Oktober 2012, jaargang 12, nr. 5
BRANDWEER AMSTERDAM-AMSTELLAND
‘In een crisis heb je van alles, behalve tijd’ Twintig jaar geleden:
de Bijlmerramp
Marathoninzet bij Oiltanking
Behulpzaam Deskundig Daadkrachtig
Inhoud 4
8
De commandant aan het woord
3
‘Zonder brandweer explodeert het brandrisico’
4
Ome Ed
7
‘In een crisis heb je van alles, behalve tijd’
8
Marathoninzet bij Oiltanking
10
Brandpreventieweken
13
Twintig jaar geleden: de Bijlmerramp
14
Toeters & bellen
16
Local heroes ambassadeurs voor brandveiligheid
18
Lezersaanbieding
20
10
14
18
20
Colofon Sitrap is een uitgave van Brandweer Amsterdam-Amstelland en wordt verspreid onder alle personeelsleden en relaties. Oplage: 2.000 Hoofdredactie: Annette de Wolde Eindredactie: Titia Frankfurt Elke van den Hout Aan dit blad werkten mee: Fleur van den Berg Rob Jastrzebski Gerard Koppers Remco de Korte Tahira Luqman Yannick Nahar Jeroen Nan Ed Oomes
Vormgeving: Brink & de Hoop Amsterdam Druk: Drukkerij De Bink Leiden Op de cover: Grip 1 bij Oiltanking, Westelijk Havengebied Amsterdam, 18 augustus 2012 Foto cover: Jeffrey Koper Redactieadres: Karspeldreef 16 1101 CK Amsterdam Telefoon: (020) 555 66 21 Fax: (020) 555 68 63 E-mail:
[email protected]
Volg Brandweer Amsterdam-Amstelland nu ook op twitter: www.twitter.com/BrandweerAA En op Facebook: www.facebook.com/brandweeramsterdamamstelland
2
SITRAP
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens bestand of kenbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Kopij volgend nummer: 26 november 2012 ©2012 Brandweer Amsterdam-Amstelland
Voorwoord van de commandant
J
an van der Heijden
elkaar versterken? Maar vooral:
was niet alleen de
hoe kunnen we samen een
voorvader van de
slagvaardige en betrokken
brandweer. Hij heeft veel
brandweer zijn. Eén van de
meer betekend. Zijn uit-
programmaonderdelen die over
vinding van de straat
dat laatste punt gaat, is hoe we
verlichting heeft er voor
als brandweer onze eigen
gezorgd dat we eens per
mensen mee kunnen nemen in
jaar op een bijzondere manier één van zijn andere
Brandveilig Leven. Een essentiële stap die gezet moet
talenten kunnen ervaren; de kunst. De komende
worden om de brandweer van de toekomst te worden
Museumnacht is dan ook het uitgelezen moment voor
zoals we die voor ogen hebben.
ons korps om de laatste publieksactiviteit in het kader
Ook is er een innovatiemarkt, waar de brandweer,
van het Jan van der Heijdenjaar te organiseren. En dat
wederom in de geest van Jan van der Heijden, laat
kan natuurlijk maar op één plek.
zien over creatieve geesten te beschikken die vol trots en passie voor het vak nieuwe dingen
In de vorige Sitrap hebt u al kunnen lezen over de
ontwikkelen waarmee we ons werk nog beter
bijzondere fototentoonstelling die tot januari 2013 in
kunnen uitvoeren. Er wordt één idee als winnaar
het Stadsarchief Amsterdam te zien is. Te midden van
gekozen van de Jan van der Heijdenprijs, maar dat
die prachtige foto’s maken we op zaterdag 3 november
maakt de overige genomineerden niet minder goed.
met een verrassingsact deel uit van het spektakel dat
Winnen is mooi, maar het gaat er vooral om dat het
de Museumnacht elk jaar weer is.
belangrijk is om te blijven ontwikkelen. Ik zie erg uit naar het congres en kan iedere bezoeker
In november is onze regio ook gastheer van het jaar-
aanraden om er een extra dagje in onze regio aan
lijkse NVBR-congres. Onder het motto ‘Samen Rood’
vast te knopen en ook de Museumnacht nog even
staan we stil bij de vakkennis en ontwikkelingen binnen
mee te pikken.
de werkgebieden van de brandweer. Wat kunnen we leren van elkaar? Waarin kunnen ontwikkelingen
Elie van Strien Commandant Brandweer Amsterdam-Amstelland
SITRAP 3
‘Zonder brandweer
explodeert het brandrisico’
Beeld van de verspreiding van huurwoningen in Amsterdam. De kleuren geven aan of de concentratie van deze huishoudens lager, gemiddeld of hoger is t.o.v. de stad als geheel. NB: Een rode kleur wil zeggen dat er relatief veel van dit type huishoudens voorkomen waarvan we weten dat ze een verhoogde brandkans hebben. Het betekent NIET dat het gebied als geheel een risicogebied is!
Brandweer Amsterdam-Amstelland heeft als doelstelling: ‘minder branden, minder slachtoffers en minder schade’. Maar hoe kunnen we dit bereiken en weten we of we het goed doen?
socio-demografische factoren (leeftijd, afkomst, gezinssamenstelling, enz.). Hiermee wordt inzichtelijk of bepaalde bewoners een hoger brandrisico lopen dan andere en wat we als brandweer kunnen
Door: Annette de Wolde
profiel. Het brandrisicoprofiel
E
geeft aan, op basis van brandmel-
doen om het risico te verlagen.
en van de manieren om
dingen en gebouwtype, waar het
Brandrisicoprofiel
inzicht te krijgen in waar
brandrisico het grootst is. Voor
In brandweerland was men al enige
branden voorkomen en
woningen wordt een aanvullend
tijd bezig een methodiek voor het
hoeveel slachtoffers en schade die
profiel opgesteld, het zogenaamde
brandrisicoprofiel te ontwikkelen.
veroorzaken, is het opstellen van
sociaal woningbrandrisicoprofiel,
Barry van ’t Padje, projectleider
een (bij wet verplicht) brandrisico-
waarbij ook gekeken wordt naar
brandrisicoprofiel, stelde een
4
SITRAP
methode voor die eenvoudig is qua
monumenten en WOZ-waardes.
houdens centraal en worden hand-
opzet en verder uitgebouwd kan
Met deze bak met gegevens zijn
vatten aangereikt om doelgroep-
worden. Meerdere regio’s hebben
we vervolgens gaan rekenen.’
gerichte (communicatie)activiteiten in te zetten. Lotte Scholten,
inmiddels al aangegeven gebruik te willen maken van deze methodiek.
Barry van ’t Padje vertelt dat de
adviseur sector Expertise en Regie,
klassieke definitie van een risico
is projectleider.
Waarom een brandrisicoprofiel?
‘kans x effect’ is. ‘Dus dat hebben
‘Vanuit de Wet Veiligheidregio’s
we gedaan. De kans en het effect
Wat is het sociaal brandrisicoprofiel?
heeft de brandweer de verplichting
van binnenbrand berekend. Dit
‘Het sociaal brandrisicoprofiel geeft
een brandrisicoprofiel te maken.
hebben we uiteindelijk voor ieder
een beeld van huishoudens in een
Maar veel interessanter is het dat
gebouw in onze regio gedaan.
bepaald gebied en hun kans op
de brandweer zich zo kan verant-
Zo’n 580.000 in totaal. Later zal het
woningbrand, op basis van sociaal-
woorden naar de burgers en het
model worden uitgebreid met
demografische kenmerken van die
Veiligheidsbestuur en kan laten
buitenbrand, maar ook voor hulp-
huishoudens zoals leeftijd van
zien waar het gemeenschapsgeld
verlening en gevaarlijke stoffen
bewoners, afkomst en gezinssamen-
voor wordt gebruikt. Zonder
zullen we het risico berekenen.
stelling. Door het koppelen van woningbrandgegevens met sociaal-
brandweer explodeert het brand risico en dat kun je zichtbaar maken.
Uit de analyse komen interessante
demografische kenmerken van
Ook kun je met een brandrisico
verschillen naar voren. Zo bleek
huishoudens bij wie brand is
profiel de brandweer optimaal
bijvoorbeeld dat de kans op brand
geweest, krijgen we inzicht in welke
inzetten. De verzorgingsgebieden
in de gezondheidszorg vrij hoog is.
kenmerken samenhangen met een
van kazernes Hendrik, Nico en Dirk
Qua preventie is daar nog behoorlijk
verhoogde kans op woningbrand.
(centrum Amsterdam) hebben
wat winst te behalen. Met potentiële
Vervolgens kunnen we in een
bijvoorbeeld veel monumenten en
milieuschade hebben vooral kazernes
woningbrandrisicokaart weergeven
musea. Het beperken van de schade
Amstelveen, Aalsmeer, Osdorp (Am-
waar meer of minder huishoudens
aan dit soort panden is een vak
sterdam West) en Teunis (Amsterdam
wonen met risicokenmerken.
apart. Monumentenzorg heeft
West) te maken. Zij hebben in hun
daar een training voor ontwikkeld.
verzorgingsgebieden de meeste be-
De handreiking bestaat uit twee
Voor deze kazernes is zo’n training
drijven met een milieuvergunning.
delen: deel 1 is het opstellen van een sociaal woningbrandrisicoprofiel. De
wellicht een interessante aanvulling op het standaard oefenprogram-
Het is ook interessant om binnen
gegevens over woningbrand heb-
ma. Door de verschillen tussen de
een verzorgingsgebied de verschillen
ben we zelf: in GMS worden alle
verzorgingsgebieden in kaart te
te zien. In het verzorgingsgebied
meldingen bijgehouden en die
brengen, ontstaan mogelijkheden
van kazerne Victor (Amsterdam Oost)
informatie hebben we waar
om daar slim mee om te gaan’, aldus
verschilt de kans op brand bijvoor-
mogelijk geverifieerd en verrijkt
Van ‘t Padje.
beeld aanzienlijk. In de Dapperbuurt
door het nalezen van bevelvoerders-
brandt het bijna twee keer zo vaak
rapporten. Voor bewonersgegevens
als de aan de Weteringschans.’
hebben we aangeklopt bij de dienst
Hoe ontwikkel je een brandrisico profiel?
Onderzoek & Statistiek (O&S) van
‘We hebben heel veel gegevens
Verdiepingslag
de gemeente Amsterdam. Zij
aan elkaar gekoppeld. Ons eigen
Voor het gebouwtype woningen
beheert allerlei gegevens van de
meldkamersysteem (GMS) waarin
wordt het brandrisicoprofiel inmid-
bevolking van Amsterdam. Uit een
alle incidenten staan hebben we
dels verder uitgediept. In opdracht
koppeling van onze gegevens met
gekoppeld aan de gemeentelijke
van het Ministerie van Veiligheid &
bevolkingsgegevens bleek dat een
basisadministratie gebouwen (BAG),
Justitie ontwikkelt Brandweer
aantal huishoudkenmerken zoals
aan CARE, het systeem waarmee we
Amsterdam-Amstelland een hand-
etnische achtergrond, leeftijd en
de opkomsttijden berekenen, en
reiking sociaal woningbrandrisico-
geslacht inderdaad samenhangen
aan CBS-statistiek en gemeentelijke
profiel. Hierin staat de relatie tussen
met een verhoogde kans op brand’,
overzichten van milieuvergunningen,
brand en de kenmerken van huis-
aldus Scholten.
SITRAP 5
Aantal binnenbranden per verzorgingsgebied woonfunctie
Lotte Scholten geeft aan dat hoewel
vanuit onderzoek dat de meeste
voorkomen in huurwoningen of bij
niet iedere gemeente zo’n dienst
branden worden veroorzaakt door
eenoudergezinnen. Doe je het dan
O&S heeft, elke gemeente wel
menselijk handelen en falende
als brandweer zelf of stel je je als
beschikt over bewonersgegevens.
apparatuur. Brandonderzoek is
brandweer op als brandveiligheids-
daarom zo ontzettend belangrijk
expert en ga je samenwerkings
De analyse geeft het inzicht. En dan?
om de juiste acties te kunnen
verbanden aan? Dit kunnen
Scholten vertelt dat in het tweede
ondernemen. Verder wil je weten
afspraken zijn met gemeentes,
deel van de handreiking wordt
wat deze doelgroep beweegt
woningcorporaties, klussenbussen
bekeken welke verschillende
zodat je de juiste boodschap
of trainingen aan partners die al
disciplines (proactie, preventie,
formuleert en activiteiten onder-
achter de voordeur komen bij risico-
kazernes, communicatie etc.) nodig
neemt. Bewoners van sociale huur-
huishoudens. Met onze kennis
zijn om de in kaart gebrachte risico-
woningen bijvoorbeeld hebben
kunnen we deze partijen helpen
doelgroepen te bereiken. ‘Het uit-
meer risico op brand. We weten
om ook hun deel bij te dragen aan
gangspunt is dat bewoners zelf
dat risicogroepen via massamediale
het verhogen van brandveiligheid.’
verantwoordelijk zijn voor de
campagnes nauwelijks worden
brandveiligheid van hun woning.
bereikt. Deze doelgroep is mogelijk
Handreiking brandrisicoprofiel
De brandweer, als expert op het
beter te bereiken via de gemeen-
De handreiking sociaal brandrisico-
gebied van brandveiligheid,
schappen waarin zij zich bewegen
profiel is begin 2013 gereed en
ondersteunt bewoners door hen te
zoals buurtnetwerken, koffiehuizen,
wordt landelijk verspreid. In de
informeren en adviseren.
moskeeën en kerken.
handreiking worden ook beproefde
Stel je hebt uitgevonden dat huis-
Een andere vraag die ook voort-
voorlichting na brand aan risico-
houdens met kinderen vaker brand
komt uit ‘Brandweer over morgen’
groepen (genomineerd voor de
hebben. Hoe ga je dan vervolgens
is ‘wie benadert de doelgroepen?’
Jan van der Heijdenprijs in 2011),
te werk? Je wilt weten waarom
Is dit de brandweer of schakel je
en communicatie met doelgroepen
juist die huishoudens brand hebben
andere organisaties in? Stel je voor
zoals recentelijk onderzocht vanuit
en wat de oorzaak is. We weten
dat in een gebied meer branden
de NVBR.
concepten opgenomen zoals
6
SITRAP
Ome O m eEdE d
Post Veenhuizen en liep er een aantal mannen
Zoveel toeval kon geen toeval
rond. Bezig met shaggies draaien,
meer zijn. We besloten te blijven
pleintje aanvegen en een vlag
kijken en op die manier verbonden
ophangen. Zo’n typisch brandweer-
te zijn met heel brandweer
sfeertje dat ik u niet uit hoef te
Nederland, ter herinnering aan
leggen. U weet precies wat ik
gevallen collega’s. Precies om
bedoel. Dat vlag hijsen viel trou-
14.30 klonk in Veenhuizen het
wens nog helemaal niet mee, zag
bevel ‘Water’. Waarna de her
ik vanuit een ooghoek. Er bleken
denkingsboog tot stand kwam.
ingenieuze trucs noodzakelijk om de vlag op z’n plek te krijgen.
Het was indrukwekkend om op
Welke precies heb ik niet gezien,
deze onverwachte manier aan de
ik was ondertussen namelijk quasi
nationale herdenking deel te
geïnteresseerd een naastgelegen
nemen. Mijn gedachten dwaalden
Wat doet een mens zoal in de
kadowinkeltje ingelopen, waardoor
af naar een prachtige zin uit een
zomer? Paar daagjes weg. Boeken
één en ander aan mijn oog ont-
gedicht van Ina Strating, dat in
en kranten lezen. Over dingetjes
trokken werd. Wel kon ik zo nu en
het gedenkboek van De Punt
nadenken. En er een stukkie over
dan een blik door het winkel
staat: ‘Dat wat geleerd moet
schrijven. Naast nog zo wat zaken,
raampje werpen en kijken wat ze
worden, herhaalt zich’. Laat ons
maar die laat ik hier maar even
allemaal aan het doen waren.
van de geschiedenis leren en voor-
buiten beschouwing. U hoeft ook
komen dat dodelijke ongevallen
weer niet alles te weten, nietwaar?
Dat werd al snel duidelijk. Post
zich herhalen. Laat ons tegelijkertijd
Zo ging ik van de zomer geheel bij
Veenhuizen was bezig zich voor te
van de geschiedenis leren dat dat
toeval een weekend naar
bereiden op de ereboog ter
niet vanzelf gaat. Leren is hard
Veenhuizen. Voor de leuk overigens,
gelegenheid van de onthulling
werken en vraagt om offers: tijd,
mocht u denken dat u opeens
van het Brandweermonument.
verandering en het opgeven van
begrijpt wat u allemaal niet hoeft
Hier ontvouwde zich een nieuw
individuele standpunten en
te weten. Enfin, Veenhuizen dus.
toeval. Want eigenlijk had ik
meningen. Offers die soms kunnen
Een prachtig dorp in een prachtige
besloten om niet naar de formele
voelen als het opgeven van een
omgeving. Bij de eerste wandeling
onthulling in Arnhem te gaan.
deel van jezelf. Bedenk dan dat
kwamen we al langs een gebouw
Liever zou ik op mijn eigen manier
het opgeven van een deel van
dat zo maar een brandweerkazerne
gedenken, had ik bedacht. Maar nu
jezelf altijd beter is dan het geven
kon zijn. Echt heel duidelijk was
stond ik hier toch opeens bij een
van het ultieme offer, je hele zelf,
het niet, maar soms voel je die
brandweereenheid die ging mee-
je leven. Over dit en nog een paar
dingen gewoon aan. De volgende
doen aan die formele herdenking.
dingetjes dacht ik na deze zomer,
dag, het was inmiddels 16 juni
Door net als heel veel andere
terwijl ik naar de ereboog van
geworden, kwamen we er weer
kazernes en posten op dezelfde
Post Veenhuizen keek. En dit is
langs. Nu stonden de deuren open
tijd een ereboog te spuiten.
het stukkie dat ik er over schreef.
SITRAP 7
crisis ’ behalve tijd ‘In een heb je van alles,
Kennismaken met nieuwe CoPI-voorziening MCU
voertuig kunnen we ons eindelijk meten met omliggende landen. De MCU toont gelijkenissen met de commandowagens die in Duitsland en Engeland rijden.’ Berry voegt toe: ‘Met de nieuwste ICT-voorzieningen kan de commandovoering veel soepeler verlopen en kunnen we het publiek beter bedienen.’
Altijd up-and-running
Halverwege oktober start een pilot met de nieuwe voor ziening voor het CoPI, de Mobiele Commando Unit (MCU). De
De voorzieningen zijn zo gebouwd dat de MCU meteen ingezet kan worden. Er is geen opstarttijd: de
MCU dient als prototype: het is het eerste voertuig waarin
temperatuur is meteen op het juis-
alle gewenste functionaliteiten voor het CoPI vanuit het
te niveau en het internet werkt al-
gehele veiligheidsveld zijn terug te vinden. Op 1 en 2 november
tijd. Informatiecoördinator Luuk
staat de MCU op het buitenterrein van het NVBR-congres in Amsterdam RAI. Collega’s en andere geïnteresseerden zijn
Steenwelle zegt daarover: ‘Dat gaat zoveel tijd schelen. En in een crisis heb je van alles, behalve tijd.’
welkom om op deze dagen kennis te maken met de nieuwe
Hij vervolgt: ‘Het wordt veel ge-
CoPI-voorziening.
makkelijker om snel beeldvorming te krijgen dankzij verschillende digi-
Door: Fleur van den Berg
garage bij Facilitaire Ondersteuning
tale hulpmiddelen, zoals de digitale
P
korpsspecifieke zaken ingebouwd en
kaart die alle partijen op verschil-
rojectleiders Paul de Jong en
aangepast. De projectleiders kijken
lende locaties kunnen aanvullen.
Berry bij ’t Vuur nemen de
uiteraard uit naar de komst van de
Ook het overbrengen van de situ-
MCU begin oktober van de
MCU bij Brandweer Amsterdam-
atie naar de verschillende teams zal
Amstelland. Paul de Jong: ‘Met dit
zo veel sneller gaan.’
leverancier af. Daarna worden in de
8
SITRAP
De MCU in het kort: • Het eerste voertuig voor het CoPI
• Voldoet aan alle eisen uit het veld (landelijk vastgesteld programma van functionaliteit)
• Binnen 5 minuten na aankomst operationeel
• Scheelt zeker 15 minuten op huidige CoPI-voorzieningen
• Inzet voor multidisciplinair gebruik, maar ook voor grote mono-optredens
Multi-partners
gezamenlijk het commando voeren.
De brandweer is verantwoordelijk
Wanneer de MCU operationeel is,
voor de multidisciplinaire CoPI-
wordt de mono-haakarmbak
voorzieningen, maar de GHOR en
afgeschaft. De huidige multi-haak-
politie hebben inspraak, zo ook bij
armbak gaat vanaf dat moment de
de ontwikkeling van het MCU-
taak van de huidige monobak
concept. Marijke Visschedijk, voor-
overnemen.
heen werkzaam bij Brandweer Amsterdam-Amstelland, nu als
Buitenprogramma NVBR-congres
projectleider Netcentrisch Werken
De MCU is één van de brandweer-
bij Politie Amsterdam-Amstelland:
innovaties die op 1 en 2 november
‘Wij denken dat de MCU een
te zien is op het buitenterrein van
wezenlijke bijdrage gaat leveren
het NVBR-congres. Van 9.00 tot
aan de multidisciplinaire informatie-
17.00 uur zijn de innovaties uitge-
voorziening en verheugen ons op
stald op terrein D voor het Elicium
de komst.’
van Amsterdam RAI. Op www.nvbr.nl/programma/buiten-
De multi-haakarmbak wordt mono
programma is het tijdsschema van
Op dit moment maakt het CoPI
te vinden.
gebruik van een haakarmbak.
Aan het buitenprogramma zijn
Brandweer Amsterdam-Amstelland
geen kosten verbonden. Wil je het
heeft er twee: een monobak die
congres binnen bezoeken, dan kun
geschikt is voor monodisciplinaire
je je aanmelden via:
commandovoering en een multibak
www.nvbr.nl/congres/inschrijven.
die gebruikt wordt bij incidenten
Op deze pagina vind je tevens de
waarbij brandweer, GHOR en politie
prijzen voor het congres binnen.
alle oefeningen en demonstraties
• Extra groot oppervlakte • Nieuwste ICT-voorzieningen • Gelijkwaardig aan voorzieningen omringende landen
Veel ruimte en volwaardige ICT-voorzieningen • 3 masten • 1 meteostation • 1 dome (360°) - camera • 16 beeldschermen • 12 overlegplekken • 4 werkplekken • 1 mobilofoon • 1 marifoon • 6 C2000-portofoons • 1 satelliettelefoon • 2 televisies • 1 groot scherm, op te delen in meerdere kleine schermen SITRAP 9
Luchtfoto: Fotomix
Marathoninzet bij Oiltanking ‘Eerste praktijkinzet AMAS was een goede ad-hoc oefening’ Een gezonken tankdak bij brandstofoverslagbedrijf Oiltanking hield het Amsterdamse Westelijk Havengebied op 17 en 18 augustus in spanning. Uit voorzorg werd fors opgeschaald en ook het Amsterdam Mutual Aid System (AMAS) voor tankbrandbestrijding werd voor de eerste keer volledig uitgepakt. Gelukkig liep het tankincident met een sisser af, maar de marathoninzet van circa vijftien uur leverde wel enkele leermomenten op.
10
SITRAP
Door: Rob Jastrzebski
O
p vrijdagmiddag 17 augustus ontdekten medewerkers van Oiltanking dat in een
benzineopslagtank het ‘internal floating cover’, het drijvende binnendak van de tank, deels was gezonken. Een incident dat het bedrijf aan
Foto’s: Jeffrey Koper
vankelijk zelf dacht te kunnen
vloeistof uit zou komen. Dan zouden
de afweging om het AMAS-systeem
oplossen door de inhoud van zo’n
door wrijving van metaal op metaal
wel of niet in te zetten lastig. Het
17 miljoen liter benzine weg te
vonken kunnen ontstaan in een
opbouwen van het systeem met
pompen. ’s Avonds rond half acht
binnenruimte met een explosief
zijn grote blusmonitoren, pompen
werd alsnog Brandweer Amsterdam-
lucht/ benzinedampmengsel. De
en twaalf zesduims slangleidingen
Amstelland geïnformeerd over de
verwachting was dat dat kritieke
met een totale lengte van 6000
situatie. Officier van Dienst Marcel
moment ergens de volgende dag zou
meter is een enorme logistieke
Sol had er geen goed gevoel over
worden bereikt. Om overal op voor-
operatie die veel tijd kost. Omdat
en besloot ter plaatse te gaan om
bereid te zijn, heb ik rond midder-
er verschillende escalatiescenario’s
poolshoogte te nemen. Hij infor-
nacht opgeschaald naar GRIP 1 en
waren, worstelden we met de
meerde de Hoofdofficier van Dienst
heb ik ook het tankbrandbestrijdings-
vraag waar de blusmonitoren het
(HOvD) en won advies in bij de
materiaal van AMAS (zie kader)
best konden worden opgesteld.
Adviseur Gevaarlijke Stoffen (AGS).
laten komen.’
Want als het systeem eenmaal is
Om tien uur werd ook HOvD Henk Koelewijn ter plaatse gevraagd.
opgebouwd is het bij een acute
6000 meter slangen
escalatie niet meer snel te verplaat-
Een tweede knelpunt was volgens
sen.’
Vonken door wrijving
Koelewijn dat incidentscenario’s
‘De beeldvorming was bij dit incident
van het Oiltankingterrein voor de
Lessen
lange tijd ons grootste knelpunt’,
AMAS organisatie niet beschikbaar
Het opstarten van AMAS ging
verduidelijkt Henk Koelewijn. ‘We
waren. Het CoPI (Commando Plaats
volgens Koelewijn niet helemaal
konden niet ín de tank kijken en
Incident) moest samen met AMAS-
vlekkeloos. Onbekendheid met de
wisten dus niet hoe het tankdak er
spotters, deskundigen van het bedrijf
AMAS-coördinator bij enkele
precies bij lag. Onze grootste zorg
en externe expertise ad-hoc scenario’s
bedrijven waar het materieel staat
was dat bij het leegpompen op een
maken voor wat er eventueel zou
gestald, leidde tot enige vertraging
gegeven moment het dak boven de
kunnen gebeuren. Daarbij was ook
bij het transport van het materiaal.
SITRAP 11
Niet onoverkomelijk, maar bereik-
van de organisatie eveneens. Ook
dag en dat werkt niet. Daarom
baarheid, bekendheid en commu-
de samenwerking en informatie-
hadden we een kernteam met
nicatie zijn wel leerpunten.
uitwisseling met de firma Oiltanking
alleen de operationele beslissers en
Dat erkent ook Klaas Winters,
verliep volgens hem heel goed.
daarnaast een tweede team met
voorzitter van AMAS. ‘Het was de
‘Een gouden greep was verder het
een eigen vergaderruimte waar
eerste keer dat AMAS in actie
splitsen van het CoPI in twee delen.
alle tweedelijns experts van de
kwam en ik heb niet de illusie dat
Er waren heel veel instanties en
hulpverlening en de externe
alles perfect is verlopen. In dat
externe deskundigen betrokken bij
deskundigen de scenario’s en
opzicht zie ik de eerste inzet als
het oplossen van dit incident. Als je
oplossingen voorbereidden. Zo
een mooie ad-hoc oefening. Er
die bij elk CoPI-overleg aan tafel
hielden we rust in het CoPI en kon-
was nu geen sprake van een grote
hebt, wordt het een Poolse land-
den we snel knopen doorhakken.’
brand met acute dreiging, zodat
CoPI verplaatst
we voldoende tijd hadden om het systeem op te bouwen en met
AMAS: Amsterdam Mutual Aid
Het werd voor de hulpverleners en
elkaar oplossingen te zoeken voor
System, kortweg AMAS, is een
externe experts nog een lange
de klus waar we voor stonden.
samenwerkingsproject van
nacht en een lange volgende dag.
We gaan het incident samen met
oliemaatschappijen en opslag
Een complicatie op zaterdagmiddag
de brandweer uitgebreid evalueren
terminals Aircraft Fuel Supply
18 augustus was een door het
om te bekijken hoe we de organisa-
Schiphol; BP Terminal Amsterdam
KNMI verwachte plotselinge draaiing
tie nog verder kunnen verbeteren.
B.V; Vopak Terminal Amsterdam;
van de wind. Het CoPI aan de
Het incident heeft het belang van
Oiltanking Amsterdam B.V;
Westpoortweg zou daardoor in de
het samenwerkingsverband wel
EuroTank Amsterdam B.V en
gevarenzone komen te liggen bij
nadrukkelijk onderstreept. Mensen
Nustar Amsterdam B.V. ten
een onverhoopte brand en werd
van de betrokken organisaties
aanzien van brandbestrijding bij
acuut enkele honderden meters
hebben elkaar sinds de oprichting
grote calamiteiten. AMAS zorgt
verplaatst. Rond 23.00 uur op
van AMAS beter leren kennen en
voor materiaal om ervoor te
zaterdagavond kon eindelijk het
dat heeft het vertrouwen en de
zorgen dat de brandweer in
sein veilig worden gegeven. De
onderlinge samenwerking enorm
staat is om ook grote branden
meeste brandstof was weggetankt
bevorderd.’
bij de betrokken oliemaat
en het gezonken tankdak was
schappijen en opslagterminals
stabiel. Aan een marathoninzet
te bestrijden.
van zo’n vijftien uur kwam een
Gouden greep Koelewijn onderkent het belang
12
SITRAP
einde.
Kopen
‘
die rookmelder!’
Acties tijdens de Brandpreventieweken 2012
I
nmiddels hebben de Nationale
‘Ophangen die rookmelder’ en de
Brandpreventieweken een
afbeelding is 1 x 1,60 meter groot.
stevige plek veroverd in de jaar-
lijkse themadagen en -weken in
Dit jaar is RTV Noord-Holland onze
Nederland. De brandpreventie-
mediapartner. Radioreporter Ron
maand barst ook dit jaar weer los
komt langs op kazerne Teunis in
op 1 oktober. Samen met de
Amsterdam West en vraagt alles
Nederlandse Brandwonden
over brand en kondigt een prijs-
Stichting en andere korpsen
vraag aan voor de luisteraars: een
organiseert Brandweer Amsterdam-
VIP-behandeling incl. een fast-pass
Amstelland tal van voorlichtings
voor de Open Dag van kazerne Teunis
acties om het brandveiligheid
op zondag 7 oktober. Ook gaat
bewustzijn te vergroten bij de
RTV Noord-Holland op bezoek bij
bewoners van de regio. En daarbij
een basisschool in Aalsmeer om de
zoeken we actief de media op.
voorlichting door de brandweer bij gast op kazerne IJsbrand in
te wonen. En radioreporter Robert
Dit jaar staan vooral senioren en
Amsterdam Noord. Uitzending van
Jan Booij van radio 2 neemt letter-
kinderen in de belangstelling. Een
het Nationaal Schoolontbijt is in de
lijk een kijkje in de keuken van de
greep uit de acties: de manschappen
herfstvakantie bij Telekids op RTL8.
brandweer, bij een van onze top-
gaan op bezoek bij senioren en
koks en vraagt meteen om preven-
geven voorlichting, John Jones is
De stoepen in de regio’s Amsterdam-
weer ambassadeur: hij is te gast bij
Amstelland, Hollands-Midden, Gooi
verschillende radio- en televisie
& Vechtstreek en Haaglanden zijn
De campagnesite www.brandweer.nl/
programma’s, gaat mee op woning-
vanaf 2 oktober voorzien van
amsterdam-amstelland is echt de
bezoek en schrijft blogs. Ook de
omgekeerde graffiti met preventie-
plek waar alle acties van het korps
burgemeesters van de regio’s
boodschappen. Omgekeerde
samenkomen, waar informatie te
schrijven een column die wordt
graffiti is het schoonspuiten van
halen is voor publiek en pers, film-
getwitterd. Onder het motto
een vuile stoep, zodat de afbeelding
pjes en foto’s te zien zijn, steeds
Samen Ontbijten, Samen Brandvei-
achterblijft. De boodschap is:
actueel en up-to-date. Check de
lig is het Nationaal Schoolontbijt te
‘Deksel erop bij vlam in de pan’ en
website regelmatig!
tietips.
Meer informatie over de Nationale Brandpreventieweken bij Elke van den Hout,
[email protected] De Nationale Brandpreventieweken (BPW) zijn een initiatief van de Nederlandse Brandwonden Stichting, de NVBR (Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding), het NIFV (Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid) en Consument en Veiligheid.
SITRAP 13
Foto’s: archief NBDC
Op het moment dat de brandweer arriveerde, stond zo’n beetje alles rond de plaats van de crash in brand. De inzet van de crashtrucks en enkele waterkanonnen zorgde dat de brand snel geblust was.
Binnen een paar minuten, kreeg Anton gezelschap van Diemen en een crashtruck van Schiphol.
De verbindings-commandowagen werd voor bijna een week het centrale zenuwcentrum ter plaatse.
Twintig jaar geleden:
de Bijlme
De tijd vliegt voorbij, twintig jaar zijn zó om, lijkt het wel.
ieders verbazing geen grote aan-
Bijna iedereen weet nog wel wat hij deed, toen op
tallen slachtoffers, alleen veel vuur
zondagavond 4 oktober 1992 in Studio Sport werd gemeld dat er een vliegtuig was neergestort.
en paniek.
Versterking De volgende alarmeringen waren de beide schuimbluscontainers en
Door: Gerard Koppers
van Diemen, werd het vrijwillige
de schuimtankcontainers. Daarna
korps van die plaats meteen
kwamen kazernes Willem en Victor
Kazerne Anton als eerste
gealarmeerd en ook Anton rukte
aan de beurt, gevolgd door Drie-
De mannen van kazerne Anton
uit. Kazerne Rudolf moest binnen
mond, Lodewijk en Marinus. Ook
waren net bezig met de afwas,
blijven, want een half uur daarvoor
dat was zo afgesproken met de
toen er een vleugeltip voorbij het
had de versnellingsbak van de auto-
Officier van Dienst, omdat hij een
keukenraam flitste. De man die bij
spuit het begeven. Tandenknarsend
redelijke restdekking in stand wil-
het raam stond, zag de vuurbal en
moesten ze wachten op de piket-
de houden en een lange aflossing
de rust was voorbij.
monteur.
voorzag. Binnen korte tijd waren
Het was niet helemaal duidelijk waar
Kazerne Anton ging op de rook
er 12 autospuiten ter plaatse, ter-
de crash had plaatsgevonden, maar
kolom af en kwam via Kikkenstein
wijl er elders in de regio (toen nog
omdat de eerste meldingen spraken
terecht bij Kruitberg. Er waren tot
met de Haarlemmermeer erbij) nog
14
SITRAP
De geneeskundige hulpverlening was goed op gang.
In het beleidscentrum op het stadhuis leidt burgemeester Ed van Thijn zijn staf. Aan de andere tafel zitten brandweercommandant Hugo Ernst en politiecommissaris Eric Nordholt.
Pas bij daglicht de volgende dag was goed te zien hoe groot de schade was.
erramp 12 beschikbaar waren. Met de eer-
ning in de sporthal, waar een
werd afgevoerd. Daardoor duurde
ste autospuitbemanningen en de
opvanglocatie werd ingericht.
de berging veel te lang naar de zin
opgetrommelde vrije officieren
Ondertussen was het beleidscentrum
van het stadhuis dat aan de specu-
werden zoekploegen samen
in het stadhuis op stoom gekomen
laties over honderden doden een
gesteld, die systematisch de flats
en daar probeerden burgemeester
einde wilde maken. De berging
afzochten, maar geen slachtoffers
Van Thijn, brandweercommandant
werd daarom versneld, maar dat
meer konden vinden. Ondertussen
Ernst en politiecommissaris
ging ten koste van de nauwkeurig-
werd ook op grote schaal geblust,
Nordholt een goed beeld van de
heid, waardoor weer vele vragen
waarbij de crashtrucks van Schiphol
ramp te krijgen.
open bleven en talloze complot-
prachtig werk konden leveren.
theorieën de kans kregen.
Open water genoeg, dus dat was
Berging
De open eindjes van alle onder
geen probleem. De RVHV (Regio-
Na de blussing werd alles in gereed-
zoeken en theorieën hebben nog
nale Vrijwillige Hulpverlenings
heid gebracht voor de berging, die
voor veel onrust gezorgd in de
organisatie van de Regionale
de volgende ochtend om zes uur
samenleving en ook binnen de
Brandweer Amsterdam) zorgde
begon en behoedzaam verliep,
brandweer geleid tot soms heftige
voor terreinverlichting en het Rode
omdat het Rampen Identificatie
discussies. Nu, twintig jaar later, is
Kruis zette de vele opgekomen
Team en de onderzoekers van de
het stof wel een beetje neergedaald,
vrijwilligers in voor de lichtgewon-
Rijksluchtvaartdienst elk brokstukje
maar het blijft een gedenkwaardige
den en later voor de ondersteu-
wilden bestuderen, voordat het
ramp voor de regio Amsterdam.
SITRAP 15
Toeters en Bellen In de rubriek Toeters en Bellen staan twee medewerkers van Brandweer Amsterdam-Amstelland ‘tegenover’ elkaar. Dit keer een monteur van de garage en een chauffeur. Door: Remco de Korte en Yannick Nahar
Jordy Kool Jordy Kool is 32 jaar en werkt bij het facilitaire bedrijf van Brandweer Amsterdam-Amstelland. Jordy is sinds 2008 eerste monteur, medewerker garage op Pier Afrika (locatie van de garage).
Hoe ben je bij de brandweer gekomen?
verricht, draaien we ook piketdiensten. Dit werk
Voordat ik bij de brandweer kwam werken was ik
varieert van wegenwachtklusjes tot een defecte
monteur bij het GVB in Amsterdam Noord. Via Henk
acculader of een compressor op de kazerne.
Rellum, die eerder de overstap maakte van het GVB naar de brandweer, kwam ik in contact met John de
Het mooie aan mijn werk is dat je indirect een bijdrage
Jong, coördinator garage. Aanvankelijk was er een
levert aan de veiligheid van de burgers. Het is fijn dat
vacaturestop maar gelukkig kwam er snel een plek
door ons werk de uitrukdienst goed werk kan verrich-
vrij.
ten. Ze gaan veilig op pad door goed materieel.
Hoe ziet jouw dag er uit?
Hoe is jouw ervaring met chauffeurs?
Een werkdag kan soms eentonig zijn maar is meestal
De samenwerking met chauffeurs gaat doorgaans
heel divers. Deze variatie spreekt mij heel erg aan en
uitstekend. Chauffeurs zijn vaak erg betrokken bij hun
maakt mijn baan leuk. De ene dag ben je een auto
materieel. Als ze merken dat er iets mis is dan zoeken
ladder aan het keuren en voer je een onderhouds-
ze vaak even contact om te overleggen wat het zou
beurt uit. De volgende dag voer je onderhoud/ keuren
kunnen zijn. Er zijn veel jongens die technische kennis
uit aan het Holmatrogereedschap (reddingsgereed-
hebben en een vermoeden hebben wat het probleem is.
schap) van een autospuit of HV (hulpverleningsvoer-
Dit is erg fijn en maakt de samenwerking eenvoudiger.
tuig). Ook gaan we regelmatig naar de kazernes toe
Ook is er altijd bereidheid tot helpen, wat bij sommige
om storingen en reparaties op locatie uit te voeren.
klussen heel prettig is.
Er gaat relatief veel stuk. De meeste voertuigen rijden weinig maar als ze gebruikt worden is het wel heel
Wat vind je van Peter?
intensief. Wat veel werk oplevert zijn storingen aan
Peter is een fijne collega die zijn vak verstaat. Hij is erg
de autoladders maar ook schade die gereden wordt.
behulpzaam, denkt graag mee en helpt waar nodig een
Ook hebben we het keuren van de inventaris onder
handje. We komen elkaar regelmatig tegen in de garage
onze hoede.
of op kazerne Teunis en maken dan een praatje.
Naast het dagelijkse werk dat ons team van zes man
16
SITRAP
Peter Westerbeek Peter Westerbeek is 40 jaar. Hij werkt sinds januari 2000 als hoofdbrandwacht plus, chauffeur en kazerne-instructeur.
Hoe ben je bij de brandweer gekomen?
Wat is je link met Jordy?
Als klein kind kwam ik al in aanraking met de brand-
Als er een probleem is met de auto of met de inventaris
weer. Mijn vader en broer hebben namelijk bij de
dan bel je even met de garage en doorgaans kunnen
brandweer gezeten. Toch heb ik eerst nog vijf jaar bij de
we snel terecht. Ook heeft het HV-voertuig veel mate-
marine gewerkt voordat ik uiteindelijk bij de brandweer
riaal van Holmatro aan boord en zoeken we bij kleine
terecht kwam. Ik reageerde op een advertentie in de
probleempjes contact met de garage en in dit geval
krant en zodoende ben ik in 2000 begonnen als stagiair
Jordy. Hij is de expert en heeft niet voor niets de bijnaam
op kazerne Bernard. Via een jaar op kazerne Teunis en
Jordy Koolmatro gekregen.
een jaar op kazerne Zebra kwam ik terug op Teunis waar ik nu al negen jaar zit.
Wat vind je van Jordy? Jordy is een rustige, sympathieke collega die passie heeft
In het begin was het erg druk op Teunis. We zaten nog
voor zijn vak. Hij heeft snel een adequate oplossing voor
op het Jan van Schaffelaarplantsoen en kazerne Osdorp
een klein of groot probleem. In mijn ogen is Jordy een
was er nog niet. Het was een mooie leerzame periode
erg goede monteur. Ik weet nog goed dat we midden in
als jonge brandwacht. Al ruim 12,5 jaar ga ik, door het
de nacht vlak bij de Pier een kleine brand hadden. Toen
afwisselende karakter van het werk, elke dag met veel
ik na het incident de autospuit wilde starten lukte dat
plezier naar de kazerne. Je weet niet wat de dag gaat
niet en schoot Jordy ons als piketmonteur te hulp. Hij
brengen. De ene dag ben je chauffeur op de autospuit,
constateerde dat de autospuit niet meer te maken viel
de andere dag chef HV (hulpverlening) of chauffeur
en achter moest blijven bij de Pier. We gingen dus buiten
HV. Je kan een dag hebben met veel incidenten maar
dienst maar Jordy bracht ons wel met z’n busje terug
ook een rustige 24 uur. Ook het contact dat ik met de
naar de kazerne.
jongens vind ik erg belangrijk en levert mij veel plezier op. Ik zie mezelf dan ook niet snel weggaan bij de brandweer.
SITRAP 17
Local heroes
als ambassadeurs voor brandveiligheid Toolbox voor communicatie landelijk beschikbaar Het Netwerk COBRA heeft een website gelanceerd met tools en communicatieproducten die de regionale brandweerkorpsen kunnen ondersteunen bij hun communicatie. De tools kunnen bijdragen aan een uniformere uitstraling van de brandweer en effectievere communicatie met de s amenleving. De brandweerregio’s Gooi & Vechtstreek en Amsterdam-Amstelland namen het voortouw bij het ontwikkelen en uittesten van communicatieproducten in de praktijk. De digitale tool is nu beschikbaar voor alle korpsen. Door: Rob Jastrzebski
D
e NVBR-visie ‘De brand-
werkers van de organisatie als voor
het actiever betrekken van burgers,
weer over morgen’ was
haar klanten: burgers, bedrijven en
bedrijven en maatschappelijke
voor COBRA het
ketenpartners in veiligheid. Wat
instanties bij het bevorderen van
vertrekpunt voor het ontwikkelen
kunnen zij van ‘de nieuwe
de brandveiligheid. Maar hoe doen
van een strategisch communicatie-
brandweer’ verwachten? Qua
we dat? En wat is er eigenlijk al
plan. De brandweer groeit de
communicatie, zowel intern als
beschikbaar aan campagnes en an-
komende jaren naar een nieuw
extern, ligt er voor de brandweer-
dere communicatieproducten? Na
organisatiemodel en dat heeft
branche dus een uitdaging.
die eerste inventarisatie van
gevolgen voor zowel de mede
Een van de speerpunten in de visie is
bestaande middelen en producten
18
SITRAP
bekeek COBRA wie de doelgroepen van de brandweer zijn, welke informatiebehoefte zij hebben en op welke manier in die specifieke behoefte kan worden voorzien.
Wiel opnieuw uitvinden ‘Uit de inventarisatie bleek dat er verspreid over het land al veel communicatieproducten zijn ontwikkeld’, vertelt John van der Zwan, regionaal commandant van Brandweer Gooi & Vechtstreek en
Een nieuwe bouwsteen in het tweede uitgaansgebied van de stad.
voorzitter van COBRA. ‘Na het verschijnen van de visie ‘De brandweer over morgen’ zijn veel regio’s bijvoorbeeld al aan de slag gegaan met brandveiligheidcampagnes. Een hardnekkig knelpunt is echter dat we als brandweer wel proberen om zoveel mogelijk landelijk te organiseren, maar dat het in de praktijk nog steeds moeilijk blijkt om informatie en ervaringen te delen. Daarin kunnen we nog veel verbeteren, want nu wordt op
John van der Zwan
meerdere plaatsen het wiel opnieuw uitgevonden. Zonde van de tijd en
land ontwikkelde daarnaast nog
waarop we in de campagne Samen
de energie. Daarom willen we via
een wervingsactie voor vrijwillige
Brandveilig met gerichte tips en
de website zoveel mogelijk kennis
brandweerlieden. Beide campagnes
adviezen focussen.’
en praktische tools delen met het
zijn via de website inmiddels
land, zodat de energie die in een
beschikbaar voor het land.
Local heroes
campagne is gestoken breder wordt
‘Een goede doelgroepanalyse en
De campagnes en middelen die via
benut. En het komt de uniforme
daarop afgestemde campagnes zijn
de website beschikbaar zijn kunnen
uitstraling van de brandweer ook
de sleutels tot succes’, vervolgt
de regio’s helpen om hun campagnes
ten goede.’
John van der Zwan. ‘Kijk eerst
te structureren en bieden ook hou-
welke brandveiligheidsproblemen
vast bij het ‘verpakken’ van de
Landelijk model, regionale toon
de inwoners van je regio bezig
boodschap. Van der Zwan: ‘De rode
De kracht van de digitale toolbox
houden. Dat beeld is overal anders.
draad is: weet met wie je praat en
voor communicatie is dat regio’s
Uiteraard vormen kwetsbare
hoe je bij een bepaalde doelgroep
gebruik kunnen maken van reeds
groepen, zoals verminderd zelf
je boodschap zo goed mogelijk kan
ontwikkelde modellen en formats,
redzamen, een belangrijke doel-
overbrengen. Gebruik bijvoorbeeld
die zij vervolgens regionaal kunnen
groep. Maar uit een analyse in
local heroes, sterke karakters die de
invullen en kunnen afstemmen op
onze eigen regio bleek bijvoorbeeld
mensen kennen en die een voor-
hun doelgroepen. Gooi & Vecht
dat er grote onrust was onder
beeldfunctie vervullen. Zoals een
streek en Amsterdam-Amstelland
bewoners van luxe villawijken door
bekende lokale sporter, een rapper
hebben deze aanpak al vertaald in
een langdurige reeks grote branden
of een buurtregisseur. Zij kunnen
een regionale campagne ‘Samen
in woningen met rieten daken. Dat
zo onze ambassadeurs voor brand-
Brandveilig’ en Amsterdam-Amstel-
is dan ook één van de groepen
veiligheid worden.’
SITRAP 19
L e z e r s a a n b i e d i n g
Brand! in het Stadsarchief Bekijk in de filmzaal filmpjes van historische branden, zie met eigen ogen hoe brandschade weggetoverd wordt, ontdek wat het vuur is van de oprichters van Red Light Radio en beleef de publieksprimeur van onze eigen mobiele brandweerquiz. Dansen kan vanaf 23:00 uur op de opzwepende klanken van Aiscreem en The
O
p zaterdag 3 november staat de museumnacht in het monumentale pand aan de Vijzelstraat 32 geheel in het teken van vuur. De fototentoonstelling Brand! met haar verrassende en indrukwekkende stillevens van de gevolgen van brand en intrigerende beelden van ontwakende brandweermannen vormen het decor van een vurige avond.
Pioneers. En er staat nog veel meer op het programma.
ige Museumnacht ur V de or vo t ou rt Win een passe-pa Stuur voor 20 november 2012 een mail met uw naam en adres naar
[email protected]. Na een loting verzenden wij de passe-partout naar drie winnaars!
20
SITRAP
D
e Museumnacht is op zaterdag 3 november en begint om 19.00 tot 2.00 uur. Er doen 50 musea mee. Het passe-partout biedt de bezoeker ook gratis GVB vervoer in de stad, korting op afterparty’s in negen clubs en een gratis herhaalbezoek in een van de deelnemende musea (m.u.v. Artis). Kijk voor meer informatie op: www.museumnacht.nl
