INFORMATIEFOLDER Gastric bypass Dr Tom Vleugels Geachte Heer, Mevrouw, Met deze brochure willen we u de gelegenheid geven om in alle rust alle informatie welke u tijdens de raadpleging verstrekt werd, nogmaals door te nemen.
Inleiding Normaal gezien heeft de maag een grote capaciteit zodat je een grote hoeveelheid voedsel kan eten vooraleer een verzadigingsgevoel te hebben. Na passage door de maag wordt het voedsel verteerd en opgenomen in het bloed ter hoogte van de dunne darm. Onverteerde voedselresten en vezels passeren de volledige darm tot ze worden uitgescheiden (stoelgang). Er bestaan verschillende operatieve technieken in de behandeling van zwaarlijvigheid. Sommige operaties zorgen ervoor dat de hoeveelheid voedsel die je kan eten tijdens een maaltijd, sterk wordt beperkt (restrictie). Andere operaties zorgen er voor dat de energie uit het opgegeten voedsel minder door het lichaam wordt opgenomen (malabsorptie). De Gastric Bypass ingreep (uitsluiten van de maag, twaalfvingerige darm en deel dunne darm van de spijsvertering) zorgt er hoofdzakelijk voor dat de hoeveelheid voedsel die je tijdens een maaltijd kan eten sterk wordt beperkt, zonder hongergevoel en met een langdurig volheidgevoel. Tevens wordt de opname van vetten beperkt. Het eten van hoogcalorische voedingsbestanddelen, voornamelijk suikers, zal tevens een onbehaaglijk gevoel geven en dit zal bijdragen tot meer evenwichtige eetgewoonten na de operatie. Voorwaarden voor operatie Indien u voor operatie kiest, dient u rekening te houden met een aantal criteria welke enerzijds door uw mutualiteit zijn vastgelegd en anderzijds gebaseerd zijn op wetenschappelijke gegevens. De terugbetalingscriteria (mutualiteit) zijn : 1. U dient ouder te zijn dan 18 jaar. 2. Uw BMI (body mass index) is hoger dan 40. Indien u echter a) een gedocumenteerde obstructieve slaap apnoe vertoont b) een te hoge bloeddruk hebt, welke met drie medicijnen niet te beheersen valt c) diabetes mellitus type II hebt, kan een operatie reeds plaats vinden bij een BMI boven 35. 3. U hebt minstens één jaar een gedocumenteerde begeleiding gevolgd met het oog op gewichtsverlies, zonder blijvend resultaat. 4. De operatie wordt onderschreven na een evaluatie door een multidisciplinair team : zowel een chirurg, als een psycholoog of psychiater, als een specialist in de inwendige geneeskunde zijn het eens dat een operatie aangewezen is.
Daarnaast zijn er echter ook andere medische criteria waaraan u moet voldoen. Deze criteria zijn : 1. Gezondheidsklachten hebben die veroorzaakt worden door obesitas. 2. Niet lijden aan een ziekte die overgewicht veroorzaakt. 3. Bereid zijn om na de operatie eet‐ en leefstijl aan te passen en zich levenslang medisch te laten opvolgen. 4. Geen ernstige, ongecontroleerde psychiatrische stoornis en/of eetstoornis hebben (bv. Een zware depressie, boulemie) 5. Niet zwanger zijn en geen zwangerschapswens hebben binnen het jaar na de operatie. 6. Geen ernstige hart‐, vaat‐ of longaandoening hebben (omwille van de narcose) 7. Geen alcohol‐ of drugverslaving hebben. Het preoperatieve zorgpad Nadat u op raadpleging bent geweest bij Dr Vleugels, en u aan bovenvermelde criteria lijkt te beantwoorden, treedt er een zorgpad in werking : Er wordt u gevraagd om bij volgende personen op raadpleging te gaan : 1. Een diëtiste : zij brengt u huidige eetpatronen en –gewoontes in kaart en legt u uit wat het pre‐operatieve dieet inhoudt. Ook postoperatieve aanpassingen van eetgewoontes worden kort besproken. Onze diëtistes zijn er niet om u een dieet op te leggen. Integendeel, zij zoeken samen met u naar een regelmatig, gezond maar ook lekker eetpatroon. 2. Een psychologe : iedereen eet uit emotie, door externe prikkels, … en draagt zijn eigen geschiedenis met zich mee. Een operatie grijpt hier drastisch op in. Bijvoorbeeld : iemand eet uit stress teveel chocolade, als uitlaatklep. Na een gastric bypass kan dit niet langer, maar hoe kanaliseer je dan die stress? De twee psychologes vragen om, voor u bij hen op raadpleging komt, enkele vragenlijsten te beantwoorden en deze reeds terug te sturen. Hierdoor verloopt de raadpleging vlotter en kunnen zij u gericht advies geven. 3. Een endocrinologe : zij gaat na of u niet lijdt aan een ziekte die overgewicht veroorzaakt (zie hierboven). Voorbeelden : ernstig schildklierlijden, syndroom van Prader‐Willi, … Dit gebeurt (in eerste instantie) door een screening met bloedname en een 24uurs‐ urinestaal. Twee dagen voor u bij haar op raadpleging gaat, dient u in ons laboratorium een bloedname te laten uitvoeren. Op dat moment krijgt u ook een pot mee voor een meting van 24uurs‐urine. Deze pot brengt u gevuld weer mee naar de raadpleging van de endocrinologe.
Zodra u bij de chirurg, diëtiste, psychologe en endocrinologe op raadpleging bent geweest, vindt er een multidisciplinaire vergadering plaats, meestal op dinsdag namiddag. Hier wordt besproken of u aan alle criteria voor operatie voldoet en of een operatie volgens ons veilig is. U wordt telefonisch verwittigd zodra uw dossier besproken is. U mag ook steeds een mailtje sturen om naar de evolutie van uw dossier te informeren. Nadien komt u nogmaals bij Dr Vleugels op raadpleging om verder beleid te bespreken en om alle mogelijke vragen te stellen die nog bij u opgekomen zijn. In principe kan een operatie een drietal weken later ingepland worden. De voorbereiding tot de ingreep Preoperatief onderzoek Als na grondige overweging besloten wordt tot het uitvoeren van een ‘gastric bypass’ operatie worden gewoonlijk een aantal preoperatieve onderzoeken uitgevoerd. Deze onderzoeken zijn afhankelijk van patiënt tot patiënt. Enkele voorbeelden: 1. elektrocardiogram met of zonder cardiologisch onderzoek 2. gastroscopie 3. Pre‐operatieve raadpleging van de anesthesist : Indien u wenst, kan u contact opnemen met één van onze anesthesisten om iets bijzonders te melden. De contactgegevens vindt u in een brochure, welke op de raadpleging bij de chirurg ontvangt. Geneesmiddelengebruik Indien u regelmatig medicatie neemt dient u dit aan uw chirurg te melden. Zeker indien het gaat om bloedverdunnende medicatie (anticoagulantia, aspirine, anti‐inflammatoire geneesmiddelen etc.), omdat deze geneesmiddelen soms een tijdje voor de ingreep moeten worden gestopt. In elk geval dient u (een lijst van) uw geneesmiddelen mee te brengen naar de raadpleging. Opname De dag van de ingreep blijft u nuchter vanaf middernacht. Sommige medicatie mag u ’s ochtends nog innemen met een klein beetje water. Uw chirurg zal je hierover inlichten. De ingreep heeft plaats onder algemene anesthesie (volledige verdoving) en duurt gewoonlijk iets meer dan een uur.
De ingreep De operatie wordt uitgevoerd via vier sneetjes van één centimeter en één sneetje van vier centimeter in de buik (laparoscopie of kijkoperatie). Met de Gastric Bypass operatie wordt een klein maagreservoir en een nieuwe kleine maaguitgang gecreëerd, zodat het volume van de maag herleid wordt tot de grootte van een borrelglaasje met een volume van 15 tot 25 cl. Dit kleine maagreservoir, dat met behulp van nietjes wordt gecreëerd, heeft geen doorgang meer met de rest van de maag. De nieuwe kleine uitgang van de maag zorgt ervoor dat de maag niet te snel ledigt (dumping syndroom). Door deze twee aanpassingen zal een kleine hoeveelheid voedsel snel een verzadigings‐ of volheidgevoel geven en bovendien gedurende een langere periode. Dit helpt je minder te eten en aldus te vermageren. Het voedsel komt via de kleine maaguitgang dadelijk in de dunne darm terecht en passeert de rest van de maag en de twaalfvingerige darm niet. De ‘oude’ maag en de twaalfvingerige darm wordt aldus overbrugd of ‘gebypassed’. Het einde van de twaalfvingerige darm wordt opnieuw verbonden met de dunne darm, 100 à 150 cm verder dan de verbinding van de nieuwe maag met de dunne darm. Deze nieuwe verbinding van de twaalfvingerige darm met de dunne darm zorgt ervoor dat het maagsap, gal‐ en pancreassap met het voedsel kan worden vermengd. Dit is noodzakelijk voor een normale vertering. Opgelet : Na de ingreep kan het overbrugde gedeelte van de maag en de twaalfvingerige darm nog moeilijk gastroscopisch worden onderzocht, gezien de nietjeslijn de doorgang van de camera belemmert. De complicaties 1. Tijdens de ingreep of de periode onmiddellijk na de ingreep De Gastric Bypass operatie is een vrij grote operatie en door uw overgewicht hebt u een grotere kans op complicaties in vergelijking met iemand zonder overgewicht. De volgende complicaties kunnen zich voordoen : – – – – – – – – – –
een bloeding een verwonding aan een buikorgaan een verwikkeling aan de longen (longontsteking) een hartaanval een naadlekkage een vernauwing aan de maag‐darm of darm‐darm verbindingen een obstructie of passagehinder ter hoogte van het maagdarmstelsel een ontsteking aan de urinewegen een wondinfectie een bloedklonter in de aders van de benen met mogelijk een longembool als gevolg
Deze lijst is niet volledig. Er is een zeer klein doch niet onbestaand risico op overlijden ten gevolge van complicaties. Uiteraard worden alle mogelijke maatregelen genomen om het risico op deze complicaties zo klein mogelijk te houden. Complicaties die de normale hospitalisatieduur verlengen zijn zeldzaam.
2. Complicaties in een later stadium na de ingreep Behalve de bovenvermelde complicaties kunnen zich later ook nog andere complicaties voordoen. We vermelden opnieuw de meest voorkomende. Ook deze lijst is niet volledig. a. Vertraagde wondheling Door de aanwezigheid van veel onderhuids vet zijn de wondranden soms slecht doorbloed. Dit is soms verantwoordelijk voor een vertraagde wondheling. Dit betekent dat de huid over een gedeelte van de wonde opnieuw open komt te staan na het verwijderen van de hechtingen. Als dit zich voordoet wordt gewoonlijk wat vocht uitgescheiden via de opening. Als dit vocht geïnfecteerd is spreken we van een wondinfectie. Soms beslist de chirurg zelf de huid opnieuw wat te openen om een vochtcollectie te draineren. De opening in de huid groeit steeds vanzelf weer dicht. b. Littekenbreuk Op de plaats van een litteken kan soms een breuk ontstaan. Door de insnede wordt namelijk een zwakke plaats in de spierwand van de buik veroorzaakt. Een breuk kan heelkundig hersteld worden. c. Obstructie Ten gevolge van vergroeiingen in de buik die zich na om het even welke ingreep in de buik kunnen voordoen kan de normale darmdoorgang soms worden belemmerd. Soms is een ingreep nodig om deze vergroeiingen los te maken. d. Galstenen Na de operatie bestaat een verhoogde kans op het ontwikkelen van galstenen. e. IJzer, zink, foliumzuur, vitaminen en mineralen tekorten Deze tekorten kunnen zich voordoen, voornamelijk tijdens de periode van het vermageren. Op aanwijzing van uw chirurg neem je best van bij het begin ijzer, zink, foliumzuur, vitamines en mineralensupplementen. Op regelmatige tijdstippen (best halfjaarlijks) wordt een bloedonderzoek verricht om eventuele tekorten op te sporen. Zowel diëtiste, endocrinologe, chirurg alsook uw huisarts kunnen helpen om alles op peil te houden. f. Haarverlies Haarverlies treedt vaak op bij snel vermageren. Ongeveer vijf procent van alle patiënten ondervinden dit in meer of mindere mate het eerste jaar na de ingreep. Het haarverlies is echter tijdelijk en nooit volledig. Bovendien is het begin van het haarverlies vaak een teken van herstel. Haarverlies wordt tegengegaan door het innemen van zink (zie punt e.). g. Vernauwing aan de uitgang van de maag Zelden kan de nieuwe maaguitgang vernauwen en aanleiding geven tot overmatig braken. Openrekken van de vernauwing via gastroscopie of onder radiografische controle kan dit verhelpen. Zelden is een nieuwe operatie noodzakelijk.
h. Maagzweer Een zweertje in de buurt van de nieuwe maaguitgang kan zelden optreden. Dit kan meestal worden behandeld met medicatie die de zuurproductie in de maag afremt. Het postoperatieve dieet Na de operatie dient u uw eetgewoonten aan te passen : u moet minder en anders eten. Hierbij wordt u begeleid door de diëtistes van ons ziekenhuis, bij wie u regelmatig op controle komt. Zij bespreken met u in detail de voedingsdriehoek en leren u bijvoorbeeld een opklimschema voor groenten. Het uiteindelijke doel van de ingreep bestaat erin dat u tijdens één maaltijd ongeveer de portie van een voorgerecht zal kunnen eten. Dit doel wordt via meerdere stadia bereikt. Uiteindelijk wordt een dag gevuld met drie kleine hoofdmaaltijden en twee à drie kleine, gezonde tussendoortjes. Opgelet : na de ingreep wordt alcohol sneller en beter opgenomen in de bloedbaan. U dient er rekening mee te houden dat indien u een voertuig dient te besturen het wettelijke maximum gehalte sneller wordt bereikt. Tevens is er een iets hoger risico op het ontwikkelen van alcoholisme. De patiënten die “succesvol” zijn op lange termijn, ontwikkelen zelf hun eigen gezond eetpatroon, gebaseerd op gevarieerde voeding. Slotbemerkingen Enkele punten dienen nog te worden benadrukt : 1. Lichaamsbeweging We vragen u om dagelijks, vanaf de dag van ontslag, tweemaal twintig minuten te wandelen of te fietsen zonder onderbreking. Dit dient in de buitenlucht te gebeuren, dus niet op een home‐trainer of ander toestel. Het tempo waarop u wandelt of fietst, is van minder belang. Uiteraard zal het in het begin iets langzamer gaan, doch naarmate de dagen verstrijken, merkt u dat dit steeds vlotter zal verlopen. Er zijn vele mensen die bijvoorbeeld het avondwandelingetje na de maaltijd opnemen in hun dagelijkse activiteit. Er zijn meerdere redenen waarom we u vragen om te bewegen : ‐ ‐
in de post‐operatieve fase schrijven we geen spuitjes met bloedverdunners voor. Doordat u tijdens de dag lichte activiteiten uitvoert, en hierbij nog tweemaal een wandeling of fietstochtje uitvoert, neemt de kans op bloedklontervorming sterk af. De spieren worden soepel gehouden. Zo vermijdt u spierafbraak wanneer u vermagert.
‐ ‐ ‐
De longen (en het hele lichaam) worden goed geventileerd. Dit vermijdt longaandoeningen. Tevens geeft dit een oppeppend gevoel. Door te bewegen, worden ook de darmen gemasseerd en verbetert het stoelgangspatroon. Ten slotte, beweging in buitenlucht maakt dat u makkelijker kan slapen.
2. Zwangerschap De ingreep staat een eventuele latere zwangerschap niet in de weg. Soms worden vrouwen zelfs meer vruchtbaar bij het vermageren. Zwangerschap moet worden vermeden tijdens de vermageringsfase (eerste jaar na operatie). Bij eventuele zwangerschap is regelmatige inname van ijzer, foliumzuur, vitamines en mineralensupplementen van nog groter belang. 3. Zorgpad gedurende tien jaren De eerste maand na operatie dient u volgende controle‐afspraken te voorzien : ‐ ‐
‐
zeven à tien dagen na operatie een afspraak met uw huisarts. Mogelijke aandachtspunten zijn de wondjes, medicatie, mobilisatie, werkhervatting, … twee weken na operatie een afspraak met de diëtiste. Deze afspraak is in principe reeds gekend de dag van ontslag. Op lange termijn is het regelmatig contact onderhouden met uw diëtiste van cruciaal belang om het behaalde gewichtsverlies te behouden. Een maand na operatie een afspraak bij Dr Vleugels. Indien u prangende vragen of een probleem hebt, mag u uiteraard vroeger contact opnemen.
Nadien komt u de tweede, derde en zesde maand na operatie op raadpleging. Ook uw diëtiste voorziet nog minstens twee bijkomende contactmomenten. Hierna stellen we u een opvolging gedurende tien jaren voor, omdat uit recente wetenschappelijke studies blijkt dat dit één van de belangrijkste punten is om het gewichtsverlies te behouden. Het is de bedoeling dat huisarts, diëtiste, psychologe en chirurg samen mogelijke problemen opsporen om deze zo efficiënt en zo vroeg mogelijk voor u op te lossen. Concreet gezien zal er alle zes maanden een opvolging voorzien worden, afwisselend bij uw huisarts en op de raadpleging heelkunde.
Telefoonnummers : Inlichtingen
016/209 211
Afsprakencentrale
016/209 209
Secretariaat (beperkte uren)
016/209 571
Diëtetiek
016/209 999
Spoedgevallen
016/209 280
Verpleegafdeling 3A
016/209 257
016/209 973
Dr Tom Vleugels
[email protected] www.obesitascentrumleuven.be Mocht u opmerkingen hebben, aarzelt u niet om deze kenbaar te maken. Dit stelt ons in staat om onze zorgprocessen steeds te verfijnen. Met vriendelijke groet, Dr Tom Vleugels
Dr Tom Vleugels
