ss
erXpre t o
sch
L X E
e
d iti
In dit nummer:
Alles over XL-leren uitvinden! t e g d a g le o o c n e e Ik wil iteit Op naar de univers Denken als Einstein
nr.
2
Januari 2016 jaargang 3
HettuitdSagencdhonodetrweijs.r
Bied or veilige school vo Is een kleine en o. av m vwo, havo en vwo, tweetalig
ecial Dit is een sp n, over XL-lere ren uitdagend le op ons VWO. En Het Schoter
biedt meer!
en chillende gebied Je wordt op vers meer te leren. uitgedaagd om ort, ontwikkelen in sp Je kunt je extra el taal en er zijn ve drama en Engelse ojecten. internationale pr
NIEUW! Bezoek het Schoter! r te o h op Het Sc ------l--e-r--e--n L X ------Wat is het?
XL-leren is uitdagend leren. Het doel is dat je steeds meer en méér wordt uitgedaagd. Je krijgt een grote opdracht waarvoor je van alles moet onderzoeken om een antwoord te formuleren. Je onderzoek kan bijvoorbeeld bestaan uit het lezen van bronnen, het interviewen van mensen, proefjes doen, een les van de docent volgen of een experiment uitvoeren.
Hoe gaat het in zijn werk?
Niet alleen docenten bepalen wat je leert, je bepaalt dat ook zelf. Je doet dat steeds in overleg met je mentor-coach. Elke dag start je op met een mentor-coach en bepaal je samen de doelen voor de dag en hoe je die het beste kunt bereiken.
Waarom XL-leren?
Het vwo is voorbereidend wetenschappelijk onderwijs. Dit betekent dat je wordt voorbereid op de universiteit. Bij ons leer je vanaf de brugklas al werken met academische vaardigheden. Zo leer je heel goed schrijven, onderzoek doen, presenteren en samenwerken.
Hoe ziet een dag er uit?
Je krijgt in ieder geval de vaklessen: Nederlands, Engels en wiskunde. In deze lessen train je en oefen je. En verder zie je op je rooster veel blokken “XL-leren”. Dan werk je aan grote projecten waardoor je op veel verschillende manieren de wereld leert kennen en problemen leert oplossen. We denken in de onderbouw dus veel minder in vakken. De wereld is toch ook niet in vakken ingedeeld?
Zo zou een dag op Het Schoter eruit kunnen zien:
<-> <-----> <-----> <-> <-> <->
Mentor-coach Leren activeren: Lichamelijke opvoeding
VWO XL-leren = dé uitdagende route naar je vervolgstudie
je echt nieuwsgierig maken, word Door spannende opdrachten die er te leren. Je leert academische je op het spoor gezet om steeds me or je ook meer kunt leren. vaardigheden toepassen waardo
2
XL-leren
Engels Wiskunde Mentor-coach
Kom eens langs op onze school. Je bent van harte welkom op de volgende dagen.
OPEN DAGEN
Vrijdag 29 januari 2016 19:00 uur tot 21:00 uur
Zaterdag 30 januari 2016 11:00 uur tot 13:00 uur
INFORMATIEAVOND VOOR OUDERS
Maandag 11 januari 2016 20:00 uur tot 22:00 uur
VWO! VWO = Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Met XL-leren werk je vanaf de brugklas aan academische vaardigheden 3
Schoter XL - leren
‘Ik wil een coole gadget uitvinden!’ Yke zit in groep 8. Hij was op de meeloopavond van Het Schoter. Wij vroegen hem wat hij wil leren en hoe hij dat wil doen.
100 vragen op een dag ‘Ik vind projecten doen echt héél leuk! Nu werken we aan een toneelstukje. Daar verwerken we heel veel grapjes in. Dat is leuk, want dan kun je je fantasie gebruiken. Op school kreeg ik van de juf een schriftje, daarin mocht ik alle vragen schrijven die ik wilde stellen. Want ik stel soms wel 100 vragen op een dag. Ja, ik wil alles wel weten.’
James Bond ‘Ik wil uitvinder worden. Ik wil graag iets uitvinden, een coole gadget of een cool drankje waardoor ik de wereld beter kan maken. Misschien word ik wel James Bond. Ja, een superheld. Ik denk heel snel, dus ik kan dingen snel overzien zegt ook mijn rugbytrainer.’
Meteorieten ‘Ik leer graag in een groepje. Dat we met elkaar praten over een onderwerp. En proefjes doen. Als ik een nieuwe school ga kiezen let ik daar op. Dat ik dingen mag uitvinden. Ik heb laatst met mijn eigen logica bedacht hoe de aarde met meteorieten zou zijn ontstaan. En toen ik het vertelde, bleek het te kloppen. Yes! Dacht ik toen! Dat is kicken.’
I LIKE LIKE TO MOVE IT! MOVE IT! MOVE IT! MOVE IT!
4
Wist je dat Het Schoter sportklassen heeft? Hier kun je ook aan meedoen als je VWO XL-leren volgt! Je krijgt naast de gewone lessen, extra lessen in verschillende soorten sporten zoals surfen, zelfverdediging en klimmen.
Anders Kijken
Hoe kijk jij? Stel dat je op het jeugdjournaal naar een item over een storm kijkt die over Nederland raast. Welke vragen kun je dan stellen? Probeer het eens uit!
Door de bril van: Maatschappij: welke heftige stormen hebben de wereldgeschiedenis veranderd? Wie betaalt de schade die door een storm ontstaat?
Wetenschap: waar komen stormen voor? Hoe ontstaat een storm?
Actualiteit: waar is de storm ontstaan? Welke schade is veroorzaakt door de storm? Kunst en cultuur: hoe hebben kunstenaars het thema storm vastgelegd? Hoe zou ik een storm uitbeelden? Wat betekent storm in onze taal?
Nu jij
Welke vragen stel jij bij onderstaand item?
Emoji gekozen als woord van het jaar Een bekend woordenboek uit Engeland heeft een emoji als nieuwe ‘woord van het jaar’ gekozen. Het gezichtje met tranen van het lachen blijkt wereldwijd de populairste emoji te zijn. In het Verenigd Koninkrijk wordt de emoji in een op de vijf gevallen gebruikt als iemand een emoji inzet.
APPEN met de mentor op Het Mevrouw De Jong geeft drama zit in het Schoter en ze is mentor. En ze ess appt team dat XL-leren opzet. Xpr even met mevrouw De Jong. Xpress Hallo mevrouw De Jong. Wat is eigenlijk een goede leerling? Mevrouw De Jong Wacht even, ik vraag het mijn klas. Xpress Ik ben benieuwd. Mevrouw De Jong Ik heb de antwoorden van de leerlingen: let op! Top 3: je bent stil, je luistert goed, je bent op tijd en je weet het goede antwoord. Xpress Een goede leerling is dus een brave leerling? Mevrouw De Jong Ja volgens de leerlingen wel, maar volgens mij niet hoor! Wat heb ik aan een stille leerling? Hoe weet ik dan of die leerling leert? Ik wil leerlingen die vragen stellen, die zich verwonderen en verbazen en dingen willen uitzoeken. Xpress Je wilt nieuwsgierige leerlingen. Maar hoe ga je daar mee om dan? Mevrouw De Jong Ik wil weten welke vragen leerlingen echt boeien. Dan bepalen we daarna hoe we die vraag het beste kunnen beantwoorden. Het is belangrijk dat je als leerling ook zelf hierover nadenkt.
* Mogelijke antwoorden op de achterzijde.
oji! nk zelf een nieuwe em EXTRA uitdaging: bede
5
Schoter XL - leren
it teit site ersi iver univ O de un aarr de naa pn Op
Rekenen ‘Wiskunde is de basis voor veel vakken. Je moet heel goed de betekenis van getallen weten. Wat betekenen de getallen in tabellen en grafieken en kun je dan de juiste conclusies trekken? We noemen dit statistiek.’
Jennifer Schijf werkt op de Universiteit van Amsterdam. Ze onderzoekt bij welke manieren van onderwijs leerlingen veel leren, en bij welke niet. En dus sprak Het Schoter met haar. Ze heeft een aantal goede tips voor ons XL-leren.
TIP 3: Leer wiskunde en statistiek: Leer de betekenis van getallen en berekeningen. Waarom reken ik dit uit? En wat betekent dit antwoord?
Lezen
Zelfstandig werken
’We hebben studenten gevraagd wat ze lastig vonden in het eerste jaar op de Universiteit. Daar kwam uit: grote stukken schrijven en rekenen met tabellen en grafieken. Op de Universiteit moet je veel onderzoek doen en veel onderzoeken lezen. Je moet hiervoor heel goed en kritisch kunnen lezen, in het Nederlands en Engels. Je vraagt je je steeds af: klopt het wel wat hier staat? Hoe betrouwbaar is deze bron eigenlijk?’
‘Op de Universiteit volg je hoorcolleges (lessen): je moet tijdens die hoorcolleges zelf bepalen wat je wel en niet opschrijft. Ook in de andere studietijd moet je zelf bepalen hoe jij antwoord gaat geven op je onderzoeksvraag. Studenten vertelden dat ze dit in het begin lastig vonden. Dus daar kunnen leerlingen op Het Schoter vast mee oefenen.’
TIP 1: Lees kritisch: Wat is belangrijk in deze tekst? Wat niet? En klopt het eigenlijk wel?
Lees meerdere bronnen over hetzelfde onderwerp.
Tip 4: Leer studievaardigheden: Leer hoe je zelf aantekeningen maakt, hoe je moet plannen en hoe
je moet onderzoeken. Leer meerdere soorten bronnen te gebruiken.
Schrijven ‘De resultaten van je eigen onderzoek moet je opschrijven. Je deelt kennis door artikelen te schrijven. Op de Universiteit zijn hier regels voor. Zo begin je altijd met een inleiding, dan stel je de onderzoeksvraag vast en leg je uit hoe je het onderzoek hebt gedaan en wat de resultaten waren. Het is heel handig als je al geoefend hebt met schrijven volgens deze regels. En je moet zelf schrijven, overschrijven mag echt niet!’
TIP 2: Schrijf academisch: Leer wat de regels zijn van academisch schrijven en oefen daar mee.
Fee db ack gev en do e je zo Wat betekent het eigenlijk als je een 7 voor een presentatie of een verslag hebt gehaald? Een voldoende. Maar wat moet je anders doen als je het wilt verbeteren? Daarvoor heb je nuttige feedback nodig. Bij XL-leren beoordelen we vaardigheden met ‘rubrics’. Een rubric is een formulier waarin je kunt lezen wat je moet doen om je vaardigheden te verbeteren. Met die feedback kun je echt aan de slag!
teren. lier voor Engels, presen
6
feedbackformu Een klein stukje uit het
Nieuwsgierig ‘Als je nu in groep 8 zit en je bent heel nieuwsgierig dan ben je waarschijnlijk wel geschikt voor de universiteit. Als je steeds vragen stelt: Hoe zit dit? Waarom is dat? Hoe kan dit? En als je verbanden ziet: Hé, dat gebeurt daar ook! Als je probeert om alledaagse dingen te begrijpen en je hebt vwo advies, dan ben je goed op weg.’
TIP 5: Stel vragen: Leer vragen te stellen. Leer kritisch te zijn. Leer wat jij interessant vindt.
Rubric Presentation
____________ _ _ _ _Verbal _ _skills _________________ 1
2
3
4
No eye contact with audience, as entire report is read from notes
Displayed minimal eye contact with audience, while reading mostly from the notes.
Consistent use of direct eye contact with audience, but still returns to notes.
Consistent use of direct eye contact with audience, but still returns to notes.
No movement or descriptive gestures. Very little movement or descriptive gestures.
Very little movement or descriptive gestures.
Movements or gestures that enhance spoken word.
Movements seem fluid and help the audience visualize.
____________ _ _ _ _Nonverbal _ _ _skills_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 1
2
3
4
Student mumbles, incorrectly pronounces terms, and speaks too quietly for a majority of students to hear.
Student’s voice is low. Student incorrectly pronounces terms. Audience members have difficulty hearing presentation.
Student’s voice is clear. Student pronounces most words correctly. Most audience members can hear presentation.
Student uses a clear voice and correct, precise pronunciation of terms so that all audience members can hear presentation.
7
Schoter XL - leren
‘De grenzen van leren vallen weg, als je zelf iets onderzoekt.’
pu zz el
Denken als Einstein
Pak je pen en papier. We gaan een heus filosofisch, logisch raadsel maken. De bedenker: Albert Einstein. Hij beweerde
dat slechts 2 procent van de wereldbevolking zijn raadsel kan oplossen. Ga jij de uitdaging aan?
LUISTERTIP Hoe stel je een vraag? Bas Haring: ‘Ik denk vaak goh? Hoe zit dit nou? Zou dit ook anders kunnen? Wie heeft dit zo bedacht? Ik hou van vragen die beginnen met wat of hoe. Het belangrijkste is dat je nooit stopt met vragen stellen. Dat je de werkelijkheid steeds van andere kanten gaat begrijpen.’ (Bron: Waarom?, luistercd, Bas Haring, filosoof )
Er zijn vijf huizen in vijf verschillende kleuren. Ieder huis is van iemand met een andere nationaliteit. Alle vijf eigenaren hebben hun eigen favoriete drankje, eten graag snoep en fruit en hebben een huisdier. Eén persoon heeft een vis. De vraag is: wie?
-----------------Aanwijzingen
1. De Brit is eigenaar van het rode huis. 2. De Zweed heeft een hond als huisdier. 3. De Deen drinkt thee. 4. Het groene huis staat links van het witte huis. 5. De eigenaar van het groene huis drinkt koffie. 6. De eigenaar die drop eet, heeft meerdere vogels. 7. De eigenaar van het gele huis eet speculaas. 8. De eigenaar van het middelste huis drinkt melk. 9. De Noor woont in het eerste huis. 10. De eigenaar die mandarijntjes eet, woont naast de eigenaar die een kat als huisdier heeft. 11. De eigenaar die een paard heeft, woont naast de man die speculaas eet. 12. De eigenaar die chips eet, drinkt cola. 13. De Duitser eet bananen. 14. De Noor woont naast het blauwe huis. 15. De eigenaar die mandarijntjes eet, heeft een buurman die water drinkt.
TIP!
Maak een tabel!
-----------------8
Tijdens de lessen ZIL (Zin in leren) op Basisschool
Wanneer heb je zin in leren?
Bestaan er foute vragen?
Waar kunnen we onze leerlingen in de brugklas meer over leren?
‘Als je iets echt wilt weten, dan ga je uit jezelf naar het antwoord zoeken. Dat willen we met onze lessen. Soms lijkt de Ark mag je zelf vragen een vraag eenvoudig. Nu zijn we bezig met de vraag: Wie is onderzoeken. de baas van Nederland? Het antwoord bevat heel veel onaan vragen derdelen. Dus we moeten veel onderzoeken. Het leuke aan stellen Wij onderzoek doen is dat de grenzen van leren wegvallen. De juffrouw Annemarie Alberts grens van wat je te weten komt, wordt niet meer bepaald van groep 8. door wat er in het boek staat.’
Het volgende gebeurt: Ik fiets op het fietspad. Een mevrouw zegt tegen mij: weet jij wel dat je hier niet mag fietsen? Wat is het antwoord op deze vraag?
JA! Als ik ja zeg, zeg ik: ik weet dat ik hier niet mag fietsen. Maar ik mag het wel. Dus dat antwoord klopt niet. NEE! Als ik nee zeg, zeg ik: nee ik weet niet dat ik hier niet mag fietsen. Maar ik weet dat ik hier wel mag fietsen. Dus dat antwoord klopt niet. Het goede antwoord bestaat niet, omdat de vraag niet goed is. In de vraag zit een veronderstelling die niet klopt. De veronderstelling dat ik niet mag fietsen op een fietspad klopt niet.
‘Je kunt als je wat groter bent een betere hypothese* opstellen. Ook kun je makkelijker veldonderzoek doen. Je kunt eenvoudiger iemand interviewen bijvoorbeeld. Dus je onderzoek wordt steeds beter. Ook de manier van een verslag schrijven kun je steeds iets beter maken.’
TIP van Juffrouw Annemarie: durf les te geven zonder boek of methode, dan worden leerlingen veel meer uitgedaagd! * hypothese: een hypothese is een stelling die nog niet bewezen is
Dus ja, er bestaan foute vragen. Weet jij nog meer foute vragen?
9
Schoter XL - leren
’Fantastis che diere n bij de m eeloopdag ’ Nikki was op de meeloopavond van Het Schoter en volgde een les XL-leren. Ze vertelt over deze avond.
Hoe was de meeloopavond? ‘Ik vond het wel spannend, want ik kende niemand. Maar toen ik hoorde dat er een nieuw programma voor het vwo was, wilde ik graag weten wat dat dan is. Ik wil altijd weten hoe iets in elkaar zit, hoe iets werkt.’
Wat hebben jullie gedaan? We kregen een opdracht. Er was een eiland met een vulkaan. Die barstte uit. Er overleefde een hert en een wolf. Wij mochten denken hoe het hert het zou kunnen overleven en wat het daarvoor nodig heeft. Daarvoor mochten we belangrijke eigenschappen aan het dier toevoegen. Ik heb een raar dier gemaakt. Een soort hert met een krokodillenbek. Ik denk dat je met zo’n grote bek makkelijk een prooi kunt vangen. Iedereen heeft tijdens deze les de meest fantastische dieren bedacht.’
Wat heb je van deze opdracht geleerd? ‘Het was leuk dat je zelf een dier mocht ontwerpen. Je moest wel nadenken over eigenschappen van dieren. En wat dan handig zou zijn om te overleven. Ik hou wel van een uitdaging. Dus als ik een nieuwe school ga kiezen, ga ik er op letten dat ze geen saaie lessen geven. Want alleen maar uitleg is niet leuk.’
CHECKLIST: Ben jij geschikt voor VWO XL-leren? • Ben jij nieuwsgierig? • Stel jij veel vragen? • Werk jij graag aan uitdagende opdrachten? • Zoek jij graag dingen uit, hoe het zit? • Verveel je je wel eens in de les, omdat je het al weet? • Vind jij het leuk om oplossingen te bedenken?
Meer dan drie keer ja? Dan ben jij geschikt!
10
JA
NEE
Om zelf te doen
EXPERIMENT
Haal kleur uit je viltstift! In het dagelijks leven kom je overal kleurstoffen tegen, in kleding, plastic, bloemen maar ook in snoep en viltstiften. Maar... hoe komt het eigenlijk dat er zo veel kleuren zijn? Waardoor is een rode viltstift rood, en een groene groen? En kan ik meer kleuren uit een viltstift halen? Met deze proef kun je dit uitvinden.
Onderzoeksvraag: Hoe komt het dat er zo veel verschillende kleuren zijn?
Verwachting: Waarom denk je dat er zo veel verschillende kleuren zijn?
Benodigdheden:
- viltstiften - satéprikkers - koffiefilter - glas - water
Hoe ga je te werk?
uit het koffiefilter twee stroken van ❶ Knip ongeveer 2cm breed. met twee verschillende kleuren viltstift ❷ Zet een dikke stip op de strookjes. Ongeveer 1 cm van de onderkant.
een klein laagje water in het glas (onge❸ Doe veer een halve centimeter). de satéprikker over het glas heen en ❹ Leg hang de strookjes voorzichtig in het water. Zorg ervoor dat de stippen boven het water hangen en niet erin.
nu tot het water in de strookjes trekt ❺ Wacht en kijk goed.
Resultaten en Vragen
❶Wat gebeurt er? ❷Is er een verschil tussen de twee stroken? ❸Kun je dat verschil verklaren? Uitleg: Het papier van de koffiefilter zuigt het water op. Dan kom het water ook langs de viltstift stippen. De kleurstoffen lossen op in het water en gaan met het water mee, omhoog. Maar het papier werkt wel een beetje tegen. (Kleur) stoffen bestaan namelijk uit kleine deeltjes. De ene kleurstof is een groter deeltje en de ander een kleiner deeltje. Voor de grote kleurstoffen is het moeilijker om door het papier naar boven te gaan dan voor de kleine kleurstoffen. Hierdoor gaan de kleine kleurstoffen vast vooruit en blijven de grotere een beetje beneden hangen. Op deze manier kan je kleurstoffen van elkaar scheiden. In de scheikunde heet dit met een moeilijk woord: ‘chromatografie’. Een aantal basiskleuren worden veelal met elkaar gemengd, om uiteindelijk tot een andere kleur te komen. Denk maar aan de printer! Hier zitten maar 3 kleuren in: cyaan (blauw), geel en magenta (rood). Met deze 3 inktkleuren, kunnen alle kleuren afgedrukt worden.
MEER ONDERZOEKEN? Je kunt ook kijken uit welke kleuren de kleurstoffen uit smarties/M&M’s zijn opgebouwd. Dit doe je door een vochtige smartie/M&M op een strook te leggen.
11
Het Schoter
daagt uit
heeft opstroomklassen Uniek in Haarlem! Heb je een mavo of havo advies en op termijn misschien wat meer in je mars? Na overleg met je juf of meester kun je je aanmelden voor de opstroomklas.
heeft English for everyone
Je krijgt vanaf de brugklas versterkt Engels. Dit betekent dat je per week een extra uur Engels krijgt. Je kunt ook meedoen aan een Cambridge exam, passend bij jouw niveau.
is sportief
Je kunt de eerste drie jaren meedoen aan de sportklas. Dan krijg je naast je gewone gymlessen ook extra sportlessen.
biedt meer examenmogelijkheden
Op Het Schoter kun je ook examen doen in de vakken sport en drama.
is actief
Er zijn veel buitenschoolse activiteiten: toneelvoorstellingen, talentenshow, sporttoernooien en internationale uitwisselingen. Volop keus om je verder te ontwikkelen.
Antwoorden blz 5 Anders Kijken: Bijvoorbeeld deze vragen: Maatschappij: Hoe communiceren wij nu? Hoe deden we dat vroeger? Hoe over 100 jaar? Wetenschap: Hoe ontstaat een taal? Hoeveel talen zijn er in de wereld? Kun je net zo veel zeggen in beeldtaal als met woorden? Kunst en cultuur: Zijn er verschillen in culturen ten aanzien van beeldtaal en andere tekens?
Oplossing puzzel blz 8: Denken als Einstein
kat
Huisdier
Noor
Nationaliteit
blauw
geel
Kleur
Tweede huis
Eerst huis
paard Deen
bananen
drop
koffie
melk
vis
vogel
Duitser
Brit
groen
rood
Vierde huis
Middelste huis
SchoterXpress is een informatieblad over Het Scho ter gemaakt voor leerlingen van groep 7 en 8.
chips cola hond Zweed wit
De administratie is bereikbaar van 7.30 uur tot 12.15 uur en van 12.45 uur tot 16.30 uur.
12
thee
www.facebook.com/SchoterSG
mandarijn
T 023 525 84 91
water
[email protected] www.schoter.nl
speculaas
Sportweg 9 2024 CN Haarlem
Drank
Het Schoter
Eten
Tekst: Ilse Ouwens Vormgeving: Karen Folkertsma Fotografie: Het Schoter, Ilse Ouwens
