeld het meeste geld uit aan wijn. Uit een marktonderzoek van het Productschap Wijn blijkt dat Zeeuwen per huishouden gemiddeld 103 euro per jaar aan wijn uitgeven. Dat is meer dan het Nederlands gemiddelde van 79 euro. En veel meer dan in de als bourgondisch bekendstaande provincie Limburg. Daar wordt jaarlijks 60 euro uitgegeven.

Bron: Provinciale Zeeuwse Courant, 19 maart 2009

16


bouwwinkel vrijwel geheel uit streekproducten. Ook is er een minicamping waar, als de vakantiegangers vertrokken zijn, de druivenplukkers voor half geld kunnen kamperen. Wijn van zilte bode� De Kleine Schorre verbouwt vier soorten druiven: de Pinot Gris, Pinot Blanc, Auxerrois en Rivaner. Deze zijn geselecteerd in samenwerking met het Luxemburgse wijnhuis Cep d’Or, dat vooral in de eerste jaren een steun en toeverlaat was voor

Johan van de Velde en zijn vader Krijn Jan. ‘Onze grond blijkt uitstekend geschikt te zijn voor de teelt van deze witte druiven’, vertelt Van de Velde junior. ‘We zijn begonnen met ruim een hectare en zitten nu op acht hectare. De komende twee jaar willen we doorgroeien tot tien hectare. Dat we voor witte druiven hebben gekozen, heeft er ook mee te maken dat deze prima passen bij de Zeeuwse Zilte Zaligheden die wij ook promoten.’ Oude kunst en moderne producti� De kunst van wijn maken is vele eeuwen ouder dan de grond waar deze Zeeuwse wijnstokken in staan. Maar juist omdat die klei gewonnen is uit de zee, en er vele stormvloeden overheen zijn gejaagd, krijgen de druiven de verrassende smaak die zo uitstekend past bij de zilte gerechten uit Zeeland. De wijngaard produceert op moderne wijze. De wijn ligt te rijpen in grote roestvrijstalen vaten. Van de Velde: ‘Een deel van de Pinot Blanc oogst laten we nog eens zes tot negen maanden rijpen op eikenhout voor onze serie Schouwen-D®uiveland Barrique.’ Ook het bottelen gebeurt op het ‘chateau’ en is ieder jaar één van de hoogtepunten. Wijnstokken leasen De promotie is op bijna on-Zeeuwse wijze aangepakt. Zo kunnen liefhebbers tien wijnstokken voor één tot drie jaar leasen. Daarvoor krijgen zij behalve twaalf flessen wijn uit dat jaar, ook andere voordelen. Dit levert een nog steeds groeiende groep Vrienden op die de wijn (inter)nationaal promoten. De wijnen hebben hun plaats veroverd op de jaarlijkse opening van het Oosterscheldekreeftseizoen, de Nationale Zeeuwse Oesterparty, het Zeeuwse Diner in perscentrum Nieuwspoort en bij Nederlandse handelsmissies. Maar ook in de mandjes met streekproducten, bij slijterijen en ruim vijftig restaurants waaronder een aantal met Michelinster. De vijf heren – nu aandeelhouders – nippen nog maar zelden aan hun jenevertje. Liever genieten zij van één van de vijf soorten wijn van De Kleine Schorre en bedenken dan hoe het allemaal zo gekomen is.

In 2001 gingen de eerste 20.000 wijnstokken de grond in op zes hectare • In 2005 werd voor het eerst een oogst commercieel gebotteld en verkocht. 3.700 kilo druiven leverden 2.700 liter wijn op, goed voor 3.150 flessen • De Kleine Schorre heeft nu acht hectare aangeplant met in het totaal 30.000 wijnstokken • In 2008 werden 40.000 flessen gevuld • Naar verwachting zal De Kleine Schorre in 2015 de 100.000 flessen halen • www.dekleineschorre.nl

Johan van de Velde


17

CULTUREEL ERFGOED

Het nieuwe leve� van een kerk Ze zijn er steeds meer, karakteristieke gebouwen waarvan de bestemming verdwijnt. In Zeeland krijgen zij een nieuw leven… tekst: Manon Veroude, foto’s: Mechteld Jansen Godzijdank door herbestemming een tweede leve� De kerk dreigt uit het straatbeeld te verdwijnen. Jammer vinden veel mensen, want de kerk vormt van oudsher het hart van een gemeenschap. Zo’n 25 Zeeuwse kerken zijn aan de eredienst onttrokken. Godzijdank hebben zij door herbestemming een tweede leven gekregen. De kerk heeft al die tijd op ons gewacht De Nederlands hervormde kerk in Sas van Gent stond tien jaar flink te verpauperen. Tot grote ergernis van de dorpelingen. ‘Ik zeg wel eens dat de kerk al die tijd op ons heeft gewacht’, vertelt Annelies Korst. Samen met haar man runt zij een reclamebureau in de kerk. Nadat het zoveelste plan – van chinees restaurant tot uitvaartcentrum - niet doorging, zag het kerkbestuur geen andere oplossing dan slopen. Zover is het uiteindelijk Axel

18

Sas van Gent

Baarland

Zaamslag

niet gekomen. ‘Wij waren op dat moment op zoek naar een groter en sfeervoller bedrijfspand. Toen mijn man het gebouw bezichtigde, zag hij meteen de mogelijkheden. In het voorste gedeelte van de kerk de zaak, en in het achterste gedeelte onze woning.’ Annelies deelde nog niet gelijk zijn enthousiasme. ‘Er stond een dikke laag mos op de muren en ook de duiven hadden goed huisgehouden. Daar moet je wel doorheen kunnen kijken.’ Veel mensen zijn hier gedoopt Het is druk in de voormalige gereformeerde kerk in Zaamslag. Hier zijn oude meubels, lampen, klokken, serviezen en zelfs heilige beelden te koop. ‘Drie jaar geleden met Pinksteren werd hier de laatste kerkdienst gehouden’, weet de eigenaar van ‘De Stoof’ Theo Hamelink te vertellen. ‘Vier kerken op een kleine drieduizend inwoners, dat was niet meer rendabel. Toen ik hoorde dat ze een andere bestemming voor de kerk zochten, heb ik meteen gebeld.’ De bovenste verdieping is verhuurd en ingericht als podium voor muziek- en toneelvoorstellingen.‘De mensen in het dorp hechten nog veel waarde aan deze kerk. Veel mensen zijn hier gedoopt, hebben hier hun belijdenis gedaan en zijn er getrouwd’

verrassing. Alles klopt aan deze voormalige protestante kerk in de Weststraat. Er heerst een serene rust. De kapperszaak is modern, maar met behoud van authentieke details, zoals de prachtige glas-in-loodramen.

'Het blijft een kerk, maar wel een heel chique met een glamoureuze uitstraling' Ook in de zak van Zuid-Beveland staat ons een verrassing te wachten. Brasserie ‘De Kleine Toren van Baarland’ is door de huidige eigenaren helemaal gestript en opnieuw aangekleed. Met verve. Een avondje uit in deze van oudsher gereformeerde kerk is dan ook een echte beleving en als we de bezoekers moeten geloven, kun je er hemels eten.

Je kunt er hemels ete� Even voorbij Zaamslag ligt het plaatsje Axel. Op het eerste gezicht lijkt hier weinig moderns te ontdekken. Ouderwets gezellige cafeetjes aan een dorpsplein, een drukbezochte zaterdagmarkt en wat winkels en boetiekjes in het centrum. Kapsalon Burny’s is dan ook een grote

Tip! Leuke B&B's Er zijn veel leuke adressen in Zeeland om je hoofd te ruste te leggen. In het hart van een historische stad, aan een jachthaven of midden in het oneindige landschap. Aan een dijk of onderaan een duin, mèt of zonder uitzicht op zee.

Kerkenroute Zelf de sfeer proeven in de voormalige godshuizen in Zeeland? Op www.ziltzeeland.nl staat een overzicht van verschillende Zeeuwse kerken met diverse nieuwe bestemmingen. In Middelburg en Kamperland staan momenteel twee kerkgebouwen te koop. Zie hiervoor www.redres.nl en www.tamakelaardij.nl

gestookte water kunt ontspannen. Het strand,

trekkers stonden. De gelagkamer doet in de

waar een strandhuisje voor de gasten is gehuurd,

zomer tevens dienst als natuurbezoekers-

is vlakbij. Regelmatig kun je ‘s avonds aanschuiven

centrum. En dat terwijl het Veerse Meer maar vijf

voor de table d’hôte. Het menu – streekpro-

minuten lopen is.

ducten natuurlijk - wordt bij goed weer buiten

www.landgoedrijckholt.nl

geserveerd bij het vuur, onder de sterrenhemel.

www.frankrijk-noord.nl

3. Pension Beddegoed in Zierikzee Onder de markante Dikke Toren van Zierikzee is

2. Landgoed Rijckholt

een B&B gevestigd; pension Beddegoed. De

Op de landerijen van een oude boerderij op

kamers zijn er ruim en verzorgd. Het ontbijt

Noord-Beveland is een natuur- en vitaliteits-

wordt geserveerd op de kamer dus privacy is

1. Frankrijk –Noord te Westkapelle

centrum ontwikkeld, met een B&B met twaalf

verzekerd. De eigenaresse van pension

Aan de voet van de vuurtoren ligt sinds een paar

luxe kamers. De kamers hebben allemaal andere

Beddegoed heeft er plezier in om de gasten te

jaar een klein stukje Frankrijk op de Zeeuwse klei.

namen en thema’s. Er is o.a. een kamer van

vertellen wat er zo al te doen is in de buurt. In de

De chambre d’hôte, met open haard en bedstee,

Barbie of een kamer van de Jacht en één van

Oosterschelde kun je duiken, varen en vissen.

vind je in het woongedeelte van het boerenhuis

Boeddha. In het vitaliteitcentrum, in het oude

De stranden van Schouwen zijn breed, schoon,

dat uit 1750 stamt. Er is een boomhut van Frank

varkenskot worden diverse workshops en

rustig én dichtbij. Overigens is Zierikzee ook een

Havermans waar twee personen heerlijk kunnen

groepsactiviteiten georganiseerd. Rust lekker uit

stad om even heerlijk doorheen te wandelen en

wegdromen. En er is een Dutchtub waarin je

bij één van de haarden in de sfeervolle

je te verbazen over ál die monumenten.

onder de sterrenhemel heerlijk in het warm

ruimtes waar nog maar een paar jaar geleden de

www.pensionbeddegoed.nl

tekst: Margot Verhaagen


19

20

Zil�Zeeland 01/voorjaar Zil�Zeelan� 01/voorjaar2009 2009

URBEX Van verval tot kunst

Een vergeeld krantenartikel over de dreigende sluiting van een fabriek, jassen aan de kapstok met dikke lagen stof en een vaasje met verdorde bloemen op tafel. Stille getuigen van vervlogen tijden. Voor urban explorers hebben verlaten gebouwen een bijzondere aantrekkingkracht. En ze maken er nog mooie foto’s van ook. tekst: Joeri Wisse, foto's: André Joosse

Zeeland is een klein paradijsje voor ‘urbexers’. Verspreid over de provincie zijn tientallen leegstaande gebouwen te vinden zoals een overwoekerde vlasfabriek, ooit de trots van de lokale vlasindustrie, een verlaten veerterminal, een silo of een vervallen villa. Dankbare objecten voor urban explorers. Het is spannend om stiekem in een leegstaand gebouw te zijn. Binnenkomen is niet zo’n probleem. Een gat in een hek of een openstaand raam is snel gevonden. Eenmaal binnen is het de kick en de kunst om foto’s te maken die wat zeggen over het vroegere leven in zo’n pand. Ook het verval zelf is een belangrijk onderwerp. ‘In de oude bedrijfsschool van scheepswerf De Schelde groeide mos en varens aan de muur. Dat gaf een heel bijzondere sfeer’, zegt André Joosse uit Goes, één van de actiefste urbexfotografen van Nederland. Een urbexer heeft respect voor de staat waarin hij een gebouw aantreft. ‘Het komt niet eens in me op om iets mee te nemen’, zegt Joosse. Hij voelt zich zelfs ‘een beetje verantwoordelijk’ voor de gebouwen waarin hij heeft gefotografeerd. www.urbex.nl

Foto's zijn gemaakt in de timmerfabriek en de bedrijfsschool van De Schelde, Vlissingen


21

Zeeuwse forensen hebben het reizen er graag voor over. Want in Zeeland is het goed wonen. De zee, het strand, de kleinschaligheid en veel zomerse evenementen geven net dat extra’s waardoor ze zich er echt thuis voelen.

Heen & wee� tekst: Elian van ‘t Westeinde, foto: Mechteld Jansen

Een kus om 7 uu�

Ruben (36) en Sacha Leijnse (35) zijn geboren Zeeuwen. Met hun drie kinderen wonen ze in Middelburg. Ruben is directeur bij een ict-bedrijf in Gorinchem. Dat betekent elke dag in totaal drie uur reizen. Toch is verhuizen geen optie. Elke ochtend ruim voor zeven uur kust Ruben zijn vrouw gedag. ‘Na mijn studie woonden we drie jaar in Gorinchem. Daarna kreeg ik in Middelburg een baan en kochten we hier een huis. Nu werk ik weer bij datzelfde bedrijf in Gorinchem, maar dan als directeur. Collega’s die dichterbij wonen, staan soms anderhalf uur in de file. Dat is pas frustrerend. Nee, wij blijven lekker hier.’ ‘We hebben in Zeeland alles wat we nodig hebben’, valt Sacha Ruben bij. ‘Familie en vrienden in de buurt: strand en bos. Bovendien is het hier rustig, veilig en kleinschalig. Dat vind ik belangrijk voor onze kinderen.’

Reizen is een kwestie van wenne� Monique van Staden (48) stapt al twaalf jaar lang elke ochtend op de trein. Twee uur later komt ze op haar werk in Den Haag. Ze wil per se in Zeeland wonen. ‘Reizen is een kwestie van wennen. Ik lees en werk veel onderweg. Natuurlijk kleeft er ook een nadeel aan. Je hebt nauwelijks een avond. Om half acht ben ik pas thuis. Ik heb eerst vanuit Amsterdam gereisd. Tot ik heimwee kreeg naar Zeeland, mijn ‘thuis’. Ik heb interessant werk, dus dat reizen heb ik er graag voor over. Vooral in de zomer is hier elk weekend wat te 22

Zil�Zeeland 01/voorjaar 2009

beleven zoals de mosselfeesten, blues weekend, jazzfestival, het Zeeland Nazomerfestival, Film by the Sea. Veel van mijn collega’s komen hier vakantie vieren. Daaruit blijkt wel dat het hier prettig is.’

‘We hebben in Zeelan� alles wat we nodig hebben’ Het station moest dichtbij huis zij� Negen jaar geleden verhuisden Joke Moerland (59) en haar partner vanuit Breda naar Middelburg. Nu pendelen de docenten vrijwel dagelijks drie uur, de één naar Dordrecht, de ander naar Breda. Joke wilde terug naar Zeeland. Hij stemde ermee in op één voorwaarde: het station moest dichtbij huis zijn. Inmiddels voelt ook hij zich helemaal thuis. ‘De zee, die miste ik’, zegt Joke. ‘Breda is een leuke stad hoor, maar ik voelde me er opgesloten. Walcheren is zo mooi. ’s Avonds na het werk gaan we soms met een stel vrienden naar ons strandhuisje. Dan nemen we eten mee. Dat maakt het leven goed. We hebben bewust deze keuze gemaakt.’ Haar partner is vooral verknocht aan de Vlissingse boulevard. ‘Het is uniek om die boten zo vlak langs de kust te zien varen. Uit mezelf was ik hier niet gaan wonen, maar ik ben Walcheren heel erg gaan waarderen. Dat intieme karakter van het landschap is uniek in Nederland.’

Agenda

Challenge, een wedstrijd voor bemande vaartuigen op zonne-energie, vindt plaats in Zeeland en Vlaanderen. Aan de race

EVENEMENTEN EN FESTIVALS

nemen 40 nationale en internationale teams deel. Met side events voor leerlingen

• 25 april-7 juni Land, art in de Zeeuwse Wilhelminapolder

van de basisschool en de bovenbouw van

In de hofstede Hongersdijk van de

www.dutchopensolarboatchallenge.org

het voortgezet onderwijs.

Zeeland Nazomerfestival, Abdijplein

zijn kunstwerken te zien van Maartje

• 26 en 27 juni Concert at Sea

• 28-30 augustus Vlissingen Maritiem

Korstanje, Kultivator, Dirk Zoete, Eva

Een popfestival op een unieke locatie aan

Jaarlijks evenement met dit jaar als thema

Fiore Kovakovsky en Tue Greenfort. Ook

zee. Vrijdagavond treden op de Brouwers-

loodsen op de Westerschelde. Culturele,

worden vier schetsontwerpen voor een

dam o.a. op: Marco Borsato, VanVelzen en

muzikale, educatieve, sportieve en

blijvend land art project voor de

Racoon en zaterdag Blof, Golden Earring,

natuurlijk maritieme activiteiten. Met

Wilhelminapolder gepresenteerd.

Marin Mena, Ilse Delange en Bertolf. Er

mijnenbestrijdingsvaartuigen, licht-

Bekendmaking van het winnende voorstel

zijn camping- en bungalowarrangementen.

schepen, sleepboten en (oude) loodsboten.

op 25 april. www.cbkzeeland.nl

www.concertatsea.nl

Koninklijke Maatschap Wilhelminapolder

• 10-12 juli Scheldepop Terneuzen

Land art in de Wilhelminapolder

• 3 mei Middelburg boekenmarkt

Shantykoren en themapleinen.

www.vlissingenmaritiem.nl

Tijdens de tweede editie van Scheldepop

• 11-20 september Film by the Sea

in Terneuzen treden o.a. de volgende

Het elfde filmfestival Film by the Sea in

artiesten op: VanVelzen, Het Goede Doel,

Vlissingen heeft ook dit jaar het compe-

Voicst, Hans Dulfer New Band met

titieprogramma ‘Film en Literatuur’. De

gastoptreden van Candy Dulfer (ovb),

jury kent de Film by the Sea Award toe aan

The Opposites, Michel de Hey, Ellen ten

de beste nieuwe boekverfilming, nationaal

Damme, Def P & Beatbusters, Bluem,

of internationaal. Met veel bijzondere

Alden Tyrell, Isis en DJ Marko (La Rocca).

films, gasten, workshops, premières en

Met festivalcamping. www.scheldepop.nl

optredens.

www.filmbythesea.nl

Begonnen als een kleine boekenmarkt is

• 25 juli Danceparade Middelburg

de Middelburgse boekenmarkt uitgegroeid

Danceparade in het historische centrum

tot het grootste boekenevenement in

van Middelburg. Een kakofonie van

Zuidwest Nederland. Op de Markt in

trucks, beats en special effects. Met twee

mosselen eten!

Middelburg staan van 10.00-17.00 uur

podia, op de Markt en Plein 1940 inclusief

Aan het begin van het mosselseizoen zijn

ca. 140 kramen met nieuwe boeken,

festival en afterparty.

er speciale visserij- en mosseldagen. Dit

tweedehandboeken en antiquariaat.

www.danceparademiddelburg.nl

betekent mosselen eten, een rondvaart

www.middelburgboekenstad.nl

• 29 mei-1 juni International Jazzfestival Middelburg

VISSERIJ- EN HAVENDAGEN

maken met een kotter, een vlootschouw

• 25 augustus-5 september Zeeland Nazomerfestival

en genieten van muziek en allerlei andere zaken. www.vvvzeeland.nl

Dit jaar zijn voor het Zeeland Nazomer-

Jazzliefhebbers kunnen hun hart ophalen

festival weer vier locatievoorstellingen

Terneuzen havendagen: 26, 27 en 28 juni

tijdens het International Jazzfestival in

ontwikkeld. De Storm van Shakespeare op

Arnemuiden visserijdag: 27 juni

Middelburg. Op het Abdijplein van

de akkers van Wilhelminapolder, Onder

Middelburg Mosselfeesten: 16, 17 en 18 juli

Middelburg , op de Markt en in de Nieuwe

het Melkwoud van Dylan Thomas met

Bruinisse visserijdagen: 16, 17 en 18 juli

Kerk treden o.a.op Dj Grazzhoppa's Dj

Jan Decleir op Schouwen-Duiveland,

Breskens visserijfeesten: 8 en 9 augustus

Bigband, Dave Holland, Avishai Cohen,

Zittend meisje over Charley Toorop in

Yerseke mosseldag: 15 augustus

Hein van der Geijn Trio/ Fay Claassen en

een duinpan bij Westkapelle en Wiek,

Zierikzee havendagen: 21 en 22 augustus

Gino Vanelli. Voorts ook Tram 7, oude stijl,

danstheater in een windmolenpark

Philippine mosselfeesten: 28,29 en

Dies le Duc en Nills Petter Mollvaer.

in Zeeuws-Vlaanderen. Festivalhart

30 augustus

www.jazzmiddelburg.nl

is het Abdijplein van Middelburg. De Drvkkery op de Markt van Middelburg

Voor informatie over boeken over Zeeland

• 3 mei Dutch Open Solarboat

wordt ontmoetingsruimte voor festival-

en Zeeuwse musea zie:

Challenge / Zeeuwse zonnebootrace

gangers en artiesten.

De eerste Dutch Open Solarboat

www.nazomerfestival.nl

www.zeelandboeken.nl en www.zeelandmuseumland.nl


23

in Zil�Zeelan� 02/nazomer 2009:

Vlissingen Slapen op het strand Tweede leven van een veerhuis Zeeland Nazomerfestival Urbex - van verval tot kunst

www.zil�zeeland.nl

nr 1 | voorjaar 2009 ISSN 1877-7309

‘Je moet de wind en het water voelen en je daarop concentrere�’ • Stefan, kitesurfer Dwalen door Middelburg Modderen in oer-Zeelan� Herman Koch en Graauw Zeeuwse wijn voor de KLM • magazine over Zeeland • voor Zeeuwen en zij die dat willen worden •

Inhou. Verdronken Land van Saeftinghe. Interview Herman Koch. Druiven plukken. op Schouwen- Duiveland

Recommend Documents