Informatie voor gemeenteambtenaren In actie voor respect, werk en koopkracht Er is sinds 2013 maandenlang onderhandeld over een nieuwe cao voor gemeenteambtenaren. Vele keren zaten de vakbonden en de werkgevers formeel en informeel om tafel. Er is veel én intensief onderhandeld. Helaas zonder concrete resultaten op onze belangrijkste punten: respect, (kansen op) werk en koopkracht. Ondanks dat het laatste cao-contract al is afgelopen op 1 januari 2013, weigeren de werkgevers, verenigd in de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), tot op heden met een concreet en serieus bod te komen. De vakbonden vinden het respectloos dat jullie als gemeenteambtenaren zo in de kou worden gezet door jullie werkgevers! Het is tijd om samen campagne te voeren voor een cao met respect voor ambtenaren en met afspraken over werk en koopkracht.
Waarom deze informatie
?
Na maandenlange onderhandelingen door de vakbonden Abvakabo FNV, CNV Publieke Zaak en CMHF, is er nog geen nieuwe cao voor Gemeenten. Tijdens de gesprekken kwam de werkgeversdelegatie van de VNG niet met concrete verbeteringen. Zij weigert ook maar één stap te zetten naar een structurele loonsverhoging voor medewerkers van gemeenten, die al jaren niet zijn gecompenseerd voor de stijgende inflatie. Daarnaast willen ze geen concrete afspraken maken over het terugdringen van onzeker werk, zoals payrolling. Het getuigt niet van respect naar medewerkers dat werkgevers landelijk geen concrete stappen willen zetten naar verbetering, terwijl zij lokaal voorstellen blijven doen ter verslechtering van de arbeidsvoorwaarden. In deze krant zetten wij de eisen van jullie uiteen en de argumentatie waarom het belangrijk is voor de toekomst van gemeenten om op deze punten concrete, reële afspraken te maken.
GEMEENTEAMBTENAAR SPEELBAL VAN DE POLITIEK, LANDELIJK EN LOKAAL! In vele gemeenten zijn bezuinigingen op werkgelegenheid en arbeidsvoorwaarden aan de orde van de dag. Nadat in voorgaande jaren al forse bezuinigingen zijn doorgevoerd, zijn er weer nieuwe bezuinigingsronden in aantocht. Het vet is van de botten. Hierdoor komen deze bezuinigingen extra hard aan. De bezuinigingen op het aantal arbeidsplaatsen gaat alsmaar door. De lokale politiek ziet het ambtelijke apparaat te vaak als een citroen die niet genoeg uitgeknepen kan worden. Het leidt tot veel onzekerheid bij medewerkers die hun functie mogelijk gaan verliezen. Gelukkig hebben we een goed ‘van-werk-naar-werk’-beleid afgesproken in de vorige cao.
1
Toch levert het forse spanningen op bij medewerkers. Dit vraagt om zorgvuldig en respectvol personeelsbeleid! De werklast wordt voor zittende medewerkers groter en groter. De geluiden over hoge werkdruk nemen toe. Maar ook de zorgen of het publieke belang kan worden gediend met een door bezuinigingen getroffen organisatie. Gemeenteambtenaren hebben bewust gekozen voor een functie in het publieke domein. Ze willen het publieke belang dienen. Maar dit komt steeds meer onder druk te staan. Daarnaast komen er taken bij als gevolg van verschuiving van taken van het Rijk en provincies naar gemeenten, terwijl er onvoldoende financiële middelen zijn om deze taken goed uit te kunnen voeren. Deze bezuinigingen maken ambtenaren een speelbal van de politiek. Maar ook burgers dreigen hier de dupe van te worden. Tijd om op te komen voor jullie eigen belangen. Laat je niet tot speelbal maken van de politiek en jouw werkgever. Landelijk, maar ook niet lokaal! Niet zonder overeenstemming ingrijpen in arbeidsvoorwaarden ambtenaren Naast de ontwikkelingen op het gebied van decentralisatie (het verschuiven van taken naar de gemeenten), reorganisaties en bezuinigingen, wil de politiek ook nog jullie huidige ambtelijke rechtspositie afschaffen. Dit wil de politiek met het initiatiefwetsvoorstel ‘Wet normalisering rechtspositie ambtenaren’. Het voorstel is om de rechtspositie van ambtenaren gelijk te trekken met die van ‘gewone’ medewerkers. De CMHF heeft , samen met de andere vakbonden in de overheids- en onderwijssector, zowel vóór als na indiening van het wetsvoorstel, haar bezwaren geuit. Die bezwaren gaan over de inhoud van het voorstel, bijvoorbeeld over het afschaffen van de mogelijkheid in beroep en hoger beroep te gaan tegen ontslag en over het laten vervallen van de rechtspositieregelingen (de ambtenaren-cao’s). We hebben ook grote bezwaren tegen de manier waarop het wetgevingstraject verloopt. De medewerkers worden hierbij buiten spel gezet omdat het overleg- en overeenstemmingsvereiste met de vakbonden gewoonweg ‘niet van toepassing’ wordt verklaard in het voorstel. Juist het overleg- en overeenstemmingsvereiste maakten dat het arbeidsvoorwaardenoverleg in de overheidssectoren evenwichtig kon verlopen, omdat een werkgever die ook wetgevende bevoegdheden heeft daardoor niet eenzijdig kon ingrijpen in de afspraken die werkgevers en werknemers met elkaar gemaakt hebben. En dat laatste staat nu juist wel te gebeuren. Om die reden hebben we een dringend beroep op de minister van Binnenlandse Zaken gedaan om het overlegvereiste te respecteren en met de vakbonden in overleg te gaan over dit zeer ingrijpende wetsvoorstel. Tot op heden heeft hij aangegeven niet met de vakbonden te willen praten. Wij zullen alles in het werk stellen om reëel en open overleg over arbeidsvoorwaarden af te dwingen om de nadelige gevolgen voor de arbeidsvoorwaarden te beperken. Samengevat: door de politiek wordt jullie ambtelijke rechtspositie afgepakt, op landelijk niveau willen jullie werkgevers geen landelijke cao-afspreken maken en op lokaal niveau worden de arbeidsvoorwaarden verder uitgehold. Het komt erop neer dat alles op het spel staat en jullie
Speelbal
letterlijk een
speelbal zijn. Landelijk en lokaal. Dit kunnen we niet laten gebeuren!
2
DE 3 EISEN: RESPECT, WERK EN KOOPKRACHT De bonden willen zowel landelijk als lokaal afspraken maken over het investeren in meer kansen op werk en koopkracht. Maar bovenal willen we afspraken maken over respect en waardering voor gemeenteambtenaren.
EIS 1: RESPECT EN WAARDERING ’Een ambtenaar is een professional’ Wat zegt Behoud rechtspositie ambtenaren Onze leden vinden dat het kabinet niet zomaar op eigen houtje aan de cao van ambtenaren kan morrelen en in hun anti-overheidsobsessie een situatie creëren waarin ambtenaren gemakkelijk ontslagen kunnen worden om een zo klein en goedkoop mogelijke overheid te worden. Ambtenaren moeten beschermd blijven tegen politieke willekeur. Daarom blijft een bijzondere rechtspositie van ambtenaren nodig. In 1993 is na een lange strijd bereikt dat de overheid niet meer zonder overleg met de vakbonden kan ingrijpen in de arbeidsvoorwaarden van ambtenaren. Omdat we moeten voorkomen dat er weer een ongelijke positie ontstaat, zijn we voor het in stand houden van het overleg- en overeenstemmingsvereiste. Dit betekent dat er niets in de rechtspositie van ambtenaren kan worden gewijzigd, zonder dat daarover overleg en overeenstemming is gevoerd én bereikt met de vakbonden. Daarom is het van groot belang dat ook op lokaal niveau het overleg- en overeenstemmingsvereiste blijft bestaan. Wij vinden dat de VNG zich moet inspannen om het overleg- en overeenstemmingsvereiste zowel landelijk als lokaal overeind te houden. Investeren scholing en opleiding De ambtenaar is een professional. Daarom is het nodig – voor nu en in de toekomst – dat blijvend wordt geïnvesteerd in scholing en opleiding. Dit in het belang van organisatie en medewerkers. Helaas zien we dat de bestedingen aan scholing teruglopen. Daarom hebben we aanvullend voorgesteld dat er een scholingsbudget moet komen van 2,5% van de personele begroting. Op basis van een strategisch opleidingsplan, met instemming van de ondernemingsraad, krijgt het management de opdracht te zorgen dat dit budget goed en volledig wordt aangewend. Ook willen we het gebruik van het ILB (Individueel Loopbaan Budget) verder bevorderen. Behoud van sociaal vangnet Wij zijn voor het schrappen van de cao-bepaling (artikel 10d:33 lid 3 CAR-UWO), waarin staat dat medewerkers van 62 jaar en 9 maanden, die vanwege werkloosheid een nawettelijke uitkering ontvangen, verplicht op die leeftijd met pensioen moeten. Doordat de AOW- en pensioengerechtigde leeftijd is verhoogd, ontstaat er een inkomensgat voor oudmedewerkers met een nawettelijke uitwerking. Medewerkers die zich jarenlang loyaal hebben ingezet voor de gemeenten, mogen niet de dupe worden van de verhoging van de pensioen- en AOW-gerechtigde leeftijd. Versterking vakbondsfaciliteiten Versterking en verbetering van de regeling vakbondsfaciliteiten in de cao is nodig voor een goede belangenbehartiging van medewerkers van gemeenten. De tekst van de regeling en de toelichting zijn niet duidelijk genoeg. Hierdoor zijn er steeds vaker situaties waarin wordt geweigerd verlof toe te kennen voor vakbondsactiviteiten. Onze kaderleden zetten zich dagelijks vrijwillig in voor het behartigen van de collectieve én individuele belangen van jou en jouw collega’s op het gebied van werk en inkomen binnen de gemeente. Deze groep leden verdient dan ook wel de mogelijkheid om hun werk goed te kunnen uitoefenen en heeft dan ook de waardering en respect van de werkgevers nodig om dit te kunnen blijven doen.
Wat zegt de VNG? Ze onderkent het probleem van het inkomensgat door de stijging van de AOW- en pensioengerechtigde leeftijd van mensen met een nawettelijke uitkering, maar vindt dat dit veel geld
3
kost. Een oplossing zien zij alleen in het ‘inruilen’ van andere cao afspraken. Ook is de VNG bereid verder te willen praten over de versterking van de vakbondsfaciliteiten, maar daar staan ook weer nieuwe voorwaarden tegenover.
EIS 2: KANSEN OP WERK EN ECHTE BANEN ‘Gemeente gericht op de toekomst’ Bevorderen van werkgelegenheid Het is belangrijk om een landelijk beleid te ontwikkelen (generatiepact) waarin concrete afspraken staan om jonge mensen (zonder baan) kansen te geven op werk en/of werkervaring, op doorstroom van vaste medewerkers binnen de gemeenten én gericht op duurzame inzetbaarheid van (oudere) medewerkers. De bonden vinden dat met de gemaakte afspraken in het sectorplan een eerste aanzet is gedaan naar dit doel, maar wil hier in de cao verdere afspraken over maken. Daarnaast moet strategische personeelsplanning de leidraad zijn voor meerdere jaren. En moet de gemeentelijke sector aantrekkelijk blijven als werkgever en toegerust zijn op de ambities van de toekomst. Ook willen de bonden afspraken maken over werkgelegenheid voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Door middel van functiecreatie worden nieuwe functies gecreëerd door het afsplitsen van eenvoudige taken uit (verschillende) bestaande functies. Hierdoor kunnen huidige medewerkers zich meer richten op hun kerntaken. De VNG heeft samen met de vakbonden afspraken gemaakt in het A&O-fonds Gemeenten over pilots met functiecreatie. We willen in de cao een ambitie afspreken hoeveel concrete arbeidsplaatsen dit moet opleveren. Beperken uitbesteden werk Het is van groot belang dat de uitvoerende taken binnen de gemeenten worden gehouden en dat uitbesteding aan (private) partijen tot het uiterste wordt beperkt. Hierdoor blijft kennis behouden en blijft de uitvoering van taken beter zichtbaar en herkenbaar. Daarnaast betekent het dat de werkgelegenheid voor functies aan de onderkant van het loongebouw beter blijven gewaarborgd. Aan- en uitbesteden van werk moet alleen mogelijk zijn wanneer uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit niet ‘in huis’ te vinden is. Wij stellen voor dat gemeenten de partijen – die zij deze opdrachten verstrekken – toezicht uitvoeren op goed werkgeverschap. Dit houdt onder andere in dat zij bij een in- of aanbesteding sturen op kwaliteit, werkgelegenheid, lonen en arbeidsomstandigheden, in plaats van prijs, en controleren of dit wordt nageleefd. Ook moeten er duidelijke afspraken worden gemaakt over Social Return. Dit betekent dat de gemeente, en bij aan- en uitbesteding ook de externe partijen, zich houdt aan afspraken over regionale werkgelegenheid en de inzet van medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt. Werkzekerheid Zeker in tijden van werkonzekerheid is het belangrijk om de positie van medewerkers op dit punt te versterken. Daarom willen wij versterking van het ‘van-werk-naar-werk’-beleid en het bevorderen van mobiliteit door middel van het opzetten van EVC-trajecten (Ervaringscertificaat Verworven Competenties) voor medewerkers zonder een startkwalificatie. Bij het EVC-traject kunnen degenen die dat willen én kunnen op MBO-2 niveau worden gebracht. Daarnaast willen de bonden dat er een landelijk kennis- en mobiliteitsplatform wordt opgericht: een digitaal loopbaanplatform dat landelijk informatie kan geven over de arbeidsmarktontwikkeling, de aanwezigheid van vacatures en de mogelijkheden tot opleiding voor specifieke functies bij gemeenten. Terugdringing onzeker werk Om onzeker werk terug te dringen, willen wij aanpassing in de duur van tijdelijke aanstellingen. Deze willen we gelijkstellen met het wetsvoorstel voor de private sector over opeenvolging van tijdelijke contracten naar 24 maanden. Hiermee willen wij het veelvuldige gebruik van tijdelijke contracten tegengaan. In plaats van drie keer één jaar of drie jaar met tussenpoos van drie maanden, willen wij deze wijzigen in drie aanstellingen in twee jaar met een tussenpoos van zes maanden. Ook willen we een artikel op nemen in de cao dat draaideurconstructies tegen zal gaan. Op grond van het huidige artikel 2:4 CAR-UWO wordt het uitzendwerk niet meegeteld in het aantal aanstellingen, terwijl bij andere overheden uitzendwerk (hetzelfde werk) wel meetelt. Hierdoor
4
kunnen zogenaamde draaideurconstructies worden gebruikt om medewerkers geen vaste aanstelling te geven. Daarnaast willen we schijnconstructies, zoals payrolling, zoveel mogelijk terugdringen. Om dit te voorkomen, wil de CMHF hierover afspraken maken in de cao, zodat er meer kansen zijn op echte banen. Wat zegt de VNG? De VNG wil geen verdergaande afspraken maken in de cao over een generatiepact. Tevens wil ze geen afspraken maken over de terugdringing van schijnconstructies zoals payrolling. Over in- en aanbestedingsafspraken meent de VNG geen afspraken te kunnen maken met de vakbonden.
EIS 3: MEER KOOPKRACHT ’Kwaliteit heeft een prijs’ Voldoende koopkracht en inkomenszekerheid Voor voldoende koopkracht en inkomenszekerheid is het nodig om afspraken te maken over een betere beloning die meestijgt met de inflatie en met lonen in de concurrerende markten. Wij hebben daarom als looneis een investering in koopkrachtmaatregelen voorgesteld van 2,5% voor 2013 en 3% voor 2014. Dit kan door: een structurele loonsverhoging, verhoging van de tegemoetkoming in ziektekosten en de opbouw van een dertiende maand. Loonstijging is hard nodig om jullie koopkracht te herstellen. Dit is niet alleen belangrijk voor jullie, maar ook voor de gehele economie. Want zonder koopkracht van mensen, wordt er niet gekocht en blijft de economie kwakkelen. Wat zegt de VNG? De VNG biedt tot nu toe 0% structurele loonsverhoging voor 2013 en 2014. De VNG zegt dat jullie inkomen desondanks in 2014 met ongeveer 2% stijgt. Het klopt dat jullie dit jaar netto meer loon krijgen door de afspraken aan de pensioentafel. Maar... dit betekent ook dat je als medewerker vanaf 2014 minder pensioen opbouwt en dat dit negatieve consequenties heeft op langere termijn. Het brutoloon stijgt niet! En het kan nodig zijn extra geld opzij te zetten, omdat jouw pensioenopbouw lager is. Dus het is een sigaar uit eigen doos!
DE
3 DWAALSPOREN
Er worden door werkgevers, politieke partijen en/of in de media argumenten genoemd waarom ambtenaren geen eisen zouden mogen stellen voor koopkracht én werk. Hieronder geven we aan waarom wij ons niet door deze argumenten moeten laten misleiden.
1
Het is óf werk, óf inkomen Hiermee wordt de indruk gewekt dat als we niet voor inkomen gaan, er minder werkgelegenheid verloren gaat. Niets is minder waar: er is een obsessie bij de politiek om de overheid te verkleinen. Men wil minder ambtenaren hebben om daarmee overheidsuitgaven te besparen. Deze obsessie blijft bestaan, ook als we niet voor inkomen gaan. Als we geen loon eisen, zal geen enkele gemeente of werkgever beloven dat er geen werkgelegenheid verloren gaat.
2
Iedereen moet inleveren, dus ambtenaren ook Het klinkt redelijk, maar de feiten geven aan dat ambtenaren al jarenlang moeten inleveren en meer dan de medewerkers in de marktsector. De grafieken in deze krant liegen niet. Door iedere keer weer in te leveren, lopen ambtenaren inmiddels flink achter op de markt (7%). Het is dus tijd voor een inhaalslag in plaats van weer inleveren!
5
3
Er is geen geld voor loonsverhoging Natuurlijk hebben gemeenten het in deze tijd moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen, maar het blijft een kwestie van keuzes maken. Er is nog steeds geld voor prestigieuze bouwprojecten of voor het inhuren van dure adviesbureaus. De vraag is of gemeenten bereid zijn te investeren in ambtenaren die het werk moeten doen, in kwaliteit van de dienstverlening aan burgers of dat ze liever geld in andere zaken steken. Onze stelling is dat investeringen in personeel op termijn worden terugverdiend. Het ontbreken van een langetermijnvisie is in de meeste gevallen het echte probleem van gemeenten.
DE ARGUMENTEN OM WEL TE GAAN VOOR RESPECT, WERK ÉN KOOPKRACHT
1
Investeren in ambtenaren is in het publieke belang
2
Gemeente moet aantrekkelijke werkgever blijven
3
Bezuiniging mogelijk op externe inhuur
4
Geen nullijn meer
5
Er dreigt een minlijn zonder perspectief
Te vaak worden ambtenaren als kostenpost gezien. Wat niet in beeld komt is dat ambtenaren werken voor het publieke belang en daarmee een maatschappelijk product neerzetten dat voorziet in behoeften. Ambtenaren zorgen onder andere voor veiligheid, sociaal beleid en voor dienstverlening aan burgers. Investeren in werk en koopkracht voor ambtenaren is investeren in de kwaliteit van de samenleving! Jullie strijden dus niet alleen voor eigen belangen, maar ook voor de belangen van de samenleving in zijn geheel!
Met goede arbeidsvoorwaarden voor alle medewerkers binnen de organisatie en een passend, toekomstgericht personeelsbeleid. Gezien de verwachte uitstroom van 20.000 60-plussers in de komende jaren, de veranderingen in het takenpakket van gemeenten en de steeds verdergaande vormen van samenwerking tussen gemeenten, is het noodzakelijk dat wordt geïnvesteerd in behoud van huidige medewerkers en het aantrekken en behouden van nieuwe (jonge) medewerkers. Goede arbeidsvoorwaarden ten opzichte van de markt zijn hierin van groot belang.
Ondanks dat de inhuur van externen in afgelopen jaren is afgenomen, wordt nog steeds voor meer dan 10% aan externe inhuur uitgegeven. Dit kan echt minder! Door meer talenten in eigen huis te benutten en mensen intern op te leiden, hoeft er minder te worden ingehuurd. Ook het regionaal inzetten van mensen kan helpen. Hiermee kan fors worden bespaard op externe inhuur.
Er is een positief lichtpuntje uit de Prinsjesdagstukken. Hieruit blijkt dat er wel budget is voor (structurele) salarisverhoging. In 2013 is een eenmalige meevaller van 200 miljoen euro vanuit het AOF (arbeidsongeschiktheidsfonds). Daarnaast is er een structurele vrijval van 200 miljoen euro vanuit het ABP-akkoord. Dit zou voor de gemeentelijke sector 2 x 0,45% op kunnen leveren. Volgens Minister Asscher kunnen deze middelen worden ingezet voor verbetering van de salarissen in de publieke sector. Deze financiële middelen dienen dan ook rechtstreeks te worden geïnvesteerd in de salarissen van de medewerkers!
Als we nu geen loonontwikkeling afdwingen, is er een grote kans dat de nullijn meerdere jaren in stand blijft en de minlijn wat betreft koopkracht zich verder doorzet. Het perspectief voor 2015 en verder is namelijk niet veel beter dan nu. Wachten op betere jaren heeft geen zin.
6
6
Koopkracht is nodig voor economie
7
Gemeentefonds wordt verhoogd in 2014
Er is een heel rationeel argument om voor koopkracht en echte banen te gaan, want het CPB en diverse economen zeggen dat het aanhouden van een nullijn slecht is voor de economische ontwikkeling. Het bevriezen van ambtenarensalarissen levert geen structurele bezuiniging op, omdat de salarisachterstand via cao-onderhandelingen weer moet worden ingehaald. Koopkracht is nodig om de economie weer op gang te krijgen. De enige reden vanuit de overheid om tot loonmatiging te komen, is om de exportsector concurrerend met het buitenland te houden. Maar overheden hoeven niet te concurreren; sterker ze mogen niet concurreren.
Het budget dat het Rijk aan gemeenten biedt via het Gemeentefonds, zal in 2014 stijgen met 4,24%, oftewel 691 miljoen euro. Het budget neemt dus toe! Als er geld is voor het compenseren van andere kostenstijgingen, waarom kan een deel dan niet worden gebruikt om werknemers te compenseren voor gestegen prijzen?!
JUIST NU - INVESTEREN Juist nú is het belangrijk dat we de economie stimuleren door te investeren in gemeentelijke organisaties, in gemeenteambtenaren en in de arbeidsmarkt. Dat we zorgen voor voldoende werkgelegenheid én lonen die meestijgen met de inflatie en met de marktsector. Dat we blijven werken aan kwalitatief goed werk met perspectief, zekerheid en met behoud van goede arbeidsvoorwaarden. Dat we kunnen blijven vertrouwen op een passende rechtspositie voor gemeenteambtenaren, waardoor zij veilig en met vertrouwen hun werk kunnen blijven doen. Dat we zorgen voor het opleiden, het ontwikkelen en het door ontwikkelen van medewerkers. Kortom, dat we zorgen voor meer respect en waardering voor medewerkers.
____________________________
Centrale van Middelbare en Hogere Functionarissen bij Overheid, Onderwijs, Bedrijven en Instellingen
____________________________ Ametisthorst 20, Postbus 91460 2509 EB Den Haag Telefoon (070) 419 19 19 Telefax (070) 419 19 40 E-mail:
[email protected] www.cmhf.nl 10 maart 2014
7
