INFORMATIE OVER ONDERHOUD
INHOUD
1. Voorwoord
3
2. Meubelen en onderhoud
4
3. Meubelstoffen en onderhoud
7
4. Meubelleer
17
5. Materiaalsoorten
25
6. Algemene verkoop-, leverings- en betalingsvoorwaarden van de Centrale Branchevereniging Wonen (CBW)
2
27
VOORWOORD
PROFICIAT MET UW NIEUWE AANKOOP. U bent hiermee in het bezit gekomen van één of meerdere kwaliteitsproducten uit de Topform collectie. Uiteraard houdt onze dienstverlening niet op bij uw aankoop, maar staat de Topform dealer ook na de koop voor u klaar. Met service, garantie en met dit praktische boekje vol tips en adviezen voor het onderhoud van uw meubelen. Uw interieur is een kostbaar bezit en bepaalt voor een belangrijk deel het woongenot. Een regelmatig onderhoud is dan ook geen overbodige luxe. Met het oog daarop hebben wij dit informatieboekje voor u samengesteld. Het is bedoeld om u een zo compleet mogelijk inzicht te geven in de manier waarop u de duurzaamheid van uw meubelen kunt waarborgen. Het is overigens van het grootste belang dat u bij het onderhoud van uw interieur altijd de (eventueel) meegeleverde product- en onderhoudsinformatie strikt opvolgt. Onderhoud is van belang voor de conditie van uw interieur, maar ook een voorwaarde voor garantie in het geval van reclamaties. De algemene garantievoorwaarden van de erkenningsregeling CBW zijn in hoofdstuk 6 van dit boekje opgenomen. Deze gelden ook voor de Topform collectie. Verder vindt u in dit betreffende onderdeel ook de verkoop-, leverings- en betalingsvoorwaarden. Wij wensen u jarenlang woonplezier met uw Topform meubelen. Bewaar deze CD dus goed.
Dit is een uitgave van Topform B.V. Vermenigvuldiging en/of openbaring in welke vorm dan ook is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van Topform. Topform B.V. of haar aangesloten dealers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. Topform stelt zich niet aansprakelijk voor een onoordeelkundige uitvoering van de gegeven tips. Bij twijfel kunt u beter uw dealer om advies vragen. 3
MEUBELEN EN ONDERHOUD
2.1 HOUTEN MEUBELEN Van de dertig- tot veertigduizend houtsoorten op aarde vinden er zo’n tweehonderd hun weg naar de meubelproductie. Hout is een natuurlijk product. Daarom blijft het enigszins "werken" en kunnen er sporadisch kleurverschillen voorkomen. Hout wordt ook gebruikt voor het binnenwerk van een stoffen of leren bankstel. Omdat hout "werkt", wordt er niet uitsluitend voor massief hout gekozen, maar waar nodig ook voor plaatmateriaal. Dit is namelijk ongevoelig voor nadrogen, kromtrekken of scheuren. Tips Klemmende laden kunt u weer soepel laten lopen door de geleiders in te wrijven met paraffinewas. Grotere laden lopen gewoonlijk op kogelbanen. Na langer gebruik kunt u deze kogelbanen het beste nog eens invetten met bijvoorbeeld vaseline. Wanneer kastdeuren niet helemaal sluiten, kunt u dit vrij simpel herstellen door het bijstellen van scharnieren. De afwerking van een houten meubel is bepalend voor de karakteristieke eigenschappen en dus ook voor de wijze van onderhoud. Bij alle meubelen is het raadzaam onderzetters te gebruiken, dit helpt warmte- en/of vochtplekken voorkomen.
2.2 ONDERHOUD Het regelmatig onderhoud bestaat uit het afstoffen van uw meubel met een droge, zachte doek. Gelakte meubelen MDF Twee keer per jaar maakt u de meubelen schoon met een uitgewrongen zeem. U maakt een sopje van water en een scheutje schoonmaakmiddel/laktonic, zonder ammonia of schuurmiddel (dat u sowieso niet mag gebruiken). De meubelen dienen goed afgedroogd te worden met een zachte doek. Ongelakte meubelen (met olie of was behandelde meubelen) Eenmaal per jaar behandelen met vloeibare was of olie zonder siliconen. Enkele druppels per meubel is voldoende.
4
MEUBELEN EN ONDERHOUD
Massief geolied hout Twee weken na aflevering opnieuw in de olie zetten voor het behoud van de natuurlijke uitstraling. Olie met een doek aanbrengen en na enkele minuten met een schone doek nawrijven. Deze behandeling regelmatig herhalen. Reinigen kan met een licht vochtige doek. Hardnekkige vlekken kunt u verwijderen door het hout met fijn schuurpapier licht op te schuren en dan met olie te behandelen. Massief Amerikaans kersenhout Om de natuurlijke roodbruine kleur te krijgen moet het meubel drie tot vier weken in het zonlicht staan. Twee tot drie keer per jaar behandelen met bijgeleverde olie. Beschadigingen of hardnekkige (vocht)vlekken licht opschuren en opnieuw in de olie zetten. Is het meubel bij aankoop reeds met blanke lak behandeld, dan is oliën overbodig. Massief teakhout Een en dezelfde partij teakhout kan grote kleurverschillen bevatten (van licht goudbruin tot donkerbruin) al dan niet in combinatie met donkere aderen, strepen of vlekken. Door de ambachtelijke droogmethode blijft teakhout bovendien "werken" (scheuren, botsen, kleurschakering). U kunt massief teakhout onderhouden met olie. Onderhoudsvoorschrift • Neem meubelen -voorzien van een wasafwerking- nooit met een vochtige doek af, maar met een schone, zachte doek. • Voorkom dat uw meubelen in direct contact komen met vochtige objecten zoals mokken, bloemvazen en glaswerk. • Droog vloeistoffen altijd zo snel mogelijk op. • Vermijd direct contact van hete voorwerpen met de wasafwerking en gebruik hiervoor onderzetters. Contact met hete voorwerpen kan verkleuring veroorzaken.
5
MEUBELEN EN ONDERHOUD
Praktische tips • Zet uw meubelen nooit te dicht in de buurt van warmtebronnen zoals CV en gevelkachels en bescherm uw meubelen tegen nadelige invloeden van direct zonlicht. • Behandel uw meubelen 2 à 3 keer per jaar met een passend onderhoudsproduct. Dit zorgt ervoor dat uw meubel zijn karakteristieke uitstraling behoudt en geeft enigszins bescherming. • Plak onder bloemvazen bij voorkeur een viltje. Hierdoor kan het doorslaande vocht veelal verdampen, zonder uw kostbare meubel te beschadigen. • Ruwe accessoires, zoals aardewerk, kopjes en siervoorwerpen krassen op lak. U kunt dus beter onderzetters gebruiken of vilt onder deze artikelen aanbrengen. • Lampen en telefoons met zwarte nopjes geven mogelijk af op MDF en lak. U kunt dit voorkomen door vilt op de nopjes te plakken. • Kleine krassen in perspex kunt u verwijderen door ze te behandelen met een kleine hoeveelheid autocleaner. • Het is goed om sloten en scharnieren één keer per jaar te oliën. ONDERHOUDSPRODUCTEN Voor gelakte meubelen zijn vele onderhoudsproducten op de markt. Zo zijn er bijvoorbeeld oliën om glans te verkrijgen en te behouden, vele soorten was, algemene reinigingsmiddelen maar ook middelen om vlekken en krassen te behandelen. Eigenlijk teveel om op te noemen en tevens sterk afhankelijk van het soort hout. Vandaar dat u hiervoor toch echt advies dient te vragen bij uw Topform dealer. Ongelakte meubelen zijn nagenoeg altijd behandeld met een afwerkingsproduct. Over het eventueel gebeitste meubel wordt een was- of olielaag aangebracht. Deze laag wordt in de loop der tijd deels ‘opgenomen’ door het meubel zelf en deels gaat hij verloren door het gebruik van het meubel (denk ook aan de vochtige doek). Het is dus noodzakelijk dat u deze afwerk/beschermlaag tijdig aanvult (3x per jaar). Ook hier geldt: vraag de Topform dealer naar de juiste onderhoudsmiddelen.
6
MEUBELSTOFFEN EN ONDERHOUD
ALGEMEEN Eigenschappen van meubelstoffen zijn sterk afhankelijk van het type garen, de stofconstructie en de eventuele nabehandeling. U kunt de duurzaamheid en de eigenschappen van een stof niet relateren aan de prijs. Zo zijn er dure stoffen en stoftypen, waarbij in het gebruik bepaalde stofeigenschappen optreden. Bijvoorbeeld het pletten of "shading"-effect (schijnvlekken) bij pool- en chenille-stoffen, vervuilen en verkleuren bij cellulosevezels (katoen, linnen, chenille, etc.) en het zogenaamde pilling-effect (vervilten). 3.1 KWALITEITS INFORMATIE MEUBELSTOFFEN Kiest u stof op een meubel, dan telt in de eerste plaats de persoonlijke smaak. Bij het inrichten van het interieur zijn meubelstoffen een belangrijk element. Daarnaast moeten deze stoffen berekend zijn op het toekomstige gebruik en daarvoor is objectieve, betrouwbare informatie nodig. Het KIM-systeem (Kwaliteits Informatie Meubelstoffen) voorziet hierin. KIM garandeert dat meubelstoffen voldoen aan de vereiste basisnormen en geeft de kwaliteit van de stof aan. Dit wordt weergegeven in de vorm van vijf gebruiksklassen en drie klassen voor lichtechtheid. Aan de hand hiervan kunt u de juiste keuze maken.
Gebruiksklassen Decoratief gebruik Licht woongebruik Normaal woongebruik Intensief woongebruik Intensief woongebruik en werken
(grenswaarden toeren Martindale, niet op etiket) < 6.000 6.000 - 10.000 10.000 - 15.000 15.000 - 20.000 >20.000
Lichtechtheidsklassen
(grenswaarden niet op etiket)
Voldoet Goed Zeer goed
>4 >5 >6
7
MEUBELSTOFFEN EN ONDERHOUD
3.2 SOORTEN VEZELS Vezels zijn te onderscheiden in dierlijke, plantaardige, kunstmatige en synthetische soorten. In principe zijn er drie hoofdgroepen textielvezels: eiwit-, cellulose- en (half)synthetische vezels. Eiwitvezels (dierlijk) • De meest voorkomende dierlijke vezel, wol, is afkomstig van het schaap. • Mohair wordt vervaardigd van het haar van de angorageit en is de meest duurzame dierlijke vezel. Mohairvezels zijn sterk en bijzonder slijtvast. Beide vezels munten uit door hun elasticiteit, kleurechtheid en hun kreukherstellend en vuilafstotend vermogen. De laatste eigenschap is te danken aan het vetgehalte van deze vezels. • Natuurzijde wordt vervaardigd uit coconspinsels van de zijderups. Door de zeer dunne garens is het een zeer fijn weefsel. Cellulosevezels (plantaardig) • Katoen wordt gewonnen uit de vruchtpluis van de katoenplant. • Linnen is een zeer sterke plantaardige vezel die voortkomt uit de bast van de vlasplant. Deze stoffen zijn vaak prachtig van kleur, sterk en mooi van uiterlijk. Het kreuken en pletten vormen voor velen juist de charme van deze stoffen. Plantaardige vezels verkleuren altijd (fel zonlicht vermijden) en vervuilen eerder dan dierlijke vezels (wol, mohair). Daarom hebben de meeste van deze stoffen als ze voor meubelbekleding worden gebruikt een vuilafstotende behandeling ondergaan. (Half) Synthetische vezels • Viscose (kunstmatig vervaardigde vezel uit natuurlijke grondstoffen) wordt via een lange chemische weg gewonnen uit houtcellulose en staat ook bekend als kunstzijde of celvezel. 8
MEUBELSTOFFEN EN ONDERHOUD
Synthetische vezels Deze sterke, slijtvaste vezels worden vervaardigd uit producten van de olie- en chemische industrie. Enkele soorten zijn polyacryl (orlon, dralon), polyamide (enkalon, perlon, nylon), polyester (terlenka, dralon) en microweefsel (alcantara, lamous, etc.). Met sommige reinigingsmiddelen moet u oppassen, omdat ze de vezels kunnen aantasten.
3.3 SOORTEN EN KWALITEITEN Er zijn vele soorten en kwaliteiten meubelstoffen. Hieronder worden enkele soorten in het kort beschreven. Velours Hierbij zijn pooltjes (vezeluiteinden) rechtop of liggend geweven, afhankelijk van het type stof en de verwerkte materialen. Het is echter mogelijk, dat de pool tijdens het gebruik enigszins gaat liggen, waardoor de stof plaatselijk donkerder of lichter van kleur wordt ("shading"-effect of pletten). U kunt dit verhelpen door regelmatig borstelen. Mohairvelours Bevat 70 tot 100% mohair, heeft een grote veerkracht en is sterk. Het is vuilafstotend en vervilt minder dan andere vezels. Mohairvelours is verkrijgbaar in vele effen en gedessineerde uitvoeringen. Ook hier kan "shading" of pletten optreden (zie velours). Synthetische velours Deze 100% synthetische poolstof heeft een grote slijtvastheid en is gemakkelijk in onderhoud. Ook hier kan het zogenaamde "shading" of pletten optreden (zie velours). Synthetische veloursstoffen zijn in vele effen of gedessineerde uitvoeringen leverbaar. Synthetische velours, gemaakt van grote percentages polypropyleen, trekt relatief veel vuil aan en is minder goed schoon te maken.
9
MEUBELSTOFFEN EN ONDERHOUD
Linnen velours Bij linnen velours zijn de poolgarens uit gesponnen vlas samengesteld. Het is een sterke, maar niet veerkrachtige vezel, waardoor de pool in het gebruik plat gaat liggen. Bij wrijven neemt de pool altijd de gekozen richting (vleug) aan, wat voor velen juist de charme van deze stof is. Katoenen velours Ondanks een niet veerkrachtige pool plet katoenen velours niet of nauwelijks, omdat het zeer dicht wordt geweven en kort van pool is. De stof voelt prettig aan en is leverbaar in vele prachtige kleuren en dessins, maar is minder kleurecht en vervuilt sneller dan bijvoorbeeld mohair of synthetische velours. Veelal hebben deze stoffen een vuilafstotende behandeling ondergaan. Wollen velours Het poolgaren van wollen velours bestaat geheel of gedeeltelijk uit scheerwol. Evenals mohair munt deze stof uit in elasticiteit, kleurechtheid en vuilafstotend vermogen. De laatste eigenschap is te danken aan het vetgehalte van de vezel. Deze stoffen zijn leverbaar in vele dessins en kleuren. Ook hier kan "shading" of pletten (zie velours) optreden. Wollen epinglé Hierbij bestaat de pool uit een (doorgesneden) lus. Wollen epinglé heeft dezelfde eigenschappen als wollen velours. Chenille Dit zijn platweefsels die op jacquard weefgetouwen worden vervaardigd in vele dessins, kwaliteiten en samenstellingen. Om deze stoffen een rijkere uitstraling te geven worden poolgarens van chenille toegevoegd. De doorgaans getwijnde chenillegarens staan in alle willekeurige richtingen. Daardoor gaan ze in het gebruik plat liggen en zijn zitindrukken duidelijk te zien ("shading" of pletten). Chenille stoffen zijn gevoelig voor vuil en vet en minder sterk dan bijvoorbeeld mohair of synthetische velours. Vooral de lichte kwaliteiten/kleuren geven doorgaans snel een sterke verarming te zien.
10
MEUBELSTOFFEN EN ONDERHOUD
Bouclé Dit stoftype heeft bijna dezelfde uitstraling als chenille stoffen. Er wordt echter een andere weeftechniek gebruikt. Hierdoor herstelt deze stof zich sneller van pletten en is de slijtweerstand groter. Net als chenille stoffen zijn bouclé stoffen gevoelig voor vuil en vet. Effen of jacquardgeweven gobelin Dit zijn platweefstoffen die op jacquard weefgetouwen worden vervaardigd in vele dessins, kwaliteiten en samenstellingen. In jacquard/gobelin stoffen worden vaak verschillende garens (katoen, polyacryl, polyester, polyamide, viscose, etc.) verwerkt. De levensduur wordt in belangrijke mate bepaald door ‘dichtheid’ van de weeftechniek (het aantal bindingen per cm2) en de verwerkte materialen (veelal een mix van katoenen en synthetische vezels). Bedrukte stoffen (Cretonne) Als basis wordt meestal katoen of linnendoek gebruikt, waarop met diverse druktechnieken een enorm aantal dessins en kleuren zijn aangebracht. Deze stoffen zijn echter gevoelig voor vuil en vet en hebben daarom meestal een vuilafstotende behandeling ondergaan. De levensduur is sterk afhankelijk van de kwaliteit van het doek en type stoffering (soft stoffering wordt aanbevolen). Vooral de lichte kwaliteiten en de opdrukken met goud, zilver en parelmoer geven doorgaans een sterke verarming te zien en zijn vaak alleen geschikt voor decoratief gebruik. Alcantara/lamous/dinamica/microvezel Als basis voor deze stof wordt een geweven of gebreid gronddoek gebruikt, waarop een synthetische ‘non woven’ laag wordt geperst. Het typische uiterlijk ontstaat door op de stof losse vezels te strooien en deze door persing in de stof te verankeren. Door regelmatig borstelen blijft deze stofsoort zijn optimale uiterlijk behouden.
11
MEUBELSTOFFEN EN ONDERHOUD
Courtisane Courtisane is een 100% polyamide poolstof op een gronddoek van polyester met katoen. Vlekken op olie- of waterbasis blijven aan de oppervlakte. Met een stuk keukenpapier kunnen ze, zonder te wrijven, opgenomen worden. Daarna kan de rest, met zeer voorzichtig wrijven in cirkelvormige bewegingen, verwijderd worden. De stof moet volkomen droog zijn voordat ze weer gebruikt kan worden. In de stof Courtisane zit nog rek. Hierdoor zal er op den duur plooivorming gaan ontstaan. Bovendien kan de pool van de stof gaan pletten. Vlekken zijn alleen te verwijderen op de manieren a, b en c van de vlekkenwijzer (pagina 16).
3.4 EIGENSCHAPPEN Natuurlijke eigenschappen die voorkomen bij poolstoffen (zoals mohairstoffen) zijn; Shading Met "shading" of poolomloop wordt het ontstaan van schijnvlekken bedoeld. Deze grillige vlekken zien eruit alsof er met water op de stof gemorst is. Op de betreffende plaats liggen de polen niet overal in dezelfde richting. De vleug lijkt altijd donkerder van kleur, of u nu met de vleug mee of in de vleug kijkt. Met verkleuren heeft shading verder niets van doen. Het is een optisch effect dat verandert met de plaats van de waarnemer ten opzichte van de stof. Ondanks veel wetenschappelijk onderzoek is nog niet vastgesteld hoe het ontstaat. Internationaal wordt shading door deskundigen niet gezien als een fabricagefout. Pletten Als gevolg van lichaamswarmte, gewicht en vocht kunnen poolstoffen pletten. Bij pletten is het belangrijk om tijdig de bewuste plaats(en) met stoom te behandelen of gedurende een half uur met een vochtige doek te bedekken. In beide gevallen moet de velours hierna met een zachte borstel egaal en met de vleug mee worden opgeborsteld (niet toepassen bij synthetische velours). Vervolgens tenminste zes uur laten drogen. Bij chenille, polyacryl en polyamide moet u oppassen met te hoge temperaturen. 12
MEUBELSTOFFEN EN ONDERHOUD
Pilling Zogenaamde pilling wordt veroorzaakt door losse vezeltjes die door een draaiende beweging gaan vervilten of klitten. Het is een verschijnsel dat op den duur verdwijnt. Met een pluizenkam (drogist) wordt over het algemeen een goed resultaat bereikt. Als een lus is stukgetrokken, moet u die er niet uittrekken, maar naar de achterzijde van de stof werken. Bij poolweefsels (weefsels waarbij de draadjes omhoog staan) moet u nooit vuile plekken uitkrabben, omdat de pool er dan wordt uitgetrokken.
3.5 ONDERHOUD Bescherm uw meubelen tegen direct zonlicht, want dit kan de stoffen verkleuren. Extra slijtage ontstaat vaak door huisdieren, jeanskleding, nalatig onderhoud en scherpe voorwerpen, zoals ritssluitingen en gespen. Veel pa pc pe li co pes wo mo vi pp pac puk
gebruikte afkortingen op labels zijn: = polyamiden (nylon) = polycarbonaat = polyetheen = linnen = katoen = polyester = wol = mohair = viscose = polypropyleen = polyacryl nitril (acryl) = polyurethaan
Er is geen onderhoudsrecept dat bruikbaar is voor alle meubelstoffen, maar in het algemeen geldt het volgende onderhoud.
13
MEUBELSTOFFEN EN ONDERHOUD
Normaal onderhoud Voor het bevorderen van de levensduur en het fris houden van de kleuren is bij alle stoffen een wekelijkse stofzuigbeurt en naborstelen aan te bevelen. Bij poolstoffen niet tegen de pool in borstelen en altijd een glad mondstuk gebruiken (een aluminium mondstuk kan zwart afgeven). Na het naborstelen met een vochtige, goed uitgeknepen zeem het arm- en bovendeel van de rugleuning afnemen. Overigens kunt u met een zeem ook pluizen verwijderen. Behandeling van vlekken Het is belangrijk voor alle stofsoorten, dat u de gemorste substantie zo snel mogelijk met een lepel verwijdert en daarbij van de buitenrand van de vlek naar binnen toe werkt. De substantie mag niet in het weefsel worden gedrukt. Vochtige plekken kunt u vervolgens droog deppen (niet wrijven) met witte tissues (keukenrol). Daarna kunt u de vlek behandelen met één van de hieronder genoemde middelen op de wijze als in de vlekkentabel aangegeven. Indien nodig moet de behandeling drie tot vijf maal herhaald worden en moet u nabehandelen met lauw water, nogmaals nadeppen en nadrogen met de föhn. U kunt het meubel beter weer in gebruik nemen als de vlek goed droog is. Bij dierlijke vezels mag u nooit alkalihoudende of scherpe middelen gebruiken. Die halen de natuurlijke, vuilafstotende vetten van de vezel weg, waarna de stof dubbel zo snel weer vervuilt. Teflon Textiel, dat industrieel werd behandeld met Teflon, is bestand tegen droog vuil en tegen vlekken op waterbasis of vlekken, die vet- of olieachtige bestanddelen bevatten. De vlekken blijven aan het oppervlak en kunnen eenvoudig worden weggeveegd of gewassen. Ook van de meeste ingedroogde vlekken is in een handomdraai geen spoor meer te bekennen. Verwijder eventuele vlekken onmiddellijk. Reinig of stofzuig geregeld. Laat de stoffen nu en dan stomen of reinigen door een vakman.
14
MEUBELSTOFFEN EN ONDERHOUD
3.5.1 VLEKKENWIJZER Vlekkentabel meubelstoffen (alle stofsoorten/zie uitleg code onderaan tabel) Vlekken van ijs drop, zuurtjes, chocolade alcoholische dranken frisdranken warme dranken zweet, bloed braaksel urine saus soep, ketchup vlees, jus, boter olie, kaas (fondue) slasaus, mayonaise mosterd nagellak lippenstift, parfum make-up mascara inkt: vulpen balpen, viltstift verf: olieverf latex (muurverf) lijm: textiel velpon bison-col polystyreen PVC-lijm houtlijm (wit) arabische gom bijenwas meubelwas, meubelolie schoensmeer smeervet, olie kaarsvet: op tissue strijken (strijkbout op stand ‘wol’)
verse vlek A A A A A A A B D A D D G G C C A D A C D A F E F E A A D D F D
oude vlek A A A C A A A B A A D D G G E E A D A C D D F E F E A A D D F D D
Gebruik uitsluitend schoonmaak- en vlekkenproducten van uw Topform dealer! 15
MEUBELSTOFFEN EN ONDERHOUD
In de vlekkentabel worden de volgende middelen gebruikt: A sopje van lauw water met zacht wasmiddel (alkalivrij, PH 7), zie Ad. A. B lauw water met zout (50 gram op 1 liter). C (methyl) alcohol (70%); bedwelmend, raam open zetten. D terpentine, geen terpentijn (niet gebruiken bij schuimrubber en latex). E aceton (of remover)*; bedwelmend, raam open zetten F trichloorethyleen of perchloorethyleen*; brandgevaarlijk, bedwelmend, raam open zetten. G witte keukenazijn. Ad. A Zelfgemaakt sopje - alkalivrij (PH-waarde 7) 1 deel zacht afwasmiddel + 1 deel soda mengen met 18 delen water. Dit mengsel opkloppen en het schuim met een stevig uitgeknepen kunststof spons gelijkmatig opbrengen (bij poolweefsels met de vleug mee). Na het opbrengen 1 minuut laten inwerken en met een schone witte katoenen doek verwijderen. * Aceton, trichloorethyleen, perchloorethyleen en tolueen kunnen het materiaal onder de bekleding, alsmede bekleding van synthetische vezels, aantasten. Ook zijn niet alle kleurstoffen in eiwit- of cellulose stoffen bestand tegen deze reinigingsmiddelen. Probeer dus altijd eerst de werking uit op een onopvallende plaats. Attentie: reinigings- en onderhoudsmiddelen buiten bereik van kinderen houden! Praktische tips • Zet uw meubelen bij voorkeur nooit te dicht in de buurt van warmtebronnen zoals CV en gevelkachels en bescherm uw meubelen tegen nadelige invloeden van direct zonlicht. • Om een gelijkmatig gebruik te krijgen kunt u kussens van zitmeubelen regelmatig van plaats verwisselen (indien mogelijk). • Als een lus uit bekledingsstof is stukgetrokken, trekt u deze er dan nooit uit. U kunt hem beter kort afknippen of door de stof heen naar de binnenkant steken. Bij poolweefsels (weefsels waarvan de draadjes omhoog staan) mag u vuile plekken nooit uitkrabben, omdat de pool er dan wordt uitgetrokken. 16
MEUBELLEER
Algemeen Leer is een natuurproduct met een aantal specifieke kenmerken, zoals nerftekening, huidplooien, kleurnuances, mestvlekken, insectenbeten en genezen littekens. Het is niet alleen praktisch ondoenlijk om een volkomen gave huid voor verwerking te realiseren, maar dergelijke ‘beschadigingen’ geven leer ook haar typisch eigenzinnig karakter. Om van een huid meubelleer te maken ondergaat deze een aantal bewerkingen: a. Looien Looien is een behandeling om de huid soepel te maken en bederf te voorkomen. Bij plantaardig looien worden plantaardige extracten gebruikt, bij organisch looien oliën van waterdieren en bij chroomlooien (de meest toegepaste techniek) chroomzouten. b. Splitten Splitten is het in twee lagen splitsen van de huid. De buitenlaag (haar/nerfzijde) levert het waardevolste meubelleer op en wordt verwerkt tot aniline, tuig- en nubuckleer. De splitzijde (onderlaag) wordt gebruikt voor splitleer of suède. c. Aniline kleuren Hier wordt met behulp van synthetische kleurstoffen het leer in ronddraaiende vaten op kleur gebracht. Dit gebeurt net zolang tot het leer door en door gekleurd is. d. Finishen Na het aniline vatverven wordt de huid, meestal om praktische redenen, van een beschermlaag voorzien. Dit heet ook wel finish, onderhouds-, slijt- of laklaag.
17
MEUBELLEER
4.1 LEERSOORTEN a. Anilineleer met beschermlaag Dit leer heeft de bewerking (finish) als beschreven onder punt d van 4 ondergaan. b. Anilineleer zonder beschermlaag Leer waar geen beschermlaag (finish) op is aangebracht. Daarom is deze leersoort in het gebruik zeer gevoelig voor zon, vuil en vet. c. Semi-anilineleer Semi-anilineleer is leer dat na het anilineverven wordt voorzien van een dunne dekkende verflaag met daarover een transparante beschermlaag. d. Handwishleer Handwishleer is een semi-anilineleer met dezelfde eigenschappen, maar dit leer wordt na de dekkende verflaag handmatig uitgepoetst, waarna het voorzien wordt van een transparante beschermlaag. e. Gedekverfd leer Gedekverfd leer is leer dat wordt voorzien van een geheel dekkende verflaag. De nerftekening en andere markeringen zijn weinig zichtbaar en worden daarom meestal kunstmatig geprint. f. Splitleer Is de gesplitte onderlaag van de huid. Doordat er geen nerftekening of andere markeringen aanwezig zijn, wordt zij voorzien van een geheel dekkende verflaag en daarna kunstmatig geprint. g. Tuigleer Dit is leer van volwassen runderen, dat meestal plantaardig wordt gelooid. Het lijkt op anilineleer, maar heeft een natuurlijk uiterlijk en een zwaardere kwaliteit. Verkrijgbaar met en zonder afdeklaag.
18
MEUBELLEER
h. Suède en nubuckleer Bij suède en nubuckleer wordt het leer geschuurd. De geschuurde zijde van het leer komt op het meubel in zicht. Bij nubuck is dat de haarzijde, bij suède de splitzijde. Deze leersoorten zijn erg gevoelig voor vuil, vocht en vet. i. Schapenleer Leer van schapen heeft een aantal bijzondere kenmerken. De ongeschuurde en ongekleurde schapenleerhuid heeft natuurlijke beschadigingen zoals littekens en insectenbeten en is verschillend van dikte. Juist deze onvolmaaktheden dragen bij aan de ruige, natuurlijke en briljante uitstraling van schapenleer. Schapenleer in de meeste gevallen afgewerkt met blanke was. Dit laatste kan dan ook veelal prima als onderhoudsmiddel worden gebruikt. Vraag uw Topform dealer naar de juiste middelen. j. Pull-up leer Omdat Pull-up leer veel als stoffering op meubelen wordt toegepast staan we er hier wat uitgebreider bij stil. Vooral ook omdat er een aantal specifieke kenmerken zijn die extra attentie vragen. Pull-up is een dikleer van echte runderhuiden. De huiden die worden gebruikt voor dit Pull-up leer zijn eerste klas huiden van 1,3 – 1,5 mm dik. Eigenlijk is Pull-up leer een ‘effect’. Bij het vouwen van het leer ‘trekt men de contrastkleur naar boven’. Vertaald in het Engels Pull-up. Het Pull-up effect wordt verkregen doordat op het leer een zeer dunne filmlaag PU is aangebracht. Deze laag maakt het Pull-up leer praktisch in gebruik. Pull-up heeft van nature een stoer uiterlijk. Wanneer men het leer vouwt komt de lichtere kleur naar boven. Het leer is gevoelig voor beschadigingen als krassen e.d.. Naden en biezen tekenen lichter af. Op de zittingen is enige plooivorming heel normaal. Tip: Ook Pull-up leer kan beschadigen. Een krasje kan men weer doen wegtrekken door het leer ‘op te wrijven’. Met een föhn licht verwarmen geeft ook een goed resultaat. De kras en/of het overmatige Pull-up effect, trekt dan vrijwel in alle gevallen weer weg. Wat ook een goed resultaat geeft: een vlam van een aansteker. Wel een vrij drastische oplossing, doch vaak zeer effectief. Probeer het eens uit op een staaltje Pull-up leer. 19
MEUBELLEER
Maak een kras met uw nagel en laat vervolgens de vlam van de aansteker er even overheen gaan. U zult zien dat de kras op het stukje leer verdwenen is. Probeer het daarna bij het bankstel. Ook een sneetje in het leer heelt zich soms met deze methode. In de praktijk is het Pull-up leer zeer gebruiksvriendelijk. Onderhoud: Bewerk het leer, zoals bij alle leer verboden is, nooit met terpentine, thinner of een ander chemisch middel. Regelmatig stof afnemen met een zachte doek en af en toe afnemen met een lichtvochtige zeem (deze alleen gebruiken voor het onderhoud van het leer).De zeem bevochtigen met afgekoeld gekookt water (kraanwater geeft op den duur kalkafzetting). Niet gebruiken: - leerolie - leercosmetica - chemische schoonmaakmiddelen
20
MEUBELLEER
4.2 MEUBELLEER ONDERHOUD Algemeen De eigenschappen van leren meubelen en het onderhoud daarvan worden vooral bepaald door het al dan niet aanwezig zijn van een beschermlaag (finish). Bij anilineleer zonder beschermlaag geeft een druppel water al onmiddellijk een donkere vlek. Ook bij gefinished leer zal bijvoorbeeld transpiratie op den duur sporen nalaten, net als aceton en chemicaliën die in haartonics, nagellak en velpon voorkomen. Was en schoensmeer zijn zelfs volstrekt uit den boze en kunnen evenals chemische schoonmaakmiddelen ernstige gevolgen hebben. Verder is het belangrijk overmatig zonlicht op leren meubelen te voorkomen en wordt een vochtigheidsgraad van zo’n 65% aanbevolen. Kraken van leer is tegen te gaan door op de raakvlakken een beetje talkpoeder te wrijven. Stoffeerwijze Een nieuw leren zitmeubel is in het begin nog strak en steriel. Het heeft enige tijd nodig om gezellig en uitnodigend te worden. Door gebruik ontstaat er al vrij snel een ‘légère effect’ (plooivorming). Dit komt door de natuurlijke rek die leer heeft. Tevens passen vulling en vering zich in de beginfase aan. Ze lopen zo’n 10% in stramheid terug om uiteindelijk op ongeveer 85% van de nieuwwaarde constant te blijven. Voorzichtig met scherpe voorwerpen (gespen, ritssluitingen), spelende kinderen, huisdieren, zonlicht en jeanskleding. Onderhoud De eigenschappen en soort van afwerking van leersoorten bepaalden tot voor kort in grote mate de wijze van onderhoud. Bij sommige soorten was zelfs geen onderhoud mogelijk. De leerindustrie heeft hierop ingespeeld en producten ontwikkeld die onderhoud mogelijk en gemakkelijk maken. Deze wijze van onderhoud is geschikt voor alle leersoorten, met uitzondering van suède en nubuck.
21
MEUBELLEER
Afwerking Anilineleer zonder beschermlaag.** Regelmatig Afstoffen met zachte schone doek. 1 keer per jaar Licht inwrijven met zachte, met water bevochtigde doek (te veel vocht geeft donkere plekken of kringen). Afwerking
Aniline- en tuigleer met beschermlaag gedekverfd leer.** Regelmatig Afstoffen met zachte schone doek. 1 keer per jaar Afnemen met spons en zeem (nergens anders voor gebruiken), de zeem bevochtigen met onthard warm water (kraanwater geeft op den duur kalkafzetting). Afwerking Tuigleer zonder beschermlaag.** Regelmatig Opwrijven met schone flanellen doek. 1 keer per jaar Licht inwrijven met bijenwas of hoogwaardige witte was, goed uitwrijven. Nubuckleer en suède borstelen of stofzuigen met schone borstel of zuigmond. ** Vraag uw Topform dealer naar het specifiek te gebruiken onderhoudsmiddel.
4.3 BEHANDELING VAN VLEKKEN 1. Gemorste substantie dient zo snel mogelijk te worden verwijderd met een lepel, witte doek of witte tissues. Daarbij is het belangrijk vanaf de buitenrand van de vlek naar binnen toe te werken. 2. De vlek moet worden bevochtigd met één van de hieronder aangegeven middelen B, C en D, uit de vlekkentabel. Opbrengen kan met een wattenstaafje. 3. De plaats van de vlek kan worden afgenomen met spons en zeem.
22
MEUBELLEER
VLEKKENTABEL MEUBELLEER (zie uitleg onderaan tabel) Vlekken van ijs drop, zuurtjes, chocolade alcoholische dranken frisdranken warme dranken zweet, bloed braaksel urine saus soep, ketchup vlees, jus, boter olie, kaas (fondue) slasaus, mayonaise mosterd nagellak lippenstift, parfum make-up mascara inkt: vulpen balpen, viltstift verf: olieverf latex (muurverf) lijm: textiel velpon bison-col contactlijn/bisonkit fotolijm polystyreen PVC-lijm houtlijm (wit) arabische gom bijenwas meubelwas, meubelolie schoensmeer smeervet, olie kaarsvet: op tissue strijken (strijkbout op stand ‘wol’)
verse vlek A B A A A A A B A A C C E E B B A D A B D A A B D C D A A C C D C
oude vlek A B
A F A A D D E E B B A D A B D B C D C C A A D D D D D
23
MEUBELLEER
Attentie: reinigings- en onderhoudsmiddelen buiten bereik van kinderen houden! Het verdient aanbeveling om de hierna genoemde reinigingsmiddelen eerst op een weinig opvallende plaats uit te proberen. A B C D E F
sopje van lauw water met afwasmiddel (1 eetlepel op 1 liter water). (methyl) alcohol (70%); bedwelmend, raam openzetten. wasbenzine; brandgevaarlijk, bedwelmend, raam openzetten. terpentine, geen terpentijn (niet gebruiken bij schuimrubber en latex). lauwe keukenazijn (opbrengen met schone witte katoenen doek). zout water (50 gram zout op 1 liter water).
24
MATERIAALSOORTEN
5.1 NATUURSTEEN Braziliaans leisteen Braziliaans leisteen, genoemd Mustang of Black State, kenmerkt zich door de fraaie, vrij constante zwart/antracietachtige kleur en de verschillende splijtlaagjes, welke een mooie variatie in licht en donker geven. Doordat de splijtlagen relatief dun zijn is deze leisteen ontzettend vlak. Het kan echter voorkomen dat door het zagen van de steen er vlakjes afspringen waardoor de volgende laag zichtbaar is. Dit is geen vlek maar een kenmerk van leisteen en daarom inherent aan het product. Belgisch hardsteen Belgisch hardsteen is een schitterende, vroeger veel gebruikte en nu herontdekte, kalkhoudende steensoort. De structuren maken deze steensoort bij uitstek geschikt voor toepassing onder ‘zware’ omstandigheden zoals b.v. tafelbladen. Als oppervlakte afwerking voor het programma ‘Arcero’ is gekozen voor het zogenaamde ‘zoeten’. Door deze afwerking ontstaan er wat doffe structuurplekken en licht zichtbare schuurkringen hetgeen een heel speciaal effect geeft aan het hardsteen zodat de sporen, welke het dagelijks gebruik nu eenmaal achterlaten, vrijwel geheel gecamoufleerd worden. Zoals alle natuurproducten hun zorg vragen, geldt dit ook voor Belgisch hardsteen. Is men iets te ‘zorgeloos’ geweest en zijn de glazen een nacht ‘over’ blijven staan, dan kunnen er mogelijk, onder de natte glazen vochtkringen ontstaan. Valt er vocht, wijn, bier of ander vloeistof op het blad en men laat ook dit de nacht ‘over’ liggen, dan is er een grote kans op vlekken. Eventuele oppervlaktebeschadigingen kan men eenvoudig met behulp van een vlakschuurmachine en waterproof schuurpapier, met de opeenvolgende korrel: 60-120-220 en 400, verhelpen. Als impregneermiddel tegen vocht en vet bestaan er speciale middelen, ook hierbij kan de Topform dealer u adviseren. Mochten er ondanks uw zorgvuldige bewerkingen toch nog streepjes of kleine vlekjes zichtbaar zijn, dan ligt dat niet aan u maar aan de steen. Deze verschillen ontstaan door het plaatselijk meer of minder poreus zijn van het materiaal en het 25
MATERIAALSOORTEN
dus meer of minder opnemen van het schoonmaakproduct. Met staalwol dubbel nul kunt u deze ongerechtigheden proberen weg te schuren. Daarna de impregnant goed laten intrekken en overtollige resten verwijderen. Tip U dient natuursteen regelmatig met een vochtige doek af te nemen. De vlekken moeten zo snel mogelijk worden verwijderd en daarna moet het materiaal goed droog worden gemaakt. Onderhoudsmiddelen Meubel Onyx, graniet, tegels, natuursteen, marmer, fossiel
Soort middel Marmerwas: werkt krassen weg en voorkomt bij regelmatig gebruik vlekken
* Vraag uw Topform dealer naar het geschikte onderhoudsmiddel.
5.2 RVS (ROESTVRIJSTAAL) Roestvrijstaal vraagt ook specifieke aandacht. De lasnaden ondergaan een nabehandeling met een zuur en worden dan met water nagespoeld. Sporen hiervan kunnen later opkomen en zijn eenvoudig weg te poetsen. Daarnaast kunnen vette vingers afdrukken geven. Een behandeling met een speciale Cleaner wist alle sporen uit en voorkomt dat de vette vingers opnieuw hun sporen achterlaten.
5.3 MESSING EN CHROOM Messing- en chroomonderdelen zitten snel onder de vingerafdrukken. Chroomdelen moeten daarom af en toe worden behandeld met een speciaal middel. Messingdelen kunnen met een natte doek (zonder schuurmiddel!) worden afgenomen en daarna worden drooggewreven. Uw dealer levert u de juiste producten.
26
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
Deze Algemene Voorwaarden van de Centrale Branchevereniging Wonen (CBW) zijn tot stand gekomen in april 1996 met de Consumentenbond in het kader van de Coördinatiegroep Zelfreguleringsoverleg van de Sociaal-Economische Raad en in werking getreden per 1 mei 1996. Zij zijn gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbank te Utrecht onder nummer 304/1995. ARTIKEL 1 - DEFINITIES In deze voorwaarden wordt verstaan onder: a. de ondernemer: de verkoper/opdrachtgever, lid van de Centrale Branchevereniging Wonen; b. de afnemer: de koper/opdrachtgever, aanbesteder of een ieder die met de ondernemer een overeenkomst aangaat of wil aangaan of voor wie de ondernemer een aanbieding doet of een leverantie of prestatie verricht; b.1. zakelijke afnemer: de afnemer die handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf; b.2. consument: de afnemer die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf; c. afleveren: feitelijke aanbieding aan de afnemer van de d.
e.
f.
overeengekomen goederen en/of half gerede producten; opleveren: het gebruiksklaar, zoals overeengekomen, ter beschikking stellen van de overeengekomen goederen en/of het werk; SEW: Stichting Erkenning Wonenbranche, die belast is met de uitvoering en handhaving van de Erkenningsregeling Wonenbranche; SG CBW: Stichting Garantieregelingen CBW, die belast is met de uitvoering en handhaving van de garantieregelingen als bedoeld in artikel 17 t/m 19 van deze voorwaarden.
Ondernemers die deelnemen aan de SEW en/of SG CBW zijn te herkennen aan het vignet "CBW-erkend". ARTIKEL 2 - DE GELDIGHEID Deze voorwaarden mogen uitsluitend worden gebruikt door de leden van de Centrale Branchevereniging Wonen.
27
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
ARTIKEL 3 - DE OFFERTE 1. Alle offertes hebben, tenzij uit de offerte anders blijkt, een geldigheidsduur van 18 dagen te rekenen vanaf de datum der offerte; zij zijn gebaseerd op de door de afnemer verstrekte gegevens, tekeningen en daaraan ontleende maten en eventueel door de ondernemer gedane opmetingen. De afnemer is verplicht de ondernemer te informeren over feiten en/of omstandigheden die de uitvoering van de overeenkomst kunnen beïnvloeden, voor zover hij die kende of behoorde te kennen. Bij alle vloeren, bestaande uit banen of stroken, worden bij het meten van de oppervlakte de grootste lengte- en breedtematen aangehouden.Ontwerpen, afbeeldingen, tekeningen, opgaven van maten en gewichten, stalen en modellen afkomstig van de ondernemer zijn zo nauwkeurig mogelijk. 2. Tenzij anders uit de offerte blijkt, is niet in de offerte begrepen: elektriciens-, metsel-, stucadoors- en schilderwerk, takel- en hijswerk, breek-, hak- en timmerwerk, het vlak- en schoonmaken van ondervloeren, het reinigen met water en zeep en in de was zetten van vloeren. 3. De ondernemer behoudt zich, indien en voor zover van toepassing, de intellectuele eigendom voor op de bij de offerte verstrekte ontwerpen, afbeeldingen, tekeningen, monsters, stalen en modellen. Zij dienen op eerste verzoek van de ondernemer onverwijld teruggegeven te worden, onverminderd andere aan de ondernemer ten dienste staande wettelijke maatregelen tot waarborging van zijn rechten. ARTIKEL 4 - DE OVEREENKOMST 1. De aanbetaling a. De ondernemer die deelnemer is aan de Stichting Erkenning Wonenbranche is gerechtigd bij het aangaan van een overeenkomst met een consument een aanbetaling te vragen tot een maximum van 25% van de koopsom. Op deze aanbetaling is de garantiebepaling van artikel 17 dan wel 20 van deze voorwaarden van toepassing.
28
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
b. Alle andere dan in lid 1a bedoelde ondernemers zijn niet gerechtigd bij het aangaan van een overeenkomst met een consument een aanbetaling te vragen. c. In het geval van een overeenkomst met een zakelijke afnemer mag te allen tijde een aanbetaling gevraagd worden. 2. Prijswijziging a. Indien ná het sluiten van de overeenkomst maar vóór de op- of aflevering een wijziging van de prijs optreedt, zal deze wijziging geen invloed hebben op de overeengekomen prijs, indien deze zich voordoet binnen drie maanden na het sluiten van de overeenkomst. b. Prijsverhogingen ná de hierboven genoemde periode van drie maanden zijn voor risico van de afnemer. In dat geval heeft de afnemer de mogelijkheid om hetzij te annuleren als bedoeld in artikel 10, hetzij zich akkoord te verklaren met de hogere prijs. Prijsverlagingen na de bovengenoemde periode van drie maanden zullen op verzoek van de afnemer worden doorberekend. c. Het bepaalde onder lid 2 sub b van dit artikel is niet van toepassing op prijswijzigingen in het kader van opruimingen, opheffingsuitverkopen, showroommodellen, kortingen, acties, aanbiedingen, e.d. 3. Eigendomsvoorbehoud De ondernemer blijft eigenaar van de door hem aan de afnemer verkochte goederen zolang de afnemer het totaal verschuldigde bedrag uit de overeenkomst niet heeft voldaan. De afnemer is verplicht voor zorgvuldige behandeling zorg te dragen en mist het recht de goederen aan derden af te staan of in onderpand af te geven, te belenen of uit de ruimten waar zij geleverd zijn te verwijderen of te doen verwijderen, totdat de gehele koopsom en eventueel daarbij komende rente en kosten volledig zijn betaald. 4. Zekerheidsstelling bij zakelijke afnemers Bij een overeenkomst met een zakelijke afnemer is de ondernemer gerechtigd alvorens te leveren of met de levering of nakoming van de overeenkomst voort te gaan voldoende zekerheid voor het nakomen van de betalingsverplichtingen van de afnemer te vorderen. 29
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
5. Schadevergoeding bij zakelijke afnemers De ondernemer is bij de uitvoering van een overeenkomst met een zakelijke afnemer nimmer tot enige andere schadevergoeding gehouden dan in deze voorwaarden uitdrukkelijk is neergelegd, met name niet tot het vergoeden van andere directe of indirecte schade, waaronder begrepen schade van derden, winstderving, e.d. ARTIKEL 5 - DE LEVERTIJD 1. Onder levertijd wordt verstaan de in de overeenkomst bepaalde termijn, waarbinnen de prestatie moet zijn verricht. De levertijd is vast tenzij een vermoedelijke levertijd is overeengekomen. 2. Bij overschrijding van de vermoedelijke levertijd wordt de ondernemer een nadere termijn gegund om alsnog te leveren. Deze nadere termijn is gelijk aan de oorspronkelijke vermoedelijke levertijd met een maximum van een maand. Indien de ondernemer alsnog binnen deze nadere termijn levert, zal een eventuele prijsverhoging binnen deze termijn niet worden doorberekend. 3. Bij overschrijding van deze nadere termijn dan wel van de vast overeengekomen levertijd heeft de afnemer het recht de overeenkomst zonder ingebrekestelling of rechterlijke tussenkomst te ontbinden en/of schadevergoeding te verlangen. 4.a. Bij overschrijding van de vermoedelijke dan wel vast overeengekomen levertijd is de ondernemer bij een overeenkomst met een zakelijke afnemer niet aansprakelijk voor gevolgschade, hoe ook genaamd. 4.b. Bij een overeenkomst met consumenten is de ondernemer ter zake slechts gehouden die schade te vergoeden die in een zodanig verband met de overschrijding staat, dat zij hem mede gezien de aard van de aansprakelijkheid en de aard van de schade kan worden toegerekend.
30
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
ARTIKEL 6 - DE OP/AFLEVERING 1. Tenzij anders is overeengekomen wijst de ondernemer de afnemer er tijdig voor de op/aflevering op, dat de afnemer op straffe van vergoeding van directe schade en kosten verplicht is ervoor te zorgen dat: - de plaats waar de op/aflevering moet geschieden deugdelijk kan worden afgesloten; - de plaats waar de op/aflevering moet geschieden bereikbaar is en dat voorts, voor zover dat in zijn vermogen ligt, al het mogelijke wordt gedaan om een vlotte op/aflevering mogelijk te maken; - ondervloeren vrij zijn van kalk, cement- en vuilresten en van losse gedeelten en bezemschoon ter beschikking worden gesteld; - in de ruimte waarin gewerkt moet worden elektriciteit, licht, verwarming, water en voldoende ventilatie aanwezig is. 2.a. De ondernemer stelt de consument ervan op de hoogte dat deze hem kennis moet geven van bijzondere omstandigheden die het gebruik van een lift, takel of een kraan noodzakelijk maken. In dat geval wordt in de overeenkomst geregeld voor wiens rekening en risico de bijzondere hulpmiddelen komen. 2.b. Bij onjuiste of onvolledige informatie door de consument zijn de kosten van het gebruik van bijzondere hulpmiddelen voor diens rekening. 2.c. Schade die ontstaat ten gevolge van het gebruik van bijzondere hulpmiddelen is voor risico en rekening van degene die ze gebruikt, tenzij de schade hem niet kan worden toegerekend. 3. De werkzaamheden worden verricht in de normale werktijden, tenzij anders is overeengekomen. ARTIKEL 7 - DE OPSLAG VAN GOEDEREN 1. Ingeval te leveren goederen na aanbieding tot levering niet worden aanvaard, anders dan wegens gebrekkige levering dan wel, omdat de afnemer de goederen niet wil aanvaarden, zal de ondernemer binnen een redelijke termijn een tweede levering doen. De ondernemer is na weigering dan wel na tweede levering gerechtigd opslagkosten en eventuele verdere schade en kosten aan de afnemer in rekening te brengen. 31
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
2.
Ingeval ook de tweede levering niet wordt aanvaard, zal de ondernemer: 2.a. nakoming van de overeenkomst vorderen en opslagkosten en eventueel verdere schade en kosten in rekening brengen; 2.b. dan wel eerst de goederen 30 dagen onder berekening van opslagkosten voor de afnemer in opslag houden; 2.c. Indien de te leveren goederen daarna nog niet door de afnemer zijn afgenomen, is de ondernemer gerechtigd de overeenkomst als geannuleerd te beschouwen, als bedoeld in artikel 10. Indien de ondernemer de overeenkomst als geannuleerd beschouwt, wordt het annuleringsbedrag verhoogd met het bedrag van de opslagkosten voor de 30 dagen. In geval van weigering, hetzij na eerste, hetzij na tweede levering, heeft de ondernemer de keuze te handelen als voorzien onder a, b of c. 3.a. Indien de goederen door de afnemer zijn betaald, zal de ondernemer de goederen maximaal drie maanden in opslag houden onder berekening aan de afnemer van de opslagkosten, tenzij anders overeengekomen. 3.b. Gaat de afnemer na verloop van deze termijn nog niet over tot afname der goederen, dan is de ondernemer gerechtigd vrijelijk over de goederen te beschikken, deze te verkopen en de opbrengst aan de afnemer af te dragen onder aftrek van opslag- en andere kosten en een schadevergoeding van 30% van hetgeen de afnemer bij nakoming van de overeenkomst aan de ondernemer
4. 5.
verschuldigd was geweest, tenzij de ondernemer kan bewijzen dat zijn schade groter is of de afnemer aannemelijk kan maken dat de schade kleiner is. Alvorens de ondernemer hiertoe over mag gaan, dient hij het voornemen hiertoe schriftelijk aan de afnemer mede te delen. Het risico van brand en beschadiging wordt door de ondernemer voor zijn rekening door assurantie gedekt. De opslagkosten zullen per maand 1% bedragen van de verkoopwaarde van de opgeslagen goederen, met een minimum van € 22,69, tenzij de ondernemer kan bewijzen dat zijn kosten hoger zijn of de afnemer aannemelijk kan maken dat deze lager zijn.
32
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
ARTIKEL 8 - HET VERVOER EN BESCHADIGING BIJ AFLEVERING 1. In de overeenkomst is, tenzij anders is overeengekomen, begrepen het vervoer van de gekochte goederen door de ondernemer, die het risico van beschadiging en verlies draagt. Worden de gekochte goederen door een beroepsvervoerder bezorgd, dan is de ondernemer gehouden te zorgen voor genoegzame verzekering. 2. Als bij aflevering van goederen beschadigingen worden geconstateerd, dient door de afnemer op het ontvangstbewijs aantekening van de beschadiging te worden gesteld. Bovendien dient door de afnemer binnen 2 werkdagen na aflevering, bij de ondernemer melding hiervan te worden gemaakt, bij gebreke waarvan de afnemer geacht wordt de gekochte goederen zonder schade te hebben ontvangen. Indien bij aflevering geen gelegenheid bestaat tot controle van de geleverde goederen dient dit door de afnemer op het ontvangstbewijs te worden vermeld. ARTIKEL 9 - DE BETALING 1. Koop en verkoop a. Elke koopovereenkomst, ook indien deze mede omvat aanneming van werk, geschiedt onder de algemene conditie: betaling netto contant bij aflevering, tenzij anders overeengekomen. b. De ondernemer die een levering ter uitvoering van een overeenkomst in gedeelten uitvoert, is gerechtigd om bij elke deellevering betaling van het geleverde te vorderen. Voor elke deellevering ontvangt de afnemer een deelfactuur. c. In geval een factuur toegezonden wordt, is de betalingstermijn 14 dagen na ontvangst van de factuur of 21 dagen na factuurdatum, tenzij anders is overeengekomen. De afnemer is automatisch in verzuim door het verstrijken van de betalingstermijn. Wanneer de factuur 14 resp. 21 dagen nog geheel of gedeeltelijk onbetaald is gebleven, is de afnemer verplicht aan de ondernemer vanaf dat tijdstip tot de volledige betaling een vergoeding wegens renteverlies te betalen ten bedrage van de wettelijke rente over het nog onbetaalde factuurbedrag.
33
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
d. Onverminderd het bepaalde in lid 1c stuurt de ondernemer aan de consument na het verstrijken van de betalingsdatum één betalingsherinnering, waarin hij deze op zijn verzuim wijst en hem alsnog de gelegenheid geeft binnen 14 dagen te betalen. e. De ondernemer is na verloop van de in lid 1c bedoelde termijn bevoegd zonder nadere ingebrekestelling tot invordering over te gaan van het aan hem verschuldigde bedrag. Indien de ondernemer derden voor incasso inschakelt, zijn de daaraan verbonden kosten tot ten hoogste 15% van de openstaande hoofdsom en met een minimum van € 22,69 voor rekening van de afnemer, mits in redelijkheid gemaakt. 2. Aanneming van werk Tenzij schriftelijk anders is overeengekomen, geldt bij een overeenkomst die uitsluitend aanneming van werk betreft als betalingsconditie: - bij het geven van de opdracht 30% van de overeengekomen som, - na de aanvoer van de materialen 30%, - onmiddellijk na de oplevering 30% en - één maand na de oplevering de resterende 10%. De afnemer ontvangt hiervoor steeds een deelfactuur. In geval van nalatigheid bij de betaling geldt het in lid 1 bepaalde dienovereenkomstig. 3.Opschorten betalingsverplichting De afnemer is in geval van klachten uitsluitend gerechtigd dat deel van de factuur in te houden dat in redelijke verhouding staat tot de inhoud en ernst van de klacht. Dit ontheft de afnemer niet van zijn verplichting tot betaling van het resterende deel van de factuur binnen de overeengekomen termijn.
34
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
ARTIKEL 10 - DE ANNULERING 1. Bij annulering van de overeenkomst door de afnemer is deze een schadevergoeding verschuldigd van 30% van hetgeen de afnemer bij de uitvoering van de overeenkomst had moeten betalen. Het percentage als bedoeld in de vorige zin bedraagt 50%, indien de annulering van een overeenkomst door de afnemer geschiedt, terwijl de afnemer er al van in kennis is gesteld, dat de op- of aflevering -of een deel ervan indien het een deellevering betreft- kan plaatsvinden. 2. De in het vorige lid genoemde percentages zijn vaststaand, tenzij de ondernemer kan bewijzen dat zijn schade groter is of de afnemer aannemelijk kan maken dat de schade kleiner is. ARTIKEL 11 - EXTRA KOSTEN, MEERWERK EN/OF MINDER WERK Kosten die ontstaan doordat de afnemer in gebreke is gebleven de uitvoering of voortgang van het werk mogelijk te maken, worden de afnemer extra in rekening gebracht. Meerwerk en/of minder werk zal naar billijkheid worden verrekend. Tot meerwerk behoren in het algemeen: alle werkzaamheden en leveranties, die niet in de overeenkomst zijn begrepen en die door de afnemer worden verlangd. Niet te bevloeren vlakken, bijvoorbeeld kolommen en insprongen, worden niet in mindering gebracht. Snijverlies wordt niet geminderd. Op verzoek van de afnemer zullen de restanten bij hem door de ondernemer worden achtergelaten. ARTIKEL 12 - DE ONUITVOERBAARHEID VAN HET WERK EN OVERMACHT 1. Indien tijdens de uitvoering van het aangenomen werk blijkt, dat volledige en juiste nakoming van de overeenkomst ten gevolge van omstandigheden, die de ondernemer bij het aangaan van de overeenkomst niet kende, noch behoorde te kennen, niet mogelijk is, hebben partijen het recht elkaar voor te stellen de overeenkomst te wijzigen in een overeenkomst die wel juist en volledig kan worden nagekomen.
35
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
2. Indien de overeenkomst niet wordt gewijzigd zoals vermeld in het vorige lid, hebben partijen het recht -behoudens in geval van overmacht- de overeenkomst te ontbinden. In dat geval is de afnemer gehouden aan de ondernemer de in verband met de uitvoering van de werkzaamheden reeds gemaakte kosten te vergoeden. 3. In geval slechts een bepaald deel van de overeenkomst niet kan worden nagekomen, om redenen zoals vermeld in het eerste lid van dit artikel, zal slechts voor het niet uitvoerbare deel van de overeenkomst ontbinding plaatsvinden, tenzij dit in redelijkheid niet kan worden verlengd. 4. Bij overmacht heeft de wederpartij van degene die zich op overmacht beroept het recht de overeenkomst te ontbinden. ARTIKEL 13 - DE GARANTIE 1. De afgeleverde zaak moet die eigenschappen bezitten die de afnemer op grond van de overeenkomst bij normaal gebruik mag verwachten. Dit geldt tevens bij bijzonder gebruik voor zover dit door partijen bij het sluiten van de overeenkomst is voorzien. Wordt aan deze verwachtingen niet voldaan, dan heeft de afnemer recht op reparatie respectievelijk vervanging. 2. Daarnaast heeft de afnemer garantie, voor zover het betreft gebreken waarvan de ondernemer niet aannemelijk kan maken dat deze het gevolg zijn van niet met de bestemming corresponderend gebruik. Tenzij uitdrukkelijk bij het aanbod naar voren gekomen en schriftelijk anders overeengekomen wordt de garantie gegeven volgens het volgende systeem: - tot één jaar na factuurdatum: de kosten van reparatie resp. vervanging, met inbegrip van de voorrijkosten, komen volledig voor rekening van de ondernemer; - na één jaar en tot twee jaar na factuurdatum: de kosten van reparatie resp. vervanging, met inbegrip van de vracht- en voorrijkosten, komen voor 2/3 gedeelte voor rekening van de ondernemer; - na twee jaar en tot drie jaar na factuurdatum: de kosten van reparatie resp. vervanging, met inbegrip van de vracht- en voorrijkosten, komen voor 1/3 gedeelte voor rekening van de ondernemer. 36
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
Het recht op vervanging komt de afnemer niet toe voor zover het gebrek redelijkerwijs is te herstellen. 3. Deze garantieregeling geldt onverminderd het recht van de afnemer om de overeenkomst te ontbinden en/of schadevergoeding te vorderen, indien aan de wettelijke vereisten daartoe is voldaan. 4. De datum van indiening van de klacht door de afnemer is beslissend voor de toepassing van bovengenoemd systeem. 5. Indien door de fabrikant van de goederen een verdergaande garantie wordt gegeven aan de ondernemer, geldt deze garantie ook voor de afnemer. 6. Garantiebepalingen zijn slechts van kracht bij het met de bestemming corresponderend gebruik van de geleverde goederen of van het uitgevoerde werk. 7. Onoordeelkundige behandeling van of onvoldoende zorg voor de geleverde goederen sluit elke klacht uit en doet garanties en andere waarborgen vervallen, indien en voor zover de klacht verband houdt met die onoordeelkundige behandeling of onvoldoende zorg. 8. Afwijkingen aan het geleverde betreffende kleur, slijtvastheid en dergelijke, welke uit technisch oogpunt aanvaardbaar zijn volgens geldende, gebruikelijke normen, dan wel handelsusance, kunnen het recht op garantie en/of schadevergoeding beperken of uitsluiten. ARTIKEL 14 - KLACHTEN 1. Onder klachten worden verstaan alle grieven met betrekking tot de uitvoering van de overeenkomst. Klachten wegens de hoedanigheid van de geleverde goederen of materialen of van de uitvoering van het werk kunnen door de afnemer bij de ondernemer slechts geldend worden gemaakt door indiening binnen 14 dagen na aflevering van de goederen of de oplevering van het werk. Indien indiening binnen deze termijn redelijkerwijs niet mogelijk is, geldt de termijn van 14 dagen vanaf het moment waarop het gebrek geconstateerd is of geconstateerd had kunnen zijn. De klacht zal moeten behelzen een omschrijving van de grieven en geconstateerde gebreken.
37
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
2. Het bepaalde in het vorige lid van dit artikel laat het bepaalde omtrent de kortere termijn van artikel 8 onverlet. 3. Wanneer een afnemer tegen het advies van de ondernemer in bepaalde werkzaamheden wil (doen) verrichten of beletten, is, mits schriftelijk vastgelegd, elke klacht hierop uitgesloten. 4. Evenmin kunnen klachten geldend worden gemaakt: a. indien deze te wijten zijn aan het onvoldoende vlak zijn van de ondervloer en de ondernemer deze niet heeft aangebracht respectievelijk heeft doen aanbrengen. De ondernemer is verplicht het onvoldoende vlak zijn aan de afnemer te melden, voordat met de uitvoering van de werkzaamheden een aanvang wordt gemaakt; b. indien de ondervloeren niet blijvend droog zijn. De ondernemer is niet aansprakelijk voor uit deze hoofde ontstane schade, mits hij vooraf de vochtigheidsgraad van de vloeren heeft gemeten en het resultaat daarvan geen aanleiding vormde de werkzaamheden niet uit te voeren; c. indien de vloerbedekking met water en/of zeep is gereinigd, voordat de kit volledig opgedroogd is. ARTIKEL 15 - VOORRIJKOSTEN De ondernemer is gerechtigd voorrijkosten in rekening te brengen, mits dit bij het sluiten van de overeenkomst is afgesproken. ARTIKEL 16 - NEDERLANDS RECHT Alle overeenkomsten waarop deze voorwaarden van toepassing zijn verklaard, zijn onderworpen aan Nederlands recht. SEW bijlage behorende bij de algemene voorwaarden, die betrekking heeft op de rechtsverhouding tussen deelnemers aan de stichting erkenning wonenbranche en consumenten. De artikelen 17 tot en met 19 zijn van toepassing op de deelnemer aan sew die tevens deelneemt aan de sg cbw
38
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
ARTIKEL 17 - DE GARANTIEREGELING BEHORENDE BIJ ARTIKEL 4 LID 1A 1. Deze regeling strekt ten gunste van de consument die van een deelnemer aan SG CBW, de ondernemer, woninginrichtingsartikelen heeft gekocht dan wel met deze ondernemer een overeenkomst heeft gesloten, waarbij deze ondernemer werk heeft aangenomen of zich tot diensten heeft verplicht op het gebied van de woninginrichting. Onder deze regeling vallen niet overeenkomsten met zakelijke afnemers. 2. Deze regeling is van toepassing indien aan alle vier de navolgende voorwaarden is voldaan: a. er is een overeenkomst als bedoeld in lid 1; b. de consument heeft een aanbetaling verricht; c. de betreffende ondernemer krijgt surséance van betaling of wordt failliet verklaard en d. in verband daarmede wordt de in sub a bedoelde overeenkomst niet of niet volledig uitgevoerd noch de aanbetaling terugbetaald binnen drie maanden na het verlenen van de surséance van betaling of het uitspreken van het faillissement. Voor toepassing van deze regeling is verder vereist dat de consument uiterlijk drie maanden nadat aan de voorwaarden sub a t/m d is voldaan een schriftelijk beroep daarop heeft gedaan bij de SG CBW 1). De consument dient hierbij in ieder geval te overleggen een kopie van de koopovereenkomst, een bewijs van aanbetaling alsmede een kopie van het bericht van de curator/bewindvoerder dat de overeenkomst niet wordt uitgevoerd en dat de aanbetaling niet wordt gerestitueerd. 3. In geval lid 2 van toepassing is, zal de SG CBW uiterlijk binnen twee maanden nadat een beroep op de regeling is gedaan, aan de consument een lijst van deelnemers aan SG CBW ter beschikking stellen. Binnen zes maanden nadien kan de consument met de ondernemer van zijn keuze uit diens normale collectie en op diens normale leveringsvoorwaarden een of meer overeenkomsten tot levering van woninginrichtingsartikelen of het verlenen van diensten op het gebied van woninginrichting sluiten. In dat geval wordt de door de consument verrichte aanbetaling op de verschuldigde prijs in mindering gebracht, echter tot een maximum van 25% van de oorspronkelijk verschul39
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
digde prijs en eveneens tot een maximum van 25% van de nieuwe prijs. 4. De consument is verplicht alle verlangde gegevens aan de SG CBW te doen toekomen en zijn vordering op de oorspronkelijke ondernemer -tot een maximum van het ingevolge lid 3 in mindering te brengen bedrag- aan de SG CBW over te dragen. ARTIKEL 18 - DE GESCHILLENREGELING 1. Geschillen tussen een consument en een ondernemer over de totstandkoming of uitvoering van de overeenkomst kunnen zowel door de consument als door de ondernemer worden voorgelegd aan de Geschillencommissie Wonen, Surinamestraat 24, 2585 GJ Den Haag of aan de bevoegde rechter in Nederland. 2. Een geschil wordt door de geschillencommissie slechts in behandeling genomen, indien de consument zijn klacht eerst aan de ondernemer heeft voorgelegd. Uiterlijk drie maanden nadat de klacht aan de ondernemer is voorgelegd, dient het geschil schriftelijk bij de geschillencommissie aanhangig te worden gemaakt. 3. Wanneer de consument een klacht voorlegt aan de geschillencommissie, is de ondernemer aan deze keuze gebonden. 4. Wanneer de ondernemer een geschil behandeld wil zien, stelt hij de consument schriftelijk voor het geschil te laten behandelen door de geschillencommissie. De ondernemer kondigt daarbij aan dat hij het geschil aanhangig zal maken bij de bevoegde rechter, als de consument niet binnen vijf weken schriftelijk laat weten in te stemmen met de behandeling van het geschil door de geschillencommissie. Indien de ondernemer in het geval de consument het verzoek heeft afgewezen of niet binnen de termijn van vijf weken heeft geantwoord, het geschil niet binnen twee maanden aanhangig heeft gemaakt bij de bevoegde rechter, kan de consument alsnog het geschil voor behandeling voorleggen aan de geschillencommissie.
40
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
5. De geschillencommissie neemt in behandeling en doet uitspraak onder de voorwaarden zoals deze zijn vastgesteld in het reglement van de Geschillencommissie Wonen. De beslissing van de geschillencommissie geschiedt bij wege van bindend advies. Voor de behandeling van een geschil is een vergoeding verschuldigd. 6. Indien aan het bepaalde in dit artikel is voldaan, verschaft de SG CBW voor deelnemers aan SG CBW garantie conform artikel 19. ARTIKEL 19 - BRANCHEGARANTIE NAKOMING BINDENDE ADVIEZEN BEHORENDE BIJ ARTIKEL 18 1. De SG CBW zal, met bekwame spoed, de verplichtingen van een deelnemer aan SG CBW tegenover de consument, hem opgelegd door de Geschillencommissie Wonen in een bindend advies, overnemen indien deze deelnemer deze verplichtingen niet binnen de daarvoor in het bindend advies gestelde termijn is nagekomen; een en ander tenzij de deelnemer dat bindend advies binnen twee maanden na dagtekening daarvan ter toetsing aan de rechter heeft voorgelegd en voor zover, voor wat betreft de overeenkomst die ten grondslag ligt aan het bindend advies, geen beroep op de aanbetalingsgarantie gedaan kan worden of gedaan had kunnen worden. 2. Voor toepassing van deze garantie is vereist dat de consument een schriftelijk beroep hierop doet bij de SG CBW. 3. In de leden 4 en 5 van dit artikel wordt met "in behandeling nemen van het geschil" bedoeld het moment waarop aan de volgende voorwaarden van het Reglement van de Geschillencommissie Wonen is voldaan: - indiening van het door de commissie verstrekte vragenformulier; - depot van het nog openstaande factuurbedrag bij de Stichting Geschillencommissies; - betaling van het klachtengeld.
41
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
4. De SG CBW verschaft geen nakomingsgarantie indien, voordat het geschil in behandeling is genomen, van een van de volgende situaties sprake is: a. de deelnemer wordt failliet verklaard; b. aan de deelnemer wordt surséance van betaling verleend; c. de bedrijfsactiviteiten van de deelnemer zijn feitelijk beëindigd. Bepalend voor deze situatie is de datum waarop de bedrijfsbeëindiging in het Handelsregister is ingeschreven, of een eerdere datum waarvan de SG CBW aannemelijk kan maken dat de bedrijfsactiviteiten feitelijk zijn beëindigd. 5. Indien sprake is van een van de in artikel 19 lid 4 onder a t/m c genoemde situaties nadat het geschil in behandeling is genomen, maar voordat het bindend advies is gegeven, wordt nakoming van het bindend advies gegarandeerd tot een maximum van € 1361,40, onder de voorwaarde dat de consument de gehele vordering aan de SG CBW overdraagt. Indien verhaal door de SG CBW op de ondernemer redelijkerwijs mogelijk is, zal hetgeen verhaald wordt aan de consument worden uitgekeerd met dien verstande dat dit te zamen met het eerder uitbetaalde bedrag de totale waarde als bedoeld in het bindend advies niet overschrijdt. De artikelen 20 t/m 21 zijn van toepassing op de deelnemer aan de sew die niet sg cbw deelnemer is. ARTIKEL 20 - DE GARANTIEREGELING BEHORENDE BIJ ARTIKEL 4 LID 1A Ter zake van de aanbetaling als bedoeld in artikel 4 lid 1a heeft de deelnemer aan de SEW, die niet deelneemt aan de SG CBW, een bankgarantie gesteld ten name van de SEW. Een beroep op deze bankgarantie kan door de consument worden gedaan, indien aan de voorwaarden overeenkomstig het bepaalde in artikel 17 lid 2 is voldaan. Onder deze regeling vallen niet overeenkomsten met zakelijke afnemers. Het beroep kan worden gedaan bij de SEW, Postbus 762, 3700 AT Zeist. ARTIKEL 21 - DE GESCHILLENREGELING EN NAKOMINGSGARANTIE
42
ALGEMENE VOORWAARDEN VAN DE CENTRALE BRANCHEVERENIGING WONEN
De deelnemer aan de SEW, die niet deelneemt aan de SG CBW, heeft zich verplicht (door middel van de zogenaamde registratieverklaring) medewerking te verlenen aan geschillenbeslechting als bedoeld in artikel 18. Eveneens wordt een nakomingsgarantie gegeven via deze registratieregeling. De condities van deze registratieregeling kunnen worden opgevraagd bij de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken te Den Haag. 1) Adres: SEW, Postbus 762, 3700 AT Zeist
43