Gemeenteraad Amersfoort Aan de heer L.L.M. Bolsius, voorzitter Stadhuisplein 1 3811 LM AMERSFOORT
Utrecht, 3 april 2014 Onderwerp: advies informateur
Geachte heer Bolsius, In uw opdrachtbrief van 24 maart heeft u mij gevraagd om als informateur binnen twee weken advies uit te brengen over de haalbaarheid van een duurzaam en solide Amersfoorts stadsbestuur van vier of vijf partijen. Ook heeft u aangegeven dat vertrouwen en open samenwerking tussen partijen belangrijke uitgangspunten zijn. Informatieproces Op 26 maart heb ik een gesprek gevoerd met elke fractie uit de Amersfoortse gemeenteraad. In deze gesprekken heb ik een aantal punten aan de orde gesteld, waaronder de duiding van de verkiezingsuitslag, beleidsprioriteiten voor de komende jaren, ononderhandelbare wensen, de voorwaarden voor een duurzaam en solide bestuur en coalitievoorkeuren. Alle fracties stelden zich open en constructief op. Veel partijen bleken bereid om deel te nemen aan een college. Op basis van de resultaten van de eerste gespreksronde heb ik op 28 en 29 maart met vijf partijen een tweede, verdiepend, gesprek gevoerd: D66, VVD, ChristenUnie, PvdA en SP. In die gesprekken heb ik fracties de beleidsprioriteiten van andere partijen voorgelegd met het verzoek zich daarover uit te spreken. Op mijn advies heeft na de tweede gespreksronde nog een verdiepend gesprek plaatsgevonden tussen D66 en SP. Ik was van mening dat, gegeven de verkiezingsuitslag en de afzonderlijke gesprekken die ik heb gevoerd met D66 en de SP, de mogelijkheid voor samenwerking tussen deze fracties goed onderzocht moest worden. Dat gesprek heeft uitgewezen dat de politiek-inhoudelijke afstand tussen D66 en SP op dit moment te groot is om duurzame en solide samenwerking in een coalitie mogelijk te maken. Beoogde coalitie Op basis van alle gesprekken heb ik sinds maandag 31 maart enkele keren gezamenlijk overleg gevoerd met vertegenwoordigers van D66, VVD, ChristenUnie en PvdA over mogelijke samenwerking. In die overleggen hebben de fracties uitdrukkelijk vertrouwen in elkaar uitgesproken. Zij zijn bereid om in de komende vier jaar een college te vormen. Dat college kan steunen op 24 van de 39 raadszetels. De vier fracties zijn van mening dat naast een goed team van wethouders onderling vertrouwen binnen het college essentieel is. Daarom is al in de informatiefase gesproken over het competentieprofiel waaraan wethouders moeten voldoen en over kandidaten die in dat profiel passen.
1
Samenwerking politiek, bestuur en stad De beoogde coalitie heeft de intentie uitgesproken om in samenspraak met inwoners, maatschappelijke instellingen en bedrijven uit de stad na te denken over maatschappelijke vragen en zij wil resultaatgericht werken aan passende oplossingen. De vier fracties zien dat als een gedeelde verantwoordelijkheid van politiek, bestuur en samenleving. Bestuur en ambtenaren hebben niet op alle ingewikkelde vragen een pasklaar antwoord en de samenleving heeft daar ook steeds minder behoefte aan. Veel zinvoller is het om met elkaar in gesprek te gaan, te luisteren naar wat mensen en organisaties beweegt, om vervolgens te werken aan concrete en gedragen oplossingen. Daarbij hoort ook ruimte voor een andere verdeling van verantwoordelijkheden. Burgerinitiatieven in de stad hebben in de afgelopen tijd laten zien wat mensen bindt en wat ze gezamenlijk, vaak ook zonder actieve rol van de gemeente, kunnen bereiken. Deze initiatieven zijn vaak innovatief, kleinschalig, concreet en met een duidelijk doel. De initiatieven laten zien dat in ontmoetingen in de buurt en wijk een groot potentieel verborgen ligt. In die ontmoetingen en in het initiatief dat mensen met elkaar willen nemen ligt de werkelijke ‘kracht van de stad’. Een open houding ten aanzien van initiatieven betekent voor de beoogde coalitie dat raadsleden, collegeleden en ambtenaren de stad in moeten om mensen en organisaties te ontmoeten. Omgekeerd worden mensen gevraagd om naar het stadhuis of bijeenkomsten in de wijken te komen om mee te denken. Over de vormgeving van deze permanente dialoog wil de beoogde coalitie samen met de hele raad afspraken maken. Hoofdpunten voor een procesakkoord De vier fracties hebben aangegeven afspraken te willen maken op hoofdlijnen, zonder dat alle details vooraf worden ingevuld. Belangrijke punten van de beoogde coalitie voor de komende periode zijn: -
Ruimte voor bestuurlijke vernieuwing en burgerinitiatieven De beoogde coalitie onderkent de kracht in de samenleving en de eigen verantwoordelijkheid die mensen willen en kunnen nemen. De verschillende burgerinitiatieven die in Amersfoort in de afgelopen tijd zijn ontwikkeld, tonen dat mensen bereid zijn om verantwoordelijkheden naar zich toe te trekken. Illustratief zijn bijvoorbeeld de initiatieven die zichtbaar zijn gemaakt op de website bewoners033.nl, maar ook een grootschalig evenement als de G1000. Verantwoordelijkheden overdragen kan alleen als de lokale overheid bereid is om zaken los te laten of alleen te faciliteren. Dat vraagt een andere rolopvatting. De beoogde coalitie wil in de komende tijd nadrukkelijk samen met alle partijen in de gemeenteraad en partners in de stad kijken hoe dat op een innovatieve manier vorm kan krijgen, op welke wijze initiatieven resultaten opleveren en waar eventuele grenzen liggen.
-
Decentralisaties in het sociaal domein In de afgelopen tijd zijn voorbereidingen getroffen voor de decentralisaties op het gebied van de AWBZ, Jeugdzorg en Participatiewet. Nu langzamerhand duidelijk wordt welke taken en budgetten naar de gemeenten worden overgeheveld is het voor de beoogde coalitie zaak om tijdelijk voldoende financiële sociale reserve te hebben om ervoor te zorgen dat mensen niet tussen wal en schip raken en zoveel mogelijk mensen kunnen meedoen. Er is ook aandacht nodig voor mensen die niet volwaardig kunnen deelnemen aan het arbeidsproces en voor chronisch zieken en gehandicapten. Mensen met afstand tot de arbeidsmarkt moeten in een beschermde omgeving zinvol werk kunnen doen.
-
Zorg in de wijken De beoogde coalitie hanteert de volgende uitgangspunten in de zorg voor mensen: de zorgbehoefte staat centraal, mensen hebben keuzevrijheid ten aanzien van zorg en de zorg moet dichtbij mensen georganiseerd worden. Op basis van een evaluatie wordt bekeken of en hoe de Steun- en Informatiepunten, waarvan er enkele zijn opgericht in het afgelopen jaar, daarin een rol kunnen spelen.
2
Ook zal de beoogde coalitie kijken of er behoefte is aan een voorziening ter ondersteuning van gezinnen waar problemen zijn, waardoor kinderen emotionele en sociale schade kunnen oplopen. Die vraaggestuurde dienstverlening kan beschikbaar zijn als onderdeel van wijkteams. -
Sociaal beleid De gemeente heeft in de afgelopen jaren armoedebeleid ontwikkeld in combinatie met de oprichting van een ‘sociaal fonds’ op afstand van de gemeente. Dat armoedebeleid wordt in de komende tijd doorontwikkeld om te voorkomen dat mensen niet volwaardig kunnen meedoen in de samenleving. De beoogde coalitie wil nagaan in hoeverre inkomensondersteuning voor (grote) gezinnen mogelijk is om te voorkomen dat kinderen buiten spel komen te staan, bijvoorbeeld bij de beoefening van muziek en sport.
-
Bezuinigingstaakstelling en verantwoord financieel beleid De komende jaren krijgt Amersfoort te maken met nieuwe bezuinigingen vanwege een afnemende bijdrage uit het gemeentefonds en toenemende taken in het sociaal domein. Dat vraagt van het bestuur om heldere financiële afspraken. Er zal kritisch bekeken worden waar efficiencyverhoging mogelijk is; in het stadhuis, in subsidieverstrekking en bij de verbonden partijen. Ook zal een besluit worden genomen over de huisvesting van het gemeentebestuur en de ambtenaren. De beoogde coalitie wil samen met raad en stad bekijken of een kerntakendiscussie mogelijk is om te bepalen op welke terreinen de overheid verantwoordelijkheden kan loslaten. Bij verantwoord financieel beleid hoort ook betrouwbaarheid. Inwoners kunnen erop rekenen dat lokale lasten in een tijd waarin mensen minder te besteden hebben niet meer stijgen dan het inflatieniveau.
-
Duurzaamheidsagenda De beoogde coalitie gaat voor de komende jaren met inwoners en organisaties een duurzaamheidsagenda opstellen. Bij de invulling van het begrip duurzaamheid moet gedacht worden aan evenwicht tussen ecologische, sociale en economische doelen. Groen in de stad is belangrijk maar ook andere thema’s zijn van belang, waaronder de opwekking van duurzame energie, snelfietsroutes en vermindering van CO2-uitstoot.
-
Economische agenda De stad heeft in de laatste jaren last gehad van de crisis. Veel mensen verloren hun baan en een toenemend aantal kantoren en bedrijfspanden staat leeg. De eerste tekenen van economisch herstel dienen zich aan volgens het Centraal Planbureau. Amersfoort ligt centraal en is een uitstekende stad om te wonen, te werken en te recreëren. Dit is voor de beoogde coalitie het moment om in te zetten op de acquisitie van bedrijven met als doel het creëren van werkgelegenheid. Die acquisitiekracht wordt samen met de regio ingezet. De beoogde coalitie spreekt de ambitie uit om samen met de regio op een creatieve wijze op te trekken bij het realiseren van werkgelegenheid. Daarbij moet maximaal gebruik worden gemaakt van alle beschikbare provinciale en rijksmiddelen. Leegstaande gebouwen moeten in samenspraak met eigenaren andere functies kunnen krijgen, zoals woonfuncties (bijv. studentenhuisvesting), opvangplaatsen (bijv. daklozenopvang), broedplaatsen voor nieuwe vormen van bedrijvigheid en huisvesting van netwerken van ZZP-ers. Ook wil de beoogde coalitie beleidsontwikkeling en besluitvorming omtrent verruiming van vestigingsmogelijkheden op bedrijventerreinen.
-
Deregulering De beoogde coalitie wil vermindering en versoepeling van regels. Regels scheppen veelal orde en duidelijkheid, maar kunnen ook tot onnodige bureaucratie leiden en een belemmering vormen voor vernieuwing. Daarom wordt kritisch bekeken op welke punten versoepeling mogelijk is. Ook de effecten van deregulering worden bekeken, bijvoorbeeld voor wat betreft de vrije openingstijden voor detailhandel. In de komende periode wordt geëvalueerd wat de effecten van deze deregulering zijn voor ondernemers en consumenten en hoe groot het draagvlak voor vrije openingstijden is.
3
-
Jongeren, onderwijs en talentontwikkeling Talent mag in Amersfoort niet onbenut blijven. Bij scholen, maar ook bij organisaties voor sport, cultuur en muziek, ligt een grote verantwoordelijkheid om talent te signaleren en te begeleiden. De beoogde coalitie wil in samenspraak met organisaties nagaan welke rol het gemeentebestuur kan spelen bij optimaal onderwijs en talentontwikkeling. De beoogde coalitie wil in elk geval dat samen met scholen gezorgd wordt voor passend onderwijs, zodat jongeren worden voorbereid op een plek in de maatschappij. Samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, bijvoorbeeld voor het creëren van stageplekken, kan een belangrijke bijdrage leveren aan de instroom van jongeren op de arbeidsmarkt.
-
Geen verdere bezuinigingen op de culturele sector De culturele sector in Amersfoort heeft de laatste jaren budget moeten inleveren. De beoogde coalitie wil geen nieuwe bezuinigingen op het budget voor culturele activiteiten. Cultuurbeleving en de beoefening van kunst en muziek moeten voor iedereen betaalbaar en toegankelijk blijven. De beoogde coalitie wil wel in gesprek met culturele organisaties om te kijken of samenwerking in de back offices kan leiden tot meer effectiviteit en efficiency.
-
Sport en gezond leven Amersfoort kent een breed scala aan georganiseerde sport (verenigingen en sportorganisaties). Daarnaast sporten veel mensen zonder lid te zijn van een vereniging. Toch is sport nog niet voor iedereen toegankelijk. Vooral de wachtlijsten zorgen ervoor dat veel kinderen zich niet bij een vereniging kunnen aansluiten. De beoogde coalitie wil in samenspraak met sportorganisaties toewerken naar het verminderen van wachtlijsten. Ook zwemwater heeft de aandacht. Het zwembad Hogeweg is in aanbouw. Gezien de groei van de stad aan de noordkant wordt bekeken hoe al dan niet samen met de gemeente Nijkerk een zwembad voor Vathorst kan worden gerealiseerd.
-
Bereikbaarheid en verkeersveiligheid Een aantal bereikbaarheidsprojecten is in de afgelopen jaren in gang gezet, zoals de Kersenbaan en de Westelijke Ontsluiting. De uitvoering van die projecten zal in de komende periode worden voortgezet. Voor straten in de omgeving van de Kersenbaan wordt getoetst of het eerder voorgestelde eenrichtingsverkeer nog steeds adequaat is. Daarnaast wordt bekeken hoe de verkeerscongestie in Vathorst kan worden verminderd, hoe (snel)fietspaden en fietsparkeren kunnen worden verbeterd, en hoe de verkeersveiligheid rond scholen en autoluwheid in de binnenstad kunnen worden vergroot.
-
Veilige, groene en leefbare wijken Veiligheid, groene ruimte en leefbaarheid, of het ontbreken daarvan, zijn zaken die mensen elke dag ervaren in hun omgeving. De beoogde coalitie wil in samenspraak met inwoners en organisaties in de wijken nagaan hoe de leefbaarheid kan worden vergroot. Bewoners weten wat hun straat, buurt en wijk nodig heeft. De overheid heeft niet alle antwoorden op die vragen, maar kan wel in gesprek gaan om samen te bepalen wat nodig is en hoe dat kan worden gerealiseerd. De uitvoering van het project Elisabeth Groen wordt in de komende periode voortgezet.
Samenwerking binnen de raad De beoogde coalitie heeft nadrukkelijk de wens uitgesproken om in de komende raadsperiode constructief met alle fracties in de raad te willen samenwerken. Zij is van mening dat de uitwerking en concretisering van beleidskaders een verantwoordelijkheid is van de voltallige raad en het college, en niet uitsluitend van de coalitiefracties en het college. Zoals de stad in de komende jaren wordt betrokken bij beleidsontwikkeling en -uitvoering, zo worden ook alle raadsfracties gevraagd om mee te denken over wat goed is voor de stad. De beoogde coalitie streeft naar meerderheden in de raad die verder reiken dan het zetelaantal van de coalitiefracties.
4
Naar verwachting zal constructieve samenwerking in elk geval mogelijk zijn op onderwerpen die nietcoalitiefracties in de informatiefase als beleidsprioriteiten naar voren hebben gebracht. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het belang van decentralisaties, zorg in de wijk, zorgbehoeften centraal stellen, armoedeaanpak en het niet verder bezuinigen op cultuur. Op een aantal punten hebben de beoogde coalitiepartijen geen afspraken met elkaar gemaakt. Dat biedt binnen de raad ruimte om een open gesprek aan te gaan. Punten die niet in de overleggen van de beoogde coalitie zijn besproken, zijn bijvoorbeeld het afboeken op nieuwbouwgronden, afspraken omtrent het aandeel sociale huurwoningen in de woningvoorraad, uitbreiding van het bomenbestand, aanpak winkelleegstand, bestrijding van uitkeringsfraude, het behoud van de dorpsculturen, de ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorgers en het versneld afboeken op maatschappelijk vastgoed om maatschappelijke overname mogelijk te maken. Hierover willen coalitiepartijen desgevraagd met andere partijen in gesprek. Zij worden daarom uitgenodigd om onderwerpen aan te dragen voor het jaarplan van de raad zodat deze op de agenda van de raad komen. Herijking afspraken in 2016 De beoogde coalitiepartijen willen halverwege de raadsperiode met de raad en met de stad een open gesprek aangaan over de werkbaarheid van gemaakte procesafspraken en tussentijdse resultaten van het gevoerde beleid. Dat kan op onderdelen leiden tot een herijking van beleid. Tot slot Na enkele moeilijke en instabiele politieke jaren is het nu tijd om te laten zien dat Amersfoort weer een gemeenteraad heeft en een college krijgt, die met hernieuwd vertrouwen in elkaar en de stad in gesprek willen over wat goed is voor Amersfoort! Ik wens uw raad daarbij veel succes.
Met vriendelijke groeten,
Drs. M.A. Fränzel Informateur
5
