In spiegelgesprek spelen patiënten de hoofdrol. Patiënten willen graag een bijdrage leveren aan het verbeteren van het zorgprocest enu pagina 7

donderdag 17 juni– nummer 12

Aois en opleiders in gesprek over werkstress

Alsof je in een resort verblijft

In spiegelgesprek spelen patiënten de hoofdrol

Themaweek diversiteit op traumatologie

Helft Hiv patiënten heeft psychische problemen

Vorig jaar werd onder aios een enquête over werkdrukbeleving gehouden

Team kort verblijf meet service onder haar patiënten

Patiënten willen graag een bijdrage leveren aan het verbeteren van het zorgprocest enu ▶ pagina 7

Diversiteit is een ruim begrip. Het gaat over cultuur, religie en geaardheid, maar ook over de manier van werken. ren treft ▶ pagina 8

GGZ inGeest en VUmc werken nauw samen om de behandeling van deze patiëntengroep te optimaliseren. ▶ pagina 9

f o t o : d i g i d aa n

raad van bestuur

▶ pagina 3



▶ pagina 4

Het was misschien niet helemaal de flitsende wedstrijd waar ze op gehoopt hadden, maar de sfeer zat er goed in bij de kinderen, hun ouders en VUmc medewerkers die in Kinderstad naar de eerste wedstrijd van het Nederlands elftal tegen Denemarken keken. De tribune in Kinderstad was oranje gekleurd, door de accessoires die medewerkers van Kinderstad bij de ingang uitdeelden. Ook hier werd de eerste helft met geknepen billen gevolgd en pas toen het Deense eigen doelpunt in het begin van de tweede helft viel, nam het vertrouwen van de toeschouwers toe. Bij het tweede doelpunt van Kuijt was de opluchting groot en gingen de armen massaal in de lucht. In Kinderstad zullen ook de andere wedstrijden van het Nederlands elftal te zien zijn. En nu maar hopen dat dat er nog zes zullen zijn. n EK

WK in Kinderstad En dat is één VUmc gooit met succes alle remmen los in de strijd tegen kanker! Op 3 juni was het zover; het profteam en het talentteam beklommen de legendarische Alpe d’Huez voor de actie Alpe d’HuZes, onderzoek naar kanker. De acht VUmc talenten (Willemijn van den Ancker, Dave de Leeuw, Alwin van Drongelen, Famke Schneiders, Mari van den Hout, Derrek Heuveling en Laurien Buffart) wisten met zijn allen 59 keer naar boven én beneden te

komen. De profs (Remco de Bree, Guus van Dongen, Wim Stalman, Hans Brug, Irma Verdonck, Mark Kramer, Winald Gerritsen en Henk Verheul) bedwongen de berg 53 keer. Speciale vermelding is er voor Wim Stalman en Famke Schneiders, die de berg twee keer beklommen i.p.v. de vooraf afgesproken een keer. De bollebozen die maar liefst zes (of zelfs zeven!) keer de Alpe d’Huez op

fietsten waren: Alwin van Drongelen, Derrek Heuveling, Remco de Bree en Hans Brug. Het voorafgestelde ambitieuze doel van 60.000 euro is gehaald. O.a. door de verkoop van het Broodje Alpe d’HuZes in VUmc, het organiseren van fietsspelletjes in het Vondelpark met Koninginnedag, een benefitdiner, een afscheidsborrel en spinningmarathons. n CH

Parkeren Gustav Mahlerlaan tijdelijk gewijzigd Op 1 juni is de gemeente Amsterdam gestart met wegwerkzaamheden op de Gustav Mahlerlaan. Dit heeft consequenties voor de bereikbaarheid van het parkeerterrein op deze laan: vanaf de kruising met De Boelelaan is de Gustav Mahlerlaan namelijk slechts in één richting toegankelijk. Verkeersregelaars leiden het verkeer in goede banen. De werkzaamheden zullen zes weken in beslag nemen. Patiënten en bezoekers die met de auto komen, ondervinden gedurende deze periode overlast. Het pendelbusje, wat patiënten naar de ingang van polikliniek of ziekenhuis en vice versa brengt, rijdt gewoon, maar iets minder frequent. Patiënten die slecht ter been zijn en begeleid wor-

den, kunnen zich het beste af laten zetten voor de polikliniek of ziekenhuis. Hun begeleider kan daarna parkeren. Na 17 uur en in het weekend kunnen patiënten en bezoekers overigens in de parkeergarage onder de polikliniek parkeren. De werkzaamheden zullen ongeveer 6 weken in beslag nemen. Dan is de Gustav Mahlerlaan ingericht als openbaar parkeergebied met parkeermeters. Goed nieuws is dat VUmc in het najaar meer parkeergelegenheid krijgt voor patiënten onder het dan op te leveren acta gebouw, naast de polikliniek. Meer informatie over parkeren kunnen patiënten en bezoekers vinden op: www.vumc.nl/parkeren n EK

Valeriussymposium druk bezocht Voor de vijfde keer vond op 4 juni j.l. het Valeriussymposium plaats. Het symposium ‘Soma en psyche: wetenschap en praktijk’ ondersteunt de ambitie van ggz inGeest en VUmc om de activiteiten op het grensvlak van lichaam en geest te intensiveren. Recente inzichten in de interactie tussen somatische ziekten en psychische stoornissen kwamen aan bod. Met zo’n 250 deelnemers bleek het symposium

duidelijk te voldoen aan een behoefte. Aansluitend aan het Valeriussyumposium vond de oratie ‘Mind the Body’ van Adriaan Honig plaats. Honig bezet als eerste in Nederland de leerstoel ziekenhuispsychiatrie. Hij doet onderzoek naar de relatie tussen lichamelijke en psychiatrische aandoeningen. Meer over het Valeriussymposium op pagina 2 van inDrukken. n AB

Richten

Ingezonden

Deze column is eerder gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde op 9 april 2010 ( Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:B565)

Even een opmerking over de posters die door receptie en beveiliging overal in de organisatie worden opgehangen t.a.v. veiligheid. Als je oproept tot het direct melden van onveilige situaties: ik mis op de poster de telefoonnummers! Niet iedereen die iets signaleert weet die nummers uit zijn hoofd. Als je die nummers eerst moet gaan opzoeken kan dat belemmerend zijn om iets snel te melden. Een verdacht persoon bijvoorbeeld kan daardoor net de tijd krijgen om het pand te verlaten. Is het zinnig om met een oranje sticker alsnog de belangrijkste telefoonnummers op die posters te vermelden? Stef Schermer Voest, Hoofd CMA/Zorgadministrateur

moeten bezuinigen. In plaats van een gebruikelijke oekaze vanuit de bestuurstop, hebben de afdelingshoofden dit varkentje toen gewassen. Zij stelden de relevantie van activiteiten, daarna hun effectiviteit en ten slotte de kostenbatenratio gezamenlijk en op basis van hoor-wederhoor ter discussie. Raad van bestuur en hoofden hebben vervolgens vrijwel zonder verlies aan commitment noodzakelijke maatregelen kunnen nemen, nieuwe meerjarenplannen opgesteld en dat alles met succes geïmplementeerd.

Tijdens mijn eerste jaar als kersvers lid van de raad van bestuur van VUmc spookte geregeld de vraag naar mijn toegevoegde waarde door mijn hoofd. Immers, toen ik nog als huisarts werkte, zag ik dagelijks tientallen patiënten en was het me snel duidelijk wat er moest gebeuren. Tijdens de daarop volgende periode als onderzoeker nam de ‘wachttijd tot resultaat’ toe, eenvoudig omdat onderzoeken en publiceren veel tijd kost. Vervolgens blijkt dat de tijdshorizon voor een bestuurder nóg verder weg ligt: je denkt niet in dagen of weken, maar, eerder in maanden en jaren. Geduld is een schone zaak, maar ik moest wel wennen. Al ligt die horizon verder weg, een bestuurder wil er wel naartoe. En daar is meer dan alleen visie voor nodig. Bestuurders en professi-

9e jaargang, nummer 12 17 juni 2010

Zo’n interne exercitie heeft belangrijke externe consequenties. Interne afspraken vertaalt de bestuurder immers naar doelstellingen waar je rekenschap over aflegt. Naar de raad van toezicht, de samenleving, de inspectie, de ministers. En dan blijkt opnieuw dat die reis naar de horizon zoveel méér inhoudt dan alleen governance en toezichtregels. Cruciaal is de ambitie en betrokkenheid van de totale organisatie, de gezamenlijke marsroute van al dat

‘Een dienend leider is iemand die professionals hun eigen kracht tot verbeteren laat gebruiken. En dat is heel wat anders dan mensen kortademig en afrekenend voor de voeten te lopen.’ die professionals hun eigen kracht tot verbeteren laat gebruiken. En dat is heel wat anders dan mensen kortademig en afrekenend voor de voeten te lopen. Een ‘kritische dialoog’ is een prachtige frase. Het gaat erom dat mensen zich uitgedaagd voelen, erbij willen zijn. Een dienend leider geeft professionals het vertrouwen en de ruimte dat hun bijdrage oprecht op prijs wordt gesteld. Een voorbeeld: een paar jaar geleden hebben we in VUmc drastisch

menselijk talent en kapitaal. En de bestuurder, die richt zijn blik op de horizon zonder daarmee blind te zijn voor vandaag en morgen. Net als op de snelweg : je kijkt steeds naar een ver voor je liggend punt, maar als je niet goed oplet wat er vlak voor je neus gebeurt maak je brokken. Inspirerend en effectief besturen is net als in goede patiëntenzorg: handelen vanuit ‘distantie in nabijheid’.

OR weer compleet Na tussentijdse verkiezingen zijn op dinsdag 8 juni zes nieuwe leden van de OR geïnstalleerd. De OR bestaat uit nu weer 25 leden uit alle beroepsgroepen van VUmc. De OR zit nu op de helft van een vier-jaarse cyclus en over twee jaar volgen verkiezingen waarbij de gehele OR herkozen kan worden. Inge Schade, voorzitter van de OR, is blij om weer met een complete enthousiaste groep aan de slag te gaan: “Met z’n allen gaan we de komende jaren weer een positieve bijdrage leveren aan de ontwikkelingen binnen VUmc.” Op de foto ook Yolanda Schaeffer, directeur P&O en Charlotte Jongmans, functionaris Abvakabo, zij zijn geen lid van de OR.

Op weg naar de beste patiëntenzorg



Redactiesecretariaat



dienst communicatie VUmc, kamer PK4x190 telefoon (020) 44 43 444, fax (020) 44 43 450 email: [email protected] Vormgeving De Ontwerperij, Amsterdam Druk RotoSmeets, Utrecht Abonnement Het eerste half jaar is een abonnement op Tracer gratis. Daarna bedraagt de abonnementsprijs voor ex-medewerkers en andere geïnteresseerden 30,00 euro per jaar. Gepensioneerden betalen 20,00 euro per jaar. Opgave en vragen over abonnementen



Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. 0251-313939, e-mail [email protected].

Volgende Tracer



D e volgende Tracer verschijnt op ­donderdag 1 juli Deadline voor kopij is 24 juni om 12.00 uur.

2

“We vertaalden de procedure in quiz-vragen” 159 158 157 In deze twaalfde aflevering van de serie over de NIAZ-accreditatie vertelt senior-verpleegkundige Jolanda Alexander hoe zij en collega senior Nel de Vries een quiz bedachten om de brandveiligheid op de afdeling weer eens goed tussen de oren te krijgen.

illustratie: lorenzo

Tracer is het tweewekelijkse medewerkersblad van VU medisch centrum. Oplage: 4.000.  Tracer wordt gemaakt onder verantwoor­de­lijk­heid van de dienst communicatie. Het redactie­statuut vindt u op de intranetpagina’s van Tracer. Eindredactie Monique Krinkels Redactie Caroline Arps, Dyske Beelen, Annemarie Burgers, Maartje van Boekel, Mariet Bolluijt, Bernie Hermes, Edith Krab, Marcia Sanderse, Jan Spee Redactieraad Henk Groenewegen, Lies Pelger, Tom Stoof, Riekie de Vet Redactie-adviesgroep Erik van Aalst, Lys Bouma, Ronald Gabel, Marcel van der Haagen, Peter de Haan, Kris Hemmink, Marga Jaspers, Inèz de Jonge, Willy Schuppert, Maybritt Stal, Esther van ’t Riet en Cora Visser Vaste bijdragen Rick Dros, Armand Girbes, Piet Hoogland, Hanriëtte van der Horst

onals zullen gezamenlijk ook de juiste (voor)waarden moeten scheppen om de reis te beginnen en die horizon te bereiken. En dat veronderstelt weer dat je als bestuurder een kritische dialoog moet aangaan. De bestuurder die met attentie – voor mensen en ontwikkelingen – aan een duidelijke intentie werkt, is wat ik een ‘dienend leider’ wil noemen. Iemand

Beste Stef, Je hebt gelijk dat er geen telefoonnummers op de posters staan. De posters zijn slechts een onderdeel van deze veiligheidscampagne. Doel van de posters is om medewerkers bewust te maken van onveilige situaties. Ze zijn qua informatie beperkt, maar op de kraskaarten en in de op de werkplek verspreide informatiefolder is veel meer informatie te vinden En Stef, je hebt natuurlijk die handige creditcard met alle belangrijke telefoonnummers die op de achterkant van de folder is geplakt, net als ik altijd in je zak….

Foto: mark van den brink

Wim Stalman, lid van de raad van bestuur en decaan van VUmc, schreef een serie van vier columns voor het NTvG. Tracer plaatst ze ook. Deze keer de derde: over bestuurlijke wachttijd, oekazes vanuit de top en het voorkomen van ongelukken.

Reactie Michel Schapers, manager vastgoedbeheer en services facilitair bedrijf

n Ellen Kleverlaan 6B en 6C werken intensief samen aan de implementatie van de niaz-normen. De Vries (6B) en Alexander (6C) inventariseerden met verpleegkundig hoofd Marjan Ouwens wat er voor de niaz-accreditatie gedaan zou moeten worden. Brandveiligheid was één van de normen waarvan duidelijk was dat het hernieuwde aandacht nodig had. In plaats van een schools uurtje les over de ins en outs van brandvei-

ligheid, bedachten zij wat anders. Alexander: “We zijn echte doeners, dus bedachten we een quiz met een aantal doe-opdrachten. We vertaalden de brandveiligheidsprocedure

Tracer 1 2 – 1 7 j u ni – O rg a n isat ie – O n d er zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

als het ware in vragen. We maakten twee teams van acht mensen. Dus iedere afdeling had een afvaardiging, die tegen elkaar zouden strijden. De opdrachten bestonden onder meer

uit het volgen van de vluchtroute, het checken van zuurstoftanks en het vinden van de brandslangen en de nooduitgangen.

En de winnaar is…6C Het zijn allemaal feitjes die je hoort te kennen en de meesten van ons weten het ook wel. Maar het is toch goed om het weer allemaal even paraat te hebben. En te weten waar je het op kwaliteitsnet kunt vinden. 6C had gewonnen, maar daarom gaat het natuurlijk niet. Al hielp het competitie-element wellicht mee om ervoor te zorgen dat erover gesproken werd. Grofweg eenderde van de mensen heeft meegedaan. We gaan het daarom in ieder geval nog een keer doen. Het was leerzaam en leuk inéén. Ik wil niet beweren dat we het concept van het jaar hebben uitgevonden, maar het is zeker voor herhaling vatbaar. Als andere afdelingen onze quiz willen kopiëren: dat kan.”

Aios en opleiders in gesprek over werkstress Vorig jaar werd onder assistenten in opleiding (aios) een enquête over de werkdrukbeleving gehouden. Vervolgstap in het traject is het aangaan van een dialoog tussen opleiders en aios. Gynaecoloog Hans Brölmann en HRM-adviseur Martin Kersloot vertellen. n Ellen Kleverlaan De reden van de enquête was een onderzoek van de Inspectie in 2008, waaruit bleek dat werkdrukbeleving onder aios hoog was. Het doel van de enquête was nader onderzoek te doen naar de oorzaken van de werkstress. De uitkomsten werden

gepresenteerd in drie kleuren: rood voor verbeterpunten, oranje voor aandachtspunten en groen voor punten om te behouden. De volgende stap was een gesprek tussen aios en opleiders. Kersloot: “Met zowel de afdeling neurologie als gynaecologie is een dialoog geweest, begeleid door een externe psycholoog en mijzelf. Inzet van het gesprek was de enquête, een heel goed middel om met elkaar in gesprek te gaan. Dan ontstaat een veel beter en genuanceerder beeld van de oorzaken van werkstress, dan alleen de enquête kan vertellen.”

Supervisie Hans Brölmann is gynaecoloog, tevens hoofd van de opleiding op

zijn afdeling en voorzitter van de centrale opleidingscommissie in VUmc. De dialoog bij gynaecologie had plaats met een gelijk aantal opleiders en aios. Qua communicatie waren er geen knelpunten, vertelt Brölmann. “De werksfeer is prima, op dat vlak zaten we in het groen. Eén van de knelpunten die ik interessant vind, betreft de begeleiding, en dan vooral de periode nadat de supervisie in feite is afgerond. Aios gaven te kennen dat de supervisoren soms moeite hebben met loslaten, nadat ze een bekwaamheidsverklaring voor een bepaalde verrichting hebben behaald.” Deze en andere aandachtspunten, inclusief groene en oranje, worden in de komende opleidingsvergadering van gynae-

cologie besproken. Om de kwaliteitscirkel rond te maken, zullen de aandachtspunten geëvalueerd gaan worden. Brölmann: “We overwegen om ieder jaar een dergelijke dialoog met elkaar te houden.”

Succes Door het succes van de eerste twee dialogen, is voor nog eens twaalf gesprekken subsidie verkregen. Kersloot: “Iedere afdeling met meer dan zeven respondenten op de enquête krijgt een dialoog aangeboden, waarin de uitslag van de eigen afdeling als uitgangspunt dient. Afdelingen met minder respondenten, mogen kiezen of ze op het eigen profiel of op het algemene profiel, in gesprek willen gaan.”

Gastvrij VUmc

Opvallend

!

‘Op zoek naar evenwicht’ is een boek voor mensen die net te horen hebben gekregen dat ze leukemie hebben. In dit boek wordt in begrijpelijke taal ingegaan op de vele aspecten waar iemand met leukemie mee te maken kan krijgen. O.a. VUmc hoogleraar hematologie Peter Huijgens komt aan het woord: “Na de diagnose wordt een patiënt vaak overspoeld met medisch-technische informatie. Het kan moeilijk zijn om daarin je weg te vinden. In dit boek wordt in begrijpelijke taal uitgelegd wat er aan de hand is en wat je kunt verwachten. Centraal staat de impact die leukemie op iemands leven zal hebben. De persoonlijke ervaringen van geïnterviewden kunnen tot steun zijn bij de behandelingen die iemand moet ondergaan en geeft een beeld hoe je met leukemie verder kunt leven.” In het boek zitten veel verwijzingen naar nuttige websites, verenigingen en instanties. Het is vanaf eind mei voor patiënten te verkrijgen via zijn of haar hematoloog. Hoogleraar kinderneurologie

Marjo van der Knaap is gekozen

Foto: mark van den brink

tot nieuw lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (knaw). De knaw selecteert elk jaar nieuwe uitmuntende wetenschappers. De knaw bewaakt de kwaliteit en de belangen van de wetenschap en adviseert de regering.

Wat zou ik veranderen op onze afdeling als ik meer servicegericht wil werken? Deze vraag vormde het uitgangspunt voor een workshop die de medewerkers oogheelkunde op 1 juni volgden. Hoofd oogheelkunde, professor Peter Ringens, was de initiatiefnemer. “Aan het eind van vorig jaar heb ik een kunstenaar opdracht gegeven om honderd kunstwerkjes te maken, die qua formaat en omlijsting hetzelfde zijn, maar die wat sfeer betreft allemaal moesten verschillen. Alle medewerkers mochten een van deze schilderijtjes uitkiezen. Dit ter illustratie van het gegeven dat er geen

twee patiënten hetzelfde zijn, maar dat wel iedereen gelijkwaardig is. Daarnaast gaf ik hen het boekje “Als Disney de baas was in uw ziekenhuis” van Fred Lee. Als inspiratiebron voor servicegericht werken voor een doelgroep, die individueel sterk verschilt, maar waarin iedereen hetzelfde goede resultaat wenst. Met dit cadeau gaf ik iedereen de opdracht om na te denken over een of twee punten die we zouden kunnen verbeteren op onze afdeling. Tijdens ons jaarlijks afdelingsuitje wilden we een serieus onderdeel inbouwen en dat werd de workshop servicegericht werken.” Voorafgaand

bezocht een mystery guest de afdeling. Zijn bevindingen vormden de aftrap van de workshop. “Het was interessant om van iemand van buiten te horen wat voor indruk wij als afdeling maken. Het resultaat van de middag is een lijst met de belangrijkste verbeterpunten. Volgende week is de evaluatie, dus ik wil niet vooruitlopen, maar je moet hierbij denken aan de manier waarop we met elkaar en de patiënten omgaan, de eenheid die we als team uitstralen en oog hebben voor de individuele wensen van patiënten.”

Piet Hoogland

Hoezo visie? Zo, de verkiezingen zitten er weer op en we kunnen dus weer verder. De partijen hebben hun buit binnen of likken hun wonden. Tranen van vreugde of verdriet. Waar ze de laatste weken niet van de tv wilden wijken was het hun teveel om na de verkiezingen aan te schuiven voor een slotdebat. Bijna collectief lieten de politici weten letterlijk en figuurlijk geen boodschap meer te hebben aan het publiek. Wat zou het! Het stemvee is pas weer interessant bij de volgende verkiezingen. Nu eerst terug naar het pluche. Het hoger onderwijs speelde deze keer nauwelijks een rol. Voor onze politici is deze materie misschien ook te moeilijk en daardoor niet interessant, want het kost bergen geld en er valt

ook niet veel te halen. Gewoon maar even laten sudderen die wetenschap en dat hoge onderwijs op het oud Hollandse petroleumstelletje. Zolang de universiteiten niet tekeer gaan is er immers niets aan de hand. Traditioneel houden de Nederlandse universiteiten zich zo veel mogelijk afzijdig van de politiek. Heel weinig laten zij zich horen in politieke zaken en teveel zijn ze bereid te dansen naar het pijpen van Den Haag. En dat staat Den Haag wel aan. Dat geeft de mogelijk-

Tracer 1 2 – 17 juni – O rg a n isat ie – O n d er zo ek – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

heid om beetje bij beetje de geldkraan dichter te draaien. Merkwaardig genoeg ligt dat bij onze oosterburen wel anders. Daar gaan ze 82 miljard bezuinigen maar daarbij liet mevrouw Merkel al meteen en ongevraagd weten dat het hoger onderwijs buiten schot moet blijven. Niet de kip met de gouden eieren slachten. Dat staat! Bij ons blijft het echter lijdzaam afwachten voor de universiteiten wat een eventuele coalitie gaat bedenken. Natuurlijk gaan ze niet de kip met de gouden eieren slachten maar het beestje zal wel op een anorexia dieet gezet worden. Piet Hoogland is hoogleraar klinische anatomie

Nicole Vogelzangs, promovendus bij ggz inGeest is namens de knaw voorgedragen om met elf andere jonge wetenschappers de 60ste Lindau Ontmoetingsdagen met Nobelprijswinnaars bij te wonen. De voordracht is inmiddels gehonoreerd. Zij en een kleine zevenhonderd andere jonge talentvolle wetenschappers uit meer dan vijftig landen ontmoeten tussen 27 juni en 2 juli zo’n zestig winnaars van de Nobelprijs voor de Chemie, Natuurkunde en Geneeskunde. Op het programma staan lezingen van de Nobelprijswinnaars, plenaire discussies, workshops en diverse sociale activiteiten. Doel van de Ontmoetingsdagen is het overdragen van kennis tussen generaties wetenschappers, het versterken van internationale netwerken en het inspireren van zowel jonge wetenschappers als Nobelprijswinnaars. Toine pieters en Stephen Snelders,

onderzoekers bij de afdeling metamedica VUmc, en journaliste Anja Krabben hebben met hun boek: ‘Chemie van verslaving’ de eerste prijs van het Centre for Society and Genomics gewonnen. Het boek is bedoeld voor professionals in de zorg en behandeling van verslaafden, (ex) verslaafden en hun familieleden en beleidsmakers. Het behandelt de wetenschappelijke stand van zaken rond verslaving in genetica en neurobiologie. De prijs bestaat uit een kunstwerk en 2500 euro.

Hoogleraar sociale geneeskunde Willem van Mechelen ontving op 4 juni, een lifetime achievement award van het toonaangevende American College of Sports Medicine (acsm) voor zijn inzet en internationale betekenis op het gebied van sport-, bewegings- en gezondheidsonderzoek. Van Mechelen: ‘Toen ik in 1999 hoogleraar werd, vond iedereen de samenhang tussen lichaamsbeweging en gezondheid nog onzin. Ik zie de award vooral als een erkenning voor wat we met onze groep de afgelopen tien jaar hebben bereikt.’ 3

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

Medewerkers in VUmc werken op allerlei manieren aan het verbeteren van de kwaliteit van de patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs. Dat gebeurt op afdelings- en divisieniveau maar ook organisatiebreed. Met de pagina’s ‘kwaliteit in VUmc’ krijgt u een inkijk in de organisatie. Medewerkers vertellen over hun projecten en nieuwe ontwikkelingen.

Kwaliteit

in VUmc ‘Alsof je in een resort verblijft’

Team kort verblijf meet service pretje om in het ziekenhuis te liggen, maar deze mensen zijn in staat je het gevoel te geven alsof je in een resort verblijft! Er zijn 5-sterren hotels waar ik minder goed ben ontvangen.”

Enthousiaste medewerkers en gastvrijheid scoren - naast goede medische zorg – hoog bij patiënten. Maar hoe is de dienstverlening binnen VUmc op een schaal van 1 tot 10? Zorgeenheid kort verblijf (1B) nam de uitdaging aan en onderzocht hun servicegerichtheid.

Verbeterpunten Dat er heel veel goed gaat is duidelijk, maar wat kan er beter? Naast de waarderingsvragen hadden de deelnemers ook de mogelijkheid om een toelichting of eventuele suggesties te geven. Naast de vele positieve opmerkingen, waren er ook kritische noten; vooral op het gebied van privacy, integriteit en overlast/gehorigheid, die voor de meeste medewerkers herkenbaar maar tegelijkertijd een eye-opener waren. Op basis van deze suggesties en meetresultaten zijn een aantal verbeter-/ aandachtspunten geformuleerd: Verbeteren van het verpleegkundig anamnese gesprek, meer aandacht voor het ontslaggesprek, gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen voor de patiënten, een centrale servicebalie voor ontvangst en coördinatie, wachttijd verkorten voor opnamegesprek en betere informatie rondom ontslag en nazorg. In november vindt de hermeting plaats en zal blijken of het team is geslaagd in hun missie om ook alle zessen, zevens en achten om te zetten in negens en tienen.

n Mariëlle van der Zwet

Foto: mark van den brink

Het team kort verblijf werkt sinds januari 2010 mee aan een serviceproject. Onder begeleiding van Marcia Sanderse (dienst communicatie) en Paul de Weger (hcg consultancy) zijn metingen gehouden onder patiënten, medewerkers en enkele artsen. De respondenten kregen vragenlijsten voorgelegd over alle voorkomende onderwerpen omtrent een opname, zoals de wijze van ontvangst, de verzorging, informatievoorziening, respect, verblijf, de voorbereiding op het ontslag en de nazorg.

Alles naar wens meneer?

5-Sterren hotel Het gevoel een mens en geen nummer te zijn, sfeer en persoonlijke aandacht zijn voor de meeste patiënten belangrijke punten waarop het team overigens goed scoorde. Uit de me-

tingen kwam naar voren dat 52% van de respondenten gemiddeld een 6 tot een 8 geeft voor de dienstverlening, maar liefst 33% geeft een 9 tot een

Na een incident, praten met de patiënt

alles regelen en ook het lichaam vervoeren’. Twee uur later staat de familie buiten. Hun vragen en gevoelens onbeantwoord.

Geen boosheid Uiteindelijk blijkt de doodsoorzaak een aaneenschakeling van menselijke fouten en technische gebreken. De reden dat Dijkstra tweeënhalf jaar later zijn verhaal doet is echter niet wraak of boosheid. Maar om lering te trekken, zodat patiënten en familie beter opgevangen en begeleid worden na een incident en dat er meer openheid komt in de informatievoorziening. Zijn college vormt de basis van een educatieve film en is de aftrap van de implementatie van een nieuwe procedure binnen VUmc: ‘Na een incident, praten met de patiënt’. Neurologie is één van de afdelingen waar de procedure als pilot wordt uitgerold. Neuroloog Bob van Oos-

n Mariëlle van der Zwet “Als ik in het ziekenhuis arriveer met mijn ouders en twee kinderen van 9 en 11, worden we in een patiëntenkamer geplaatst, drie deuren verwijderd van mijn vrouw. Zittend op twee bedden met koffie in plastic bekertjes wachten we een half uur op de dienstdoende artsen. Ondanks dat lijkschouwers een natuurlijke dood constateren, vermoeden de artsen het tegendeel en adviseren een obductie. We plannen een vervolggesprek om de mogelijke oorzaken te bespreken.” Op zijn vraag ‘Wat nu?’ wordt hem aangeraden een uitvaartonderneming te bellen, ‘die kunnen verder ●

kwaliteit 4

●

kwaliteit

●

‘De cytostaticarichtlijnen zijn er, maar worden ze ook toegepast?

‘Zittend op twee bedden met koffie in plastic bekertjes wachten we een half uur op de dienstdoende artsen.’

Foto: mark van den brink

Het is een vrijdagochtend in 2008, de vrouw van Emiel Dijkstra wordt geopereerd waarbij een reuzen-hemangioom succesvol wordt verwijderd van haar lever. Zondagochtend om tien over zes wordt hij gebeld met het ontstellende nieuws dat zijn vrouw is overleden.

werken ook als team goed samen.” “Het personeel is heel gedreven en doet extreem haar best”, prijst een andere patiënt. “Het is nooit een

10. “Al vanaf het eerste moment had ik vertrouwen in de verpleegkundigen”, vertelt een tevreden patiënt. “Ze weten precies wat ze doen en

kwaliteit

Tracer 1 2 – 1 7 j u ni – k waliteit

●

kwaliteit

●

ten: “Het is belangrijk dat wij dergelijke ernstige situaties vanuit de kant van de patiënt bekijken. Door middel van trainingen willen we medewerkers bewustmaken van het beleid, de verantwoordelijkheden èn de noodzaak om alle betrokkenen zo snel en zo volledig mogelijk te informeren. Daarbij besteden we ook veel aandacht aan de emotionele begeleiding en ondersteuning van alle betrokkenen. Fouten gebeuren. Het gaat er vooral om hoe we daar mee omgaan.”

n Mariëlle van der Zwet “Voor het eerst hebben we ook alle IC afdelingen bezocht”, vertelt Van der Jagt, “want ook daar kunnen door omstandigheden patiënten terechtkomen die cytostatica krijgen. Die medewerkers moeten dus eveneens weten hoe ze daar veilig mee omgaan, welke persoonlijke beschermingsmiddelen en maatregelen ze moeten nemen en waar ze actuele informatie kunnen vinden.”

De procedure en de documentaire zijn tot stand gebracht door het instituut ondersteuning patiëntenzorg (iop) in samenwerking met het emgo+ instituut/afdeling sociale geneeskunde. De procedure is te vinden op KwaliteitsNet (‘Communicatie bij incidenten en calamiteiten’).

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

zonder toestemming van de zorgmanager géén cytostatica mogen toedienen. We merkten dat bepaalde afdelingen dat tóch doen.” Bruckwilder: “Daarom hebben we nu een protocol opgesteld. Verder hebben we van alle audits een verslag gemaakt en op basis daarvan een rapportage met een plan van aanpak opgesteld.” Van der Jagt: “Tegelijkertijd hebben we een procesbeschrijving en een prospectieve risicoanalyse gemaakt. Er waren veel raakvlakken waar dezelfde actiepunten uit voortvloeien.”

De afgelopen drie maanden hebben voorzitter Ineke van der Jagt en secretaris Nelleke Bruckwilder van de werkgroep Cytostatica op 23 afdelingen audits uitgevoerd om de cytostaticarichtlijnen nog eens goed voor het voetlicht te brengen en knelpunten te inventariseren. Wat zijn hun bevindingen?

Verslag “De richtlijnen zijn er, maar worden ze ook toegepast?”, stelt Van der Jagt. “In dit kader is het van belang dat alle afdelingen weten dat ze ●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

E-learning “Bij de apotheek is een grote verbeterslag qua veiligheid te behalen op ict-gebied”, vervolgt Van der Jagt. “Daar zou een geïntegreerd digitaal systeem veel kunnen verbeteren bij het voorschrijven, de protocollering, de bereiding en de afgifte. Ook kwam naar voren dat nieuwe medewerkers vanaf de start beter en constructief geschoold moeten worden. Voorstellen ter verbetering zijn bijvoorbeeld: e-learning of het geven van informatie tijdens de introductiedag.” Bruckwilder: “Eind november wordt VUmc getoetst door externe niaz-auditoren. Dan moet het echt allemaal op orde zijn.”

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

Vacatures VUmc De volledige vacatures zijn te lezen op intranet onder P&O, direct naar vacatures Vumc en af te halen bij werving & selectie in de polikliniek 7e etage, Z kamer 163.

Vacatures van 01 juni t/m 8 juni. Uiterlijke reactie datum zie intranet

Verpleegkundige D4.2010.00048 Heb jij je hart op de goede plaats zitten? Afdeling: cardiologie/cardiochirurgie met special care, Divisie IV

Onderzoeker (klinisch promovendus) D2.2010.00037 Bent u in staat te participeren in een laboratoriumorganisatie als mediator tussen laboratorium en kliniek? Afdeling: keel-, neus- en oorheelkunde/ hoofd-halschirurgie, Divisie II

Nurse practitioner chemo-radiotherapie D1.2010.00036 Ben jij een verpleegkundige die positieve invloed levert aan complexe zorg? Afdeling: zorgeenheid oncologie, Divisie I

Postdoc D2.2010.00036 Do you have experience with (immuno-) histochemical, molecular cell biological techniques and or cell culture? Afdeling: plastic, reconstructive and hand surgery, Divisie II

Junior onderzoeker D2.2010.00038 Ben jij een onderzoeker die affiniteit heeft met neuroimaging, dementie en cognitieve stoornissen? Afdeling: alzheimercentrum, Divisie II

Onderzoeker in opleiding D2.2010.00035 Heb jij affiniteit met cognitieve gedragstherapie en mensen met Multiple Sclerose? Afdeling: revalidatiegeneeskunde, Divisie II

Onderzoeker in opleiding D2.2010.00040 Heb jij affiniteit met epidemiologisch onderzoek en kosteneffectiviteitanalyse technieken? Afdeling: kno/audiologie, Divisie II

Personeel en organisatie

Onderzoeks-assistent D2.2010.00041 Ben jij de onderzoeksassistent die affiniteit heeft met het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek? Afdeling: kno/audiologie, Divisie II

Hoofd logistiek D7.2010.00028 Regisseer jij het logistieke spel in de keten?

Vacatures van 08 juni t/m 15 juni. Uiterlijke reactie datum zie intranet

Wetenschappelijk docent gezondheidsrecht D6.2010.00038 Ontwikkelt en doceert u gezondheidsrecht voor onze bachelor en master studenten? afdeling: e&b/ sociale geneeskunde, Divisie VI

Stafadviseur ICT D3.2010.00055 Ben jij dé verbindende factor? Afdeling: divisiebureau III, Divisie III Arts assistent i.o. tot patholoog D5.2010.00057 AIO Pathologie Afdeling: pathologie, Divisie V Ambitieuze apothekers-assistenten D5.2010.00058 Nucleaire Geneeskunde & PET Research in combinatie met een baan in een professionale ziekenhuisapotheek Afdeling: ziekenhuisapotheek, Divisie V Onderzoeker in opleiding D5.2010.00059 Onderzoek naar antigeen presenterende cellen Afdeling: moleculaire celbiologie en immunologie, Div. V

Afdeling: inkoop en logistiek, Facilitair bedrijf/Stafdiensten

Servicedeskmedewerker D7.2010.00029 Ben jij de IT’er die onze servicedesk nog verder komt professionaliseren? afdeling: ICT, Facilitair bedrijf/Stafdiensten Logopedist-audioloog D2.2010.00042 Wil jij bijdragen aan de diagnostiek van de spraaktaalontwikkeling bij kinderen? Afdeling: universitair audiologisch centrum KNO, Div. II Klinisch chemicus/arts klinische chemie D5.2010.00062 die voor 0.4 fte gedetacheerd wordt bij het Jan van Breemen Instituut en daar verantwoordelijk is voor het klinisch chemisch- en serologisch laboratorium afdeling: klinische chemie, Divisie V

Amstel Academie

Informatie over personele zaken vindt u ook op intranet onder de rubriek ‘personeel’

De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam Bedrijfsopleidingen F. Broekhof Bij- en nascholingen F. Broekhof Verpleegkundige vervolgopleidingen K. Jonker Medisch ondersteunende opleidingen M. van Oostrom www.amstelacademie.nl

Arbeidsrelatie UMC’s onderzocht Tussen eind 2009 en begin 2010 is binnen de UMC’s het onderzoek ‘Over je toekomst gesproken’ uitgevoerd door een onderzoeksteam van de UvA onder leiding van Aukje Nauta. Het onderzoek poogt de ontwikkeling in inzetbaarheid, dialoogvoering en de (volwassen) arbeidsrelatie tussen leidinggevenden en medewerkers in kaart te brengen. Het ging hier om de eerste meting van in totaal drie metingen verspreid over drie jaar. Lees de samenvatting van het onderzoek op P&O intranet onder nieuws.

De Amstel Academie biedt inspirerende trainingen en workshops aan, die u ondersteunen bij het optimaal benutten van uw kwaliteiten. Weet u nog niet welke training u wilt volgen? Kijk snel hieronder en schrijf nu in!

Vrouwelijk talent krijgt alle kansen In het bijzijn van Prinses Maxima, demissionair Minister Maria van der Hoeven (Economische Zaken) en demissionair Staatssecretaris Marja van Bijsterveldt (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) heeft decaan Wim Stalman op 27 april het Charter Talent naar de Top ondertekend. Dit gebeurde tijdens de presentatie van de het rapport Monitoring Talent 2009. Een rapport wat de eerste resultaten en inzichten laat zien van ruim honderd organisaties die zich al in een eerder stadium hebben gecommitteerd aan de doelstelling om een hogere instroom, doorstroom en behoud van vrouwelijk talent aan de top te bewerkstelligen. Website: www.talentnaardetop.nl Resultaten Medewerkeronderzoek In enkele divisies zijn de resultaten van het medewerkeronderzoek ondertussen gepresenteerd aan het divisiebestuur of de divisieraad. De resultaten blijken zowel tot gevoel van herkenning als tot verbazing te leiden. In beide gevallen is dit aanleiding om de resultaten verder te communiceren aan afdelingshoofden. Het is vervolgens aan de afdelings-

hoofden om de resultaten met de medewerkers te bespreken en samen met hen te zoeken naar de meest essentiële verbeterpunten. P&O adviseurs kunnen hierbij bij uitstek een adviesrol innemen. De oplevering van de rapporten van staf/ ICT/ IOO/ FB wordt voor de zomer verwacht, de planning is nu in week 27. Dit is wat later dan we vooraf hadden gecommuniceerd, maar al met al is het verwerken van de rapporten van de divisies arbeidsintensiever gebleken dan verwacht. Zodra alle rapporten zijn afgerond, kan aan het eindrapport worden gewerkt. Daaruit zal blijken in hoeverre de werkbeleving van medewerkers in de verschillende divisies en diensten verschilt. Werving & selectie bureau officieel geopend Het werving & selectie bureau is op 11 mei officieel geopend door Elmer Mulder van de raad van bestuur. Bij de opening zijn zowel medewerkers van VUmc als van GGZ inGeest aanwezig geweest. Evenals de externe leveranciers van arbeidsmarktcommunicatie en werving & selectie. Er is een persbericht over de opening van het bureau uitgegaan naar diverse externe HRM, recruitment en zorgmedia. Ook is er een advertorial verschenen in de zorgspecial van het Parool op 11 mei. Door toepassing van nieuwe wervingstechnieken en veelal sollicitanten contact via telefoon en e-mail, worden nog nauwelijks brieven verstuurt. De administratie is al gigantisch gedaald en de meeste tijd wordt gestoken in de werving van kandidaten. Dit is een van de effectieve resultaten die het team behaald heeft.

Tracer 1 2 – 17 juni - S er v icep a g in a

Het nieuwe aanbod Bij- en nascholingen najaar 2010-voorjaar 2011 van de Amstel Academie staat op internet. www.amstelacademie.nl link Bij- en nascholingen en/of VUmc aanbod. De gezondheidszorg blijft in beweging, dus ook ons opleidingsaanbod! Inhoudelijke informatie over de bij- en nascholing kunt u vinden op www.AmstelAcademie.nl (en dan doorklikken naar ‘Bij- en nascholingen’. Daar treft u ook het digitale inschrijfformulier. Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen met het secretariaat. Zij staan u graag te woord. Tel. 44253, e-mail: A.Mul@ vumc.nl

(020) (020) (020) (020) (020)

Het nieuwe aanbod van het Centrum voor Leiderschapsontwikkeling en Effectiviteitsverbetering najaar 2010-voorjaar 2011 van de Amstel Academie staat op internet. www. amstelacademie.nl link Leiderschapsontwikkeling en Effectiviteitsverbetering en/of VUmc aanbod. Zomerworkshops 2010: Uit en thuis in VUmc Veel medewerkers gaan de komende tijd op vakantie. Sommigen ver weg, anderen naar een bestemming in de buurt. Maar voor ontspanning, bezinning of een leeg hoofd kunt u het ook dichterbij zoeken. De Amstel Academie verzorgt in de maanden juli en augustus namelijk weer een bijzondere selectie workshops, waar collega’s van VUmc geheel kosteloos aan kunnen deelnemen. Net als vorige zomer hopen wij collega’s te inspireren met één of meer workshops vanuit een ander perspectief dan u van ons gewend bent. Met de workshop ‘Vergezichten’ hoeft u bijvoorbeeld niet ver van huis om mensen uit andere culturen te ontmoeten. Voel je een welkome gast bij

444 444 444 444 444

4229 4213 4213 2020 4569

het gastvrijheidspel of ga op zoek naar je grootste dromen bij ‘De Alchemist’. De workshops worden op verschillende data en op diverse locaties aangeboden in VUmc en bij GGZ inGeest. De workshops duren een uur en vinden plaats tijdens de middagpauze of aan het einde van de middag. Voor meer informatie of inschrijven kunt u op onze website terecht: www. amstelacademie.nl Het volledige aanbod en inhoudelijke informatie over al deze trainingen en workshops kunt u vinden op www.AmstelAcademie.nl Daar treft u ook het digitale inschrijfformulier. Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen met Femke Broekhof of Editha Samsom. Zij staan u graag te woord! Tel. 44213 / 45084, e-mail bedrijfsopleidingen@ vumc.nl / [email protected]

Menu Informatie over het menu vindt u ook op de startpagina van intranet

donderdag 17 juni roti met kip, vegetarische roti, gebonden Tandoorisoep, heldere aspergesoep, vegetarische gebonden Tandoorisoep, vegetarische heldere aspergesoep vrijdag 18 juni gebakken vis, remouladesaus, gemengde salade, frites, gebonden tomatensoep, heldere Chinese kippensoep, vegetarische gebonden tomatensoep, vegetarische heldere Chinese soep zaterdag 19 juni WK thema dagschotel broodje giga burger, Oranjesaus, frites, saus naar keuze, gebonden aspergesoep, heldere groentesoep, vegetarische gebonden aspergesoep, vegetarische heldere groentesoep zondag 20 juni Provençaals gestoofde vis, Provençaalse omelet, Provençaalsaus+jus, doperwten, frituur aardappel, gebonden kip-kerriesoep, heldere tomaatvermicellisoep, vegetarische gebonden kerriesoep, vegetarische heldere tomaatvermicellisoep

Bibliotheek Bezoek de medische en verpleeg-kundige bibliotheek in VUmcop locatie 0B100 (nabij personeelsrestaurant). Openingstijden: maandag t/m donderdag van 9 tot 21 uur en vrijdag van 9 tot 17 uur. Tel: (020-44) 41237. Web: www. ubvu.vu.nl/geneeskunde

Bezoek de medische en verpleegkundige bibliotheek in VUmc, locatie 0B100, nabij personeelsrestaurant. Open ma. t/m do. 9-19 uur, vrij. 9-17 uur. Tel: (020-44)41237. Web: www.ubvu.vu.nl/geneeskunde

Medische bibliotheek óók open op zondag! Vanaf oktober 2009 zijn wij ook op zondag weer open.Tussen 11 en 16 uur kunt u op zondagen gebruik maken van onze studieplekken en raadpleeg-pc’s.

Cursussen Vergroot uw informatievaardigheden met de cursussen van de medische bibliotheek! Doe bijvoorbeeld onze cursus Systematisch zoeken voor reviews, of onze PubMed-, Reference manager- of Citatieanalysecursus. Meer info en aanmelden op: www.ubvu. vu.nl/agenda Bijblijven met de Nieuwsbrief medische bibliotheek Blijf op de hoogte van de nieuwste medische informatiebronnen en de service die wij u bieden met onze nieuwsbrief voor artsen, onderzoekers, verpleegkundigen en paramedici van VUmc: www.ubvu.vu.nl/nieuwsbriefmedisch/laatstenummer.html

Toegang medische bibliotheek buiten openingstijden Ook buiten openingstijden is de medische bibliotheek toegankelijk voor medewerkers van VUmc. Wanneer u gebruik wilt maken van deze service, vraagt u om het ‘formulier autorisatie kaartlezer’ aan onze bibliotheekbalie. Als u het formulier daar ingevuld weer inlevert, is uw VUmc-pas binnen een week geautoriseerd voor toegang ná reguliere openingstijden. Vragen? Bel of mail de medisch informatiespecialist! René Otten: (020-44)42027, [email protected]; Hans Ket: (020-44)42523, [email protected]; Ilse Jansma: (020-44)42523, [email protected].

maandag 21 juni goulash, vegetarische ragout, doperwten, witte rijst, gebonden champignonsoep, heldere Madrileense soep, gebonden vegetarische champignonsoep, heldere vege Madrileense soep dinsdag 22 juni kippenbout, jus+vegetarische jus, Hongaarse zuurkool, vegetarische zuurkool, aardappelpuree, gebonden kippensoep, heldere aspergesoep, gebonden vegetarische crème soep, heldere vegetarische aspergesoep

Oproepen & advertenties Medewerkers en vrijwilligers van VUmc kunnen gratis een advertentie plaatsen. Niet meer dan 25 woorden en voorzien van achternaam en toestelnummer. Prijzen niet hoger dan 2250 euro. Aanleveren via [email protected]

Inzage in verpleegkundigdossier via Mirador Met ingang van 21 mei jl. is voor alle artsen met een Mirador bevoegdheid, inzage mogelijk in de verpleegkundige anamnese. Nadat vorig jaar alle artsen al toegang hebben gekregen tot het pre-assesment dossier, is nu een volgende stap gezet in de beschikbaarheid van de elektronische patiëntenstatus. Om bij de verpleegkundige anamnese te komen selecteert u binnen Mirador de button B in de taakbalk.

Een wat uitgebreidere instructie vindt u op http://intranet/ mirador . Miradorbevoegdheden kunnen d.m.v. het aanvraagformulier http://intranet-extra/ipoformulieren/aanvf-nw_email_rechten. aspx aangevraagd worden. Is men wel in het bezit van een Mirador/usernummer maar krijgt men na het selecteren van de B de melding “U bent niet bevoegd voor MDS” dan kan het volgende formulier gebruikt worden: http://intranet-extra/ ipoformulieren/aanvf-dbc.aspx. Vanaf 25 mei is de Visy temp.lijst zichtbaar naast de tabbladen lab.uitslagen en microbiologie. Op http://intranet/mirador staat een korte toelichting. Mocht de temp.lijst niet openen nadat u het geselecteerd heeft dan kunt u het beste de servicedesk van de ICT (40777) bellen om uw terminal server profiel te laten resetten. Helaas zijn dan de bestaande Mirador instellingen (en de eigen lijsten) verdwenen en moeten die opnieuw ingesteld worden. Wij verzoeken u vriendelijk dit bericht onder de aandacht te brengen van de artsen binnen u uw afdeling.

woensdag 23 juni gewokte kip “yamamoto”, Japanse rijst, gebonden tomatensoep, heldere Chinese kippensoep, gebonden vegetarische tomatensoep, heldere vegetarische Chinese soep donderdag 24 juni WK thema dagschotel bobotie, gele rijst,gebonden Oranjefansoep heldere groentesoep, gebonden vegetarische Oranje-fansoep, heldere vegetarische groentesoep vrijdag 25 juni gebakken vis, remouladesaus, tomaat komkommersalade, frites, gebonden kip-kerriesoep, heldere tomaat vermicellisoep, gebonden vegetarische kerriesoep, heldere vegetarische tomaat vermicellisoep

Af te halen bij het CMA voor uw afdeling 23 rings hoezen! Ze zijn af te halen bij de balie van het centraal medisch archief in de polikliniek op PK -1 Z 055. J.Tamse, Seniormedewerker CMA tst. 41262 [email protected]

Vertaal- en redigeerwerk E-N, N-E Naast mijn werk in VUmc heb ik mijn eigen vertaalbureau: Vesters vertaalservice, specialist op medisch gebied. Ik ben afgestudeerd aan de VU in de Engelse taal en letterkunde en heb inmiddels ruime ervaring met het redigeren van (medisch) Engelse teksten en het vertalen van (patiënten)folders. Wil je meer informatie? Stuur dan een e-mail naar [email protected] of bel 06-48570324.

zaterdag 26 juni pepersteak, quorn pepersteak, roomsaus en jus, doperwten, frituur aardappel, gebonden goulashsoep, heldere vermicellisoep, gebonden vegetarische paprikasoep, heldere vegetarische vermicellisoep zondag 27 juni gemarineerde kipfilet, groentestrüdel, ananassaus en jus, Mexicaanse groenten, gekookte aardappelen, gebonden tomatensoep, heldere kippensoep, gebonden vegetarische tomatensoep, heldere vegetarische groentesoep maandag 28 juni lamslapje, jus, Koninginnemelange, gekookte aardappelen, bruine bonensoep, heldere kerriesoep, vegetarische bruine bonensoep, vegetarische heldere kerriesoep dinsdag 29 juni gestoofde zalm, Hollandaisesaus, asperges, peterselie aardappelen, gebonden champignonsoep, heldere Madrileense soep, vegetarische gebonden champignonsoep, vegetarische heldere Madrileense soep woensdag 30 juni babi pangang, quorn pangang, pangangsaus, pangang groenten, witte rijst, gebonden kippensoep, heldere aspergesoep, vegetarische gebonden crème soep, vegetarische heldere aspergesoep

Fietsrekken opgeschoond Vanaf 10 mei start de jaarlijkse schoonmaak van de fietsenrekken. Het facilitair bedrijf gaat alle fietsen labellen die niet voor het dagelijks woon-werkverkeer worden gebruikt. Hiermee wil men het ruimtegebrek in de bewaakte fietsenstallingen bij de polikliniek, de spoedeisende hulp en het ziekenhuis oplossen. Een aantal medewerkers lijkt de fietsenrekken namelijk te gebruiken om hun fietsen min of meer permanent te stallen. Fietsen die langere tijd in de rekken staan, krijgen een label waarop de spelregels van

ff lekker zelf voetballen Koffiepauze, een overleg, een afscheids­ borrel of een verjaardags­ feestje. Er zijn veel momenten om als collega’s ff bij elkaar te komen. Tracer legt ze vast.

Wie: acht voetbalteams Wanneer: 9 juni 2010 Wat: De Goessenbokaal Waar: IJsbaanpad Waarom: jaarlijks toernooi

het verwijderen staan uitgelegd. Als de eigenaar zijn fiets vervolgens niet weghaalt, zal de Amsterdamse Fiets Afhandel Centrale (AFAC) ze meenemen. AFAC bewaart de fietsen drie maanden en controleert of de fietsen van diefstal afkomstig zijn. Als iemand zijn fiets wil terughebben, kan die worden opgehaald bij de AFAC nadat er aan een aantal verplichtingen is voldaan. De eigenaar moet zich kunnen legitimeren, aantonen dat de fiets zijn eigendom is en de kosten van het ophalen (10 euro) betalen. Meer informatie hierover op www.AFAC.nl.

Wellicht geïnspireerd door ‘onze’ Oranjemannen zetten de deelnemers aan de 26e Goessenbokaal hun beste beentje voor ondanks de stromende regen. De aftrap werd traditiegetrouw door een raad van bestuurlid genomen, dit jaar Elmer Mulder. Ook dit jaar deden er weer acht teams mee. Het elftal van de politie werd eerste, de huisartsen tweede en de afdeling pathologie van VUmc eindigde als derde. De overige teams van VUmc, radiologie, heelkunde, interne geneeskunde, kno en hematologie bezetten de vierde tot en met de achtste plaats. De politie won overtuigend, hun uitmuntende keeper hield zijn doel schoon, terwijl de gevaarlijke spitsen het doel van de tegenstanders wel wisten te vinden. Zij mochten zich dan ook de terechte winnaar noemen en ontvingen de beker uit handen van Sybren Meijer van de afdeling heelkunde. n EK

●

Tracer 1 2 – 1 7 juni – S er v icep a g in a

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

‘We kunnen patiënten niet alleen beter, maar ook ziek maken’

Incidenten om nooit te vergeten

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

In een spiegelgesprek spelen patiënten de hoofdrol VUmc wil patiënten vaker betrekken bij de zorgontwikkeling. Patiënten willen op hun beurt graag een bijdrage leveren aan het verbeteren van het zorgproces. Door middel van een spiegelgesprek onder leiding van een daartoe opgeleide gespreksbegeleider krijgen zorgafdelingen direct inzicht in de persoonlijke ervaringen van patiënten. n Ursula Wopereis In een spiegelgesprek praten patiënten in een kringopstelling, in aanwezigheid van medewerkers van de betrokken afdeling, over hun ervaringen en de dienstverlening tijdens hun opname of behandeling in het ziekenhuis. In samenwerking met de Amstel Academie heeft VUmc een training ontwikkeld voor spiegelgesprekbegeleiders. Acht

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

cursisten hebben de cursus het afgelopen jaar voltooid, de tweede groep volgt in september. Daarmee heeft VUmc de beschikking over een pool van professionele gespreksleiders, waar afdelingen die een spiegelgesprek willen organiseren een beroep op kunnen doen.

Persoonlijke verhalen uitwisselen Charlotte Gabriels, p&o adviseur divisie iv, heeft de cursus inmiddels afgerond. “Ik sta wat verder af van het patiëntenzorgproces, maar vond deze cursus een goede manier om de gespreksvaardigheden die ik al heb toe te passen op een nieuw instrument en tegelijkertijd dichter bij het zorgproduct te komen. In het kader van de opleiding heb ik bij de verpleegeenheid heelkunde oncologie een spiegelgesprek begeleid over het zorgpad oesofagus, slokdarmaandoeningen. De afdeling organiseert het proces, nodigt patiënten uit en evalueert zelf de uitkomsten. De gespreksbegeleider

kwaliteit

●

kwaliteit

●

is een onafhankelijke mediator, die het gesprek structureert en patiënten faciliteert om hun verhaal te doen. Zij spelen de hoofdrol. Iedere patiënt beleeft zijn gang door het ziekenhuis op zijn eigen manier en mag zijn ervaringen uiten, er is geen sprake van goed of fout. Je merkt dat patiënten echt met elkaar in gesprek gaan en ervaringen uitwisselen. Dat is leuk en leerzaam. Medewerkers zijn ook bijzonder geïnteresseerd. Iedereen ervaart een spiegelgesprek als positief, toch wordt het instrument binnen VUmc nog maar mondjesmaat gebruikt. Dat is jammer, want persoonlijke verhalen hebben meer impact dan bijvoorbeeld een patiënttevredenheidsonderzoek. Bovendien kan de afdeling met de uitkomsten snel aan de slag.” Wil je meer weten of zelf een spiegelgesprek organiseren? Neem dan contact op met Rolande Franx: tel: 43359; e-mail: [email protected]

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwal

Richtlijn herzien

Foto: mark van den brink

●

Reanimatie nieuw leven ingeblazen Het medisch dossier speelt een sleutelrol in de communicatie over patiënten en hun medicijngebruik. Als bij een patiënt een gevaarlijk hoog kaliumgehalte wordt geconstateerd staat internist Prabath Nanayakkara voor een raadsel. Het dossier geeft geen uitsluitsel. Door doortastend optreden ontsnapt de patiënt op een haar na aan de dood. n Ursula Wopereis “Het was op een maandagmorgen in de kliniek, ik zat in het eerste jaar van mijn opleiding als assistent,” herinnert internist Prabath Nanayakkara zich. “Bij een patiënt bleek uit het bloedonderzoek dat hij een gevaarlijk hoog kaliumgehalte had. Dat kan leiden tot een levensbedreigende situatie. Een paar dagen tevoren was het kaliumgehalte nog heel laag. Hoe kon dat? Hoe ik ook zocht, ik kon er niet achter komen wat de oorzaak van de stijging was. Uiteindelijk ben ik naar de patiënt gegaan om de infusen te checken. Volgens het dossier was de toediening van kcl (kaliumchloride) voor het weekend stopgezet, maar die boodschap was blijkbaar niet overgekomen bij de verpleegkundige. De patiënt kreeg daardoor abusievelijk nog steeds kcl. In het weekend was tijdens de visites weliswaar geconstateerd dat het kaliumgehalte steeg, maar men vertrouwde op het dossier en het infuus bleef onopgemerkt. Op het moment dat we de infusen controleerden

kwaliteit

●

kwaliteit

●

Miscommunicatie “Het incident was een wijze les. Mensen nemen vaak vanzelfsprekend aan dat hun boodschap overkomt, maar dat is niet altijd het geval. Ik realiseerde me dat we patiënten niet alleen beter, maar ook ziek kunnen maken. Deze patiënt was bijna gestorven aan een hartstilstand. Sindsdien heb ik tijdens visites en polibezoeken altijd de medicatie gecontroleerd en check ik bovendien of wijzigingen zijn overgekomen. Tegenwoordig werk ik vooral op de polikliniek en de spoedeisende hulp, maar ik ben nog steeds extra alert op medicatiegebruik. De procedures zijn inmiddels verbeterd, er is een elektronisch voorschrijf- en registratiesysteem voor medicijnen gekomen en de controles zijn verscherpt. Maar medicijngebruik blijft uiteindelijk toch de verantwoordelijkheid van de behandelend arts. In 99,9% van de gevallen gaat het overigens goed, maar het gaat natuurlijk om die andere 0,1%.”

Dick van Groeningen, coördinator reanimatie en simulatie: “Op basis van voortschrijdend wetenschappelijk inzicht worden iedere vijf jaar de internationale reanimatierichtlijnen herzien. De actuele aanpassingen zijn deels bedoeld om de kennis over reanimatie maatschappelijk breder uit te dragen en om de drempel voor leken buiten het ziekenhuis

om reanimatie toe te passen te verlagen. Van zorgprofessionals in een ziekenhuis mag verwacht worden dat zij de basisvaardigheden voor reanimatie beheersen, dan wel dat iemand in de directe omgeving kan reanimeren, als zij dat zelf (nog) niet kunnen. VUmc hanteert de richtlijnen van het niaz en faciliteert medewerkers om de nodige routine te ontwikkelen.”

Reanimeren kun je leren “Conform de wet big hebben verpleegkundigen en medici een individuele verantwoordelijkheid voor het verkrijgen en onderhouden van hun professionele vaardigheden. In de loop der jaren zijn tientallen medici en verpleegkundigen opgeleid

tot instructeur Basic Life Support. Zij dragen de basisvaardigheden voor reanimatie op laagdrempelige wijze over aan directe collega’s. Uit een inventarisatie blijkt echter dat er binnen de organisatie nog een aantal witte vlekken zijn. Op korte termijn informeren we afdelingen die niet of onvoldoende over gekwalificeerde instructeurs beschikken. Zij kunnen zelf medewerkers selecteren die tot instructeur willen worden opgeleid en hun kennis verder uitdragen. De scholing duurt vier dagdelen en wordt gegeven door gecertificeerde opleidingsinstituten. De opleidingsplaatsen zijn al gereserveerd, dus in het najaar kunnen ze direct aansluiten.” n UW

Een fout maken is menselijk. Maar sommige incidenten maken zoveel indruk dat je ze nooit vergeet. Open en eerlijk praten over kleine, grote en bijnafouten, helpt niet alleen bij het verwerkingsproces maar biedt collega’s ook de mogelijkheid van elkaar te leren.

kwaliteit

Tracer 1 2 – 17 juni – k wa liteit

In december worden de internationale richtlijnen voor reanimatie herzien. De komende maanden wordt al het patiëntgebonden personeel geïnstrueerd in het toepassen van vaardigheden op het gebied van hartmassage en beademing.

kreeg de patiënt een hartritmestoornis. Omdat we ter plekke waren konden we dit snel corrigeren, maar het scheelde weinig of we hadden de man moeten reanimeren.”

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit

●

kwaliteit 7

●

Agenda

Oraties vrijdag 18 juni – aula, 15.45 uur, prof. dr. A.J.M. Rozemuller-Kwakkel ‘Over hoofd- en breinzaken’ Presentatie dinsdag 29 juni, afstudeerwerkstukken presentatie HBO en MBO verpleegkunde studenten. locatie MBO studenten van 12.30 – 15.30 uur in 9 B 92 locatie HBO studenten van 11.30 – 15.30 uur in 1 B 92 uitreiking certificaat en receptie 15.30 – 17.30 in de Waver Cursussen woensdag 23 juni – Enschede, ‘Advanced suturing course’ meer informatie: Patricia van Meekeren en Patricia de Waal, tst. 48444, www.paog.nl woensdag 16 tot vrijdag 18 juni – VUmc, ‘Functionele hersenanatomie en brain imaging in het kader van neuropsychiatrische ziektebeelden’ meer informatie: Irene van Baardwijk en Jitta Reddingius, tst. 48444, www.paog.nl maandag 21 juni en 22 juni – Aristo, Teach the teacher ‘Didactische basisprincipes’ meer informatie: Ingrid van de Vegte en Christel Sluis, tst. 48444, www.paog.nl

Vrijdag 18 juni – aula 13.45 uur. C.J. Laban, ‘Dutch study Iraqi asylum seekers. Impact of a long asylum procedure on health and health related dimensions among Iraqi asylum seekers in the Netherlands; an epidemiological study’ promotoren: prof.dr. J.T.V.M. de Jong, prof.dr. I.H. Komproe; copromotor: dr. H.B.P.E. Gernaat

Lange asielprocedure is slecht voor gezondheid asielzoekers Een lange asielprocedure en stress tijdens het verblijf in een asielzoekerscentrum hebben een negatieve invloed op de algehele gezondheidssituatie van asielzoekers. Deze factoren zijn zelfs belangrijker voor het ontstaan van problemen dan ingrijpende gebeurtenissen in het land van herkomst. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van psychiater Kees Laban. De slechte gezondheidssituatie betekent niet alleen veel leed voor de betrokken

Het onderzoek laat zien dat asielzoekers die lang in een asielprocedure zitten meer psychiatrische problemen, meer lichamelijke gezondheidsklachten, een lagere kwaliteit van leven en meer sociale en lichamelijke functiebeperkingen

hebben, dan asielzoekers die net in Nederland aankomen. Vooral het niet mogen werken, zorgen om familie en zaken die direct met de asielprocedure te maken hebben blijken van belang voor het ontstaan van gezondheidsproblemen. Opvallend is dat asielzoekers die kort in Nederland verblijven niet vaker naar de huisarts gaan en dat slechts een kleine groep psychiatrische hulp krijgt. Laban vergeleek in een bevolkingsonderzoek onder 300 Irakese asiel-

zoekers twee groepen asielzoekers: de eerste groep verbleef minder dan zes maanden in Nederland, de tweede groep meer dan twee jaar. Beide groepen zijn op willekeurige wijze geselecteerd en ondervraagd door Irakese interviewers met behulp van een vragenlijst in het Arabisch. De twee groepen verschilden op diverse factoren (inclusief ingrijpende gebeurtenissen). Met behulp van statistische technieken is het relatieve risico van elke factor berekend.

Teddy Bear Hospital weer druk bezocht

Op 7 en 8 juni was het weer zover. Het ifmsa-VUmc organiseerde in de foyer het welbekende Teddy Bear Hospital, waarin kleuters onder begeleiding van geneeskundestudenten hun ‘zieke’knuffel konden laten verzorgen. En ook dit jaar waren er weer heel wat zieke beertjes, konijntjes en andere knuffels. Teddy Bear Hospital heeft als doel jonge kinderen minder bang te maken voor het ziekenhuis en tevens de studenten geneeskunde te leren hoe om te gaan met jonge kinderen. En dat levert vertederende plaatjes op. n EK

Themaweek Diversiteit bij leerwerkplaats traumatologie

‘Iedereen kijkt met een eigen bril de wereld in’ Diversiteit is een ruim begrip. Je kunt hierbij denken aan cultuur, religie en geaardheid, maar ook aan de manier van werken. Ben je een doener, een denker of juist een beslisser? Allemaal van invloed op hoe we met elkaar omgaan. Voor de studenten op de leerwerkplaats traumatologie organiseerde praktijkopleiders Hilde Dijkstra en Mayke Tonnaer de themaweek Diversiteit. n Pauline Diemel

8

asielzoekers zelf, maar heeft ook een negatieve impact op het integratieproces in Nederland of in een ander land. Overheidsbeleid is dan ook van groot belang voor de gezondheid van asielzoekers.

Foto: mark van den brink

Promoties vrijdag 18 juni – aula, 11.45 uur, M.R. Meijerink, ‘Novel dynamic imaging methods and image-guided ablative therapies of metastatic liver disease’ promotor: prof.dr. C. van Kuijk; copromotoren: dr. J.H.T.M. van Waesberghe, dr. M.P. van den Tol vrijdag 18 juni – aula, 13.45 uur, C.J. Laban, ‘Dutch Study Iraqi Asylum Seekers. Impact of a long asylum procedure on health and health related dimensions among Iraqi asylum seekers in the Netherlands; An epidemiological study’ promotoren: prof.dr. J.T.V.M. deJong, prof.dr. I.H. Komproe; copromotor: dr. H.B.P.E. Gernaat maandag 21 juni – aula, 13.45 uur, C. Michaloglou, ‘The role of BRAFE600-induced senescence in tumour suppression’ promotoren: prof.dr. W.J. Mooi, prof.dr. D.S. Peeper woensdag 23 juni – aula, 11.45 uur, N.A. Coolen, ‘Enhanced Culture Techniques and Model Development for Skin Regeneration’ promotor: prof.dr. E. Middelkoop; copromotor: dr. M.M.W. Ulrich woensdag 23 juni – aula, 13.45 uur, K.L. Deurloo, ‘Early Prediction of Preeclampsia and Intra Uterine Growth Restriction’ promotoren: prof.dr. J.M.G. van Vugt, prof.dr. M.A. Blankenstein; copromotor: dr. A.C. Bolte donderdag 24 juni – aula, 11.45 uur, I.M. van der Meer, ‘Vitamin D deficiency in a multiethnic population; determinants, prevalence and consequences. Determinants, prevalence and consequences’ promotoren: prof.dr. B.J.C. Middelkoop, prof.dr. P.T.A.M. Lips; copromotor: dr. A.J.P. Boeke vrijdag 25 juni – aula, 11.45 uur, R. Oerlemans, ‘Molecular mechanisms of resistance to classical and experimental anti-rheumatic drugs’ promotoren: prof.dr. B.A.C. Dijkmans, prof.dr. R.J. Scheper; copromotoren: dr. G. Jansen, prof.dr. W.F. Lems dinsdag 29 juni – aula, 13.45 uur, L.A. ‘t Hart-Kerkhoffs, ‘Juvenile sex offenders: mental health and reoffending’ promotoren: prof.dr. Th.A.H. Doreleijers, prof.dr. R.R.J.M. Vermeiren; copromotor: dr. L.M.C. Nauta-Jansen vrijdag 2 juli – aula, 11.45 uur, A. Pijpe, ‘Modifiers of Breast Cancer Risk in BRCA1/2 Mutation Carriers. Diagnostic Radiation, Physical Activity, and Body Weight’ promotor: prof.dr.ir. F.E. van Leeuwen; copromotor: dr. M.A. Rookus

Uit de Agenda

De zorgeenheid traumatologie doet mee aan de pilot Interculturalisatie en Moreel beraad. Een project waarbij wordt stilgestaan bij ethische vraagstukken. De aanleiding hiervoor is het vliegtuigongeluk van Turkish Airlines in februari 2009. Traumatologie heeft destijds een groot aantal gewonden opgenomen. De plotselinge toestroom van een grote groep mensen uit een andere cultuur confronteerde de medewerkers met morele vragen en dilemma’s. Aanvullend op deze pilot werd bij traumatologie van 31 mei tot en met 3 juni de themaweek Diversiteit gehouden. Dijkstra legt uit: “Diversiteit gaat verder dan alleen cultuur. We wilden de studenten op een

Tracer 1 2 – 1 7 j u ni – O rg a n isat ie – O n d er zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

positieve manier laten nadenken over de verschillen tussen mensen.” Het programma bestond naast een aantal lezingen uit het maken van een digitale krant. De studenten waren geheel vrij om de inhoud van de krant te bepalen zolang het maar te maken had met diversiteit. Tonnaer: “Dat was een geweldig proces. De zelfredzaamheid van de studenten en de bereidheid om elkaar te helpen vielen echt op.” Volgens Dijkstra was deze week een goede manier om bepaalde aspecten van het vak zoals samenwerken en onderhandelen aan bod te laten komen.

Meer respect De reacties van de studenten op de

themaweek waren laaiend enthousiast. Dijkstra: “Je merkt dat het team sterker is geworden. De studenten hebben geleerd dat iedereen met een eigen bril de wereld inkijkt en doordat zij zich dit nu realiseren is er meer respect voor elkaar gekomen.” De themaweek Diversiteit werd afgesloten met een presentatie van de krant aan het gehele team van traumatologie. Volgens beide praktijkopleiders blijft het thema diversiteit niet beperkt tot deze themaweek. “Diversiteit wordt in ieder geval een vast onderdeel bij de verpleegkundeopleidingen. Over de exacte vorm moeten we het nog hebben.”

‘Gezamenlijk tillen we wetenschappelijk onderzoek naar een hoger niveau’ Op 12 mei sprak Bernard Uitdehaag, neuroloog en hoogleraar klinische neuro-epidemiologie, zijn oratie uit. Per 1 juni is hij hoofd van de afdeling epidemiologie en biostatistiek.

spelen. De analyse van onderzoeksdata en het modelleren is een bijzondere tak van sport, die expertise hebben onze mensen in huis. Wij leveren wetenschap, waar onderzoekinstituten van kunnen profiteren. We doen bijvoorbeeld veel onderzoek

“Tijdens mijn studie raakte ik geïnteresseerd in de neurologie en ben ik begonnen met onderzoek naar multiple sclerose (ms). Bij VUmc heb ik me gespecialiseerd tot neuroloog en ben ik daarnaast op de afdeling klinische epidemiologie en biostatistiek gaan werken. Ik heb nog steeds mijn eigen poli met voornamelijk ms-patiënten en superviseer neurologen in opleiding. Als hoogleraar klinische neuro-epidemiologie doe ik vooral onderzoek bij ms en Alzheimer, maar ook bij andere aandoeningen. Daarnaast geef ik onderwijs, ik zit in de examen- en de onderwijscommissie van EpidM (de postinitiële masteropleiding epidemiologie, voorheen poe) en ben vicevoorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie. Het is druk, maar ik werk graag en met veel plezier. Nee zeggen is eigenlijk het moeilijkst.”

De basis “De klinische epidemiologie is een breed, maar buitengewoon belangrijk vakgebied, omdat de methodologie de wetenschappelijke basis vormt voor al het medisch handelen. Hoe stel je de juiste diagnose, hoe koppel je patiëntinformatie aan een bepaalde prognose en hoe kies je de juiste behandeling? Daarvoor moet je ook op een goede manier kunnen meten.” Expertise “De wetenschappelijke ambities van VUmc vereisen een goede onderzoeksinfrastructuur en de afdeling epidemiologie en biostatistiek wil daar een belangrijke rol in

Studenten lopen niet op voorhand warm voor statistiek, maar dat is juist de uitdaging.

‘Ik verwacht dat er sneller genezende vaccins komen dan preventieve. Veel preventieve vaccins hebben hun werking nog niet bewezen.’ Oncoloog Fons van den Eertwegh over toekomstige vaccins die kanker kunnen voorkomen en/of genezen. ad, 2 juni.

met emgo+, de Neuroscience Campus Amsterdam en cca/v-ici. Veel van het analysewerk voor het genomicsonderzoek wordt hier op de afdeling door biostatistici gedaan. Hetzelfde geldt voor het baarmoederhalskankeronderzoek. Onze afdeling zoekt nadrukkelijk de interactie met andere onderzoeksgroepen om gezamenlijk het wetenschappelijk onderzoek naar een hoger niveau te tillen. Die contacten willen we graag verder uitbreiden.”

Enthousiasme “De afdeling epidemiologie en biostatistiek geeft voor een deel vorm aan het wetenschappelijk denken. Ik geef colleges statistiek aan eerstejaarsstudenten geneeskunde en cursussen epidemiologie binnen EpidM. Studenten lopen niet op voorhand warm voor statistiek, maar dat is juist de uitdaging. Ik ben geen wiskundige maar medisch specialist en probeer de stof te vertalen naar de toepassing in de praktijk. Breng je je vak op een aansprekende manier voor het voetlicht, dan worden mensen enthousiast. Ik krijg buitengewoon positieve reacties, vorig jaar ben ik zelfs door een aantal samenwerkende epidemiologieopleidingen in Nederland uitgeroepen tot docent van het jaar. Het is toch het grootste compliment als mensen je vak echt leuk vinden.”

Foto: mark van den brink

n Ursula Wopereis

‘Sporten en bewegen zou op de basisschool weer meer aandacht moeten krijgen. Het is belangrijk dat kinderen leren bewegen. Kinderen zouden tijdens de gymlessen vaardigheden zoals kracht, snelheid, lenigheid en coördinatie moeten verbeteren.’ Onderzoeker Dorine Collard over haar promotieonderzoek waarin ze aantoont dat huidige schoolkinderen minder fit zijn dan 30 jaar geleden. nu.nl, 27 mei.

Bernard Uitdehaag (Den Bosch, 1958) studeerde geneeskunde in Nijmegen. In 1987 begint hij als assistent neurologie in VUmc, hij promoveert op MS-onderzoek en wordt staflid van de afdeling neurologie en het MS Centrum Amsterdam. Parallel doet Uitdehaag onderzoek bij de afdeling klinische epidemiologie en biostatistiek. Hij voltooit de opleiding tot epidemioloog en wordt waarnemend afdelingshoofd klinische epidemiologie en biostatistiek. Sinds 1 november 2009 is hij hoogleraar klinische neuro-epidemiologie en per 1 juni hoofd van de in 2008 na een fusie ontstane afdeling epidemiologie en biostatistiek. Uitdehaag is getrouwd en heeft drie kinderen.

Samenwerking GGZ inGeest – VU medisch centrum

Helft van Nederlandse hiv patiënten heeft psychische problemen Vanwege zijn vijfjarig bestaan hield het Kenniscentrum ‘Hiv en psychische klachten’ van GGZ inGeest op 11 juni een symposium in VUmc. GGZ inGeest en VUmc werken nauw samen om de behandeling van deze patiëntengroep te optimaliseren. De uitwisseling van kennis op het symposium moet dus ook ten goede komen aan de patiënt, vertelt organisator en psychiater Annemiek Schadé. n Jeroen Kleijne

“In Nederland heeft 50 tot 60 procent van de mensen met hiv psychische problemen. De nadruk ligt daarbij op depressieve klachten, persoonlijkheidsstoornissen en alcohol- en drugsgebruik. Het werkt twee kanten op. Mensen met psychische klachten hebben een grotere kans om hiv op te lopen, omdat ze minder vaak veilig vrijen. Ze zijn onverschillig of kunnen minder goed voor zichzelf opkomen als ze seks hebben. En daarnaast is het zo dat hiv ondanks alle medicatie een forse ziekte is, die ook nog omringd is met taboes en discriminatie. Ook dat leidt tot psychische klachten. Die klachten kunnen hun welzijn en hun behandeling negatief beïnvloeden. Het is dus zeker belangrijk om

aandacht te besteden aan het onderwerp hiv en psychische klachten”, aldus Annemiek Schadé. Korte lijnen Als psychiater staat Annemiek Schadé model voor de samenwerking tussen VUmc en ggz inGeest op het gebied van hiv en psychische klachten. Ze verdeelt haar werktijd over VUmc en ggz inGeest. “Bij ggz inGeest hebben we een gespecialiseerde polikliniek – de enige in Amsterdam - én het Kenniscentrum ‘Hiv en psychische klachten’. In VUmc houd ik wekelijks overleg met de infectiologen over dit onderwerp. Omdat ik op twee locaties werk, zijn de lijnen heel kort. Patiënten kunnen vanuit VUmc dus

heel makkelijk doorverwezen worden naar de polikliniek voor behandeling van hun psychische problemen. Veel deskundigheid die we de afgelopen jaren hebben opgedaan, was terug te zien op het symposium van 11 juni.”

Snellere herkenning Op het symposium kwam een breed scala van onderwerpen aan bod. Sprekers behandelden onder meer de specifieke problemen van mensen met een Afrikaanse of islamitische achtergrond en van homoseksuele mannen. Ook actuele onderwerpen als de intensieve behandeling van hepatitis c en cognitieve stoornissen bij hiv-patiënten stonden op de agenda. “We hebben zo veel mogelijk professionals bijgeschoold over de verschillende aspecten van hiv en psychische klachten en tevens een speciaal handboek uitgegeven dat is toegespitst op de Nederlandse situatie. Die kennisvermeerdering leidt er hopelijk uiteindelijk toe dat de psychische klachten van patiënten nog sneller herkend en behandeld worden.”

Hypothese Zamboni nog niet bewezen Het VUmc MS Centrum Amsterdam maakt deze week de resultaten bekend van onderzoek naar mogelijk afwijkende bloedvaten bij mensen met multiple sclerose (MS). Dit onderzoek is gestart nadat een Italiaanse arts wereldwijde onrust veroorzaakte onder MS-patiënten. Deze vaatchirurg dr. P. Zamboni beweert dat MS-patiënten vernauwingen hebben in afvoerende bloedvaten van de hersenen en dat de ernst van MS vermindert door deze vernauwingen te dotteren. Ondanks het ontbreken van deugdelijk wetenschappelijk bewijs laten sommige patiënten zich in buitenlandse klinieken behandelen. Het MS Centrum heeft dit steeds afgeraden en is gestart met een pilotonderzoek, waarin twintig mensen mét MS en twintig vergelijkbare controlepersonen zónder MS een op de bloedvaten gericht MRI-onderzoek (MR-venografie) kregen. Uit dit onderzoek blijkt dat er bij MS-patiënten weliswaar vernauwingen worden gevonden, maar niet meer dan bij gezonde controlepersonen. Het advies aan MS-patiënten deze vernauwingen niet te laten behandelen blijft dan ook staan. Het onderzoek zal een vervolg krijgen, waarbij een grotere groep MS-patiënten met zowel Doppler-echografie als met MRI-venografie bestudeerd worden. n BH Tracer 1 2 – 17 juni – O rg a n isat ie – O n d er zo ek – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

‘Alpe d’HuZes is een initiatief van mensen die kanker hebben gehad en overleefd. Zij merken dat je daarna niet klaar bent. Alpe d’HuZes haalt geld op voor onderzoek in de strijd tegen de gevolgen van kanker.’ Wim Stalman, lid raad van bestuur, over zijn deelname aan de beklimming van de Alpe d’Huez in de strijd tegen kanker. Radio Noord Holland, 3 juni. ‘Die scheiding tussen lichaam en geest is bijzonder nuttig geweest voor de ontwikkeling van de geneeskunde. Artsen mochten in patiënten gaan snijden om te onderzoeken hoe een ziekte ontstaat. Maar ze heeft ook een keerzijde. Want voor veel fysieke klachten zijn in het lichaam geen oorzakelijke afwijkingen te vinden. Het begrijpen van die klachten vergt een hele andere manier van denken.’ Psychiater Guus Eeckhout over de poli voor lichamelijk onverklaarde klachten VUmc en ggz inGeest. nrc next, 3 juni. ‘Van somberheid had ik geen last. Daar ben ik blijkbaar genetisch tegen beschermd. Wel slaapproblemen. Dat zijn van die zaken die we willen onderzoeken. Waarom wordt de een depressief en de ander niet? Ik heb mijn man en twee zoons. De sociale omgeving is heel belangrijk. Dat je je verhaal kwijt kunt. Ook de angst voor het terugkeren van de kanker hangt als een zwaard van Damocles boven je. Onlangs dacht ik weer wat te voelen. De stress sloeg meteen toe. Gelukkig bleek het vals alarm. Maar ik werd meteen weer chagrijnig. Had weer een kort lontje.’ Irma Verdonck (47) bijzonder hoogleraar ‘Leven met Kanker’ n.a.v. deelname aan Alpe d’HuZes. Brabants Dagblad, 3 juni. ‘Voor veel mensen werken korter durende therapieën goed. Maar er is een kleine groep waarbij de problemen dieper liggen en die niet een-twee-drie zijn op te lossen. Patiënten die uitwijken naar psychoanalyse hebben vaak problemen met hun werk, hun relatie, én hun familie. Om dat te verhelpen, is een structurelere aanpak nodig. Bij psychoanalyse hebben cliënten vier tot vijf keer per week een sessie, en dat gedurende een lange periode - denk aan vier à vijf jaar.’ Promovendus Caspar Berghout over het positieve effect van psychoanalyse. De Volkskrant, 3 juni.

9

En de winnaar wordt ….. Ook Tracer is in de ban van de WK voetbal, daarom hebben we VUmc medewerkers naar hun mening gevraagd over de prestaties van het Nederlands elftal, maar ook naar een aantal interessante randzaken. Want hoe schadelijk zijn die irritante vuvuzela’s eigenlijk? En hoe denkt Roos Grasveld over het Zuid Afrikaanse gras?

Cas Smits, audioloog Tipt Argentinie als winnaar. Nederland haalt de kwartfinale Went de vuvuzela? “Persoonlijk vind ik de vuvuzela vervelend. Door het constante gezoem van die toeters hoor je het publiek niet en daarmee mis je de sfeer op de tribunes. Volgens de NOS zouden we er wel aan wennen. Dat is ook wel zo, maar ik ben blij dat ze het geluidsniveau van het achtergrondgeluid hebben verminderd. Vooraanstaande Amerikaanse wetenschappers hebben onderzoek gedaan naar de vuvuzela en het effect op het oor. Daaruit blijkt dat er een enorme geluidsbelasting is als je op een meter afstand van zo’n toeter staat. Wat het effect is van duizenden toeters in een (open) stadion is me niet bekend.”

Roos Grasveld, P&O adviseur Verwacht een finale Nederland – Duitsland Hoe nat moet het Zuid Afrikaanse gras zijn? “Ik begrijp niet waar professionele voetballers over zeuren; de hoogte, de bal, het weer, het gras. Op zo’n niveau moet dit soort zaken toch helemaal geen rol spelen. Bovendien hebben alle spelers met dezelfde omstandigheden te maken. Oke, ik ben geen kenner, maar ik volg het voetbal wel. Vroeger met vrienden in de kroeg, maar sinds ik een zoon heb, vaak thuis op de bank. Ja en de finale, ik ben bang dat Duitsland een grote kans maakt om te winnen.”

Harm van Marwijk, Universitair hoofddocent en onderzoeker huisartsgeneeskunde “Ik vind dat mijn (achter)naamgenoot Bert het goed doet. Hij moet vooral zichzelf blijven. Zijn wissels tegen Denemarken waren een schot in de roos. Die jonge jongens deden het fantastisch. En het is een goede afspiegeling van onze multiculturele samenleving. Toch is zo’n naam best lastig. Niet alleen ikzelf maar ook mijn kinderen krijgen elke dag waardevolle tips van landgenoten…en of we die maar willen doorspelen naar Bert. Waar ik Bert van ken? Van Go Ahead natuurlijk, daar was hij toch linksbuiten? Ik werd altijd met hem vergeleken, alleen heeft hij het op voetbalgebied verder geschopt dan ik, daarom ben ik uiteindelijk in dit vak gerold, ook leuk. Een tip voor Bert? Niets meer veranderen aan de elf die in de tweede helft op het veld stonden tegen Denemarken en meer risico’s nemen.” Nederland speelt in de finale tegen Brazilië en wint …dik

Patrick Jak, longfunctieanalist Rekent op een finale Nederland-Duitsland, die in ons voordeel wordt beslist Is ijle lucht een fabel? “Dat de voetballer klagen over de ijle lucht vind ik niet vreemd. Op grote hoogte, en dat is zo in Johannesburg, is de zuurstofdruk die de longen ervaren lager. En dat kan problemen geven met de zuurstofvoorziening. Nou hebben we het hier over gezonde jonge mannen, maar voor patiënten met COPD is het aan ander verhaal. Als voetballer hyperventileren, door te hijgen, daalt de CO2druk in de longen en is er meer ruimte voor zuurstof.”

Is het verstandig om het urineren uit te stellen tot de rust? “De waterleidingbedrijven meldden na de wedstrijd tegen Denemarken dat het toilet in de rust en na afloop massaal is bezocht, terwijl er tijdens de wedstrijd nauwelijks werd geplast. De blaas kan ongestoord een liter urine aan, daar heb je geen last. Dus hoe vaak je naar het toilet gaat hangt vooral af van de (bier)intake. Zelf kijk ik graag naar het Nederlands elftal. Ik doe op onze afdeling mee met een poule en sta nu 67e van de 92. Niet slecht toch? Op de vraag wie topscorer gaat worden, heb ik Van Nistelrooy geantwoord. Tja dat was wat je noemt een blonde actie.”

Laurens Mighelsen, fysiotherapeut De finale tegen Duitsland wint Nederland met 3-0 Wanneer is Arjen Robben speelklaar? “Een lachertje, die blessure van Robben. Als iets op zo’n korte termijn kan herstellen is het een blessure van niks. Normaal staat er vier tot zes weken voor zoiets. Maar let op: heb je 1 keer een hamstringblessure dan is de kans erg groot om je binnen een jaar weer te blesseren. Met buitenspelers is het altijd gedonder. Mark Overmars was ook vaak geblesseerd, het zijn van die typische snelle wendbare mannetjes. Mijn advies aan Van Marwijk? Wacht met het inzetten van Robben tot de kwartfinale, laat hem niet te harde sprints doen en vooral een goede warming up.”

Lorenzo

10

Katinka Rademaker, physician assistent urologie Spanje wint, Nederland speelt de halve finale

Tracer 1 2 – 1 7 j u ni – O rg a n isat ie – O n d er zo e k – O n d e r w i j s – Pati ë nte n zo rg

Personeelsrestaurant in WK-sferen Ook het personeelsrestaurant Het Plein staat dezer dagen in het teken van het WK: overal hangen versieringen, het restaurantpersoneel draagt oranje petjes en het menu is afgestemd op de wedstrijden die het Nederlands elftal speelt. Maandag 14 juni konden de VUmc-ers kiezen uit Oranjefansoep, een Gigahamburger met Oranjesaus en frites of een broodje Deense gebakken vis (maar die lustten we rauw!). Anton Woolthuis van Het Plein: ‘Echt heel goed liep het WK-menu niet, maar dat kwam omdat het zo rustig was. Veel mensen hadden vrij genomen om naar de wedstrijd te kijken.’ En wat staat er zaterdag (tegen Japan) en volgende week donderdag (tegen Kameroen) op het menu? Anton: ‘Zaterdag houden we het bij de Gigaburger met Oranjesaus, maar donderdag pakken we uit met een broodje Kameroense krabsalade en Zuidafrikaanse boboti met gele rijst.’ En wat gaan jullie doen als Nederland eruit ligt? Anton: ‘Dat gebeurt voorlopig niet. Dus de volgende wedstrijd wordt Italiaans eten, da’s makkelijk, of misschien moeten we tegen Paraguay, dan gaan we even google-en. CA