Stavanger en omgeving zit vol tegenstellingen. De stad aan de zuidwestkust van Noorwegen was ooit de eerste invalspoort van het rijk dat werd beheerst door Vikingen. Nu komen ze van alle kanten naar deze havenstad, rijk geworden van sardines en olie. Een boeiende stad met een eigen verhaal. Veel van vroeger herleeft, temidden van een moderne omgeving. In Stavanger waan je je thuis in een andere omgeving vol cultuur en fraaie architectuur.
In Stavanger bruist het altijd Oudste stad van Noorwegen, Culturele hoofdstad van Europa
In het oude stadsdeel van Stavanger, ‘Gamle Stavanger’, bepalen de witte houten huisjes het straatbeeld
Linkerpagina: De drie zwaarden bij Hafrsfjord herinneren aan de plek waar een verenigd Noorwegen ontstond
Een schoorsteen van een schip torent uit boven de witte huisjes nabij het water
De kerk van Årdal was constant te klein
H
et is bij het landen na anderhalf uur vliegen van een kant zeer vertrouwd: een vlak landschap en een goed wegennet. Ik krijg het gevoel aangekomen te zijn op een groot Waddeneiland met de duinen zo dichtbij. Na een korte rit strijken we neer in Sola Strandhotel. Het uitzicht is haast onwerkelijk: een helblauwe lucht en een donkerder blauwe zee. Aan het lunchbuffet ontbreekt echt helemaal niets. Wat een eten; ongeveer een acht-gangenmenu, waarbij je zelf het aantal gangen bepaalt. Voor Noren is het heel normaal. Ze weten wat lekker is en kijken niet op een visje meer of minder. Het is duidelijk dat we te gast zijn in een van de rijkste landen ter wereld. Eerst waren het de sardientjes die ingeblikt werden en nu zijn het de olie- en gasvondsten in de Noordzee, die de Noren van arme boerenbevolking onder de knoet van Denemarken tot een rijke, zelfstandige natie gemaakt hebben.
Het goede leven De Noren leven op grote voet. Als we later de stad Stavanger zelf naderen, zie je de welvaart op afstand. Vooral op het water. Want Stavanger is omringd met water. Hier gebeurt het. Als ik rustig langs de kade slenter, zie ik heel wat voorbij komen aan jachten. Een boot en een tweede huis op een van de eilanden of in de bergen is heel gewoon. Op de terrasjes heerst een gezellige drukte. De drank zou zo duur zijn in Noorwegen, maar aan de halveliterglazen te oordelen is het voor de Noren in ieder geval betaalbaar.
'Als je hier landt, waan je je eerst op een groot Waddeneiland'
Op het plateau van de Prekestol achthonderd meter uitkijken over de Lysefjord
Achter de café-tjes om loop ik door een oud winkelstraatje met allemaal authentieke geveltjes. Een paar kinderen likken aan zeer hoog opgetaste softijs met een rijk versierde top. Nee, het gaat de Noren goed. Wat een verademing om nu eens een keer geen doorsnee winkelcentrumpanden op een lange rij te zien. Er wordt hier trouwens aardig geshopt aan alle kanten. Alleen daarom al zou je hier zo even een weekendje naar toe vliegen. Aan de top van een lange, honderden meters brede trap vanaf het water staat de Domkerk. Het is een markant punt voor deze stad. In en rond deze kerk heeft Stavanger zijn betekenis gekregen. Bisschop Reinald uit Winchester liet de kerk bouwen in 1125. Het is ook de enige kathedraal die in Noorwegen is overgebleven en behouden voor gebruik. Vanuit dit middelpunt loop ik het oude stadsdeel in, 'Gamle Stavanger'. Het mogen dan oude huizen uit de zeventiende en achttiende eeuw zijn, maar gammel zijn de 173 houten huizen beslist niet. De kromme straatjes met winkels gaan over in een reeks van kleine straatjes met alleen maar witte houten huisjes.
Tijdloos Een oude man zit rustig op zijn bankje naast zijn papagaai. Dat doet hij al jaren. De woelige jaren op zee hebben plaatsgemaakt voor een rustig leven aan de wal. Hij heeft er zichtbaar vrede mee. Stavanger is altijd een belangrijke plek geweest voor de visvangst, vishandel en visverwerking. Alles vis wat de klok sloeg.
Het heeft Stavanger groot gemaakt. Lopend en mijmerend langs dit stukje tijdloos Noorwegen wordt mijn aandacht getrokken door een klein onopvallend museum, het Norsk Hermetikk museum. Je ziet er hoe dat ging in vroeger tijden, compleet met de eerste inblikmachine ter wereld. De sardientjes gingen daarna houdbaar de hele wereld over. In het museum wordt trouwens gewoon enkele dagen in de week vis gerookt. Als ik dan nog even stevig doorloop, ben ik ook nog op tijd om de nieuwste ontwikkelingen van Stavanger te zien: het Olje museum. Zelfs van al deze moderne technieken van de offshore- en olie- en gasindustrie is nu al een museum. Je loopt er gewoon alsof je zelf op een boorplatform staat. Het opmerkelijke van deze havenstad is dat het er zo compact en overzichtelijk uitziet. Denkend aan onze havensteden zou je een heel ander beeld krijgen. Merkwaardig genoeg zie je hier geen containerschepen, hangt er geen Pernislucht, zijn er geen files en is alles gewoon schoon. Het is haast een virtuele havenstad. Alles gebeurt ook op afstand en heeft op het dagelijkse leven van de inwoners van deze stad nauwelijks invloed. Alleen het geluid van een helikopter verraadt dat we te maken hebben met een moderne winning van het vloeibare en gasvormige goud der aarde.
Van vlak naar steil De omgeving van Stavanger, de provincie Rogaland en het gebied Ryfylke is vol contrasten. Zó zit je op het vlakke land, zó
Kijk op Nordicmagazine.com - 21
Het leven op het water hoort bij Stavanger
Moderne architectuur: de brug die twee stadsdelen van het moderne Stavanger verbindt
In Glasskjellaren is een ruime keuze van de hand van glaskunstenares Astri V. Ravnås te
Ryfylke, een verstild landschap aan alle kanten
hang je achthonderd meter loodrecht boven een fjord, de Prekestol. Een groter contrast op zo'n korte afstand heb ik niet eerder meegemaakt. Vooral omdat je er op eigen kracht rustig naartoe wandelt, is het adembenemend om zo over de 42 kilometer lange Lysefjord heen te kijken. Veel Nederlanders trekken naar de fjorden verder in Noorwegen, maar dit Ryfylke heeft zo veel verrassende landschappen in zich dat je in korte tijd van de ene verrassing in de andere valt. En dat op zo'n paar uur van ons vandaan. Ik kan me nu al niet meer voorstellen dat ik gisteren op een weg met aan weerskanten zes banen auto's stond, waar nauwelijks vaart in zat. Nu sta ik hier in een totaal verstilde wereld, waar je met de auto gewoon rijden kunt! Ik heb vandaag geen stoplicht gezien. Op deze toeristenweg, 'Ryfylkevegen', gaat het ook allemaal relaxed. Ik zie van twee kanten een caravan aankomen, maar zelfs op deze weg, niet veel breder dan een provinciale weg in ons land, gaat het er soepel aan toe. Een voordeel: de meesten die hier komen, hebben hetzelfde doel: op zoek naar rust, natuur en cultuur. En daarvan is hier veel.
Relaxen aan een fjord Stavanger is al lang dé cultuurstad van Noorwegen. Bij de verkiezing van culturele hoofdstad, waren de Noren dan ook geenszins verrast dat dit keer de keuze viel op hun stad met haar zeer lange cultureel verleden. Het begon al ten tijde van de Vikingen, rond 800. Maar er moest eerst nog wel iets uitgevochten worden. In de strijd bij Hafrsfjord werd de basis gelegd voor het huidige Noorwegen. Drie immense zwaarden markeren de plek en dat unieke moment in de Noorse geschiedenis. Na een heftige strijd werd het aanmerkelijk rustiger in deze omgeving. Overigens leven de meeste Noren een stuk minder gestresst. Je merkt dat ook als je Spa-hotel Velvære binnenkomt. De ruimte, het licht, de blik op de fjord en een rustige vrouw aan de balie maken dat elke onrust die je nog in je lijf had, verdwijnt. Hier, aan de rand van de fjord in Hjelmeland, is het goed toeven. Het is een wonderlijke mengeling van Scandinavische schoonheid, rijkdom en eenvoud die maakt dat je hier voorlopig niet meer weg wilt. In de avond bij het eten zakt de zon langzaam weg achter de blauwgrijs getinte bergen in de verte. Nog even komt een streep oranje licht door een donkerpaars wolkendek. Tijd voor een duik in de spa. Ook in de badruimte van het Spa-hotel is er uitzicht op de fjord. Als je goed luistert, hoor je het water kabbelen. Stavanger en omgeving bruisen voortdurend. Eén groot nadeel: het smaakt naar meer.
In Spa-hotel Velvære is het goed relaxen met uitzicht op de fjord
Fraaie stranden en doorkijkjes naar een andere Noordzee dan wij kennen
Kijk op Nordicmagazine.com - 23
23
Op de terrasjes aan de haven is altijd leven
De Domkerk vormt een belangrijke schakel in de geschiedenis van de regio en geheel Noorwegen
Praktische info Stavanger Ingeblikte sardientjes uit Stavanger gingen de hele wereld over
Ligging en bereikbaarheid Stavanger is de vierde grootste en oudste stad van Noorwegen, gelegen aan de zuidwestkust in de provincie Rogaland. Per auto is de stad goed bereikbaar via de E18 vanaf Oslo en Kristansand en verder per E39 naar Stavanger. Veel reizigers gaan via Hirtshals of Hantsholm in Denemarken naar Noorwegen. Populaire aankomstplaatsen zijn Kristiansand (www.colorline.com en www.masterferries.com), Egersund (www.fjordline.com) en Oslo en Bergen (www.colorline.com). Per vliegtuig is Stavanger het snelste te bereiken per KLM; reistijd circa 1:40 uur (www.klm.nl). Binnen Noorwegen vliegen SAS Braathens (www.flysas.com), Widerøe (www.wideroe.no) en Norwegian (www.norwegian.no) op Stavanger. Stavanger ligt aan de 'Nordsjøvegen' (www.nordsjovegen.com), een fietsroute langs de Noordzeekust; populair is het traject van Egersund naar Stavanger, soms langs de rand van de zee.
Meer informatie
Tips
Voor meer informatie over Stavanger en omgeving kun je terecht bij www.regionstavanger.com (website van Stavanger en Sandnes Turistinformasjon), www.visitnorway.com (site van het Noorse verkeersbureau) en www.noorwegen.nl (officiële website over Noorwegen algemeen). Specifieke informatie over Stavanger als Culturele hoofdstad van Europa is te vinden op www.stavanger2008.no
Je kunt rond Stavanger fietsen of auto's huren. Ook zijn er diverse excursies in Stavanger en de omgeving. De omgeving van Ryfylke, waar Stavanger in ligt, biedt vele mogelijkheden voor interessante rondreizen. Op www.ryfylke.com staan handige tips voor rondreizen. Ook de eilanden voor de kust van Stavanger zijn een bezoek waard.
Beste reistijd en weer Het klimaat is vergelijkbaar met Nederland, met alleen in de winter iets lagere temperaturen en in de zomer meer uren zon. De zomer heeft als meerwaarde dat de dagen aanmerkelijk langer zijn dan bij ons. Rond 21 juni gaat de zon slechts kort onder.
Accommodaties Stavanger en omgeving bieden de bezoeker een uitgebreide keuze in overnachtings- en verblijfsmogelijkheden. De hotels zijn van hoge standaard in diverse prijsklassen. Populair zijn ook de vakantiehuisjes, de hytter.
Kijk op Nordicmagazine.com - 25
