IN DIT NUMMER: Positieve verandering INTEGRITEIT IN MICROFINANCIERING 100% BioLogisCHE FrisdranKEN EEN GROENER REIS DOOR HET MENSELIJK LICHAAM

DE

KLEUR VAN GELD

uitgave van TRIODOS BANK - NO 115 - 2011 - WWW.TRIODOS.NL

IN DIT NUMMER: Positieve verandering INTEGRITEIT IN MICROFINANCIERING 100% BIOLOGISCHE FRISDRANKEN EEN GROENER Den Haag TRIODOS BANK OP FACEBOOK REIS DOOR HET MENSELIJK LICHAAM

20

Reis door het menselijk lichaam

13

NewFork: 100% natuurlijk eten en drinken

INTE ME KLE KREDI D KLE VA 12

16

13

Designtassen van Elvira Vroomen

05

Triodos Bank op station Vanaf mei 2011 nieuwe reclame-uitingen op NS stations

08

Microfinanciering Toegang tot financiële diensten voorwaarde voor duurzame ontwikkeling

12

BIOGAS VOOR 23.000 HUISHOUDENS In Terneuzen verrijst de grootste biogasinstallatie van Nederland

14

OGGU NIEUW EN 100% BIOLOGISCH Frisdrankproducent met ambities

16

inhoud

Den Haag kan groener Lobbyen voor een eerlijk concurrentiebeleid

18

TRIODOS BANK AANTREKKELIJKE WERKGEVER Triodos Bank staat hoog in de Incompany top-500

20

REIS DOOR DE MENS CORPUS: Niet zomaar een museum

22

AL UW BANKZAKEN DUURZAAM GEREGELD Alle informatie over sparen, betalen en beleggen op een rij

fotografie cover Catherine Louis De Kleur van Geld informeert over de activiteiten van Triodos Bank en Triodos beleggingsfondsen. Het wordt gratis toegezonden aan klanten en relaties.

COLUMN MATTHIJS BIERMAN

NiEuWS

4

Positieve verandering

Duurzaam

Dudok

Ruim 2,5 miljard burgers in ontwikkelingslanden hebben geen toegang tot de financiële sector en kunnen geen reguliere banklening afsluiten om bijvoorbeeld een eigen bedrijf te starten. De mogelijkheden om hun toekomst vorm te geven zijn daarmee beperkt. Triodos Bank levert een bijdrage aan het breder bereikbaar maken van bancaire diensten. Sinds 1994 zijn wij actief op het gebied van microfinanciering. In dit nummer van De Kleur van Geld vertellen we u graag over de manier waarop we samen met u - een positieve verandering teweeg brengen in ontwikkelingslanden. Dat doen we niet alleen door in te zetten op microfinanciering, maar ook door onze investeringen in fair trade. Want eerlijke prijzen zijn de basis voor een eerlijk economisch systeem. Niet alleen in ontwikkelingslanden, maar ook hier. In dit nummer leest u onder andere over De Groene Zaak. Deze lobby­groep maakt zich sterk voor het meerekenen van de kosten van milieubelastende productiemethoden in de winkelprijs, bijvoorbeeld van een bosje wortelen. Door dit ‘inprijzen’ ontstaat een eerlijkere concurrentie­ verhouding met duurzame producten waardoor meer mensen hiervoor kiezen. We wensen u veel leesplezier. Matthijs Bierman Directeur Triodos Bank Nederland [email protected]

Triodos Vastgoedfonds kocht in het Arnhemse stationsgebied het beeld­ bepalende historische rijksmonument dat door architect W.M. Dudok ontworpen is in 1938. Triodos Vastgoedfonds zal dit pand volledig renoveren waarna het niet langer energielabel G heeft, maar energielabel A. Daarbij blijft de monumentale uitstraling van het gebouw behouden. Mede door renovatie van het gebouw ontstaat een nog prettigere en gezondere werkplek. Triodos Vastgoedfonds laat zo zien dat bestaande gebouwen, waaronder ook oudere rijksmonumentale gebouwen, een duurzaam nieuw leven kunnen krijgen. Dit voorkomt leegstand in de kantoren­ sector. Tegelijkertijd levert het fonds een bijdrage aan het tegengaan van klimaat­ verandering door enerzijds het energie­ gebruik te reduceren en anderzijds de opwekking van de nog wel gebruikte energie te verduurzamen. www.triodos.nl/vastgoedfonds

6.500 boeren

Vanille staat met saffraan en kardemon in de top drie van de duurste specerijen ter wereld. De reden hiervoor is het zeer arbeidsintensieve proces van teelt tot verwerking. Een van de spelers in deze markt is MAVICO in Tanzania. Het bedrijf koopt verse, gerijpte en biologisch geteelde vanillebonen van 6.500 boeren en start dan vrijwel meteen met het langdurige verwerkingsproces. Daarna wordt de vanille verpakt en vindt haar weg naar afnemers in de Verenigde Staten. Triodos Sustainable Trade Fund speelt sinds kort een belangrijke rol als financier in deze handelsketen. Met de handelsfinanciering vanuit het fonds kan MAVICO de boeren direct bij levering van hun oogst betalen. Op deze manier kan MAVICO een duurzame relatie met deze boeren opbouwen. www.mavicovanilla.com

5

NIEUWS

VANAF

05/2011

Triodos Bank

wint Triodos Bank heeft de Customer Experience Award 2011 gewonnen. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Stichting Nationale Contact Center Awards (NCCA). Andere genomineerden waren Philips Consumer Lifestyle en Verizon Business. In het juryrapport staat dat Triodos Bank dicht bij haar eigen waarden blijft en alles in het werk stelt om de klant altijd centraal te stellen en een echt, persoonlijk gesprek te voeren.

‘Volg je Hart, Gebruik je Hoofd, Triodos Bank.’ Eind 2010 lanceerden wij deze reclamecampagne. Vanaf mei 2011 zijn onze nieuwste reclameuitingen te zien op diverse NS stations.

Adverteerdersprijs Triodos Bank Nederland heeft met reclamebureau DAWN de SAN Accent 2010 gewonnen in de categorie Financiële Dienstverlening voor de campagne Volg je Hart, Gebruik je Hoofd. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Stichting Adverteerdersjury Nederland (SAN). www.sanaccent.nl

www.ncca.nl

Met deze uitingen maken we op een prikkelende manier duidelijk waar Triodos Bank voor staat. Tegelijkertijd zetten we mensen aan het denken over onderwerpen die de bank na aan het hart liggen. Naast de uitingen op de stations zijn we ook op radio aanwezig. Heeft u een mening over onze uitingen? Mail deze naar [email protected] of kijk op www.triodos.nl/harthoofd

24 september 2011 Triodos Bank reikt dit jaar voor het eerst de Hart-Hoofd prijs uit. De prijs is bedoeld voor die ondernemer die op een onder­ scheidende manier zijn hart volgt, zijn hoofd gebruikt en zo een bijdrage levert aan een duurzame wereld. Met de prijs wil de bank de door haar gefinancierde ondernemers een positieve impuls geven. De prijs wordt uitgereikt tijdens de gelijknamige HartHoofd dag die Triodos Bank Nederland op 24 september aan­ staande in Amers­ foort organiseert voor klanten van de bank. www.triodos.nl/ harthoofd

Gasterra Gasterra, internatio­ naal distributeur van aardgas, wordt de nieuwe huurder van een door Triodos Vastgoedfonds aangekocht, volledig duurzaam gerenoveerd kantoor. Een uniek huurcontract, waar energiekosten zijn inbegrepen, maakt de investeringen in de verduurzaming van het gebouw mogelijk. www.triodos.nl/ vastgoedfonds

imp v

ACLEDA Bank Chan Hieng en haar man Leng Sophorn zijn leningklanten van ACLEDA Bank in Cambodja. Deze succesvolle microfinancieringsbank heeft een landelijk netwerk van kantoren die ook lage inkomensgroepen in de afgelegen delen van het land bereikt. Triodos Fair Share Fund, TriodosDoen en Triodos Microfinance Fund zijn aandeelhouders in ACLEDA Bank. www.triodos.nl/ mijngeldgaatgoed

impact vergroten

pact ver mijn geld gaat goed

Microfinanciering heeft een fundamentele impact op de levens van miljoenen mensen in ontwikkelingslanden. Toegang tot basale financiële diensten, zoals lenen, sparen en betalen biedt mensen de mogelijkheid het heft in eigen hand te nemen en hun levensomstandigheden te verbeteren. Maar de stormachtige groei van de microfinancieringssector gaat hier en daar gepaard met groeistuipen.

tekst ELBRICH FENNEMA

Integriteit in micro financiering

De feiten en cijfers op deze en de volgende pagina’s hebben betrekking op de microfinancierings­instellingen in de portefeuille van de Triodos microfinancieringsfondsen.

KWARTAALDOSSIER

67%

Kijk dan op www.triodos.nl of neem contact op met een van onze medewerkers via 030 693 65 11. WWW.TRIODOS.NL/ BELEGGEN

landen

vrouwelijke lening­klanten

Aantal leningklanten dat de microfinancierings­ instellingen in de portefeuille van de Triodos micro­financierings­fondsen bereiken.

Om de integriteit van de sector te bewaken heeft Marilou van Golstein Brouwers, directeur Triodos Investment Manage­ ment, samen met HKH Prinses Máxima, speciaal VN adviseur voor Inclusive Finance en een aantal Nederlandse investeerders, het initiatief genomen tot het opstellen van Principles for Investors in Inclusive Finance. Een eerlijke, transparante en verantwoorde financiële dienstverlening aan lage inkomens­ groepen in ontwikkelingslanden staat bij deze Principles voorop.

Wit u meer weten over beleggen bij Triodos Bank?

43

Aantal landen waar de microfinancierings­ fondsen Triodos-Doen, Triodos Fair Share Fund, Hivos-Triodos Fonds en Triodos Microfinance Fund actief zijn.

Onorthodox Al sinds 1994 investeert Triodos Bank in microfinancieringsinstellingen. Daarmee is het een van de meeste ervaren spelers in deze markt. Marilou van Golstein Brouwers, die aan de wieg stond van de activiteiten van Triodos Bank op het gebied van microfinanciering, heeft de ontwikkelingen van nabij meegemaakt. ‘Ooit was het een volledig onorthodox idee om geld te lenen aan mensen zonder geld of onderpand. Maar Triodos Bank zag er meteen de potentie van. De formule sluit ook goed aan bij de missie van de bank: geld aanwenden om levenskwaliteit en menselijke waardigheid te vergroten.’ Inmiddels staat microfinanciering stevig op de kaart. Toch is Marilou van Golstein Brouwers de eerste om erop te wijzen dat er nog een lange weg te gaan is vóór

7.4 miljoen

iedereen ter wereld toegang heeft tot formele financiële diensten die voor ons zo vanzelfsprekend zijn. ‘Naar schatting zijn 2,7 miljard mensen buitengesloten van dergelijke diensten. Een financiële sector die zich ook richt op de arme meerderheid staat nog in de kinderschoenen. De potentie om een verschil te maken is enorm. Neem bijvoorbeeld de onder­ wijzeres in Tanzania die meer dan een dag moest lopen naar het dichtstbijzijnde bankfiliaal om haar salaris op te halen. Tegenwoordig kan haar salaris worden overgeboekt naar haar mobiele telefoon. Dat scheelt haar veel tijd! En die tijd kan ze nu besteden aan lesgeven. Ook is een veilige plek om geld te sparen van onschatbare waarde. Het is veel makke­lijker om ‘nee’ te zeggen tegen familie­leden als je geld op de bank staat, dan wanneer het onder een matras ligt. Met hard werken verdiend of met moeite gespaard geld ‘verdampt’ thuis veel makkelijker.’

871 euro Gemiddeld leningbedrag

Impact vergroten Triodos Bank biedt zelf geen micro­ financieringsdiensten aan in ontwikke­ lingslanden, maar financiert, via leningen en participaties in het aandelenkapitaal, lokale financiële dienstverleners die zich richten op slecht bediende doelgroepen. Zo is een netwerk ontstaan dat 87 micro­ financierings­instellingen in 43 landen over vijf continenten omspant. Marilou van Golstein Brouwers: ‘Onze expertise is bankieren. Door microfinancierings­ instellingen te steunen met ons geld en onze expertise is de impact van Triodos Bank veel groter. Ons doel is dat microfinanciering uitgroeit tot een volwassen en volwaardig onderdeel van de financiële sector in ontwikkelingslanden. Niet alleen kunnen de banken waar we geld in steken hun voordeel doen met ónze expertise, maar ook van elkáárs kennis en ervaring. Wij stimuleren deze onderlinge kennisuitwisseling met een jaarlijkse internationale workshop.’

‘De belangen van de microfinancieringsklanten staan altijd voorop’ Marilou van Golstein Brouwers

10

KWARTAALDOSSIER

Een aantal van deze microfinancierings­ banken maakt deel uit van de Global Alliance for Banking on Values, een mondiaal netwerk van duurzame banken waar ook Triodos Bank deel van uitmaakt. ‘Wat ons bindt is dat we waardegedreven opereren. De invulling daarvan verschilt van regio tot regio. Bij ons is het milieu een belangrijk thema. In ontwikkelings­landen is dit het ontsluiten van financiële diensten voor buitengesloten doelgroepen. Wat we allemaal met elkaar gemeen hebben is dat we geld opvatten als een middel om iets waardevols te realiseren en niet als doel op zich.’

GRAFIEKEN 1. Regio­verdeling Triodos micro­­financierings­portefeuille. 2. Sectoren waar leningklanten uit de Triodos microfinancieringsportefeuille werkzaam zijn.

Visser Leng Sophorn is klant van ACLEDA Bank in Cambodja.

Heldere principes Helaas is dat niet vanzelfsprekend in de microfinancieringssector. Problemen die in de ‘grote’ bankwereld spelen, dienen zich ook aan in deze sector. ‘Overspannen doelstellingen voor groei en winst vormen een grote bedreiging. Het gevolg is dat het belang van de bank prevaleert boven dat van de cliënt, die met grotere schulden wordt opgezadeld dan verantwoordelijk is. Het laatste dat je wilt is dat deze kwetsbare doelgroep slechter af is door toegang tot financiële diensten, maar dat is op sommige plekken gebeurd, bijvoorbeeld in Nicaragua, Bosnië en India. Dat zorgt voor sociale onrust en in sommige gevallen, zoals in de deelstaat Andhra Pradesh in India, tot overheids­maatregelen die de hele sector treffen. Dat zijn lastige problemen om op te lossen, omdat de oorzaken complex zijn. Het is deels het gedrag van sommige microfinancieringsinstellingen, deels is het een kwestie van regelgeving en deels heeft het ook te maken met de inbedding van deze nieuwe diensten. Er bestaat voor microkrediet niet zoiets als centrale kredietregistratie. Daarmee zou een te hoge schuldenlast makkelijker te voorkomen zijn, omdat voor de nieuwe kredietverstrekker inzichtelijk is welke

financiële verplichtingen er al zijn aangegaan. Ook schiet het toezicht soms te kort.’ Dit betekent niet dat microfinanciering niet werkt, maar dat het een punt heeft bereikt waarop nieuwe kwesties moeten worden opgepakt. Prinses Máxima Eén van de initiatieven op dit gebied is de ‘Principles for Investors in Inclusive Finance’. Triodos Investment Management behoort, samen met een kerngroep van investeerders en Prinses Máxima, speciaal VNadviseur voor Inclusive Finance, tot de initiatiefnemers. ‘Als investeerder kunnen en willen we invloed uitoefenen op de richting die de sector opgaat. Het is belangrijk om helder te hebben wat de motieven zijn om in microfinanciering te investeren. Investeerders die deze principes ondertekenen, laten zien dat ze betrokken zijn en dat ze het belang van de microfinancieringsklant centraal stellen. Ze verwachten van de instellingen waarin zij investeren dat ze een transparante bedrijfsvoering toepassen, dat ze procedures hebben voor het oplossen van geschillen, dat ze streven naar een brede dienstverlening die verder gaat dan louter microkrediet en dat ze hun cliënten en hun medewerkers eerlijk behandelen. Inmiddels hebben bijna 50 internationale investeerders deze principes ondertekend. Deze principes sluiten aan bij de ‘Principles for Responsible Investment’ van de Verenigde Naties (UNPRI) en zijn zo ingebed in een internationaal raamwerk dat richtlijnen biedt voor financiële instellingen wereldwijd.’ ‘De belangen van de microfinancieringsklanten staan altijd voorop,’ zo vat Marilou van Golstein Brouwers samen. ‘Alleen op die manier is een duurzame en gezonde ontwikkeling van de sector mogelijk.’

1.

2.

Afrika en MiddenOosten 11%

LatijnsAmerika 34%

handel 44%

landbouw 21%

WWW.TRIODOS.COM/MICROFINANCE www.unpri.org/piif

Oost-Azië 32%

dienstverlening 15%

Zuid-AziË en Pacific 9%

industrie 6%

Oost-Europa en CentraalAzië 14%

overig 14%

KWARTAALDOSSIER

< Veeboer Namir Nabiyev, klant bij microfinancieringsbank AccessBank in Azerbeidzjan.

Met leningen van microfinancieringsbank Mibanco in Peru heeft Irma Dina Ramirez Cabello de Puente haar bedrijf verder kunnen uitbreiden. <

Meer informatie over deze projecten vindt u op www.triodos.Nl /mijngeldgaatgoed

< Mulafyia is één van de ruim 200.000 klanten van microfinancieringsinstelling Mitra Bisnis Keluarga. Deze instelling verstrekt leningen aan ondernemende vrouwen in West- en Centraal-Java.

12

nieuws

E-afval

vind ik leuk

In een recente sectorstudie van Triodos Sustainability Research is onderzocht welke producenten van consumentenelektronica voldoen aan de criteria voor opname in het duurzame beleggingsuniversum van de Triodos Sustainable fondsen en Triodos Private Banking. Een van de aspecten die aan de orde kwam, is het afvalprobleem van consumentenelektronica. Triodos Sustainability Research wil weten welke bedrijven echt werk maken van het terugdringen van hun e-afval. Dit is belangrijk omdat deze afvalstroom groeit en vol met gevaarlijke stoffen en zeldzame metalen zit. Het e-afval wordt geëxporteerd naar ontwikkelingslanden waar de demontage ervan risico’s oplevert voor de gezondheid en het milieu. Deze afvalstroom biedt echter ook kansen voor het bedrijfsleven. Er is namelijk geld te verdienen met het recyclen van dit afval. Het mes snijdt dan aan twee kanten. Een aantal fabrikanten van consumentenelektronica, zoals Sharp en Panasonic, hebben inmiddels fors geïnvesteerd in recyclingprogramma’s. Bovendien besteden beide bedrijven al tijdens de productontwikkelingsfase uitgebreid aandacht aan de mogelijkheid tot recyclen.

Triodos Bank Nederland is sinds kort actief op Facebook met een eigen pagina. Wij nodigen u van harte uit om fan te worden. Op die manier kunt u Triodos Bank online op de voet volgen. Op de pagina vindt u nieuws, projecten die wij financieren en andere wetens­ waardigheden. Om fan te worden van Triodos Bank moet u geregistreerd zijn op Facebook. Wanneer u onderstaande QR (Quick Response) barcode scant met de camera van uw mobiele telefoon, komt u direct op de Facebookpagina van Triodos Bank Nederland terecht. U heeft hiervoor wel een smartphone met QR-codescanner nodig. www.triodos.nl/facebook

groene stroom VOOR

23.000 HUISHOUDENS

In Ecopark Terneuzen verrijst de grootste biogasinstallatie van Nederland. De energieopbrengst is voldoende voor het stroomgebruik van ruim 23.000 huishoudens. De biogasinstallatie gaat energie produceren uit industriële en agrarische reststromen. Een speciale motor (warmtekrachtkoppeling) zet het gas dat door de vergisting ontstaat om in warmte en elektriciteit. De electriciteit wordt teruggeleverd aan het net. Het restproduct van de vergisting is weer bruikbaar voor de akkerbouw in Zeeland. Schücking Energie Group bouwt de installatie en heeft ruime ervaring met groene energie en biogasinstallaties. De afgelopen jaren bouwde de groep 14 installaties in Nederland die samen goed zijn voor het elektriciteitsgebruik van zo’n 80.000 huishoudens.

Panasonic is recentelijk aan het duurzame beleggingsuniversum toegevoegd. Sharp was al geselecteerd en blijft geselecteerd op basis van deze nieuwe studie.

Triodos Groenfonds en Triodos Renewables Europe Fund hebben - samen met de Rabobank - de financiering van het project in Zeeland mogelijk gemaakt. Triodos Bank volgt de ontwikkelingen in het gebruik van biomassa nauwlettend. Uitgangspunt daarbij is dat het niet mag conflicteren met de voedselketen.

www.triodos.com/sri-strategy

www.triodos.nl/mijngeldgaatgoed

New Fork is een nieuwe ontbijt- en lunchwinkel in hartje Rotterdam. Hier vindt u een combinatie van verantwoord lekker eten en drinken. Broodjes, sap, yoghurt, soep en salades: alles is smaakvol en 100% natuurlijk. Zelf proeven? Kijk voor de speciale lezersaanbieding op onze website.

De accessoires van Elvira Vroomen zijn met de hand gemaakt van ecologisch gelooid leer en wolvilt voorzien van een laserprint of zeefdruk. In september 2011 lanceert Elvira nieuw werk in Parijs onder het label Green Orange. Kijk voor de lezersaanbieding op de coupon bij dit nummer van De Kleur van Geld.

De Geheime Tuin in Zeist is een uniek kleinschalig kinderdagverblijf dat veel doet aan natuurbeleving en het vieren van de seizoenen. Door bewust geen audio-visuele apparatuur en speelgoed te gebruiken, creëren zij een rustige sfeer voor de kinderen. Persoonlijke aandacht en de behoefte van het kind staan centraal.

Het Nederlands Instituut voor Volksontwikkeling en Natuurvriendenwerk (Nivon) is een netwerk van vrijwilligers. Zij maken zich sterk ‘voor en door’ natuur, cultuur én duurzaamheid. Ze onderhouden lange afstandswandelpaden, begeleiden reizen in binnen- en buitenland en beheren 14 Nivon-natuurvriendenhuizen en kampeerterreinen.

triodos.nl/mijngeldgaatgoed Deze projecten financieren we met uw geld. Kijk voor meer informatie over deze en andere projecten op www.triodos.nl/mijngeldgaatgoed

duurzaam INNOVEREN

14

(h)eerlijk fris Sinds begin dit jaar in de supermarkt: Oggu, een honderd procent biologische frisdrank. Ondernemer Leonard Freeke ontwikkelde de drank op basis van ruim honderd jaar oude frisdrankrecepten. Freeke: ‘Oggu is een lekker en natuurlijk alternatief voor de standaard frisdranken.’ Triodos Bank is intensief bij Oggu betrokken als kredietverlener.

fotografie annelore tekst Tobias Reijngoud

Naast Coca-Cola Oggu, een honderd procent biologische frisdank. Gewoon verkrijgbaar bij Albert Heijn en C1000, in milieuvriende­ lijke verpakking. Niet in het aparte biovak van de supermarkt maar in het frisdrankenschap naast Coca-Cola, SiSi, Sprite en 7UP. ‘De keuze om te concurreren met de gewone frisdranken tekent onze ambitie’, zegt Leonard Freeke, initiatiefnemer van Oggu. ‘Wij bieden een hoogstaand en biologisch alternatief voor de standaardfrisdranken, tegen concurrerende prijzen. Daarom richten we ons op de reguliere frisdrankenmarkt. We willen onze dranken via de supermarkt zo breed mogelijk aanbieden, maar natuurlijk zijn ze ook beschikbaar in biologische winkels, zoals Marqt.’ Er zijn drie Oggu-smaken: cola, orange en lemon & lime, verkrijgbaar in flessen

15

PROJECT CV Leonard Freeke Leonard Freeke (1968) is ondernemer en investeerder. Hij begon zijn loopbaan als accountant en financieel adviseur. Sinds 2000 zet Freeke zich in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord onder­ nemen. Inmiddels richt Freeke zich, samen met commercieel directeur Harry de Haas, op de verdere marktontwikkeling van Oggu. www.oggu.com

van een halve en anderhalve liter. De naam ‘Oggu’ is een samentrekking van de woorden ‘organico’ en ‘gusto’, die staan voor ‘biologisch’ en ‘smaak’. Freeke ontwikkelde Oggu met een aantal ervaren ondernemers en marketeers, waaronder Harry de Haas, oud-marketeer bij Heineken. Samen lanceerden ze Oggu in maart van dit jaar. Het idee voor een biologische frisdrank werd een jaar of zes geleden geboren, vertelt Freeke. ‘Mijn vrouw was zwanger. We gingen nog bewuster letten op wat we aten en dronken.’ Freeke was in die tijd interim-directeur van een drankenfabrikant. ‘Ik schrok van de spullen die ik daar in de fabriek tegenkwam. Ik zag vooral chemicaliën. Bijna nergens was fruit. Zo ontstond het idee om een eigen, biologisch product te ontwikkelen.’

Oud en nieuw De receptuur van Oggu ontwikkelde Freeke op basis van drankrecepten van ruim een eeuw terug. Freeke: ‘Honderd jaar geleden was al het voedsel bijna per definitie biologisch. Er bestonden nog geen pesticiden en chemische toevoegingen. Toch had men in die tijd al wel frisdranken. De recepten van die dranken hebben we gebruikt bij de ontwikkeling van onze producten. Het resultaat is een lekkere en honderd procent biologische drank. Ik durf te stellen dat onze Oggu cola smaakt zoals de originele cola smaakte.’ Puur fruit Oggu is gemaakt van zuiver mineraal­ water uit waterbronnen in Hoensbroek. De andere biologische ingrediënten komen vanuit de hele wereld. Citroensap uit Sicilië, sinaasappelsap uit Mexico en

rietsuiker uit India. Het frisdrankmerk werkt direct samen met de producenten van de ingrediënten. Freeke: ‘We willen precies weten wat we gebruiken in onze dranken. Daarom is een directe relatie met de fruittelers van het grootste belang. Alleen bij korte lijnen weet je wat je koopt.’ Oggu produceert dranken op basis van puur biologisch fruit. Freeke: ‘De meeste frisdranken bevatten tegenwoordig niet veel meer dan een flinke schep chemicaliën. Bij ons is dat radicaal anders. Een van de medewerkers van onze fabriek zei tegen me: ik werk al twintig jaar in een frisdrankfabriek, maar dit is de eerste keer dat ik fruit zie.’ Lees het uitgebreide artikel op www.triodos.nl/dekleurvangeld

16

interview

Den haag kan groener Brancheorganisatie De Groene Zaak vertegenwoordigt een groeiend aantal vooraanstaande duurzame bedrijven, die de verduurzaming van de economie willen versnellen. Zij inspireren daarmee ook andere ondernemers. De Groene Zaak bewerkt ondertussen het kabinet voor een gunstiger ondernemingsklimaat. fotografie Hermien Lam tekst Tobias reijngoud

Vooraanstaande bedrijven Innovatief en verantwoord ondernemen. Dat doen de bedrijven die zijn aangesloten bij De Groene Zaak, de nieuwe brancheorganisatie van ondernemers voor een duurzame economie. ‘Onze partners zijn binnen hun sector of vakgebied allemaal koplopers’, zegt directeur Marga Hoek. ‘Duurzaamheid is het uitgangspunt van hun verdienmodel. Zij zien de kansen die duurzaam ondernemen biedt. Daarmee inspireren ze ook andere bedrijven tot innovatie.’ Triodos Bank is een van de initiatiefnemers van De Groene Zaak. De Groene Zaak is sinds de oprichting in 2010 gegroeid van vijfendertig naar bijna honderd vooraanstaande bedrijven. Daaronder zijn invloedrijke partijen als energiebedrijf Eneco, bouwbedrijf Strukton, tapijtproducent Desso en TNT Post. En het aantal bedrijven dat zich aansluit neemt nog steeds toe. Hoek: ‘Steeds meer ondernemers zien de noodzaak van duurzaamheid in. Het is een onomkeerbare beweging.’ Verantwoord lobbyen De Groene Zaak richt haar pijlen vooral op de overheid. De lobbyorganisatie adviseert bewindslieden over een duurzaam en innovatief ondernemingsklimaat. Dat is nodig, want veel wet- en regelgeving staat duurzaam ondernemen in de weg, legt

Hoek uit. ‘Ons economisch systeem zit vol weeffouten. Denk aan vervuilende bedrijven, die worden bevoordeeld omdat ze niet opdraaien voor de milieuschade van hun producten. Zo kan een regulier landbouwbedrijf bijvoorbeeld goedkoop groenten produceren, omdat de gevolgen van het gebruik van chemische bestrij­dingsmiddelen en kunstmest niet in de winkelprijs worden meegenomen.’ De Groene Zaak pleit daarom onder andere voor het inprijzen van de milieu­effecten van niet-duurzame productiemethodes. Zo ontstaat een veel eerlijker concurrentieverhouding met duurzame producenten. Pleiten voor duurzaamheid lijkt lastig bij dit kabinet, maar Hoek ziet het positief. ‘Dit is ook een kabinet van zakendoen en innovatie. Dat biedt kansen.’ Maatschappelijke invloed De leden van De Groene Zaak voelen zich als bedrijf ook verantwoordelijk voor hun producten nadat die verkocht zijn. Zoals de producenten van kantoormeubilair, die hun stoelen volgens het Cradle to Cradleprincipe fabriceren. Iets soortgelijks geldt voor de aangesloten banken, zoals Triodos Bank. Hoek: ‘Banken hebben een enorme maatschappelijke invloed. Met hun financieringsbesluiten van vandaag bepalen ze hoe de wereld van morgen eruit komt te zien. Geld is een belangrijk fundament onder innovatie en duurzaam ondernemen.’ www.degroenezaak.com

PROJECT CV Marga Hoek Marga Hoek is mede-initiatief­ nemer en directeur van De Groene Zaak. Eerder werkte ze bij BAM Woningbouw als directeur innovatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarvoor was ze directeur van het projectmanage­ mentbureau bij de gemeente Haarlemmermeer.

‘Banken hebben een enorme maatschappelijke invloed.’ Marga Hoek

18

het nieuwe bankieren

93% Van de Triodos Bank certificaathouders (in Nederland, België, Groot-Brittannië, Spanje en Duitsland) geeft aan tevreden of zeer tevreden te zijn met de resultaten van Triodos Bank. Meer informatie op www.triodos.nl/ava

Online jaarvers lag Het jaarverslag van Triodos Bank over 2010 is voor het eerst dit jaar online verschenen. U kunt het bekijken via onze website

Triodos Bank wordt gezien als een aantrekkelijke werkgever. Bovendien heeft de bank een goed imago als partij om zaken mee te doen en in te investeren. Dat blijkt uit het jaarlijkse Incompany 500-onderzoek, georganiseerd door zakenblad Incompany. Ruim 3.000 hoogopgeleide, zakelijke beslissers vertellen in het onderzoek bij welke Nederlandse bedrijven ze het liefst zouden willen werken en met wie ze zaken willen doen. ‘Onze respondenten mogen spontaan een aantal bedrijven noemen’, vertelt René Gerhardus, hoofdredacteur van Incompany. ‘Het is niet niks wanneer je als relatief kleine bank vaak wordt genoemd, want je concurreert dus met elk denkbaar bedrijf.’ Triodos Bank staat op plaats twaalf in de top-500. De meeste andere top-20 bedrijven zijn grote multinationals. ‘Die hebben veel meer marketingmiddelen om aan hun aantrekkelijkheid te werken’, zegt Gerhardus. www.incompany.eu

www.triodos.nl/ jaarverslag

2X DE BESTE Triodos Bank is in België twee keer in de prijzen gevallen vanwege haar duurzame koers. De redacties van De Standaard en La Libre Belgique riepen Triodos Sustainable Pioneer Fund uit tot ‘beste duurzame beleggingsfonds’. Triodos Bank zelf kreeg van de twee toonaangevende Belgische kranten een prijs als ‘beste beheerder van duurzame fondsen’. De prijzen zijn op 23 maart jl. uitgereikt tijdens de Funds Awards Belgium 2011. De onafhankelijke organisatie Réseau Financement Alternatif was verantwoordelijk voor de beoordeling van de verschillende aanbieders.

NatuurWijs is een uniek project. Met programma’s voor basisschool­ leerlingen stimuleert NatuurWijs kinderen om dichter bij de natuur te komen. In een tijd waarin cognitieve ontwikkeling centraal staat in het basisonderwijs, geeft dit project kinderen in schooltijd de kans om te leren met hoofd, hart en handen. NatuurWijs is afhankelijk van schenkingen. Met uw bijdrage kan NatuurWijs duizenden kinderen een echte natuur­ ervaring geven. U steunt NatuurWijs via Stichting Triodos Foundation, rekeningnummer 198515065 t.n.v. STF NatuurWijs. Uw schenking kan als gift worden aangemerkt voor de inkomstenbelasting.

www.triodos.be

www.natuurwijs.nl www.triodosfoundation.nl

‘Wij schenken aan initiatieven die niet perse financieel winstgevend, maar wel degelijk waardevol zijn.’ Dat zegt Ted van den Bergh, directeur van Triodos Foundation. ‘Werkelijke vernieuwing begint daar waar mensen zich vrij kunnen ontplooien. Een gift maakt ontplooiing mogelijk.’ Triodos Foundation ondersteunt verschillende projecten waaronder bijvoorbeeld NatuurWijs. Ondersteun Triodos Foundation en NatuurWijs via de machtigingskaart in dit nummer. Giften zijn aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Bekijk het filmpje over de mogelijkheden van schenken op www.triodosfoundation.nl

19

FEITEN & CIJFERS

Bron: ‘1971’: Stichting Triodos Foundation ‘90%’: Geven in Nederland 2011 - De maatschappelijke basis van het particuliere initiatief; Geven en vrijwilligerswerk door huishoudens 2011 door René Bekkers ‘1,9’: CBS ‘210’: Onderzoek VU Amsterdam - ‘Geven in Nederland’ ‘23’: www.geschiedenis24.nl ‘264’: CBF ‘35’: Stichting Triodos Foundation

In 1971 is Stichting Triodos Foundation opgericht om het schenken aan maatschappij­ vernieuwende initiatieven te bevorderen.

90%

210

Gemiddeld jaarlijks bedrag geschonken aan goede doelen in Nederland.

euro

9 Van de 10 Nederlanders geeft geld aan goede doelenorganisaties.

23 UUR

1,9

Open het Dorp was in 1962 het eerste grote geldinzamelingsprogramma op de Nederlandse televisie, gepresenteerd door Mies Bouwman. In 23 uur slaagde zij er in om 12 miljoen gulden te verzamelen voor de bouw van een dorp speciaal voor gehandicapten in de regio Arnhem.

Nederlandse huishoudens geven jaarlijks zo’n 1,9 miljard uit aan goede doelen.

miljoen euro

Stichting Triodos Foundation beheert 35 Fondsen op Naam. Wilt u ook schenken via een fonds met een door u gekozen naam? Kijk voor meer informatie op www.triodosfoundation.nl

35 Groei in giften, schenkingen, donaties en contributies van 2000 tot 2009.

20

HOOFDINGANG DOOR DE KNIE Bij CORPUS maakt de bezoeker een reis door het fascinerende menselijk lichaam. Initiatiefnemer Henri Remmers werkte zes jaar aan de realisatie van het museum. CORPUS opende haar deuren in 2008, Triodos Bank is sinds 2010 betrokken als financier. fotografie michiel wijnbergh / corpus tekst Tobias Reijngoud

PROJECT CV Henri Remmers Henri Remmers is als directeur van RECO Productions International BV de drijvende kracht achter verschillende succesvolle publieksprojecten. Remmers was betrokken bij de ontwikkeling van het hoofdgebouw van prehistorisch themapark Archeon en realiseerde het Holland Paviljoen op de Wereldtentoonstelling in Sevilla (1992). De afgelopen jaren legt Remmers zich toe op de verdere ontwikkeling van CORPUS, onder meer in het buitenland.

21

MIJN GELD GAAT GOED

‘Ik zat elke maand bij de gynaecoloog’, vertelt Henri Remmers lachend over de tijd dat hij werkte aan de ontwikkeling van CORPUS, het educatieve museum over het menselijk lichaam. ‘Daarnaast liep ik bij de oogarts, de longarts en de KNO-arts. Wie zich eenmaal stort op de werking van het menselijk lichaam, raakt hoe langer hoe meer gefascineerd. Dat is precies wat we met CORPUS willen overbrengen op de bezoeker: je lichaam is uniek. Wees er zuinig op.’ Broodje kaas CORPUS is niet zomaar een museum over het menselijk lichaam. Het ís het menselijk lichaam, gevestigd in een opvallend gebouw in de vorm van een zittende mens van 35 meter hoog, pal naast de A44 bij Leiden. Remmers: ‘De bezoekers komen in de knie binnen, maken een reis door dijbeen, baarmoeder, maag, darmen, bloedvaten, oog en mond. Uiteindelijk komen ze op de zevende verdieping via de hersenen weer naar buiten.’ CORPUS presenteert op een concrete manier de schoonheid van het menselijk lichaam, vertelt Remmers. ‘We laten zien wat er gebeurt met een broodje kaas nadat je het hebt doorgeslikt. We gebruiken 3D-technieken om de werking van hart en longen uit te beelden. De bezoeker kan daarnaast allerlei testen doen, zoals conditietesten en hartslagmetingen. De resultaten worden per mail toegestuurd.’

‘Via de hersenen weer naar buiten’ Henri Remmers

Zonder subsidie Remmers bedacht het concept voor CORPUS bijna tien jaar geleden. ‘Ik liep al jaren rond met een onuitgewerkt idee om iets met het menselijk lichaam te doen. Die plannen kregen in de loop van de tijd steeds meer vorm. Ik heb het concept uitgewerkt met Tom Voûte, de inmiddels helaas overleden kinderoncoloog. We werden ondersteund door verschillende medisch specialisten.’ Met CORPUS zet Remmers ook op zakelijk vlak een vernieuwd concept neer. Remmers: ‘CORPUS werkt zonder overheidssubsidie. We draaien op entreegeld en we genereren inkomsten met ons congrescentrum. Dat centrum wordt volgend jaar uitgebreid met een hotel. Tot slot is een groot aantal partijen als partners betrokken bij CORPUS. Denk aan de Hartstichting, de Nierstichting en het Diabetes Fonds. Zij zetten zich in voor gezond leven, verantwoord eten en voldoende bewegen. Net als wij.’

Kijk voor de lezerskorting op de coupon in dit nummer. WWW.CORPUSEXPERIENCE.NL

22

beleggen, sparen, betalen

COLOFON

beleggen

de kleur van geld is een uitgave van Triodos Bank. redactie tamara rijnen ANNE SCHERMER ewa skotnickI MAARTEN THIJS

rendementen ultimo april 2011 berekend door VWD group 3 MND

1 JAAR GEM.

3 JAAR GEM.

5 JAAR GEM.

10 JAAR GEM.

Certificaat Triodos Bank1

1,4

4,2

4,2

4,4

3,7

Triodos Cultuurfonds

-0,5

-1,9

3,0

nvt

nvt

Triodos Fair Share Fund

-0,6

2,9

7,3

6,5

nvt

Triodos Groenfonds2

0,0

-1,4

2,6

2,2

2,9

Triodos Renewables Europe Fund1

-0,5

-4,3

1,4

nvt

nvt

Triodos Sustainable Bond Fund3

0,2

-0,2

3,4

2,5

4,1

Triodos Sustainable Equity Fund3

-0,3

8,8

-2,1

-1,3

-0,2

Triodos Sustainable Mixed Fund3

0,1

4,0

2,4

1,6

2,8

Triodos Sustainable Pioneer Fund

-0,4

-1,8

-2,8

nvt

nvt

Triodos Vastgoedfonds4

-0,8

-0,2

-3,8

0,9

nvt

2 2

1

Over beleggen

LAGERE TRANSACTIEKOSTEN MAAND BELEGGEN Heeft u al eens gedacht aan auto­ matisch maandelijks beleggen bij Triodos Bank? Met een vast bedrag per maand draagt u direct bij aan een betere wereld en bouwt u ongemerkt vermogen op. Bovendien hoeft u niet langer na te denken over een geschikt instap­ moment en spreidt u uw koersrisico. Maand Beleggen kan al vanaf 25,- euro per maand tegen slechts 0,25% transactie­ kosten. Start voor 12 augustus 2011 en betaal de rest van dit jaar geen transactiekosten voor maandelijks beleggen.

WWW.TRIODOS.NL/ MAANDBELEGGEN

Disclaimer Informatie over de genoemde beleggingsfondsen is te raadplegen op www.triodos.nl Hier vindt u onder meer de financiële bijsluiter en het prospectus. De beslissing om een fonds te kopen dient uitsluitend genomen te worden op basis van het prospectus. Kijk voor fonds­ specifieke kosten en risico’s in het prospectus.

concept studio room WWW.STUDIOROOM.NL ontwerp heldergroen bv www.heldergroen.nl met medewerking van heleen de bruijn Elbrich Fennema LAURA KIKKERT CAROLINE DE KONING EDDY STEENVOORDEN THOMAS STEINER TJIBBE STELWAGEN TOBIAS REIJNGOUD GERA VAN WIJK MARION ZANDERS

Rendement op basis van intrinsieke waarde. Rendement op basis van intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend, exclusief belastingvoordeel (tot en met 2010 maximaal 2,5% vervolgens een jaarlijkse stapsgewijze afbouw tot maximaal 1,2% m.i.v. 2014). 3 Rendement op basis van transactieprijs, inclusief herbelegging dividend. 4 Rendement op basis van herrekende intrinsieke waarde, inclusief herbelegging dividend.

1

2

fotografen HERMIEN LAM MICHIEL WIJNBERGH ANNELORE

SPAREN

TARIEVEN PER 30 mei 2011 wijzigingen voorbehoudeN INTERNET SPAREN

MAAND SPAREN

NOORD-ZUID INTERNET SPAREN

SPAAR DEPOSITO

fotografie cover Catherine Louis

KINDER TOEKOMST PLAN

druk drukkerij pascal, utrecht

2 1 1 3 3 3

Maandelijks een vast bedrag tus­ sen € 10,- en € 500,- sparen en 24 uur per dag kosteloos over uw spaar­ geld beschikken.

7

24 uur per dag uw saldo raad­ plegen en snel en gemakkelijk overboeken via internet. Vanaf € 50.000,1,00% rente.

7

Sparen voor leningen aan kleine bedrijven in ontwikkelingslanden. Saldo informatie en overboeken via internet. Vanaf € 50.000,1,00% rente.

4

(Bij looptijd van 5 jaar). Duurzaam sparen voor een vaste periode en profiteren van een hoge rente. Naar keuze van 1 tot 10 jaar vast.

0

issn nummer: 2210-8408 de kleur van geld is gedrukt op 100% gerecycled papier. triodos bank Utrechtseweg 44 Postbus 55 3700 AB Zeist

Sparen voor de toekomst van uw (klein)kind met een hoge rente. Nu met startpremie van € 10,- of een prentenboek cadeau.

BETALEN

AL UW DAGELIJKSE BANKZAKEN DUURZAAM GEREGELD MET DE TRIODOS INTERNET BETAALREKENING. Wereldwijd pinnen, internetbankieren en maandelijks een rekeningafschrift met de Triodos Internet Betaalrekening. Voor slechts 20 euro per jaar per rekeninghouder, tarief per 1 januari 2011, wijzigingen voorbehouden. Kijk voor het complete overzicht van de tarieven en informatie over de Triodos Internet Betaalrekening op www.triodos.nl/betalen

telefoon

030 693 65 11 e-mail

[email protected] www.triodos.nl KvK Utrecht nummer

3006 2415

Over sparen

25 euro cadeau Open nu een Triodos Spaar Deposito, stort 2.500 euro of meer en ontvang 25 euro cadeau. Kijk op www.triodos.nl / sparen voor meer informatie en de actievoorwaarden.

Druk- en zetfouten voorbehouden. Triodos Bank NV is geregistreerd bij de Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Mark­ ten. De in deze uitgave ge­ noemde Triodos beleggings­ fondsen zijn geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten. Informatie over de genoemde beleggings­ fondsen is te raadplegen op www.triodos.nl of wordt u op verzoek kosteloos toegezonden.

copyright, © 2011

EGER ET EINE IETEN DE EUR AN

13

De Geheime Tuin: Rust en ruimte in kinderdagverblijf

04

14

Echte biologische frisdrank

12

Elektronisch afval onder de loep

08

Integriteit in microfinanciering

Volg ons op Facebook na olie komt zonneschijn

WWW.TRIODOS.NL/FACEBOOK

ga naar WWW.triodos.nl/harthoofd

25 EURO CADEAU BIJ TRIODOS SPAARDEPOSITO WWW.TRIODOS.NL/SPAREN

GOOI MIJ NIET WEG. Geef me liever door aan Vrienden, familie of kennissen. BEDANKT!

UTRECHTSEWEG 44 POSTBUS 55 3700 AB ZEIST 030 693 6511 [email protected] WWW.TRIODOS.NL