In dienst van de samenleving Projectpresentatie van het Weg & Bouw museum April 2012. Harderwijk
De scheiding tussen grond-, weg en waterbouw en utiliteits- en woningbouw is de laatste jaren verdwenen. Aannemers zijn op beide terreinen actief. Er wordt gebruikgemaakt van dezelfde technieken. En de verschillende activiteiten zijn in projecten vaak sterk vervlochten. Hierdoor is de grens tussen de sectoren weggevallen. Tegen deze achtergrond heeft het Nederlands Wegenbouwmuseum beslist zich om te vormen tot het Weg & Bouw museum. Deze verruiming van het thema biedt mogelijkheid om de samenhang tussen technische ontwikkelingen op verschillend gebied te laten zien en ervaren. Tegelijk krijgt het museum een ander karakter. Het wordt een cultuurhistorische reis door de tijd. Hoe die eruit gaat zien, leest u in deze brochure.
In dienst van de samenleving, Projectpresentatie van het Weg & Bouw museum is de brochure op basis waarvan fondsen, sponsoren en subsidienten een beeld krijgen van de transformatie van het Nederlands Wegenbouwmuseum naar het Weg & Bouw museum. April 2012, Stichting Museum voor Wegenbouwmachines
Het Weg & Bouw museum draait op onbetaalde medewerkers. Met hun inzet, kennis en ervaring kunnen we veel van onze ambities bereiken. Er zijn voor de transformatie aanvullende middelen nodig. Financiële middelen zijn essentieel, maar ook bijdragen in de vorm van arbeid, opslagruimte en logistieke ondersteuning brengen ons doel dichterbij.
Wij stellen het zeer op prijs dat u de tijd en moeite neemt om in het project Weg & Bouw museum te verdiepen. We hopen dat u aangestoken wordt door ons enthousiasme en uw bedrijf of organisatie bereid is de ontwikkeling daadwerkelijk te ondersteunen. Als u vragen heeft neemt u dan gerust contact op met mij of een van andere contactpersonen. De gegevens treft u op de binnenzijde van het achterblad aan. Ik hoop u in 2014 te mogen begroeten in het Weg & Bouw museum. Mar van der Kreeke, Voorzitter Stichting Museum voor Wegenbouwmachines
Weg & Bouw museum Viktor en Janne klimmen in hun overall door de steigers langs de wanden. De houten steiger bonkt en kraakt. Het is spannend. Ondertussen luistert de moeder van Janne naar een kort verhaal over steigerbouw aan het einde van de 19e eeuw. “Het is eigenlijk onbegrijpelijk, dat ze ooit van die hoge kerken hebben kunnen bouwen” zegt ze tegen haar man Frank. Frank hoort haar niet hij probeert met aanwijzingen van een medewerker een schakel van een rupsband van een dragline los te krijgen.
Een boeiende belevenis Luisteren, ervaren, voelen, ontdekken en bekijken daar draait het om in het Weg & Bouw museum. Het museum illustreert de centrale rol van bouwtechniek en –activiteiten in de samenleving door de eeuwen heen. Het verhaal en de belevenis is boeiend voor jong en oud, voor mensen uit de sector en leken.
4
Opzet: cultuurhistorisch, educatief centrum over de bouw. Doelgroepen: algemeen publiek (primair regionaal ), mensen uit de bouw en gww-sector, bezoekers Infrapark, toeristen en scholen uit de regio. Aantal bezoekers: 12.500 - 15.000. Openingstijden: 6 – 15 uur per week afhankelijk van seizoen.
De rode loper uit voor de bezoeker Het museum krijgt ruimere openingstijden, die variëren met het seizoen. Ongeveer 12.500 – 15.000 bezoekers per jaar gaan het museum bezoeken. In een jaar verandert een kwart van de tentoonstelling. Het is dus interessant vaker langs te komen. Regelmatig vinden er thematentoonstellingen en -dagen plaats.
5
Techniek: de motor van onze
samenleving
Pont du Gard is een Romeins Aquaduct in Frankrijk. Het is een goed voorbeeld van het hand in hand gaan van de ambities van de Romeinen en de ontwikkeling van de bouwtechniek. De hoogstaande technische kennis maakte het mogelijk aquaducten, amfitheaters, badhuizen en bibliotheken te bouwen. De techniek moest de wensen van de Romeinse samenleving zien te vervullen. Met de val van het Romeinse Rijk gaat ook veel technische kennis verloren.
6
7
Techniek en ambities lopen parallel De geschiedenis laat een verband zien tussen de inrichting van het land, de technische mogelijkheden en de ambities van de samenleving. Dit verband is de rode draad door de expositie. We lopen de tijd door van oudheid tot de moderne tijd en bekijken de stand van de techniek en de maatschappelijke situatie in verschillende periodes. De focus ligt op wat en hoe er gebouwd is en niet hoe het eruit zag. Duidelijk wordt dat techniek en maatschappelijke ambities samen op gaan. Rode draad: bouwtechniek en samenleving. Focus: technische uitvoering, mens achter de techniek.
Bouwtechniek nader belicht Verschillende opstellingen laten zien en ervaren hoe de techniek in elkaar steekt. Zo ontdekt waarom de heipalen in Amsterdam een stuk langer zijn dan de heipalen in de Haarlemmermeer. Meegekeken en -gewerkt kan worden aan de revisie van een machine of apparaat.
Het is mensenwerk Op verschillende plaatsen is aandacht voor de mens achter het werk. Hoe zat het met de Arboregels bij de slaven van de Romeinen? Hoe zag het leven in de salonwagen eruit van het gezin van stoomwalsmachinist? Het antwoord op deze vragen is te vinden in de expositie.
Zes markante periodes Zes markante periodes uit de geschiedenis De expositie van het Weg & Bouwmuseum is opgedeeld in zes periodes. Dit zijn: Oudheid – 1870: 1870 – 1915: 1915 – 1940: 1940 – 1960: 1960 – 1990: 1990 – heden:
Spierkracht Na de industriële revolutie Tussen de Wereldoorlogen Wederopbouw Moderne tijd Computertijd
De grens van een periode valt samen met een technologische ontwikkeling, die een nieuwe episode in de geschiedenis inluidt. Zo ontstaat een interessant beeld van de samenhang tussen de maatschappelijke en technologische ontwikkelingen.
8
Geschiedenis Nederland 60 v Chr.
500
1500
1698
1845
1850
Middeleeuwen Romeinse rijk
Renaissance
1915-1918
1940-1945
Wereldoorlog I
Wereldoorlog II
1954
1981
Industriële Uitvinding
Uitvinding
stoommachine hydraulische (Savery)
kraan (Thomspon)
Revolutie
1e hydraulische
Personal
kraan (Demag)
computer
Periode Oudheid -1870 Type samenleving
Ambitie
Weg
Bouw
Oudheid – 60 v.Chr
Groepsverband
Overleven
Ontsluiting bronnen
Bescherming tegen elementen
Romeinen
Klassensamenleving
Hoog conjunctuur en luxe
Internationale ontsluiting
Utiliteitsbouw
Middeleeuwen
Feodaal
Overleven/ overheersen
Lokale ontsluiting
Bescherming en veiligheid
Renaissance
Individueel gericht
Hoge kwaliteit van leven
Internationale ontsluiting
Utiliteitsbouw 9
Opening museum in 2014 Ontwikkeltraject
10
2011 Ontwerp tentoonstelling Paul Janssen Imageneering, Bliksems BV. Op weg naar het Weg & Bouw museum, december 2011 2012 Sponsor- en fondsenwerving, Johan de Boer – PR / Bliksems BV. In dienst van de samenleving, april 2012 2012 Inrichting expositie deel 1 Wegenbouwmuseum / advies: Bliksems BV. Opening, augustus 2012
Uit: Verkenning cultuurhistorische waarde collectie Nederlands Wegenbouwmuseum, Max Popma Cultuur historische projecten, november 2010
Ontvangst
1940 - 1960
bibliotheek
Stoomhuis
kantoor
D H
1870 - 1915
1960 - 1990
Eregalerij
1915 - 1940
Eregalerij
Van 1000 vC tot 1870
2011 Ontwikkeling tentoonstellingsconcept, Bliksems BV . Adviesrapport Op weg naar een museum over bouw en infrabouw, mei 2011
‘De collectie van het Nederlands Wegenbouwmuseum is cultuurhistorisch bijzonder waardevol. De waarde van deze collectie wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ‘representatiewaarde’ van de objecten (vooral machines) die er deel van uitmaken. Het museum toont objecten die kenmerkend en beeldbepalend zijn voor de belangrijkste perioden in de geschiedenis van de Nederlandse infrastructuur en wegenbouw en de bedrijven die daarin actief waren en zijn.’
1990 - heden
2010 Verkenning cultuurhistorische waarde collectie, Max Popma erfgoedprojecten. Verkenning cultuurhistorische waarde collectie Nederlands Wegenbouwmuseum, november 2010
Werkplaats
Eregalerij
11
Een gefaseerde ontwikkeling De ambitie is om in 2014 het Weg & Bouw museum te openen. Het museum wordt door onbetaalde medewerkers in samenwerking met gespecialiseerde professionals gebouwd en ingericht. De transformatie kost tijd. Het museum wordt stapsgewijs gerealiseerd. De gedachtenvorming over de vernieuwing van het museum is in 2010 gestart met het in kaart brengen van de cultuurhistorische waarde van de collectie. Max Popma Erfgoedprojecten heeft vastgesteld dat de collectie een buitengewoon hoge cultuurhistorische waarde heeft. De collectie vertelt de geschiedenis van de grond-, weg en waterbouw.
Eerste deel in 2012 gereed In 2012 wordt een eerste deel van het museum gerealiseerd. Dit is het verhaal tot aan de Tweede Wereldoorlog. Halverwege het jaar gaat dit deel open voor publiek. De inrichting van de rest van het museum en de exploitatie vanaf januari 2013 is nog niet gedekt. Begin 2012 vindt hiervoor de fondsenwerving en sponsoraquisitie plaats.
We hopen aansluitend op de opening van het eerste deel de realisatie van de rest van het museum ter hand te nemen. Het nieuwe Weg & Bouw museum kan dan in 2014 zijn deuren openen.
Alle zintuigen geprikkeld Jessica kletst terug naar huis honderduit. ‘Ik wil over een half jaartje nog een keer kijken. Volgens die meneer is die dan af. Ik wil wel zien hoe die geworden is’. Jessica heeft de spaken van de rol van een wals geschilderd. De medewerkers van het museum zijn de wals aan het opknappen en hij moet over een half jaar onderdeel uit gaan maken van de vaste collectie. Gelukkig heeft het museum overalls. Anders had ze van haar vader vast niet mee mogen helpen. Een verhaal vertelt De rode draad door het museum is het verhaal van het samengaan van maatschappelijke ambities en de stand van techniek. Dit verhaal wordt de bezoeker verteld via een audioguide/ipad. Op verschillende plaatsen in de tentoonstelling staan QR-codes. Door de audioguide voor de QR-code te houden hoor je het verhaal bij het beeld en zie je animaties/filmpjes op de Ipad. De rondleiding aan de hand van de audioguide/ ipad duurt ongeveer 90 minuten. Twee maal per dag wordt de rondleiding door een medewerker van het museum verzorgd.
12
Talen menu audioguide 1. Nederlands 2. Engels 3. Fries 4. Drents 5. Twents/Achterhoek 6. Brabants 7. Limburgs 8. Gronings 9. Zeeuws 10. Noord Hollands 11. Wegenbouwers 12. Bouwers
Van vlees en bloed De werkplaats van het museum is onderdeel van de publieke ruimte. Zelf meehelpen met het opknappen van een machine of staan kijken wat er gedaan wordt. De medewerkers doen niets liever dan vertellen waar ze mee bezig zijn. De schafthoek is van de medewerkers is ook de koffiehoek van de bezoekers. Daar kun je (sterke) verhalen horen over het leven op de bouw. De medewerkers hebben er in de meeste gevallen zelf 40 jaar rondgelopen.
Kinderen vermaken zich opperbest Kinderen tot 14 jaar kunnen als ze dat willen in een overall door de tentoonstelling heen. Alle machines en apparaten functioneren nog. Aan draaiende delen zit olie. Kinderen kunnen zonder gevaar voor vlekken met hun overall op machines klimmen en zich zelf de machinist wanen. Voor kinderen loopt een aparte klim- en klauterroute door het museum. Op de route komen ze speciale expositie-units tegen. Bij deze units kunnen ze de handen uit de mouwen steken. Verschillende thema’s worden uitgediept In de route van het museum zijn eenheden opgenomen die op een bepaald aspect van de bouw ingaan. Verschillende eenheden gaan over de mensen achter het werk. Wat waren de arbeidsomstandigheden? Wat verdiende ze, hoe lang werkte ze. De bouwvakker en wegwerker
komt daar tot leven. Andere eenheden gaan over een bepaald aspect van de techniek. Zo is er een eenheid over de constructie van een woning en een over verschillende soorten klinkers. Er zijn 15 thema eenheden. De topstukken tentoongesteld In binnen- en buitenruimte worden 25 topstukken opgesteld uit de totale collectie van 120 machines en apparaten. De machines staan de pronken in hun omgeving. Toch mogen bezoekers gewoon op de machines klimmen. Dat levert geweldige foto’s voor thuis op. Alle machines werken nog. Tijdens openstelling wordt twee keer per dag een machine die in de buitenexpositie staat opgestart.
13
Op spierkracht
De periode tot 1870
14
Expositie tot 1870: Spierkracht In spierkracht komen de oudheid, het Romeinse Rijk, de Middeleeuwen en de Renaissance aan de orde. Elke periode heeft een eigen gang. Men loopt naar een groot beeld wat symbool staat voor de samenleving van die periode. De wanden van de gang vertellen met beelden en animaties het verhaal van de bouw- en wegenbouw. De afwerking van de vloer is als de verharding van de wegen. We komen een knuppelpad, een Romeinse weg, een modderpad en een verharde gelaagde natuurstenen weg tegen.
15
Na de industriële revolutie
De periode 1870 – 1915
16
Het verhaal van de bouw in deze periode treffen we aan op en in de steigers die rondom de ruimte staan. De steigers herbergen de kinderroute. Rond de paardenwals vindt men het verhaal van de wegenbouw. Vanuit deze ruimte heb je zicht op de werkplaats en kun je de werkplaats inlopen. Onder toezicht van een medewerker kun je de werkplaats bezoeken en mee werken. In de koffiehoek treffen medewerkers en bezoekers elkaar. Fluitende bouwvakkers In de doorloop naar het volgende periode komen drie bouwvakkers in beeld. Als je langs de bouwvakkers loopt, fluiten ze naar je vanaf hun steiger. Beeld, zie omslag.
17
Tussen de Wereldoorlogen
De periode 1915 – 1940 Er is veel te zien en veel te ontdekken. Beeld en geluid vertellen het verhaal. De steigers zijn uitgevoerd als op de bouw tussen de oorlogen. Hier komen we de eerste thema-units tegen. Grote afbeeldingen uit die tijd bepalen sfeer en beeld van de ruimte.
18
19
Overzicht van inrichting fase I
20
21
Realisatie
22
Vijftien onbetaalde medewerkers gaan aan de slag De onbetaalde medewerkers van het Nederlandse Wegenbouw zijn voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor de realisatie van het Weg & Bouw museum. Delen van de inrichting wordt verzorgd door specialisten en Bliksems BV begeleidt de realisatie. Het bestuur van de Stichting Nederlands Wegenbouwmuseum zorgt dat de groep vrijwilligers wordt uitgebreid met mensen uit de bouwsector en algemene vrijwilligers uit de buurt van Harderwijk. Zo ontstaat er een groep die voortvarend de transformatie kan aanpakken. Fondsenwerving en sponsoracquisitie Voor de realisatie van het Weg & Bouw museum is een budget nodig van ca. € 600.000,00 (investering van ca. € 400/m2). Daarnaast is de exploitatie voor de komende jaren nog niet gedekt. Het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor de Bouwnijverheid heeft in de afgelopen jaren een groot deel van de kosten voor het Nederlands Wegenbouwmuseum gedekt. De educatieve functie van het nieuwe museum is omvangrijker dan die in het Wegenbouwmuseum was. De verwachte bezoekersaantallen liggen aanmerkelijk hoger. Het bestuur van de Stichting Nederlands Wegenbouw hoopt dat het O&O-fonds daarin aanleiding ziet de bijdrage de komende vijf jaar te continueren. Met deze bijdrage zou een belangrijke basis voor het museum gelegd zijn. Om de plannen rond te krijgen, is echter nog substantiële aanvullende financiering nodig.
Stapsgewijze ontwikkeling Begin 2012 wordt het eerste deel van het museum gerealiseerd. De kosten hiervan worden gedekt door de resterende middelen in het museum. Sponsoren en fondsen kunnen vanaf medio 2012 concreet zien welke kant het museum zich gaat ontwikkelen. De ambities blijken dan niet alleen uit stukken, zoals deze brochure, maar is tastbaar. Nadat de financiering van het gehele project en de exploitatie rond is, zal het tweede deel van de expositie worden gerealiseerd.
Meer informatie: Mar van de Kreeke, voorzitter Stichting Museum voor Wegenbouwmachines T 06 54 25 37 86
[email protected] Henny Goossens, bestuurslid fondsenen sponsorwerving T 0493-495942
[email protected] 23
Stichting Museum voor Wegenbouwmachines Ceintuurbaan 2 3847 LG Harderwijk
Stichting Museum voor Wegenbouwmachines Ceintuurbaan 2 3847 LG Harderwijk
[email protected] www.wegenbouwmuseum.nl
