Samenvatting Het Greencrowd-project “Zonne-energie voor OBS Potmarge” heeft als doel geld op te halen voor een zonnestroomsysteem op het dak van deze basisschool uit Leeuwarden. Door het crowdfunden van de zonnepanelen kunnen mensen die de school of het project een warm hart toedragen, of simpelweg op zoek zijn naar een zinvolle investering, helpen dit te realiseren. In tegenstelling tot voorgaande Greencrowd-projecten gaat het hier niet om de herfinanciering, maar om de voorfinanciering van een project. De stichting boven OBS Potmarge, Proloog, heeft geen financiële ruimte om de zonne-energieinstallatie zelf aan te schaffen. Omdat zij zich geconfronteerd ziet met stijgende energielasten en een educatiebudget dat ten gevolge hiervan onder druk staat, juicht zij de komst van de PV-installatie natuurlijk van harte toe. Crowdfunders kunnen zowel doneren als investeren. Het streven is in totaal € 44.000,- bijeen te brengen, waarmee het zonnestroomsysteem en de projectkosten betaald kunnen worden. Wie investeert, kan zelf de combinatie van looptijd en rente kiezen. Het gaat om annuïtaire leningen. Crowdfunders krijgen dus jaarlijks naast rente ook een deel van hun inleg retour. De eerste tranche heeft een looptijd van vijf jaar en de bijbehorende jaarlijkse rente is 4%. De tweede tranche heeft een looptijd van tien jaar en de bijbehorende jaarlijkse rente is 6%. Investeerders betalen in tegenstelling tot donateurs pas op het moment dat het totaalbedrag is ingelegd. In de tussentijd maakt stichting Greencrowd werk van zekerheden voor de crowdfunders (een garantstelling van een overheid of een recht van opstal op de PV-installatie). De risicorating “B” is van toepassing op deze toekomstige situatie.
2 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
Inhoudsopgave Samenvatting........................................................................................................................................... 2 1. Aanleiding project ............................................................................................................................... 4 2. Doel project ......................................................................................................................................... 4 3. Zonne-energie ..................................................................................................................................... 4 4. Het zonnestroomsysteem voor OBS Potmarge ................................................................................... 4 5. Crowdfunden ....................................................................................................................................... 5 6. Financieel rendement zon-PV-systeem ............................................................................................... 5 7. Financieel rendement crowdfunders (investeerders) ......................................................................... 6 8. Garanties en risico’s ............................................................................................................................ 7 9. Proces bij doneren en investeren........................................................................................................ 8 10. Namen en adressen ........................................................................................................................... 9 11. Definities en afkortingen ................................................................................................................. 11 11. Bijlage .............................................................................................................................................. 12
3 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
1. Aanleiding project De wijk Achter de Hoven, in Leeuwarden, heeft de ambitie de duurzaamste wijk van de provincie Friesland te worden. Openbare Basisschool Potmarge wil hier deel van uitmaken en wil daarnaast een goed voorbeeld geven aan de rest van de wijkbewoners. Daarnaast zijn de afgelopen jaren de energiekosten voor de school toegenomen, terwijl budgetten vanuit de overheid afnemen. Hierdoor komt het onderwijsbudget onder druk te staan. Zelf een zonnestroomsysteem kopen behoort evenwel niet tot de mogelijkheden voor OBS Potmarge (lees: Stichting Proloog voor primair openbaar onderwijs in de gemeente Leeuwarden, hierna: Proloog). Daarom doet zij een beroep op crowdfunders: ouders, leraren, omwonenden en alle anderen die een aantrekkelijk rendement op hun inleg willen realiseren. Met een zonnestroomsysteem wordt de stijging van de energiekosten een halt toegeroepen, zodat meer geld beschikbaar komt voor de kerntaak van de school: kinderen lesgeven en vormen. Daarnaast is het benutten van zonne-energie goed voor het milieu en dus de toekomst van de kinderen. Hierin wil OBS Potmarge graag het goede voorbeeld geven. De kinderen krijgen, als onderdeel van het project, les over duurzaamheid en in het bijzonder over zonne-energie. Voor de financiering van het systeem hoopt OBS Potmarge op enthousiaste crowdfunders. Zij kunnen geld geven voor het zonnepanelensysteem (doneren) of geld uitlenen (investeren). Investeerders krijgen hun inleg mét rente terug en delen op die manier in het financiële rendement dat aan de zonnepanelen toe te schrijven is.
2. Doel project Het project ‘Zonne-energie voor OBS Potmarge’ heeft als doel een zonnestroomsysteem op het schooldak te realiseren. Zodoende kan de school fors besparen op de stijgende energiekosten. Door het crowdfunden kunnen mensen die de school of het project een warm hart toedragen, of simpelweg op zoek zijn naar een zinvolle investering, helpen dit te realiseren.
3. Zonne-energie Zonnestroom wordt opgewekt door de omzetting van zonlicht in elektriciteit, door middel van zonnepanelen (ook wel PV-panelen genoemd). Iedere kilowattuur die uit een paneleninstallatie afkomstig is, hoeft niet in een conventionele elektriciteitscentrale te worden opgewekt, waar hoofdzakelijk gebruik wordt gemaakt van fossiele brandstoffen. Aangezien het broeikasgas CO₂ vrijkomt bij de verbranding van fossiele brandstoffen, kan gesteld worden dat het milieu gebaat is bij de toepassing van zonne-energie.
4. Het zonnestroomsysteem voor OBS Potmarge Zodra de benodigde € 44.000,- bijeen is gebracht, wordt het project gerealiseerd. Het zonnestroomsysteem heeft een vermogen van 24 kWp (kilowattpiek). Hiermee wordt jaarlijks ongeveer 21.000 kWh opgewekt, wat overeenkomt met het stroomverbruik van zes gezinnen. Dit systeem zal 85% van het elektriciteitsverbruik van OBS Potmarge dekken.
4 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
5. Crowdfunden Crowdfunden is het bij elkaar brengen van een investering door een (grote) groep mensen. Er zijn verschillende vormen van crowdfunding, waaronder doneren en investeren. Bij doneren schenkt iemand geld, bij investeren leent iemand geld uit. De partij die het geld ontvangt, zorgt ervoor dat deze lening wordt terugbetaald en keert daarbij een vooraf besproken rentepercentage uit. Crowdfunden is, naast een innovatieve manier van financieren, een proces dat extra waarde met zich meebrengt: het kan lokaal draagvlak toevoegen aan duurzame-energie-projecten. In het geval van OBS Potmarge is de nauwe band tussen de school en de wijken eromheen relevant in dat kader. Omwonenden krijgen immers de kans om een aantrekkelijk rendement te realiseren op hun vermogen. Dit rendement is hoger dan bij een (duurzame) bank. Mensen en bedrijven met een hart voor de school kunnen het bedrag van hun keuze zoals gezegd ook schenken. De leningen die investeerders beschikbaar stellen, worden annuïtair afgelost. Dit betekent dat investeerders jaarlijks niet alleen rente ontvangen, maar ook een deel van de inleg retour krijgen. De combinatie van looptijd en jaarlijkse rente (5 jaar tegen 4% rente of 10 jaar tegen 6% rente) kunnen crowdfunders zelf kiezen.
6. Financieel rendement zon-PV-systeem Gebruikmaken van zonne-energie is een economisch aantrekkelijk scenario voor Proloog. Om deze uitspraak te staven, is een model gemaakt waarin alle kosten en opbrengsten tegen elkaar worden afgezet. Kosten De kosten zijn terug te leiden op de systeemcomponenten (panelen, omvormer, bekabeling, draagconstructie, monitoringssysteem, garantie-uitbreiding van de omvormer, de montage van de panelen et cetera). Kosten voor vervanging van de omvormer na tien jaar, verzekeringen en onderhoud worden niet in de systeemexploitatie meegenomen, omdat Proloog heeft aangegeven het hiervoor benodigde geld op andere wijze te organiseren. Opbrengsten De technische levensduur van het panelensysteem wordt voor een periode van 25 jaar gegarandeerd. Dat betekent dat het systeem gedurende deze jaren stroom en dus geld oplevert. De hoeveelheid stroom per paneel neemt in de loop der jaren wel een fractie af (0,89% verlies per jaar). De waarde van de duurzame kWh’s neemt daarentegen toe, als gevolg van de aanname dat stroom uit het publieke net ieder jaar 3% duurder wordt. Kosten versus opbrengsten De bovengenoemde schets van kosten en opbrengsten resulteert in een exploitatie waarbij het systeem zichzelf na twaalf jaar heeft terugverdiend. De investering in het PV-systeem is dus zeer kosteneffectief, aangezien het een technische levensduur van minimaal 25 jaar heeft. Sterker nog: Proloog kan het zich veroorloven crowdfunders uit de 5-jaars-tranche binnen die tijdsperiode hun inleg mét rente terug te betalen. Datzelfde geldt voor investeerders uit de 10-jaars-tranche. 5 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
7. Financieel rendement crowdfunders (investeerders) In de onderstaande tabellen en grafieken staan de kasstromen voor crowdfunders (investeerders) weergegeven in respectievelijk de 5-jaars-tranche (4% rente per jaar over de restschuld) en de 10jaars-tranche (6% rente per jaar over de restschuld). Looptijd in jaren: Rente per jaar:
5 4%
Voorbeeld: € 50,- investering Inleg Annuïteit (rente + aflossing) Jaarbalans Totale balans
€ € € €
2013 50,00 11,23 -38,77 -38,77
Voorbeeld: € 250,- investering Inleg Annuïteit (rente + aflossing) Jaarbalans Totale balans
€ € € €
2013 250,00 56,16 -193,84 -193,84
Voorbeeld: € 1.000,- investering Inleg Annuïteit (rente + aflossing) Jaarbalans Totale balans
2013 € 1.000,00 € 224,63 € -775,37 € -775,37
€ € € €
2014 11,23 11,23 -27,54
€ € € €
2014 56,16 56,16 -137,69
€ € € €
2014 224,63 224,63 -550,75
€ € € €
2015 11,23 11,23 -16,31
€ € € €
2015 56,16 56,16 -81,53
€ € € €
2015 224,63 224,63 -326,12
€ € € €
2016 11,23 11,23 -5,07
€ € € €
2016 56,16 56,16 -25,37
€ € € €
2016 224,63 224,63 -101,49
€ € € €
2017 11,23 11,23 6,16
€ € € €
2017 56,16 56,16 30,78
€ € € €
2017 224,63 224,63 123,14
6 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
Looptijd in jaren: Rente per jaar:
10 6%
Voorbeeld: € 50,- investering Inleg Annuïteit (rente + aflossing) Jaarbalans Totale balans
€ € € €
2013 50,00 6,79 -43,21 -43,21
2014 6,79 6,79 -36,41
€ € € €
2015 6,79 6,79 -29,62
€ € € €
2016 6,79 6,79 -22,83
€ € € €
2017 6,79 6,79 -16,03
€ € € €
2018 6,79 6,79 -9,24
€ € € €
2019 6,79 6,79 -2,45
Voorbeeld: € 250,- investering Inleg Annuïteit (rente + aflossing) Jaarbalans Totale balans
2013 2014 € 250,00 € € 33,97 € 33,97 € -216,03 € 33,97 € -216,03 € -182,07
€ € € €
2015 33,97 33,97 -148,10
€ € € €
2016 33,97 33,97 -114,13
€ € € €
2017 33,97 33,97 -80,17
€ € € €
2018 33,97 33,97 -46,20
€ € € €
Voorbeeld: € 1.000,- investering Inleg Annuïteit (rente + aflossing) Jaarbalans Totale balans
2013 € 1.000,00 € 135,87 € -864,13 € -864,13
€ € € €
2015 135,87 135,87 -592,40
€ € € €
2016 135,87 135,87 -456,53
€ € € €
2017 135,87 135,87 -320,66
€ € € €
2018 135,87 135,87 -184,79
€ € € €
€ € € €
2014 € € 135,87 € 135,87 € -728,26
2021 € € 6,79 € 6,79 € 11,14
2022 € € 6,79 € 6,79 € 17,93
2019 33,97 33,97 -12,23
2020 2021 € € € 33,97 € 33,97 € 33,97 € 33,97 € 21,74 € 55,70
2022 € € 33,97 € 33,97 € 89,67
2019 135,87 135,87 -48,92
2020 2021 € € € 135,87 € 135,87 € 135,87 € 135,87 € 86,94 € 222,81
2022 € € 135,87 € 135,87 € 358,68
€ € € €
2020 6,79 6,79 4,35
8. Garanties en risico’s Proloog kan investeerders rente en aflossing betalen doordat het PV-systeem waarde gedurende 25 jaar waarde (kWh’s) produceert. Het functioneren van dit systeem is terug te leiden op de wijze van montage, de panelen zelf en de omvormer. Hiervoor zijn de volgende garanties afgegeven:
Omvormer: 10 jaar garantie op productiefouten (uitbreiding van de standaard 5-jaarsgarantie); Panelen: 10 jaar garantie op productiefouten en 25 jaar vermogensgarantie; Montage: 10 jaar kwaliteitsgarantie.
7 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
Wie geld in het zonnestroomsysteem investeert, leent het feitelijk via stichting Greencrowd uit aan Proloog, de stichting voor primair openbaar onderwijs in Leeuwarden waaronder OBS Potmarge valt. Dit crowdfundingsproject gaat om de voorfinanciering van een zonnestroomsysteem. Het risico voor crowdfunders is dat stichting Proloog de rente en/of aflossing van de leningen niet kan betalen. Om een inschatting te geven van de grootte van dit risico, koppelt stichting Greencrowd een rating aan ieder project, waarbij classificatie ‘A’ een zeer veilige investering betekent en classificatie ‘F’ overeenkomt met een betrekkelijk risicovolle investering. De zekerheden zijn nu nog beperkt, door het ontbreken van garanties. De komende tijd wordt door Greencrowd benut voor het verkrijgen van een dekking op de hoofdsom, bijvoorbeeld via een overheid of door een recht van opstal te organiseren dat vaststelt dat de crowdfunders eigenaar worden van het systeem, mocht Proloog niet in staat zijn terug te betalen. De crowdfunders betalen pas zodra de tranches zijn volgeschreven en het is de verwachting dat het risico dan minimaal classificatie B is. Deze rating, die nu reeds op de site van Greencrowd wordt gecommuniceerd, wordt dus pas in de loop van de komende weken waargemaakt. Een overige factor die van invloed kan zijn op de inkomsten uit het zonne-energie-project (en dus het risico dat crowdfunders hun inleg en rente niet uitgekeerd krijgen) zijn, is het aantal zonuren op de locatie. Deze parameter is immers van directe invloed op de project-cashflow-balans van Proloog.
9. Proces bij doneren en investeren Doneren Nadat u zich heeft geregistreerd/aangemeld op de website van stichting Greencrowd, wordt u na het volgen van de optie ‘doneren’ direct naar de betaalomgeving geleid. U kunt vervolgens het bedrag van uw keuze overmaken. Investeren Wie investeert, moet een paar extra handelingen verrichten. Nadat u bent ingelogd, een tranche heeft gekozen en een investeringsbedrag heeft bepaald, wordt automatisch een crowdfundingsovereenkomst gegenereerd. Deze dient u te ondertekenen en samen met een kopie van uw ID-bewijs retour te sturen naar het antwoordnummer van stichting Greencrowd (per e-mail is ook mogelijk). Zodra het totale benodigde bedrag is verzameld, ontvangt u een betaallink van stichting Greencrowd, waarmee u de feitelijke investering kunt afronden. Het kan dus een tijdje duren voordat u daadwerkelijk wordt verzocht te betalen. U ontvangt het eerste bedrag aan rente en aflossing exact een jaar nadat u de investering heeft gedaan. De laatste annuïteit met rente ontvangt u op de dag dat de looptijd van uw tranche voorbij is.
8 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
10. Namen en adressen Het zonnestroomproject is een initiatief van OBS Potmarge, stichting Proloog en de Energiecoöperatie Achter de Hoven. Drie wijken in de stad Leeuwarden steunen dit project: Achter de Hoven, Schepenbuurt en Wielenpôlle. Het crowdfunden van het project wordt realiseerbaar gemaakt door de projectpartners: gemeente Leeuwarden, TU Delft, Awizon en Bouma Technisch Installatiebedrijf BV en stichting Greencrowd. De laatstegenoemde organisatie draagt de verantwoordelijkheid voor het crowdfundingsproces. Initiatiefnemers
OBS Potmarge Achter de Hoven 304 8933 CZ Leeuwarden http://www.obspotmarge.nl/
Energiecoöperatie Achter de Hoven Bernhardus Bumastraat 64 8933 EL Leeuwarden
Bustuursbureau Proloog Fonteinland 11 8913 CZ Leeuwarden www.proloog.nl 9 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
Leverancier materialen en uitvoeringswerzaamheden montage
Awizon Meander 3 9231 Surhuisterveen
Verantwoordelijkheid crowdfunding
Stichting Greencrowd Utrechtseweg 310, gebouw H02 6812 AR Arnhem www.greencrowd.nl
Projectpartners/sponsoren
Gemeente Leeuwarden Awizon TU Delft Bouma Technisch Installatiebedrijf BV Stichting Greencrowd
10 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
11. Definities en afkortingen 1. Stichting Greencrowd (Greencrowd) Stichting Greencrowd brengt Crowdfunders en Kredietnemers via haar website bij elkaar teneinde een Kredietovereenkomst tot stand te laten komen en verplicht zich tot het voeren van alle daaruit voortvloeiende administratieve en financiële afhandelingen. Stichting Greencrowd is statutair gevestigd en kantoorhoudend te Arnhem. Het staat Greencrowd steeds vrij voor de uitvoering van de door haar te verrichten werkzaamheden derden in te schakelen. Greencrowd is niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van tekortkomingen van die derden. 2. De Crowdfunder (Crowdfunder) De natuurlijk persoon die zijn privémiddelen of zakelijk vermogen beschikbaar stelt ten behoeve van de totstandkoming van de Kredietovereenkomst, dan wel de rechtspersoon die vanuit zijn onderneming zakelijk vermogen ter investering beschikbaar stelt. 3. De Kredietovereenkomst (Kredietovereenkomst), Crowdfundingovereenkomst of Investeringsovereenkomst De overeenkomst waarmee de Geldlening of Schuldbekentenis wordt bekrachtigd en waarin de betalingsvoorwaarden, rentes en verdere uit de Kredietovereenkomst voortvloeiende verplichtingen worden beschreven. 4. De Geldlening (Geldlening) Lening van geld waarbij rente over de af te lossen som moet worden betaald aan de uitlener of kredietverschaffer. 5. De Hoofdsom (Hoofdsom) De verschuldigde som geld uit hoofde van de Geldlening waarbij de lopende of vervallen rente buiten beschouwing wordt gelaten. 6. De Tranche (Tranche) Een deel van een totale geldsom.
11 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
11. Bijlage Offerte zonnestroomsysteem Awizon
12 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
13 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
14 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
15 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
16 Informatiememorandum “Zonne-energie voor OBS Potmarge”
