<> Industriële namaak is volgens insiders goed voor bijna 1 op 10 van alle in de mechanische industrie geïnstalleerde onderdelen. Dat zijn niet alleen alarmerende cijfers, de lage kwaliteit leidt soms ook tot ware catastrofes. Toen er zich een tijdje geleden na een shutdown een ontploffing voordeed bij een
INDUSTRIELE
10
QAULITY LABEL
DE
NA
APPROVED FOR COUNTERFEIT
A
D
at overkomt ons niet, dachten ook de technische managers die we interviewden voor dit omslagverhaal. Tot ze er aan den lijve mee geconfronteerd werden. Om begrijpelijke redenen wensten ze anoniem te blijven. Overwegingen van imago- en gezichtsverlies, maar ook juridische implicaties, maken van industriële vervalsingen en namaak een gevoelige materie. Vergis u niet: niet alleen luxegoederen zijn het slachtoffer van namaak. Ook de de technisch/industriële sector ontsnapt er niet aan. Volgens de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) maken vervalsingen ongeveer vijf tot zeven procent uit van de wereldhandel. De Wereld Douane Organisatie raamt de illegale handel op 450 miljard euro. Het voornaamste doelwit van de vervalsers – in de jaren ’90 voornamelijk luxegoederen – vertegenwoordigen vandaag de dag nog slechts 9% van de nagemaakte pro-
M
PEST
INAL CO G I
PY
WORDT EEN ECHTE
OR
NAMAAK
door Hubert Lahaut, Control & Automation Magazine
I H IN C
ducten. Namaak treft nu hoe langer hoe meer industriële merken en producten zoals onderdelen voor de industrie, automobielsector of de luchtvaart, gereedschappen, geneesmiddelen, digitale producten, textiel, voedingsmiddelen, enz. Niets wordt gespaard, zelfs riooldeksels niet. Namakers richten hun pijlen nu op zowel zware industriële uitrustingen als kleine huishoudelijke producten. Volgens insiders deint de vlek steeds verder uit: alleen al in de mechanische industrie is tussen acht en tien procent van alle stukken een namaakproduct.
Vervalsingen Terwijl de ‘stijgende’ kwaliteit (lees: bijna niet te bespeuren uiterlijke verschillen) van de namaakproducten er voor zorgt dat de gebruiker nog sneller misleid wordt, nemen ook de risico’s toe die men daardoor kan lopen, vooral op
CONTROL & AUTOMATION MAGAZINE NR. 87 - DECEMBER 2008
petrochemisch bedrijf in België, was de oorzaak snel gevonden: een nieuw gemonteerde klep van slechts enkele weken oud. De opgetrommelde experts kwamen tot de onthutsende conclusie dat de klep een namaakproduct was dat kwalitatief niet voldeed aan de normen. De bij de shutdown betrokken onderhoudsbedrijven keken aan tegen een gigantische schadeclaim. Grondiger onderzoek wees uit dat het - niet nader genoemde petrochemische bedrijf - de klep zelf had ingekocht...
het vlak van veiligheid en/of gezondheid. Bij nader onderzoek blijken de namaakproducten quasi altijd van slechte kwaliteit. Vaak hebben ze een verdacht laag prijskaartje, maar in sommige gevallen deinzen de namakers er niet voor terug om prijzen te hanteren die niet veel lager liggen dat die van het origineel. Op die manier wordt de gebruiker tweemaal opgelicht. Een eerste keer met de prijs, een tweede keer met de kwaliteit. Het fenomeen kent momenteel een ongekende toename, zoals blijkt uit de alarmerende cijfers van de Europese Douanediensten. Zo werden er in 1999 in de Europese Unie 25 miljoen producten in beslag genomen, in 2000 bedroeg dat getal al 70 miljoen, in 2001 was er al sprake van 100 miljoen, in 2002 was er dan een kleine terugval tot 85 miljoen die echter een jaar later al opnieuw gestegen was tot 92 miljoen, en de tendens is nog steeds stijgende. Het aantal
<> nepgoederen dat aan de grenzen van de Europese Unie werd onderschept, is vorig jaar meer dan verdrievoudigd. Dat blijkt uit cijfers van de Europese Commissie. Het voorbije jaar werden meer dan 250 miljoen illegale namaakartikelen onderschept, tegen 75 miljoen het jaar voordien en 100 miljoen in 2004. Zeventig procent van de namaakspullen komt uit China, en zoals reeds aangehaald, ontsnapt ook de industriële sector er niet aan. Geen enkel land of industrietak wordt gespaard. Ook al blijft Azië nog steeds de koploper (China, Hongkong, Maleisië, Thailand), toch wordt er ook in enkele landen van Europa heel wat namaak gefabriceerd: Georgië, Joegoslavië, Macedonië, Polen, Rusland, Turkije of nog andere landen rond de Middellandse Zee.
Voorbeeld van een gekopieerd stuk. Uiterst links het origineel van Phoenix Contact, rechts de achter- en voorzijde van de namaak. (foto: VDMA)
Een technisch manager getuigt
Commerciële logica Terwijl het vervalsen van producten in de jaren ’90 nog een ambachtelijke activiteit was, maakt ze nu meer en meer deel uit van een industriële en commerciële logica, en dankzij de mondialisering wordt het ook een internationale bezigheid. Heden ten dage hebben de professionele vervalsers hun kleine clandestiene werkplaatsen verlaten en investeren nu in hoogtechnologische productiesites, gepaard aan geduchte distributienetwerken. Deze netwerken gebruiken snelle transmissiemiddelen en modern transport en logistiek. “Ze vormen de duistere kant van de mondialisering”, meldde de derde editie van het verslag ‘Contrefaçon et Criminalité Organisée’, gepubliceerd door Unifab in 2005. Om de kosten en strafrechterlijke risico’s te minimaliseren, kunnen de producten ook gedeeltelijk in het ene land vervaardigd worden, in een ander land geassembleerd worden en door een derde land verkocht worden. Door het opsplitsen van de kapitalen, de productiesites, de distributiecircuits en de markten, bemoeilijken de vervalsers het werk van de onderzoekers. Tevens kunnen de producten een onrechtstreeks traject volgen om de sporen uit te wissen. In 2003 bevond bijna tweederde van de in
Nieuwe technologieën zijn een manier om frauduleuze namaak te pareren. Onderzoekers van de Universiteit van Warwick bijvoorbeeld ontwikkelden een nauwelijks te imiteren watermerk voor plastic componenten, dat de totale kostprijs met slechts 1% zou verhogen. (foto: Universiteit van Warwick)
Anonieme onderhoudsmanager: “Sommige fabrikanten werken namaak in de hand: ze leveren tegen beter weten in maar een paar jaar lang wisselstukken” Frankrijk in beslag genomen goederen zich in transit. Daardoor is de herkomst van de goederen moeilijk te achterhalen. De internationale circuits zijn complex omdat ze voortdurend veranderen. Vaak heeft elk product een eigen circuit en een eigen distributienetwerk, waar verscheidene transitlanden bij betrokken zijn, bij voorkeur de landen die het minst streng controleren. Tot slot hebben de vervalsers goed begrepen wat een machtig instrument het internet is om grote hoeveelheden producten anoniem door te sluizen. Ze aarzelen zelfs niet om de traditionele distributiekanalen te gebruiken,
soms door authentieke en namaakproducten te mengen. Volgens de door ons geïnterviewde technische managers is de situatie de laatste tijd veel ernstiger geworden en begint namaak echt problemen te veroorzaken op zowel sociaal vlak als dat van veiligheid en gezondheid. Er staat dus enorm veel op het spel. Op sociaal vlak bijvoorbeeld zouden er wereldwijd tot ruim 200.000 à 300.000 banen kunnen verdwijnen door de diefstal van de knowhow van de ondernemingen, waarvan men schat 100.000 à 150.000 in Europa, en dan zeggen we nog niets over andere veelvuldige nadelen.
Elke vraag creëert zijn eigen aanbod. Zolang wij nagemaakte producten blijven kopen, zullen er bedrijven, binnen en buiten Europa, zijn die ons voorzien van deze producten. De verleiding kan zeer groot zijn, zoals blijkt uit het getuigenis van de onderhoudsmanager van een - weerom niet nader genoemd - productiebedrijf: “We waren op zoek naar een pcb-kaart voor een PLC. Omdat de sturing zo oud was, leverde de fabrikant ervan al jaren geen vervangstukken meer. Even rondsurfen op internet, en we hadden een kaart in ons bezit die niet te onderscheiden was van de originele. Geen idee of het om namaak gaat, we hebben ons de vraag überhaupt niet gesteld. Maar we hadden hoe dan ook geen keuze: de originele fabrikant kon niet leveren en we hadden geen tijd om een nieuwe PLC te installeren, want de machine moest zo snel mogelijk weer draaien. Elk uur productiestilstand kost fortuinen.” Hij is van mening dat sommige technische fabrikanten namaak voor een stuk zelf in de hand werken: “Ze verkopen maar gedurende een paar jaar wisselstukken voor machines en systemen waarvan ze weten dat de levensduur een decennium of nog veel langer is. Dan sta je als eindgebruiker met de rug tegen de muur als je een wisselstuk nodig hebt.”
Op heterdaad betrapt Sommige fabrikanten van industriële en technische producten trekken alvast van leer tegen de malafide praktijken, de ene al consistenter dan de andere. Toch blijft het gevoelige materie, en gedupeerde bedrijven zijn niet scheutig om toe te geven dat zijzelf of hun klanten het slachtoffer werden van industriële namaak. Er zijn uitzonderingen. Bijvoorbeeld de Franse fabrikant Schneider waarschuwt in zijn eigen tijdschrift ‘Schneider Magazine’ voor frauduleuze namaak. Het concern laat het niet bij woorden, maar onderneemt ook harde actie. Bijvoorbeeld: september 2007, 10u00 ’s ochtends, ergens in België. Op verordening van de rechter voor bewarende beslagen van een rechtbank, wordt beslag gelegd op de goederen bij een (niet nader genoemde) groothandelaar in elektrotechnisch materiaal. Men wil weten of
CONTROL & AUTOMATION MAGAZINE NR. 87 - DECEMBER 2008
De Duitse vereniging van machinebouwers VDMA trekt hard van leer tegen namaak. Hier een poster van haar
�����������������
‘Pro Original’sensibiliseringscampagne in 2007.
12
CONTROL & AUTOMATION MAGAZINE NR. 87 - DECEMBER 2008
�������������
<>
er zich nagemaakte Telemecanique-contactoren tussen de opgeslagen producten bevinden. Aanwezig zijn: een gerechtsdeurwaarder met zijn getuige, een politie-inspecteur, een door de rechtbank aangestelde expert en een advocaat gespecialiseerd in de industriële eigendomsrechten die de rechten van Schneider Electric zal verdedigen. De gerechtsdeurwaarder, de expert en de aanwezige specialisten constateren dat er inderdaad gefraudeerd is. Bij de groothandelaar worden kopieën gevonden van verschillende kalibers contactoren. Het zijn vervalsingen van gebrevetteerde producten, modellen en merken die eigendom zijn van Schneider Electric. De advocaten van de twee partijen kunnen een minnelijke schikking treffen op voorwaarde dat de groothandelaar zijn bron en het precieze aantal componenten vrijgeeft die langs dit kanaal zijn aangekocht. Bovendien moet hij zijn klanten informeren over de feiten en de nagemaakte producten door authentieke vervangen. Bij het uitblijven van een minnelijke schikking stelt Schneider Electric te zullen overgaan tot de aanvraag naar een gerechtelijk onderzoek. Een groothandelaar handelt dikwijls te goeder
brug te ver’, vrezen imago- en gezichtverlies en trachten de zaak achter gesloten deuren op te lossen.
Raid op Hannover Messe Volgens Jürgen Roland, zaakvoerder van het Duitse ACE Stossdampfer, proberen derde aanbieders zelfs bij machine-elementen met duizenden gelijkaardige maar kwalitatief minderwaardige kopieën op de markt vaste voet te krijgen. ‘Zo werden in 2007 op de Hannover Messe (Industrie) door drie exposanten uit Azië bedrieglijk echte kopieën aangeboden’, merkt hij op en wijst er op dat testkopen in het verleden altijd tot hetzelfde resultaat leidden: ‘Het kwam zeer snel tot defecten.’ Dit resultaat zou bij gebruik ‘in het echt’ ernstige schade veroorzaakt hebben, die ook door competente ingenieurs niet meer te herstellen is. Aangezien discountaanbieders hun producten niet voor speciale toepassingen uitrusten, zijn over- of onderdimensioneringen het gevolg. ACE heeft zich achter het ‘Pro Original’-initiatief van de Duitse machinebouwersvereniging VDMA geschaard.
De doeane treedt op met een handicap: wanneer ze namaak ontdekt, mag ze de goederen niet confisceren trouw. Juridisch pleit dit hem echter niet vrij van verantwoordelijkheid wanneer vastgesteld wordt dat hij nagemaakte producten verkoopt. Hij denkt dat hij een zaakje doet door ‘ergens’ goedkope producten aan te kopen, en laat na de herkomst ervan na te trekken. Het kan hem zuur opbreken. Waarom kijkt Schneider Electric zo nauwlettend toe? De redenen zijn legio: financiële verliezen, geloofwaardigheid van het officieel dealernetwerk, de veiligheid van personen en goederen en het merkimago van de firma. Maar veel bedrijven - zowel leveranciers als gebruikers - vinden de stap naar harde actie en het gerechtelijke onderzoek ‘net een
In 2008 grepen de politie en het parket van Hannover ook hardhandig in en voerden tijdens de CeBIT-beurs een raid uit op 51 standen. Ze waren op zoek naar namaakproducten, en namen tal van producten en reclamefolders in beslag. Alle producten werden door de Duitse justitie verdacht van het illegaal gebruik van een gepatenteerde technologie. Volgens een woordvoerder van de politie werden producten meegenomen van fabrikanten uit China (24), Taiwan (12), Duitsland (9), Hongkong (3), Polen (1), Nederland (1) en Korea (1). Het is niet het eerste jaar dat de politie binnenviel op CeBIT. Volgens het parket ging het wel
Namaak dringt niet alleen door tot Hannover Messe, ook de Nederlandse vakbeurs Aandrijftechniek & Factory Automation in Utrecht bleef er dit jaar niet van gespaard. Het bedrijf Vector-SEW liet daar beslag leggen op Chinese kopieën en catalogi. ‘Door op deze manier op te treden, willen wij bedrijven die industriële diefstal plegen, ieder zuchtje wind uit de zeilen nemen, de goede naam van onze producten verdedigen en klanten behoeden voor de aanschaf van slechte producten’, aldus het bedrijf in een persbericht.Vector-SEW trad op Hannover Messe 2006 ook al hard op tegen productpiraterij. Op de foto: links de namaak, rechts het origineel. (foto’s: Vector-SEW)
om de grootste operatie ooit op de jaarlijkse ICT-hoogmis.
Douanediensten In de loodsen van de Antwerpse douane liggen tonnen namaakgoederen opgeslagen. Namaak is vandaag een fenomeen van internationale omvang geworden, met een aandeel van vijf tot zeven procent in de wereldhandel. De piraterij gaat sinds het begin van de jaren tachtig hand in hand met de economische en politieke ontwikkelingen in deze periode. De voortdurende groei van de internationale handel, de globalisering van de economie, de ontwikkeling van de communicatiemiddelen en de ineenstorting van de politieke stelsels in Midden- en OostEuropa. Daardoor zijn nieuwe markten ontstaan die blijkbaar een goede voedingsbodem zijn voor de productie en consumptie van namaaken piraatproducten. Het fenomeen wordt ook in de hand gewerkt door de ontwikkeling van de informatiemaatschappij en de opkomst van moderne, verfijnde en gemakkelijk toepasbare technieken voor het kopiëren van producten. Maar de namaak tast ook onze economie aan. Ze doet afbreuk aan de goede werking van de interne markt en leidt tot een verlegging van de handelsstromen en tot concurrentievervalsing.
CONTROL & AUTOMATION MAGAZINE NR. 87 - DECEMBER 2008
13
<> De piraterij zorgt voor een verlies van vertrouwen in de interne markt en voor een daling van het investeringsniveau. In Frankrijk geeft één op vijf ondernemingen met vijftig of meer werknemers toe het slachtoffer te zijn geweest van namaak of piraterij. De Amerikaanse bedrijven die door het auteursrecht beschermde producten op de markt brengen, ramen hun jaarlijks verlies ten gevolge van piraterij op twaalf tot vijftien miljard dollar. Door zijn omvang heeft het fenomeen van namaak en piraterij niet alleen voor de ondernemingen, de nationale economieën en de consumenten, maar ook voor de gehele samenleving schadelijke gevolgen. Het gaat veel dieper dan een verstoring van de economische en sociale ordening, want het treft ook de volksgezondheid en de openbare veiligheid. De Verordening (EG) nr. 1383/2003 kent aan de Douane een belangrijke rol toe in de strijd tegen namaak en piraterij. Zo voorziet deze verordening in de meeste gevallen in een volledig verbod op het binnenbrengen in de Gemeenschap en het uitvoeren of wederuitvoeren uit de Gemeenschap van nagemaakte goederen en/of door piraterij verkregen goederen. Daaruit volgt dat de douanediensten van de Europese Unie de goederen controleren zowel bij invoer als bij uitvoer of wederuitvoer. Dankzij de wet van 15 mei 2007 is de Douane sinds 1 oktober
14
addertje onder het gras. De douane mag namaakproducten wel tegenhouden maar niet aanslaan. Daarvoor moet zij contact opnemen met het gerecht (de procureur) die op zijn beurt de federale politie opdracht geeft de namaakproducten aan te slaan. Echter door de talrijke doorgevoerde controles aan de grens en in het binnenland, in onze havens en luchthavens, onderschept de Douane jaarlijks aanzienlijke hoeveelheden namaakproducten bestemd om bij ons te worden doorverkocht of om te worden verzonden naar het buitenland. Hierdoor worden vele gevaarlijke goederen onschadelijk gemaakt en krijgen de namakers rake klappen te verduren. Daaruit volgt dat de douanediensten van de Europese Unie de goederen controleren zowel bij invoer als bij uitvoer of wederuitvoer.
Op sommige websites wordt open en bloot namaak aangeboden. Hier onderdelen voor textielmachines van (ondermeer) Picanol. Zelfs het land van herkomst is duidelijk vermeld: China.
2007 eveneens bevoegd inzake de aanwezigheid van namaak en piraterij op het nationale grondgebied. Echter hier is wel (nog) een
CONTROL & AUTOMATION MAGAZINE NR. 87 - DECEMBER 2008
Op de website www.namaak.be verstrekt het bestuur van Douane en Accijnzen informatie over deze risico’s en geeft het tips om namaakproducten te herkennen. De EU heeft ook een Anti-Counterfeit Task Force die namaakartikelen moet tegengaan. <<
