De Stad van Axen: Informatie vanuit het boek: De ronde stad. Communicatie in de stad van axen. Lilian Coenen & Maartje ter Horst van Delden. Communicatie Volgens Paul Watzlawick kunnen we bij communicatie uitgaan van 5 stellingen: 1) Je kunt niet niet communiceren: je communiceert altijd en daardoor beïnvloedt je elkaar altijd. Ook als je niets wilt zeggen of als je de ander negeert heeft dat betekenis 2) Iedere communicatie bezig een inhoud- en een relatieaspect: Naast de inhoud van een interactie speelt ook altijd de relatie tussen de personen een rol in de communicatie. Beid een goede relatie is er meer wederzijds begrip en dat heeft invloed op de inhoud en visa versa. 3) Iedereen heeft zijn eigen referentiekader en neemt op verschillende manieren waar: Iedereen reageert op elkaar. De zender en ontvanger vullen hun eigen communicatiegedrag in als reactie op het gedrag van de ander. Wat voor jou realiteit is, hoeft dat niet te zijn voor de ander. Je ontvangt vele duizenden prikkels per seconde, daarom filter je bewust of onbewust datgene eruit, waarvan jij denkt dat het nuttig is. Dat filteren gebeurt op basis van ervaring, kennis, normen en waarden. Jouw interpretatie van een situatie kan verschillen van die van een ander. 4) Mensen communiceren met woorden, maar vooral zonder woorden: Dit noemt men ook wel non-verbale communicatie: emoties worden vooral door het lichaam vertolkt. Een uitnodigende open houding kan het gemakkelijk maken om een gesprek met iemand aan te gaan. Iemand die van je afgewend staat, die geen oogcontact maakt is gevoelsmatig moeilijker te benaderen. het non-verbale neem je als ontvanger bewust, maar nog meer onbewust op. De boodschappen die verzonden worden, kun je indelen in drie componenten. Allereerst de verbale communicatie (de woorden die gezegd worden, non-verbale communicatie (de lichaamshouding en gezichtsexpressie) en de paralinguale communicatie (de manier hoe iets gezegd wordt). De boodschap wordt duidelijker als de verbale communicatie in overeenstemming is met de non-verbale - en paralinguale communicatie. 5) Elke communicatie verloopt ofwel symmetrisch (gelijk) ofwel complementair (elkaar aanvullend), al naar gelang ze gebaseerd is op gelijkheid of verschil: Enerzijds proberen we in communicatie onderlinge verschillen weg te nemen, om overeenstemming te bereiken. Anderzijds wordt er juist nadruk gelegd op de verschillen, zodat je elkaar kunt aanvullen of tot inzichten kunt laten komen. Beide vormen zijn nodig om communicatie succesvol en effectief te laten zijn. Doordat je gewend bent vanuit je eigen referentiekader te denken zoek je ook in de eerste plaats naar verschillen of overeenkomsten. Pas als je openstaat voor de onderlinge verschillen of juist voor de overeenkomsten, wordt communicatie succesvol.
(uit: de Ronde stad (2011) p. 13-15)
Communicatie in de Stad van Axen: Communicatie in de stad van axen is net als communicatie in de echte wereld een simpel en tegelijk ingewikkeld proces. We leren allemaal praten en uitdrukken wat we willen, denken of voelen. maar we lopen ook allemaal tegen storingen in de communicatie op.
je kunt verschillende zaken uitwisselen met communicatie. We onderscheiden zes aspecten die onderling uitgewisseld kunnen worden: 1) 2) 3) 4) 5) 6)
Informatie: uitleg, tips, argumenten, wetenswaardigheden Richtlijnen: bevelen, raadgevingen, regels, procedures, wetten en normen Goederen: materiële voorwerpen Diensten: Helpen, bijstaan, hetgeen je doet voor een ander Fysiek: je lichamelijke aanwezigheid, je persoonlijke ruimte Persoon: je gedachten, meningen, gevoelens, waarden, kwaliteiten, valkuilen delen met de ander.
Ook in de stad van Axen hebben we te maken met de zes aspecten, met ons eigen referentiekader, met non-verbale, verbale en paralinguale communicatie. De eerste stap is bewustwording van al deze factoren. daarna kun je vervolgstappen ondernemen om je communicatie effectiever te laten verlopen. In de metafoor van de Stad van Axen leer je het plein kennen dat midden in de stad ligt. In de metafoor kun je dit plein oversteken om ander communicatiegedrag neer te zetten. Je kunt het plein pas oversteken als je weet dat het ene gedrag standaard het andere gedrag uitlokt. Om dit uit te leggen pakken we de theorie van de Roos van Leary erbij, waar de Stad van Axen grotendeels op gebaseerd is.
Volgens onder andere Leary hebben mensen behoefte aan een tweetal zaken: 1) Behoefte aan relaties, we willen graag met een ander in contact staan. Leary zet dit uit op de horizontale as. het ene uiterste is dat je in de relatie meer tegenwerkt en aan het andere uiterste veel samenwerkt 2) De andere behoefte wordt uitgezet op de verticale as. Dit is de behoefte aan invloed, ook wel een bepaalde mate van macht genoemd. Leary noemt dit boven en onder gedrag. Een toestand waar je in mindere of meerdere mate controle hebt of voelt over de situatie. Boven
Tegen
Samen
Onder
De twee menselijke behoeftes aan invloed en relaties die we onder andere zien in de roos van Leary komen ook terug in de Stad van Axen. De behoefte aan relaties wordt in de Stad aangeduid in de samenwerkingszone, ook wel harmonieuze zone genoemd. Dit si de zone waarin wordt samengewerkt. Bijvoorbeeld de leiding nemen in een gesprek heeft als gevolg dat de ander naar je luistert en omgekeerd. De behoefte aan invloed, macht, wordt aangeduid in de tegenwerkingszone die ook wel conflictzone wordt genoemd. Hierin zit het mechanisme van aanvallen en verdedigen. Anders dan de Roos van Leary kent de Stad van Axen nog een derde dimensie waarin niet per se hoeft te worden gecommuniceerd. Dit is de afzonderingszone, ook wel uiteenzone genoemd. In deze zone ben je niet zozeer met anderen aan het communiceren, maar ben je juist met je eigen gevoelens aan de gang.
Afzonderingszone
Conflictzone
Harmoniezone
Tegen
Samen
Uiteen
In het boek van de Stad van Axen of het boek van de Ronde stad, staat een figuurlijke stad centraal, waarbij behoeften en zones zich vertalen in wijken met elk hun eigen karakter. Elke wijk heeft zijn eigen axendier met zijn eigen kracht en zwakte. In de tegenwerkingszone liggen de aanvalswijk van de Havik en de wijk van het weerstaan van de steenbok. Aan de andere kant, in de samenwerkingszone, vind je de ontvangstwijk van de hond en de aanbiedingswijk van de leeuw. Boven in de stad, in de uiteenzone, vind je de wijk van het houden met als axendier de uil. En onderin, in de uiteenzone bevindt zich de wijk van de schildpad, de wijk van het loslaten. Zoals een echte middeleeuwse stad beschikt de Stad van Axen over een plein. Op het plein, dat in het midden van de stad ligt, kun je niet wonen. Het plein gebruik je om over te steken naar de verschillende wijken. Je kunt er ook even stil staan en nadenken wat te doen, welke kant op te gaan. in het begin zal het lastig zijn om je eigen vaste patronen te doorbreken en voelt het raar om ander gedrag neer te zetten. het plein lijkt dan groot en het voelt onwennig. Maar ben je bekender met de Stad van Axen dan wordt het steeds makkelijker om het plein over te steken en je communicatie aan te passen aan de situatie.
Om effectief te communiceren is het noodzakelijk dat je verschillende communicatiestijlen kunt hanteren. Je kunt kiezen voor de stijl van communiceren die op dat moment in die situatie steeds doeltreffend is. Er is geen goed of fout aan verbonden. De kwaliteiten vind je aan de kant van het plein en de mindere kanten van het gedrag aan de walkanten van de stad. De Stad van Axen praat niet over het karakter of de persoonlijkheid van mensen, iedereen kan elk gedrag ontwikkelen. De stad in schematische vorm:
Houden Uil Aanvallen
Geven
Havik
Leeuw
Weerstaan
Aannemen
Steenbok
Hond Loslaten Schildpad
De kwaliteiten en valkuilen van de Axendieren:
Leeuw Pleinkant - kwaliteiten Raadgeven Behulpzaam Zichzelf uitspreken Initiatief nemen Richting geven Informatie aanreiken Veiligheid bieden Voorstellen doen Adviseren Leiden Belangstelling tonen Verantwoordelijkheid nemen Gul
Walkant - valkuilen Bazig Dominant Drammerig Nieuwsgierig Dictatoriaal Dwingend Heerszuchtig Betweterig Opdringerig Betuttelend Bemoeizuchtig
Hond Pleinkant - kwaliteiten Luisteren Aanvaarden Dankbaar Volgzaam Leergierig Zich schikken naar Genieten Aandacht geven Ontvangen
Walkant - valkuilen Dwepen Overdreven beschermend Goedgelovig Hulp-eisend Profiteren Te afhankelijk Met iedereen eens zijn Iemand ‘ge(mis)bruiken’ Iemand ‘uitbuiten’ Steeds egoïstisch Beïnvloedbaar Slaafs Onderdanig
Schildpad Pleinkant - kwaliteiten Emotie tonen Kunnen loslaten Ondergaan, doorleven Iets langs je heen laten glijden Berusten Kunnen schuilen Passief ondergaan Toegeven aan onmacht Bescheiden Overdenken
Walkant - valkuilen Zwaarmoedig Neerslachtig Depressief Wikken en wegen Teruggetrokken Schuldgevoelens Krachteloos Zelfvertwijfeling Kwetsbaar voelen Geen controle voelen Minderwaardig voelen Masochistisch
Steenbok Pleinkant - kwaliteiten Waakzaam Kritisch nadenken Verdedigen Sterke overtuigingen Kan weerstaan Rotsvast Terrein afbakenen Zelfstandig Eigen weg volgen Afstand houden Grenzen aangeven
Walkant - valkuilen Klagen Weigerig Star Mopperen Koppig Niemand in de buurt toelaten Ongeïnteresseerd zijn Wantrouwend Argwanend Elke hulp afwijzen Opstandigheid Onverzettelijk
Havik Pleinkant - kwaliteiten Confronteren Strijdlustig Terechtwijzen Tegenwicht durven geven De vinger op de zere plek leggen Scherpe blik tonen Onrechtvaardigheden aanvechten Kritisch luisteren en beoordelen Leugens ontkrachten Dingen ter discussie stellen Kan voor zichzelf zorgen Assertief Open en direct
Walkant - valkuilen Kwetsen Vernederen Agressief Onverdraagzaam Gezag ondermijnen Sarcasme Egoïstisch Emoties niet kunnen beheersen Pijnigen Provoceren
Uil Pleinkant - kwaliteiten Kan dingen bewaren Laat zich niet kennen Gereserveerd Geheimhouden Verzamelen Kan dingen voor zichzelf houden Kan iets aan een ander overlaten Terugtrekken Spaarzaam Zwijgen Kan afstand nemen
Walkant - valkuilen Geen verantwoordelijkheid nemen Geheimzinnig doen Isoleren In zichzelf gekeerd Afstandelijk Informatie achterhoudend Kluizenaar Grote verlegenheid Arrogant Niet behulpzaam Opportunisme Hamsteren Alles voor zichzelf houden
Totemdieren
Kenmerkenlijsten posities De ronde stad: Vink aan welke kenmerken je bij jezelf herkent. Scoor ze daarna m.b.v. de lijst van kenmerken bij de dieren en kleur vervolgens de cirkel in om te zien hoe de verdeling bij jou is.
Eigen weg volgen
Luisteren
Afstand houden
Bazig
Grenzen aangeven
Dominant
Klagen
Drammerig
Weigerig
Zelfstandig
Strijdlustig
Onrechtvaardigheid aanvechten
Nieuwsgierig
Kritisch luisteren en beoordelen
Dictatoriaal
Arrogant
Dwingend
Niet behulpzaam
Scherpe blik tonen
Opportunisme
Pijnigen
Assertief
Provoceren
Open en direct
Kan dingen bewaren
Kwetsen
Betuttelend
Vernederen
Bemoeizuchtig
Te afhankelijk
Argwanend
Voorstellen doen
Elke hulp afwijzen
Adviseren
Opstandigheid
Leiden
Onverzettelijk
Slaafs
Confronteren
Onderdanig
Berusten
Kunnen schuilen
Passief ondergaan
Met iedereen eens zijn
Verzamelen
Iemand ‘ge(mis)bruiken’
Kan dingen voor zichzelf houden
Star
Kan iets aan de ander overlaten
Sarcasme
Egoïstisch
Emoties niet kunnen beheersen
Aandacht geven
Ontvangen
Zwaarmoedig
Hulp-eisend
Neerslachtig
Profiteren
Depressief
Informatie achterhoudend
Overdreven beschermend
Goedgelovig
Kluizenaar
Grote verlegenheid
Mopperen
Beïnvloedbaar
Koppig
Wikken en wegen
Teruggetrokken
Schuldgevoelens
Heerszuchtig
Behulpzaam
Zichzelf uitspreken
Initiatief nemen
Leugens ontkrachten
Krachteloos
Dingen ter discussie stellen
Zelfvertwijfeling
Kan voor zichzelf zorgen
Kwetsbaar voelen
Iemand ‘uitbuiten’
Steeds egoïstisch
De vinger op de zere plek leggen
Richting geven
Informatie aanreiken
Veiligheid bieden
Kan weerstaan
Geheimzinnig doen
Rotsvast
Geen controle voelen
Terrein afbakenen
Minderwaardig voelen
Kan afstand nemen
Masochistisch
Geen verantwoordelijkheid nemen
Hamsteren
Spaarzaam
Belangstelling tonen
Zwijgen
Verantwoordelijkheid nemen
Terecht wijzen
Gul
Tegenwicht durven nemen
Terugtrekken
Wantrouwend
Waakzaam
Isoleren
Kritisch nadenken
In zichzelf gekeerd
Verdedigen
Afstandelijk
Sterke overtuigingen
Raad geven
Kunnen loslaten
Leergierig
Toegeven aan onmacht
Zich schikken naar
Bescheiden
Genieten
Overdenken
Niemand in de buurt toelaten
Alles voor zichzelf houden
Ongeïnteresseerd zijn
Dwepen
Betweterig
Opdringerig
Aanvaarden
Laat zich niet kennen
Dankbaar
Gereserveerd
Volgzaam
Geheimhouden
Ondergaan, doorleven
Iets langs je heen laten glijden
Agressief
Onverdraagzaam
Gezag ondermijnen
Emoties tonen
Houden Uil Aanvallen
Geven
Havik
Leeuw
Weerstaan
Aannemen
Steenbok
Hond Loslaten Schildpad
