Peuters spelender‘wijs’! Een praktische verdiepingscursus voor pedagogisch medewerkers in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven
De ontwikkeling van jonge kinderen gaat snel. Ze zijn altijd op ontdekkingstocht om meer te leren. Ze spelen, bewegen, praten, zingen en ontdekken de hele dag. Hoe kun je de ontwikkeling die het jonge kind doormaakt zo goed mogelijk stimuleren? Hoe kun je de omgeving daarop aanpassen? En hoe ga je om met hun ouders? Het Marnix Onderwijscentrum heeft een cursus ontwikkeld voor professionals die werken met kinderen tussen de 2 en 4 jaar, zoals in de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf. Deze cursus is een verdieping op jouw opleiding tot pedagogisch medewerker en leert je op een andere manier te kijken naar kinderen. We maken gebruik van de nieuwste inzichten en gaan daarmee praktisch aan de slag door vooral veel te oefenen. Het programma bestaat uit zes vaste modules. In deze modules werken we samen aan spel, sociaal-emotionele ontwikkeling, opvallend gedrag en oudercontacten. Wil je nog meer verdieping? Dan zijn er vier keuzemodules: muziek, gesprekken met kinderen, senso-motoriek en honderd talen van het kind.
Het Marnix Onderwijscentrum (MOC) is onderdeel van de hogeschool Marnix Academie, lerarenopleiding basisonderwijs, te Utrecht. Onze adviseurs hebben ruime kennis over de ontwikkeling van en het onderwijs aan jonge kinderen.
Spel en ontwikkeling!
In gesprek met ouders
(module 1 en 2)
(module 3 en 4)
Doel Verkrijgen van inzicht in het belang van spel en manieren waarop de spelontwikkeling gestimuleerd kan worden.
Doel Verkrijgen van kennis van diverse gesprekstechnieken, bewust worden van je eigen houding daarbij en oefenen van gespreksvaardigheden.
Spelen is noodzakelijk voor het totale ontwikkelingsproces
Gesprekken met ouders zijn niet altijd even makkelijk.
van jonge kinderen. Door spel leren peuters zichzelf en hun wereld kennen, ze ‘oefenen’ hun motoriek en hun waar-
In kinderdagverblijven en peuterspeelzalen zijn er veel con-
neming, leggen sociale contacten en leren rekening met elkaar te houden. Spelen daagt uit om mogelijkheden te
van het kind en tijdens de vooraf geplande gesprekken.
tactmomenten met ouders: tijdens het brengen en halen Vaak verlopen die contacten goed, maar het kan ook lastig
verkennen en grenzen te verleggen en biedt volop kansen om te leren in de breedste zin van het woord.
‘Had ik nu maar dit of dat gezegd’. Als je werkt met kinde-
Vanaf de vroege peuterperiode speelt zich een proces af
ren is het beschikken over goede gesprekstechnieken in
waarin de spelontwikkeling diverse stadia doorloopt. Spel
de communicatie met ouders onontbeerlijk. Het is de basis
is noodzakelijk en spelen is leuk! Maar spelontwikkeling
voor het creëren van een vertrouwensrelatie. Luisteren is
gaat niet altijd vanzelf. Er zijn ook kinderen die blijven
van belang maar ook je gezicht, lichaam en stem spelen bij
steken in hun spelontwikkeling. Dit kan nadelige gevolgen
communicatie een grote rol. In deze modules doe je kennis
hebben voor de algehele ontwikkeling. Jij hebt als pedago-
en ervaring op over communicatie en gespreksvaardig-
gisch medewerker een belangrijke rol als het gaat om spel
heden. Na het volgen van deze modules kun je boodschap-
en spelontwikkeling van peuters.
pen van ouders beter begrijpen en jouw eigen boodschap-
In de modules van ‘Spel en ontwikkeling!’ komen de volgende onderwerpen aan bod: spelvormen, spelontwikkeling en spelkwaliteit, observeren van spel, spel en ontwikkelingsrisico.
pen aan ouders beter ordenen en coördineren.
zijn. Dan schiet je in de verdediging of denk je achteraf:
We oefenen diverse gespreksvaardigheden, gaan aan de slag met actief luisteren, het stellen van vragen, het geven van ik- en jij-boodschappen en het voeren van slechtnieuwsgesprekken.
KEUZEMODULES
Sociaal-emotionele ontwikkeling en opvallend gedrag
Muziek is waardevol en muziek is leuk!
(module 5 en 6)
(keuzemodule 7)
Doel Vergroten van inzicht in kinderen die moeite hebben
Doel De ontwikkelingswaarde van muziek vergroten
met hun sociaal-emotionele ontwikkeling en vergroten van
door aan te sluiten bij de mogelijkheden van peuters.
handelingsmogelijkheden op dit gebied. Peuters komen met verschillende achtergronden het kin-
Muziek is leuk! Maar... muziek is ook belangrijk! Jonge kinderen zijn steeds bezig de wereld te verken-
derdagverblijf of de peuterspeelzaal binnen. Het ene kind
nen. Herhalen is hierbij een toverwoord: je oefent iets, je
past zich moeiteloos aan en de ander vertoont teruggetrokken
beheerst iets en geniet daarvan. De klank in de muziek
of druk gedrag. Sommige kinderen vertonen dergelijk gedrag
zorgt voor motorische activiteit (in en met je lijf). Door
als gevolg van een stoornis als ADHD of autisme. Dan is het
muziek ben je bezig met emotie en gevoelens; de
logisch dat je soms ‘onmacht’ ervaart wanneer je een
structuur van muziek geeft herkenning. Op deze manier
peuter graag wilt helpen, maar niet goed weet hoe te
draagt muziek weer bij aan ontwikkeling op veel gebie-
handelen. Het is van belang je af te vragen: wat laat het kind
den: de muzikale ontwikkeling, de taalontwikkeling, de
door middel van zijn gedrag zien? Met deze vraag als
verstandelijke en sociaal-emotionele ontwikkeling.
uitgangspunt kunnen we mogelijke problemen op sociaal-
Wil je er voor kinderen echt iets uithalen, moet je aansluiten bij de ontwikkeling en de mogelijkheden van jonge kinderen. Dan wordt muziek nog meer een feestje!
emotioneel gebied zo snel mogelijk signaleren, analyseren en een plan van aanpak maken, met als doel dat de peuter goed in zijn vel komt te zitten en jij je competent voelt. In de modules wordt aandacht geschonken aan de sociaalemotionele ontwikkeling tot 4 jaar en de beschermende en bedreigende factoren in de ontwikkeling. We gaan aan de slag met signaleren en analyseren van opvallend gedrag en verdiepen ons in de manieren waarop sociaal-emotionele problematiek aangepakt kan worden.
4
In deze module gaan we praktisch aan het werk met liedjes, muzikale spelletjes en materialen, die de volgende dag meteen in peuterspeelzaal of kinderdagverblijf te gebruiken zijn. Je hoeft geen muzikaal genie te zijn om de ontwikkeling van kinderen te stimuleren met muziek.
Wat zeg je? In gesprek met jonge kinderen
Bewegen en ervaren, sensomotorische ontwikkeling in de peutergroep
(keuzemodule 8)
(keuzemodule 9)
Doel Ontwikkeling van taal en woordenschat stimuleren door de dialoog met kinderen aan te gaan.
Doel Het verkrijgen van inzicht in de senso-motorische ontwikkeling van het jonge kind en het aanreiken van concrete mogelijkheden voor het bevorderen van de motorische ontwikkeling.
Uit onderzoek blijkt dat veel praten met kinderen leidt tot een grotere woordenschat en een betere taalontwikkeling. Maar hoe pak je dat aan?
Als je naar het spel van de peuter kijkt, zie je dat kinderen in
In de ontwikkeling van het jonge kind speelt de taal een
deze leeftijd zich vooral ontwikkelen door ervaringen op te
grote rol. Kinderen zijn volop bezig zich de taal van hun
doen met hun zintuigen en motoriek. Peuters zouden het
omgeving eigen te maken. Uitbreiding van de woorden-
liefst alles even willen voelen om te onderzoeken wat het
schat en het hanteren van een goede zinsbouw zijn hierbij
is, hoe het voelt, hoe het ruikt en soms ook hoe het smaakt.
bekende onderdelen. Een belangrijke voorwaarde om tot
Kortom jonge kinderen ‘kijken hun ogen uit’ in de wereld.
deze taaluitingen te komen, ligt in de veilige situatie die je
Maar kinderen kijken niet alleen, ze zijn ook de hele dag in
kinderen kunt bieden: krijgen de kinderen volop gelegen-
beweging. Ook dat is een manier om de wereld te ontdek-
heid om te spreken en dúrven ze zich ook te uiten?
ken: ontdekken wat je kunt, wie je bent en hoe jouw wereld
Jij speelt hierin een belangrijke rol!
eruit ziet. Het is belangrijk dat jij de gelegenheid biedt voor
In deze module houden we ons bezig met de dialoog. Het gaat om een manier van praten tussen leidster en peuters
al deze ontdekkingen.
waarbij je uitgaat van de ervaring van de peuter. Wanneer het kind ervaart dat het gehoord wordt, durft het zich vaak
je peuters een zodanig rijke omgeving dat zij uitgedaagd
makkelijker te uiten. We gaan samen oefenen en materiaal bekijken, waardoor je erachter komt hoe jij effectiever in
doen? Maar ook: wat is er met kinderen aan de hand als zij
In de module staan we stil bij de volgende vragen. Hoe bied blijven om deze senso-motorische ontdekkingen te blijven zich niet laten uitdagen?
gesprek kunt raken met peuters.
5
Kijken en luisteren naar de honderd talen van het kind
Kosten
(keuzemodule 10)
Keuzemodule: 70 euro per module (inclusief materiaal- en administratiekosten)
De zes vaste modules: 420 euro (inclusief materiaal- en administratiekosten en lunch)
Doel Vanuit écht kijken en luisteren naar kinderen ko-
Totaalpakket (10 modules): 630 euro (Eén dagdeel gratis! Prijs is inclusief materiaal- en administratiekosten en lunch)
men tot handelen, zodat de vele talenten van kinderen bevorderd worden.
Duur
Kinderen – hoe klein ze ook zijn – beschikken over wel honderd talen! Kinderen zijn vanaf hun geboorte omgeven door mensen en vanaf dat allereerste moment zijn zij gericht op interactie en communicatie. Het is belangrijk dat volwassenen zich in deze communicatie
De opleiding bestaat uit zes modules van 3 uur Voor verdieping of verbreding kan er gekozen worden voor één of meer extra modules.
Data
verdiepen en bereid zijn echt naar kinderen te kijken en te luisteren.
De zes verplichte modules vinden plaats op drie dagen: 1 februari, 1 maart en 29 maart 2010, allen 9.00-12.00 en 13.00-16.00 uur
We maken kennis met de visie van Reggio-Emilia. Dat is een visie die al veel mensen in de hele wereld heeft geïnspireerd om anders naar kinderen te kijken en te luisteren.
Keuzemodule Keuzemodule Keuzemodule Keuzemodule
Het kind wordt gezien als een ‘rijk’ kind met, al vanaf de geboorte, vele mogelijkheden en talenten. Kinderen zijn in wezen al van jongs af aan bezig met leren; ze zijn nieuwsgierig en vol creativiteit. In deze module krijgen het luisteren en kijken, het observeren, veel nadruk. We stellen ons de vraag ‘Wat houdt de kinderen bezig?’ in plaats van dat kinderen worden ‘beziggehouden’.
7: 15 maart 2010 9.00-12.00 uur 8: 15 februari 2010 13.00-16.00 uur 9: 15 februari 2010 9.00-12.00 uur 10: 15 maart 2010 13.00-16.00 uur
Contact Voor meer informatie kun je contact opnemen met onze adviseur: Edith Pijpers (
[email protected])
Ook zullen we vanuit de visie van Reggio-Emilia kijken hoe je peuters een uitdagende omgeving kunt bieden. Vogelsanglaan 1, Utrecht T 030 275 35 60 F 030 271 13 24 E
[email protected] www.marnixonderwijscentrum.nl
6
Marnix Onderwijscentrum Vogelsanglaan 1 3571 ZM Utrecht
