Indeling. Voorwoord, stand van zaken 3. Beschrijving parochiekernen 5. Beschrijving kern Kwadendamme 6. Beschrijving kern Ovezande 8

1

Beleidsplan gebouwen Pater Damiaanparochie 2015 t/m 2019

Indeling

Voorwoord, stand van zaken

3

Beschrijving parochiekernen

5

Beschrijving kern Kwadendamme

6

Beschrijving kern Ovezande

8

Beschrijving kern ’s Heerenhoek

10

Beschrijving kern Zierikzee

13

Beschrijving kern Burg- Haamstede

14

Beschrijving kern Lewedorp

15

Beschrijving kern Hansweert

17

Beschrijving kern Rilland

18

Beschrijving kern Heinkenszand

20

Beschrijving kern Goes

23

Conclusie

25

Tot slot

26

Overzicht bijlagen

28

Gebouwencommissie

28

2


Beleidsplan Pater Damiaanparochie 2015-2019 regio De Bevelanden en Schouwen-Duiveland Voorwoord / Inleiding Op verzoek van het Bisdom en in opdracht van het bestuur van de Pater Damiaanparochie komt de werkgroep gebouwen met een Regionaal beleidsplan voor de kerkelijke gebouwen binnen de Pater Damiaanparochie. Uitgangspunt is het visiedocument werkgroep gebouwen, dat is samengesteld voorafgaand aan de vorming van het samenwerkingsverband “Boven de Schelde” met twee parochies. De werkgroep Gebouwen, in de regio, functioneerde niet meer in zijn oorspronkelijke opzet en moest een doorstart maken om duidelijk te krijgen of de gebouwen voor de verschillende parochiekernen behouden kunnen blijven, onder welke omstandigheden en onderhoudstoestand. Van groot belang daarbij is de ‘Vitaliteit en Zelfdragendheid’ van elke parochiekern op zich. Dat onderzoek wordt verricht door het bestuur van de Pater Damiaanparochie. Toch zal de vitaliteit en zelfdragendheid van elke parochiekern sterk meespelen in de opzet van het beleidsplan of de gebouwen voor de gemeenschap behouden kunnen blijven. Een beslissing die genomen zal worden door het parochiebestuur, waar de werkgroep “gebouwen” zich verre van zal houden. De gebouwen situatie binnen de regio van de Pater Damiaanparochie is zeer verschillend waarbij alle gebouwen in eigendom zijn van het parochiebestuur en waarbij de parochiekernen zelfstandig het beheer en onderhoud verzorgen. De staat van onderhoud is zeer uiteenlopend maar niet slecht en over het algemeen boven gemiddeld. Elk gebouw vraagt echter wel een eigen aanpak waarbij geen sprake is van uniformiteit. In onze regio zijn een groot aantal gebouwen rijksmonument wat ook weer een heel eigen aanpak vereist en waarbij de overheden een stevige vinger in de pap willen houden aangaande het onderhoud. Daar is overigens niets mis mee en kan door middel van subsidies een groot gedeelte van de instandhouding worden bekostigd. Dit geldt echter niet voor de gebouwen die geen monument zijn. Doel van het beleidsplan is om te komen met een plan om de kerkgebouwen in de functie te houden waarvoor ze zijn gebouwd. De beleving in de parochiekernen is daarbij van groot belang waarbij ook emotie niet uit te sluiten is. Men zal echter toch wel nuchter naar de cijfers moeten kijken om verantwoord een beslissing te nemen. In het “Visiedocument Werkgroep gebouwen” heeft het voormalige IPV bestuur (voorloper van het Pater Damiaanbestuur) zich uitgesproken om alle gebouwen in de regio open te houden en blijvend beschikbaar te laten zijn voor de eredienst en andere activiteiten in relatie tot het geloof. Dit alles binnen de kaders van ‘Vitaliteit en Zelfdragendheid.’ De jaarlijkse metingen bij elke parochiekern zorgen ervoor dat continue wordt gemonitord, waarbij in afwijkende situaties snel actie kan worden ondernomen. Een voorbeeld is het kerkgebouw in Rilland. Na uitvoerige gesprekken in de parochiekern is besloten om voorlopig een andere ruimte te zoeken om in samen te komen en de kerk zelf aan de eredienst te onttrekken.

3


De werkgroep gebouwen zal aantonen dat met beleid dit grotendeels haalbaar is over de gestelde termijn van vijf jaar.

Huidige stand van zaken Op dit moment zijn alle parochiekernen in het bezit van een Periodiek InstandhoudingsPlan tot 2019 (PIP), waarin onder andere de budgetten voor de komende jaren zijn opgenomen. Alle monumentale gebouwen zijn in het bezit van een inspectierapport van de Stichting “Cultureel Erfgoed” Zeeland met daarin een uitvoerige omschrijving van de onderhoudstoestand van het monument met aanbevelingen voor het uit te voeren onderhoud tot instandhouding van het monument. Daarnaast is elke parochiekern ook in het bezit van een quick scan, die het Bisdom van Breda heeft laten opstellen. Met het uitvoeren van onderhoud wordt momenteel in overleg een betere verdeling gemaakt over de jaren waarin er relatief weinig onderhoud staat gepland, dit om te komen tot een sluitende begroting. Ook is afgesproken dat er geen grote verbouwingen en/of uitbreidingen plaats zullen vinden maar dat alle beschikbare gelden voor het gebouw ingezet zullen worden ter instandhouding van het gebouw. De taakstelling met betrekking tot het normatief begroten (< 25% voor gebouwen), wordt nagenoeg gehaald. In een aparte bijlage is dat te zien in de jaarrekening 2013 en de begroting 2015. Natuurlijk dienen gepland en gesubsidieerd onderhoud, wat al in gang gezet is, uitgevoerd te worden om te voorkomen dat verkregen subsidie gelden verdampen. Het geplande onderhoud wordt door de kernen voortvarend aangepakt.

4


Beschrijving parochiekernen Iedere parochiekern heeft als opdracht gekregen om een beschrijving te maken van hun eigen kern. Hierbij moest een antwoord worden gegeven op de volgende vragen: -

5

een omschrijving van elk gebouw binnen de kern; de staat van onderhoud; hoe wordt het onderhoud uitgevoerd (eigen beheer of door derden); sterke en zwakke punten ven de kern; vitaliteit van de onderhoudsploeg; hoe kijkt de kern aan tegen de toekomst van het gebouw en de toekomst van het gebouw als kerkbestemming; welke criteria zijn van belang voor een te nemen besluit tot sluiting.


Parochiekern Kwadendamme met Heilige Bonifaciuskerk Gebouwen Kerkgebouw met toren Johan Frisostraat 7 te Kwadendamme, bouwjaar 1902, Rijksmonument Aan de hand van een instandhoudingsplan voor de periode 2011-2016 heeft de Rijksdienstvoor het Cultureel Erfgoed (Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) op 20 augustus 2010 een zogenaamde BRIM subsidie toegezegd. De subsidiabele kosten zijn vastgesteld op € 431.697.--. De subsidie bedraagt € 280.603,--. Aanvullende subsidies zijn toegezegd door/verkregen van de provincie Zeeland tot een bedrag van € 25.000,-- en de gemeente Borsele tot een bedrag van € 15.000,--. De eerste fase is inmiddels uitgevoerd. De uitvoering van de 2e fase vindt plaats in 2015. De bouwkundige van het bisdom, de heer Frank van der Linden, betrokken als bouwkundig inspecteur bij de lopende restauratie, heeft meermalen te kennen gegeven dat het kerkgebouw met toren behoort tot één van de best onderhouden rijksmonumenten in het bisdom. Hoewel de bouwkundige- en onderhoudsstaat van de kerk en de toren ook door de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) als redelijk tot goed gekwalificeerd wordt, blijft de noodzaak tot toekomstige restauraties bestaan. Voornamelijk aan de hand van inspectierapporten van de SCEZ zal de noodzaak en het tijdstip van een volgende restauratie bepaald wordt, zulks in nauw overleg met de gespecialiseerde bouwkundige van de gemeente Borsele en uiteraard genoemde heer Van der Linden. Een concreet meerjarig onderhoudsprogramma dat inzicht biedt in de noodzaak van een toekomstige restauratie, inclusief een kostenraming, is er niet.

Pastorie Johan Frisostraat 5 te Kwadendamme, bouwjaar eveneens 1902, gemeentelijk monument. De pastorie heeft enkele jaren terug een stevige onderhoudsbeurt gehad. Naast wat klein reparatiewerk zijn de goten vervangen en is het van binnen en buiten geheel geschilderd. De bouwkundige- en onderhoudsstaat is zonder meer goed te noemen. De noodzaak om op termijn groot onderhoud te plegen, is er niet.

Begraafplaats Op de begraafplaats naast genoemd kerkgebouw, staat een berging waarvan het bouwjaar niet exact kan worden vastgesteld. Mogelijk dat het eveneens dateert van 1902. Vast staat dat het een oud gebouwtje is dat in het verleden is aangepast. De bouwkundige- en onderhoudsstaat is zodanig dat de noodzaak tot vernieuwing door de parochiekerncommissie is vastgesteld. Het is gemeld aan het bestuur van de Pater Damiaanparochie. De gelegenheid wordt te baat genomen om er een Mariakapel aan vast te bouwen. Met de gemeente Borsele vindt ter zake overleg plaats. Gepland is de werkzaamheden in eigen beheer uit te voeren en wel in 2015. Een kostenraming wijst uit dat er een uitgave mee gemoeid is van € 17.500,--. De kosten worden ten laste gebracht van de voorziening begraafplaats. Beleid is dat alle uit het beheer van de begraafplaats voortvloeiende kosten gedekt moeten worden met de opbrengsten, dus ook de nieuw te bouwen berging/annex Maria kapel.

6


Vrijwilligers De vrijwilligersgroep is toereikend om voortdurend te doen wat gedaan moet worden. Dat geldt voor zowel de gebouwen als voor het onderhoud aan het kerkhof. De groep bestaat voornamelijk uit vitale gepensioneerden die zich betrokken voelen. Een aantal nemen vaardigheden mee, opgedaan in de uitoefening van hun beroep zoals in de bouw, metaal, weg- en waterbouw, enz. Het blijkt dat wanneer mensen uitdrukkelijk worden gevraagd zich in te zetten voor “de kerk”, ze dat ook veelal doen. De onderhoudsbetrokkenen blijken in staat te zijn om nagenoeg al het gewone onderhoud te doen. Zeer zelden moet ter zake een beroep worden gedaan op “de markt”. Een aandachtspunt is en blijft om alert te zijn bij het opnieuw opvullen van open gevallen plaatsen.

Criteria sluiten kerkgebouw/Toekomst Wanneer er onvoldoende vitaliteit is in de dorpsgemeenschap om het kerkelijk leven in stand te houden, dan is het verdedigbaar om fundamentele beslissingen te nemen, zoals kerksluiting. De aanwezige financiële middelen kunnen dan niet leidend zijn om de parochiekern in stand te houden.

Sluiten van kerkgebouwen Zeker in Kwadendamme, zal dit leiden tot een groot verlies aan sociale en maatschappelijke waarden en betrokkenheid. Kwadendamme wordt terecht geïdentificeerd als een katholiek kerkdorp met een daaraan gebonden levenswijze. De kerk c.q. het kerkgebouw staat daar symbool voor. De kerk in Kwadendamme is van oorsprong een regiokerk. Gelovigen uit Hoedekenskerke, Baarland, Oudelande, Nisse, ’s-Heer Abtskerke en ’s-Gravenpolder, zijn van oudsher gebonden aan Kwadendamme. Met die getalsmatige omvang onderscheid Kwadendamme zich van andere parochiekernen. Voorts vormt de kerk vaak het middelpunt dan wel het vertrekpunt van allerlei sociale en maatschappelijke activiteiten. Onder meer de bluesviering, de carnavalsviering, de Poolse viering, de Hubertus viering, de sacramentsprocessie en de betrokkenheid van de basisschool zijn sprekende voorbeelden. Sluiting er van zonder dringende noodzaak maakt van Kwadendamme een dorp zonder ziel. Ondanks dat op het gemiddelde kerkbezoek jaarlijks moet worden ingeboet, geeft de grote vrijwilligheid aan dat Kwadendamme hecht aan het behoud van de het gebouw en het instituut kerk. Sluiting zal een groot verlies betekenen. Koester niet de illusie dat kerkgangers van nu straks kerkgangers elders zullen zijn.

7


Parochiekern Ovezande met Onze Lieve Vrouw Hemelvaartkerk Gebouwen Kerk De kerk is een niet te groot, eenvoudig gebouw wat betrekkelijk gemakkelijk te onderhouden is. Hij staat centraal in het dorp, en komt daar goed tot zijn recht zeker nu alle bestrating e.d. door de gemeente is aangepast. Hiervoor is de tuin, en de directe omgeving van kerk en pastorie aan de gemeente verhuurd. Van binnen heeft de kerk een open karakter, het priesterkoor is vanuit heel de kerk goed zichtbaar, er zijn geen pilaren. De kerk is geen rijksmonument waardoor we voor veranderingen of onderhoud aan niet te veel regels zijn gebonden. De kerk is wel een gemeentelijk monument waardoor we af en toe wel op een financiële bijdrage kunnen rekenen voor het onderhoud. Zwakke punten zijn de grootte van het priesterkoor, wat bijvoorbeeld bij een huwelijk of de eerste communie te klein is, en het ontbreken van een toilet.

Pastorie De pastorie is handig voor vergaderingen, kindernevendienst, crèche e.d. Zaken als keuken, toilet en bergruimte zijn onmisbaar voor het gebruik van het kerkgebouw. Een zwak punt is dat voor voornoemde activiteiten uitsluitend de begane grond wordt benut. De verdieping is ongebruikt. en moeilijk verhuurbaar.

Hoe is de staat van onderhoud van de gebouwen? Kerk De staat van onderhoud van de kerk is goed. In 1993 heeft een grote renovatie plaats gevonden, waardoor we tot op dit moment kunnen volstaan met het bijhouden van het schilderwerk en kleine reparaties.

Pastorie De staat van onderhoud van de pastorie aan de buitenzijde is goed. Enkele jaren geleden zijn nog de goten en de gootbakken vernieuwd. Voor wat betreft het interieur , dit kan men het best omschrijven als gedateerd.

Wordt het onderhoud uitgevoerd in eigen beheer, of door derden? Beiden Wat mogelijk is wordt door vrijwilligers gedaan. Zaken waar speciale vakkennis voor nodig is, of speciale gereedschappen, worden uitbesteed aan bedrijven.

8


Indien het onderhoud wordt uitgevoerd in eigen beheer, hoe is dan de vitaliteit van de onderhoudsploeg? De vitaliteit van de onderhoudsploeg is goed te noemen. We kunnen rekenen op een twaalftal vrijwilligers variërend in leeftijd tussen de 40 en de 70 jaar. Onder hen enkelen met ervaring in de bouw, zoals twee timmerlieden, een loodgieter en een elektromonteur.

Hoe kijkt de kern aan tegen het gebouw, en de toekomst ervan als kerkelijke bestemming. De kerk staat letterlijk en figuurlijk midden in de Ovezandse samenleving. Dit blijkt het best op het moment dat er weer eens een actie wordt gehouden voor het onderhoud van het gebouw of een of ander goed doel. Dan blijkt dat niet alleen praktiserende katholieken, maar heel de bevolking van Ovezande de kerk een warm hart toedraagt. Sluiting van het gebouw zou dan ook bijna zeker het einde betekenen van de Ovezandse geloofsgemeenschap.

Welke criteria zijn van belang voor een eventueel te nemen besluit tot sluiting? (financiën, bouwkundige staat, deelname aan het kerkelijk leven, sociale en geografische aspecten of andere.) De door de parochie gestelde criteria van ‘Vitaliteit en Zelfdragendheid’ zijn een richtlijn wanneer er tot sluiting van het gebouw moet worden over gegaan.

9


Parochiekern ’s-Heerenhoek met Heilige Willibrorduskerk Gebouwen De parochiekern heeft het beheer over de volgende gebouwen: - mortuarium (met kerkhof); - werkplaats en opslagruimte kerkhofwerkers; - pastorie; - parochiezaal met kantoor; - kerkgebouw. Verder is het verenigingsgebouw ‘de Jeugdhoeve’ eigendom, maar verhuurd aan de gemeente Borsele. De verhuurovereenkomst is zodanig opgesteld dat het onderhoud voor rekening van de huurder komt. In de huurovereenkomst is opgenomen dat, mocht het parochiebestuur overwegen het gebouw te verkopen, de gemeente Borsele het voorkeursrecht heeft om te kopen en de gedane investeringen - dus niet de reguliere onderhoudskosten - in mindering mag brengen op de koopsom. Het gebouw voldoet nog steeds aan de huidige eisen die aan een dergelijk gebouw worden gesteld.

Mortuarium Het mortuarium werd gebouwd in 1993 en voldoet nog steeds aan de eisen. Er is wel besloten om aan de aankleding binnen iets te doen. De kosten die hiermee gemoeid zullen zijn gaan de € 1000,niet te boven. Het noodzakelijke schilderwerk aan de buitenzijde wordt uitgevoerd door de kerkhofvrijwilligers. De ervaring is dat parochianen van ’s- Heerenhoek grote waarde hechten aan het hebben van een dergelijke voorziening. Omdat in deze tijd mensen ook beslissen een dierbare thuis op te baren, biedt dit de mogelijkheid begrafenisondernemers van buiten de parochiekern gebruik te laten maken van het mortuarium.

Kerkhof Het kerkhof achter de parochiekerk wordt onderhouden door een groep van tien vrijwilligers. Door het vrijwilligerswerk zijn de kosten voor het onderhoud van het kerkhof aanmerkelijk laag. Hun werk wordt in de parochiekern erg gewaardeerd. Ook het graf delven wordt door deze groep geregeld.

Werkplaats en opslagruimte kerkhofwerkers Dit gebouw is een, in stand gebleven bijgebouw van het voormalige zusterklooster wat naast de kerk stond, maar gesloopt werd toen een nieuw klooster werd gebouwd. Het bijgebouw wat dienst deed als keuken en washok, is nu in gebruik bij de kerkhofwerkers. Het nodige onderhoud zoals schilderwerk wordt door vrijwilligers gedaan.

Pastorie De pastorie werd gebouwd in 1960.

10


In 2005 werd vooral binnen grondig onderhoud gepleegd. De afgelopen jaren werden de volgende werkzaamheden uitgevoerd: isolatie van het dak, € 15.000,- en isolatie van de spouwmuren, € 4.000.-. In 2013 werd de goot met overstekken rondom geschilderd. Vervolgens is het noodzakelijk gebleken dat alle kozijnen moeten worden geschilderd of worden vervangen door kunststofkozijnen. Er is gekozen voor kunststofkozijnen en besloten dit in twee stappen uit te voeren. Eerst de voorgevel (kosten € 14.000,-) Hiervoor is door het bisdom toestemming verleend. De uitvoering zal wellicht in september 2014 plaatsvinden. Over de vernieuwing van de kozijnen in de overige gevels is nog geen beslissing genomen wanneer dit wordt uitgevoerd. De pastorie wordt op dit moment verhuurd.

Parochiezaal met kantoor Deze ruimte is gesitueerd tussen de kerk en de pastorie. Het kantoorgedeelte deed eerst dienst als garage behorend bij de pastorie en de parochiezaal was bijkeuken en verbinding tussen de pastorie en de kerk. Deze ruimte deed en doet dienst als vergaderruimte en biedt ruimte voor kindernevendienst en dergelijke. In 2011 werd deze ruimte drastisch uitgebreid. Gedeeltelijk omdat deze te klein was en omdat er geen toiletruimtes waren en een nieuwe cv ruimte noodzakelijk was. Bij vergaderingen of bijeenkomsten moest er gebruik worden gemaakt van de toiletvoorziening in de kerk wat in het donker geen optie was. Ook voor de kerkhofwerkers was er geen toiletvoorziening. De totale kosten bedroegen € 60.000,- inclusief de nieuwe cv voor deze ruimtes (kantoor, parochiezaal en sacristie).

Kerkgebouw Het als monument aangemerkte kerkgebouw is volgens het rapport reguliere inspectie 2013 van de monumentenwacht in redelijke tot goede staat. Voor nadere informatie kan voornoemde rapportage dienen. Op basis van het periodiek instandhoudingspan 2015 tot 2020 zijn de kosten begroot die voor optimaal onderhoud noodzakelijk zijn voor de komende 6 jaar. Deze begroting is ook gebruikt voor het aanvragen van rijkssubsidie voor dezelfde 6 jaar. Inmiddels is de aangevraagd subsidie van € 100. 000,-- toegezegd en zal het onderhoud worden ingepland. De laatste 25 jaar zijn al enkele restauraties uitgevoerd. Deze vonden plaats in 3 fases. In 1988 en 1989 een totale restauratie van het dak en goten aan de noordzijde en in 1989 en 1990 dak en goten aan de zuidzijde. In 2002 en 2003 een totale restauratie van de toren. Deze laatste restauratie kostte fl. 513.00,-. De subsidie bedroeg fl. 359.000,- en het overige werd bij elkaar gebracht door de parochianen door allerlei activiteiten en acties. Het parochiebestuur bracht fl. 55.000,- in. De terughoudendheid met betrekking tot subsidieverlening van de afgelopen jaren heeft wellicht ook met toekenning van subsidie van de laatste jaren te maken. Recent zijn alle voeten van de pilaren in de kerk opnieuw geschilderd omdat zoutaantasting zichtbaar was. De kosten waren € 4.000,- welk bedrag ook door vrijwillige acties bij elkaar was gebracht. Ook de grote voordeur en de kleine voordeur zijn zeer recent geschilderd. De kosten bedroegen € 3.200,-. In 2012 -2013 werden de ruimten van Mariakapel en de doopvont binnen in de kerk helemaal geschilderd en opgeknapt door inzet van vrijwilligers. Voor het onderhoud(schoonmaak) van de kerk hebben we een grote groep vrijwilligers. Verder is er een vrijwilligersgroep voor het onderhoud van het kerkelijk gerei zoals zilver, kandelaars, kelken enz. Verder zijn er vrijwilligersgroepen zoals de bloemengroep, liturgische werkgroep, kindernevendienst, communie thuisbezoek, ziekenbezoek, bijhouden misintenties, bezorging parochienieuws en ‘kerksnuffel.’ Behoudens kleine onderhoudswerkzaamheden in en buitenom de kerk die door vrijwilligers worden uitgevoerd worden de specifieke werkzaamheden aan het kerkgebouw uitgevoerd door gespecialiseerde bedrijven. Wat betreft de vitaliteit van onze vrijwilligers moeten wij constateren dat ook in onze parochiekern de vergrijzing van toepassing is. 11


Overigens heeft dat geen of weinig invloed op de inzet van de mensen. Gelet op bovenstaand genoemde inzet door vrijwilligersgroepen en het kerkbezoek van ruim 100 kerkgangers gemiddeld per dienst welke diensten worden opgeluisterd door onze 4 koren, behoeft het geen betoog dat de kerk en zeker het kerkgebouw een grote rol speelt in het geloofsleven van de ’s-Heerenhoekse bevolking. Zoals de kerk in het recent verschenen boek ‘De parel van ’s-Heerenhoek’ wordt genoemd is het ook een baken bij terugkomst in het dorp. Verder zijn bij bezoek aan de kerk ruime parkeermogelijkheden aanwezig. Voor behoud van het gewenste kerkbezoek is dit kerkgebouw van essentieel belang. Als men onder de gemeenschap van ’s-Heerenhoek spreekt over sluiting van kerkgebouwen in onze provincie en daarbuiten, wordt sluiting van deze kerk niet als een optie gezien.

12


Parochiekern Zierikzee met Heilige Willibrorduskerk Gebouwen Kerkgebouw De in 1768 gebouwde kerk is van 1985 tot 1995 grondig gerenoveerd. De kerk is daardoor in een goede staat van onderhoud. De kerk is een rijksmonument.

Sacristie en parochiecentrum De sacristie en het parochiecentrum zijn in prima conditie.

Pastorie Ook de pastorie en het woonhuis verkeren in een goed onderhouden staat. Alle platte daken die uitgevoerd waren met mastiek bedekking, zijn vervangen door kunststof bedekking. De begraafplaats is goed onderhouden en ziet er verzorgd uit.

Zwakke punten Omdat de verzekering veel wensen had, moesten we een inklim beveiliging aanbrengen, een sleutelplan maken en een kluis aanbrengen. Al het hang- en sluitwerk moesten beveiligd worden. Sinds de oplevering (20 jaar geleden) is er geen schilderwerk uitgevoerd aan de kerk. De kerk moet geschilderd worden omdat op diverse plaatsen de ondergrond zichtbaar is en de verf niet meer aanwezig is. Ook de beveiliging van noodverlichting, rookmelders en brandblussers is niet van deze tijd. Er moet een aanpassing plaats vinden om de veiligheid te waarborgen. Het begrootte bedrag in de PIP van € 5.000,-- is niet toereikend. Al deze zaken moeten in 2014 uitgevoerd worden.

Staat van het onderhoud in 2014 Door het achterstallig onderhoud moet er in 2014 een behoorlijke ingreep plaats vinden. In de komende 5 jaar moet het reguliere onderhoud plaats vinden. Het gescheurde metselwerk moet hersteld worden en de dakconstructie met de dakpannen nagezien worden. Loden loketten moeten vervangen worden, evenals het houten hekwerk in de toren. De toegankelijkheid van de toren moet aangepast worden. De totaalkosten om de gebreken te herstellen staan aangegeven in de PIP.

Uitbesteden of in eigen beheer uitvoeren De werkzaamheden die we als team aankunnen, zullen we in eigen beheer uitvoeren. Denk dan aan hemelwaterafvoeren, verstoppingen en kleine reparaties.

13


Hoe vitaal is de onderhoudsploeg Er is een klein onderhoudsploeg die in alle genoemde gebouwen het dagelijks onderhoud uitvoert. Deze bestaat uit 5 personen. Het kerkhof wordt door 6 personen onderhouden. De jongste vrijwilliger is 70 jaar. Maar ze zijn nog wel 10 jaar in staat om het onderhoud uit te voeren.

Hoe kijkt de parochiekerncommissie aan tegen het gebouwen beheer De parochiekerncommissie heeft alle vertrouwen in het onderhoud dat plaats vindt door de vrijwilligers.

Parochiekern Zierikzee met O.L. Vrouw op Zee kerk te Burgh- Haamstede Gebouwen Kerkgebouw Deze kerk is in 1958 gebouwd en verkeert in een redelijke staat .Het is geen monument en het onderhoud zoals het schilderwerk wordt uitbesteed. Dezelfde vrijwilligers uit Zierikzee helpen ook hier om het dagelijks onderhoud uit te voeren. De CV Installatie moet vernieuwd worden. De grote oude pompen van de ketel vreten stroom en de ketel is niet meer betrouwbaar. In 2014 moet er enig houtrot vervangen worden en het schilderwerk wordt ook dit jaar uitgevoerd. Als het buiten werk uitgevoerd is, is de kerk weer in goede staat van onderhoud. Het binnen schilderwerk moet nog de nodige aandacht krijgen. Er moet een plan uitgewerkt worden voor de komende 5 jaren. De patio heeft in jaren geen onderhoud meer gehad. De oude dakbedekking is er af gehaald en er is een ijzeren beplating op gegaan. Dit is in overleg met het bisdom uitgevoerd. De heer van de Linden van het bisdom Breda heeft dit begeleid. Verder hebben de vrijwilligers het houtwerk geschilderd en nu staat alles er weer netjes bij. Deze kerk kan zeker nog 10 jaar mee.

Sacristie en pastorie De sacristie en pastorie zijn lang niet aangepast aan de huidige eisen. Enig tegelwerk en vervanging van het sanitair is wenselijk. Dit zal in de toekomst door vrijwilligers uitgevoerd worden.

14


Parochiekern Lewedorp met Heilige Eligiuskerk Gebouwen In juni 2014 is een update gemaakt van het meerjarig onderhoudsplan (PIP), tot en met 2019. De conclusie is dat er, na toevoeging van het onderhoudsjaar 2019, geen grote kostenwijzigingen zich zullen voordoen. De vaste onderhoudskosten voor de drie gebouwencomplexen wordt voortgezet en een aantal geplande werkzaamheden in 2013 die niet, of gedeeltelijk zijn uitgevoerd, komen terug in de planning en zijn waar mogelijk, meer gespecificeerd opgenomen voor wat betreft de uitvoeringsjaren. Er zijn bij de update geen zaken naar voor gekomen met betrekking tot groot of bijzonder onderhoud, die niet waren voorzien. De verwarmingsinstallaties zijn ingeboekt voor groot onderhoud of mogelijk vervanging, maar veel zal afhangen van de stand van zaken op het moment dat deze werkzaamheden zijn gepland. Een niet te berekenen kostenpost is het vrijwilligerswerk bij het onderhoud. In de geactualiseerde PIP is daar geen rekening mee gehouden, maar de ervaring tot nu toe, leert dat daar een goede terugverdienpost realistisch is. Het is echter niet verantwoord daar rekening mee te houden in de PIP.

Kerk en sacristie Het voordeel dat hier sprake is van een relatief jong gebouwencomplex, vertaalt zich in het onderhoudsbeleid. Al in een vroeg stadium is besloten om een van de grootste kostenposten, de restauratie van de zijramen, niet uit te voeren en alle ramen te voorzien van voorzetramen om daarmee verdere aantasting van de inkadering in de muren, te stoppen. De inrichting van het priesterkoor, in combinatie met een nieuwe speeltafel voor het orgel beneden, vergt nagenoeg geen onderhoud meer. Het schilderwerk wordt door een schildersbedrijf uitgevoerd en is opgenomen in de PIP. De grootste kostenpost voor de periode t/m 2019 is de vervanging van de hoofdverlichting, in combinatie met vernieuwing van de bedrading. Er is geen directe noodzaak deze werkzaamheden te moeten uitvoeren, maar de huidige verlichting is gedateerd, wat vooral geldt voor de bedrading. De sacristie heeft een grote renovatiebeurt nodig. Naar verwachting kunnen deze werkzaamheden worden uitgevoerd door vrijwilligers en zullen de kosten daarom beperkt zijn.

Pastorie De pastorie vergt aan de buitenkant regelmatig klein onderhoud voor wat betreft het metselwerk. Het heeft mede te maken met de (kwetsbare) westelijke regenkant. Overigens is dit onderhoud goed beheersbaar met inzet van vrijwilligers. Het schilderwerk ligt vast in een onderhoudscontract zodat dit goed gegarandeerd is. Wellicht de grootste kostenpost voor de toekomst is de update van de binnenkant als er een nieuwe bewoner zou komen. De huidige situatie is acceptabel voor de huurder, maar voor verhuren in de toekomst is er een forse renovatie noodzakelijk. In tijd is niet te zeggen wanneer dit actueel wordt, maar in de PIP wordt hier al op ingespeeld.

15


Parochiezaal en kantoor Hier zijn geen grote veranderingen in het onderhoudsbeleid. Recentelijk is de verlichting vernieuwd. Aan de buitenkant is het schilderwerk het meest terugkerend onderhoud, maar is vrij eenvoudig uit te voeren. Het platte dak en goten zijn een paar jaar geleden vernieuwd en een nieuwe vernieuwing is pas na deze PIP-periode in beeld.

Vitaliteitsplan De parochiekern beschikt over een groepje vrijwilligers voor het onderhoud van kerk, kerkhof, parochiezaal en tuin. De groep bestaat op dit moment uit 9 vrijwilligers in de leeftijd van 67 t/m 80 jaar waarmee we voorlopig vooruit kunnen en zo nu en dan komt er een vrijwilliger bij.

Sterke punten De kerk beschikt over een gezonde financiële situatie waar we nog lang mee vooruit kunnen. Het kerkgebouw met parochiezaal, secretariaat en pastorie is nog geen 90 jaar oud en behoeft op dit moment weinig onderhoud wat we met vrijwilligers goed kunnen bijhouden. Het kerkhof is in eigen beheer, goed toegankelijk en ligt direct achter het kerkgebouw. De parochiezaal wordt gebruikt voor verschillende doeleinden bijvoorbeeld vergaderingen en kindernevendiensten. Onze kerk heeft een goed contact met de protestante kerk van Lewedorp .Er worden regelmatig samen diensten gehouden zowel in de katholieke kerk alsook in de protestante kerk. Dit is goed voor de sociale contacten van beide kerken en het dorp.

Zwakke punten Terugloop van kerkgang.

Eventuele sluiting van de kerk Het sluiten van de kerk zou voor het dorp een groot verlies zijn omdat de onderlinge contacten snel teruglopen, zeker ook met onze protestante gemeenschap. We zullen er dan ook alles aan proberen te doen om dit te voorkomen.

16


Parochiekern Oost-Zuid-Beveland met Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangenkerk te Hansweert Gebouwen Kerkgebouw en aangebouwd parochiecentrum De kerk is gebouwd in de periode 1868-1871. Inwijding vond plaats op 5 december 1871. Het gebouw is in zowel in mei 1940 als in oktober 1944 zwaar beschadigd. In 1940 is de spits verloren gegaan en gedurende de daarop volgende jaren zijn de twee klokken in beslag genomen. In 1944 is het gebrandschilderde raam met de voorstelling van Maria verloren gegaan en is het hoofdaltaar dusdanig beschadigd, dat het niet meer te herstellen was. In 1951 is de restauratie voltooid en is de kerk opgeleverd in de staat waarin ze zich nu nog bevindt. Zowel de kerk als het aangebouwde parochiecentrum bevinden zich in een redelijke staat van onderhoud. Over enkele jaren zou het binnenwerk weer eens geschilderd moeten worden, maar aan de buitenzijde is het redelijk stabiel te noemen. Dakbedekking en afwatering functioneren en als de galmborden-vervanging en de reparatie van het torenkruis zijn afgerond, kunnen we er weer een hele tijd tegen. Voor de uitvoering van onderhoudswerk moeten we eigenlijk altijd een beroep doen op ondernemingen. De leeftijd van de vrijwilligers is dusdanig dat uitvoering van werkzaamheden niet meer van hen kan worden verwacht. De begraafplaats wordt nog door twee vrijwilligers onderhouden, maar deze mannen lopen ook richting de 80. Daarnaast missen we binnen de vrijwilligers iemand met een bouwkundige achtergrond. We hebben niemand die de bouwkundige staat met een deskundig oog kan beoordelen. We hebben elke zondag nog tussen 55 en 75 trouwe kerkbezoekers van de vieringen, maar de kudde wordt elk jaar kleiner. Zolang er nog een zondagse viering is en zolang we nog een redelijk functionerend koortje hebben, kunnen we blijven bestaan. Hoe lang dat zal zijn, dat weten we niet.

Sterke punten Het kerkgebouw ziet er goed uit. De laatste tien jaar geen verrassingen met extra onderhoud genoteerd. De kerk fungeert als een middelpunt in de dorpsgemeenschap. We beschikken over een trouwe kern van kerkbezoekers die ook jaarlijks een financiële bijdrage geven. De personen waar we een beroep op kunnen doen voor het plegen van klein onderhoud, worden te oud voor dat werk. Het is voor enkelen niet meer verantwoord om ze op een ladder te laten staan. Voor klussen rond het gebouw kunnen we een beroep doen op de leden van Het Wijnranckgilde, maar voor werk aan het gebouw moeten we bedrijven inschakelen. Lampen vervangen gaat nog, bij iets ingewikkelder werk wordt het problematisch.

Zwakke punten De leeftijd van de vrijwilligers en het ontbreken van jongere aanwas. Bij onze vieringen beschikken we over een koor van 8 personen, maar daar is de gemiddelde leeftijd ook richting 80 jaar aan het schuiven.

17


Toekomst Hansweert kent een grijzende kudde die elk jaar weer een beetje kleiner wordt. De leeftijdsgroep tussen 15 en 60 jaar ontbreekt nagenoeg in onze parochie. Het aantal eerste communicanten is beperkt tot ongeveer vijf in twee jaar. Er worden nu weer pogingen ondernomen om door contacten met het RK onderwijs weer wat enthousiasme op te wekken onder de jeugd en jonge gezinnen, maar het is afwachten of dat wat op zal leveren.

Parochiekern Oost-Zuid-Beveland met Heilige Josephkerk te Rilland Gebouwen Kerkgebouw en verenigingsgebouw De inwoners van Rilland, Krabbendijke en Waarde kerkten vroeger (voor 1967) in de kapel van het klooster van de Paters Kapucijnen te Rilland. Toen deze orde Rilland verliet en het klooster werd verkocht, heeft de orde een kerk laten bouwen in de Hontestraat te Rilland. Op het oog is het een gezellige kerk die samen met het eraan gekoppelde verenigingsgebouw ‘De Ark’ er aan de buitenkant keurig uitziet. Maar bij de bouw is klaarblijkelijk bezuinigd op heiwerk met als gevolg dat we nu met een ernstige verzakking van de vloer zitten. Over dit probleem is het nodige overleg gepleegd met de bouwkundigen van het Bisdom, maar besluiten zijn er nog niet. Er is een mogelijkheid om de vloer te stabiliseren voor een periode van ongeveer tien jaar, maar de heer van der Linden van het Bisdom gaat liever voor een blijvende oplossing. Dat houdt in dat er een nieuwe vloer in de kerk moet komen die rust op geboorde heipalen , dat vervolgens de hete luchtverwarming moet worden vervangen door een systeem met radiatoren en dat de afvoer van het hemelwater, die gedeeltelijk onder de kerk loopt moet worden omgelegd. Een snelle berekening van een aannemer levert een kostenpost op van minimaal € 60.000 excl. BTW. De kerk te Rilland heeft per viering tussen de 25 en 35 bezoekers. Inmiddels hebben we een vergadering georganiseerd met kerkelijk betrokkenen om te peilen hoe zij tegenover de ingrijpende renovatie staan. We hebben 130 uitnodigingen verspreid en die hadden als resultaat dat er 15 personen naar de vergadering kwamen, waar Bernard van Lamoen een keurige uiteenzetting van de problematiek heeft gegeven. Het enthousiasme was gering, de aanwezigen waren allemaal ouderen en de stemming was dat het “onze tijd wel zal duren.” Op 17 september 2014 vond een vervolggesprek plaats met parochianen van de parochiekern Rilland over de zorgelijke bouwkundige staat van het kerkgebouw. Men kon instemmen met het advies van de parochiekerncommissie om het bestuur van de Pater Damiaanparochie te verzoeken om het kerkgebouw aan de eredienst te onttrekken. Dit verzoek is middels een bestuursbesluit ingediend bij de bisschop. Er werd tevens uitvoerig stilgestaan bij de toekomst van het pastoraat en de mogelijkheden daartoe. Rilland heeft een kleine groep trouwe bezoekers, een klein koor dat actief mee helpt de vieringen te verzorgen, maar het draagvlak is gering. 18


De vrijwilligers zijn allen op leeftijd en de groep is klein. Aanwas is er niet. Rilland organiseert elk jaar enkele vieringen voor de katholieke schooljeugd die door de week worden gehouden. Er komen dan naast de kinderen behoorlijk wat ouders mee, maar in de weekendvieringen is daar niets van te merken.

Sterke punten Als sterke punten kunnen we hier vermelden het overal inzetbare kostersteam dat ervoor zorgt dat de gemeenschap nog blijft draaien. Daarnaast is er een dameskoor dat de vieringen opluistert, maar dat qua leeftijd ook richting 80 beweegt. Er zijn contacten met de lagere school, waarvoor jaarlijks enkele vieringen worden georganiseerd die , ook door ouders, goed bezocht worden. Deze ouders en kinderen zien we in de reguliere zondagse vieringen nooit terug. Er is een vaste kern van bezoekers, maar deze wordt dusdanig klein dat de vraag over voortbestaan acuut wordt.

Zwakke punten De weinige vrijwilligers moeten vanwege leeftijd en lichamelijke gebreken gaan ophouden. Dat betekent dat er ook voor klein onderhoud steeds meer een beroep op bedrijven gedaan moet worden. De kerk speelt een veel minder centrale rol in het dorpsgebeuren dan in Hansweert.

Toekomst De zorgelijke bouwkundige staat van het kerkgebouw zal een zware wissel trekken op de toekomst van de Rillandse geloofsgemeenschap. Het is om veiligheidsredenen niet meer verantwoord om vieringen te houden in het kerkgebouw. Aan het bestuur van de Pater Damiaanparochie is om die reden verzocht het kerkgebouw aan de eredienst te onttrekken. Met de betrokken parochiegemeenschap is afgesproken de vieringen voorlopig te laten plaatsvinden in het aan het kerkgebouw grenzende verenigingsgebouw ‘De Ark’ en nader overleg te voeren over een goede invulling van het pastoraat naar de toekomst toe.

19


Parochiekern Heinkenszand met de Heilige Blasiuskerk Inventarisatie gebouwen

1, 2 en 3 zie inspectierapport Monumentenwacht 2013.

4. Lourdesgrot. RK kerk, Kerkdreef 6, 4451 AD Heinkenszand. Monument no. 1002775. Rijksmonument. Bouwjaar 1911. Bouwkundige staat van het gebouw is goed. Onderhoudsstaat is redelijk tot goed. Toegankelijkheid voor inspecties is goed.

5. Mortuarium, Kerkdreef 6, 4451 AD Heinkenszand. Bouwkundige staat van het casco is goed. Onderhoudsstaat is goed. Bereikbaarheid t.b.v. opbaring en uitvaart is goed. Toegankelijkheid voor inspectie en reparatie is goed.

6. Opslagruimte t.b.v. onderhoud aan gebouwen, begraafplaats en tuin. Bouwkundige staat van het casco is goed. Onderhoudsstaat is redelijk. Toegankelijkheid voor inspectie en reparaties is goed.

7. Begraafplaats, urnenveld en urnenmuur. Indeling is redelijk tot goed. Onderhoudsstaat is goed tot uitstekend. Toegankelijkheid en bereikbaarheid is goed. Het gehele complex is een Rijksmonument met inbegrip van de kerkgracht. Bij het Waterschap staat op de planning dat in het najaar 2014 de kerkgracht wordt uitgebaggerd. Dit wordt in opdracht en voor rekening van de gemeente Borsele uitgevoerd. Het groot onderhoud aan kerk en pastorie zoals restauratiewerk en schilderwerk wordt door derden uitgevoerd. Klein onderhoud aan deuren en ramen en hang- en sluitwerk en klein schilderwerk wordt door vrijwilligers uitgevoerd. Alle onderhoud aan overige gebouwen wordt ook door vrijwilligers uitgevoerd. Onderhoud aan begraafplaats, tuin, urnenmuur en urnenveld wordt door vrijwilligers uitgevoerd. Het graven, ter aarde bestellen, aanvullen en afdekken op de begraafplaats en het plaatsen van urnen en/of asbussen wordt door vrijwilligers uitgevoerd.

20


Vitaliteit onderhoudsploeg Ongeveer 12 mensen bemannen de onderhoudsploeg. Zoals in vele kernen met een leeftijd tussen de 60 en 80+. Door geboden ervaring en inzet ziet de parochiekerncommissie hier eerder een meerwaarde dan een tekortkoming. De helft van de vrijwilligers zijn gepensioneerden uit de agrarische sector en uit de bouw. Deze mensen zijn fysiek gewend aan zwaarder werk. Vooral voor het werk in de tuin en op de begraafplaats voelen zij zich als een vis in het water. Enkele allround vakmensen uit de bouw en het schildersvak zorgen voor het oplossen van alle voorkomende kleine gebreken. De wat oudere mensen zorgen met hun kennis van (landbouw)zaken dat op hun tempo er alles goed en netjes bij ligt. Regelmatig spreken medeparochianen hier hun waardering voor uit. Het schoonhouden van de gebouwen wordt door een grote groep dames gedaan.

Uitstraling en geografische ligging van het complex Het kerkgebouw met 2 torens met hanen en kruis, samen met de imposante pastorie als parochiehuis, geven een vertrouwelijke indruk mede door de ligging binnen de kasteelgracht. Van buitenaf gezien, maar juist binnen in de kerk wordt je overvallen door een intieme, warme sfeer. De bouwkundige staat is goed, de afwerking binnen is warm en sfeervol met rijke historische elementen.

Sterke punten De H. Blasius parochiekerk ligt centraal op Zuid-Beveland. Dit maakt dat regelmatig parochianen van omliggende kernen de vieringen in onze kerk bijwonen. De onderhoudsstaat van de kerk is uitstekend te noemen. Binnen een straal van 100 meter liggen 3 parkeerterreinen samen goed voor ± 100 plaatsen waardoor bereikbaarheid is gewaarborgd in de H. Missen op zaterdag 19.00 uur en zondag om 9.00 uur. De centrale ligging in Heinkenszand dicht bij de katholieke lagere school is belangrijk voor communicantjes en vormelingen. Mede door zeer actieve inbreng van de leerkrachten is de verhouding school - kerk cruciaal voor aanwas en beleving binnen onze geloofsgemeenschap. Een aantal leerkrachten van de katholieke Jan van Schengenschool zetten zich in bij jeugdopvang en kindernevendienst. Het thema van de vieringen wordt door hen met de kinderen verder uitgediept. Het pastoresteam gaat hier in de viering vaak op in en laat de kinderen hun verhaal vertellen. Het jongerenpastoraat maakt gebruikt van de 2e verdieping van de pastorie. De katholieke ouderenbond vindt in de pastorie een welkome ruimte voor ontplooiing van hun activiteiten. Het herenkoor, dameskoor, jongerenkoor en kinderkoor repeteren wekelijks in kerk of parochiehuis om hun muzikale talenten te ontplooien. Een jonge parochiekerncommissie met een gemiddelde leeftijd van rond de 48 jaar zorgt voor een vitale inbreng met oog voor hedendaagse geloofsbeleving. Kortom deze parochiekern is klaar voor de eerste 20 jaar.

Zwakke punten Het kerkbezoek loopt terug al lijkt op dit moment het aantal bezoekers van de vieringen te stabiliseren. De leeftijd van vrijwilligers van de onderhoudsploeg is niet laag. Echter die personen die de ploeg aan zouden kunnen of willen vullen nemen deel aan het arbeidsproces dus die zijn niet inzetbaar. De begroting dit jaar geeft een tekort van een kleine € 8.000,--. Creativiteit om geld te genereren is dus geboden. Daaraan wordt door de parochiekern invulling gegeven door diverse initiatieven te 21


ondernemen, zoals een onderhoudsabonnement voor grafonderhoud, een bijdrage voor het ontvangen van het maandblad Parochienieuws, rommelmarkt, maar ook scherpe sturing op tijdige en volledige facturatie van bijvoorbeeld uitvaarten en grafrechten. Mede dankzij deze inspanningen is de parochiekern de afgelopen jaren in staat geweest een sterke financiële positie op te bouwen en deze te handhaven. Op langere termijn is een grote onderhoudsbeurt noodzakelijk aan de pastorie. Hiervoor is een begroting (PIP-plan). De kosten hiervoor kunnen over een periode van 4 jaar uitgesmeerd worden. Een aanvraag voor subsidie is lopende.

Visie op de toekomst De parochiekern Heinkenszand is een bruisende geloofsgemeenschap. Steeds weer lukt het om ouders met potentiële communicantjes en vormelingen gemotiveerd te krijgen hun geloofsbeleving te tonen. Mede door leerkrachten van de katholieke basisschool heeft Heinkenszand het hoogste aantal leerlingen van de parochiekernen van de Pater Damiaanparochie. Het kerkgebouw is intiem en knus ingericht. Met een eigen parochiehuis kunnen vele parochiële zaken worden gehuisvest. Het jongerenpastoraat, de katholieke ouderenbond, de kindernevendienst, het repeteren voor 4 koren en een eigen secretariaat hebben waarvoor een eigen ruimte ter beschikking is. De koren hebben een zodanige kwaliteit dat het uitbrengen van cd's hun niveau typeert. Financieel de sterkste parochiekern. Kortom, de Parochiekern Heinkenszand ziet de toekomst rooskleurig in.

Criterium tot sluiten Er is daarom voor deze parochiekern geen enkel punt te bedenken wat het sluiten zou kunnen rechtvaardigen.

22


Parochiekern te Goes met Heilige Maria Magdalenakerk Gebouwen

Kerkgebouw Het kerkgebouw is in 1905 gebouwd. De kerk is gebouwd als een neogotische kruisbasiliek en staat aan de Singelstraat 9 in Goes. Met de bouw van het kerkgebouw is in 1905 gestart en in de 70-er jaren van de vorige eeuw is het door de ministers van WVC (nu Ministerie van Onderwijs, Welzijn en Cultuur) als rijksmonument vastgesteld. De Rijksdienst heeft het meerjarenprogramma voor de periode van 2011 tot en met 2016 goedgekeurd en er wordt een jaarlijkse subsidiebijdrage voor de onderhoudskosten aan het rijksmonument verstrekt.

Parochiekantoor In de Zusterstraat 4 is, in 1973, een ‘nieuwe’ pastorie bebouwd welke nu in gebruik is als kantoor bij het PAC. Het kantoor voor de parochie is gevestigd in de Wijngaardstraat 36. Dit waren in het verleden twee garageboxen. In 1990 is deze ruimte verbouwd tot kantoor. Deze gebouwen komen allemaal uit op dezelfde binnenruimte/tuin.

Begraafplaats In de Zuidvlietstraat is de (gesloten) katholieke begraafplaats. Deze wordt/is door de gemeente Goes overgenomen.

Onderhoud Voor de vaststelling van de BRIM is er uitgebreid inspectierapport gemaakt. In dit rapport kwam tot uiting dat er een grote restauratie noodzakelijk was. Om de kerk in een goede conditie te krijgen is een investering van ruim 1 miljoen euro noodzakelijk. De Rijksdienst (BRIM-subsidie) heeft voor onderhoud aan de kerk de maximale subsidiebijdrage toegekend zijnde € 650.000,- (65% van € 1.000.000,-). Daarnaast wordt door de Monumentenwacht (SCEZ) van de provincie Zeeland elk jaar een inspectierapport van het kerkgebouw gemaakt. De algemene conclusie is dat het gebouw in een matige conditie is. Met uitschieters naar slecht onderdelen en de gerestaureerde onderdelen worden als goed omschreven. De bebouwing in de Zusterstraat en de Wijngaardstraat zijn in een, redelijk goede conditie.

Uitvoering Onderhoud In de parochie is geen vrijwilligersgroep die onderhoudswerkzaamheden verrichten. Incidenteel wordt er door een vrijwilliger werkzaamheden verricht. Gezien de maat van het gebouw wordt het meeste werk door derden uitgevoerd. 23


Sterke punten De kerk staat in het hart van de stad en is goed bereikbaar. Door het maken van hellingbaan is de kerk ook voor oudere/mindervalide toegankelijk. Door het verplaatsen van de altaartafel onder de koepel, het aanpassen van de geluidsinstallatie en het aanbrengen van een ringleiding is de kerkdienst meer onder de parochianen gebracht. Alle gebouwen zijn via een besloten binnentuin met elkaar verbonden zodat de looplijnen klein zijn en er een vorm van sociale controle is. Er is een goed benutte dagkapel en een vergaderruimte (Magdalenazaal) beschikbaar.

Zwakke punten Het noodzakelijk (dagelijks) onderhoud is groot. Denk aan jaarlijkse controle verwarmingsinstallatie. Goten schoonmaken enz. Het kerkgebouw is groot pand waardoor het merendeel van de werkzaamheden door professionals moet worden uitgevoerd. Het missen van een onderhoudsploeg voor kleine werkzaamheden. Verwarmingskosten zijn hoog.

Toekomst van het gebouw en toekomst als kerkbestemming Kerkgebouw De kerk is een rijksmonument en daardoor als gebouw beschermd. Door het uitvoeren van de werkzaamheden genoemd in het inspectierapport en de financiële middelen uit de BRIM zal het kerkgebouw, over een aantal jaren, in redelijke/goede komen en wordt het onderhoud beheersbaar.

Andere bebouwing De Zusterstraat is verhuurd en financieel/onderhoud bouwkundig sluitend. Wijngaardstraat is in goede conditie en nodig voor de parochie. Verwacht wordt dat deze gebouwen in de toekomst onderdeel blijven van parochie. Kerkbestemming Gezien de ligging van de kerk en de kwaliteit van het gebouw zal de kerk nog jaren het centrale punt van de parochie blijven.

Criteria van belang t.a.v. besluit tot sluiting Niet van toepassing. Aanpassing van het kerkgebouw als de gelovigen/gebruikers van de RK eredienst in Goes en omgeving sterk zou afnemen

24


Conclusie Gebouwen De parochiekernen van de Pater Damiaanparochie beschikken allen over meerdere gebouwen en de meesten ook over een begraafplaats, al dan niet in beheer bij de kern of bij de gemeente. De gebouwen variëren van natuurlijk een kerkgebouw met sacristie en pastorie t/m een mortuarium met gebouwen voor opslag, vergaderen of onderhoudswerkzaamheden. De gebouwen vertonen geen achterstallig onderhoud en verkeren in goede staat. Ze zijn een sieraad en een middelpunt voor de geloofsgemeenschap. Om de gebouwen in deze goede staat te houden wordt er regelmatig en goed onderhoud gepleegd. De kernen met monumentale gebouwen maken met graagte gebruik van de BRIM- , de gemeentelijke- en de Provinciale Subsidies. Daarnaast moet er in de meeste gevallen ook nog diep in de eigen buidel worden getast. Doordat het aanvragen van de BRIM subsidie een lang en moeizaam te gaan traject is, komt het veelvuldig voor dat gepland onderhoud wordt uitgesteld. Met de onderhoudsplanning moet, noodzakelijkerwijs, flexibel worden omgegaan. Over het algemeen wordt het grote onderhoud uitgevoerd door derden en het kleinere door vrijwilligers. Voor de kernen die geen monument bezitten kan veelal met een beperkt budget onderhoud door vrijwilligers worden uitgevoerd. Er zijn overigens ook kernen in staat om het grotere onderhoud en verbouwingen met deskundige vrijwilligers uit te voeren. Het bestuur van de Pater Damiaanparochie zal jaarlijks een meting uitvoeren om de ‘Vitaliteit en Zelfdragendheid,’ de financiën en de gebouwen van elke parochiekern te toetsen. Indien noodzakelijk zal het Pater Damiaanparochiebestuur niet wachten tot 2019 met het nemen van maatregelen. Op deze manier wil het Pater Damiaanparochiebestuur de vinger aan de pols houden.

Sterke en zwakke punten Het is wat lastig om sterke en zwakke punten te noemen omdat vrijwel alle kernen deze vraag niet hebben beantwoord maar toch. Als sterke punten kun je de staat van de gebouwen noemen, de centrale ligging in de kernen met een goede bereikbaarheid, een eigen begraafplaats rondom de kerk of in de directe nabijheid. Daarnaast is van groot belang dat de gebouwen voorzien in vergaderruimte, repetitieruimte voor de koren, kindernevendiensten en opvang voor de vrijwilligers, werkruimte voor de verschillende werkgroepen, voorbereiding van vieringen e.d. Ook dienen de gebouwen en hun omgeving vaak voor het organiseren van activiteiten en acties voor de gemeenschap om gelden te genereren voor bijvoorbeeld het opknappen van een orgel, beelden, schilderwerk of één of ander goed doel. Verder is het aantal vrijwilligers in de meeste kernen ongekend groot, je moet dan denken aan aantallen afhankelijk van de grootte van de kern, tussen de 40 en 280 mensen. Mensen waar je altijd een beroep op kunt doen om te helpen, mensen die al jaren een vaste taak op zich hebben genomen en zelf zorgen voor het op peil houden van de vrijwilligers binnen hun werkgroep. Helaas zijn er ook wat negatieve zaken waar we wel degelijk rekening mee hebben te houden. Denk hierbij in de eerste plaats aan de vrijwilligers die hierboven zo zijn geroemd. We weten allemaal dat de kernen voor 90% draaien op vrijwilligers. Vrijwilligers die elke dag een dagje ouder worden en sommigen op hun 85ste nog zeer vitaal zijn maar dat is niet aan iedereen gegeven. Echter de aanwas van onderaf stagneert wel eens. Zeker op dit moment waar de overheid graag wil dat mensen tot hun 70ste gaan werken. Zouden ze na afloop van hun werkende leven dan nog ‘fut’ genoeg hebben om daarna nog een vrijwilligerstaak voor de kerk op zich te nemen? De afgelopen 25 jaren zijn er 25


steeds jong gepensioneerden geweest die zichzelf vitaal genoeg vonden om nog een taak van betekenis op zich te nemen voor kerk en gemeenschap. Hoe lang blijft dit nog? Daarnaast doet zich het probleem voor van het teruglopende kerkbezoek, grijze hoofden verdwijnen, jongeren dienen zich niet of onvoldoende aan. Mensen voelen zich minder gebonden aan God en gemeenschap voor zover het kerkelijke zaken betreft. Direct gevolgen heeft dit voor de financiële situatie voor de kernen en dat kan voor vele kernen wel eens het breekpunt worden.

Vitaliteit van de onderhoudsploeg De onderhoudsploeg voor een kern is van groot belang om klein onderhoud uit te voeren. Onderhoud waar je niet snel een derde partij voor uit zult nodigen omdat het veelal gaat om tijdrovend werk wat zeer kostbaar is. Deze ploegen bestaan veelal uit groepjes van zo’n 5 tot 10 personen die meerdere keren per week bij elkaar komen om onderhoud op technisch gebied uit te voeren. Een ploeg mensen die bestaat uit deskundigen op allerlei technisch gebied, maar ook in de groenvoorziening. Mensen die, zoals hierboven is omschreven, bestaan uit jong gepensioneerden die op het moment van uit dienst treden over voldoende vitaliteit beschikten om dergelijke taken op zich te nemen en die daar ook plezier aan beleven. Moeilijk is het ook hier om voldoende jongeren aan te trekken waardoor ouderen zich veelal verplicht voelen om er dan nog maar een jaartje aan vast te knopen. Waar vind je nog een dergelijk plichtsbesef? Voor dit moment zijn de onderhoudsploegen nog zeer vitaal en biedt dat voldoende perspectief voor de nabije toekomst.

Toekomst van de gebouwen/Criteria tot sluiting Wanneer het tij niet keert, zijn de kernen zich er wel van bewust dat het op den duur onmogelijk wordt om e.e.a. voor de gemeenschap in stand te houden. Dat heeft vooral te maken met de financiële middelen waar men dan niet langer over kan beschikken om de doodeenvoudige reden dat het geld gewoon niet meer binnenkomt en de kosten blijven stijgen. Eens zal de portemonnee leeg zijn. Een ander belangrijk punt is het mogelijke toekomstige gebrek aan vrijwilligers en kerkbezoekers. Iedereen weet dat je voor 10 kerkbezoekers een dergelijke kostbare voorziening niet in stand kunt houden. De vraag is alleen, hoe lang nog? 5-10-15-20 jaar? Wie kan het zeggen, wie durft het te zeggen en dan? Allemaal vragen waar niemand een antwoord op durft te geven en het zeker niet op papier durft te zetten. Als wij het maar niet zijn, wordt veelal zachtjes gereageerd. Kerngemeenschappen hebben zich wel gebogen over het, ‘ja, als het dan toch niet anders meer kan en het dan toch moet?’ Graag ziet men dan dat de gebouwen voor de kern gespaard worden zodat het bekende baken aanwezig blijft. Men ziet mogelijkheden om de gebouwen dan over te dragen, lees verkopen, zoals ook al met de meeste uurwerken is gebeurd, aan een gemeentelijke of provinciale instelling die dan met overheidsgelden het gebouw in stand houdt en geschikt zal maken voor algemeen gebruik of ombouwen tot kantoren, appartementen of iets dergelijks.

Tot slot Op dit moment verkeren geen van de kernen in een toestand van faillissement. Niet overal vertonen de financiën zwarte cijfers. Ondanks de moeilijkheden waar men zich voor geplaatst ziet denkt men in oplossingen om de gebouwen voor de kerngemeenschap in stand te houden. Die vraagt van de kernbesturen veel creativiteit, eensgezindheid en een voorzichtig laveren binnen de financiële 26


mogelijkheden. Gaan we voor een tijdelijke betaalbare oplossing of voor een degelijke dure, wat dan gelijk betekent 5 of 10 jaar eerder afscheid nemen van de gebouwen en vervolgens kerken in een ander gebouw, of in een andere kern. Momenteel zien alle kernen de mogelijkheid om, voorlopig zonder veel concessies, alle gebouwen in ieder geval open te houden tot eind 2019. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat men geen geld gaat steken in grote geldverslindende renovaties, onderhoud en verbouwingen maar zich voornamelijk richt op het in stand houden van de gebouwen voor de Eredienst. De visie van de Pater Damiaanparochie gaat uit van vitale en zelfdragende parochiekernen. De jaarlijkse metingen blijven nodig om alle onderdelen (activiteiten, vrijwilligers, financiën) goed en strak te monitoren. Zowel de jaarrekening 2013 als de begroting 2015 voldoen voor wat betreft de gebouwen (en personeel) aan de diocesane richtlijn van het normatief begroten.

Vastgesteld in de vergadering van het parochiebestuur van de Pater Damiaanparochie, Goes, 10 december 2014

27


De gebouwencommissie Piet Beulens Piet Rijk Wim Hoogesteger Cees van Egmond Cees Traas Eddy van Daele Wim Kok Cees Pieters Wim Mulder

28

Kwadendamme Ovezande ’s Heerenhoek Zierikzee Lewedorp Rilland/ Hansweert Heinkenszand Goes Voorzitter


Overzicht normatief begroten (jaarrekening 2013 en begroting 2015) LASTEN UIT DE JAARREKENING 2013 Kosten onroerend goed Financiële lasten Persoonskosten Kosten eredienst Kosten pastoraal Verplichte en/of vrijwillige bijdragen Kosten begraafplaats Beheerskosten Overige kosten

€ € € € €

270.545,85 5.284,47 417.358,66 56.754,02 46.541,30

26,26% 0,51% 40,50% 5,51% 4,52%

€ € € €

139.966,00 6.559,08 83.254,27 4.147,05

13,58% 0,64% 8,08% 0,40%

Totale kosten

€

1.030.410,70

100,00%

LASTEN UIT DE BEGROTING 2015 Kosten onroerend goed Financiële lasten Persoonskosten Kosten eredienst Kosten pastoraal Verplichte en/of vrijwillige bijdragen Kosten begraafplaats Beheerskosten Overige kosten

€ € € € €

244.026,00 4.801,00 395.110,00 50.200,00 33.550,00

26,84% 0,53% 43,45% 5,52% 3,69%

€ € € €

117.376,00 6.600,00 57.100,00 500,00

12,91% 0,73% 6,28% 0,05%

Totale kosten

€

909.263,00

100,00%

29


Indeling. Voorwoord, stand van zaken 3. Beschrijving parochiekernen 5. Beschrijving kern Kwadendamme 6. Beschrijving kern Ovezande 8

Recommend Documents